واژگان کلیدی: مدیریت شهری، خدمات شهری، مشارکت شهروندان، شهرستان کوهدشت.
فصل اول
کلیات تحقیق
مقدمه
گسترش شهرنشینی و افزایش تعداد شهرها و به دنبال آن مشکلات خاص زندگی شهری بیش از پیش توجه به راهبردها و چارههای سودمند برای بهینه سازی زندگی شهروندان را ضروری ساخته است. علاوه بر موضوعاتی همچون محیط زیست شهری، حمل و نقل شهری، برنامه ریزی شهری، یکی از عوامل بسیار مهمی که تأثیر فزاینده و تعیین کننده ای بر عوامل سازنده شهری دارد “مدیریت شهری” است.
( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )
از نظر دانش اداری شهرداری که مدیریت شهر را به عهده دارد یک سازمان به حساب می آید و هر سازمان از سه عنصر تشکیل شده است؛ سرمایه، نیروی انسانی، ابزار و تجهیزات کمبود یا نقص در هر یک از این موارد می تواند شهرداری ها را در رسیدن به هدف خود که همانا خدمت به شهروندان و عمران شهر است با مشکل مواجه سازد.
به همین دلیل در این تحقیق؛ مدیریت شهری و مشکلاتی که در راه ارائه خدمات شهری با آن مواجه هستیم را مورد بررسی قرار میدهیم. بررسی مشکلات مدیریتی از این نظر دارای اهمیت است که تقویت مدیریت شهری رفاه، آسایش و دلپسندتر شدن زندگی برای شهروندان را به همراه دارد و موجب توسعه پایدار در سطح شهرستان میگردد.
۱-۱ بیان مسأله
یکی از اصلیترین موانع فراروی مدیریت شهری چندپارگی مدیریت شهری در عرصه سیاست‌گذاری، تصمیم‌گیری، برنامه‌ریزی، هدایت و نظارت است. شهر سیستمی باز است که ساختارهای این سیستم هر کدام دارای کارکردهای خاص خود هستند. این عملکردها و کارکردها در پیوستگی زمانی، مکانی و فضایی در حال تغییر، تحول و باز تولیدند.ولی بایستی توجه شود کل سیستم شهر چیزی فراتر از تمام اجزاء، ساختارها، کارکرد و عملکردهای آن است؛ یعنی اگر ساختارها و عملکردهای یک شهر از هم منفک و تجزیه شوند، پیوند دوباره آنها دیگر شمایل سیستم شهر را ندارد. به عبارت دیگر شهر سیستمی پویا است که ساختارهای آن، پیوسته با هم تعامل دارند؛ برای تنظیم این روابط و پایداری سیستم، هماهنگی و یکپارچگی در مدیریت آن ضروری است و نمی توان کارکردهای مختلف شهر را به مدیریت منفک و بدون ارتباط با هم سپرد و انتظار بهبود وضعیت را داشت.
در چند سال گذشته در محافل علمی و اجرایی کشور ما در مقابل مسائل و مشکلات پیش روی مدیریت شهری، مفهوم مدیریت یکپارچه ،هماهنگ و یا واحد شهری مطرح شده است.(کاظمیان و میر عابدینی،۲،۱۳۹۱).
همانطوری که میدانیم هر فعالیت اجتماعی بدون وجود مدیریت سازمان یافته ای که اهداف و ابزار رسیدن به آنها را مشخص کند و فعالیتها را هماهنگ سازد، از هم میپاشد و به بینظمی میگراید. شهرها نیز به عنوان یک سامانه ((system نیازمند مدیریتی میباشند که به تعیین اهداف و برنامه ها پرداخته و فعالیت عناصر مختلف شهری را هماهنگ سازند. (سعیدنیا،۱۳۷۹،صفحه ۵).
متأسفانه مدیریت شهری در چارچوب منابع مالی و وضعیت نیروی انسانی شاغل در شهرداری نتوانسته است هماهنگی لازم را با سازمان ها و نهادهای ذیربط در ارائه خدمات شهری داشته باشد و این شهرستان با مشکلات متعددی در زمینه خدمات شهری از جمله سدمعبر مواجه است. حتی یکی از دغدغه های اصلی کسبه وجود ماشینهای سیار و دستفروشان در حاشیه بازار هاست، جمعآوری این دستفروشها و ماشینها از وظایف شهرداری هاست که متأسفانه در طی این یک سال اخیر ارگانهای مدیریت شهری هیچ نگاهی به این مسئله نداشتهاند.
در مدیریت مدرن مشارکت مردم در کار شهرداری ها حرف اول را میزند. با تحقیق و پژوهشی که در باب مشارکت شهروندی در شهرهایی که از ظرفیت تمرکز وجوه حاصل از دریافتهای مردمی که در راستای خدمترسانی هر چه بهتر به شهر استفاده کرده اند میتوانیم دلایلی را که شهرداری کوهدشت نتوانسته به این مهم دست پیدا کند را از جمله عدم تبیین، تشریح و فواید عوارض شهری از سوی شهرداری از یک سو، فقر محسوس وملموس مالی مردمان این خطه و این دیار، نبود ساختار واحد و منسجم هزینه و عملکرد و فقدان برنامه محوری اشاره کرد.
۱-۲ اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
۱-۲-۱ چالشهای مدیریت شهری در ایران
مدیریت شهری در ایران با محدودیتها و چالشهای عمدهای روبرو است این محدودیتها از سویی با رشد جمعیت شهری (مطلق و نسبی) و افزایش نرخ شهرنشینی و شهرگرایی همراه است و از دیگر سو با ساختار سنتی نهادهای محلی مواجه است که هنوز آمادگی تحولی ساختاری را در خود پیدا نکرده اند.(کلیچ،۱۳۹۱،صفحه ۲).
از عمدهترین چالشهایی که در حال حاضر؛ مدیریت شهری در شهرهای ایران با آن مواجه میباشند میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- گستردگی وظایف محوله به مدیریت شهری در ادارهی شهر و خدمت رسانی به مردم .
۲- کمبود پرسنل زبده ، متخصص و متعهد در مجموعه سیستم مدیریت شهری .
۳- اطلاع رسانی ناقص و عدم آشنایی شهروندان با حقوق و وظایف خود .
۴- کاهش درآمد و منابع درآمدی مدیریت شهری .(پرهیزکار و فیروز بخت،۱۳۹۰، ۵۶)
در حال حاضر یکی از موانع رشد اقتصادی کشور ساختار اداری ناکارآمد میباشد که قدرت هرگونه پیشرفت و نوآوری را سلب نموده است و علاوه برآن به دلیل فساد اداری بسیاری از امور شهری با هزینه های بالاتری همراه شده است. بنابراین شهرداری ها نیازمند ساختاری قوی و پویا در چارچوب اداری میباشند و علاوه بر آن پرسنلی کارآزموده که توان تطبیق با شرایط جدید را داشته باشند و این امر را میتوان در نظام مطلوب مدیریت شهری دنبال نمود که همان مدیریت شهری واحد میباشد که در عمل به دلیل سازمانهایی که در فرایند مدیریت شهری دارای نقش و اثر هستند عملاً اداره ی شهر با هماهنگی لازم صورت نمیگیرد، هر چند خود شهرداری ها برای این فرایند هنوز آمادگی لازم را ندارند و نیازمند یک خانه تکانی جدید در درون خود هستند. ( کلیچ ، ۱۳۹۱،صفحه ۳ ).
محدود بودن امکانات و منابع، نامحدود بودن نیازها و انتظارات مردم، دولتمردان و چاره اندیشان را بر آن داشت تا برای حداکثر استفاده از امکانات و سرمایه ها، یک سری از نیازها و خواسته ها را طوری طراحی کنند که عموم مردم بتوانند بخشی از نیازهای خود را از طریق این امکانات رفع کنند.
رویکرد فعلی بسیاری از شهرداری ها در منطقه پیرامون ما و از جمله در کشور ما با ساختار و قدرت اجرایی شهرداری ها در کشورهای توسعه یافته بسیار متفاوت است . با نگاهی گذرا در مییابیم که در کشورمان ادارهی شهر فاصلهی بسیار زیادی با حکومت شهری (مدیریت جامع شهری) دارد. حتی حضور تعدادی از نمایندگان منتخب مردم در شوراهای شهر نمیتواند شهرداری ها را به سمت مدیریت جامع شهری برساند چرا که مدیریت شهری قادر و یا اصولاً مجاز به مدیریت چرخهی حیات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و امنیتی شهر نمی باشد.
شهرستان کوهدشت از نظر نیروی انسانی کارآزموده توانمندیهای بالایی دارد اما مشکلات و مسائل فراوانی وجود دارد که این مشکلات در شهرستانی چون کوهدشت چشمگیر می باشد؛ از مهمترین این مشکلات عدم همکاری لازم برخی مسئولین شهری در اداره امور شهر میباشدو همینطور از لحاظ ناوگان خدمات شهری ضعیف میباشیم و اگر شهرداری توان پاسخ گویی به نیازهای شهروندان را نداشته باشد مشکلات و معضلات دو چندان می شود و شهروندان هم از وظایف خود که مشارکت در امور شهری میباشد سر باز میزنند. همانطور که میدانیم در نظام مدیریت مردمی هدف این است که همه حضور داشته باشند و همه عناصری که در مدیریت شهری مؤثر هستند باید بتوانند به سهم خود در این امر مشارکت کنند از جمله عناصر دولتی، محلی، بخش خصوصی و… .
به این منظور باید شرایط زیر محیا گردد:
-
- مشروعیت مدیریت شهری، ۲- شفافیت و پاسخگویی، ۳- محاسبه پذیری و ارائه گزارش عملکرد فصلی و سالیانه.(تیموری،۱۳۸۵).
غالباً بررسی مسائل مدیریتی شهرهای کوچک عمدتاً در قالب گزارشها و مصاحبه های تخصصی بوده است، در این گزارش ها به مشکلاتی مانند بیکاری، نبود منابع مالی پایدار و مهاجرت اشاره شده است.(معصوم ،۱۳۸۰).
۱-۴ جنبه جدید بودن ونوآوری درتحقیق
مدیریت شهری به لحاظ اجرا یک مؤسسه وسیع و بزرگی محسوب می گردد که در آن مشکلات و موانع بسیار متنوع و گسترده بوده که شهرداری یک جزء از عناصر مهم و مدیریتی آن محسوب می شود . لذا سیستم مدیریت شهری به جهت ماهیت متنوع و چند عملکردی آن باید به نحوی طراحی و اجرا شود که تمام عناصر و وظایف امور اجرایی روزمره و بسیار جزئی تا برنامه ریزی ها و سیاست گذاری های کلان را مورد توجه قرار داده و در ارتقا جایگاه توسعه شهری موثر باشند.
امروزه پدیده ناهنجار سد معبر یکی از مشکلات لاینحل شهرداری ها محسوب میگردد. هر روزه افراد بسیاری با استفاده نامتعارف معابر عمومی مانع از احقاق حق عمومی می‌گردند که شهرداری و مأموران آن مکلف به رسیدگی و جلوگیری از انسداد معبر و رفع سد معبر میباشند. لیکن انجام این تکلیف قانونی همواره با مشکلات زیادی روبرو بوده است و ما هر روز شاهد درگیری میان مأموران شهرداری و افراد متخلف میباشیم، چرا که به نظر میرسد ضمانت اجرایی کافی جهت ارتکاب این تخلف در قانون موجود نمی‌باشد.
سد معبر دارای اشکال گوناگونی است. از مصادیق سد معبر می توان از سد معابر توسط دست فروشان، نصب دکه های غیر مجاز، تخلیه نخاله، ریختن مصالح آجر و سیمان در معابر عمومی بدون مجوز شهرداری، توقف اتومبیل در مکانهای غیر مجاز، وسایل نقلیه جهت فروش کالا، اشغال پیاده روها و میادین توسط افرادی که از آنجا به عنوان محل سکونت استفاده می کنند نام برد. اینگونه تخلفات می تواند موجبات سد معابر عمومی، اشغال پیاده روها و استفاده غیر مجاز از آن ها و میادین و پارک ها و باغ های عمومی را فراهم آورد.
با توجه به بررسیهای انجام گرفته، بر روی سد معبر خیابانهای اصلی این شهرستان مطالعات منسجمی صورت نگرفته است. بنابراین اگر مدیریت شهری همسو با تغییرات جمعیتی، ساخت وساز و نیازهای افراد شهر؛ خدمات رسانی خود را به صورت برنامه ریزی آینده نگر و پایش منطقه بروز رسانی کند این مشکل حل خواهد شد.
۱-۵ اهداف تحقیق
هدف کلی این تحقیق این است که مشارکت شهروندان در اداره امور شهر به پیشبرد هر چه بهتر خدمات شهری(سد معبر و رفع سد معبر) کمک کند.
اهداف ذیل در این تحقیق مورد بررسی قرار می گیرند:
۱- شناخت وتحلیل تنگناهای موجود در خدمات شهری کوهدشت.
۲- جلب مشارکت عموم مردم برای مدیریت شهرستان.
۳- شناخت مشکلات و محدودیتهای مدیریت شهری و ارائه راه حلها و پیشنهادهایی برای بهبود و رفع این مشکلات
۱-۶ سؤالات تحقیق
۱- آیا مدیریت شهری کوهدشت در ساماندهی خدمات شهری توان تخصصی و منابع مالی لازم را در اختیار دارد؟
۲- آیا مدیریت شهری کوهدشت توان برنامه ریزی و آینده نگری در پیشبرد اهداف خود را دارد؟
۳- آیا تعدد کارکنان شهرداری کوهدشت در بهبود خدمات رسانی به شهروندان مؤثر بوده است؟
۱- ۷ فرضیه های تحقیق:
-
- به نظر میرسد مدیریت شهری کوهدشت در ارائه خدمات شهری با مشکلات و تنگناهای متعددی مواجه است.
-
- فرض بر این است که مجموعه ی مدیریت شهری کوهدشت توان رسیدن به سطح مطلوبی از ارائه خدمت و رضایتمندی شهروندان را دارا میباشد.
-
- به نظر میرسد با توجه به افزایش کارکنان و پرسنل تخصصی شهرداری به همین نسبت میزان رضایتمندی ارباب رجوع فراهم میگردد.
۱-۸ تعریف واژه ها و اصطلاحات فنی و تخصصی (به صورت مفهومی و عملیاتی)
۱-۸-۱مفهوم مدیریت شهری
گستردگی و پیچیدگی مسائل شهری، رشد و توسعه روزافزون شهرها، مدیریت امور شهر را به وظیفه ای دشوار تبدیل نموده است. علاوه بر موضوعاتی همچون محیط زیست، ایمنی، حمل و نقل و برنامه ریزی شهری یکی از عوامل مهمی که تأثیر فزاینده و تعیین کننده ای بر عوامل سازندهی شهری دارد، مدیریت شهری است. اگر شهر همچون سازمانی در نظر گرفته شود لازم است که در رأس آن عنصری برای برنامه ریزی آینده و ادارهی امور کنونی قرار گیرد. این عنصر را میتوان مدیریت شهر نامید. مسائل بسیاری در شهرها وجود دارد که برای حل آنها و پاسخ به درخواستهای موجود در عرصه های زندگی شهری وجود مدیریت شهری ضروری است. بدینسان مدیریت شهری عبارت است از سازماندهی عوامل و منابع برای پاسخگویی به نیازهای ساکنان شهر است. و شامل کارکردهای برنامه ریزی، اجراء، نظارت، هدایت و کنترل است که برای اعمال قدرت باید برآمده از ارادهی شهروندان و قراردادهای اجتماعی باشد.(صرافی و عبدالهی،۱۲۱،۱۳۸۷)
