پارکز با اشاره به افزایش مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی، افسردگی و خودکشی در زنان بیوه را گزارش داده است که حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد زنان بیوه به عنوان بیمار افسرده تشخیص داده شده‌اند که شاید بتوان افزایش این نوع رفتارهای خود تخریب‌گرایانه را حاصل افسردگی دانست.
ظهور علائم روانپزشکی (کلایتون، ۱۹۷۴؛ پارکز ۱۹۶۴) ابتلا به بیماری‌های روانی (بلین، هاروت، ۱۹۸۵) آغاز استفاده از خدمات روانپزشکی برای بیماران سرپایی (رابرتسون ۱۹۷۴؛ اشتین و سومر ۱۹۶۹) و خودکشی (لوک و وبر، ۱۹۷۲؛ کوسنگ،۱۹۶۶؛ سی‌گول، ۱۹۶۹) همگی در بین زنان سرپرست خانوار و فاقد همسر، متداول‌تر از افراد متأهل بوده است ((خسروی، ۱۳۷۴، به نقل از مادیسون و ویلول‌ها، ۱۹۶۸).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

سبیل۷، موقعیت اقتصادی، اجتماعی بالا را در انطباق با بیوگی و کاهش افسردگی مؤثر می‌داند. همچنین پارکز‌۸ گزارش داده است که حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد از زنان بیوه به عنوان بیمار افسرده تشخیص داده شده‌اند، به طوری که بسیاری از این افراد به میزان زیادی مصرف کننده داروهای خواب‌آور و آرام‌بخش بوده‌اند (خسروی، ۱۳۷۴؛ به نقل از پارکز ۱۹۸۳).
مروین سومر۹ اظهار کرده‌ است که احتمال ابتلا به بیماری‌های روانی در زنانی که طلاق گرفته‌اند و سرپرستی خانواده را نیز برعهده دارند، از متأهلین و کسانی‌که تنها زندگی می‌کنند، بیشتر است. از آنجائی‌که زنان سرپرست خانواده، علاوه بر وظایف مادری و تربیت فرزندان، نگهداری و مراقبت از آنان و اداره امور خانه، نقش اقتصادی خانواده را نیز برعهده دارند، ملزم به اشتغال بیرون از خانه می‌باشند و چون از اشتغال و درآمد مناسب و کافی برخورددار نمی‌باشند و نقش‌های زن و مرد را همزمان ایفا می‌کنند، تا حدودی نوع و میزان استرس آنان از تجربه مردان متفاوت می‌باشد. این گروه از زنان علاوه بر ایفای نقش‌های متعددی همچون اداره و انجام کارهای خانه، مراقبت‌های جسمی و هیجانی از اعضای خانواده را هم انجام می‌دهند که موجب می‌شود استرس و مشکلات روانی مختلفی را تجربه کنند. مسئله ایفای چند نقش در بین زنان سرپرست خانواده سبب می‌شود زمانی که می‌کوشند به شغل خود به اندازه کارهای خانه و مراقبت از فرزندان اهمیت بدهند، دچار تعارض نقش شوند که همین امر منجر به ایجاد استرس و اضطراب در آنان می‌گردد.(همان)
نظریات جامعه شناسی
الف:نظریه زنانه شدن فقر یا آسیب پذیری زنان سرپرست خانوار
طرفداران این نظریه نشان میدهد که خانواده هایی که سرپرستی آنان بر عهده زنان می باشد نه تنها در همه کشور های جهان گسترش یافته اند بلکه به درصد خانوار های سرپرست زن که جمعیت کم درآمد قرار می گیرند افزوده شده است این مسئله حتی درکشورهایی که پیشرفته ترین قوانین را به نفع زنان داشته اند (کشورهای فمینیسم و یا دارای سیاستهای موافق فمینیستی) دیده شده است در این کشورها به رغم کمکهای دولتی به این زنان فرایند فقیر شدن آنان همچنان ادامه دارد از طرفی مشکلات این زنان عدم دسترسی به مشاغل با منزلت اجتماعی بالا است این زنان یا بیکارند یا مشاغل نیمه وقت کم درآمد دارند اگر مشاغل دارای منزلت بالا باشد مسئله تنظیم وقت برای انجام کار خانه و کار بیرون از خانه است این مشکل را صاحب نظران فقر زمانی نامیده اند و فقر زمانی اگر با فقر مادی همراه شود آسیب پذیری این قشر را دوچندان می کند . (گیدنز۱۹۸۹ )
ب: نظریه ساختی کارکردی
براساس این نظریه خانواده های زن سرپرست اساسا با شکل طبی و سنتی خانوادهای دو والدی در تضاد و پیدایش این گونه خانوادها نوعی انحراف محسوب می شود در این خانواده ها به علت غیبت پدر و مادر زندگی زوجی تا حدی کاهش می یابد عدم اقتدار پذیری پدر برای ساماندهی زندگی خانواده با بحران اقتصادی و اجتماعی روبرو می شود بحرانی که با ورود مادر به بازار کار به جای انجام وظیفه سنتی خانه داری شروع شده به وجود می آید .
براساس این نظریه طبقه زیرین از افراد منزوی تشکیل شده که در محلات غیر سازمان یافته ساکن اند در این محلات حضور خانوادهای زن سرپرست میزان بالای جنایت دراین محلات، معاملات مواد مخدر، افت تحصیلی تولدهای نا مشروع و دریافت کمک های دولتی شایع است .(همان)
ج:نظریه طبقاتی و ناتوانی دولت ها
صاحب نظران در این نظریه معتقدند که فقر و آسیب پذیری مقوله ای طبقاتی است نه جنسیتی به عبارت دیگر زنان یا تمام زنان سرپرست خانوار در معرض فقر و آسیب پذیری نیستند بلکه ان گروهی که از نظر طبقاتی در رده پایین اجتماع قرار می گیرند بیشتر در معرض آسیب هستند .
به عقیده طرفداران این نظریه مردم به دلایل سن و جنس یا خصیصه های نژادی و قومی شان فقیر نمی شوند بلکه به دلیل قرار گرفتن در طبقه ای خاص است که فقیر و در وضعیت اجتماعی و اقتصادی قرار میگیرند و به شمار می آیند .
مهمترین شاخص تعیین طبقه عبارت است از شاخص درآمد، تحصیل، شغل یعنی همه زنان آسیب پذیر نیستند بلکه گروهی که درآمد کمتر، تحصیلات کمتر، شغل کم منزلت تر دارند و در طبقه پایین اجتماع قرار دارند آسیب پذیرند. به عقیده این گروه با بزرگ کردن آسیب پذیری زنان سرپرست خانواده زنان در مقابل مردان پیر جوان سفید و سیاه قرار میگیرند .
در واقع آسیب پذیری زنان سرپرست خانوار و همه افراد بی بضاعت فرایند اجتماعی و اقتصادی مشترکی است که همگی آنها را از دسترسی به شرایط مناسب محروم میکند . این شرایط خانوادها را از هم می گسلاند و تشکیل خانواده را با این شرایط اجتماعی و اقتصادی مشکل میکند . (همان)
د:نظریه کنش
برخلاف نظریه های قبلی که همگی جنبه های ساختاری و کلی داشتند و با دید کلی و ساختی به بررسی مسائل زنان پرداختند طرفداران نظریه کنش از جنبه دیگری به طرح مسئله می پردازند به نظر آنان اگر چه خانوادهای زن سرپرست مشکلات متعددی دارند (به دلیل تحصیلات کم و تبعیض در بازار کار ) ولی این مسئله به معنای آن نیست که ایشان مطلقا از این شرایط تاثیر می گیرند و نمی توانند بر مشکلات خود فایق آیند . به عبارت دیگر نمی توان این گونه از زنان قربانی و منفعل در برابر شرایط دانست بلکه باید با بررسی تجربه های شخصی این زنان راه های مبارزه با شرایط حاکم بر زندگی آنان را از نزدیک شناخت .
در برخی از شهر های آفریقا ی غربی زنان معتقدند در نبود مردان بهتر میتوانند خانواده را سازماندهی کنند در مکزیک زنان سرپرست خانوار زندگی تنها را بهتر از زندگی مردان غیر مسئول می دانند سایر بررسی ها نشان میدهد که سرپرستی خانواده در خانواده های زن سرپرست موجب افزایش استقلال و آگاهی طبقاتی زنان شده است . (همان)
در حوزه جامعه شناسی زنان سرپرست با مسائل ومشکلاتی نظیر عدم دسترسی به فرصتهای شغلی مناسب سطوح پایین تر تحصیلات در بین فرزندان شان افزایش بزهکاری فقر در ابعاد مختلف روبرو هستند (همان)
بنابراین در شبکه خویشاوندی و در ارتباط با اقوام و آشنایان ودر عین حال چگونگی گذران اوقات فراغت آنان خلائهای جبران ناپذیری به وجود می آید (رابرتسون ،۱۳۷۲،۱۳۶) .
طرفداران نظریه طبقاتی نیز اولا آسیب پذیری و فقر زنان سرپرست خانوار را پدیده ای عمومی می داند ثانیا علت اصلی آن را به نظام اقتصادی نابرابر یعنی سرمایداری نسبت میدهند (همان) .
از سوی دیگر با توجه به دیدگاه اقتصادی وضعیت اشتغال زنان بعد از فوت شوهر به دلیل وابستگی به او در زمان حیات وعدم حمایت سازمان های از او دچار مشکلات عدیدی میگردد در این ارتباط موضوع خود اشتغالی و کارافرینی مطرح می گردد که زنان سرپرست خانوار می تواند با آموزش مهارت در نتیجه افزایش توانای های خود و دریافت وام و اعطای سهام به آنها از سوی سازمان ها به نوعی مورد حمایت قرار گرفته وخود کفا شوند .
چارچوب نظری
(نظریه کارکردگرایی ساختاری در دیدگاه کلی مبتنی بر دو نظریه عمده کشمکش دارندوف و نظریه توافق پارسونز است که نظریه توافق، ارزشها و هنجارهای مشترک را برای جامعه بنیادی می انگارد و بر نظم اجتماعی مبتنی بر توافقهای ضمنی تاکید می ورزد و نیز دگرگونی اجتماعی را دارای آهنگی کند و سامانمند می دانند. برعکس، نظریه کشمکش بر چیرگی برخی از گروه های اجتماعی بر برخی دیگر تاکید می ورزد و نظم اجتماعی را مبتنی بر دخل و تصرف و نظارت گروه های مسلط می انگارد و دگرگونی اجتماعی را دارای آهنگی سریع و نابسامان می داند جورج ریتزر ۱۹۸۰) .
(بسیاری بر این باورند که کارکردگرایی ساختاری بر نظریه جامعه شناسی مسلط بوده است. در این نظریه نباید دو اصطلاح ساختاری و کارکردی را لزوما با هم به کار برد، هر چند که معمولا این کار را انجام می دهند. ساختارهای یک جامعه را بدون توجه به کارکردهای آن برای ساختارهای دیگر می توان بررسی کرد. به همین سان، کارکردهای انواع فراگردهایی را که ممکن است ساختاری به خود نگیرند، نیز می توان به تنهایی بررسی کرد. با این همه، توجه به دو عنصر، شاخص کارکردگرایی ساختاری است همان) .
(مارک آبراهامسون استدلال می کند که کارکردگرایی ساختاری ماهیت یکپارچه ای ندارد و او سه نوع کارکردگرایی ساختاری را برمی شمرد. نخستین نوع کارکردگرایی فردگرایانه است که بر نیازهای کنشگران و انواع ساختارهای بزرگ به عنوان پاسخ های کارکردی به این نیازها پدیدار می شوند، تاکید می شود. نوع دوم کارکردگرایی فیمابینی است که در این نوع کارکرد گرایی بر روابط اجتماعی به ویژه مکانیسمهایی که برای سازگاری با فشارهای موجود در این روابط به کار برده می شود، تاکید می گردد. نوع سوم کارکردگرایی اجتماعی است که رهیافت غالب را در میان جامعه شناسان هوادار کارکرد گرایی ساختاری تشکیل می دهد که این نوع از کارکردگرایی بیشتر به ساختارهای اجتماعی و نهادهای پهن دامنه جامعه، روابط داخلی میان آنها و نیز تاثیر های مقید کننده آنها روی کنشگران، توجه دارد.که رهیافت غالب ما در این تحقیق این نوع از کارکردگرایی است و در این زمینه اشاره ای به خدمات و نظریه پردازی های تالکت پارسونز اشاره می شود. پارسونز معتقد است که چهار تکلیف است که برای تمام نظام ها ضرورت دارد
تطبیق (تطبیق دادن هر نظام با موقعیت اطرافش)
دستیابی به هدف (اینکه یک نمظام باید اهداف اساسی اش را تعریف و بدان ها دست یابد)
یکپارچگی (هر نظامی باید روابط متقابل اجزای سازنده اش را تنظیم و به رابطه میان چهار تکلیف کارکردیش سرو سامانی دهد)
سکون یا نگهداشت الگو (هر نظامی باید انگیزش های افراد و الگوهای فرهنگی آفریننده و نگهدارنده این انگیزشها را ایجاد، نگهداری و تجدید کند همان) .
باری با توجه به مقدمه مختصری که گذشت و نقش کارکردی و اساسی نظریه نظریه کارکردگرایی ساختاری در جامعه شناسی و اهمیت توجه به نقش خانواده با توجه به چهار الگوی معرفی شده توسط پارسونز به بررسی نقش زنان سرپرست خانوار خواهیم پرداخت و خواهیم دید که در خانواده و جامعه ای اگر مسئو لیت از یک سیستم (پدر) به سیستم دیگر (مادر) تفویض گردد چه تاثیرات و کارکردهایی می تواند برای این قشر آسیب پذیر و زحمت کش در بر داشته باشد.
پیشینه تحقیق
در داخل کشور تحقیقاتی دراین زمینه انجام پذیرفته که در ادامه به ذکر پیشینه تحقیق در این باره می پردازیم .در ابتدا نگاهی به کارکردها و قانونگذاریهای جمهوری اسلامی ایران درمورد این قضیه پرداخته و در سپس به تحقیقاتی که در این زمینه صورت گرفته اشاره خواهد شد:
قانونگذاری
– از جمله مصوبه‌های مجلس پیرامون تأمین زنان و کودکان بی‌سرپرست ماده واحده‌ای است که در آن دولت مکلف است نسبت به تضمین بیمه و رفاه زنان و کودکان بی‌سرپرست موضوع چهارم اصل بیست و یکم قانون اساسی اقدام و حداکثر ظرف سه ماه لایحه آن را برای تصویب به مجلس تقدیم کند. در تبصره آمده است که دولت باید حتی‌الامکان در لایحه جهت خودکفا نمودن، بیمه‌شدگان را مورد توجه خاص قرار دهد. این قانون در تاریخ ۱/۸/۱۳۶۲ توسط مجلس شورای اسلامی تصویب و به تایید شورای نگهبان رسیده است.
– از دیـگر مصوبـه‌هـای مجـلس می‌تـوان به قـانون تأمیـن زنـان و کودکـان بـی‌سـرپـرسـت مصوب ۲۴/۸/۱۳۷۱ اشاره کرد که زنان بیوه، زنان پیر و سالخورده، زنان و دختران بی‌سرپرست و کودکان بی‌سرپرست مشمول این قانون شده‌اند و در آن زنان و کودکان بی‌سرپرستی که تحت پوشش قوانین حمایتی دیگری نیستند از حمایت‌های مقرر در این قانون بهره‌مند می‌شوند. حمایت‌های موضوع این قانون شامل موارد زیر می‌باشند:
– حمایت‌های مالی و تهیه امکانات خودکفایی یا مقرری نقدی و غیرنقدی مستمر
– حمایت‌های فرهنگی اجتماعی از جمله ارائه خدمات آموزشی (تحصیلی)، تربیتی،… کاریابی، آموزش حرفه و فن جهت اشتغال، خدمات مشاوره‌ای و مددکاری و نگهداری زنان سالمند بی‌سرپرست و کودکان بی‌سرپرست در واحدهای بهزیستی یا واگذاری سرپرستی آنان به افراد واجد شرایط.
– آیین‌نامه اجرایی قانون تأمین زنان و کودکان بی‌سرپرست در تاریخ ۱۱/۵/۱۳۷۴ به تصویب رسید که مشتمل بر ۱۴ ماده می‌باشد. طبق ماده۱، محور و اساس حمایت‌ها و اقدامات اجرایی موضوع این آیین‌نامه ایجاد امنیت اجتماعی و اقتصادی و فراهم کردن زمینه‌ها و موجبات عادی‌سازی زندگی زنان و کودکان بی‌سرپرست می‌باشد. در ماده۲، بر شناسایی کودکان بی‌سرپرست از طریق هماهنگی با نیروی انتظامی و معرفی آنان به سازمان بهزیستی طی مراحل قانونی و از طریق مراجع قضایی تاکید شده است.
– از دیگر مصوبه‌های مجلس، اصلاح ماده ۹ قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت می‌باشد که در تاریخ ۱۵/۷/۷۵ به تصویب رسید. همچنین اصلاح ماده ۹ قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت مصوب ۲۲/۱/۸۰ به این نکته اشاره دارد که مستخدمان زن شاغل و بازنشسته مشمول این قانون که متکفل فرزندان خود می‌باشند.
در ماده ۳، مشمولانی که پس از دریافت کمک‌های بهزیستی به تشخیص مددکاران توانایی لازم جهت کسب درآمد و گذران زندگی عادی را به دست آورده‌اند از شمول اقدامات حمایتی خارج می‌شوند.
در ماده۴، به اقدامات حمایتی از زنان و کودکان بی‌سرپرست اشاره شده است که شامل:
– خدمات آموزشی و تربیتی
– خدمات کاریابی و اشتغال
– مددکاری، مشاوره و راهنمایی

فروهی (۱۳۸۳) پژوهشی با عنوان ساختار و ابعاد ساختاری در سازمانهای دانش محور انجام داد. بعاد ساختاری به طور سنتی براساس سه بعد رابطه رسمی: سلسله مراتبی، کارکردی (وظیفه‌ای) و بعد پراکندگی و تمرکز بر مبنای انواع اصلی ساختار یعنی سازمانهای مکانیکی (ماشینی) و ارگانیکی بررسی شده‌اند. در عین حال، اقتصاد دانش محور خواسته‌های جدیدی بر ساختار دهی سازمانی مبتنی بر فرایند تحمیل می‌کند. ساختار غیررسمی فعالیتهای‌ واقعی سازمانی را بهتر ترسیم می‌کند و انعکاس دهنده تعاملی پویاست که برای خلق دانش بسیار اساسی‌اند.این مقاله مفهومی، ساختار غیر رسمی را به عنوان بعدی مهم وارد مجموعه ابعاد ساختاری کرده و ساختاردهی سازمانی را در سطحی بالاتر یعنی رابطه مبتنی بر اعتماد، رابطه‌ تعاملی برون سازمانی و رابطه عاطفی فراگیر و اهمیت آنها در نیل به موفقیت سازمانی در اقتصاد دانشی را مدنظر قرار می‌دهد.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

جمشیدی (۱۳۸۶)، در پژوهشی به بررسی رابطه ابعاد ساختاری (تمرکز، رسمیت و پیچیدگی) با تعهد سازمانی در مدارس شهرستان کوهدشت لرستان پرداخت. بر اساس نتایج این مطالعه بین تمرکز و پیچیدگی سازمانی با تعهد سازمانی ارتباط معناداری وجود دارد ولی بین رسمیت و تعهد سازمانی رابطه معنادار مشاهده نشد.
در بررسی هایی که استرس و پورتر^[۱۵۸] درباره ارتباط تمرکز و رسمیت با تعهد سازمانی انجام دادند، ثابت شد که کارکنانی که عدم تمرکز و رسمیت بیشتری تجربه کرده‌بودند، تعهد بیشتری دارند.
نفری و امیدفرد (۱۳۸۹)، در پژوهشی به بررسی میزان تأثیر ابعاد ساختاری بر توانمند سازی کارکنان معاونت هزینه وزارت امور اقتصادی و دارایی پرداختند. این پژوهش از نوع توصیفی- پیمایشی است و در آن از روش نمونه‌گیری تصادفی منظم استفاده شده است. جامعه آماری (۶۰۰ نفر) همه کارکنان معاونت هزینه وزارت امور اقتصادی و دارایی را شامل می‌شود. ابزار جمع‌ آوری اطلاعات نیز پرسشنامه (از نوع پرسشنامه توانمندسازی روانشناختی اسپریتزر و پرسشنامه ساختار سازمانی رابینز است. در پژوهش حاضر، ساختار سازمانی، متغیر مستقل و توانمندسازی، متغیر وابسته تعیین شد. متغیر ساختار سازمانی، سه متغیر فرعی (رسمیت، پیچیدگی و تمرکز) را شامل می‌شود و متغیر توانمندسازی نیز با بهره گرفتن از چهار شاخص خوداثربخشی، مؤثر بودن، حق انتخاب و معنی‌داری مورد بررسی قرار می‌گیرد. به منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها و آزمون فرضیه‌ها، از آزمون همبستگی اسپیرمن، آزمون t مستقل و آزمون (ANOVA) استفاده شده است. یافته‌های پژوهش حاضر نشان می‌دهند که میانگین توانمندی روانشناختی (۳.۸۴)، بیانگر توانمندی نسبتا بالا است. همچنین ضریب همبستگی نشان داد که بین ساختار سازمانی (ابعاد ساختاری) و توانمندسازی کارکنان در معاونت هزینه وزارت امور اقتصادی و دارایی، رابطه معنی‌داری وجود دارد.
منوریان و همکاران (۱۳۹۰) پژوهشی با عنوان توسعه ابعاد ساختاری سازمان در تناسب با رویکرد مدیریت دانش انجام دادند. هدف این پژوهش شناسایی ابعاد ساختاری متناسب با رویکرد مدیریت دانش در سازمان است. از این‌رو پس ازمرور مبانی نظری روند تکامل ابعاد ساختاری سازمان، چگونگی و ارتباط هر یک از ابعاد اصلی ساختار سازمانی با اقدامات مدیریت دانش تشریح می شود. جامعه‌‌یآماری این پژوهش توصیفی ـ میدانی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران است؛ نمونه‌ی آماری پژوهش نیز با بهره گرفتن از روش نمونه گیری تصادفی طبقه بندی و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بوده است. نتایج به کارگیری روش های تحلیل آماری نشان می‌دهند؛ مؤلفه های ساختاری رسمیت و تمرکز تاثیری منفی بر اقدامات مدیریت دانش دارند، در حالی که ابعاد ساختاری مرززدایی، شبکه های غیررسمی، تیم گرایی و حرفه ای گرایی، تاثیر مثبتی داشته اند. بر این مبنا می توان نتیجه گرفت توسعه ابعاد انسانی و غیررسمی ساختار برای اجرای موفقیت آمیز پروژه های مدیریت دانش در سازمان ضروری است.
با توجه به موارد فوق نقشه ادبیات پیامدهای تمرکز در شکل زیر خلاصه می‌شود:
جدول۲- ۵- نقشه ادبیات پیامدهای تمرکز
همان‌طور که در نفشه ادبیات فوق مشاهده می‌شود، تاکنون پژوهشی پیرامون تأثیر تمرکز بر رفتار شهروندی سازمانی و رفتار منحرفانه در پرتو متغیر واسطه‌ای عدالت سازمانی در شرکت نفت یزد انجام‌نشده است. در پژوهش حاضر به‌منظور اندازه‌گیری تمرکز از پرسش‌نامه فرل و اسکینر^[۱۵۹] شامل شامل ۵ سوال استفاده شده است.
۲-۵- عدالت سازمانی^[۱۶۰]
۲-۵-۱- تاریخچه عدالت سازمانی
ادراک فرایندی است که طی آن افراد داده‌ها را از محیط دریافت کرده، برخی از آن‌ها را گزینش، سازمان‌دهی و تفسیر نموده و به این وسیله به‌کلیت پیرامون خود نظم و مفهوم می‌بخشند. عدالت سازمانی ادراک‌شده، نوعی از ادراک است که احساسات کارکنان در رابطه با تصمیمات و تصمیم‌گیرنده‌های سازمان را منعکس می‌کند. عدالت سازمانی در اغلب پژوهش‌ها در ارتباط با ذی‌نفعان درونی سازمان در نظر گرفته‌شده و به دلیل پیامدهای مهم آن تبدیل به یکی از جذاب‌ترین موضوعات پژوهشی در حوزه روان‌شناسی صنعتی و سازمانی شده است (حسینی و کریمی، ۱۳۹۱). تئوری‌های عدالت اساساً بر مبنای نظریه مبادله اجتماعی^[۱۶۱] بنیان‌گذاری شده است. بر اساس این نظریه، انسان در هر مبادله اجتماعی، منافع و هزینه‌های مبادله را باهم مقایسه کرده و هرگاه تصور کند که هزینه یک مبادله بیش از منافع آن است آن مبادله را خدشه‌دار و مصداق نوعی بی‌عدالتی تلقی نموده و سعی خواهد کرد که از آن انصراف دهد؛ بنابراین عدالت سازمانی ادراک‌شده نیز به مفهوم ادراک کارکنان از منافع و هزینه‌های مبادله اجتماعی آن‌ها با سازمان است. (قرایی و همکاران، ۱۳۹۲). از طرفی عدالت سازمانی مقوله‌ای پویا است که بر رفاه سازمانی اثرمی‌گذارد و پدیده مبهمی است که تصمیم‌گیری درباره آن ضروری است. لذا موفقیت سازمان در تحقق اهداف درگرو چگونگی اجرای عدالت سازمانی است (فقهی فرهمند، ۱۳۹۰).
عدالت و اجرای آن‌یکی از نیازهای فطری و اساسی انسان است که همواره در طول تاریخ وجود آن بستری مناسب جهت توسعه جوامع انسانی فراهم کرده است. نظریات مربوط به عدالت به‌موازات گسترش و پیشرفت جامعه بشری تکامل‌یافته و دامنه آن ازنظریات ادیان و فلاسفه به تحقیقات تجربی کشیده است. برخی از صاحب‌نظران، نظریه برابری^[۱۶۲] را نظریه گسترش عدالت نام نهاده‌اند، زیرا بر توزیع عادلانه درآمدها در میان انسان‌ها برای دستیابی به سطح بالایی از انگیزش تمرکز دارد (یعقوبی و همکاران، ۱۳۸۸).
۲-۵-۲- منابع اجرای عدالت سازمانی
کارکنان با حداقل دو منبع در مورداجرای عدالت در سازمان یا نقض آن مواجه هستند. واضح‌ترین این منابع سرپرست یا مدیر مستقیم فرد است؛ این فرد نسبت به زیردست اختیار تام دارد و می‌تواند بر پیامدهای مهمی از قبیل افزایش پرداخت‌ها یا فرصت‌های ترفیع زیردست اثر بگذارد. منبع دومی که کارکنان ممکن است این عدالت یا بی‌عدالتی را به آن منسوب کنند خود سازمان است، اگرچه این منبع نامحسوس‌تر است ولی توجه به آن نیز مهم است (نعامی و شکر کن، ۱۳۸۵).
۲-۵-۳- مفهوم‌سازی عدالت سازمانی
عامل عدالت با سه عامل زیر تعریف می‌شود که همگی به نحوه برخورد عادلانه سازمان با اقشار مختلف و پرهیز از تبعیض دلالت دارند:
برابری^[۱۶۳]: پرداخت حقوق و مزایای مناسب و عادلانه و نیز نگاه یکسان به عموم کارکنان به‌عنوان عضوی از سازمان.
بی‌طرفی^[۱۶۴]: بی‌طرفی در تصمیم‌های مربوط به‌گزینش و ارتقای کارکنان.
عدم تبعیض^[۱۶۵]: اجتناب از هرگونه تبعیض و اعطای حق استیناف به کارکنان، یعنی حق تجدیدنظرخواهی در تصمیمات (فانی و همکاران، ۱۳۹۰).
مفاهیم عدالت و انصاف در محیط‌های سازمانی و در بین کارکنان نیز مطرح می‌گردد و عمومأ به‌عنوان عدالت سازمانی به آن اشاره می‌شود. عدالت سازمانی بر ادراک کارکنان درباره میزان برابری و انصاف در سازمان تأکید دارد و به‌عنوان از ارزش‌های کلیدی که سازمان‌ها اغلب به آن‌ها تمایل دارند، تلقی می‌شود (عمرانی فر و همکاران، ۱۳۹۱).
گرینبرگ^[۱۶۶]، عدالت سازمانی ادراک‌شده را به‌صورت درک افراد از منصفانه بودن سازمان تعریف‌می‌کند (قرایی و همکاران، ۱۳۹۲). به اعتقاد گرینبرگ عدالت در سازمان یک اصل و الزام اساسی برای اثربخشی و کارکرد مؤثر سازمان‌ها و همچنین رضایت شغلی افراد سازمان است (خراسانی و کنعانی، ۱۳۹۱). به اعتقاد گرینبرگ^[۱۶۷] (۲۰۰۵)، عدالت سازمانی اشاره به تلاش‌هایی دارد که به دنبال تعیین اثرات عدالت در سازمان است و عاملی است که بر اساس موقعیت کاری ساخت‌یافته است.
به نظر افلاطون عدالت وقتی حاصل می‌شود که هرکسی به کاری که شایسته آن است بپردازد. افلاطون معتقد است سازمان اجتماعی که نمودار تمدن است، بدون عدالت به وجود نمی‌آید. تحقق عدالت اجتماعی بدون تحقق عدالت سازمانی ممکن نیست و عدالت سازمانی تحقق در همه فعالیت‌ها، رفتارها و گرایش‌های افراد سازمان است (فقهی فرهمند، ۱۳۹۰).
بنا بر نظر بیز و مواگ^[۱۶۸] عدالت نه‌تنها توزیع منافع مادی بلکه منافع اجتماعی مهمی همچون تعامل مستقیم مدیریت باکارکنان را در برمی‌گیرد (خنیفر و همکاران، ۱۳۸۸).
ازنظر ارسطو^[۱۶۹]، عدالت یعنی داشتن رفتاری برابر با افراد برابر. به اعتقاد ارسطو، فضیلت این سعادت راستین آدمی در بالاترین وجه خود در عدالت متجلی می‌گردد (فقهی فرهمند، ۱۳۹۰).
با توجه به موارد فوق، در این پایان‌نامه از مدل مورمن^[۱۷۰] برای مفهوم‌سازی عدالت سازمانی استفاده می‌شود. به نظر مورمن عدالت سازمانی به‌صورت مجموع عدالت توزیعی، رویه‌ای و تعاملی یا مراوده‌ای تعریف می‌شود (مشرف و همکاران، ۱۳۸۹).
۱- عدالت توزیعی^[۱۷۱]: این نوع از عدالت در حقیقت بیانگر ادراک افراد از میزان رعایت عدالت در توزیع و تخصیص منابع و پاداش‌هاست (رضاییان، ۱۳۸۴).
به نظر لونتال^[۱۷۲] شش قانون وجود دارد که هنگامی‌که به کار گرفته شوند، رویه‌های عادلانه‌ای به وجود می‌آورند:
۱- قانون ثبات: حالتی که تخصیص رویه‌ها بایستی برای همه در طی زمان ثابت باشد.
۲- قانون جلوگیری از تعصب و غرض‌ورزی: حالتی که از کسب منافع شخصی تصمیم گیران بایستی در طول فرایند تخصیص ممانعت به عمل آید.
۳- قانون درستی: اشاره سودمندی اطلاعات مورداستفاده در فرایند تخصیص دارد.
۴- قانون توانایی اصلاح: به وجود فرصت‌هایی برای تغییر یک تصمیم ناعادلانه اشاره دارد.
۵- قانون نمایندگی: حالتی که نیازها، ارزش‌ها و چشم‌اندازهای همه بخش‌های متأثر، توسط فرایند تخصیص بایستی در نظر گرفته شود.
۶- قانون اخلاقی: مطابق با این قانون فرایند تخصیص بایستی باارزش‌های اخلاقی و وجدانی سازگار باشد. رویه‌های سازمانی روشی که سازمان منابع را تخصیص می‌دهد را نشان می‌دهند (راپ و کروپانز^[۱۷۳]ا، ۲۰۰۲).
۲- عدالت رویه‌ای^[۱۷۴]: به برداشت افراد از عادلانه بودن روش‌های جاری در تصمیم‌گیری برای جبران خدمتشان و نه توزیع واقعی درآمدها اشاره ‌می‌کند؛ بنابراین در عدالت رویه‌ای ادراکات افراد نقش کلیدی دارد و واکنش افراد نسبت به روش‌ها به چگونگی ادراک آن‌ها از روش‌ها بستگی دارد و نه ماهیت واقعی آن‌ها (رضاییان، ۱۳۸۳). همچنین این عدالت بیان ‌می‌کند که افراد حق ندارند و نباید از روش‌ها و فرا گردهای غیرعادلانه به نتایج عادلانه دست‌یابند (کوهن کاراش^[۱۷۵]، ۲۰۰۱). با افزایش درک عدالت رویه‌ای کارکنان بادید مثبت به بالادستان و سازمان می‌نگرند؛ حتی اگر آن‌ها از پرداخت‌ها، ترفیعات و دیگر پیامدهای شخصی اظهار نارضایتی کنند (پل^[۱۷۶]، ۲۰۰۵).
۳- عدالت مراوده‌ای^[۱۷۷]: افراد عدالت را از برخوردی نیز استنباط می‌کنند که در روابط متقابل شخصی با آنان می‌شود که از آن به عدالت مراوده‌ای تعبیر می‌شود (ذاکر اصفهانی، ۱۳۸۷)؛ همچنین این عدالت بیان می‌کند که افراد حق ندارند در مسیر رسیدن به اهداف عادلانه، مراوداتی غیرعادلانه رابین خود و دیگران رقم بزنند (رگو^[۱۷۸]، ۲۰۰۶).
بعضی عدالت مراوده‌ای را به دو جزء فرعی تقسیم می‌کنند: جزء فرعی اول، همان رفتار منصفانه، مؤدبانه و محترمانه را شامل می‌شود و جزء فرعی دوم شامل توضیحات و گزارش‌های اجتماعی است که دلیل اتفاقات ناگوار و ناخوشایند را بیان می‌کند. در این خصوص گفته می‌شود افراد زمانی که به‌اندازه کافی با واقعیت‌ها آشنا شوند، بسیار باگذشت ترند تا در زمان عدم بیان واقعیت‌ها (مشرف جوادی و همکاران، ۱۳۸۵). شکل زیر رابطه سه بعد عدالت سازمانی را نشان‌می‌دهد (صادقی، ۱۳۹۰):
شکل ۲-۴: رابطه ابعاد عدالت سازمانی (صادقی، ۱۳۹۰)
۲-۵-۴- نظریه‌های مرتبط با عدالت سازمانی
۲-۵-۴-۱- نظریه لیند و تایلر^[۱۷۹]
درزمینه عدالت سازمانی، این بحث که چرا عدالت مهم است به آشکارترین شکل به‌وسیله لیند و تایلر (۲۰۰۳) در تحقیقاتشان پیرامون عدالت رویه‌ای موردتوجه قرارگرفته است. لیند و تایلر دو مدل را برای تشریح اثرات عدالت مشخص نموده‌اند:
(۱) مدل منافع شخصی: در این مدل بیان می‌گردد که علت اهمیت عدالت برای افراد در این نکته است که درنهایت به آن‌ها اجازه می‌دهد تا دستاوردهای شخصی‌شان را حداکثر سازند. بدین معنا که افراد چون معتقدند که رویه‌های منصفانه درنهایت منجر به پیامدهای باارزش برای آن‌ها خواهد شد، برای این رویه‌ها ارزش قائل‌اند.
(۲) مدل ارزش‌های‌ گروهی: در این مدل بیان ‌می‌گردد که رعایت عدالت به افراد اطلاعاتی در مورد جایگاهشان در گروه ارائه می کند. بدین معنا که هنگامی‌که افراد صاحب‌اختیار و قدرت در گروه با افراد با عدالت رفتار می‌نمایند، این رفتار به فرد اطلاعاتی در مورد موقعیت او در گروه ارائه می‌کند و بنابراین در ایجاد ارزش برای فرد و همچنین ایجاد حس هویت مشترک مفید است (آمبروس^[۱۸۰]، ۲۰۰۲).
۲-۵-۴-۲- نظریه برابری آدامز^[۱۸۱]
در نظریه برابری استیسی آدامز (۱۹۶۵) که حدود ۵۰ سال پیش ارائه گردید، این موضوع مطرح شد که کارکنان می‌خواهند در برابر کار، پاداش منصفانه‌ای دریافت کنند. طبق این نظریه برابری زمانی حاصل می‌شود که کارکنان احساس کنند که نسبت ورودی‌ها (تلاش‌ها) به خروجی‌ها (پاداش‌ها) با همین نسبت‌ها در همکارانشان برابر باشد؛ این معنی از عدالت به عدالت توزیعی برمی‌گردد (اینوانکویچ و ماتسون^[۱۸۲]، ۱۹۹۶).
مهم‌ترین جزء نظریه برابری، ادراک افراد از میزان رعایت عدالت است. افراد از طریق مقایسه خود با دیگران نتیجه‌گیری می‌کنند. به نظر می‌رسد اگر بر طبق انتظارات فرد، با او در مقایسه با دیگران منصفانه رفتار شود، سطح عملکرد شغلی فرد در سطح بالایی باقی می‌ماند، درست باشد. نظریه برابری پیشنهاد می‌کند که مردم سطحی از تلاش را در شغل برمی‌گزینند که متناسب با میزان عدالت ادراک‌شده از سوی آن‌ها باشد (میشل^[۱۸۳]، ۱۳۸۰). برخی از صاحب‌نظران، نظریه برابری را نظریه گسترش عدالت نام نهاده‌اند؛ زیرا بر توزیع عادلانه درآمدها میان انسان‌ها برای دستیابی به سطح بالایی از انگیزش تمرکز دارد (مشرف جوادی و همکاران، ۱۳۸۵). گسترش نقش نظریه برابری در تشریح نگرش‌ها و رفتار کارکنان در دهه ۱۹۷۰ به قلمرویی از پژوهش به نام «عدالت در سازمان» منجر شد (یعقوبی و همکاران، ۱۳۸۹). مدل نظریه برابری به شکل زیر است:
شکل ۲-۵: مدل نظریه برابری آدامز
(موسوی، ۱۳۸۴)
۲-۵-۴-۳- نظریه لندی و کونت^[۱۸۴]
بر اساس این نظریه، رفتارهای خشونت‌آمیز در محیط کار می‌تواند به‌عنوان پاسخی توسط کارکنان علیه بی‌عدالتی ادراک‌شده در محیط کار تلقی شود. علاوه بر این پژوهش‌های اولیه درباره عدالت و خشونت بر عدالت توزیعی تمرکز دارد و هدف خشونت در محیط کار، بازیابی عدالت در محیط کار است. به این معنا که فرد برای جبران پیامدهایی که استحقاق آن را دارد، ولی به آن نمی‌رسد اقدام به خشونت می‌کند. بیشتر تمایلات به خشونت‌ها، پاسخ‌های غیرمنطقی به محرک‌های ناکامی است. بر طبق آخرین یافته‌های این نظریه، محرک‌های ناکامی منجر به تجربه احساسات منفی توسط افراد می‌گردد و درنتیجه افراد برای واکنش یا اعمال خشونت‌آمیز تحریک می‌شوند (لندی و کونت، ۲۰۱۰).

فرمانتاسیون مش در حقیقت عمل آنزیم زنی میباشد. بدین منظور، آنزیمهای مورد استفاده علاوه بر فعالیت پکتولیتیک، دارای فعالیت سلولوتیک، همی سلولوتیک و پروتولیتیک نیز میباشند. بدین ترتیب، متلاشی شدن دیواره سلول هنگام پرس کردن اسان گشته و راندمان پرس افزایش مییابد. مقدار آنزیم مورد نیاز بسته به میزان فعالیت آن، به ازای هر تن مش در مورد آنزیمهای جامد ۱۰-۲۰ گرم و در مورد آنزیمهای مایع ۱۰۰- ۲۰۰ میلی لیتر میباشد. درجه حرارت مناسب برای این فرایند بین ۴۵-۵۰ درجه سانتیگراد و زمان تاثیر آن بسته به نوع آنزیم مصرفی بین ۱-۲ ساعت میباشد. مقدار بهینه آنزیم مورد نیاز بوسیله ” تست چکاندن ” تعیین میگردد.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

پرس کردن:
متداول ترین روش برای استخراج آب میوه از مش، پرس کردن میباشد. دیفیوژن و آبگونه سازی کل روش های دیگری هستند که در این مورد میتوان بکار برد. به منظور استخراج آب میوه از مش، انواع مختلف پرس مورد استفاده قرار می گیرد که بر حسب طرز کارشان به دو گروه مداوم و غیر مداوم تقسیم می گردند. بسته به نوع پرس، ترکیب آب میوه و راندمان آن متفاوت میباشد. راندمان آب میوه در پرسها بستهای در مورد سیب، انگور و آلبالو ۶۵-۸۳ %، ۷۰-۸۵ و ۶۵-۷۵ % تغییر میکند.
آروماگیری:
عمل آروماگیری در مورد میوه هایی که می خواهیم آنها را تغلیظ نمائیم بایستی قبل از عمل تغلیظ انجام گیرد این عمل یا قبل از شفاف سازی و یا قبل از عمل تغلیظ انجام میشود. انجام آروماگیری قبل از شفاف سازی به دلیل تهیه آرومای طبیعیتر و بیشتر، مطلوبتر میباشد. این عمل در سیستمی به نام ” آروماگیر ” انجام می گیرد که از بخشهای اواپراتور، تجزیه جزء به جزء و سرد کن تشکیل شده است. از ۱۵۰- ۲۵۰ لیتر آب میوه کنسانتره به منظور تهیه آب میوه حدود ۱ لیتر (۰٫۴-۰٫۶ %) کنسانتره آروما بدست می آید. این آروما در موقع رقیق کردن کنسانتره به منظور تهیه آب میوه مجددا به آن اضافه میگردد.
شفاف سازی:
دمای آب میوه خروجی از آروماگیر ۹۰-۹۲ درجه سانتیگراد است که توسط مبدل حرارتی به ۴۵-۴۷ درجه سانتیگراد رسیده و به تانک های شفاف سازی منتقل میشود. ابتدا، به روش آنزیمی، پکتین و در صورت وجود نشاسته تحزیه میشود. سپس با افزودن مواد کمکی در همان دما و یا در دمای ۲۰-۲۵ درجه سانتیگراد فلوکاسیون (لخته) ایجاد میگردد. برای جدا کردن لخته آب میوه مدتی در داخل تانک نگهداری میشود تا لخته رسوب نماید و یا با اجرای عمل فلوتاسیون (شناورسازی)، از آب میوه جدا میگردد.
فیلتراسیون:
بعد از جدا کردن رسوب، عمل صاف کردن انجام میگیرد. برای صاف کردن آب میوه از صافیهای صفحهای و یا پوششی استفاده میشود. در سالهای اخیر، اجرای فیلتراسیون خلاء نیز رایج شده است.
کنسانتره کردن ( تغلیظ کردن ):
آبمیوه شفاف اکثرا تغلیظ شده و نگهداری میشود. بدین ترتیب، هم در برابر فساد میکروبیولوژیکی و تغییرات شیمیایی مقاوم گشته و هم حجم آن کاهش مییابد. آب میوه تغلیظ شده، بعدا در تهیه آب میوه مورد استفاده قرار میگیرد.
در این رابطه سه روش تغلیظ به شرح زیر وجود دارد:
تغلیظ به روش حرارتی
تغلیظ کردن به روش انجماد
تغلیظ کردن به روش اسمز معکوس
متداولترین این ها، تبخیر و یا به عبارت دیگر تغلیظ حرارتی میباشد.
در تغلیظ به روش انجماد، آب میوه ابتدا منجمد شده و قسمت معینی از آب موجود در آن بسته به درجه حرارت انجماد به حالت یخ در می آید. سپس کریستال های یخ بوسیله سپراتور جدا میگردد و مقدار ماده خشک موجود در قسمت منجمد شده افزایش مییابد. آب سیب هنگامی که حاوی ۱۱% ماده خشک باشد در دمای مابین -۵ الی -۸ درجه سانتیگراد منجمد میگردد، ۸۱٫۵% آب آن به صورت کریستال یخ جدا گردیده و مقدار ماده خشک تقریبا به ۴۰% می رسد. با وجود اینکه در این روش میزان انرژی مورد نیاز برای انجماد هر واحد آب (۸۰ کیلوکالری برای منجمد کردن یک کیلوگرم آب) نسبت به روش حرارتی کمتر میباشد (تقریبا ۳۰% اواپراتور سه مرحله ای )، ولی به دلیل گران بودن فرم انرژی و نیز بالا بودن هزینه تاسیسات، این سیستم در مقایسه با سیستم حرارتی بسته به ظرفیت ۲-۷ برابر گرانتر میباشد. بدین جهت تغلیظ به روش انجماد فقط در مورد آب پرتقال که در مقابل حرارت حساس میباشد در سطح محدودی اجرا میگردد. در این مورد میزان ماده خشک نهایی به گرانروی بستگی دارد که در مورد آب میوه ها حدود ۴۰-۵۰ % میباشد. اسمز معکوس، عبارتست از عبور دادن اب میوه (با فشار) از میان سوراخ های بسیار ریز یک غشاء انتخاب کننده. مقدار فشار مورد استفاده باید از مقدار فشار اسموتیک سیستم بیشتر باشد. غشاء، آب و مقدارکمی از ترکیبات دارای مولکول های کوچک را میتواند از خود عبور دهد. با توجه به رابطه نفوذپذیری غشاء و فشار، میتوان با بهره گرفتن از این سیستم مقدار ماده خشک آب میوه را به صورت اقتصادی حداکثر تا ۲۵% رساند. تغلیظ حرارتی در دستگاهی به نام اواپراتور انجام گرفته و آب بوسیله عمل تبخیر جدا میگردد. برای تغلیظ کردن، انواع متعددی اواپراتور(لوله ای، صفحه ای، فیلم تراش و سانتریفیوژی) مورد استفاده قرار می گیرد. مقدار ماده خشک آب میوه در این روش تا ۷۰-۷۲ % می رسد.
انبار کردن:
درجه حرارت کنسانتره هنگام خروج از اواپراتور ( بسته ب شرایط تبخیر) متغیر بوده و عموما بین ۴۰-۶۰ درجه سانتیگراد میباشد که باید خنک گردد. اگر مقدار ماده خشک محلول ( بریکس) بین ۶۸-۷۲ % باشد، در تانک های استیل ضد زنگ و یا در بشکه های مناسب در ۴ درجه سانتیگراد انبار میگردد. اگر ماده خشک کمتر باشد، باید از روش های مناسبی مانند منجمد کردن، پرکنی داغ، پرکنی استریل و غیره استفاده گردد ( سازمان صنعت و معدن استان آذربایجان غربی، ۱۳۹۲).
۱-۵-اهمیت موضوع و ظرفیت صنایع تبدیلی کشاورزی در استان آذربایجان غربی
صنایع تبدیلی به عنوان یکی از مهمترین بخشهای اقتصادی و تولیدی کشور به شمار میآیند. به منظور تأمین غذای جمعیت رو به رشد کشور و رسیدن به خودکفایی نسبی در تأمین مواد غذایی، افزایش تولید امری ضروری است. افزایش تولید نیز هنگامی میسر خواهد گردید که سرمایهگذاری در ایجاد امکانات و تأمین نهادههای لازم صورت پذیرد. اما با توجه به محدودیت امکانات و نهادههای موجود لازم است تا از اتلاف منابع جلوگیری و از نهادههای موجود حداکثر بهرهبرداری لازم صورت گیرد و از امکانات موجود به حداکثر تولید ممکن برسیم. یکی از روش های افزایش تولید، افزایش کارایی نهادههای مورد استفاده با بکارگیری بهینه تکنولوژی موجود میباشد که تجربه کشورهای توسعه یافته ما را به این واقعیت رهنمون میسازد. با توجه به اینکه یکی از خصوصیات مشترک کشورهای در حال توسعه پایین بودن بهره وری عوامل تولید و فنآوری مورد استفاده در واحدهای تولیدی است، توجه هر چه بیشتر به این مقوله جهت نیل به توسعه اقتصادی ضروری است (ابطحی و کاظمی، ۱۳۷۹). سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی از افزایش ۱۵۲ هزار تنی ظرفیت صنایع تبدیلی کشاورزی استان خبر داد. با بیان اینکه بر اساس برنامه ریزیهای انجام شده ۱۵۱ هزار و ۸۴۵ تن به ظرفیت واحدهای صنایع تبدیلی کشاورزی استان اضافه شد، در این راستا تاکنون برای ۴۶۲ فقره طرح با سرمایه ثابت ۴ هزار و ۳۳۷ میلیارد ریال و اشتغالزایی برای ۵ هزار و ۴۷ نفر مجوز فعالیت صادر شده است. طی سه ماهه اول سال جاری تعداد ۸ واحد صنایع تبدیلی نیز در سطح شهرستانهای میاندوآب، شاهین دژ، ارومیه و پیرانشهر با ۸۲ میلیارد و ۵۲۰ میلیون ریال سرمایه گذاری در آذربایجان غربی آماده افتتاح و بهرهبرداری می شوند. صنایع تبدیلی از ارکان اصلی رشد اقتصادی آذربایجان غربی میباشد و استان هم اکنون یکی از قطبهای اصلی صنایع تبدیلی کشاورزی کشور است بطوریکه با ارتقای این حوزه هم اکنون بخش کشاورزی پایه صنعتی آذربایجان غربی را تشکیل می دهد. آذربایجان غربی در صنایع تبدیلی از جمله کنسانتره و آبمیوه رتبه نخست کشور را دارد، صنایع تبدیلی و تکمیلی پشتیبان تولیدات کشاورزی و توسعه صادرات که توسعه این واحدها در کنار مزارع کشاورزی یکی از اولویتهای اصلی این نهاد است. بازسازی و نوسازی و ارتقا سطح فنآوری صنایع غذایی و تبدیلی استان متناسب با تقاضای بازارهای داخلی و جهانی و تقویت سیستم‌های اطلاع ‎رسانی به سرمایهگذاران و صادرکنندگان را موجب شکوفایی و رشد هرچه بیشتر این صنعت در استان میباشد. در حال حاضر در دست احداث بودن ۲۵۰ هکتار سایت گلخانهای به منظور افزایش تولیدات کشاورزی هستند و هم اکنون ۶۰ هکتار سایت گلخانهای در شهرهای مختلف آماده واگذاری به فارغ التحصیلان کشاورزی و افراد علاقهمند به فعالیت در این سایتها است.
با اشاره به اینکه عملیات اجرایی این طرحها تا پایان سال ۹۲ به اتمام رسیده و با بهره برداری از آنها برای یک هزار و ۵۰۰ نفر فرصت اشتغال فراهم میشود، آذربایجان غربی ظرفیت خوبی در زمینه باغات داشته که با افزایش سطح باغات به یکی از قطبهای مهم تولید میوه در کشور تبدیل می شود (وزارت جهاد کشاورزی استان آذربایجان غربی، ۱۳۹۲).
۱-۶- منطقه مورد مطالعه
استان آذربایجان غربی در فلات ایران بین ۵۸/۳۵ تا ۴۶/۳۹ درجه عرض شمالی و ۳/۴۳ تا ۲۳/۴۲ درجه طول شرقی واقع گردیده و با مساحتی حدود ۳۷۰۵۹ کیلومتر مربع ۲۵/۲ درصد از مساحت کل کشور را به خود اختصاص داده است. این استان با توجه به مختصات فوق بطور شمالی جنوبی گسترش یافته که از غرب و شمال غرب به کشورهای خود مختار نخجوان، ترکیه و عراق منتهی شده و از جنوب و شرق با استانهای کردستان، زنجان و آذربایجان شرقی همجوار میباشد. موقعیت خاص جغرافیایی و داشتن وضعیت مناسب آب و هوایی، این استان را از توان آبی بالایی برخوردار کرده است. از مهمترین رودهای استان می توان به ارس، زرینه رود، زاب، سیمینه رود، نازلو، گئدار، باراندوز، قطور و … اشاره کرد. این استان با توجه به موقعیت جغرافیایی خود، تحت تاثیر چهار توده هوای عمده شامل توده هوای سرد شمالی، توده هوای قطبی سیبری، توده هوای قطبی بحری و توده هوای حاره بحری در طول سال می‌باشد. به دلیل واقع شدن استان در عرضهای جغرافیایی بالا و ارتفاع زیاد، میانگین سالانه دمای آن نسبت به میانگین سالانه دمای اکثر مناطق کشور کمتر بوده و جزء مناطق سردسیر کشور محسوب می‌شود. بدلیل اینکه هوای استان اختلاف دمای حداقل و حداکثر مطلق آن زیاد می‌باشد؛ بطوریکه دمای ۴۴ درجه بالای صفر در ایستگاه داشتند و ۳۴ درجه زیر صفر در ایستگاه خوی مشاهده شده است. با اینحال هر چقدر از نواحی شرقی استان به سمت کوهستانهای غربی حرکت میکنیم از میزان دمای هوا کاسته می‌شود. این استان بدلیل واقع شدن در چین خوردگیهای زاگرس دارای آب و هوایی مطبوع با بارندگیهای مناسب (از ۱۵۰ تا ۴۰۰ میلی متر در سال) میباشد. وجود این بارشها، جریان رودخانههای دائمی و فصلی و آبهای زیرزمینی سبب گردیده تا این استان رتبه دوم را در داشتن منابع آبی بعد از استان خوزستان را به خود اختصاص دهد. این استان با دارا بودن آب و هوای ملایم و خاک مناسب، یکی از مناطق مستعد تولید محصولات باغی بوده و نقش اساسی در تولید محصولات باغی دارد. توسعه صنایع تبدیلی، ایجاد سردخانه‌های مدرن، ایجاد واحدهای بسته‌بندی، نمایانگر اهمیت این بخش در اقتصاد کشاورزی می‌باشد. این استان در تولید سیب، عسل، پرورش گاومیش و تولید محصولات شیلاتی، رتبه اول را در کشور دارد (سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان غربی، ۱۳۹۲).
۱-۷- اهداف تحقیق
یکی از مفاهیمی که امروزه در کشورهای در حال توسعه مانند ایران اهمیت زیادی یافته است، کارایی می باشد. چرا که این کشورها به دنبال افزایش بهره وری، درآمد و توسعه اقتصادی و اجتماعی هستند. افزایش درآمد به علت کمیابی منابع و عوامل تولید دارای محدودیت می باشد در نتیجه بهترین راه ممکن برای ارتقاء درآمد و سوددهی بیشتر، افزایش کارایی در مناطق تولیدی می باشد. بنابراین تخمین کارایی و نمایاندن ظرفیت بالقوه و شناسایی واحدهای کارا می تواند سیاستهای تعدیل اقتصادی را در مسیر بهتری قرار دهد و مسئولین ذیربط را در تصمیمگیری و سیاستگذاری های مربوط به بهینه سازی تولید یاری نماید. بر این اساس پژوهش حاضر با هدف “تعیین کارآیی واحدهای کنسانتره در استان آذربایجان غربی” انجام شد.
همچنین این تحقیق دو هدف فرعی را نیز دنبال نمود که عبارتند از : مقایسه ی میان مقادیر انواع کارایی واحدهای کنسانتره و نیز ارائه راه کارهایی برای افزایش کارایی واحدهای کنسانتره در استان آذربایجان غربی بود.
۱-۸- فرضیه های تحقیق
برای رسیدن به هدفهای تحقیق فرضیههایی به شرح زیر مدنظر میباشند:
کارایی واحدهای کنسانتره با یکدیگر متفاوت است.
بیشتر واحدهای کنسانتره دارای بازده صعودی نسبت به مقیاس هستند.
۱-۹- روش پژوهش
برای نیل به هدفهای این تحقیق اطلاعات لازم از واحدهای کنسانتره استان آذربایجان غربی با بهره گرفتن از پرسشنامه در سال ۱۳۹۲ جمعآوری گردید و از نرم افزار Excel برای تحلیل اطلاعات و از نرم افزار DEAP برای محاسبه مقدار کارآیی واحدها به روش تحلیل پوششی داده ها ^[۱]و تعیین رابطه ویژگیهای اجتماعی – اقتصادی تحقیق حاضر در پنج فصل به شرح زیر تهیه و تدوین گردید.
۱-۱۰- سازماندهی تحقیق
در فصل اول کلیاتی در باب اهمیت و ضرورت مطالعه و اهداف و فرضیه های تحقیق ارائه شده است. فصل دوم به بیان مبانی نظری و ادبیات و پیش نگاشتههایی درباره موضوع پژوهش اختصاص یافت. فصل سوم به روش های نیل به هدف تحقیق با تأکید بر روش تحلیل پوششی داده ها میپردازد. در فصل چهارم نتایج حاصل از تحلیل داده ها و یافته های پژوهش ارائه شد و در نهایت در فصل پنجم به جمع بندی تحقیق و ارائه پیشنهاداتی برای بهبود کارآیی واحدهای مورد مطالعه پرداخته شده است.
فصل دوم-مبانی نظری و پیشینه تحقیق
۲-۱- مقدمه
در این فصل ابتدا به کارایی در کشاورزی پرداخته میشود. سپس تاریخچهای از واحدهای کنسانتره مسائل اقتصادی مربوط به این فعالیت ارائه شده و نهایتا” آمار تولید و مصرف این محصول مورد بررسی قرار میگیرد. در ادامه به منظور تقویت پایه های نظری پژوهش و نیز فراگیری از مجموعه مطالعات پیشین به طور اجمالی به مرور مطالعات و ادبیات در دسترس با توجه به موضوع تحت مطالعه و در نهایت به پایه های نظری مبحث کارایی پرداخته میشود.
۲-۲- اهمیت کارایی در کشاورزی
خودکفایی در زمینه محصولات کشاورزی همواره مورد توجه مدیران و برنامهریزان بوده و یکی از اساسیترین پایه های استقلال هر کشور به شمار میرود. این نقش عمدهای در توسعه اقتصادی کشور دارد. این نقش از نظر تأمین موادغذایی، ایجاد اشتغال، تأمین ارز، روابط آن با سایر بخش ها و سهمی که در تولید ناخالص ملی دارد در خور ملاحظه است (شفیعی و همکاران، ۱۳۸۵). افزایش تولید محصولات کشاورزی ممکن است از طریق افزایش کاربرد عوامل تولید، تغییرات عمده تکنولوژی و یا بهبود کارایی بهره برداری صورت گیرد. افزایش کاربرد عوامل تولید و تغییرات عمده تکنولوژی با محدودیتهایی روبروست از این رو، در شرایط کنونی بهترین و عملیترین راه افزایش تولید محصولات کشاورزی، بهبود کارایی و به دست آوردن محصول بیشتر از مجموعه ثابتی از عوامل تولید است. امروزه یکی از مشکلات کشور، ضعف بسیاری از مدیران و برنامهریزان اقتصادی واحدهای تولیدی در بخش خصوصی است. از این رو توجه به عنصر مدیریت در جهت بهبود کارایی و افزایش تولید از اهمیت ویژهای برخوردار است (شفیعی و همکاران، ۱۳۸۵).
از طرفی نیز، تحلیل عملکرد یک بنگاه اقتصادی به منظور بهبود آن یقینا” برای هر مدیری به عنوان یک هدف محسوب میگردد. به بیان ساده بهبود عملکرد را میتوان مترادف با افزایش سودآوری بنگاه عنوان نمود. برای این منظور مفاهیم اقتصاد تولید همانند تولید، کارآیی و بهره وری به کار گرفته میشود. تلاش در جهت ارتقای این شاخصها در واحدها معمولا” به عنوان یک هدف در جهت افزایش عملکرد واحد است (عابدی و همکاران، ۱۳۹۰) به طور کلی طرحها یا فعالیتهای تولیدی را از جنبه ها و ابعاد گوناگون میتوان مورد ارزیابی قرار داد. این ارزیابیها می تواند در زمینههایی نظیر بررسی در ابعاد مالی، اقتصادی، اجتماعی، فنی و اثرات زیست محیطی صورت پذیرد. ارزیابی و تحلیل مالی و اقتصادی طرحهای کشاورزی یکی از معمولترین و مهمترین شیوه های تعیین وضعیت سودآوری و کارایی اقتصادی این نوع طرحها است که در کشورهای در حال توسعه، اهمیت زیادی یافته است. (ایریلوزاده و صالح، ۱۳۸۶). چرا که این کشورها به دنبال افزایش بهره وری، درآمد و توسعه اقتصادی و اجتماعی هستند. افزایش درآمد به علت کمیابی منابع و عوامل تولید دارای محدودیت میباشد. در نتیجه بهترین راه ممکن برای ارتقاء درآمد و سوددهی بیشتر، افزایش کارایی است زیرا که امکان افزایش بهره وری با بهبود کارایی بدون افزودن منابع اساسی و یا گسترش تکنولوژی جدید وجود دارد. بنابراین تخمین کارایی و نمایاندن ظرفیتهای بالقوه و شناسایی واحدهای کارا میتواند سیاستهای تعدیل اقتصادی را در مسیر بهتری قرار دهد (رضازاده بائی ، ۱۳۷۸).
۲-۳- جایگاه صنایع تبدیلی و نقش آن در کاهش ضایعات کشاورزی استان آذربایجان غربی
گسترش صنایع تبدیلی و تکمیلی با ایجاد فرآیندهای فرآوری و بستهبندی یکی از مؤثرترین گزینه‌های کاهش حجم ضایعات محصولات کشاورزی در استان آذربایجان غربی محسوب می‌شوند. صنایع تبدیلی به عنوان حلقه واسطه اقتصادی مبنی بر کشاورزی و اقتصاد مُدرن و صنعتی دارای نقش و جایگاه مهمی در افزایش کیفی محصولات کشاورزی و میزان ارزآوری از طریق صادرات و بهبود شرایط درآمدی تولیدکنندگان و حذف واسطه‌ها دارد. کشاورزی آذربایجان غربی به دلایل مختلف در موقعیت خاصی قرار گرفته است و اگر حمایت جدی مسئولان از قشر زحمت‌کش کشاورزان در دولت یازدهم صورت گیرد بدون شک می‌توان به توسعه استان آذربایجان غربی بسیار امیدوار بود.کارشناسان اقتصادی بر این باورند که کمبود نقدینگی و سرمایه در گردش مهم‌ترین مشکلات بخش صنعت استان آذربایجان غربی است و با پایین آمدن نرخ بهره بانکی و تأمین سرمایه در گردش واحدهای تولیدی شاهد رونق اشتغال‌زایی و توسعه عرضه اقتصادی استان خواهیم بود. شناخت نقاط قوت، فرصت‌ها و نیز مشکلات و تنگناهای بخش کشاورزی می‌تواند استان آذربایجان غربی را به چشم اندازهای روشن‌تر در کشاورزی و صنایع وابسته به آن سوق دهد، چرا که صنایع وابسته به کشاورزی در منطقه به دلیل داشتن موقعیت منحصر به فرد، اهمیت و نقش مهمی در توسعه فعالیت‌های زراعی، باغی، آبزی پروری دامداری و توسعه اقتصاد کشاورزی داشته و با توجه به تنوع شرایط آب و هوایی و امکان تولید انواع محصولات کشاورزی، توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی در استان، جذابیت اقتصادی ویژه‌ای را در پی دارد.
توجه به اینکه بخشی از تولیدات و محصولات کشاورزی بر اثر عوامل گوناگون فیزیکی شیمیایی در مراحل کاشت، داشت و برداشت و همچنین پس از برداشت ضایع شده و از بین می‌رود می‌توان با برنامه ریزی صحیح برای توسعه و حمایت از صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی، مقادیر انبوهی از این محصولات را در مراحل مختلف که زیان جبران ناپذیری به کشاورزان و اقتصاد کشور وارد می‌کند را به ارزش افزوده تبدیل کرد. این صنایع از میزان بیکاریهای دایمی و فصلی در مناطق روستایی میکاهد و زمینه مناسبی برای توسعه مناطق روستایی را فراهم می‌آورد و به افزایش تولیدات روستایی و ایجاد فرصت‌های شغلی منجر خواهد شد. کارشناسان کاهش ریسک، ایجاد تعادل، تنوع و پایداری درآمد خانوار روستایی را از دیگر مزایای ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی عنوان نموده‌اند. این در حالی است که صنایع تبدیلی و تکمیلی باعث افزایش بهره وری تولید شده و درآمد خانوارهای روستایی را ارتقاء می‌دهد و همچنین زمینه ساز اشتغال نوین در مناطق روستایی می‌شود. صنایع تبدیلی عامل مهمی در فرآوری محصولات کشاورزی است و با تبدیل و فرآوری محصولات کشاورزی ضمن تولید مواد غذایی و سایر فرآورده‌های با ارزش افزوده بالا، امکان نگهداری و حمل و نقل آسان محصولات فراهم می‌شود. از سوی دیگر، نبود صنایع تبدیلی یکی از بزرگ‌ترین مشکلات استان آذربایجان غربی است و احداث کارخانه‌های فرآوری مواد معدنی و تبدیل مواد اولیه و خام به کالاهای با ارزش افزوده بالاتر با اندکی حمایت دولت و سرمایه گذاری بخش خصوصی در کوتاه مدت امکان پذیر است و می‌تواند ثروت ملی را نیز افزایش دهد. این در حالی است که صنایع وابسته به کشاورزی در منطقه به دلیل داشتن موقعیت منحصر به فرد، اهمیت و نقش مهمی در توسعه فعالیت‌های زراعی، باغی، آبزی پروری دامداری و توسعه اقتصاد کشاورزی داشته و با توجه به تنوع شرایط آبوهوایی و امکان تولید انواع محصولات کشاورزی، توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی در استان، جذابیت اقتصادی ویژه‌ای را در پی دارد. با بررسی پتانسیل‌های موجود در کشاورزی استان و پیشرفت فناوری و صنایع، ایجاد و توسعه صنایع تبدیلی در زمینه کشاورزی، با توجه به آثار مستقیم و غیر مستقیمی که در بخش کشاورزی بر جای می‌گذارد، از اهمیت زیادی در رشد اقتصاد کشاورزی برخوردار می‌سازد. وجود مراکز تحقیقاتی کشاورزی و منابع طبیعی، وجود سیلوها و سردخانه‌ها برای نگهداری بلند مدت محصولات کشاورزی، از جمله جذابیت‌های سرمایهگذاری در بخش کشاورزی و صنایع تبدیلی، تکمیلی، فرآوری و بسته بندی محصولات این بخش از قبیل کنسانتره، آب میوه، سبزه پاککنی، سردخانه میوه و صنایع غذایی در آذربایجان غربی محسوب می‌شود. این در شرایطی است که وجود انبارها و سردخانه‌ها در قطب‌های تولید باعث کاهش ضایعات خواهد بود. البته فقدان سیاست‌های هدایتی نیز وجود دارد و نبود سیاست‌های هدایتی و حمایتی مناسب از صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی، عاملی مهم در بروز ضایعات است. با فعالیت کارخانه‌های فرآوری محصولات
کشاورزی در قطبهای عمده تولید، ضایعات کاهش مییابد. فرسوده بودن ماشین آلات نگهداری و فرآوری محصولات کشاورزی نقشی مهم در ایجاد ضایعات کشاورزی دارد، همچنین ناکافی بودن نیروی انسانی متخصص به ویژه در مدیریت واحدهای صنایع تبدیلی و تکمیلی از دلایل تأثیرگذار در ایجاد ضایعات محصولات کشاورزی قلمداد می‌شود و در این میان نظارت متخصصان صنایع تبدیلی و تکمیلی در کاهش ضایعات اثرات بسیاری دارد. از سوی دیگر، گسترش صنایع تبدیلی و تکمیلی با ایجاد فرآیندهای فرآوری و بسته بندی یکی از مؤثرترین گزینه‌های کاهش حجم ضایعات محصولات کشاورزی در استان آذربایجان غربی محسوب می‌شوند (سازمان صنعت و معدن استان آذربایجان غربی، ۱۳۹۲).
۲-۴- کارایی: تعریف و روش های محاسبه
انسان همواره سعی برآن داشته که حداکثرترین نتیجه را با کمترین اقدامات و عوامل موجود به دست آورد، این کوششها را میتوان دستیابی به کارایی بالاتر نامید. کارایی دارای مفهومی بسیار فراگیر بوده و بیشتر در سه حوزه مهندسی، مدیریت و اقتصاد مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. از این رو تعاریف متفاوتی در منابع مختلف از کارایی ارائه گردیده که در ادامه برخی از آن ها بیان می شود.
فرهنگ (۱۳۸۵) در واژهنامه اقتصادی خود، کارایی را به این صورت تعریف کرده است: (کارایی نسبت مقدار تولید شده به مقدار عاملی است که به کار افتاده است). لازم است ذکر شود که ایشان کارایی فنی و کارایی اقتصادی را معادل هم دانسته اند. واژهنامه وبستر (۱۳۶۲) کارایی را معادل اثر بخشی دانسته و آن را ظرفیت تولید مطلوب با حداقل مصرف انرژی، پول یا مواد تعریف نموده است.
تابع تولید بیانگر رابطه میان سطح نهادههای به کار گرفته شده و سطح به دست آمده از این نهادهها میباشد که از مقادیر محصول مشاهده شده و نهاده به کار گرفته شده و نهاده به کار گرفته شده برآورد می شود. این رابطه نشان دهنده سطح متوسط محصول به ازای سطح مشخصی از نهادهها میباشد. یکی از فروض صحیح در تابع تولید این است که هیچ تفاوتی از لحاظ بازدهی حاصل از مقدار معینی از نهادهها میان بنگاه ها وجود ندارد. برعکس، تابع تولید مرزی میتوان به کارایی نسبی گروهی از بهره برداران مشخص را از طریق مقایسه تولید مشاهده شده آنها با سطح تولید ایدهآل به دست آورد. برای کارایی تعاریف متعددی ارائه شده است، اما نظریه مباحث مربوط به کارایی نخست از سوی فارل^[۲] (۱۹۵۷) مطرح شد. کارایی به طور معمول در شرایط رقابت کامل تعریف میشود.
برای اندازه گیری کمی بهره وری باید از شاخص کارایی استفاده کرد. همان طور که میدانیم در واقع مقوله بررسی کیفی بهره وری، همان اثر بخشی و مقوله کمی بهره وری، کارایی میباشد. کارایی نسبت محصول واقعی (یا خدمات ارائه شده) به محصول مورد انتظار است، در حالیکه اثربخشی، درجه تحقق هدفها در سازمان است و بهره وری مجموع کارآیی و اثر بخشی را موردنظر دارد (ابطحی و کاظمی، ۱۳۸۷) یعنی مفهوم بهره وری در برگیرنده دو مفهوم اثر بخشی و کارایی است:

کنایه؛
فَمَنْ أَدَّاهُ زَادَهُ مِنْهَا-وَ مَنْ قَصَّرَ فِیهِ خَاطَرَ بِزَوَالِ نِعْمَتِهِ کنایه ازنوع تعریض(غیرصریح)ومکنیّ عنه آن توجه دادن به ادای حق الله و آگاهی ازاسباب وعلل دوام ویا زوال نعمت است.( عرفان؛۱۳۵۸ :۲/ ۲۲-۱۹)

۴-۰۶۳ نهج البلاغه-حکمت ۲۴۷

* وَقالَ عَلَیهِ ٱلسَّلامُ:ٱلْکَرَمُ أَعْطَفُ^[۱۲۳] مِنَ ٱلرَّحِمِ^[۱۲۴]ِ *
و درود خدا بر او، فرمود: بخشش بیش از خویشاوندى محبّت آورد.

موضوع:(اقتصادى، اجتماعى)ره‏آورد سخاوت

ظاهراًمنظوربیان برتری میان دو مهرورزی است که یکی از آن دوناشی از بزرگواری،ودیگری بخاطرپیوند خویشاوندی و رحم است،وحکم به این که اولی برتراست…( کمره ای ؛۱۳۵۶: ۲۱/ ۳۱۵)

وجوه بیانی وسیمای ادبی حکمت؛

الف. تشبیه؛
ٱلْکَرَمُ؛بخشش »مشبه مفرد مطلق عقلی به أَعْطَفُ مِنَ الرَّحِمِ؛محبت آورتر،مفردمقیدعقلی تشبیه شده است نوع تشبیه بلیغ ووجه شبه درآن برقراری پیوند و رابطه است. (عرفان ؛۱۳۵۸ :۲/ ۲۲-۱۶)
ب.کنایه؛
مجموع عبارت کنایه ازنوع تعریض(غیرصریح)است ومکنیّ عنه آن تشویق به فضیلت کرم می باشد.(همان منبع: ۲۱۵-۲۱۱)

۴-۰۶۴ نهج البلاغه-حکمت ۲۴۸

* وَقالَ عَلَیهِ ٱلسَّلامُ: مَنْ ظَنَّ بِِکَ خَیْراً فَصَدِّقْ ظَنَّهُ *
و درود خدا بر او، فرمود: چون کسى به تو گمان نیک برد، خوشبینى او را تصدیق کن.
موضوع: (اخلاق اجتماعى) تقویت خوشبینى‏ها
امام(ع) جلب اعتماد و حسن ظن نسبت به مردم را به عنوان یکی از موفقیت هاونشانه های خوشبختی ورسیدن به کمال دراموردنیا و آخرت معرفی می نماید( همان منبع: ۳۱۶)
وجوه بیانی و سیمای ادبی حکمت؛
الف.کنایه؛
« فَصَدِّقْ ظَنَّهُ »کنایه تعریض است و مکنیّ عنه تلاش برای مطابقت حسن ظن با واقعیت و مطابقت آن با حقیقت است.( عرفان ؛۱۳۵۸ :۲/ ۲۱۵-۲۱۱)

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

یعنى: مطابق گمان و نظر خیر او رفتار کن و تصدیق یک گمان، عبارت از مطابقت واقع و نفس الامرى که گمان وقوع آن مى‏رود، با واقع شدن و انجام گرفتن آن است و این عبارت امام (ع) وادار ساختن و ترغیب بر کار نیک است.(بحرانی ؛۱۳۷۳: ۵ / ۶۱۹)

۴-۰۶۵ نهج البلاغه-حکمت ۲۵۲

*وَقالَ عَلَیهِ ٱلسَّلامُ:فَرَضَ^[۱۲۵] اللَّهُ الْإِیمَانَ تَطْهِیراً مِنَ الشِّرْکِ وَ الصَّلَاهَ تَنْزِیهاً عَنِ الْکِبْرِوَ الزَّکَاهَ تَسْبِیباًلِلرِّزْقِ -وَ الصِّیَامَ ابْتِلَاءً^[۱۲۶]لِإِخْلَاصِ الْخَلْقِ- وَ الْحَجَّ تَقْرِبَهًلِلدِّینِ- وَ الْجِهَادَ عِزّاًلِلْإِسْلَامِ- وَ الْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ مَصْلَحَهًلِلْعَوَامِّ- وَ النَّهْیَ عَنِ الْمُنْکَرِ رَدْعاً لِلسُّفَهَاءِ- وَ صِلَهَ الرَّحِمِ مَنْمَاهً^[۱۲۷] لِلْعَدَدِ- وَ الْقِصَاصَ حَقْناً^[۱۲۸] لِلدِّمَاءِ- وَ إِقَامَهَ الْحُدُودِ إِعْظَاماً لِلْمَحَارِمِ- وَ تَرْکَ شُرْبِ الْخَمْرِ تَحْصِیناً لِلْعَقْلِ- وَ مُجَانَبَهَ السَّرِقَهِ إِیجَاباً لِلْعِفَّهِ- وَ تَرْکَ الزِّنَا تَحْصِیناً لِلنَّسَبِ- وَ تَرْکَ اللِّوَاطِ تَکْثِیراً لِلنَّسْلِ- وَ الشَّهَادَاتِ اسْتِظْهَاراً عَلَى الْمُجَاحَدَاتِ^[۱۲۹]– وَ تَرْکَ الْکَذِبِ تَشْرِیفاً لِلصِّدْقِ- وَ السَّلَامَ أَمَاناً مِنَ الْمَخَاوِفِ- وَ الْأَمَانَهَ نِظَاماً لِلْأُمَّهِ- وَ الطَّاعَهَ تَعْظِیماً لِلْإِمَامَهِ *
و درود خدا بر او، فرمود: خدا «ایمان» را براى پاکسازى دل از شرک،
و «نماز» را براى پاک بودن از کبر و خودپسندى،
و «زکات» را عامل فزونى روزى،
و «روزه» را براى آزمودن اخلاص بندگان،
و «حج» را براى نزدیکى و همبستگى مسلمانان،
و «جهاد» را براى عزّت اسلام،
و «امر به معروف» را براى اصلاح توده‏هاى ناآگاه،
و «نهى از منکر» را براى بازداشتن بى‏خردان
از زشتى‏ها، «صله رحم» را براى فراوانى خویشاوندان،
و «قصاص» را براى پاسدارى از خون‏ها،
و اجراى «حدود» را براى بزرگداشت محرّمات الهى،
و ترک «مى‏گسارى» را براى سلامت عقل،
و دورى از «دزدى» را براى تحقّق عفّت،
و ترک «زنا» را براى سلامت نسل آدمى،
و ترک «لواط» را براى فزونى فرزندان،
و «گواهى دادن» را براى به دست آوردن حقوق انکار شده،
و ترک «دروغ» را براى حرمت نگهداشتن راستى،
و «سلام» کردن را براى امنیّت از ترس‏ها،
و «امامت» را براى سازمان یافتن امور امّت،
و «فرمانبردارى از امام» را براى بزرگداشت مقام رهبرى، واجب کرد.

موضوع: (اخلاقى، اجتماعى، اعتقادى) فلسفه احکام الهى

امام (ع) به واجبات الهى اشاره کرده، و بر علّتهاى نهانى هر یک توجّه داده است، تا بهتر در دلها جا بیفتد، و نوزده مورد از امور واجب را بیان داشته است

حوزه ۴( غرب)

۵

۲دبیرستان دولتی و ۲ دبیرستان غیر دولتی (یکی پسرانه ویکی دخترانه)

حوزه ۵ (شرق)

۱۴

۲دبیرستان دولتی و ۲ دبیرستان غیر دولتی (یکی پسرانه ویکی دخترانه)

۳-۳- ابزارگردآوری اطلاعات:

در این تحقیق برای گردآوری داده ها، از مطالعات کتابخانه ای استفاده شده است و با توجه به چارچوب مفهومی مباحث یادگیری سازمانی و ادبیات تحقیق اقدام به تهیه پرسشنامه محقق ساخته گردید. برای جمع آوری اطلاعات، با توجه به مطالعات به عمل آمده و بررسی مقدماتی منابع با بهره گرفتن از کتاب ها، مقالات و تحقیقات دیگر، ادبیات موضوع بررسی شد و مبنای پرسشنامه مربوط به یادگیری سازمانی قرار گرفت.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

با توجه به ماهیت پژوهش که ارزیابی می باشد و برای مشخص کردن مطلوبیت یادگیری سازمانی نیاز بود که سطح مطلوبی برای یادگیری سازمانی دبیران متوسطه شهر تهران مشخص شود. بدین منظور از پرسشنامه دو لبه استفاده شد، به این گونه که در سمت راست گویه ها دبیران می بایست وضعیت موجود هر گویه و در سمت چپ پرسشنامه وضعیت مطلوب هر گویه را علامت بزنند. در این پژوهش از دبیران مدارس متوسطه خواسته می شود که وضعیت مطلوب را خود آنها مشخص کنند. در پایان برای مشخص کردن شکاف وضعیت موجود و مطلوب را با هم مقایسه خواهیم کرد و در نهایت به ارائه راهکارهایی جهت تقویت یادگیری سازمان پرداخته می شود.
. پرسشنامه های مذکور شامل دو بخش عمده می باشند:
الف) راهنمای پرسشنامه: در این قسمت هدف از گردآوری داده ها و ضرورت همکاری پاسخ دهنده بیان شده است.
ب) سوالات (گویه ها) پرسشنامه: این بخش از پرسشنامه شامل سه قسمت می باشد: ۱- سوالات عمومی: این قسمت شامل متغیر های جمعیت شناختی می باشد. ۲- سوالات تخصصی: این قسمت شامل ۳۷ گویه مربوط یادگیری سازمانی می باشد و ۳- سوال باز پاسخ: این قسمت شامل یک سوال می باشد.
این پژوهش با مروری بر ادبیات ،یافته های پژوهش ها و بررسی دیدگاه صاحبنظران و محققان گوناگون، مؤلفه هایی را که در بین محققین نقطه اشتراک بیشتری داشتند، را به عنوان مؤلفه های یادگیری سازمانی انتخاب شدند. از آنجا که اکثر محققان و پژوهشگران از پرسشنامه نیف و مؤلفه های که او به کار برده است، استفاده نموده اند، محقق نیز در این پژوهش، مبنای کار خود را بر اساس پرسشنامه ای که بر اساس ادبیات وپیشینه پژوهش ها مورد تایید صاحب نظران بوده، قرار داده است. این پرسشنامه در ۹ بعد؛ چشم انداز مشترک، فرهنگ سازمانی، کار و یادگیری تیمی، ساختارسازمانی، استراتژی، رهبری مشارکتی، توسعه شایستگی کارکنان ، اشتراک دانش و تفکر سیستمی طراحی شده است. روایی این پرسشنامه توسط اساتید دانشکده روان شناسی مورد تأئید قرار گرفته است. همچنین ضریب پایایی بدست آمده برای این پرسشنامه ۹۰/. بدست آمده است. تطبیق گویه های پرسشنامه با هر یک از مولفه های پژوهش و همراه با پایایی آن درپژوهش حاضر به شرح زیر می باشد.

جدول شماره (۳-۳): تطبیق سوالات پرسشنامه یادگیری سازمانی با مولفه های آن

پایایی

سوالات مربوط به هر خرده مقیاس

خرده مقیاس

سوالات مربوط به هر مقیاس

مقیاس

۷۶/۰

۱-۴

چشم انداز مشترک

سوالات ۱ تا ۳۷

یادگیری سازمانی

۸۵/۰

۵-۸

فرهنگ سازمانی

۷۴/۰

۹-۱۲

کار و یادگیری تیمی

۷۷/۰

۱۳-۱۶

اشتراک دانش