غلظت ۴/۴ میکرومولار BAP و ۵/۰ میکرومولار IAA در توده مشهد با میانگین ۸۶/۵ گیاهچه باززا شده، دارای بالاترین میانگین بود. در مطالعات Hassani و همکاران (۲۰۰۸)، که روی اثرات ژنوتیپ در کشت ریزنمونه های هیپوکوتیل آنغوزه (Ferula assa-foetida) صورت گرفت، نشان داده شدکه بین دو ژنوتیپ Shirkooh و Tabas، ریزنمونه های رقم Shirkooh در محیط حاوی ۱ میلی گرم در لیتر Kin و ۵/۰ میلی گرم در لیتر NAA دارای بالاترین فراوانی (۲/۳ کالوس) در القای کالوس بودند.
علیزاده (۱۳۹۰) نشان داد که اثر ژنوتیپ های مختلف بر درصد و میانگین باززایی معنی دار می باشد. آنها با کاربرد ۳ ژنوتیپ مختلف از گیاه دارویی زوفا (Hyssopus officinalis L.) شامل همدان، شیراز و مشهد در محیط MS تکمیل شده با غلظت های متفاوت BAP (صفر، ۲/۲، ۴/۴ و ۲/۱۳ میکرومولار) بیشترین درصد باززایی را در ژنوتیپ مشهد و همدان با ۶۶/۸۶ درصد به ترتیب در محیط های ۲/۲ و ۴/۴ میکرومولار BAP و بیشترین میانگین باززایی در ژنوتیپ مشهد با ۹ گیاهچه در ریزنمونه در تیمار ۲/۲ میکرولار BAP بود.
Pourjabar و همکاران (۲۰۱۲)، در آزمایشی به منظور بررسی قابلیت رشد درون شیشه ای گیاه ماریتیغال (Silybum marianum L.) جهت تولید فلاونوئید در دو رقم Budakalszi و Noor abad moghan از ریزنمونه های تهیه شده از هیپوکوتیل و کوتیلدون استفاده کردند. آنها از محیط کشت MS تکمیل شده با غلظت های مختلف هورمون ۲,۴-D (در دو غلظت ۱ و ۲ میلی گرم در لیتر) و Kin (در دو غلظت ۱/۰ و ۱ میلی گرم در لیتر) استفاده کردند. بیشترین مقدار Silybin در رقم Budakalszi و از ریزنمونه کوتیلدون بدست آمد.
در مطالعه جهت بررسی قابلیت باززایی شاخساره نابجا در ۳ واریته تجاری ریحان شامل:Sweet Dani lemon basil، Green purple Ruffles و Methylcinnamate basil از ریزنمونه های تهیه شده از کوتیلدون، دمبرگ، ساقه، برگهای بالغ و برگهای جوان استفاده کردند. آنها از محیط کشت MS تکمیل شده با غلظت های مختلف هورمون TDZ استفاده کردند. نتایج بدست آمده نشان داد که بیشترین باززایی شاخساره نابجا، حدود ۸۵ درصد برای واریته Sweet Dani lemon basil و تنها از ریزنمونه های برگهای جوان و در محیط حاوی حاوی ۸/۱۶ میکرومولار پس از ۴ هفته بدست آمد. در حالیکه واریته های Green purple Ruffles و Methylcinnamate به ترتیب دارای مقادیر باززایی ۸/۳۶ و ۱/۲۸ درصد بودند (Winthrop et al., 2000).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

طبق تحقیقات اصغری (۱۳۸۹) که روی اثرات ژنوتیپ بر درصد و میانگین باززایی گیاه دارویی ریحان (Ocimum basilicum L.) صورت گرفت، با بهره گرفتن از ۴ ژنوتیپ ارومیه، همدان، اردبیل و مجارستان، نشان داده شد که بیشترین درصد باززایی را ژنوتیپ مجارستان در محیط MS تکمیل شده با ۵/۲ میلی گرم در لیتر BAP با ۹۰ درصد و میانگین ۱/۷ گیاهچه در هر ریزنمونه به خود اختصاص داده است.
طبق نتایج گزارش شده از محققین در این تحقیق نیز تأثیر ژنوتیپ در باززایی گیاه زنیان معنی دار بوده و با نتایج آنها مطابقت دارد.
۴-۵- ریشه زایی
بیشترین درصد ریشه زایی (۱۰۰ درصد) در محیط MS غلظت ۱ میلی گرم بر لیتر IBA و کمترین درصد ریشه زایی ۳/۴ درصد در محیط MS بدون هورمون بدست آمد. بیشترین طول ریشه حاصل از محیط MS بدون هورمون بدست آمد و کمترین مقدار هم در محیط حاوی ۱ میلی گرم بر لیتر IBA در محیط پایه MS مشاهده شد.
تیمار IBA باعث افزایش تشکیل ریشه از طریق افزایش هورمون IAA درونی ریزنمونه می شود (Liu et al., 1998). این موضوع با نتیجه آزمایش ما مطابقت دارد. گزارش شده است که ریشه زایی توسط عوامل مختلفی مانند وجود تنظیم کننده های رشد در محیط، وجود نمک های پایه، ژنوتیپ و شرایط کشتی کنترل می شود (Rines and Mc Co, 1981). برای بیشتر گونه ها وجود اکسین برای انگیزش ریشه زایی لازم است. تولید ریشه از ساقه نسبت به تولید ساقه از ریشه آسان تر می باشد. زیرا ساقه ها اکسین تولید می کنند. بطور کلی با افزایش اکسین و کاهش سیتوکینین، ریشه ها تشکیل می شوند. نوع ریزنمونه نیز بر ریشه زایی تأثیر می گذارد (ترابی و همکاران، ۱۳۸۰).
در بررسی گیاه دارویی Dalbergia sissoo، بهترین نتیجه ریشه زایی در محیط پایه MS تکمیل شده با ۱ میلی گرم در لیتر IBA با میانگین ۴/۳ ریشه در هر گیاهچه بدست آمد که با نتیجه آزمایش ما کاملاً مطابقت دارد (Muhammad Rizwan et al., 2010). Joshi و همکاران (۲۰۰۳)، هم در بررسی دیگری روی همین گیاه دارویی، از بین ۳ اکسین مختلف (NAA، IBA و IAA)، محیط حاوی ۱ میلی گرم بر لیتر IBA را با ۹۲/۷۶ درصد ریشه زایی، بهترین محیط معرفی کردند که مشابه نتیجه آزمایش ما بود.
Samandari Gikloo و همکاران (۲۰۱۲)، در ریشه زایی گیاهچه های پرآوری شده Silybum marianum، از غلظت های متفاوت هورمون های IBA و NAA استفاده کرد. نتایج نشان داد بیشترین میزان توسعه ریشه (۶/۱۲ ریشه در هر گیاهچه) و طول ریشه (۵ سانتی متر)، در محیط MS تکمیل شده با ۲۵/۰ میلی گرم در لیتر IBA بدست آمد.
در مطالعه ای روی ریشه زایی گیاه دارویی Citrullus colocynthis، غلظت های متفاوتی از هورمون IBA استفاده شد و مشخص شد بیشترین درصد ریشه زایی در غلظت ۴ میلی گرم در لیتر با ۲۴ ریشه در هر شاخساره در محیط MS و کمترین ریشه زایی در محیط حاوی ۲ میلی گرم در لیتر IBA اتفاق افتاد (Meena et al., 2010).
Basila و همکاران (۲۰۱۰)، در مطالعات خود روی گیاه دارویی گل راعی Hypericum maculatum با بهره گرفتن از غلظت های متفاوت دو اکسین ریشه زایی ( IAA و IBA ) در دو غلظت ۵/۰ و ۱ میلی گرم در لیتر روی محیط پایه MS، گزارش دادند که ریشه زایی ۸/۹۱ درصد در محیط حاوی ۱ میلی گرم در لیتر از هورمون IAA با میانگین ۶۹/۶ ریشه در هر گیاهچه اتفاق افتاد که با نتایج آزمایش ما مغایرت داشت.
در برررسی تأثیر هورمون NAA در ریشه زایی گیاهچه های ریزازدیادی شده گیاه دارویی Curculigo orchioides، غلظت ۵۳/۰ میکرومولار NAA با ۱۵-۱۲ ریشه در هر شاخساره و کمترین میزان با ۲/۱۰ درصد مربوط به غلظت ۳/۵ میکرومولار NAA حاصل شد (Bhavisha et al., 2003).
Benniamin و همکاران (۲۰۰۳) در آزمایش ریشه زایی گیاه دارویی Crataeva magna، از اکسین های مختلف ریشه زایی (IAA، NAA و IBA) با غلظت های مختلف استفاده کردند که غلظت ۵۴/۰ میکرومولار NAA به همراه ۸۴/۹ میکرومولار IBA با ۷۰ درصد ریشه زایی و میانگین ۳ ریشه در هر گیاهچه، بهترین محیط ریشه زایی معرفی شدند.
در مطالعه ای روی ریشه زایی گیاهچه های تولید شده کشت بافتی گیاه Kigelia pinnata در محیط با غلظت های متفاوتی از MS و هورمون IBA مشخص گردید که بیشترین درصد شاخساره های ریشه دار شده در غلظت ۴ میکرومولار IBA با میانگین ۴/۴ ریشه در شاخساره بدست آمد. بیشترین طول ریشه ها در غلظت ۱ میکرومولار هورمون IBA با ۴۷ درصد ریشه زایی گزارش شد. در محیط ۱/۲MS بدون هورمون هیچ ریشه زایی مشاهده نشد (Dennis Thomas and Puthur, 2004).
نتیجه گیری کلی
نتایج آزمایش اول نشان داد که بیشترین درصد باززایی (۵/۹۷ درصد) و میانگین باززایی (۹/۱۹)، در تیمار ۴/۴ میکرومولار BAP در ترکیب با ۵/۰ میکرومولار IAA می باشد.
نتایج آزمایش دوم آشکار ساخت که بیشترین درصد (۰۱/۸۱ درصد) و میانگین باززایی (۶/۱۹ گیاهچه در هر ریزنمونه) در ریزنمونه نوک شاخه و در محیط حاوی ۴/۴ میکرومولار BAP به همراه ۵/۰ میکرومولار IAA می باشد. ریزنمونه های کوتیلدون و هیپوکوتیل باززایی نشان ندادند.
نتایج آزمایش سوم نشان داد که بیشترین درصد باززایی در توده ارومیه با ۱۴/۸۶ درصد در محیط حاوی ۴/۴ میکرومولار BAP به همراه ۵/۰ میکرومولار IAA و حداکثر میانگین باززایی هم در توده ارومیه با ۳/۱۹ گیاهچه در هر ریزنمونه در محیط حاوی ۴/۴ میکرومولار BAP و ۵/۰ میکرومولار IAA بود.
نتایج آزمایش ریشه زایی نشان داد بیشترین درصد ریشه زایی (۱۰۰ درصد) در محیط MS تکمیل شده با ۱ میلی گرم در لیتر IBA اتفاق افتاد. بیشترین میانگین طول ریشه (۸۴/۲ سانتی متر) در محیط MS بدون هورمون مشاهده شد.
پیشنهادات
۱- در این مطالعه تنها از هورمون BAP و TDZ جهت بررسی باززایی مستقیم استفاده شده بود. پیشنهاد می گردد از سایر سیتوکینین ها نیز به تنهایی یا در ترکیب با اکسین ها استفاده گردد.
۲- پیشنهاد می گردد جهت باززایی مستقیم غلظت های بالاتر هورمون سیتوکینینی BAP و TDZ نیز استفاده گردد.
۳- با توجه به نتیجه آزمایش دوم پیشنهاد می گردد ریزنمونه های کوتیلدون و هیپوکوتیل جهت کالوس زایی مورد مطالعه قرار گیرند.
۴- پیشنهاد می گردد از نتایج این مطالعه در باززایی برای سایر فنون بیوتکنولوژی همانند انتقال ژن و استفاده در بیوراکتورهای تولید متابولیت استفاده گردد.
منابع
آزادی، پ. و باقری، ه. (۱۳۸۲). اصلاح گیاهان با بهره گرفتن از کشت درون شیشه ای (تألیف اکرم تاجی پراکاش پی کومار). انتشارات دانشگاه بو علی سینا همدان، ۱۸۸ صفحه.
اصغری، ف. (۱۳۸۹). بررسی اثر ژنوتیپ، ریزنمونه و ترکیبات هورمونی مختلف در باززایی گیاه ریحان (Ocimum basilicum L.). رساله کارشناسی ارشد. گروه باغبانی، دانشگاه ارومیه، ۹۳ صفحه.
افشاری، ا.، رنجبر، غ.، کاظمی تبار، ک.، ریاست، م. و کاظمی پشت مساری، ح. (۱۳۹۰). انگیزش پینه، جنین زایی بدنی و باززایی گیاه دارویی گیاه شنبلیله (Trigonella foenum- graecum L.). فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، ۲۷(۱): ۱۶۰-۱۴۷٫
اکبری نیا، ا. (۱۳۸۲).