گام ۱٫ محاسبه بردار مجموع وزنی: ماتریس مقایسات زوجی را در بردار ستونی «وزن نسبی» ضرب کنید بردار جدیدی را که به این طریق بدست می‌آورید، بردار مجموع وزنی^[۴۲] بنامید.
گام ۲٫ محاسبه بردار سازگاری: عناصر بردار مجموع وزنی را بر بردار اولویت نسبی تقسیم کنید. بردار حاصل بردار سازگاری^[۴۳] نامیده می‌شود.
گام ۳٫ بدست آوردن max، میانگین عناصر بردار سازگاری max را به دست می‌دهد.
گام ۴٫ محاسبه شاخص سازگاری: شاخص سازگاری بصورت زیر تعریف می‌شود:
n عبارتست از تعداد گزینه‌های موجود در مساله
گام ۵٫ محاسبه نسبت سازگاری: نسبت سازگاری از تقسیم شاخص سازگاری برشاخص تصادفی^[۴۴] بدست می‌آید.

نسبت سازگاری ۱/۰ یا کمتر، سازگاری در مقایسات را بیان می‌کند(مهرگان،۱۳۸۳،ص۱۷۳-۱۷۰)
شاخص تصادفی از جدول زیر استخراج می‌شود.
جدول ۲-۳- شاخص تصادفی (مهرگان،۱۳۸۳،ص۱۷۳)

۱۰

۹

۸

۷

۶

۵

۴

۳

۲

۱

N

۵۱/۱

۴۵/۱

۴۱/۱

۳۲/۱

۲۴/۱

۱۲/۱

۹/۰

۵۸/۰

۰

۰

RI

۲-۴- برنامه ریزی آرمانی
اگرچه برنامه ریزی آرمانی یک شکل توسعه یافته از برنامه ریزی^[۴۵] خطی است که در سال ۱۹۵۰ معرفی شده اما از اواسط ۱۹۷۰ مورد توجه گسترده و قابل توجهی قرار گرفت. دلیل عمده چنین توجهی، توانایی استفاده از آن به عنوان یک ابزار کارآمد و موثر جهت مدل سازی، حل و تجزیه و تحلیل مدل های ریاضی که شامل اهداف متعدد ودر بعضی موارد متضاد است که به مسائل دنیای واقعی نزدیک تر است. دلیل دیگر علاقه به برنامه ریزی آرمانی این است که روش های برنامه ریزی ریاضی مرسوم (برای مثال تک هدفه) همیشه جواب های قابل قبولی برای مسائل دنیای واقعی تولید نمی کنند. در ادامه یک توضیح مختصر اما جامع از برنامه ریزی چند هدفه با عنوان برنامه ریزی آرمانی ارائه می شود. دلایل استفاده از برنامه ریزی آرمانی در این پژوهش عبارتند از:

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

1. 1. وجود اهداف غیر قابل جمع در بخش ارزیابی و انتخاب تامین کنندگان

1. 1. تغییر در اهداف با گذشت زمان و امکان لحاظ آن در مدل

1. 1. امکان اولویت گذاری اهداف و آرمانها در مدل

برنامه ریزی آرمانی از قدیمی ترین و پر استفاده ترین دیدگاه های موجود در الگوهای تصمیم گیری چند معیاره است که اولین بار در دهه ۱۹۶۰ میلادی چارنس^[۴۶] و کوپر^[۴۷] آن را ابداع کرده و سپس توسط ایگنیزیو^[۴۸] و لی توسعه داده شد. این روش درباره سیستم هایی که دارای اهداف متعارض و چندگانه هستند مطرح می گردد.همان طور که از نام این روش مشخص می شود، در برنامه ریزی آرمانی تصمیم گیرنده برای هر هدف یک آرمان تعیین می کند. به منظور ایجاد درکی روشن تر از مفاهیم برنامه ریزی آرمانی،آشنایی با واژه های زیر ضرورت دارد (مهرگان،۱۳۸۶: ۱۹۱):
هدف: هدف^[۴۹] عبارات و روابطی ریاضی است که منعکس کننده ی خواسته های تصمیم گیرنده است.این خواسته ممکن است “حداکثر کردن سود” و یا “حداقل کردن هزینه” باشد.

۳) اوزان نهایی تامین کنندگان مواد اولیه به چه صورت است؟
۴) چگونه می توان بکمک روش برنامه ریزی آرمانی میزان سفارش بهینه را به تامین کنندگان تخصیص داد؟
۵) چگونه می توان از رویکرد ترکیبی فرایند تحلیل سلسله مراتبی و برنامه ریزی آرمانی به عنوان ابزاری برای تحلیل و انتخاب تامین کنندگان مناسب و بالقوه بهره برد؟

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۱-۹- روش پژوهش
۱-۹-۱- نوع پژوهش
این پژوهش از لحاظ هدف توسعه ای – کاربردی می باشد و از نظر روش از نوع تحلیلی – توصیفی می‌باشد.
۱-۹-۲- ابزار گردآوری داده ها
در مرحله اول با مطالعه کتابخانه ای، جستجو در سایت های معتبر علمی و بررسی متون علمی موجود در خصوص معیارها و شاخص های ارزیابی و انتخاب تامین کنندگان و همچنین تکنیک های رتبه بندی و انتخاب تامین کنندگان مانند AHP و برنامه ریزی آرمانی GP ، ادبیات پژوهش گردآوری شده، سپس با توجه به ادبیات پژوهش و بررسی وضعیت شرکت و تامین کنندگان و مصاحبه با آنها ماتریس های مقایسات زوجی توسط مدیران و کارشناسان دپارتمان های تحقیق و توسعهR&D ،مهندسی ،کیفیت ، بهره برداری ،بازاریابی،خرید و تدارکات شرکت پر شده است.
۱-۹-۳- ابزار تجزیه و تحلیل
در این پژوهش از مدل های تصمیم گیری چند معیاره از جمله AHP و برنامه ریزی آرمانی (GP) جهت بدست آوردن اهمیت معیارها، ارزیابی و انتخاب و همچنین تخصیص مقدار سفارش بهینه به هر یک از تامین کنندگان استفاده می شود که به کمک نرم افزار EXPERT CHOICE اهمیت معیارها و وزن نهایی تامین کنندگان محاسبه می شود و به این ترتیب تامین کنندگان بالقوه و مناسب برای شرکت اسنوا اصفهان، رتبه بندی و انتخاب می شوند و در نهایت با حل برنامه ریزی آرمانی به کمک نرم افزار LINGO9، مقدار تخصیص یافته به هر کدام از تامین کنندگان مشخص می شود.
۱-۱۰- قلمرو پژوهش
۱-۱۰-۱- قلمرو موضوعی
از نظر موضوعی این پژوهش به طور اعم در محدوده مدیریت زنجیره تامین می باشد که در آن به موضوع تحلیل و انتخاب تامین کنندگان مواد اولیه و تخصیص مقدار سفارش بهینه به عنوان یک موضوع اساسی و بسیار مهم در زنجیره تامین برای تامین مواد اولیه و تاثیر آن در ادامه حیات سازمان پرداخته می شود.
۱-۱۰-۲- قلمرو مکانی پژوهش
محل انجام این پژوهش شرکت اسنوااصفهان می باشد.
۱-۱۰-۳- قلمرو زمانی پژوهش
زمان اجرای این پژوهش از مهر ۱۳۹۱ تا تیرماه۱۳۹۲ بوده و از دادها و اطلاعات ثبت شده اسناد در دپارتمان های مختلف شرکت اسنوا درسال کاری ۱۳۹۱ و ۱۳۹۲ مورد استفاده قرار گرفته است .
۱-۱۱- تعریف واژگان کلیدی
فرایند تحلیل سلسله مراتبی ( Analytical Hierarchy Process): یکی از فنون تصمیم گیری چند معیاره است که به منظور تصمیم گیری و انتخاب یک گزینه از میان گزینه های متعدد تصمیم، با توجه به معیارهایی که تصمیم گیرنده تعیین می کند، به کار می رود(مهرگان،۱۳۸۳: ۱۶۵).
برنامه ریزی آرمانی (Goal Programming): یکی از روش های تصمیم گیری چند هدفه است که از ویژگیهای آن دستیابی همزمان به چندین هدف(آرمان) بر مبنای اولویت بندی بوده که اهداف و محدودیتهای آن را می توان به صورت قطعی بیان نمود(لی و همکاران،۲۰۰۹ :۶۳۲۰).
ارزیابی و انتخاب تامین کنندگان (Suppliers Evaluation and Selection): فرایندی است که طی آن از میان تامین کنندگان بالقوه موجود، بهترین ترکیب جهت رفع نیازهای شرکت، شناسایی شده و پس از بررسی صلاحیت و توانایی آنها انتخاب می شود که یکی از وظایف اساسی واحدهای خرید می باشد (زیا و وو،۲۰۰۷ :۴۹۵).
مدیریت زنجیره تامین (Supply Chain Management): مدیریت زنجیره تامین، شامل یکپارچه سازی فعالیت های زنجیره تامین و نیز جریان های اطلاعاتی مرتبط با آنها از طریق بهبود در روابط زنجیره برای دستیابی به مزیت رقابتی قابل اتکا می باشد(غضنفری و همکاران،۱۳۸۰ :۴۴).
۱-۱۲- خلاصه فصل
این فصل پس از ارائه مقدمه با شرح و بیان مسأله آغاز شد و سپس اهمیت و ارزش پژوهش بیان گردید. در ادامه کاربرد نتایج پژوهش، اهدافی که از انجام این پژوهش دنبال می شود و سوالات متناسب با اهداف و پس از آن، قلمرو موضوعی، مکانی و زمانی ارائه گردید. همچنین روش انجام پژوهش، ابزار گردآوری داده ها، ابزار مورد نیاز برای تجزیه و تحلیل داده ها به طور مختصر ذکر شد. سپس واژه های کلیدی که در متن پژوهش مورد استفاده قرار گرفته، تعریف گردیده است و در بخش پایانی فصل، ساختار فصل های پژوهش ارائه گردید.
فصل دوم
مروری بر ادبیات موضوع و پیشینه پژوهش
۲-۱- مقدمه
با افزایش اهمیت مسئله خرید، بر اهمیت تصمیمات مرتبط با خریدافزوده شده است. در اغلب صنایع هزینه مواد خام و قطعات مورد استفاده، بخش عمده هزینه های محصول را شکل می دهند به طوری که در برخی موارد می تواند این سهم ۷۰% باشد (قبادیان و استاینر، ۱۹۹۳) و حتی در شرکت های دارای تکنولوژی بالا، تا بیش از ۸۰% هزینه کل محصول شامل مواد و خدمات خریداری شده می باشد (وبر و همکاران،۱۹۹۱). لذا تصمیمات مرتبط با استراتژیها و عملیات خرید نقش تعیین کننده ای در سوداوری ایفا می کند.
همچنین با تسریع روند جهانی شدن و تسهیل روزافزون ارتباطات، ادراک مدیر از محیط روزبه روز پیچیده تر، نامطمئن تر و مبهم تر می شود. وجود انبوه اطلاعات و متغیرهای متعدد و ناپایدار تاثیرگذار بر پیامدهای تصمیم، مدیر را با چالش تصمیم گیری صحیح و سریع مواجه می کند. اگرچه بشر همواره با چالش تصمیم گیری مواجه بوده است اما بی اغراق هیچ گاه تا این حد موضوع تصمیم گیری بغرنج و پیچیده نبوده است. از این رو همپای رشد دانش بشر، اندیشمندان گوناگون به موضوع تصمیم گیری و روشهایی که بتواند این روند را ساده تر و مطمئن تر کند پرداخته اند. یکی از تصمیم گیری های چند معیاره مهم که توجه زیاد پژوهشگران سازمان را به خود جلب نموده است انتخاب تامین کننده در زنجیره تامین سازمان است. این امر ناشی از ان است که در محیط رقابتی حاضر فرایند انتخاب موثر تامین کنندگان امر بسیار مهمی در موفقیت هر سازمان تولیدی است (لیو و های،۲۰۰۵). در واقع موفقیت در تامین با انتخاب صحیح تامین کنندگان آغاز می شود و در بلند مدت به نحوه اداره روابط با تامین کنندگان بستگی مستقیم دارد، زیرا تامین کنندگان تاثیر مهمی در موفقیت یا شکست یک شرکت اعمال می کند(چئن و همکاران،۲۰۰۶).
گزینش تامین کننده مناسب بررسی چندین معیار را می طلبد. بسیاری از تصمیم گیران یا کارشناسان بر اساس تجارب و شم خود تامین کنندگان را بر می گزینند که این نوع نگرش ها کاملا ذهنی و شخصی هستند. تصمیم گیریهای چند شاخصه ^[۱۵] رهیافت هایی هستند که با رتبه بندی و گزینش یک یا چند تامین کننده از میان مجموعه ای از تامین کنندگان سرو کار دارند. تصمیم گیریهای چند معیاره چارچوب موثری را برای مقایسه تامین کنندگان بر اساس ارزیابی معیارهای متفاوت بدست می دهند ( دی بوئر و همکاران،۲۰۰۱). هم اکنون به منظور حل مشکل ارزیابی عملکرد تامین کننده با توجه به یک معیار یا تعیین اهمیت تعدادی از معیارها با دقت بالا، فرایند تحلیل سلسله مراتبی، هم از سوی پژوهشگران و هم از سوی متخصصان مورد استفاده قرار می گیرد (ابراین، ۱۹۹۸). فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) یکی از جامعترین سیستم های طراحی شده برای تصمیم گیری با معیارهای چند گانه است، زیرا این تکنیک امکان فرموله کردن مسئله را به صورت سلسله مراتبی و همچنین امکان در نظر گرفتن معیارهای مختلف کمی و کیفی را در مسئله فراهم می کند. این فرایند گزینه های مختلف را در تصمیم گیری دخالت می دهدو امکان تحلیل حساسیت نسبت به معیارها و زیر معیارهارا دارد، علاوه بر این بر پایه مقایسات زوجی بنا نهاده شده است که قضاوت و محاسبات را تسهیل می کند و همچنین میزان سازگاری و ناسازگاری تصمیم را نشان می دهد. یکی از امتیازات فرایند تحلیل سلسله مراتبی این است که ساختار و چارچوبی را به منظور همکاری و مشارکت گروهی در تصمیم گیریها یا حل مشکلات مهیا می کند (قدسی پور،۱۳۸۱).
از طرفی تکنیک فرایند تحلیل سلسله مراتبی و در کنار آن برنامه ریزی آرمانی می تواند چندین هدف را به ترتیب اولویت تصمیم گیرنده در نظر گیرد. در برنامه ریزی آرمانی این توانایی برای تصمیم گیرنده ایجاد می شود که بتواند اهداف متضاد را به صورت معادله خطی تحت عنوان تابع هدف و از طرفی محدودیت های واقعی همچون بودجه خرید، میزان ظرفیت و … را تحت عنوان محدودیت های تامین کنندگان فرموله کند و با حل این مدل می تواند میزان مواد دریافتی از هر تامین کننده را طوری مشخص کند که بیشترین میزان بهینگی را فراهم آورد و میزان آرمان برای هر هدف را نیز بپوشاند (مومنی،۱۳۸۵). ترکیب این دو تکنیک می تواند مدلی ایجاد کند که همزمان با در نظر گرفتن معیارهای گوناگون، آرمانهای مختلف را نیز در نظر بگیرد.
در این فصل به بررسی پژوهش های گذشته در مورد تصمیم گیری چند معیاره به ویژه انتخاب تامین کننده در زنجیره تامین می پردازیم تا از رهگذر آشنایی با پژوهش های انجام شده، رویکرد ترکیبی AHP و برنامه ریزی آرمانی GP، ارائه گردد.
۲-۲- تصمیم گیری و فرایند های آن
تصمیم گیری مسئله ای است که بشر از زمان خلقتش تا کنون با آن مواجه بوده است. با گذشت زمان همراه با پیشرفت علوم و تکنولوژی نیازهای بشر هم تغییرات شگرفی نمود. به طوری که مشخص است، هر فرد در طول شبانه روز با مسائل گوناگونی روبه رو است که باید در مورد آنها بهترین تصمیم را اتخاذ نماید. این مسائل ممکن است در زندگی روزمره و موارد شخصی مطرح شود و یا در تصمیم گیریهای کلان مانند تنظیم بودجه سالانه کشور یا در احداث یک سد و یا در مدیریت تولید یک کارخانه باشد.
از طرف دیگر، جهان سیستم پیچییده ای از عناصر است که بر هم اثر متقابل دارند. برای نمونه، اقتصاد به انرژی و دیگر منابع وابسته است. دستیابی به انرژی بستگی به موقعیت سیاسی و جغرافیایی دارد، موقعیت سیاسی به قدرت نظامی وابستگی دارد و قدرت نظامی هم تا حد زیادی به تکنولوژی، دانش و منابع وابسته است. در چنین شبکه پیچیده ای از عوامل، تشخیص اولین علت و آخرین معلول کار ساده ای نیست. ذهن تصمیم گیرنده همیشه نمی تواند این روابط متقابل را به طور همزمان در نظر گرفته و در مورد موضوعات مختلف تصمیم گیری نماید (قدسی پور،۱۳۸۴). مسئله دیگری که مطرح است، نقش تصمیم گیری در مدیریت است. واضح است، تصمیماتی که مدیران اتخاذ می نمایند، اثرات اساسی در سازمان مربوطه و گاهی در سطح یک صنعت و حتی کشور دارد.شاید بتوان تصمیم گیری را مترادف با مدیریت دانست، به عبارت دیگر هر یک از وظایف مدیر به وسیله تصمیم گیری از قوه، به فعل در می آید (اصغرپور،۱۳۷۷). در بعضی از مواقع نتیجه تصمیم گیری ها به اندازه ای مهم است که بروز خطا ممکن است ضررهای جبران ناپذیری را بر سیستم تحمیل کند و در نتیجه روش های قدیمی و غیر علمی جوابگوی نیاز انسانها نمی باشد. علوم مدیریت، کامپیوتر، آمار، شبیه سازی، بهینه سازی سیستمهای صف، تحقیق در عملیات و روش های تصمیم گیری چند معیاره و تصمیم گیری چند شاخصه جملگی از روشهایی هستند که به تصمیم گیری انسان کمک می کنند.
در تعریفی بسیار ساده، تصمیم گیری عبارت است از انتخاب یک راه از میان راه های مختلف. همان طور که از این تعریف مشخص است کار اصلی تصمیم گیرنده دریافت راه حل های ممکن ونتایج ناشی از آنها و انتخاب اصلح از میان آنهاست، و اگر وی بتواند این انتخاب را به نحو درست ومطلوبی انجام دهد، تصمیم های او موثر و سازنده خواهد بود. تصمیم گیرنده ممکن است با توسل به قدرت های ماورالطبیعه، تجربه یا اتفاق و تصادف تصمیم گیری های خود را انجام دهد. اما هدف اصلی در اینجا اشاره اجمالی به شیوه ها و تکنیک های تصمیم گیری است که کار اخذ تصمیم های عملی را برای مدیر میسر ساخته و او را در اخذ تصمیم های سریع و صحیح یاری می دهد. به طور کلی فرایند تصمیم گیری را می توان شامل مراحل زیر دانست:
مرحله اول، شامل تشخیص و تعیین مشکل و مسئله ای است که در راه تحقق هدف مانع ایجاد کرده است. در این مرحله باید کوشش شود مشکل اصلی و واقعی شناخته شده و به درستی تعریف شود.
مرحله بعدی، یافتن راه حل های ممکن برای رفع مشکل مذکور است که با توجه به تجربه های علمی و عملی مدیر و اطلاعات و آماری که در دسترس اوست انجام می گیرد. هرچه راه حل های بیشتری برای حل مشکل پیدا شود، انتخاب بهتری در تصمیم گیری صورت خواهد گرفت.
مرحله سوم، انتخاب معیار برای سنجش و ارزیابی راه حل های ممکن است. برای آنکه راه حل ها نسبت به هم مورد سنجش واقع شوند، لازم است آنها را به وسیله معیاری مورد بررسی قرا دهیم. به عنوان مثال می توان هزینه و سود را معیار ارزیابی قرار داد و سپس سنجید کدام یک از راه حل ها هزینه کمتر یا سود بیشتری عاید سازمان می کند.
مرحله چهارم،تعیین نتایج حاصل از هریک از راه حل های ممکن است.در این مرحله، به عنوان مثال هزینه هایی که از بکارگیری هر یک از راه حل ها حاصل می شود محاسبه شده و اساس ارزیابی قرار می گیرند.بر اساس معیارهای انتخاب شده نتایج مثبت و منفی هریک از راه حل ها در این مرحله مشخص می شوند.
مرحله پنجم،ارزیابی راه حل ها از بررسی نتایج حاصل از آنهاست. هر راه حل باتوجه به نتایجی که نصیب سازمان خواهد کرد با سایر راه حل ها مقایسه شده و اولویت راه حل ها تعیین می شوند.
مرحله نهایی در فرایند تصمیم گیری انتخاب یک راه از میان راه های مختلف و ارائه ی بیانیه ی تصمیم است.این مرحله در انتهای مرحله ی ارزیابی و تعیین اولویت ها،خود به خود تحقق می یابد و راه حلی که بهترین نتیجه را حاصل ساخته و بالاترین درجه ی اولویت را دریافت داشته راه حل انتخابی است(الوانی،۱۳۸۰ :۱۹۹)
۲-۲-۱- تصمیم گیری با معیارهای چندگانه
علم تصمیم گیری در شاخه های مختلف شامل روانشناسی،مدیریت،مهندسی و تحقیق در عملیات یا مدیریت علمی رشد داشته است.با رشد پیچیدگی جامعه،اهدف متعددتر و متعارف تر می گردند. همواره لازم است دولت ها بین اهداف متعارض و متعدد خود نظیر رشد اقتصادی، کاریابی و تامین اجتماعی توازن برقرار سازند. شرکت های صنعتی یا بازرگانی نیز به این امر پی برده اند که برای تصمیم گیریهای بهتر لازم است اهداف متعددی را در نظر بگیرند. با اینکه سودآوری در کوتاه مدت برای این شرکت ها قابل اهمیت است اما عوامل متعدد دیگری وجود دارند که در تعارض با سودآوری کوتاه مدت هستند و باید در نظر گرفته شوند. در بسیاری از موارد، نتیجه تصمیم گیریها وقتی مطلوب و مورد رضایت تصمیم گیرنده است که تصمیم گیری بر اساس چندین معیار بررسی و تجزیه و تحلیل شده باشد.
از مجموعه تکنیک های تحقیق در عملیات، تکنیک های تصمیم گیری با معیارهای چندگانه ^[۱۶] عهده دار حل این گونه مسائل در تصمیم گیری است. در مدل هایی مانند برنامه ریزی خطی، برنامه ریزی عددصحیح، برنامه ریزی غیرخطی و عمده مدل های کلاسیک تحقیق در عملیات، فقط یک معیار مانند سود، هزینه، بهره وری، زمان و … مورد توجه قرار می گیرد، حال آنکه در مدل های تصمیم گیری با معیارهای چندگانه ، همزمان چند معیار با یکدیگر در تعیین بهترین گزینه مورد استفاده قرار می گیرد.
معیارها ممکن است کمی یا کیفی بوده و به دلیل وجود مقیاس های مختلف اندازه گیری، با هم قابل مقایسه نباشند.در بعضی از مسائل معیارها ممکن است با یکدیگر متضاد باشند، یعنی افزایش یک عامل یا معیار موجب کاهش عامل دیگر شود. تصمیم گیری با معیارهای چندگانه معمولا به دنبال گزینه ای است که بیشترین مزیت را برای تمامی معیارها ارائه می کند. در تعیین گزینه های مختلف تصمیم منظور از معیار عواملی است که تصمیم گیرنه به منظور افزایش مطلوبیت و رضایت خود، مد نظر قرار می دهد. به عبارت دیگر معیار، استانداردها و قوانینی است که برای قضاوت مورد استفاده قرار گرفته و میزان اثربخشی را در تصمیم گیری بیان می دارد. معیار در تصمیم گیری ممکن است به دو صورت شاخص^[۱۷] و یا هدف^[۱۸] ارائه گردد.
شاخص عبارت است از ویژگی ها، کیفیات یا پارامترهای عملکردی که برای انتخاب گزینه های تصمیم مطرح است. شاخص ها ممکن است کمی یا کیفی باشند. شاخص های کیفی معمولا با الفاظ بیان می شوند. کلماتی مانند کم، زیاد، متوسط، ارزان، گران، کوچک، بزرگ و … الفاظی است که میزان دستیابی به هر شاخص را بیان می کند. ولی شاخص های کمی با عدد بیان می شود. برای بررسی یا مقایسه شاخص های کیفی می توان آنها را به اعداد تبدیل نمود. برای این کار باید توصیفات هر شاخص را با الفاظی مانند کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد مرتبط کرده، به نقاط ابتدایی و انتهایی ( کم و خیلی زیاد) عدد نسبت داده و نقاط میانی را نیز بر این اساس مشخص کرد. هدف از مقایسه شاخص ها، تعیین اهمیت هر یک در انتخاب جواب است. نهایتا پس از تعیین وزن شاخص ها در تصمیم گیری، انتخاب با توجه به امتیازی که یک گزینه نسبت به سایر گزینه ها دارد، صورت می گیرد. در صورتی که تصمیم گیری بر اساس چندین شاخص انجام گیرد، با مسائلی معروف به تصمیم گیری با شاخص های چندگانه مواجه خواهیم شد.
هدف عبارت است از تمایلات و خواسته های تصمیم گیرنده که می تواند با عباراتی مانند حداکثر کردن سود، حداقل کردن هزینه و … بیان گردد. تصمیم گیرنده در مواجه با مسائل ممکن است هم زمان چندین هدف را دنبال کند. این مسائل را در قالب مسائل تصمیم گیری با اهداف چندگانه ^[۱۹] می توان بررسی کرد.
در مسائل MODM هدف تصمیم گیرنده، به صورت چندین تابع هدف بیان شده و راه حل، بهینه سازی این توابع است. اهداف ممکن است با مقیاس های اندازه گیری متفاوت (مانند پول، زمان، تعداد و …) بیان گردد. مثلا یکی از اهداف حداقل کردن هزینه و دیگری حداکثر کردن میزان تولید و یا … باشد. نکته دیگر اینکه اهداف ممکن است به یک میزان مهم نبوده و ارجحیت متفاوتی داشته باشند که در حل مسائل باید مورد توجه قرار گیرند. به منظور ایجاد درکی بهتر از مفاهیم شاخص و هدف به جدول ۲-۱ توجه کنید.

الف) تعهد سازمانی، ب) رضایت شغلی و ج) انگیزه ترک شغل
الف) تعهد سازمانی:
تعهد یک متغیر پیچیده روانشناختی است که موضوع بسیاری از تحقیقات رفتار سازمانی است و شامل تلاشهای کارکنان برای دستیابی به اهداف سازمان و هویت آن از طریق این اهداف است تا عضویتشان را در سازمان تداوم بخشند(رابینز(۱۳۸۷)). طبق مدل سه بعدی تعهد سازمانی، ابعاد آن شامل تعهد مداوم (مستمر)، تعهد هنجاری و تعهد عاطفی است. تحقیقات نشان می دهد که کارمندانی که متعهد تر هستند عملکرد شغلی بالاتر، تضاد های شغلی کمتر، افزایش در رفتار های اخلاقی، کاهش تمایل به ترک شغل استرس کمتر و رفتارهای شهروندی را نشان می دهند.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

مدل سه بعدی به این دلیل است که هر یک از سه بعد مذکور با پیامدهای فردی و سازمانی ویژه ای در ارتباط است برای مثال تعهد عاطفی با رفتار شهروندی سازمانی ارتباط مثبت دارد در حالیکه تعهد مداوم دارای ارتباط منفی با رفتار شهروندی سازمانی می باشد. بنابراین رابطه بین انواع تعهد سازمانی با رفتارهای شهروندی سازمانی یکسان نیست (پاک(۲۰۰۵)).
علاوه بر اینکه تعهد سازمانی با پیامد هایی مانند رفتار شهروندی سازمانی یا عملکرد مرتبط است شواهد قابل توجهی دال بر این موجود است که تعهد سازمانی به عنوان نتیجه فرایندهای تبادل اجتماعی نیز می باشد. بنابراین تئوری حمایت سازمانی به عنوان ابزاری نگریسته میشود که وابستگی عاطفی کارکنان به سازمان را شرح می دهد (ایزنبرگر و همکاران(۱۹۸۶)).
در راستای تئوری حمایت سازمانی، تعهد عاطفی به عنوان یکی از پیامد های حمایت سازمانی ادراک شده معرفی می گردد. محققان دریافتند که حمایت سازمانی ادراک شده ارتباط مثبت بین تجارب کاری (مانند پاداشهای سازمانی، عدالت رویه ای و حمایت مافوق) و تعهد عاطفی را میانجی گری می کند (ایزنبرگر و همکاران(۱۹۸۶)و(۱۹۹۰)و(۲۰۰۱)).
شور و واین^[۲۵] (۱۹۹۳) دریافتند که حمایت سازمانی ادراک شده نسبت به تعهد عاطفی یا مداوم، پیش بینی کننده بهتری برای رفتار شهروندی سازمانی می باشد. بعلاوه مشاهده شد که تعهد مداوم با سطوح پایین تری از رفتار شهروندی سازمانی همراه می باشد. این نتایج نشان می دهند که که کارکنانی که احساس می کنند به سازمان بخاطر منافع مالی وابسته اند از کارکنانی که به علت تبادلات اجتماعی به سازمان وابستگی دارند رفتارهای شهروندی کمتری را از خود بروز می دهند(واین و همکاران(۱۹۹۳)). شواهد تجربی که از بررسی فرا تحلیلی رودز و ایزنبرگر(۲۰۰۲) و مطالعات دیگر حاصل شد نشان می دهد که حمایت سازمانی ادراک شده به شدت با تعهد عاطفی مرتبط می باشد اما دو بعد دیگر تعهد این چنین رابطه ای ندارند (ایزنبرگر و همکاران(۱۹۹۰)و(۲۰۰۲)).
ب) رضایت شغلی^[۲۶]:
رضایت شغلی مجموعه ای از احساسات و باورهاست که افراد در مورد مشاغل کنونی خود دارند رضایت شغلی یکی از عوامل مهم در موفقیت های شغلی است (پاک(۲۰۰۵)).
همانطور که در پیامد های قبلی حمایت سازمانی ادراک شده اشاره شد، افزایش حمایت سازمانی افزایش در نتایج خاصی را در پی خواهد داشت. به علت رابطه منفی بین رضایت شغلی و ترک شغل(آلن و همکاران(۱۹۹۷))، برای مدیران این مسئله حایز اهمیت است که پیامد های رفتار های حمایتی را درک کنند علاوه بر این، افزایش حمایت بر نگرش های کاری مانند رضایت شغلی تاثیر مثبت خواهد داشت (پاک(۲۰۰۵)).
اگرچه ایزنبرگر و همکاران (۱۹۹۷) اظهار کردند که حمایت سازمانی و رضایت شغلی به میزان زیادی با هم ارتباط دارند اما ساختارهایی متفاوت در محیط کار هستند. برای مثال، اگر سازمانی بودجه کافی جهت ارائه پاداشهای مناسب به کارکنانش را ندارد، این مسئله ممکن است حمایت سازمانی ادراک شده را کاهش ندهد اما سبب کاهش رضایت شغلی شود.(ایزنبرگر و همکاران(۱۹۸۶)).
افزایش حمایتهای سازمانی ادراک شده در کارکنان موجب شکل گیری های باورهای مثبت نسبت به شغل و در نتیجه کاهش ترک شغل و یا کناره گیری از سازمان می شود(پاک(۲۰۰۵)). این پیامد و تاثیر حمایت سازمانی ادراک شده، در بخش بعدی مورد بحث قرار می گیرد.
ج) انگیزه ترک شغل^[۲۷]:
ترک شغل به عنوان فعالیت فرد برای کناره گیری از عضویت در یک سازمان، تعریف می شود تحقیقات موجود مکررا اثبات کرده اند که تمایل به ترک شغل، بهترین معیار رفتارهای واقعی ترک شغل است (فلدمن و همکاران(۱۹۸۲)). علاوه بر این، استیل و اوالز^[۲۸] (۱۹۸۴) اظهار کردند که ترک شغل و انگیزه ترک شغل بهم مرتبطند و جهت پیش بینی ترک شغل، انگیزه و قصد ترک شغل به نسبت رضایت شغلی و تعهد سازمانی پیش بینی کننده بهتری است (پاک(۲۰۰۵)).
در مورد ترک شغل ایزنبرگر و همکاران (۱۹۹۰) گزارش کردند که کارکنان با سطوح بالای حمایت سازمانی ادراک شده، تمایل کمتری برای ترک شغل و استخدام در دیگر سازمانها را دارند (ایزنبرگر و همکاران(۱۹۹۰)). آرنولد و فلد من^[۲۹] (۱۹۸۲) اظهار کردند که تعهد و رضایت، هردو به میزان زیادی با تمایل به ترک شغل وابسته اند، اگرچه این وابستگی در مورد تعهد سازمانی بیشتر است (فلدمن و همکاران(۱۹۸۲)).
مشابه رضایت شغلی، تحقیقات در زمینه ترک شغل در ادبیات روانشناسی صنعتی و سازمانی جایگاه ویژه ای یافته است. ضرورت تحقیقات در مورد ترک شغل با هزینه های مستقیم و غیرمستقیمی که بواسطه ترک شغل بر سازمانها تحمیل می شود، مرتبط است. ادبیات ترک شغل عموما به دو دسته مطالعات متمرکز بر پیش بینی کننده هایی که احتمال ترک شغل را پیشگویی می کنند و مطالعات مرتبط با پیامد های ترک شغل تقسیم شده است.
بخشی از هزینه های مستقیم وارده بر سازمان ها، به استخدام، بکارگیری و آموزش پرسنل مربوط می شود. همچنین، مشاهده شده است که ترک شغل با کاهش در عملکرد مالی و اثربخشی همراه است علاوه بر این، در سازمانها پیامد هایی مانند رضایت و بهره وری کاهش یافته کارکنان، کاهش کانال های ارتباطی موثر بین کارمندان عضو، و افزایش بار کاری برای دیگر کارکنان باقی مانده را بهمراه دارد (پاک(۲۰۰۵)).
گسترش تئوری ها و مبانی نظری در خصوص ارتباط بین شرایط کاری و ترک شغل رو به افزایش است . پرایس^[۳۰](۱۹۷۷) نشان داد که بین خصوصیات شغلی، رضایت شغلی، تمایل به ترک شغل و رفتار های واقعی ترک شغل در بین پرستاران ارتباط وجود دارد. اظهارات اخیر برای کاهش ترک شغل سازمانی بر اقدامات سازمانی متمرکز شده است که بر سرمایه گذاری برای کارکنان و توسعه آنها تاکید دارد (آلن و همکاران(۲۰۰۳))
در مجموع برای کارکنانی که میزان زیادی از حمایت های سازمانی را دریافت کرده اند، احتمال کمتری برای ترک سازمان یا جستجو برای مشاغل جایگزین وجود دارد(پاک(۲۰۰۵)). همچنین امکان دارد کارکنانی که حمایت های سازمانی را دریافت می کنند، تمایل به جبران آن حمایت ها توسط ادامه همکاری در آن سازمان را داشته باشند (آلن و همکاران(۲۰۰۳)).
۲-۴) تفاوتهای جنسیتی^[۳۱] و حمایت سازمانی:
حجم قابل توجهی از تحقیقات به بررسی پیامد های کاری بر اساس تفاوت های جنسیتی در مدیران زن و مرد پرداخته است. اگرچه ترک شغل یکی از بیشترین متغیر های بررسی شده است، تحقیقات دیگر بر متغیر های ویژه وابسته به ترک شغل مانند توسعه شغلی، رضایت و پاداش متمرکز شده است. برای مثال استرا و همکاران^[۳۲] (۱۹۹۶) اظهار کردند که مدیران زن ممکن است سازمان را با دلایلی مشابه دلایل مدیران مرد، (مانند نارضایتی از کار یا پاداشها، کاهش تعهد به سازمان و درک فرصت های محدود برای توسعه شغلی) ترک کنند (استرو و همکاران(۱۹۹۶)).
از طرف دیگر، شاسمیر^[۳۳] (۱۹۸۲) نتیجه گرفت که در حقیقت زنان با مکانیسم هایی مشابه مردان به شغلشان متعهد می شوند، اما موقعیت شغلی مدیران زن تفاوت دارد و در نتیجه سطوح رضایت و تعهد آنها متفاوت می شود. تفاوت های مرتبط با جنسیت در خصوص حمایت های سازمانی ادراک شده کارکنان در ادبیات مدیریت ورزشی به عنوان جنبه ای از رابطه سازمان کارمند نمایان شده است. اگرچه اکثر تحقیقات مدیریت ورزشی در رابطه با تفاوت های جنسیتی در مورد حرفه مربیگری کاربرد دارد، تعدادی از محققان دامنه این تحقیقات را به موقعیت های مدیریتی هم گسترش داده اند( پاستور و همکاران(۱۹۹۶)، ماهونی و همکاران(۲۰۰۴)). علی رغم این تلاش ها، ادبیات و سوابق پایه، حمایت سازمانی ادراک شده را نادیده می گیرد و از آن غفلت می کنند و در نتیجه مبانی نظری صحیح و تحکیم بخشی ظهور نیافته است.
برای مثال، تحقیقات اکوستا و کارپنتر^[۳۴] (۲۰۰۴) در ارتباط با امکان کم جابجایی فوقانی برای مدیران ورزشی زن، دال بر این نیست که مدیران زن دارای سطوح پایینی از حمایت سازمانی ادراک شده به نسبت همکاران مذکرشان هستند. بنابر این مشخص نمی شود که آیا مدیران زن و مرد از میزان حمایتی که دپارتمان ورزشی برای آنها فراهم می کند درک مشابهی دارند یا خیر (پاک (۲۰۰۵)).
۲-۵) حمایت سازمانی و مدیریت ورزشی^[۳۵]:
اگرچه حمایت می تواند در اشکال مختلف ظاهر شود و ادراک حمایت اغلب مسئله ای فردی است هنوز موارد اساسی در پرورش و ترویج رفتارهای مطلوب کارکنان باقی مانده است. برغم تحقیقات گسترده و مستمر روانشناسان سازمانی و صنعتی، هنوز نقصانهایی در یکپارچگی و هماهنگی تئوری حمایت سازمانی با مسیر تحقیقات مدیریت ورزشی وجود دارد. با وجود این، چندین مطالعه مرتبط با ورزش، ضرورت و عواید حاصل از جنبه های معینی از حمایت مدیران بر تعهد، عملکرد، رضایت و بقای پرسنل در محیط های ورزشی را تایید و تاکید کرده اند (پاک(۲۰۰۵)). برای مثال استیر^[۳۶] (۱۹۸۵) تقویت روابط بین مربیان و سرپرستان را در موفقیت دپارتمانهای ورزشی مورد توجه قرار می دهد (استیر(۱۹۸۵)). علاوه بر این پریست^[۳۷] (۱۹۹۰) بیان کرد که کمبود حمایت های مدیران از دلایل اساسی ترک شغل در بین مربیان است و این مسئولیت برعهده مدیران است که یک محیط کاری برانگیزاننده را ایجاد کنند (پریست(۱۹۹۰)).
همچنین، اپنزلر^[۳۸] (۱۹۹۳) بر اهمیت حمایت از طریق تقویت اصول اخلاقی و تشویق و پشتیبانی از مربیان توسط سرپرستان ورزشی تاکید کرد (آپنزلر(۱۹۹۳)). اینگلیس، دنی چاک و پاستور^[۳۹] (۱۹۹۶) نیز چارچوبی را برای بقا و نگهداری مربیان و مدیران ارائه دادند که تقدیر و حمایت کلی و عمومی را شامل می شد و سپس فاکتورهای مهم برای بقا پرسنل در یک سازمان خاص را معرفی می کرد (پاستور و همکاران(۱۹۹۶)).
پاستور و همکاران^[۴۰] (۱۹۹۶) شش محدوده که مدیران در آنجا می توانند حمایتهایی را برای کارکنان دپارتمانهای ورزشی فراهم کنند معرفی کردند:
۱) مدیریت بازی ها، ۲)تصمیم گیری، ۳) محیط کاری غیر تبعیض آمیز، ۴) مزایای شغلی/ حقوق۵) حمایت طرح و برنامه و ۶) ارزشیابی (پاستور و همکاران(۱۹۹۶)).
با توجه به تحقیقات انجام شده هنوز کمبود تحقیقات و تئوری ها در زمینه چگونگی تعهد سازمانها (موسسات یا دپارتمانهای ورزشی) به مدیران ورزشی وجود دارد. بنابر این، هنوز نیاز به تمرکز مجدد تحقیقات بر تعهد در مدیریت ورزشی در حوزه تعهد کارمند به سازمان و یا تعهد سازمان به کارمندان وجود دارد (پاک(۲۰۰۵)).
بخش دوم:
رفتار شهروندی سازمانی
در این بخش سعی خواهد شد پیرامون رفتار های مشارکتی و تاریخچه، رفتارهای شهروندی سازمانی تعاریف، ابعاد و عوامل موثر برآن، تئوری‫های مرتبط، پیامدها، نظریههای مرتبط با رفتارهای شهروندی سازمانی، دیدگاه های نوینرفتار شهروندی سازمانی، رفتارهای ضدشهروندی (ACB)، رفتارهای شهروندی سازمانی در ورزش، رابطه حمایت های سازمانی ادراک شده و رفتارهای شهروندی سازمانی، مطالب بیشتری ارائه گردد.
۲-۶) رفتارهای مشارکتی و تاریخچه:
بیش از ۶۰ سال قبل، محققان رفتارسازمانی اهمیت رفتارهای مشارکتی^[۴۱] و رفتارهای غیر‌وظیفه‌ای^[۴۲] را در ارتقاء اثربخشی سازمانی یادآور شدند (کاتز و کان(۱۹۹۶)، برنارد(۱۹۳۸)). باید عنوان نمود که تا به اکنون، سه مفهوم کلی به منظور توصیف و تشریح اینگونه رفتارهای مشارکتی شناسایی و پیشنهاد شده است اولین مفهوم، رفتار شهروندی سازمانی است که برای اولین بار توسط باتمن و ارگان^[۴۳] (۱۹۸۳) و اسمیت ارگان و نیر^[۴۴] (۱۹۸۳) به منظور توصیف، مفهومسازی و سنجش رفتارهای کمککننده^[۴۵] و مشارکتی که به عنوان رفتارهای خارج از نقش نیز شناخته شده‌اند، مورد استفاده قرار گرفت (اسمیت و همکاران(۱۹۸۳)، ارگان و همکاران(۱۹۸۳)). توسعه این مفهوم ازنوشتارهای بارنارد^[۴۶] در سال ۱۹۳۸ در مورد تمایل به همکاری و مطالعات کتز^[۴۷] در مورد عملکرد و رفتارهای خودجوش و نوآورانه در سال‌های ۱۹۶۴، ۱۹۶۶ و ۱۹۷۸ ناشی شده است (کاسترو و همکاران(۲۰۰۴)).
دومین مفهوم توسط بریف و موتوویدلو^[۴۸] (۱۹۸۶) و تحت عنوان رفتارهای سازمانی اجتماعی‌گرا^[۴۹] مطرح شد. باید یاد آور شد که اینگونه رفتارها توسط اعضاء سازمان و با هدف کمک‌ به فرد، گروه و یا سازمان صورت می‌پذیرند. باید اشاره کرد که این قبیل رفتارها هم می‌توانند رفتارهای داخل نقش بوده و هم می‌توانند رفتارهای خارج از نقش باشند (بریف و همکاران(۱۹۸۶)). نهایتاً بورمن^[۵۰] و موتوویدلو (۱۹۹۳) محدوده جدیدی از فعالیت‌ها را شناسایی نمودند که در طبقه عملکردهای وظیفه‌ای^[۵۱] قرار نمی‌گیرند ولی همچنان در اثربخشی سازمانی تاثیر‌گذار می‌باشند. آنها این قبیل فعالیت‌ها را تحت عنوان عملکرد زمینهای^[۵۲] (عملکرد وابسته به قراین) مطرح نمودند(بورمن و همکاران(۱۹۹۳))
از دیدگاه بورمن و موتوویدلو عملکرد به دو نوع عملکرد وظیفهای و عملکرد زمینهای (وابسته به قراین) قابل تفکیک میباشند. این دو صاحبنظر تفاوت این دو را در موارد زیر میدانستند:
۱- عملکرد وظیفهای، مستقیم و یا غیرمستقیم به هسته فنی^[۵۳] شغل مربوط میشود. اما عملکرد زمینهای محیط سازمانی، روانی (روانشناختی) و اجتماعی را که در آن هسته فنی مشاغل اجرا میشوند، مورد حمایت قرار میدهد.
۲- عملکرد وظیفهای در بین مشاغل مختلف یک سازمان متفاوت است. اما ابعاد عملکرد زمینهای در بین مشاغل مختلف یک سازمان یکسان است.
۳- منبع اختلاف (تغییر، تفاوت) در عملکرد وظیفهای، کارایی بدست آمده از انجام فعالیتهای وظیفهای است که در سازمان انجام میشوند. ویژگیهای انسانی مانند دانش، مهارت و تواناییهای کارکنان با کارایی وظیفهای تغییرات همگام دارد. اما منبع اصلی تفاوت در عملکرد زمینهای، خواست، اراده و زمینه است(مانند انگیزش و شخصیت).
۴- عملکرد وظیفهای نقشگراست. به عبارتی وظایف در شرح شغل مشخص شدهاند. اما عملکرد زمینهای کمتر بطور صریح در شرح شغل آورده شده است(مانند داوطلب شدن برای انجام کاری و کمک به افرادی که حجم کاری بالایی دارند).
بورمن و موتوویدلو معتقدند که مدیران منابع انسانی به هنگام اجرای تمامی وظایف تخصصی خود، علاوه بر عملکرد وظیفهای باید عملکردهای زمینهای را نیز مدنظر قرار دهند(سامونس(۱۹۹۴)).
در ارتباط با تفاوت بین رفتار شهروندی سازمانی و رفتار سازمانی اجتماعی‌گرا بنابر نظر ارگان (۱۹۸۸) باید اشاره داشت که رفتارهای شهروندی سازمانی شامل رفتارهای خارج از نقش است بدین معنی که اینگونه رفتارها در شرح شغل رسمی کارکنان نیامده‌اند. از سوی دیگر رفتار سازمانی اجتماعی‌گرا شامل رفتارهای کمککننده(یاری رساننده) می‌باشد که بیشتر شامل رفتارهای وظیفه‌ای بوده، ضمن آنکه در شرح شغل کارکنان نیز مدنظر قرار گرفته‌اند (ارگان(۱۹۸۸)).
بریف و موتووایدلو (۱۹۸۶) نیز معتقدند که رفتار سازمانی اجتماعی‌گرا نوعی از رفتار است که باعث خواهد شد تا مخاطبین اینگونه رفتارها، از قبل این رفتارها به امنیت و آرامشخاطر دست یابند. باید اشاره داشت که عملکرد زمینهای نیز همانند رفتار سازمانی اجتماعی‌گرا شامل رفتارهای داخل نقش می‌باشد (بریف و همکاران(۱۹۸۶)).
ارگان (۱۹۹۷) در ادامه مطالعات خود به این نتیجه رسید که محدودکردن رفتار شهروندی سازمانی به رفتارهای خارج از نقش، دارای ایراداتی است. یکی از این ایرادات مربوط به عدم توافق بین کارکنان با یکدیگر و یا عدم توافق بین کارکنان و سرپرستان با یکدیگر بر خارج از نقش بودن و یا داخل نقش بودن رفتارهای سازمانی است. به عبارت بهتر، یک رفتار ممکن است از دید کارکنان جزء رفتارهای خارج از نقش باشد و حال آنکه ممکن است همان رفتار از دید سرپرستان آنها جزء رفتارهای داخل نقش به حساب آید(ارگان(۱۹۹۷)). به طور مثال در مطالعه‌ای که توسط لام^[۵۴]، هوی^[۵۵] و لو^[۵۶] (۱۹۹۹) صورت پذیرفت، این نتیجه حاصل شد که سرپرستان کارکنان، دامنه بیشتری از رفتارهای کارکنان را جزء رفتارهای داخل نقش آنها قلمداد می‌کنند و حال آنکه خود کارکنان تعداد زیادی از این رفتارها را جزء رفتارهای خارج از نقش خود می‌دانند (لام و همکاران(۱۹۹۹)).
بطور کلی تا به اکنون هیچ گونه اتفاق نظری بر روی خارج از نقش بودن و یا داخل نقش بودن رفتار شهروندی سازمانی، رفتار سازمانی اجتماعیگرا و عملکرد زمینهای حاصل نشده است. در مطالعه‌ای که توسط ترنر و همکارانش(۱۹۹۹) بر روی ۸۶ نوع از رفتارهای سازمانی صورت گرفت، رتبهبندی انجام شده بر روی این ۸۶ رفتار حکایت از این داشت که ساختار رفتار شهروندی سازمانی، رفتار سازمانی اجتماعیگرا و عملکرد زمینهای دارای وجوه مشترک فراوانی با یکدیگر میباشند. بر این اساس تصمیم بر آن شده است تا با توجه به نوع وظایف محول شده به کارکنان یک سازمان و هم چنین زمینه کاری آن سازمان، نسبت به داخل نقش بودن و یا خارج از نقش بودن این ۳ نوع رفتارها قضاوت صورت پذیرد (تورنر(۱۹۸۷)).
در پایان باید اشاره داشت که رفتارهای مشارکتی این اجازه را به مدیران سازمان‌ها می‌دهند تا از هدر رفتن منابع باارزش سازمان جلوگیری نموده و منابع مورد نیاز سازمان را در دسترس همگان برای امر ارائه محصولات و یا خدمات بهتر قرار دهند(ارگان(۱۹۸۸))
۲-۷) رفتار شهروندی سازمانی:
کاتز وکان در کتاب خود تحت عنوان “روانشناسی اجتماعی سازمان‌ها”^[۵۷] بیان داشتند که موسسات به منظور انجام اثربخش وظایف خود نیازمند کارکنانی هستند که ماوراء الزامات و نیازمندیهای نقش‌های اصلی خود در سازمان عمل نمایند. آنها اشاره دارند که در داخل هر گروه کاری در یک کارخانه، در داخل هر بخش از یک سیستم دولتی و یا حتی در داخل هر واحدی از یک دانشگاه، فعالیت‌های مشارکتی بیشماری وجود دارند که بدون تحقق کامل آنها، تمامی این سیستم‌های مذکور به هدف خود نخواهند رسید. آنها اشاره دارند که تعداد محدودی از این فعالیت‌ها در داخل شرح شغل‌های کارکنان در نظر گرفته شده‌اند و تعداد زیادی از آنها جزء رفتارهای خارج از نقش(رفتارهایی که در شرح شغل بصورت رسمی و مکتوب موجود نیستند) می‌باشند که برای رسیدن به اثربخشی سازمانی، توجه به آنها ضروری بنظر می‌رسد(کاتز و کان(۱۹۶۶)).
همچنین پوفر^[۵۸] (۱۹۸۷) همانند کاتز و کاهن معتقد است که رفتارهای داخل نقش کارکنان به هیچ وجه تضمینکننده اثربخشی سازمانی نخواهد بود، بلکه اینگونه رفتارها باید با رفتارهای خلاقانه و غریزی اعضاء سازمان که در مقابل حوادث و رویدادهای پیش‌بینی نشده از آنها بروز می کند، تکمیل گردیده تا بدین وسیله اهداف سازمان به بهترین شکل ممکن تحقق یابد (پفر(۱۹۹۴)).

اطلاعات ژئوفیزیکی مورد نیاز شامل تفسیرهای لرزه ای زمانی از افق های هدف و نیز سرعت های برانبارش^[۵] از کل ناحیه خلیج فارس می باشد.
تفسیر لرزه ای زمانی
تفسیر لرزه ای زمانی از افق های هدف، برای تهیه مدل سرعت جامع در کنار سایر اطلاعات به عنوان پس زمینه اصلی اطلاعات مورد استفاده قرار گرفته است که برای نمونه شکل یکی از آنها در زیر آورده شده است.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

شکل (۵-۵) تفسیر زمانی یکی از لایه های زیر سطحی به همراه موقعیت چاه های حفاری شده
سیستم تعبیر و تفسیر مرکزی، حاوی اطلاعات تفسیری مفید مختلفی است که از بین آنها،اطلاعات مناسب،شامل لایه های آسماری، گورپی، ایلام، سروک، کژدمی و کنگان (برای حصول اطمینان)،انتخاب و ویرایش گردید.
سرعتهای برانبارش
این اطلاعات شامل مجموعه ای از مکعب های سرعت برانبارش است که به طور جداگانه از بخشهایی از خلیج فارس برداشت شده اند. برای استفاده، ابتدا باید آنها را با دقت قابل قبولی به یکدیگر متصل کرد. سپس با قرار دادن مکعب های سرعتی یکپارچه ی بدست آمده بر روی ستون تفسیر شده ی خلیج فارس، از صحت سیستم جغرافیایی نسبت داده شده و زون بندی آن اطمینان حاصل گردید. به دلیل اهمیت صحت داده های سرعتی برانبارش در مقیاس ناحیه ای و نه محلی، داده های خارج از محدوده، برش داده شده اند.
به عنوان مثال، داده های سرعتی مربوط به سازند آسماری و کژدمی از کیفیت خیلی خوبی برخوردار بوده و سایر لایه های پر اهمیت به ویژه سازند مهم سروک نیازمند اصلاح داده هاست که در بخشهای بعدی به جزئیات و نحوه ی اعمال اصلاحیه های انجام گرفته و همچنین نحوه استفاده از آنها در تهیه مدل سرعتی به تفصیل پرداخته خواهد شد.
چالشهای اساسی در تهیه مدل سرعت
کنترل صحت اطلاعات
با مشاهده ی نا همخوانی اطلاعات بخشهای مختلف و در نظر گرفتن احتمال وجود خطاهای انسانی، کنترل صحت مقدماتی،از طریق تطبیق برخی اسناد مشکوک با گزارشات دستی موجود انجام گرفت.
اصلاح و ویرایش در حجم بالا
با توجه به تعداد زیاد میادین و چاه های مورد مطالعه و پراکنده و متفاوت بودن اطلاعات، یکپارچه سازی و تکمیل مجموعه ی اطلاعات مورد نیاز و راه گشا درمطالعه ی حاضر، نیازمند صرف وقت و دقت زیادی خواهد بود.
تحلیل اطلاعات
در این بخش به صورت اختصار مجموعه عملیات تکرار شده برای همه ی چاه ها به منظور افزایش اعتبار داده ها و ایجاد هماهنگی کامل بین آنها شرح داده می شود. این عملیات ها به منظور افزایش کارایی نرم افزار برای دخالت دادن حجم بیشتری از اطلاعات موجود در زمان کوتاه تر جهت تهیه مدل سرعت صورت گرفته اند.
نحوه بلوک بندی
پس از یکسان سازی نام چاه ها، عملیات بارگذاری آنها در پروژه ی اصلی انجام می شود. با بهره گرفتن از نرم افزار Petrel، تمامی چاه ها بر روی نقشه منتقل و بررسی لازم برای رسیدن به اطمینان از صحت موقعیت چاه ها و عمق حفاری شده ی در هر مورد، صورت گرفته است. در تعدادی از چاه ها گزارشات اشتباهی مشاهده شد که بیشتر مربوط به نحوه ی نامگذاری بوده و با قرار دادن آنها در محل اصلی خود، اطلاعات موقعیتی آنها اصلاح شده است. در مرحله بعد، میدان ها بر اساس آخرین معیارهای نامگذاری، بر روی نقشه مشخص شدند تا همه ی چاه ها دارای شناسنامه ی کاملی برای مفسر باشند. بارگذاری چکشاتها نیز در نقشه صورت گرفته است که این اصلاح مستلزم بازنگری نقشه ی شبکه بندی شده ی آنها به دو روش بود.
نقشه عمومی میدان های خلیج فارس و ناحیه زاگرس Exploration Directorate, Geology Office
روش اول، به کار بردن سرعت بدست آمده از اطلاعاتTWT وTVD گزارش شده و دیگری استفاده از گزینه ی تولید سرعت میانگین در ابزارهای نرم افزارPetrel است.پس از تهیه هر دو نقشه، به کمک ستون چینه شناسی و مطالعه ی روند تغییرات عمقی بخشهای مختلف ناحیه ی خلیج فارس و مقایسه ی این دو نقشه، اطلاعات سرعتی معیوب اصلاح شده اند. در این عملیات ابتدا اطلاعات سرعتی مربوط به هر بلوک مطالعه ای بر روی نقشه روشن و سپس مقیاس عمقی آن بر اساس رنگ تنظیم شده است. با بالا بردن میزان نسبت تغییرات عمقی به تغییرات جانبی، سرعتهای خارج از انتظار، قابل شناسایی شده اند. با رجوع به گزارشات اصلی متنی و غیر رقومی، می توان اشتباهات و نقایص را شناسایی و در حد توان تصحیح نمود. مقایسه ی سرعت نظری با سرعت محاسبه شده توسط نرم افزار، باعث بارز شدن اختلافات گزارش ها شده و سرعت های صحیح تر مشخص می شود. در مقیاس ناحیه ای، وجود تمامی اطلاعات در دسترس و حفظ جزئیات بیشتر، در گزارش نهایی تهیه شده حائز اهمیت است.
با مقایسه نمودارهای سرعت-زمان برای اطلاعات سرعتی چاه و سرعت برانبارش درشکل (۵-۳)، در می یابیم که مقادیر سرعت برانبارش با مقدار ثابتی بزرگتر از سرعتهای چکشات هستند که کاملا با تئوری ژئوفیزیکی قابل انطباق است.
نمودار سرعت متوسط-زمان در نرم افزار Petrel. رنگ مشکی مربوط به اطلاعات چاه و رنگ نارنجی مربوط به اطلاعات سرعت برانبارش در کل ناحیه می باشد. همانطور که در این تصویر مشاهده می شود، سرعت برانبارش در هر افق از مقدار عددی بیشتری نسبت به سرعت بدست آمده از چاه برخوردار است.
کنترل صحت اطلاعات
بر اساس سنجش کیفی اطلاعات، نمودار نهایی TWT_V_ave استخراج شده است (شکل ۵-۵). مطابق شکل، نمودار مربوط به چاه A_2 (با رنگ بنفش نمایان است)، اشتباه است و با توجه به اینکه V_ave کمیتی تجمعی است و امکان کاهش آن وجود ندارد، این چاه نیازمند اِعمال تصحیح است.
نمودار سرعت زمان در چند چاه منتخب در ناحیه میانی خلیج فارس. در این نمودار، هر یک از رنگ ها اطلاعات مربوط به یک چاه خاص را نشان می دهد. برای بدست آوردن مرز ناحیه هایی که اطلاعات مشابه دارند و زون بندی ناحیه خلیج فارس از این نمودارها و مقایسه آنان با یکدیگر استفاده شده است.
مرحله ی بعد شامل بارگذاری علامت ها در نرم افزار است. با وجود یکسان سازی نام پیش از این مرحله، با در کنار هم قرار گرفتن اطلاعات سرعتی و علامت ها، برخی تغییرات برای بهبود پایگاه داده ضروری به نظر می رسد. به عنوان مثال علامت های مشابه و تقریباً هم عمق، به نرم افزار آموزش داده شدند تا در صورت لزوم در بخشهایی از خلیج فارس که علامت اصلی وجود ندارد، به عنوان جایگزین مورد استفاده قرار گیرند. در این مرحله برای کنترل صحت علامت ها، نقشه های شبکه بندی شده ای از دسته علامت های هم نام، تهیه و با اطلاعات سرعتی تلفیق گردید. از آنجا که داده های سرعتی از اطمینان بیشتری برخوردار بودند، علامت های دارای جابجایی عمقی بارزتر شناسایی شدند. با رجوع به گزارشات اصلی غیر رقومی، برخی اشتباهات صورت گرفته مشخص و اصلاح گردید. به عنوان مثال، پاره ای از اطلاعات دارای واحد غیر مشابه بودند و تبدیل فوت و متر به درستی انجام نشده بود و برخی از اطلاعات با هر دو واحد فوت و متر وارد شده بودند. اطلاعات غیر قابل تصحیح نیز حذف شدند. با توجه به بازنگری های انجام شده، تعدادی از چاه ها بطور کامل تغییر یافته و تعدادی نیز به طور کامل حذف گردید و اطلاعات تعدادی دیگر از چاه ها در محلهایی که قابل اصلاح بود،حفظ گردید. از آنجا که بیشترین وجه استفاده از علامت ها، اصلاح اطلاعات سرعتی موجود بود، در بخشهایی که دارای علامت های نزدیک به هم بودند، برای بهینه سازی حجم اطلاعات به منظور کاهش عملیات پردازش، این علامت ها حذف شدند.
به عنوان نمونه، مقایسه ای بین تمامی داده های مربوطبه سازند گورپی برای تشخیص بهتر تفاوتهای موجود در انواع داده ها در ادامه آمده است و با توجه به آن مشخص می شود، داده های برانبارش از حیث آماری از یکنواختی بیشتری برخوردار هستند. همچنین مقدار گزارش شده ی سرعت چکشات در هر نقطه از افق، کمتر از مقدار سرعت برانبارش در همان نقطه است. در فرایند اصلاح اطلاعات سرعتی برانبارش، حجم بالای داده ها باعث کاهش سرعت می شود که برای حل این مسئله،داده ها با بهره گرفتن از نرم افزار مذکور در مقیاس وسیع ناحیه ای با حفظ جزئیات کافی بهینه سازی شده اند.
شکل (۵-۵) نمودار سرعت-زمان سازند گورپی (رنگ قرمز سرعت برانبارش و رنگ مشکی سرعت چاه)
نمودار سرعت-زمان سازند گورپی(رنگ قرمز سرعت برانبارش و رنگ مشکی سرعت چاه)
سرعت برانبارش (سمت راست) و چکشات و پروفایل لرزه ای قائم (سمت چپ)سازند گورپی
در این مرحله با بارگذاری داده های سرعتی برانبارش و کاهش حجم آنها، این امکان فراهم گردید که رفتارهای ناحیه ای سرعت نیز در فرایند تهیه مدل سرعت تلفیقی به عنوان یک روند تأثیرگذار باشد. از آنجا که تفسیرهای موجود از افق های مختلف ناحیه خلیج فارس دارای پراکندگی های متفاوتی هستند، می بایست مساحت های مربوط به هر کدام به طور جداگانه برای نرم افزار محدود شود تا از ایجاد خطای برون یابی در نواحی مرزی جلوگیری گردد. در صورت تلفیق اطلاعات تفسیری هر افق به طور جداگانه با داده های برانبارش مربوط به کل ناحیه، این منظور محقق می شود. علاوه بر آن، اجازه درون یابی در نواحی دارای اطلاعات تفسیری اند که داده نمی شود و این دو مورد، جزء مزیت های استفاده از سرعت برانبارش یکپارچه به شمار می رود. مزیت دیگر یکپارچگی اطلاعات سرعت، افزایش اثر روندهای ناحیه ای بر اطلاعات محلی است. یعنی داده های سرعتی برانبارش به دلیل نحوه ی برداشت،شامل جزئیات غیر ضروری محلی نبوده و بیشتر به تعیین روندهای ناحیه ای اختصاص یافته اند.
الف)
ب)
الف)نمودار سرعت زمان برای دو لایه مجاور و ب) نمودار سرعت بازه ای-زمان برای دو لایه مجاوردر ناحیه ی خلیج فارس
پس از بارگذاری داده های برانبارش با بهره گرفتن از قابلیت محاسبه نرم افزار، با تلفیق داده های چکشات و پروفایل لرزه ای قائم در هر افق با علامت اصلاح شده و روند قرار دادن سرعت برانبارش کل ناحیه، نقشه ی شبکه بندی شده هر افق تهیه می شود. در اینجا باید به این نکته ی بسیار مهم توجه کرد که فرایند کنترل کیفیت اطلاعات با توجه به سرعت ها ممکن است مفسر را دچار اشتباه کند که برای غلبه بر این ضعف لازم است همواره اطلاعات سرعتی با توجه به سایر فاکتورها سنجیده و در صورت امکان حذف یا تغییر کند.چرا که این امکان وجود دارد که به موجب پدیده های خاص زمین شناسی، در سرعت، تغییرات بزرگی ایجاد شود. البته پیچیدگی های خاص زمین شناسی در ناحیه ی خلیج فارس در مقایسه با ناحیه ی فارس ساحلی و خوزستان به مراتب کمترند و تنها به علت بالازدگی نمک هرمز در قسمت هایی از شرق خلیج فارس چنین اختلاف های زیادی در سرعت مشاهده می شود گرچه مفسر علی رغم دانستن این موضوع می بایست همه احتمالات منطقی را لحاظ کند تا به نتایج قابل اطمینان تری دست یابد.
در شکل (۵-۸) خطوط موازی ایجاد شده در سرعت بازه ای نشانشگر سرعت های یکسان برای زمان های مختلف هستند و مشکوک به نظر می رسد. به نظر می رسد یک خطای سیستماتیک اتفاق افتاده است ولی در صورتی که ملاک سنجش صحت اطلاعات V ave باشد خطایی مشاهده نمی شود. از آنجا که در رابطه، محاسبه ی سرعت میانگین، فاصله ی دو زمان برداشت متوالی بسیار کم است و در سیستم پردازش رقم ها تا سه رقم اعشار گرد شده اند، بنابراین عدد کوچکی در مخرج کسر قرار گرفته و حاصل آن یک عدد بزرگ خواهد بود؛ سرعت های بیشتر از ۸۰۰۰ متر بر ثانیه به همین دلیل به وجود آمده است. از طرف دیگر مقادیر مشابه زیادی به دلیل یکسان بودن مخرج تعداد زیادی از کسرها حاصل می شود که باعث ایجاد خطهای موازی است.
از دیگر راه های اصلاح تفسیر، تهیه ی نقشه های مربوط به ضخامت محصور بین دو لایه ی اصلاح شده می باشد. برای این منظور، وقتی سرعت دو لایه از هم کم می شود، باید مقدار اختصاص داده شده به هر نقطه از نقشه شبکهبندی شده مثبت باشد. در صورتی که این مقدار منفی باشد، مقدار مربوطه را مساوی با صفر در نظر گرفته و نقشه ی تفاضل اصلاح می شود. زمانی که از این نقشه ی تصحیح شده، عمق لایه ی بعدی محاسبه گردد، می توان بر اساس این افزایش دقت، نقشه ی عمقی حاصل را جایگزین نقشه بدست آمده از تفسیر نمود. یکی از نتایج جالب بدست آمده از مقایسه ی نقشه ی عمقی نهایی با نقشه ی عمقی حاصل از تفسیر، مشاهده ی روندهای محلی نسبتاً واضحی است که به دلیل اصلاح مدل عمقی، به طور دقیق قابل نمایش شده اند. با مشاهده ی این روندها، ایده ای که در اینجا مطرح می شود این است که تفسیرهای این نواحی کوچک را بطور جداگانه و با دقتی در شأن مطالعه ی محلی باید وارد نمود تا وجود چنین روندهایی با اطمینان بیشتری اعلام شود که به نوبه خود، مطالعات جزئی تر و زمان بیشتری را می طلبد. از طرف دیگر، با بهره گرفتن از نقشه ی ضخامت محصور و بررسی افزایش و کاهش ضخامت ها می توان به کنترل صحت داده های سرعت برانبارش پرداخت. بدین صورت که لایه ها هر چند هم که کم ضخامت باشند، بازهم نباید متقاطع نمایش داده شوند. در این روش مساله جالب توجه اینست که لایه های نازک در تفسیرهای ناحیه ای به دلیل پیچیدگیهای زمین شناسی و اختلاف چند میلی ثانیه ای زمان رسید موج، به سختی بدست می آیند حال آنکه اهمیت بالای این لایه ها، مانع صرف نظر کردن از آن ها می شود و با توجه به تفاوت هدف در تفسیر محلی و ناحیه ای، ارائه راه حل هایی برای لحاظ کردن جزئیات لازم همراه با حفظ نگاه ناحیه ای، ضروری است. این مساله با تهیه ی نقشه های اختلاف عمق دو لایه ی سرعتی غیرمجاور حل می شود. به این نحو که در صورت اطلاع قبلی از وجود لایه ای با ضخامت ناکافی، دو لایه ی مجاور نازک را یک لایه فرض نموده و با همپوشانی نقشه های حاصل، اطلاعات به نسبت قابل اعتمادتری از توزیع ضخامت بدست می آید. مثلاً برای کنترل کیفیت اطلاعات سرعتی لایه های ایلام و سروک، این دو لایه با هم در نظر گرفته شدند و با بهره گرفتن از لایه ی پایینی (کژدمی) و لایه ی بالایی (گورپی) که از ضخامت کافی برخوردار بودند اصلاح و ویرایش شدند. جالب اینکه حتی با وجود بروز فرسایش شدید سازند سروک، که آنرا به یک لایه ی ناپیوسته تبدیل کرده است و حتی در جاهایی این لایه به سازند احمدی (سروک پایینی) تبدیل شده است، باز هم اطلاعات قابل قبولی بدست می آید که تمامی اطلاعات از قبل بدست آمده را تصدیق و تکمیل می کند.

تحلیل نمودار سرعت ـ زمان
توزیع V_ave در کل ناحیه بر اساس نمودار برانبارش بدین صورت است که از ۱۴۴۰ تا ۵۹۰۰ متر بر ثانیه تغییر می کند و میانه ی آن ۳۱۰۰ متر بر ثانیه می باشد. با حرکت به سمت عمق و افزایش میزان TWT، علی رغم تعدّد تقریباً یکسان داده ها در هر سرعت، میزان پراکندگی داده های برانبارش نیز بیشتر می شود. این پدیده، نشان دهنده ی تنوع بیشتر لایه های زیرین از نظر جنس رسوب و سایر خصوصیات پتروفیزیکی است. همانطور که در شکل (۵-۹) قابل مشاهده است، میزان بازشدگی نمودار که تشخیص آن از راه مقایسه ی نمودار فراوانی داده ها و نمودار پراکندگی داده ها مقدور است حاصل تلفیق داده ها با اصلاح کامل است که نتایج زیادی از آن بدست می آید.
نمودار سرعت متوسط-زمان برای داده های سرعت برانبارش در کل ناحیه
نمودار فراوانی داده های سرعت برانبارش. بر اساس این نمودار می توان گفت، سرعت برانبارش در ناحیه، می تواند الگوی روند مناسبی برای کنترل داده ها باشد تا حد انحراف قابل قبول تعیین گردد.
تحلیل نهایی چکشات هاو پروفایل های لرزه ای قائم
کیفیت سنجی داده ها بر اساس علامت ها شامل تعیین داده های سرعتی چاه بر اساس علامت، رسم صفحه شبکه بندی شده برای هریک از علامتهای اصلی و بررسی گره ها و مرور نقاط سرعتی و اصلاح عمق هر علامت می باشد.
با توجه به تحلیل داده های Vintبرای سازندهای ایلام- آسماری، همانطور که در شکل(۵-۱۲) دیده می شود، سرعت در سواحل به مراتب بیشتر از اعماق است ودر عین حال هم خوانی بسیار خوبی با مرز برخورد صفحه زاگرس و صفحه عربی دارد.
نقشه زمان بازه ای برای بازه ی ایلام-آسماری در ناحیه ی خلیج فارس
نمودار فراوانی سرعت بازه ای در بازه ی آسماری-ایلام برای اطلاعات کل چاه های ناحیه ی خلیج فارس
از علت های این پدیده بیشتر بودن میزان رسوب گذاری در سواحل و در نتیجه تراکم بیشتر رسوبات سنگ شده در این مناطق می باشد و از آنجا که خط ساحلی حاصل برخورد به صفحه مذکور است، بنابراین بیشتر دیدن سرعت با مرز برخورد این دو صفحه تقریبا موازی انجام گرفته است.
اگر برای محدوده ی میدان گلشن تفسیرهای محلی به طور جداگانه وارد شود، روند مشاهده شده در نقشه ناحیه ای با دقت بیشتری نمایش داده می شود و از آنجا که این محدوده استعداد بالایی برای حضور تله های چینه ای- ساختمانی دارد این ایده می تواند در مطالعات بعدی نتایج خوبی را در بر داشته باشد. در پردازش های آتی، مراحل زیر بر روی داده ها اعمال می گردد:
تهیه نقاط V_ave از چکشات و پروفایل لرزه ای قائم؛ و انتخاب هر یک از صفحات سرعتی اصلاح شده به عنوان ارتفاع در این مدل
تهیه نقاط V_ave از برانبارش و انتخاب هر یک از صفحات سرعتی تفسیر شده به عنوان ارتفاع در این مدل

• تصمیمات قیمت گذاری محصولات

امروزه هر روشی با بهره گرفتن از یک نرم افزار به کار گرفته می شود. در این راستا با توجه به متد AHP نرم افزار Expert choice طراحی شده که تمام کارهای تعریف هدف، معیارها و گزینه ها را به صورت مدل کامپیوتری انجام می دهد. همچنین امکاناتی چون آنالیز حساسیت، تصمیم گیری گروهی و استفاده از متدهای طبقه بندی و تصمیم گیری با توجه به محدودیت منابع، از مزایای این نرم افزار است. بنابراین هر جایی که نیاز به اولویت بندی تعدادی گزینه یا انتخاب یک گزینه باشد، این نرم افزار کاربرد دارد. امروزه بسیاری از شرکت های معتبر جهان مانند جنرال موتورز و فورد در موارد مدیریت ریسک، مدیریت پروژه و مدیریت منابع انسانی و شاخه های دیگر از این نرم افزار استفاده کرده اند. همچنین بسیاری از شرکت های ایرانی و محققین از روش AHP و نرم افزار مذکور در انجام یک تصمیم گیری منطقی در موارد گوناگون استفاده کرده اند.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۳-۱۳- خلاصه
در این فصل پس از ارائه مقدماتی درباره تحقیقات علمی و لزوم انجام آنها به توضیحاتی در رابطه با نوع تحقیق پیش رو پرداخته شده است. سپس روش پژوهش وجامعه آماری بیان شد. در ادامه روش گردآوری اطلاعات مرور شد و بیان گردید­ که محقق برای پاسخ به سؤالات تحقیق چه روش­هایی را برای جمع­آوری اطلاعات برگزیده است. همچنین توضیح کاملی در رابطه ابزار گردآوری اطلاعات و ابزار تجزیه و تحلیل داده ها در این تحقیق ارائه گردید. سپس به طبقه بندی مواد مورد استفاده در شرکت اسنوا اصفهان و تشریح مدل ترکیبی AHP-GP پرداخته شده است در ادامه قلمرو پژوهشی ارائه گردید و در انتها هم به معرفی نرم افزار Expert choice پرداخته شده است.
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل نتایج
۴-۱- مقدمه
در این فصل با بهره گیری از تکنیک های تصمیم گیری چند معیاره همچون فرایند تحلیل سلسله مراتبی و برنامه ریزی آرمانی که با روش تحقیق و نوع متغیرها سازگاری دارند، داده های جمع آوری شده، تحلیل می شوند. برای انجام این پژوهش از نرم افزارهای Expert choice و Lingo9 استفاده می گردد.
۴-۲- شناسایی معیارهای موثر بر ارزیابی و انتخاب تامین کنندگان در شرکت اسنوا اصفهان
همان گونه که مشاهده شد در فصل دوم به تفصیل در مورد معیار های موثر بر ارزیابی و انتخاب تامین کننندگان بحث شد و دیدیم که اهمیت این معیارها طی سالهای گذشته به دلایل مختلف جابه جا شده است. فهرستی از معیارهای موثر بر ارزیابی و انتخاب تامین کنندگان در شرکت اسنوا اصفهان مورد بررسی قرار گرفتند و در نهایت پس از مصاحبه با مدیران وکارشناسان بخش تامین مواد اولیه ،کیفیت ، تحقیق و توسعه ،بخش بهره برداری و آزمایشگاه شرکت، پنج معیار اصلی قیمت، تحویل به موقع، انعطاف پذیری، هزینه حمل و نقل و کیفیت شناسایی شدند که معیار انعطاف پذیری به زیر معیارهای انعطاف پذیری در حجم و انعطاف پذیری در بهبود کیفیت تقسیم می شود.
به این ترتیب جواب سوال اول این پژوهش که شناسایی معیارهای موثر بر ارزیابی و انتخاب تامین کنندگان در شرکت اسنوا اصفهان است بدست می آید. سوال دوم پژوهش پیرامون اولویت بندی معیارهای اتنخاب تامین کنندگان در شرکت مذکور است.
۴-۳- اولویت بندی معیارهای موثر بر ارزیابی و انتخاب تامین کنندگان ماده اولیه ABS در شرکت اسنوا اصفهان با بهره گرفتن از روش AHP
برای پاسخ به سوال دوم باید از کارشناسان خواسته شود که معیارها را نسبت به یکدیگر به صورت زوجی مقایسه کنند تا با بهره گرفتن از رویکرد سلسله مراتبی نسبت به اولویت بندی معیارها اقدام شود.
دو راه برای ایجاد ماتریس های مقایسه زوجی وجود دارد که عبارتند از:

• قضاوت به اتفاق آراء

• قضاوت های شخصی

در روش اول باید اعضای گروه برای هر مقایسه زوجی به توافق برسند و در روش دوم هر یک از اعضا مقدار دلخواه خود را برای هر مقایسه در نظر می گیرد، سپس با بهره گرفتن از میانگین هندسی، قضاوت های فردی به قضاوت های گروهی تبدیل می شود. در این پژوهش رویکرد اول انتخاب شد و پس از مصاحبه با مدیران وکارشناسان تامین مواد اولیه ، کیفیت ، تحقیق و توسعه، بهره برداری، آزمایشگاه شرکت و توافق در مورد مقایسات زوجی بین معیارهای موثر بر ارزیابی و انتخاب تامین کنندگان مقایسات زوجی زیر بدست آمد که در جداول ۴-۱ و ۴-۲ نتیجه حاصل نشان داده شده است.
جدول ۴-۱- ماتریس مقایسات زوجی معیارهای اصلی شرکت اسنوا اصفهان

کیفیت
هزینه حمل و نقل
انعطاف پذیری
تحویل به موقع
قیمت
معیارها

۱
۴
۲
۲
۱
قیمت

۲/۱
۲/۱
۱
۱

تحویل به موقع

۲/۱