طبقه ­بندی اطلاعات
تعیین فرصت­ها

کنترل/ نظارت فرایند- سیستم­هایی که رویه­ ها و فرآیندها را نظارت و کنترل می­ کنند:
کنترل ماشین (شامل رباتیک)
کنترل موجودی
نظارت بر تولید
آزمایش­های شیمیایی
جدول ۲-۴ کاربردهای سیستم خبره

۲-۲-۹ استفاده از قواعد برای بازنمایی دانش

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

تفاوت سیستم­های خبره با دیگر برنامه ­های متداول این است که سیستم­های خبره، خلاف برنامه ­های متداول که پردازش اطلاعات را انجام می­ دهند، به پردازش دانش می­پردازند. دانش در یک برنامه رایانه ای به شکل قواعد مشخص شده است. آن­­ها نحوۀ جستجو را ذخیره کرده ­اند که کارشناس خبره را هدایت می­ کنند. به طور کلی قواعد در سیستم­­های خبره به صورت زیر بیان می­شوند.
اگر شرایط
آنگاه عملگرها (اقدامات)
فعالیت­ها اجرا می­شوند، اگر شرایط فراهم شده باشد. قواعد ایجاد شده در این موارد، به نام پایگاه دانش نامیده می­شوند. بیش­تر سیستم­های خبره با بهره گرفتن از قواعد توسعه پیدا می­ کنند و به همین دلیل، سیستم های مبتنی بر قاعده^[۱] نامیده می­شوند. ولی همه سیستم­های خبره با توجه به این قواعد توسعه پیدا نمی کنند و لذا شیوه ­های دیگر بازنمایی، نظیر چارچوب­های^[۲] شبکه ­های معنی­شناسی^[۳] یا منطق ممکن است به کار روند.
۲-۲-۱۰ سیستم­های خبره فازی
به طور کلی یک سیستم فازی، هر سیستم مبتنی بر منطق فازی می­باشد که در آن منطق فازی می ­تواند به عنوان مبنایی برای نمایش فرم­های مختلف دانش و یا در مدلسازی تاثیرات متقابل و روابط بین متغیرهای سیستم به کار رود. سیستم های فازی به عنوان ابزار مهمی برای مدلسازی سیستم­های پیچیده می­باشند که به خاطر پیچیدگی یا غیر دقیق بودن اینگونه سیستم­ها ابزارهای معمولی کارایی ندارند. برای گنجاندن عدم قطعیت و ماهیت طبیعی تجرید در روش تصمیم ­گیری انسان در سیستم­­های هوشمند، سیستم­های خبره فازی روش کارا و دقیق­تری را پیشنهاد می­ کنند. زیرا این روش سعی دارد که تقریب، عدم قطعیت و شرایط مرزی کیفی را از طریق مجموعه­های فازی با توابع عضویت مربوطه به نمایش گذارد. سیستمی با چنین قابلیت انعطاف پذیری، توابعی که به اصطلاحات انسان یعنی قوانین زبانشناختی اگر- آنگاه نزدیک می­باشند را پیاده سازی و ارزیابی می­ کند. این عمل با بهره گرفتن از منطق فازی که از پشتوانۀ محکم و محرز ریاضی برخوردار است صورت می­گیرد. این موضوع ثابت شده است که سیستم­های خبرۀ فازی سیستم هایی قابل اعتماد و مقاوم و پیاده سازی آن­ها به راحتی انجام پذیر است (Rogers, Li, 1993).
ضرورت اصلی در طراحی یک سیستم خبرۀ فازی این است که نخست باید به جمع آوری دانش در مورد مسألۀ مورد نظر پرداخت و از طریق کد کردن دانش جمع آوری شده به صورت قانون اگر- آنگاه، پایگاه قانون ایجاد نمود. پایگاه دانش یک سیستم فازی مبتنی بر قانون از دو قسمت پایگاه داده و پایگاه قواعد تشکیل شده است. پایگاه داده شامل تعاریفی مانند ضریب مقیاسی و پارامترهای توابع عضویت مجموعه های فازی می­باشد که این توابع معانی مربوط به اصطلاحات زبانشناختی را مشخص می­ کنند. در پایگاه قواعد، قواعد فازی جمع آوری می­شوند. یک طرح کلی از یک سیستم خبرۀ فازی در شکل ۲-۳ نشان داده شده است. سیستم خبرۀ فازی متغیرهای ورودی را از طریق یک قسمت تحت عنوان رابط شرطی به عناصر زبانشناختی فازی تبدیل می­ کند. این عناصر توسط توابع عضویت مجموعه­های فازی مشخص می شوند.
موتور استنتاج
پایگاه داده
پایگاه قواعد
فازی سازی
فازی زدایی
سیستم
شکل۲-۴ یک سیستم خبرۀ فازی، (برزویی، ۱۳۸۱، ۵۶)
در یک سیستم خبرۀ فازی عناصر زبانشناختی که در حوزۀ مورد بحث تعریف شده ­اند، با بهره گرفتن از قوانین ترکیبی استنتاج ارزیابی می­شوند. نتایج اعمال قوانین، یک مجموعۀ فازی می­باشد که بر روی تمام عملکردهای ممکن تعریف شده­است و بعد از آن عملکردی که به طور صحیح محاسبه شده است تعیین می­گردد و برای رسیدن به عملکرد نهایی دوباره به مقدار قطعی تبدیل می­ شود. از این رو مراحل طراحی یک سیستم خبرۀ فازی به صورت زیر می­باشد (برزویی، ۱۳۸۱، ۵۶)
مشخص نمودن متغیرهای ورودی و خروجی
تعیین تمامی مجموعه­های فازی و توابع عضویت آن­ها که برای هریک از متغیرهای ورودی و خروجی تعریف می­شوند.
تبدیل متغیرهای ورودی و خروجی به مجوعه­های فازی
جمع آوری مجموعۀ کامل و مناسبی از قوانین اکتشافی که بر روی این مجموعه های فازی عمل می کند (موتور استنتاج)
انتخاب یک روش برای تبدیل عملکرد فازی به مقدار قطعی (فازی زدایی)
۲-۲-۱۱ بررسی نرم­افزارهای مورد استفاده برای طراحی سیستم خبره
برنامه ­های کامپیوتری جهت سیستم­های خبره به سه دسته اصلی تقسیم می­شوند:
زبان ها (Languages)
برنامه ­های کاربردی (Tools)
پوسته­ها (Shells)
زبان­ها: یک مترجم دستورات است که به نحو بخصوصی نوشته شده است. یک زبان سیستم خبره همچنین موتور استنتاج برای اجرای بیانیه­های زبان فراهم می­ کند. بسته به کاربرد، موتور استنتاج ممکن است زنجیره رو به جلو، زنجیره رو به عقب و یا هر دو را فراهم کند (Giarratano, Riley, 1989,22). برخی از زبان­های برنامه نویسی که برای طراحی سیستم­های خبره به کار می روند شامل C، Prolog، JAVA، C++ می­باش
ند. Prolog به خاطر استفاده از زنجیرۀ رو به عقب، دارای مزایای بسیاری برای سیستم­های تشخیصی می­باشد. این زبان برای طراحی سیستم­های خبره با شل^[۴] و برنامه ­های کمکی به کار می­رود.
Tools: یک زبان به علاوه برنامه ­های سودمند مرتبط برای تسهیل توسعه، اشکال زدایی و تحویل برنامه های کاربردی. برنامه ­های سودمند می­­توانند شامل ویرایش­گران متنی و گرافیکی، اشکال زداها، مدیریت فایل و حتی مولدان کد باشند (همان منبع، ۲۲)
Shells: یک Tool با مقصود خاص که برای انواع قطعی کاربردها طراحی شده­است که در آن کاربر باید فقط پایگاه دانش را عرضه کند. مثال کلاسیک آن EMYCIN Shell است (همان منبع، ۲۳). برخی از پوسته­ها که جهت طراحی سیستم خبره به­کار می­روند عبارتند از: Nexpert، Knowledgepro، VP- Expert، GURU و ….. .
۲-۲-۱۲ مقایسه سیستم­های خبره و سیستم­های پشتیبان تصمیم ­گیری
سیستم­های پشتیبان تصمیم ­گیری (DSS)^[5] شاخه­ای از علم تحقیق در عملیات هستند که به دلیل نیاز به فنون کمی کردن مسائل پیچیدۀ مدیریت ایجاد شده ­اند.
بیش تر موفقیت تحقیق در عملیات در سه دهه اخیر به دلیل نگرش­های سنتی این علم بوده است که نیاز به محاسبات زیاد و پیچیده داشته اند. DSS کاربرد تحقیق در عملیات در پشتیبانی از فرآیندهای تصمیم گیری مدیریتی را شامل می­ شود. خصوصیات اصلی DSS به شرح زیر است:
دسترسی سریع مدیریت به اطلاعاتی که در فرایند تصمیم ­گیری مورد نیاز هستند.
تلفیق فنون تحقیق در عملیات با بهره گرفتن از نرم افزار پردازش اطلاعات را موجب می­ شود.
توانایی مدیران تصمیم­گیرنده را گسترش می­دهد و با این کار تأثیر فرایند تصمیم گیری مدیریت را بهبود می­بخشد.