تذکر رضایی در تحقیق خود در مورد بررسی تغییرات دوام طبیعی گونه زربین دست کاشت در سه ارتفاع از سطح دریا به این نتیجه رسید که از نظر کاهش جرم، چوب آلات واقع در ارتفاع پائین(۴۰متر از سطح دریا) در گروه چوب های کم دوام و هر چه ارتفاع از سطح دریا بیشتر می شود دوام آن افزایش می یابد، به طوری که اختلاف در سطح ۱ درصد معنی دار بود. وکاهش این مقاومت نیز در نمونه های پوسیده هر پارسل نسبت به نمونه های شاهد همان پارسل در سطح ۱ درصد اختلاف معنی دار داشت [۲].
ویسی (۱۳۸۸) در تحقیق خود در مورد شناسایی و مقایسه اجزای شیمیایی مواد استخراجی زربین طبیعی و دست کاشت با بهره گرفتن از فنون کروماتوگرافی و طیف سنجی جرمی به این نتیجه رسید که مواد استخراجی زربین طبیعی ۵۲/۷ درصد و زربین دست کاشت ۵۷/۲ درصد است که میزان مواد استخراجی زربین طبیعی بیشتر است. و مواد استخراجی زربین در طی ارتفاع درخت کاهش می یابدکه این عامل باید به خاطر کاهش چوب بالغ باشد. همچنین ۱۴ ترکیب شیمیایی در زربین طبیعی و ۱۲ ترکیب شیمیایی در زربین دست کاشت شناسایی شد [۴].
لطیفی (۱۳۸۵) در تحقیقی بر روی گونه زربین منطقه حسن آباد چالوس به این نتیجه رسید که بین نمونه ها در خمش استاتیک و فشار موازی الیاف با اعتماد ۹۵% اختلاف معنی داری مشاهده نمی شود. ولی در تنش فشاری عمود بر الیاف ، برش موازی الیاف و کشش عمود بر الیاف با احتمال ۹۵% اختلاف معنی داری مشاهده می شود [۵].
هاشمی خ، پارساپژوه د،۱۳۸۷، در بررسی تغییرات طول تراکئید و خواص فیزیکی چوب زربین دست کاشت در محور های شعاعی و طولی به این نتیجه رسیدند که طول تراکئید در محور شعاعی از مغز به پوست کاهش منظم و درمحور طولی از پائین به بالا کاهش نامنظمی داشته است. همچنین قطر تراکئید، قطر حفره تراکئید و ضخامت دو دیواره تراکئید در محور های شعاعی کاهش تقریباً منظم و ثابتی داشته ولی در محور طولی درخت به ترتیب افزایش، کاهش، کاهش تقریباً نامنظمی دارد [۷].
شرری (۱۳۸۰)، در تحقیقی بر روی همکشیدگی و دانسیته چوب زربین در دو توده خالص و توده جنگلی مخلوط به این نتیجه رسید که میزان همکشیدگی گونه زربین در توده خالص ۲۸/۷ % و در توده جنگلی مخلوط ۴۸/۶ % است که اختلاف معنی داری بین دو توده جنگلی مخلوط و خالص وجود ندارد. و دانسیته خشک در توده خالص ۴۵/۰ و در توده جنگلی ۴۳/۰ است که بین این دو توده اختلاف معنی دار است [۶].
عنایتی م‚ (۱۹۸۱)‚دوام طبیعی چهار گونه تبریزی‚ راش‚ بلوط و انجیلی را در مقابل حمله سه نوع قارچ^[۲۷] مورد بررسی قرار داده و پس از۱۶ هفته با توجه به کاهش جرم بدست آمده ، در دو بخش چوب برون و چوب درون به نتایج زیر دست یافته است. در بخش چوب برون به ترتیب تبریزی،راش،انجیلی و بلوط دارای دوام بیشتری گردیدند. در بخش چوب درون به ترتیب راش، تبریزی، انجیلی و بلوط دارای دوام بیشتری گردیدند.[۱۰]
پیتر سرماح^[۲۸] و احمد محارب^[۲۹] (۲۰۱۰)در تحقیق خود بر روی مواد استخراجی گونه زربین^[۳۰] و تاپیر آن بر روی کشت قارچ خالص سازی شده پوریا بر روی این گونه، به این نتیجه رسیدند که این گونه دوام بالایی را از خود نشان می دهد. جهت بهبود دوام، این گونه را مورد عملیات حرارتی قرار دادند، در مراحل اولیه عملیات حرارتی به علت تبخیر مواد استخراجی فرار، دوام گونه کاهش پیدا کرد امّا با گذشت زمان حرارت دادن با عث افزایش دوام گونه شد. مطالعات نشان داد محتویات مواد استخراجی که ممکن است در مراحل خشک کردن یا هوا دیدگی چووب تغییر کند، می تواند دردوام گونه مؤثر باشد [۱۵].
فان^[۳۱] (۱۹۸۱) تحقیقاتی بروی گونه زربین^[۳۲] انجام داد. او بیان کرد که در نایروبی دو حلقه در سال دیده می شود یکی در نتیجه بارانهای طولانی در پایان سال و دیگری به علت بارانهای کوتاه مدت در نیمه یال که در اثر افزایش بارندگی پهنای حلقه افزایش می یابد.
پراشی پولو^[۳۳] (۱۹۹۱) در تحقیق خود بر روی گونه زربین دست کاشت^[۳۴] به این نتیجه رسید که تجزیه واریانس تغییرات خواص و ساختمان چوب زربین در سه منطقه crete، Rhodes ، Samos نشان می دهد، در منطقه crate الگوی تغییرات طول تراکئید و پهنای حلقه رویش از مغز به سمت پوست بترتیب زیاد و کم و از پایین به بالای تنه درخت کاهش و دانسیته چوب تنزل می یابد.
زوبل^[۳۵] (۱۹۸۷)در تحقیق خود بر روی گونه^[۳۶] بیان کرد این گونه در شرایط رویش سخت چوب آلاتی با کیفیت و مقاومت بالا تولید می کند. که کاغذ حاصل از آن در مقابل پاره شدن استحکام بیشتر و تخته های حاصل از آن مقاومت مناسبی دارند.
گیل مر^[۳۷] (۱۹۸۶) با بررسی بر روی گونه کاج^[۳۸] دریافت که در خاکهای فقیر و خشک و در ارتفاعات ، ارتفاع درختان کاهش می یابد و گره های فراوان با تراکم ناموزون تولید می شود که موجب نا مرغوبی آن می گردد . لذا خاک های فقیر برای کاشت آن مناسب نیست[۲۳].

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

پلومپر^[۳۹] (۱۹۸۳) در تحقیق خود بر روی گونه کاج^[۴۰] دریافت، شرایط رویشگاهی خوب باعث تولید چوب با وزن مخصوص کم می شود و این موضوع بر دوام طبیعی چوب مؤثر است.
فصل سوم
روش تحقیق
۳-۱ محل نمونه برداری و روش نمونه برداری
جهت انجام این تحقیق منطقه حسن آباد چالوس در ارتفاع ۵۰۰ متری از سطح دریا برای نمونه برداری انتخاب شد . با توجه به یکسان بودن شرایط آب و هوا، نوع خاک رویشگاه و تقریبا همسال بودن درختان، نمونه برداری به طریق تصادفی انجام گرفت. بدین ترتیب که از بین درختان منطقه تعداد ۶ اصله درخت (۳ اصله زربین طبیعی و ۳ اصله زربین دست کاشت ) انتخاب و پس از علامت گذاری پروانه قطع درختان صادر و درختان مورد نظر قطع گردیدند.
جدول ۳-۱- مشخصات منطقه رویشگاهی حسن آباد چالوس

متغییر

پارسل

ارتفاع از سطح دریا

درصد شیب

وضعیت زمین شناسی(خاک)

مشخصات منطقه رویشگاهی

سری ۲ – پارسل ۶

۵۰۰ +

۲۵-۲۰ درصد

مارنی- آهکی

پس از قطع درختان در فصل پائیز نمونه های دیسکی از ارتفاع ۳۰/۱ متر ( ارتفاع برابر سینه ) انتخاب و قطع گردید و سطح آنها برای جلوگیری از ترک خوردن با پارافین آغشته شد. و جهت اندازه بری و تهیه نمونه ها برای نجام آزمون، به کارگاه صنایع چوب دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس(رادیو دریا) انتقال یافت ضمناً بر روی هر نمونه شماره و جهت جغرافیایی مشخص و درج گردید.
نمونه های دیسکی مدت یک ماه در شرایط آزمایشگاهی چیده شده تا خشک شوند بعد از رسیدن نمونه ها به رطوبت تعادل محیط آزمایشگاهی (رطوبت ۱۲% ) سطح دیسک ها رندیده شده و با انجام برش های مورد نظر نمونه های آزمونی تهیه گردید .جهت تهیه نمونه های مقاومت به سختی و کاهش جرم (cm5* 5/2 * 5/1) و نمونه های فشار موازی الیاف (cm6*2*2) از آیین نامه استاندارد DIN 52176 و B.S.838 :1961 پیروی شد بدین ترتیب که از هر دیسک زربین طبیعی تعداد ۵ نمونه مقاومت فشار موازی الیاف و ۵ نمونه مقاومت به سختی و کاهش جرم از قسمت درون چوب و هچنین تعداد ۵ نمونه مقاومت فشار موازی الیاف و ۵ نمونه مقاومت به سختی و کاهش جرم از قسمت برون چوب تهیه گردید . اما به علت این که در گونه زربین دست کاشت درون چوبی به صورت کامل تشکیل نشده بود از هر دیسک زربین دست کاشت تعداد ۵ نمونه مقاومت فشارموازی الیاف و ۵ نمونه مقاومت به سختی و کاهش جرم از قسمت برون چوب تهیه گردید.
در مجموع تعداد ۱۴۴ نمونه تهیه گردید و نمونه ها پس از تهیه ،کد گذاری شدند. مشخصات و نحوه کد گذاری و نوع آزمون ها به این صورت است بعنوان مثال کد T1-S-SH-A-1 بدین معنی است که : T1 یعنی درخت زربین طبیعی شماره یک ، S معرف برون^[۴۱] چوب می باشد و SH به معنی نمونه شاهد، A یعنی نمونه مقاومت به سختی و کاهش جرم و عدد یک به معنی اولین نمونه از این گروه می باشد که در هر گروه با توجه به جدولی که در ضمیمه آمده۴ تکرار وجود دارد.
درضمن تعدادی نمونه دیگر تهیه گردید که در صورت تخریب جایگزین نمونه ها گردد .همچنین قابل ذکر است که نمونه ها قبل از انجام آزمون در حالت مرطوب و خشک وزن شده و ثبت گردیدند.
۳-۲ روش ساخت محیط کشت و تکثیر قارچ (پوسیدگی):
۳-۲-۱ قارچ رنگین کمان
قارچ رنگین کمان^[۴۲] را جزء ۵ قارچ عامل پوسیدگی در محیط آزمایشگاهی می توان نام برد که قارچ رنگین کمان عامل پوسیدگی سفید است.
۳-۲-۲ خالص سازی قارچ رنگین کمان
معمولا قارچ های موجود در جنگل ها برای کشت در محیط آزمایشگاهی محیا نیستند و باید قبل از آن قارچ را خالص سازی کرد تا آماده کشت در شرایط آزمایشگاهی باشد . این کار به مهارت بالا و دقت زیاد نیاز دارد چرا که هر لحظه مستعد آلوده شدن است. لذا میسیلیوم قارچ خالص سازی شده را تهیه و به آزمایشگاه دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس منتقل گردید.
۳-۲-۳ روش کشت و تکثیر قارچ رنگین کمان
طبق دستور ذکر شده بر روی قوطی های محیط کشت مالت استراکت آگار (Malt Extract Agar) هر ۴۸ گرم از پودر مالت استراکت آگار را در یک لیتر آب مقطر ، در شیشه ارلن ریخته و ارلن را بر روی شله باید قرار داد (به تعداد ظروف کشتی که می خواهد ساخته شود باید محلول مالت استراکت آگار تهیه گردد نه خیلی بیشتر) و حدود ۲۰ دقیقه در این شرایط به آن حرارت می باید داد. با توجه به این که در طی این حرارت دادن ظرف حاوی مالت استراکت آگار را باید دائماً تکان داد تا هم محلول به صورت یکنواخت بدست آید و هم از ته نشین شدن مالت استراکت آگار در ته ظرف جلوگیری شود. درب ظرف حاوی محلول آگار را با پنبه محکم بسته و روی پنبه را فویل آلومینیومی قرار داد و بر روی آن چسب مخصوص اتوکلاو چسبانده و جهت استریل شدن داخل اتو کلاو قرار گیرد تا به مدت۳۰ دقیقه در شرایط ۱۲۰ درجه حرارت و ۲ اتمسفر فشار بماند.
پس از گذشت این مدت محیط کشت استریل شده از اتوکلاو خارج و در محلی که از قبل با اکل استریل شده به مدت حدود ده دقیقه قرار می دهیم تا سرد شود( البته نکته ای که باید توجه نمود این است که ظرف حاوی آگار نباید خیلی در محیط بماند زیرا که اگر در این حالت سرد شود و حالت بگیرد دیگر نمی توان آن را به ظروف کشت کوله انتقال داد). ضمناً چسب اتوکلاوی که قبل از عملیات اتوکلاو بر روی درب شیشه حاوی آگار چسبانده شده بود جهت اطمینان از درست کار کردن اتوکلاو است به این صورت که اگر خطوط سیاه رنگی برروی چسب ایجاد شود نشان از صحت کار اتوکلاو می باشد. بعد از گذشت این مدت تمام محیط کار و دست های خود را با الکل شستشو و استریل میکنیم و همچنین ماسک بر صورت قرار می دهیم و سپس در شرایط حرارت و درکنار شعله، پنبه روی ظرف آگار را برداشته و دهانه ظرف را جهت اطمینان یک دقیقه بر روی شعله می چرخانیم و مالت استراکت آگار را در ظروف کوله می ریززیم (در هر ظرف کوله ۶۰ سی سی از محلول آگار می ریزیم). باید تذکر داد که ظروف کوله قبل از این مرحله به مدت ۲ ساعت در شرایط ۱۶۰ درجه سانتیگراد حرارت و ۲ اتمسفر فشار در داخل اتوکلاو قرار گرفته است. محیط کشت ها را (ظروف کوله) را پس از این که محلول آگار را در شرایط استریل در درون آن ریختیم به مدت ۲۴ ساعت داخل اتاق کشت قرار می دهیم تا کاملا سرد و ژله ای شود.
شکل ۳-۱ نحوه ساخت محیط کشت قارچ در ظروف kolle
پس از این که محیط کشت سرد و ژله ای شد آماده برای انتقال میسلیوم قارچ خالص سازی شده به داخل آن است، بدین ترتیب که ظرف حاوی قارچ خالص سازی شده را در کنار شعله چرخانده و درب آن را باز می کنیم و همچنین نوک پنسی رابر روی شعله قرار داده تا استریل شود و بعد به وسیله پنس مقداری از قارچ خالص سازی شده را (حدوداً cm 1*1 ) را برداشته و در محیط کشت قرار می دهیم (نکته این که باید درپوش ظرف به سرعت گذاشته شود تا از آلوده شدن جلوگیریی شود.) این عمل برای تمام محیط های کشت تکرار می­ شود، سپس محیط های کشت باید به داخل انکوباتور انتقال دهیم و به مدت یک هفته با حرارت ۲۵ درجه سانتیگراد و رطوبت ۷۵ درصد نگهداری شود. درمدت این یک هفته میسلیوم تمام سطح محیط کشت را خواهد پوشاند.

شکل ۷-۱۸: منحنی FWPT برای مخزن ۴ ۱۵۰
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

شکل ۷-۱۹: محل مکان بهینه چاه تزریق در مخزن ۴ ۱۵۰
فصل اول
مقدمه‌
۱-۱- اهمیت مسئله
تامین انرژی مورد نیاز انسان ها یکی از مسائل مهمی است که با افزایش جمعیت جهان، روز به روز بر اهمیت آن افزوده می شود. منابع تامین انرژی متعددند و می توان آن را به دو دسته کلی منابع تجدید پذیر نظیر باد، آب، انرژی خورشیدی و … و منابع تجدید ناپذیر شامل زغال سنگ، گاز طبیعی و نفت تقسیم بندی کرد. اما علی رغم آن که نقش منابع تجدید پذیر روز به روز در حال پر رنگ تر شدن است، سوخت های فسیلی از جمله نفت همچنان یکی از پرکاربردترین منابع تامین انرژی می باشد که با افزایش برداشت ها رو به اتمام است. به علاوه اکثر میادین نفتی موجود در جهان در مرحله بلوغ بازدهی خود هستند و همچنین تعداد اکتشافات بزرگ مخازن نفت رو به کاهش است. با توجه به حجم تقاضا و محدودیت برداشت ها، توجه هر چه بیشتر به برداشت بهینه، از منابع موجود و کاهش هزینه های عملیاتی و اقتصادی الزامی است. در نتیجه این موضوع باعث شکل گیری مسئله مدیریت مخازن می شود. شکل ۱-۱ بیانگر افزایش میزان تقاضای جهانی برای نفت در طی سال های اخیر می باشد.
شکل ۱-۱: میزان تقاضا برای نفت [۱]
با بهره گرفتن از روش های سنتی مدیریت مخزن، تنها در حدود ۱۰ درصد نفت موجود در مخزن در بازیافت اولیه تولید می شود ( طی رانش نفت به صورت طبیعی ). در بازیافت ثانویه ( تزریق آب یا گاز ) میزان تولید نفت به ۲۰ تا ۴۰ درصد می رسد (DOE 2008). با افزایش قیمت نفت ، بهبود در هر روش مدیریت مخازن به طوری که بتواند میزان تولید و سود را افزایش دهد، مورد توجه است. در نتیجه یکی از موضوعات کلیدی که در مدیریت مخازن مطرح می شود، مکان یابی بهینه، یک یا چند چاه در یک بازه زمانی مشخص به منظور حداکثر کردن میزان تولید و سود حاصل از برداشت با در نظر گرفتن محدودیت های فیزیکی و اقتصادی مسئله می باشد.
در مورد مسئله مکان یابی، مدل سازی و شبیه سازی مخزن از گام های مهم است. هر اندازه مدل مخزن به مدل واقعی نزدیک تر باشد، مکان یابی بهینه مخزن، از دقت بالاتری برخوردار خواهد شد. در اکثر روش های پیشنهادی، مدل سازی مخزن در محورهای مختصات دکارتی، منجر به مدل پیچیده تری می شود. در این پژوهش سعی بر آن است که با ارائه مدل ساده تری برای مخزن بر اساس Streamline ها و بهره جستن از طبیعت حاکم بر حرکت سیال در مخزن، به روندی موثرتر و ساده تر جهت مسئله مکان یابی بهینه چاه ها دست یافت . سرعت و کارایی روش Streamline ، این روش را به یکی از ابزارهای قدرتمند جهت حل مسائل پیچیده بهینه سازی مرتبط با تطبیق تاریخچه مخزن و مکان یابی بهینه چاه ها تبدیل کرده است.
جهت تعریف مسئله مکان یابی بهینه چاه های نفت و بررسی چالش های آن آشنایی با مفاهیم اولیه مخازن نفتی لازم به نظر می رسد. بدین منظور در ادامه این فصل، مروری بر خواص سنگ و سیال مخازن نفتی خواهیم داشت.
۱-۲- مروری بر خواص سنگ و سیال مخازن نفتی
به منظور مکان یابی بهینه چاه های نفت در یک مخزن، نیاز به شبیه سازی مخزن می باشد. در نتیجه لازم است ابتدا مفاهیم و پارامترهای پر اهمیت مخزن معرفی شوند.
۱-۲-۱- زمین شناسی نفت و چگونگی تشکیل مخازن هیدروکربنی
این دانش در مورد چگونگی تشکیل مخازن هیدروکربنی، ویژگی های فیزیکی و شیمیایی هیدرکربن های از جامد تا گاز، چگونگی حرکت و انباشته شدن این مواد در سنگ ها، لایه ها و طبقات گوناگون زمین بحث و گفتگو می کند. هیدورکربن ها در مخازن زیر زمین به صورت دریاچه وجود ندارند بلکه در خلل و فرج لایه های متخلخل رسوبی خاصی از زمین می توانند جمع شوند [۲].
۱-۲-۲- مهاجرت مواد نفتی از رسوبات سنگ مادر به درون سنگ مخزن
ذرات پراکنده ی هیدروکربن ها و آب نمک همراه آن که در رسوبات سنگ مادر قرار دارند، از درون شکاف ها و ترک های موجود در لایه های رسوبی به نقاط با فشار کمتر مهاجرت می کنند. طول مسیر این حرکت گاهی به صدها کیلومتر می رسد.نیروهایی که باعث این حرکت می شوند عبارتند از:
فشردگی لایه های رسوبی
دیاستروفیسم^[۱]
نیروی گرانش^[۲]
نیروی گرانش سبب می شود تا سیال دارای چگالی کمتر به سمت بالا حرکت کند و در نتیجه سیالات در سنگ مخزن بر حسب چگالی از هم جدا شوند.گاز در قسمت بالای مخزن، نفت در وسط و آب نمک در زیر قرار دارد. این مرحله را مهاجرت ثانویه می نامند.
نیروی موئینگی^[۳]
نیروی موئینگی سبب می شود تا سیال تر کننده در خلل و فرج سنگ به سمت بالا حرکت کند. بالا آمدن نفت چراغ در فیتیله بر اساس همین خاصیت است. خاصیت ترکنندگی بستگی به جنس جامد (سنگ مخزن) و جنس و مشخصات سیال (آب ، نفت و گاز) دارد. روی هم رفته آب نسبت به نفت ترکننده تر است و نفت در مقابل گاز ترکننده تر می باشد. بنابراین با وجود سنگین تر بودن آب نسبت به نفت نیروی موئینگی آن را به سمت بالا می کشد تا در نهایت با نیروی گرانش به تعادل برسد [۲].
برای اطلاعات بیشتر درباره نحوه چگونگی تشکیل سنگ های مخزن نفت، پوش سنگ و انواع نفتگیر ها و چگونگی تشکیل آن ها به [۲] مراجعه کنید.
۱-۲-۳- ویژگی های مخازن هیدروکربنی
یک مخزن نفت شامل نفتگیری است که در خلل و فرج آن گاز، نفت و آب شور به نسبت های گوناگون وجود دارد. این فضاها با هم ارتباط دارند به گونه ای که با حفر چاه سیال درون لایه ها می تواند به درون چاه که دارای فشار کمتری است وارد شود.
یک مخزن هیدروکربنی در صورتی قابل برداشت است که دارای ویژگی های زیر باشد:
سنگ مخزن دارای تخلخل و نفوذ پذیری کافی باشد تا سیالات هیدروکربنی بتوانند با سرعت کافی درون آن حرکت کنند.
حجم گاز و نفت موجود در سنگ در مخزن در حد تجاری باشد.
انرژی لازم جهت رانش به سطح زمین را داشته باشد.
پارامترهای پراهمیت مخزن که در شبیه سازی مخزن با آن ها مواجه خواهیم شد، به شرح زیر است.
۱-۲-۴- اشباع
میزان اشباع شدگی^[۴] یک فاز که با S_p نشان داده می شود، معادل است با آن کسر حجمی از کل فضای خالی قابل پر شدن که فاز p اشغال کرده است، لذا برای یک مخزن نفتی که عمدتاً شامل سه فاز گاز(g) ، آب(w) و نفت(o) می باشد، رابطه (۱-۱) برقرار است[۳] :
(۱-۱)
۱-۲-۵- نفوذپذیری نسبی^[۵]
وقتی بیش از یک سیال در محیط متخلخل حرکت کنند، با پدیده نفوذپذیری نسبی مواجه خواهیم شد. نفوذپذیری نسبی، به صورت نفوذپذیری مؤثر یک سیال در یک درجه ای از اشباع به نفوذپذیری سیال در اشباع صد در صد تعریف می شود:
(۱-۲)
به طوریکه نفوذپذیری نسبی فاز l و نفوذپذیری مطلق می باشد. باید توجه داشت که محدوده تغییرات حداکثر یک و حداقل صفر می باشد. معمولاً برای نفوذپذیری نسبی، مشابه فشار موئینگی، نتایج آزمایشگاهی بر حسب درجه اشباع فاز ارائه می شود، به طور مثال برای سیستم آب-نفت، مقادیر نفوذپذیری نسبی نفت و نفوذپذیری نسبی آب ، به صورت تابعی از درجه اشباع آب بیان می شود (شکل ۱-۲).
شکل ۱-۲: نمایش تابعیت نفوذپذیری نسبی از اشباع[۳]
در شکل ۱-۲ پدیده هیستریزیس^[۶] برقرار است، یعنی بسته به اینکه آزمایش بر اساس پرشدن^[۷] است یا خالی شدن^[۸] ، مقادیر مربوطه فرق می کنند. نقاط حدی و انتهایی منحنی نفوذپذیری نسبی، معروف به مقادیر بازگشت ناپذیر یا تقلیل ناپذیر هستند، یعنی وقتی نفوذپذیری نسبی به سمت صفر میل می کند، مقادیر اشباع شدگی، مقادیر تقلیل ناپذیر هستند. برای شکل ۱-۲ ، مقادیر تقلیل ناپذیر و ، مربوط به فاز آب و نفت می باشند[۴].
۱-۲-۶- تخلخل
تخلخل^[۹] که با φ نمایش می دهند، یکی دیگر از ویژگی های سنگ مخزن می باشد که بیانگر نسبت فضای خالی به کل حجم موجود می باشد. آن را از نظر عددی به صورت کسر (کوچکتر از یک) یا درصد بیان می کنند، و به کمک رابطه زیر قابل محاسبه است.
که در رابطه فوق بیانگر حجم توده سنگ و منظور از حجم خالصی است که سنگ پر کرده است [۵].
۱-۲-۷- ترشوندگی^[۱۰]
وقتی دو سیال امتزاج ناپذیر^[۱۱] در تماس با یک سطح جامد قرار بگیرند، یکی از آن دو از نظر سطح تماس، بیشتر از دیگری به جامد می چسبد و به عبارتی آن را بیشتر تَر می کند. از نظر پدیدارشناسی، این اختلاف ناشی از رقابت و انرژیهای مابین سطحی است. یک میزان و معیار آزمایشگاهی برای این پدیده، زاویه تماس^[۱۲] است که با نمایش داده می شود. این زاویه تابع انرژی سطح تماس بین دو فاز جامد و سیال می باشد. به طور مثال برای سیستم آب-نفت-جامد داریم:
(۱-۴)
به طوریکه انرژی بین سطح نفت و جامد، انرژی بین سطح آب و جامد، انرژی بین سطح آب و نفت، زاویه تماس بر حسب درجه می باشد. اگر کوچکتر از ۹۰ درجه باشد، می گوییم سیستم آب-دوست است، یعنی آب بیشتر از نفت، سطح جامد را تر می کند ولی اگر بزرگتر از ۹۰ درجه باشد، سیستم نفت-دوست می باشد و در صورتیکه سیستم خنثی است[۴].
۱-۲-۸- فشار موئینگی^[۱۳]
فشار موئینگی، اختلاف فشار حاضر بین دو فاز امتزاج ناپذیر در یک سیستم موئینه می باشد. اگر آن را مثبت فرض کنیم، اختلاف فشار فاز غیر ترکننده و فاز تر کننده می باشد، یعنی:
(۱-۵)

(اخوان ثالث، ۱۳۷۵: ۳۷۹)
فصل سوم
مضامین اجتماعی
اشعار محمد مهدی جواهری
۳ ـ ۱ ـ محمّد مهدی جواهری
محمّد مهدی جواهری سال ۱۹۰۰م در شهر نجف اشرف در خانواده ای دینی و علمی دیده به جهان گشود (بیضون، ۱۹۹۳: ۷) جدّ او شیخ محمّد حسن جواهری در زمان خود از مراجع بزرگ شیعه به شمار می رفت. این دانشمند بزرگ با نگارش کتاب جواهر الکلام یکی از اصلی ترین منابع فقه شیعه را ارائه کرده است. از این رو، صاحب جواهر، بنیانگذار مجد علمی این خانواده و موجب شهرت آن شده است. پدر جواهری نیز از علمای دین بود که به تربیت فرزندش همّت گماشت (أبو حاقه، ۱۹۷۹: ۲۳۴٫ )
۳ ـ ۱ ـ ۱ ـ اصل و نسب جواهری
جواهری‌ ، محمدمهدی‌، بزرگ‌ترین‌ شاعر کلاسیک‌ عراقی ایرانی‌ تبار در نیمه قرن‌ چهاردهم‌. برای‌ تولد وی‌ تاریخ های‌ متفاوتی‌ ذکر شده‌ است‌، اما به‌ نظر می‌رسد صحیح‌ترین‌تاریخ‌ ۱۷ ربیع‌الاول‌ ۱۳۱۷ق باشد (میربصری‌، ۱۹۹۹م.ج‌ ۱: ‌۱۸۰).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۳ ـ ۱ ـ ۲ ـ خانواده جواهری
وی‌ در خاندانی‌ اهل‌ علم‌ در نجف‌ به‌ دنیا آمد. پدرش‌، عبدالحسین‌، از نوادگان‌ شیخ‌ محمدحسن‌ نجفی‌ (مؤلف‌کتاب‌ معروف‌ جواهرالکلام‌) بود. اولاد و نوادگان‌ شیخ‌محمدحسن‌، نام‌ خانوادگی‌ خود را در انتساب‌ به‌ این‌ کتاب‌، «جواهری‌»، «صاحب‌ جواهر» و «جواهر کلام‌» برگزیده‌اند (مهدوی دامغانی‌، ۱۳۸۷: ‌ ۱۴۴).
۳ ـ ۱ ـ ۳ـ دوران تحصیل و تعلیم جواهری
محمدمهدی‌ از پنج‌ سالگی‌ خواندن و نوشتن‌ را نزد برادر بزرگش‌، عبدالعزیز، و قرآن‌ را در مکتب‌خانه‌ فراگرفت (جواهری‌، ۱۹۹۹، ج‌ ۱: ۴۹)
تحصیلات‌ ابتدایی‌ را نزد معلمی‌ تندخو گذراند، به‌طوری‌که‌ بعدها از تأثیر منفی‌ این‌ دوره‌ با تلخی‌ بسیار یاد می‌کرد. سپس‌ به‌ مدرسه رشدیه‌ رفت‌ و به‌ فراگیری‌ زبان‌ و ادبیات‌ عرب‌ و جغرافیا پرداخت‌. وی‌ حافظه‌ای‌ اعجاب‌انگیز داشت‌ به‌ شکلی‌ که‌ در هشت‌ سالگی‌ هر روز یک‌ خطبه‌ از نهج‌البلاغه‌ ، قطعه‌ای‌ از أمالی‌ شریف‌ مرتضی‌، قصیده‌ای‌ از دیوان‌ متنبی‌ و قطعه‌ای‌ از البیان‌ و التبیین‌ جاحظ‌ را از بر می‌کرد و چنان‌که‌ خود گفته‌، به‌ جهت‌ قدرت‌ حافظه‌اش‌ مورد غبطه‌ و حسادت‌ قرار می‌گرفت‌ . وی‌ با وجود استعداد و حافظه قوی‌، در آغاز علاقه‌ای‌ به‌ تحصیلات‌ سنّتی‌ نداشت‌ (جواهری‌، ۱۹۹۹، ج‌ ۱: ۴۹ـ۵۱) اما همین‌ تحصیلات‌ اولیه سنّتی‌ و مطالعه اشعار قدما بعدها تأثیر عمیقی‌ بر شعر وی‌ گذاشت (جیوسی، ۲۰۰۱م‌ : ۱۹۷)
۳ ـ ۱ ـ ۴ ـ علاقه جواهری به شعر
جواهری‌ از کودکی‌ دلبستگی‌ شدیدی‌ به‌ شعر داشت‌. پدرش‌ با اینکه‌ در آغاز مخالف‌ سرودن‌ وی‌ بود، هنگامی‌ که‌ علاقه عمیق‌ او را به‌ شعر درک‌ کرد، خود نیز به‌ تشویق‌ وی‌ پرداخت‌ و او را با خود به‌ مجالس‌ بزرگان‌ برد. جواهری‌ هم‌ در این‌ مجالس‌ تحت‌ تأثیر اندیشه آزادی‌خواهی‌ بزرگانی‌ چون‌ محمدسعید حبوبی‌، شاعر مبارز ضداستعمار، قرار گرفت (جواهری‌، ۱۹۹۹، ج‌ ۱: ۶۵)
۳ ـ ۱ ـ ۵ ـ تحصیلات حوزوی جواهری و دوری وی از حوزه علمیه
وی‌ در نوجوانی‌ همراه‌ برادر بزرگ‌ترش‌ در یکی‌ از حوزه‌های‌ علوم‌ دینی‌ نجف‌ به‌ تحصیل‌ پرداخت‌ و لباس‌ روحانیت‌ بر تن‌ کرد، اما پس‌ از مرگ‌ پدرش‌، تحصیلات‌ حوزوی‌ و لباس‌ روحانیت‌ را کنار گذاشت (همان ۳۵).
۳ ـ ۱ ـ ۶ ـ تألیفات جواهری:
جواهری دارای دیوان پرحجم چهار جلدی می باشد که در بردارنده اشعار سیاسی و اجتماعی، وصف طبیعت و زن، و نیز اشعار مناسبات است.
۳ ـ ۱ ـ ۷ ـ فعالیت های سیاسی اجتماعی جواهری
از آنجایی که او فعالیت های سیاسی اجتماعی مختلفی در زمان حیات خود داشت و شاعری بود که خود را در برابر حوادث سیاسی اجتماعی عراق و جهان عرب و ستمدیدگان جهان مسئول می دانست، صبغه حماسه بر بسیاری از شعرهای او سایه افکند و اندیشه های او را تحت تأثیر قرار داد.
۳ ـ ۱ ـ ۸ ـ موضعگیری های جواهری
محمد مهدی که از خانواده ای دینی (خاندان شیخ محمد حسن صاحب جواهر الکلام) برآمده و در محیطی شیعی پرورش یافته بود، زمانی که ستم انگلیس نسبت به مردم عراق و اشغال سرزمین عزیز خود را به دست استعمارگر پیر دید، در شعرش سخت بر آن شورید. از این رو با بهره گرفتن از سلاح شعر، پرچمدار آزادی و مبارزه در کنار ملت عراق گردید که جسورانه و شجاعانه بر ضد زورگویی حاکمان، وارد آوردگاه مبارزات ملی میهنی شد. لذا نگارنده در این نوشتار بر آن است تا آرا و اندیشه های سیاسی اجتماعی او را از خلال اشعار دیوانش استخراج، دسته بندی و در نهایت بررسی، و جهت گیری های فکری در آن را تا حد امکان مشخص نماید.
۳ ـ ۱ ـ ۹ ـ نخستین شعر جواهری
در هجده‌ سالگی‌ نخستین‌ شعرش‌ را با نام‌ مستعار در روزنامه العراق‌ به‌ چاپ‌ رساند و فقط‌ در ۱۳۰۰ش‌ حدود ۲۱ شعر از وی‌ در نشریات‌ عراق‌ به‌چاپ‌ رسید و به‌ دلیل‌ استحکام‌ اشعارش‌ خیلی‌ زود جای‌ خود را در میان‌ خوانندگان‌ باز کرد (همان‌، ج‌ ۱: ۸۶) اولین‌ مجموعه شعری‌ وی‌، با عنوانِ «حلبه الادب‌» در ۱۳۰۲ش‌/ ۱۹۲۳ در بغداد منتشر شد (الیسوعی، ۱۴۳۱ق، ج‌ ۱: ۴۳۵).
جواهری‌ دو بار به‌ ایران‌ سفر کرد. در تابستان‌ ۱۹۲۴ و تابستان‌ ۱۹۲۶ . تأثیر عمیقی‌ که‌ مشاهده طبیعت‌ زیبا و سفر به‌ شهرهای‌ ایران‌ بر وی‌ گذاشته‌، در اشعارش‌ (از جمله‌) عَلی‌’ حدود فارس‌»، «عَلی‌’ کَرند»، «الریف‌ الضاحک‌»، «عَلی‌’ دربند» و «فی‌ طَهران‌») آشکار است‌ (جواهری‌، ۱۹۷۳ـ۱۹۸۰، ج‌ ۱: ۲۵۵)
۳ ـ ۱ ـ ۱۰ ـ شغل معلمی جواهری
وی‌ در ۱۳۰۶ ش‌/۱۹۲۷ به‌ بغداد سفر کرد و معلم‌ مدارس‌ کاظمیه‌ شد (میربصری‌، همانجا)، اما پس‌ از انتشار قصیده «بَریدالغُربه» در روزنامه الفَیحاءــ که‌ در آن‌ به‌ ستایش‌ طبیعت‌ و آب‌ و هوا و زیباییهای‌ ایران‌ پرداخته‌ بود و دلیل‌ وابستگی‌ به‌ عراق‌ را فقط‌ علاقه‌ به‌ یارانش‌ دانسته‌ بود ــ ساطع‌ حُصَری‌*، مدیرکل‌ وزارت‌ معارف‌، او را به‌ شعوبی‌گری‌ متهم‌ و از معلمی‌ برکنار کرد (جواهری‌، ۱۹۹۹، ج‌ ۱:‌۱۴۷٫)
سپس‌ جواهری‌، با وساطت‌ عالم‌ دینی‌، سیدحسن‌ صدر، با ملک‌ فیصل‌ ملاقات‌ کرد و به‌ عنوان‌ کارمند اداره تشریفات‌ دربار، مشغول‌ به‌ کار شد.( همان، ج‌ ۱: ۱۷۹)
وی‌ سه‌ سال‌ در دربار سلطنتی‌ مشغول‌ به‌ کار بود و سپس‌ استعفا کرد. او با وجود انتقاد بسیار از وضع‌ عراقِ تحت‌ سلطنت‌، توانسته‌ بود به‌ خوبی‌ مناسباتش‌ را با خانواده سلطنتی‌ حفظ‌ کند (عطیه‌، ۱۹۹۸: ۶۲)
۳ ـ ۱ ـ ۱۱ ـ فعالیت های فرهنگی و مطبوعاتی جواهری
وی‌ در ۱۳۰۷ ش‌/۱۹۲۸ دفتر شعر بَینَ الشعورِ و العاطفه را در بغداد منتشر کرد (الیسوعی، ۱۴۳۱ق، ج‌ ۱: ۴۳۵). در ۱۳۰۹ ش‌/۱۹۳۰ روزنامه‌ الفرات‌ را منتشر کرد و به‌ همین‌ مناسبت‌ کنیه ابوالفرات‌ را برای‌ خود برگزید، اما پس‌ از انتشار بیست‌ شماره‌، به‌ دلیل‌ مخالفتهای‌ سیاسی‌، امتیاز آن‌ لغو شد (مهدوی‌ دامغانی۱۳۷۶‌: ۱۴۴)
او سپس‌ رئیس‌ دبیرخانه وزارت‌ معارف‌ شد و تا ۱۳۱۵ ش‌/۱۹۳۶، که‌ از وزارت‌ معارف‌ استعفا کرد، به‌ تدریس‌ در دبیرستانهای‌ بصره‌، نجف‌ و دانشسرای‌ معلمان‌ مشغول‌ بود ( میربصری‌،۱۹۹۹:. ج‌ ۱: ۱۸۱٫)
در همین‌ سال‌، با انتشار روزنامه الانقلاب‌ به‌کار مطبوعاتی‌ بازگشت‌ و پس‌ از تعطیل‌ این‌ روزنامه‌، در ۱۳۱۶ ش‌/۱۹۳۷ الرأی‌ العام‌ و المعرض‌ را منتشر کرد. جواهری‌ در این‌ حرفه‌ شهامت‌ چشمگیری‌ از خود نشان‌ داد. وی‌ تا ۱۳۴۰ ش‌/۱۹۶۱، که‌ از روزنامه‌نگاری‌ کناره‌ گرفت‌، حدود دوازده‌ روزنامه‌ را سرپرستی‌ و سردبیری‌ کرد که‌ اغلب‌ آنها به‌ دلایل‌ سیاسی‌ عمر کوتاهی‌ داشتند (همان، ۴۳۲)
۳ ـ ۱ ـ ۱۲ ـ به زندان رفتن جواهری و ورود وی به مجلس
در ۱۳۱۵ ش‌/ ۱۹۳۶، جواهری‌ به‌ دلیل‌ مخالفت‌ با بَکر صدقی‌، چندماهی‌ به‌ زندان‌ رفت (جواهری‌، ۱۹۹۹، ج‌ ۱: ۳۲۷)
وی‌ در ۱۳۲۶ ش‌/ ۱۹۴۷، با حمایت‌ امیرعبدالاله‌، به‌ عنوان‌ نماینده شهر کربلا وارد مجلس‌ شد، اما پس‌ از مدت‌ کوتاهی‌ به‌ جبهه مخالف‌ پیوست‌ و سرانجام‌ در ۱۳۲۷ ش‌/ ۱۹۴۸ از نمایندگی‌ استعفا کرد (عطیه ۱۹۹۸‌: ۶۶ ـ۶۷)
۳ ـ ۱ ـ ۱۳ ـ کشته شدن جعفر برادر جواهری
در همین‌ سال‌ برادرش‌، جعفر، در تظاهرات‌ دانشجویی‌ کشته‌ شد. مرگ‌ برادر چنان‌ تأثیر عمیقی‌ بر وی‌ گذاشت‌ که‌ دو قصیده‌ به‌ نام‌ «أخی‌ جعفر» و «یوم‌ الشهید» در رثای‌ وی‌ سرود که‌ هر دو از شاهکارهای‌ شعر معاصر عرب‌ در قالبهای‌ قدمایی‌ محسوب‌ می‌شوند (جواهری‌، ۱۹۸۰، ج‌ ۳: ۲۵۵)
۳ ـ ۱ ـ ۱۴ ـ سفر جواهری به فرانسه و مصر
او در اواخر همین‌ سال‌ به‌ پاریس‌ رفت‌ که‌ حاصل‌ آن‌ شعر عاشقانه «أنیتا» و دوستی‌ و مجالست‌ با طه‌ حسین‌ بود (میربصری‌،۱۹۹۹م، ج‌ ۱: ۱۸۱)
پس‌ از آن‌، دو سال‌ در مصر اقامت‌ گزید و در ۱۳۳۱ ش‌/۱۹۵۲ به‌ بغداد بازگشت‌ و روزنامه‌نگاری‌ را از سر گرفت‌ و یک‌ سال‌ بعد برترین‌ نشان‌ افتخار عراق‌ (نشان‌ الرافدین‌) را از امیر عبدالاله‌ دریافت‌ کرد (عطیه‌،۱۹۹۸: ‌ ۶۷ـ ۶۸٫)
۳ ـ ۱ ـ ۱۵ ـ پناهندگی در سوریه و حمایت عبد الکریم قاسم از جواهری
جواهری‌ در ۱۳۳۵ ش‌/ ۱۹۵۶ به‌ عنوان‌ پناهنده‌ در سوریه‌ اقامت‌ داشت‌ و یک‌ سال‌ بعد به‌ عراق‌ بازگشت‌ و با به‌ قدرت‌ رسیدن‌ عبدالکریم‌ قاسم‌ در ۱۳۳۷ ش‌/ ۱۹۵۸، جواهری‌ که‌ تمایلات‌ سوسیالیستی‌ و دوستی‌ دیرینه‌ با وی‌ داشت‌، به‌ حمایت‌ از قاسم‌ پرداخت‌ که‌ حاصل‌ آن‌ انتشار مجدد روزنامه الرأی‌ العام‌ و نمایندگی‌ در اولین‌ اتحادیه روزنامه‌نگاران‌ و ریاست‌ اتحادالادباء العراقیین‌ (انجمن‌ ادبای‌ عراق‌) بود (عطیه‌ ۱۹۹: ‌ ۷۴ـ۷۵٫)
۳ ـ ۱ ـ ۱۶ ـ مخالفت با قاسم و رفتن به چکسلواکی
وی‌ پس‌ از مدتی‌ به‌ صف‌ مخالفان‌ عبدالکریم‌ قاسم‌ پیوست‌ و چون‌ عرصه‌ را بر خود تنگ‌ دید، به‌ چکسلواکی‌ رفت‌ و هفت‌ سال‌ در پراگ‌ اقامت‌ کرد و در ۱۹۶۵ دیوان‌ بریدُالغُربه را در آنجا منتشر ساخت با به‌ قدرت‌ رسیدن‌ احمد حسن‌ البکر، جواهری‌ در ۱۹۶۸ به‌ عراق‌ بازگشت‌ و مورد استقبال‌ دولتمردان‌ قرار گرفت‌ و مجدداً رئیس‌ انجمن‌ ادبای‌ عراقی‌ شد (همان: ۱۳۲ـ۱۳۳).
۳ ـ ۱ ـ ۱۷ ـ مخالفت جواهری با حکومت بعثی عراق و رفتن به پراگ
در اواخر دهه ۱۹۷۰، به‌ دلیل‌ مخالفت‌ با حزب‌ بعث‌ ، بار دیگر به‌ پراگ‌ رفت‌ و مدتی‌ در آنجا ماند تا بالاخره‌ دمشق‌ را برای‌ اقامت‌ برگزید و مورد استقبال‌ گرم‌ مردم‌ و رئیس‌جمهوری‌ سوریه‌ قرار گرفت‌.
۳ ـ ۱ ـ ۱۸ ـ مسافرت جواهری به کشور ایران
در ۱۹۹۲، وی‌ در سفری‌ شش‌ ماهه‌ به‌ ایران‌، در تهران‌، مشهد و قم‌، مورد عنایت‌ ادبا و شعرا و مقامات‌ سیاسی‌ قرار گرفت‌ و مجالس‌ فراوانی‌ در تکریم‌ وی‌ برگزار شد (مهدوی‌ دامغانی‌، ۱۳۸۷: ۱۴۵ـ۱۴۶٫)
۳ ـ ۱ ـ ۱۹ ـ وفات جواهری

۵ – ۱ : تبیین متغیرهای تحقیق
متغییر مستقل^[۱۱] روش آموزشی است که بر اساس روش های سخنرانی و بحث گروهی ارائه می شود .
متغییر وابسته^[۱۲] شامل میزان یادگیری مهارت خودآگاهی است که به عنوان یکی از کلیدی ترین مهارت های زندگی که به حساب می آید .
متغییر کنترل۲ شامل : جنسیت ، مقطع تحصیلی ، سن و پایه ی تحصیلی و نیز نوع مدرسه ( دولتی ) است .
تعریف مفاهیم و واژگان اختصاصی تحقیق
۶– ۱ : روش های آموزشی
آموزش کلاسی به فعالیت هایی گفته می شود که با هدف آسان ساختن یادگیری از سوی آموزگار یا معلم طرح ریزی می شود و بین آموزگار و یک یا چند یادگیرنده به صورت کنش متقابل جریان می یابد . آموزش غیر کلاسی به هر گونه فعالیت یا تدبیر از پیش طرح ریزی شده ای که هدف آن آسان کردن یادگیری در یادگیرندگان است گفته می شود ( سیف ، ۱۳۸۸ ، ص ، ۳۹ ) .
منظور از آموزش مجموعه فعالیت ها و تدابیری است که توسط معلم و یادگیرنده اجرا می شود و هدف آن کمک به یادگیرنده برای یادگیری بهتر مطالب درسی است . براون۳ و اتکینس^۴ (۱۹۹۱ ، ص ۲ ) آموزش را به عنوان (( فراهم آوردن فرصت هایی برای اینکه دانش آموزان یاد بگیرند )) تعریف کرده اند . به عبارت دیگر ، فعالیت هایی که به قصد آسان کردن یادگیری در دانش آموزان برای معلم و دانش آموزان در نظر گرفته می شود آموزش نام دارد ( به نقل از کردنوقابی ، ۱۳۸۶ ، ص ۱۹ ) .

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

روش آموزش ( تدریس ) مجموعه تدابیر منظمی است که معلم برای رسیدن به هدف ، با توجه به شرایط و امکانات ، اتخاذ می کند ( شعبانی ، ۱۳۷۹ ، ص ۲۴۱ ) .
فعالیت های آموزشی معلمان که به منظور کمک به یادگیری دانش آموزان انجام می گیرند روش های آموزشی نام دارند ( سیف ، ۱۳۸۴ ، ص ۴۷۴ ) .
۱ – ۶– ۱ : آموزش به روش سخنرانی
روش سخنرانی عبارت است از ارائه مفاهیم به طور شفاهی از طرف معلم و یادگیری آنها از طریق گوش کردن و یادداشت برداشتن از طرف شاگرد . در این روش یک نوع انتقال یادگیری و رابطه ذهنی بین معلم و شاگرد ایجاد می شود . در فرایند تدریس ، تمام عوامل تحت کنترل معلم است ( شعبانی ، ۱۳۸۶ ، ص ۲۴۴ ) .
۲ -۶ – ۱ : آموزش به روش بحث گروهی
آموزش به کمک بحث گروهی به فراهم آوردن موقعیتی گفته می شود که در آن یادگیرندگان ( دانش آموزان و دانشجویان ) با همدیگر ، یا یادگیرندگان با معلم ، به گفتگو می پردازند تا اطلاعات ، اندیشه ها ، و عقاید را با هم مبادله کنند یا به کمک هم به حل مسائل بپردازند . بنابراین ، بحث گروهی روشی است برای تحریک اندیشیدن ، به چالش کشیدن نگرش ها و باورها ، و پرورش مهارت های میان فردی ( سیف ، ۱۳۸۸ ، ص ۵۲۵) .
در این روش دانش آموزان تلاش زیادی برای فراگیری دانش ، مهارت و نگرش ها می کنند و به نحو فعال در تدارک زمینه های لازم برای یادگیری می کوشند . معلمان به صورت های گوناگون در بحث گروهی و فعالیت های مربوط به آن شرکت می کنند . در برخی موارد آنان وارد بحث می شوند و بخشی از فعالیت گروهی را به عهده می گیرند . بعضی وقت ها آنان مدیریت جلسه بحث را می پذیرند و زمانی هم به پرسیدن سوال و پاسخ گویی به سوالات اکتفا می کنند . روش مباحثه ای از دیرپاترین روش ها و راهبرد های آموزشی است ( احدیان و آقازاده ، ۱۳۷۸ ) .
۷ – ۱ : یادگیری مهارت خودآگاهی
یادگیری به فرایند ایجاد تغییر نسبتاً پایدار در رفتار یا توان رفتاری که حاصل تجربه است گفته می شود و نمی توان آن را به حالت های موقتی بدن مانند آن چه بر اثر بیماری ، خستگی ، یا داروها پدید می آید نسبت داد ( سیف ، ۱۳۷۹ ، ص ۳۱ – ۳۰ ) . تغییر در رفتار و قابلیت های انسان ها برای رفتارهای ویژه ، پس از کسب تجربیات در موقعیت های مشخص شناخته شده ، صورت می گیرد . این موقعیت ها فرد را به نحوی تحریک می کنند که تغییر در رفتار را به وجود آورد .فرایندی که چنین تغییری را ایجاد می کند یادگیری خوانده می شود ( گانیه^[۱۳] ، ۱۹۹۲ ، به نقل علی آبادی ، ۱۳۷۴ ) .
در این تحقیق یادگیری عبارت است از نمره ای که دانش آموزان در پاسخ به پرسشنامه ی خودآگاهی کسب می کنند .
در برنامه ی آموزش مهارت های زندگی ، مهارت یعنی : توانایی های شخصی و اجتماعی که کودکان و نوجوانان باید آنها را یاد بگیرند تا بتوانند در مورد خود ، انسان های دیگر و کل اجتماع به طور مؤثر ، شایسته و مطمئن عمل نمایند . خودآگاهی توانایی شناخت خود و آگاهی از خصوصیات ، نقاط ضعف و قوت ، خواسته ها ، ترس ها و انزجارها است ( غیاث فخری با همکاری بینازاده ، ۱۳۸۵ ) .
خودآگاهی یعنی شناخت احساسات و عواطف خود و تشکیل مجموعه ای از واژگان برای بیان آنها و مشاهده حلقه های ارتباط میان اندیشه ها ، احساسات و واکنش ها . پیش بینی کردن پیامد انتخابهای مختلف و استفاده از این آگاهی برای تصمیم گیریهای متفاوت ( گلمن^[۱۴] ، ترجمه بلوچ ، ۱۳۷۹ ) .
مقدمه
در ۵۰ سال گذشته شاهد تحولات عظیمی بوده ایم ، که طبیعتاً بر شیوه ی زندگی ما تأثیر گذاشته است و ما را با مسائل جدیدی مواجه کرده است . علی رغم پیشرفت های علمی و صنعتی ، به نظر می رسد که توانایی ما در رویارویی با مسائل فردی و اجتماعی کمتر شده است . به طوری که خوب ارتباط برقرار نمی کنیم ، احساساتمان را نمی توانیم بیان یا کنترل کنیم ، و با مشکلاتمان برخورد مناسبی نمی کنیم . از طرفی دیگر آداب و روش های سنتی کنار آمدن با مسائل گوناگون زندگی را هم کم کم فراموش کرده ایم . پر رنگ شدن آسیب های اجتماعی هم شاید به همین دلیل باشد . در همین راستا ، برنامه ی آموزش مهارت های زندگی در پی آن است تا تقویت برخی از این توانایی و مهارت ها را ایجاد کند . ما برای انجام هر کاری باید یک چیزهایی را خوب بلد باشیم . در واقع باید مهارت هایی را داشته باشیم ( نوری قاسم آبادی و محمدخانی ، ۱۳۷۹ ) .
انسان ها برای مقابله سازگارانه با موقعیت های تنش زا و کشمکش های زندگی نیاز به آموختن برخی مهارت ها دارند. متخصصان علوم اقتصادی معتقدند یکی از مؤثرترین برنامه هایی که به افراد کمک می کند تا زندگی بهتر و سالم تری داشته باشند برنامه مهارت های زندگی است .
۱ – ۲ : مهارت های زندگی
مهارت های زندگی عبارتند از : مجموعه ای از توانایی ها که زمینه سازگاری و رفتار مثبت و مفید را فراهم می آورند. این توانایی ها فرد را قادر می سازند که مسئولیت های نقش اجتماعی خود را بپذیرد و بدون لطمه زدن به خود و دیگران با خواست ها، انتظارات، مشکلات روزانه، به ویژه در روابط بین فردی به شکل مؤثری روبه رو شود.
مهارت های زندگی شخص را قادر می سازد تا دانش، نگرش و ارزش های وجودی خود را به توانایی های واقعی و عینی تبدیل کند و بتواند از این توانایی ها در استفاده ی صحیح تر نیروهای خود بهره گیرد و زندگی مثبت و شادابی را برای خود فراهم سازد ( طارمیان ، ۱۳۷۹ ) .
انسان دنیای امروز به لحاظ پیچیدگی های زندگی، وسعت و سرعت تغییرات، با مسائل و بحران های متعددی مانند بحران جمعیت، بحران سلامتی و تغذیه، مشکلات خانوادگی، اشتغال والدین در بیرون از خانه و… روبروست. هر کدام از این بحران ها مشکلاتی را بر چگونگی زندگی افراد و رفتارهای اجتماعی و فردی آنها تحمیل می کند .آموزش مهارت های زندگی فرد را برای غلبه بر تنش ها ومشکلات پیش رو که خواست فرد و جامعه است آماده می کند .
منظور از مهارت های زندگی آن نوع توانایی های شناختی، عاطفی و عملی است که برای موفقیت و احساس شادمانی در زندگی روزمره و معمول و عادی مورد نیاز می باشد . آموزش مهارت های زندگی به فرزندان ما کمک می کند که در ایجاد روابط دوستانه و حفظ آن با خانواده و سایرین، خودشناسی، تعیین هدف و تصمیم گیری، حفظ ارزش های خود، کنترل خشم، مراقبت از سلامتی خود و در نهایت تلاش برای یک زندگی سالم و موفق مهارتهای مورد نیاز را کسب کند و منظور از کسب مهارتهای زندگی تعمیق باورهای دینی، تقویت مهارتهای اجتماعی و فردی، رشد روحیه علاقمندی به جلوه های طبیعی و گسترش روحیه نشاط و شادابی در زندگی افراد می باشد. مهارتهای زندگی عبارتند از توانایی های رفتار سازگارانه و مثبت که فرد را قادر به مقابله مؤثر با خواسته ها و چالش های زندگی روزمره می سازند . این مهارتها فرد را قادر می سازد نگرش ها و ارزش ها را به توانایی های واقعی و عینی تبدیل کند. او یاد می گیرد چه کاری را باید انجام دهد و چگونه انجام دهد. هدف از آموزش مهارت ها از الزامات و نیازهای روزمره زندگی استخراج می شود و مربوط به زندگی روزمره و عادی است؛ لذا مهارت های شناختی مربوط به حوزه های دیگر علمی اگرچه ممکن است در زندگی عادی هم کاربرد داشته باشند ولی جزء آن محسوب نمی شوند. برای مثال نوع حل مسئله در ریاضیات یا ادبیات با مسائل اجتماعی و مسائل روزمره زندگی متفاوت می باشند در اینجا موضوع مهارت ها به مسائل زندگی روزمره و سازگاری با خود، جامعه و محیط می پردازد .
مهارت های زندگی به عنوان توانایی ها و دانش ها و نگرش ها و رفتارهایی تعریف می شوند که جهت شادمانی و موفقیت در زندگی آموخته می شوند، از طریق رشد این مهارتها افراد یاد می گیرند که به راحتی با دیگران زندگی کنند احساس خود را با امنیت خاطر بیان کنند و زندگی را دوست داشته باشند مهارت های زندگی یعنی ایجاد روابط بین فردی مناسب و مؤثر، انجام مسئولیت های اجتماعی، انجام تصمیم گیریهای صحیح و حل تعارض ها و کشمکش ها بدون توسل به اعمالی که به خود و یا دیگران صدمه می زنند. . سازمان جهانی بهداشت اصطلاح مهارت های زندگی را در سه مقوله گنجانده است .
¤ مهارت های زندگی به عنوان مهارت های مراقبت ازخود مانند مصرف غذای سالم و رعایت بهداشت…
¤ مهارت های زندگی به عنوان امرار معاش مانند اینکه فرد چگونه مشغول کار می شود.
¤ مهارت های زندگی به عنوان آن نوع مهارت هایی که به موقعیت های پرخطر زندگی مربوط می شوند مانند توانائی نه گفتن در مقابل فشار جمع جهت استفاده از مواد مخدر.
با توجه به اینکه مخاطبان ما نوجوانان می باشند با توجه به ویژگی های بارز رشدی آنها، به نمونه هایی از مهارت زندگی و لزوم آموزش آنان به نوجوانان اشاره می شود .
نوجوان به بلوغ جسمی رسیده است، آهنگ رشد جسمی او سریعتر می گردد تغییرات جسمی نوجوان را غافلگیر کرده و موجب ایجاد اضطراب و استرس در آنها می شود، آموزش مهارت بهداشت جسمی و روانی، مهارت چگونگی مقابله موثر با استرس و اضطراب، رعایت مسائل بهداشتی، تغذیه و کنارآمدن با مسائل بلوغ لزوم آموزش مهارت خودآگاهی، ایجاد هویت جنسی، اخلاق جنسی، بهداشت جسم و روانی ضروری می باشد .
هر کس خودش را شناخت خدایش را شناخت . (مهارت خودآگاهی) علی(ع)
– نوجوان به تفکر صوری می رسد، آگاهی از زندگی، پیش بینی آینده، تصمیم گیری، فرمول بندی و جستجو راه حل برای مسائل، توجه به ممکنات و آزمون فرضیه ها از مشخصه های تفکر صوری است لذا آموزش مهارت زندگی تصمیم گیری و مهارت زندگی حل مسئله را می طلبد ( مراد نژاد ، ۱۳۸۵ ) .
اصطلاح مهارتهای زندگی به گروه بزرگی از مهارتهای روانی ـ اجتماعی و بین فردی گفته می شود که می تواند به افراد کمک کند تا تصمیماتشان را با آگاهی اتخاذ کنند، بطور مؤثر ارتباط برقرار کنند، مهارتهای مقابله و مدیریت شخصی خود را گسترش دهند و می تواند موجب زندگی سالم و بارآور شود. مهارتهای زندگی می توانند ، اعمال شخصی و اعمال مربوط به دیگران و نیز اعمال مربوط به محیط اطراف را طوری هدایت کنند که به سلامت بیشتر منجر شوند و سلامت بیشتر یعنی آسایش بیشتر جسمانی، روانی و اجتماعی ( یونیسف^[۱۵] ، ۲۰۰۳ ) .
مهارتهای زندگی توانایی های روانی و اجتماعی برای رفتار سازگارانه و اثر بخش هستند که افراد را قادر می سازد تا بطور مؤثری با مقتضیات و چالش های زندگی روزمره مقابله کنند. آموزش این مهارتها موجب ارتقای رشد شخصی و اجتماعی، محافظت از حقوق انسانها و پیشگیری از مشکلات روانی ـ اجتماعی می شود ( سازمان بهداشت جهانی^[۱۶] ، ۱۹۹۷؛ ترجمه فتحعلی لواسانی، ۱۳۷۸ ) .
مهارتهای زندگی لازمه موفقیت در زندگی هستند. موفقیت زندگی را می توان با بهره گرفتن از ملاکهای بیرونی و درونی ارزشیابی نمود. ملاکهای بیرونی شامل سطح تحصیلات، وضعیت شغلی، سطح درآمد ، بهداشت روانی و جسمانی ، روابط موفق با همسر و دیگران ، رفتار اخلاقی خوب، مشارکت در جامعه و موفقیت در رسیدن به اهداف شخصی هستند. ملاکهای درونی به اهداف و ارزشهای افراد بستگی دارند. بطور خلاصه می توان موفقیت های زندگی را به دو دسته عمده مشارکت در جامعه و شاد بودن و تندرستی تقسیم نمود ( استیونس^[۱۷] و استیونس ، ۲۰۰۰ ) . بنابراین، می توان مهارتهای زندگی را چنین تعریف کرد: مجموعه مهارتهای عاطفی ، شناختی و اجتماعی که به افزایش اثر بخشی در عملکرد و نتیجه ی مطلوب منجر شده و باعث موفقیت در زندگی می شوند .
۲ – ۲ : مهارتهای زندگی کدامند ؟
درباره مؤلفه های مهارتهای زندگی ، فهرستِ تعریف شده ای وجود ندارد. سازمانها و نظریه پردازان دیدگاه های مختلفی دارند و مهارتهای متفاوتی را جزء مهارتهای زندگی لحاظ کرده اند . یونیسف ( ۲۰۰۳ ) در آخرین طبقه بندی خود از مهارتهای زندگی سه طبقه کلی همراه با زیر طبقات آن را به صورت زیر ارائه می دهد :
۱- ارتباط و روابط بین فردی : که مهارتهای زیر را شامل می شود :
الف) مهارتهای روابطِ بینِ فردی : شامل مهارتهای ارتباط کلامی و غیر کلامی ، گوش دادن فعال، بیان احساسات ، بازخورد دادن ( بدون سرزنش کردن ) و بازخورد گرفتن .
ب) مهارتهای مذاکره و نه گفتن: شامل مهارتهای مذاکره و مدیریت تعارض، جرأت ورزی و توانایی نه گفتن .
ج) همدلی: شامل توانایی گوش دادن و درک نیازها و شرایط دیگران و بیان درک آن، به عبارت دیگر توانایی تجسم احساسات و نیازهای افراد دیگر.
د ) مشارکت و کار گروهی: شامل احترام قائل شدن برای کمکهای دیگران و تفاوتهای آنان . دستیابی به توانایی های شخصی خود و کمک به گروه .
ه)مهارتهای طرفداری کردن: شامل مهارتهای تأثیرگذاری و متقاعد کردن و مهارتهای انگیزشی.
۲- مهارتهای تصمیم گیری و تفکر انتقادی:
الف ) مهارتهای حل مشکل و تصمیم گیری : شامل مهارتهای جمع آوری اطلاعات ، ارزشیابی از پیامد اعمال آینده برای خود و دیگران ، تعیین راه حلهای ممکن برای مشکلات و مهارتهای تحلیلی در ارتباط با تأثیر ارزشها و نگرشهای خود و دیگران بر انگیزش .
ب ) مهارتهای تفکر انتقادی: شامل تحلیل تأثیرات رسانه ها و همسالان ،‌تحلیل نگرش ها، ارزشها، هنجارهای اجتماعی و اعتقادات و عوامل تأثیرگذار بر آنها و شناسایی اطلاعات مرتبط و منابع اطلاعاتی.

Sig.

تداوم

۵۰/۲±۲۰/۶

۱۰/۲±۶۴/۵

۱

۸۴۰/۷

۴۶۲/۱

۲۳۰/۰

۴-۲-۹-۲.تحلیل داده ها. همان طوری که از نتایج جدول ۴-۱۱ مشاهده میشود، در مقایسه بینگروهی، با توجه به مقدار P حاصل از آزمون مانوا، تفاوت مشاهده شده بین تفاضل میانگین تداوم در بین شرکتکنندهها مبتلا و سالم معنیدار نیست، بنابراین فرضیه فوق را با ۹۵ درصد اطمینان میتوان رد کرد. به عبارتی دیگر میتوان نتیجه گرفت که بین تفاضل میانگین تداوم در بین شرکتکنندهها مبتلا و سالم تفاوت معنیداری وجود ندارد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۴-۲-۱۰.فرضیه دهم: «بین میانگین طرحواره هوشیاری ضعیف در بین شرکتکنندههای مبتلا و سالم تفاوت معنیداری وجود دارد.»
۴-۲-۱۰-۱. توصیف داده ها. نتایج بررسی تفاوت بینگروهی میانگین هوشیاری ضعیف در بین شرکتکنندههای مبتلا و سالم درنمودار۴-۹ و جدول ۴-۱۲نشان داده شده است. میانگین گروه مبتلایان به میگرن درنمره ی طرحواره ی هوشیاری ضعیف برابر با۰۶/۶ وانحراف معیاربرابر۷۱/۲ می باشد، ودرگروه سالم میانگین برابر با۹۲/۵ وانحراف معیار برابربا۶۴/۲ می باشد. بنابرین میزان طرحواره هوشیاری ضعیف در افراد مبتلا به میگرن بالاتر است.
نمودار۴-۱۰: تفاوت بینگروهی میانگین هوشیاری ضعیف
جدول ۴-۱۲: تفاوت بینگروهی میانگین هوشیاری ضعیف در بین شرکتکنندههای مبتلا و سالم

متغیر

مبتلا

غیرمبتلا

Df

میانگین مجذورات

F

Sig.

هوشیاری ضعیف

۷۱/۲±۰۶/۶

۶۴/۲±۹۲/۵

۱

۴۹۰/۰

۰۶۸/۰

۷۹۴/۰

۴-۲-۱۰-۲.تحلیل داده ها. همان طوری که از نتایج جدول ۴-۱۲ مشاهده میشود، در مقایسه بینگروهی، با توجه به مقدار P حاصل از آزمون مانوا ،تفاوت مشاهده شده بین تفاضل میانگین هوشیاری ضعیف در بین شرکتکنندهها مبتلا و سالم معنیدار نیست، بنابراین فرضیه فوق را با ۹۵ درصد اطمینان میتوان رد کرد. به عبارتی دیگر میتوان نتیجه گرفت که بین تفاضل میانگین هوشیاری ضعیف در بین شرکتکنندهها مبتلا و سالم تفاوت معنیداری وجود ندارد.
۴-۲-۱۱. فرضیه فرعی یازدهم: «بین میانگین طرحواره عدم پذیرش احساسات در بین شرکتکنندههای مبتلا وسالم تفاوت معنیداری وجود دارد.»
۴-۲-۱۱-۱.توصیف داده ها. نتایج بررسی تفاوت بینگروهی میانگین عدم پذیرش احساسات در بین شرکتکنندههای مبتلا و سالم درنمودار۴-۱۱ و جدول ۴-۱۳ نشان داده شده است. میانگین گروه مبتلایان به میگرن درنمره ی طرحواره ی پذیرش احساسات برابر با۵۰/۷وانحراف معیاربرابر۰۸/۳می باشد، ودرگروه سالم میانگین برابر با۲۴/۶ وانحراف معیار برابربا۲۹/۲ می باشد. بنابرین میزان طرحواره هوشیاری ضعیف در افراد مبتلا به میگرن بالاتر است.
نمودار۴-۱۱: تفاوت بینگروهی میانگین عدم پذیرش احساسات
جدول ۴-۱۳: تفاوت بینگروهی میانگین عدم پذیرش احساسات در بین شرکتکنندههای مبتلا وسالم

متغیر

مبتلا

غیرمبتلا

Df

میانگین مجذورات