-قانون میانجی گری مشترک و فراگیر، مبنی بر این که کشورهای مرکز با کمک سایر کشورها با بهره گیری از ابزار گفتگو به مهار و یا بازدارندگی جنگ‎هایی بپردازند که به تجزیه ی تمدن‎ها در کانون‎های کوچکتر منجر می شود.
-قانون عوامل مشترک و فراگیر، این قانون در پی ایجاد زمینه‎های گفت و شنود میان تمدن‎های مختلف در زمینه ی ارزش‎ها و نهادها همراه با تلاش‎های مشترک و فراگیر میان آنهاست. از این رو، ضروری است که همگان در توسعه پیش زمینه‎های آن شامل ارزش‎ها، نهادها، فرهنگ‎ها و تلاش‎های مشترک به پا خیزند. البته، چنین تلاشی ممکن است تنها در بازدارندگی برخورد میان تمدن‎ها سهیم نباشد؛ بلکه، در تقویت وحدت آفرینی میان تمدن‎ها نیز مؤثر باشد. تمدن به این مفهوم، تمدنی است که از جوانب مختلف از جمله اخلاقی، دینی، آموزشی، فلسفی، فنی، سخاوتمندی مادی گرایانه و جوانب دیگر به طور کامل برخوردار باشد.
به طور اصلی، قانون و نظم اولین خواسته‎های هر تمدنی به شمار می رود. آنچه، جنبه ی نوگرایی تمدن را تقویت می کند، سطح نگرش مادی آن تمدن در جهان می باشد. از این نظر تمدن غرب به خوبی از ویژگی یاد شده برخوردار است. اما، در مقابل از جوانب دیگر آن یعنی جوانب مربوط به حوزه ی اخلاق، عرفان و فرهنگ بی نصیب مانده است.‎هانتینگتون در این باره معتقد است:
«در چنین برداشتی، سقوط به ورطه ی نابودی از دیدگاه بی نظمی و بی قانونی اجتناب ناپذیر است. مافیای موجود در قالب کارتل‎ها و تراست‎های مواد مخدر به شکل جریان مخاطره آمیز به طور فزاینده، بسیاری از جوامع را در بر می گیرد و در نتیجه ی این بیماری فراگیر، بنیان خانواده‎ها به ضعف و نابودی می گراید که ثمره ی آن نیز جز بی دینی، سلب اعتمادها و اطمینان‎ها در بسیاری از ملت‎های جهان نخواهد بود. غرب و به ویژه آمریکای تمدنی را مورد تجاوز قرار می دهند و در نتیجه ی آن، حکم به برتری و اقتدار نظامی خود در جهان می دهند».
بنابراین،‎ هانتینگتون در کتاب خود، تلاش دارد تا نوع بشر را به برپایی نظام جهانی مبتنی بر تعدد تمدن‎ها همراه با آمیختگی بیشتر به جای برخورد تمدن‎ها فرا بخواند؛ چرا که، در شرایط زمانی نامتعادل، برخورد تمدن‎ها، بیشترین تهدید متوجه صلح جهانی می باشد. در این صورت، بیشتر ضریب اطمینان به منظور جلوگیری از جنگ جهانی را می بایستی از طریق برقراری نظام جهانی مبتنی بر تمدن‎ها به جای برخورد میان آنها پایه گذاری کرد (ذکریا، ۱۳۸۰، ۶۹۶-۶۹۳).

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲-۱– ۱-۱۴– چشم انداز تئوری‎های ژئوپلیتیک

از آنجا که وضعیت جهان دائم در حال تغییر است، هر روز می توان نظریه‎های ژئوپلیتیک جدیدتری را در مورد نظام‎های جهانی طرح کرد که هر یک از آن‎ها بررسی متفاوتی از موضوعات منطقه ای ارائه می کند. برداشت مشهور فوکویاما در مورد «پایان تاریخ» تا کنون رنگ باخته است. به عکس نظریه ی‎هانتینگتون در مورد «برخورد تمدن‎ها» اگر چه کمتر از نظریه‎های دیگر متقاعد کننده است؛ اما، هنوز در مواردی پابرجاست. در واقع این نظریه منحصراً بر ملاحظات روبنایی استوار شده و علت معلول را در جای یکدیگر به کار می گیرد: اختلاف میان تمدن‎ها دلیل درگیری‎ها نیست؛ بلکه نفت و امپریالیزم جدید و منافع ایالات متحده آمریکا در مناقط مختلف جهان، دلایل اصلی بخش عظیمی از درگیری‎های بین المللی و منطقه ای می‎باشند. طر ح دیگر تحلیلگران، میدان بلوک‎های اقتصادی را همانند مناطق بزرگی در خطوط نصف النهار و در رو به روی یکدیگر نشان می دهد. طبق این نظریه هر بلوک ژئوپلیتیکی شمالی به یک بلوک ژئوپلیتیکی جنوبی می پیوندد ـ اروپا به آفریقا و خاورمیانه؛ روسیه به هند یا روسیه ی شرقی و ژاپن و چین در بلوکی دیگر؛ ایالات متحد آمریکا به آمریکای جنوبی و مرکزی ـ این تئوری از تحلیل‎های‎هاوس هوفر و کوهن ریشه می گیرد.
در عوض کیسنجر وزیر امور خارجه ی پیشین آمریکا، عقیده دارد جهان با حفظ نوعی موازنه ی دو جانبه‎ی پویا در حال تقسیم شدن به پنج «قطب» می باشد؛ به اعتقاد او، این قطب‎ها با تلاش برای حفظ ثبات، مدارا کردن با درگیری‎های بین نژادی در «جهان سوم» و اعمال قوانین بازی بر هر کشور بحث انگیزی مانند ایران، قادر به حلو فصل درگیری‎ها به طور معقولی خواهند بود. یک سناریوی ژئوپلیتیکی نظری دیگر، اتحاد میان اروپا، آمریکا و ژاپن را در مقابل اتحاد بین روسیه و چین به تصویر می کشد، در صورتی که، تحلیلگران دیگر به اتحاد اروپا و آمریکا در تقابل با اتحاد روسیه و ژاپن اعتقاد دارند. پس از آن به نظریه سه جانبه ی ناکازونه^[۵۲] برمی خوریم که اتحاد پاسفیک در میان ایالات متحد آمریکا، ژاپن و چین را در مصاف با اتحادیه‎ی اروپا و روسیه می داند. بالاخره، یک نظریه ی متفاوت دیگر، اتحاد بین اروپا و روسیه را در تضاد با اتحاد بین چین و ژاپن نشان می دهد که در این میان آمریکا حکم داور را دارد. همانگونه که مشاهده می کنید قوه تحلیل تخیل تحلیلگران ژئوپلیتیکی در حال رهایی از زنجیرها بوده و عوامل واقعی که می تواند در انتخاب یکی از این نظریه‎ها به ما کمک کند بسیار اندک هستند (ماسکرونی، ۱۳۷۶، ۳۵۹).

۲-۱– ۱-۱۵– تحولات در ماهیت ژئوپلیتیک

اکنون که در دهه ی اول قرن بیست و یکم هستیم ژئوپلیتیک با تحولات عجیبی مواجه شده است. از یک طرف با تحولات واگرایی، فروپاشی (امپراطوری‎ها) ، تجزیه طلبی و ظهور هویت‎ها، ملیت‎ها، فرهنگ‎ها و…. و از طرف دیگر با همکاری‎های منطقه ای (اروپای متحد، نفتا، مرکوسور، آپک، شانگ‎های و…)، ائتلاف استراتژی‎ها و جهانی شدن مواجه هستیم. یکی از یک طرف در جهان نظم و ثبات برقرار می شود و از طرف دیگر، هرج و مرج و بی نظمی به اوج خود می رسد. در این شرایط، ژئوپلیتیک از پویایی و تحول خاصی برخوردار می گردد. به همین دلیل، اکنون، رویکرد انتقادی ژئوپلیتیک مطرح است. تئوری‎های ژئوپلیتیک گذشته که حالت ایستایی و پایداری را القا می کردند، جای خود را به سیستم به اصطلاح ^[۵۳]GPII (که بعداً توضیح خواهیم داد) داده اند. در این صورت، تئوری‎های کلاسیک در براورد استراتژی‎های ژئوپلیتیکی متحول شده و محیط‎های غیر مادی و غیر قابل کنترل تئوری‎های جدید ژئوپلیتیکی را به خود اختصاص داده اند.
پیشرفت تکنولوژی اطلاعاتی (IT) و شبکه‎های رایانه ای باعث شد تا صنایع نظامی نیز از این مسئله تأثیر پذیرفته و به سمت رایانه ای تر شدن پیش روند. امروزه، حتی صحبت از چیزی به نام «جنگ از راه دور»^[۵۴] به میان می آید، جنگی که در آن فرماندهان و افسران از نقطه ای بسیار دور مستقیماً عملیات نظامی در یک منطقه جنگی را به دست گرفته آن را هدایت می کنند در این راستا، تحلیل مولفه‎های جدید ژئوپلیتیک از اهمیت خاصی برخوردار است چرا که، به واسطه این مؤلفه‎ها می توان به ماهیت جدید ژئوپلیتیک پی برد. در ادامه ضمن تشریح رویکرد انتفادی ژئوپلیتیک ویژگی‎های محورهای تاثیرگذار بر قلمروی ژئوپلیتیک و نیز مؤلفه‎های جدید ژئوپلیتیک را مورد تحلیل قرار خواهیم داد.

۲-۱– ۱-۱۶– وزن ژئوپلیتیک

آنجا که در سال‎های اخیر بالا بردن توان و منزلت جمهوری اسلامی‎ایران در مقایسه با کشور‎های منطقه از اهداف مهم دست اندر کاران به شمار می‎رود، لذا عوامل متعدد ژئوپلیتیکی ضمن سطح بندی قدرت در منطقه، جایگاه جمهوری اسلامی‎ایران را در آن مشخص می‎کند و برای تعیین سطح و وزن ژئوپلیتیکی هر‎یک از کشورهای منطقه باید سطح قدرت ملّی آنها مورد سنجش قرار داد. سنجش قدرت ملی کشورها مستلزم ارزیابی و محاسبۀ مؤلفه‎ها و عوامل مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی سرزمینی، نظامی، فرهنگی، علمی‎و فرامرزی است. محاسبه مجموع امتیازات ‎‎این عوامل نشانگر میزان و سطح قدرت ملی و تعیین جایگاه آنها در میان کشورها در سطح منطقه‎‎ای و قاره‎‎ای است، بطوری که میزان کسب قدرت و افزایش وزن ژئوپلیتیک منزلت کشورها، اقتدار، تأثیرگذاری، منافع بیشتر و گسترش حوزه نفوذ در ابعاد مختلف اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی، را در مقیاس‎های منطقه‎‎ای و قاره‎‎ای برای آنها را در بر خواهد داشت. به نظر می‎رسد برای شناخت سطوح قدرت کشورها در‎یک رابطه سلسله مراتبی، سنجش وزن ژئوپلیتیکی و قدرت ملی آنها ضروری است، کشوری که بیشترین وزن را داشته باشد، قدرت تراز اول منطقه محسوب می‎شود، در واقع قدرت تراز اول سعی در کسب جایگاه رهبری و کنترل منطقه دارد و در امور منطقه‎‎ای اعمال نفوذ می‎کند (اعظمی، ۱۳۸۵، ۱۲۱).

۲-۱–۱-۱۷– چالش ژئوپلیتیکی

دولت‎ها همواره با دو منبع تهدید روبرو می‎شوند که می‎توان آنها را به تهدیدات داخلی و تهدیدات خارجی طبقه بندی کرد، حکومت‎ها در برابر تهدیدات داخلی از نیروهای سرکوبگر، دادگاه‎های حقوقی و زندان‎ها استفاده می‎کنند. و در رویارویی با تهدیدات عوامل بیگانه خارجی از دستگاه دیپلماسی، تشکیلات جاسوسی و در نهایت از نیروهای نظامی‎به عنوان سپر دفاعی بهره می‎گیرند. (محمدی، ۱۳۸۹، ۱۷۳)
کشور جمهوری اسلامی‎ایران به همراه چین پس از فدراتیو روسیه رکورد تعداد همسایه در جهان است.‎‎ایران با ۱۵ کشور مستقل و ۲۴ دولت همجوار است، چنین موقعیتی فضای سرزمینی‎‎ایران را در مرکز تلاقی دولت‎هایی قرار داده است که بطور ماهوی نیازمند تکامل فضایی همه جانبه هستند در واقع‎‎ایران با بهره گرفتن از موقعیت مرکزی و کانونی خود می‎توانسته کانون صلح و همبستگی بین منطقه‎‎ای باشد،‎‎این در حالی است که تعداد کشورها و دولت‎های همجوار‎‎ایران تنها زمینه افزایش ظرفیت‎های مشاجره را فراهم آورده‎اند، در واقع پادشاهی ما و امیرنشین‎های خلیج فارس بجز عربستان که از نیمه دوم قرن گذشته به استقلال دست‎ یافت، سایر کشورها نو پا می‎باشند و چهار کشور همسایه شمالی تنها از سال ۱۹۹۱ میلادی بر نقشه جغرافیای سیاسی ظاهر شده اند، علت ناپایداری کشورهای پیرامونی‎‎ایران را می‎توان در موارد زیر خلاصه کرد :
ناهمگنی فرهنگی – اجتماعی
توسعه نیافتگی
تراکم دولت‎ها‎ی‎‎‎ایدئولوژیک
تنگناهای ارتباطی
کثرت نظام‎های غیر دموکراتیک پیرامونی
حضور قدرت‎های فرامنطقه‎‎ای
تعدد دیدگاه‎های ژئوپلیتیکی

۲-۲ پیشینه تحقیق

گلی زواره، غلامرضا، ۱۳۸۸، خاورمیانه، منطقه‎‎ای استراتژیک در جهان اسلام، مجله مکتب اسلام، شماره ۴، بیان داشته: موقعیت منحصر به فرد جغرافیایی، خاورمیانه را به منطقه‎‎ای استراتژیکی تبدیل کرده است زیرا‎‎ این قلمرو در مرکز سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا قرار گرفته و کوتاهترین راه‎های هوایی و آبی اروپا به آسیا از ‎‎این منطقه عبور می‎کند. اهمیت حساس خاورمیانه به لحاظ مشخصات راهبردی ناشی از خطوط ساحلی منحنی و طویلی است که توسط دریای سیاه، دریای مدیترانه و اقیانوس هند پدید آمده است. از‎‎این رو خاورمیانه بیش از نقاط دیگر آسیا و افریقا در معرض رخنه نیروهای دریایی است. وجود رودهای پرآب (همچون دجله، فرات و نیل) ، دریاچه‎ها، خلیج فارس و تنگه‎های هرمز، بسفر و داردانیل بر همیت سوق الجیشی‎‎این منطقه می‎افزاید. افتتاح کانال سوئز در سال ۱۸۶۹م باعث اتصال اقیانوس‎های اطلس و هند از طریق دریای مدیترانه و بحر احمر گردید، در نتیجه ادراک حسی جهان از مسافت به شدت تغییر‎یافت و خاورمیانه از نظر قدرت‎های دریایی اهمیت ژئوپولوتیک زیادی به دست آورد، همین ویژگی‎ها خاورمیانه را در گذر تاریخ خصوصا در دهه‎های اخیر به صورت صحنه کشمکش‎های عدیده دریایی و نظامی‎درآورده است.
پایگاه اطلاع رسانی جنگ نرم و عملیات روانی، ۱۳۹۱، در چشم انداز دیپلماسی عمومی‎آمریکا در منطقه خاورمیانه و جهان اسلام بیان داشته: به هر جهت وقوع پدیده بیداری اسلامی‎در منطقه موجب شد تا بسیاری از رهبران کشورهای هم پیمان آمریکا که طی چند دهه گذشته همواره خود را ملزم به تبعیت از سیاست‎های آمریکا می‎دانستند، از صحنه قدرت کنار و حذف شوند. در مقابل، شاهد افزایش و اوج گیری نقش مردم و ملت‎ها در تعیین سرنوشت خودشان هستیم. بنابراین در حالی که آمریکا باید در فرایند انتقال قدرت داخل کشورهای تحت تاثیر بیداری اسلامی‎جایگاه مشروعی برای خود تعریف نماید و در‎‎این خصوص به شدت نیازمند بهره گیری از شیوه‎های دیپلماسی عمومی‎است، رویکردهای تندروانه صهیونیستی- نومحافظه کاری به دلیل نگرانی از چگونگی تعامل آمریکا با جهان اسلام بسیار شدت گرفته است و قطعا به دنبال اخلال در‎‎این تعامل هستند. بنابراین باید گفت به نظر میرسد سه مولفه ژئوپلیتیکی امنیت رژیم صهیونیستی، نفت و اسلام که به شکل سنتی در راهبرد خاورمیانه‎‎ای آمریکا تاثیرگذار بوده اند، در میزان نقش و ارزش آن‎ها جابه جایی‎های اساسی‎‎ایجاد شده است و از طرف دیگر، مولفه “اراده ملت‎ها”ی منطقه توانسته است تا حدود زیادی ارزش خود را بر سه مولفه مزبور تحمیل نماید.‎‎این امر بدین معنی است که آمریکا بدون توجه به مساله بهبود دیپلماسی عمومی‎خود قادر نخواهد بود اهداف راهبردی سیاست خارجی خود را محقق سازد.
روح الله پورطالب و مسعود مطلبی و احسان مهرافروز، ۱۳۹۳، درمقاله خود در شبکه‎های اجتماعی و نقش آنها در بروز تحولات سیاسی اجتماعی خاورمیانه بیان داشته : تاثیر رسانه‌های ارتباطی و به ویژه شبکه‌های اجتماعی در اطلاع رسانی و گسترش سریع تحولات انقلابی درکشورهای منطقه انکارناپذیر است. رسانه،‎‎اینترنت و شبکه‎های اجتماعی، آگاهی را در بین اقشار مختلف کشورهای درگیر منطقه به ویژه قشر جوان بالا برده، توجه آنها را به آنچه در اطرافشان می‎گذشت جلب کرده و فرایند تحولات منطقه را تسهیل و تسریع نموده است. جنبش‌های خاورمیانه در سالهای اخیر، نتیجه سالها خشونت، خفقان، محرومیت و فساد مالی دولتمردان بوده است و واضح است که در چنین جامعه‌ای ملت‌ها بدون ابزار‌هایی همچون شبکه‌های اجتماعی باز هم دست به جنبش و انقلاب می‎زنند؛ اما در حکومت‌های سرکوب‌گر که ارتباطات سیاسی چهره به چهره به شدت محدود است، محیطی مانند فیس‌بوک و دیگر شبکه‌های اجتماعی، فضایی را فراهم می‎کنند که سکوت و ترس در آن شکسته شود و بتوانند اقدامات اعتراضی را برنامه ریزی و هماهنگ نمایند. از نتایج حاصله در‎‎این تحقیق چنین است که در تحولات خاورمیانه تعداد کاربرانی که از شبکه‎های اجتماعی و ‎‎اینترنت استفاده می‎کنند نسبت به دیگر کشور‎های جهان کمتراست. بنابراین با‎‎اینکه شبکه‎های اجتماعی در حرکت مردم خاورمیانه نقش داشتند، ولی در عین حال نباید بر نقش‎‎اینترنت در ارزیابی انقلاب مبالغه کنیم؛ زیرا آنها صرفا‎یک ابزار برای هدفمند کردن ارتباط و سرعت بخشیدن به آن هستند.
فصل سوم
روش اجرای تحقیق،
مواد و روش

۳-۱ روش اجرای تحقیق

۳-۱-۱ نوع روش تحقیق

روش‎ یعنی مجموعه شیوه‎ها و تدابیری که برای شناخت حقیقت وبرکناری از خطا به کار می‎رود. که هر روشی با توجه به اهدافی که تعیین شده، برای مطالعات مختلف مورد استفاده قرار می‎گیرد. تحقیق حاضراز یک سو از جمله تحقیقات پیمایشی محسوب شده و از سوی دیگر با عنایت به ماهیت و اهداف آن از جمله تحقیقات کاربردی است که با روش توصیفی با رویکرد کاربردی به انجام می‎رسد. مبنای انجام تحقیق بر پایه منابع کتابخانه‌ای و همایش‌های بین‌المللی و نیز تحلیل‌های رسانه‌های داخلی و خارجی است که بر محور مطالعات علمی‎در حوزه جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک انجام شده است. تحقیق مورد نظر کاربردی است و از روش تحقیق توصیفی، تحلیلی (با بکار بستن علم جغرافیای سیاسی مسائل ژئوپلیتیکی، علم اقتصاد، روش جمع آوری اطلاعات ازمنابع مکتوب وکتب موجود کتابخانه‎های حقیقی ومجازی معتبر واسنادی، بهره برداری ازسایت‎های‎‎اینترنتی معتبر مرتبط با موضوع و بانک‎های اطلاعاتی ونقشه وتصاویر مناطق مورد مطالعه تحقیق می‎باشد.

۳-۱-۲ روش گردآوری اطلاعات

روش های گوناگونی برای جمع آوری اطلاعات وجود دارد که هر کدام با توجه به اهداف تعیین شده و برای مطالعات مورد استفاده قرارمی‎گیرد (مشیری وآسایش، ۱۳۸۴، ص۱۴۲).
روش گردآوری اطلاعات در این پژوهش به صورت اسنادی، کتابخانه ای و استفاده از شبکه‎های‎‎اینترنتی می‎باشد. در روش اسنادی با مراجعه به سازمانهای مرتبط نسبت به اسناد و اطلاعات موجود در رابطه با جایگاه ژئوپلیتیکی کشورهای خاورمیانه در جهان اسلام مراجعه نموده و در روش کتابخانه‎‎ای جهت تعاریف، مفاهیم و مبانی نظری تحقیق از کتب مختلف استفاده می‎گردد.

۳-۱-۳ ابزار گردآوری اطلاعات

برخلاف تحقیقات دیگر که از مشاهدات میدانی و فرمولهای تجربی و پرسشنامه استفاده می‎شد. در‎‎این تحقیق با توجه به توصیفی بودن از کتابهای مختلف در زمینه خاورمیانه وکشورهای موجود در آن و جایگاه ژئوپلیتیکی کشورهای خاورمیانه در جهان اسلام جمهوری اسلامی‎ایران بهره گرفته شده است، همچنین از برخی مقالات در سایتهای متعدد از جمله ویکی پدیا، sid، و غیره استفاده شده و در نهایت در ارتباط با تحقیق فوق از برخی اسناد نیز استفاده شده است. بنابراین هر یک از روش های گردآوری اطلاعات ابزار مخصوص خود را دارند، در روش متن خوانی از فیش و در روش آمارخوانی از جدول و در روش تصویر خوانی از نقشه و کروکی استفاده می شود و همچنین استفاده از سایتهای‎‎اینترنتی و شبکه‎های کامپیوتری و غیره استفاده خواهد شد. بنابراین مهمترین ابزار لازم در‎‎این تحقیق فیش برداری، سایتهای‎‎اینترنتی و کتابهای مختلف و اسناد تاریخی می‎باشد.

۳-۱-۴ روش تجزیه و تحلیل اطلاعات

تجزیه وتحلیل می‎تواند بر اساس مستندات موجود کمی‎یا کیفی باشد. برای انجام تحلیل‎های کمی‎از داده‎های آماری استفاده می‎شود. ‎‎این ‎یافته‎های آماری زمانی قدرت بیان بهتری پیدا می‎کنند که‎ یافته‎های مطالعات مطالعات مشابه ‎یا مقادیر ملی و منطقه‎‎ای مقایسه شوند. در غیر‎‎اینصورت چنانچه سنجه‎‎ای برای مقایسه وجود نداشته باشد. مفهومی ‎قابل اهمیت بدست نمی‎دهد. اما تجزیه تحلیل‎های کیفی به مهارت علمی‎و چگونگی برقرار کردن ارتباط میان‎ یافته ها نیاز دارد. در‎‎این مرحله است که تسلط پژوهشگر به موضوع تحقیق و اشراف علمی‎وی اهمیت خود نشان می‎دهد چرا که تجزیه تحلیل‎های کیفی می‎تواند روابط علت و معلولی‎یافته‎های کمی‎را در‎ یک ارتباط منطقی با‎ یکدیگر قرار داده و به‎یافته های جدیدتری دست‎یابد که از همان سوالات اصلی و اهداف تحقیق مایه گرفته اند. تحلیل‎های کیفی نیاز به مستندات کمی‎دارد. و‎‎این مستندات از منابع کتابخانه‎‎ای و میدانی با روش های خاص خود استخراج شده و سپس ارزیابی قرار می‎گیرند (رهنمایی، ۱۳۹۲، ص۱۴۸).
در این پژوهش پس از جمع آوری اطلاعات از طریق منابع کتابخانه ای و اسنادی و میدانی به سازماندهی و طبقه بندی آنها پرداخته و تجزیه و تحلیل اطلاعات از طریق روش های توصیفی و تحلیلی و غیره انجام خواهد شد.

۳-۲ ویژگی‎های جغرافیایی و مختصات فرهنگی خاورمیانه

گرچه خاورمیانه کانون پیدایش سه کیش بزرگ اسلام، مسیحیت و‎ی‎هود بوده است، اما فرهنگ مردم در خاورمیانه بر معتقدات اسلام بنیان نهاده شده است.
موقعیت منحصربفرد جغرافیایی، خاورمیانه، را به منطقه‎‎ای استراتژیک تبدیل کرده است زیرا ‎‎این قلمرو در مرکز سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا قرار گرفته و کوتاهترین راه‎های هوایی و آبی اروپا و آسیا از‎‎این منطقه عبور می‎کنند.
× در قرن نوزدهم، منافع تجاری و اهمیت سیاسی منطقه، دست به دست هم دادند تا قدرت‎های مادی اروپایی به امید اقامت نامحدود، استعمارگری و استیلای خود را بر سرزمین‎های خاورمیانه تحکیم بخشند.
اصطلاح خاورمیانه (Middleast) نخستین بار در سال ۱۹۰۲ میلادی توسط «ا. ت. ماهان » متخصص تاریخ دریایی در بحثی پیرامون استراتژی دریایی بریتانیا در ارتباط با فعالیت‎های روسیه در‎‎ایران و پروژه احداث راه آهن بغداد توسط آلمانی‎ها، به کار گرفته شد، و به تدریج رسمیت‎یافت (رضویان، ۱۳۸۷، ۱).
گرچه امروزه به طور معمول منظور از خاورمیانه منطقه‎‎ای است که از نظر وسعت به مراتب وسیع تر از آنچه «ماهان » در نظر داشت، ولی آثار استراتژیک‎‎این اصطلاح باقی مانده است.
خاورمیانه شامل کشورهای‎‎ایران، افغانستان، ترکیه و کشورهایی است که در شبه جزیره عربستان و شمال آن و دره نیل واقع شده اند.
این منطقه با حدود دوازده میلیون کیلومتر مربع مساحت (۱۰% وسعت زمین) ۳۰۰ میلیون نفر سکنه دارد که معادل ۵% سکنه جهان را تشکیل می‎دهد و بر حسب جاذبه‎های جغرافیایی و آب و هوایی در منطقه پراکنده شده اند و‎‎این ویژگی نه تنها در مقایسه دو واحد سیاسی (دو کشور) قابل مشاهده است، بلکه در هریک از سرزمین‎ها به چشم می‎خورد. خاورمیانه گرچه از نظر قلمرو جغرافیایی و مشخصات فرهنگی، منطقه‎‎ای محدود شده و کاملا بسته نیست، ولی به لحاظ محیط فیزیکی و الگوهای اجتماعی و انسانی هویت مختص خود را دارد که می‎توان در محورهای ذیل قلمبند کرد: