افزایش درآمد اقتصادی ساکنین این بخش
بالا رفتن فرهنگ عمومی مردم به دلیل ارتباط فرهنگی با گردشگران
تسریع در عمران شهری و پروژه های شهری با هدف و برنامه ای معین
جلوگیری از مهاجرتهای بی رویه به سمت مرکز استان .
۱-۷- روش تحقیق :
وضعیت خاص موضوع جهانگردی در ایران و ابهامی که در کلیت سیاست گذاری و اجرای آن وجود دارد ، منابع آماری را نیز از خود متأثر کرده است . در بسیاری موارد از قابلیتها و امکانات موجود آمار و اطلاعات صحیح و قابل قبولی در دست نیست .
به طور کلی می توان گفت که در انجام این رساله از روش های زیر بهره برده شده است :
روش تحقیق این پژوهش ترکیبی است از روش های پیمایشی ، تحلیلی و استقرایی و مراحل آن به ترتیب عبارتند :
الف ) مشاهده : از آنجا که مهمترین اصل در جغرافیا ، مشاهده می باشد ، در قسمتهای نسبتاً قابل توجهی از انجام این پژوهش از روش مشاهده استفاده شده ، به ویژه آنکه جاذبه های گردشگری و اکوتوریستی اساس این پایان نامه را تشکیل می دهند .
ب) جمع آوری اطلاعات و آمارهای موجود در زمینه گردشگری با مراجعه به کتب ، اسناد و مدارک ، سفرنامه ها ، پایان نامه ها ، مقالات موجود در زمینه صنعت گردشگری .
پ) استفاده از پرسشنامه به منظور آشنایی نسبت به وضعیت اکوتوریستی منطقه و درک نارسایی های آن ( با بهره گرفتن از روش های کوکران ( Cochran ) و …. .
هدف از تهیه این پرسشنامه ها دانستن مبدأ گردشگران ورودی و همینطور نظر آنها در مورد وضعیت اقامتی ، رفاهی و امکانات در این منطقه بوده تا بدین وسیله موانع موجود بر سر راه بهره برداری بهینه از جاذبه های گردشگری بخش باغبهادران معلوم گردد .
ت) استفاده از نرم افزارهای گوناگون تجزیه و تحلیل مانند SPSS , Excel و همچنین نرم افزارهای تهیه نقشه ها و تصاویر جغرافیایی مانند Corel Draw , Arc View و …
ث) استفاده از مدلهای SWOT و شاخص تولید پتانسیل سفر CPGI1 برای شناخت مبدأ گردشگران ورودی و مقایسه بین اماکن گردشگری و گردشگر ، همچنین مدل لوندگرن Lundgren برای مشارکت مردم ساکن مکانهای گردشگری در فعالیتهای گردشگری .
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
ج) همچنین در تحقیق حاضر جهت تأیید شاخصهای تحقیق از تحلیل عاملی تأییدی نیز بهره گرفته شده است (تحلیل عاملی به مجموعه ای از فنون آماری اشاره می کند که هدف مشترک آنها ارائه دادن مجموعه ای متغیر بر حسب تعداد کمتری متغیر فرضی است (جی – ان کیم و دیگران ، ۱۳۸۱، ۶ )
۱-۸ جامعه آماری :
در این تحقیق جامعه آماری عبارت است از بسیاری از آبادی ها و شهرباغبهادران و آن دسته از مناطقی است که در حاشیه رودخانه زاینده رود (از روستای چم حیدر در غرب تا روستای چم آسمان در شرق بخش باغبهادران قرار گرفته و دارای پتانسل ممتاز اکوتوریستی می باشد . که جمعیتی در حدود ۶۰۳۱ خانوار و ۲۲۹۴۰ نفر است .
با توجه به تحقیقات و پژوهش های دانشجویی و آمارگیری هایی که به صورت شخصی ، با همکاری بخشداری و سایر ارگانهای فعال در سطح بخش توسط نگارنده صورت گرفته ، تعداد مسافران برآورد شده که در طول سال به این منطقه مسافرت می نمایند ( جامعه آماری ) در حدود ۱۲۰۰۰ نفر می باشد . لازم به ذکر است که هیچ گونه منبع آمارگیری رسمی در سطح بخش ، جهت ثبت تعداد توریست ها و مسافران وجود نداشته که این امر کار نگارنده را نیز با مشکل مواجه نموده است .
۱-۹ تعیین حجم نمونه و روش نمونه گیری :
سوالی که در جریان تحقیق پیش می آید ، این است که محقق چه تعداد از افراد جامعه مورد مطالعه ( جامعه آماری ) را می تواند به عنوان نمونه تعیین کند یا به عبارتی حجم و تعداد افراد نمونه چند نفر باید باشد تا محقق بتواند با اطمینان خاطر نتایج حاصل و شاخص های محاسبه شده را به جامعه مورد مطالعه تعمیم دهد .
بنابراین در این تحقیق حجم نمونه با بهره گرفتن از فرمول کوکران و با سطح اطمینان ۵/۹۵ درصد ، تعداد ۱۳۰ نمونه محاسبه شده است . روش توزیع پرسشنامه ها به صورت سهمیه ای است که از الگوی ترکیبی سازمان سلسله مراتبی در چارچوب تقسیمات درون شهری تبعیت می کند .
فرمول کوکران جهت محاسبه حجم نمونه :
منبع : حافظ نیا ، مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی ، ص ۱۳۶ ، ۱۳۸۲
روش نمونه گیری در این پژوهش خوشه ای – تصادفی است و در میان مناطق اکوتوریستی حاشیه زاینده رود ، مناطقی با نظر محقق انتخاب گردیده اند .
فصل دوم
کلیات گردشگری
۲-۱- تعریف جهانگردی :
جهانگردی واژه ای است فارسی به مفهوم جهانگردنده و آنکه در اقطار عالم بسیار سفر کند . (دهخدا ، ۱۳۶۰ )
جهانگردی معادل سیاحت ( عربی ) و توریسم ( فرانسه ) است . سیاحت در عربی به معنای زیاد سفرکردن است و سیاح یا معادل فارسی آن جهانگرد ، کسی است که زیاد سفر می کند . توریسم که واژه ای است فرانسوی ، از دو جزء یعنی، Tour و Ism تشکیل شده است . ، Tour به معنای ( سفر ، مسافرت کردن و سیاحت ) و Ism به معنای اصول ، اصالت و مکتب است . پس با این تفسیر ، توریسم یعنی مکتبی که پایه فکری آن سیاحت و سفر است و توریست کسی است که به مسافرت ، سیاحت و جهانگردی می پردازد . ( شفیعی ، ۱۳۸۵)
این واژه نخستین بار در سال ۱۸۱۱، در مجله انگلیسی به نام اسپورتینگ ماگازین ( مجله ورزشی ) آمد . در آن زمان این واژه به معنای مسافرت به منظور تماشای آثار تاریخی و بازدید از مناظر طبیعی برای کسب لذت به کار می رفت .
در کتب و منابعی که به فارسی و لاتین در زمینه گردشگری به رشته تحریر درآمده و یا ترجمه شده است ، از گردشگری تعاریف متعددی به عمل آمده است که لازم است به بعضی از آنها اشاره ای داشته باشیم :
« جهانگردی به سفری موقتی و کوتاه اطلاق شده که ضمن آن جهانگرد به منطقه ای خارج از محل سکونت و کار خود به منظور سیر و سیاحت مسافرت می کند . مسافرت با ویژگیهای فوق الذکر و تسهیلات و خدماتی که این سفر و سیاحت را عملی می سازد ، موضوع تعریف دیگری در کتاب جهانگردی است . ( الوانی ، سید مهدی ، ۱۳۷۳، ص ۱۱۵ )
جهانگردی در فرهنگ جغرافیایی بدین گونه تعریف شده است :
« جهانگردی ترک موقت محل دائمی زندگی است به قصد دیدار از مکانی دیگر بدون اشتغال به کار یا کسب درآمد از هر نوع و به هر طریق ، مشروط بر آنکه اقامت در محل جدید از یک شبانه روز درگذرد» . (Johnston Rjetal , 1988,P.34 )
۲-۲ : رابطه جغرافیا و گردشگری
علوم مختلف در طی سالهای اخیر، هر یک به تناسب خود جهانگردی را از دیدگاه های متفاوت مورد تجزیه و تحلیل قرار داده اند . علوم اجتماعی از ابعاد مختلف مسایل رفتاری ، فعل و انفعالات فرهنگی ، روابط اجتماعی و حتی ضایعات پاتولوژیک ، جهانگردی را مورد بررسی قرار می دهد . علم اقتصاد ، تبعات مالی و اقتصادی جهانگردی را تا آن حد ارج نهاده که بر آن « صادرات نامرئی » نام نهاده اند . علوم روانشناسی ، سیر و سیاحت و حرکت جمعی را یکی از راه های دستیابی به تعادل روانی جامعه دانسته و تغییر محیط یکنواخت زندگی و کار را به صورت یک الزام حیاتی توصیه می کند . دانش شهرسازی می کوشد که طرحهای شهری را به صورتی انجام دهد که جذابیتهای شهری در زمره جاذبه های سیاحتی درآید . جغرافیدانان با تأکیدبه شکل رابطه ای که میان انسان و محیط از طریق سیاحت برقرار می شود و اثرات فضایی ناشی از آن ، جهانگردی را مهمترین عامل دگرگونی چشم اندازهای معیشتی در عصر حاضر تلقی
می کند . (رهنمایی ، محمد تقی ، ۱۳۷۷ ، ص۱۲و۱۳ )
در واقع می توان گفت جغرافیای گردشگری یکی از شاخه های جغرافیای اوقات فراغت بوده که از اوایل سده حاضر مورد توجه جغرافیدانان و اقتصاد دانان قرار گرفته است .این دو واژه
(جغرافیای گردشگری ) ، در سال ۱۹۰۵ توسط استراندر Strander وارد ادبیات جغرافیا در آلمان گردیده که با گسترش بررسی های جغرافیایی ، اهمیت اقتصادی ـ اجتماعی و فرهنگی آن بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است (رهنمایی ، محمد تقی ، ۱۳۷۹ ، ص۸ ) و می توان گفت : « جغرافیای گردشگری عبارت است از : مجموعه تأثیرات و روابط متقابلی که در نتیجه حضور موقت و گذران اوقات فراغت فردی یا گروهی از افراد غیر محلی از یک طرف ، و محیط پیرامون از طرف دیگر به وجود می آید که علاوه بر توجه کردن به جنبه های اجتماعی ـ اقتصادی و فرهنگی آن ، اساس پیدایش آن را با توجه به عوامل جغرافیایی توجیه می نماید . این شاخه از جغرافیا ، با شناخت آگاهانه به تجزیه و تحلیل جریان گردشگری پرداخته و اثرات اجتماعی ـ اقتصادی و فرهنگی آن را همراه با آینده نگری بررسی می نماید» . ( رضوانی علی اصغر ، ۱۳۷۴ ، ص۱۲ )
۲-۳ گردشگری نوین :
جهانگردی در سال های آغازین قرن بیست و یکم ، وارد مرحله نوینی شده است . علیرغم بروز نا آرامیها ، بحران ها ، تشنجات ، جنگ افروزی ها ، بلایای طبیعی همچون زلزله ، سیل ، مشکلات زیست محیطی و . . .، توریسم به یک واقعیت مهم اجتماعی ، فرهنگی ، سیاسی و اقتصادی بدل گشته است . کشورهای مختلف با فرهنگ های گوناگون ، با شهرها و روستاهای کوچک و بزرگ ، آداب و سنن متفاوت و با ویژگی های گوناگون طبیعی و اکولوژیکی مردمان دیگر سرزمین ها را به میزبانی خود فرا می خوانند و جهانگردی روابط بین ملت های گوناگون را مستحکم نموده است . ( منشی زاده ، ۱۳۸۴ ، ص ۸۴ )
شکل شماره () ارتباط رشته های علمی با توریسم و ابعاد آن
الوانی مهدی،شاهرخ زهره دشتی،اصول و مبانی جهانگردی،۱۳۸۱ ، ص۱۲۱. منبع :
۲-۴ سابقه تشکیلات توریستی در ایران
هر چند کشور ما از دیرباز مکانی برای بازدید جهانگردان بوده که با سفر به ایران به سیر و سیاحت در آن می پرداختند و هر یک به نوبه خود در خلق آثاری که معرف سرزمین ایران بود تلاش می کردند اما عملاً پرداختن به موضوع توریسم به طور رسمی به زمان شروع برنامه های عمرانی کشور مربوط می شود . «برای اولین بار در سال ۱۳۱۴ اداره ای در وزارت کشور به نام اداره امور جهانگردی تاسیس شد که فعالیت آن محدود به چاپ نشریاتی در زمینه جهانگردی به صورت کتابچه های راهنما بود. بعد از شهریور ۱۳۲۰ اداره مذکور جای خود را به شورای عالی جهانگردی داد . این شورا در وزارت کشور تشکیل می شد و امور اداری آن را اداره سیاسی وزارتخانه مزبور انجام می داد» ( رضوانی ، ۱۳۸۰ ، ص ۸۴ ) در سال ۱۳۳۳ اهمیت جلب توریست و جهانگردان خارجی با توجه به جنبه های اقتصادی و فرهنگی آن مورد توجه دولت قرار گرفت و اداره جهانگردی مجدداً در وزارت کشور تشکیل شد.
«در سال ۱۳۴۰ شورای عالی جهانگردی مرکب از ۱۲ نفر از نمایندگان وزارتخانه ها و موسسات دولتی و سه نفر از اشخاص مطلع و بصیر در امر جهانگردی تشکیل گردید، با نیاز به اقدامات اساسی در زمینه توریسم در تاریخ ۱۷ فروردین ۱۳۴۲ سازمانی به نام سازمان جلب سیاحان تاسیس گردید که اقدامات بسیار موثر و زیر بنایی را برای توسعه توریسم به عمل آورد. در سال ۱۳۵۳ سازمان جلب سیاحان با وزارت خانه اطلاعات وقت ادغام گردید و این وزارت تحت نام اطلاعات و جهانگردی شروع به کار نمود. در این زمان فعالیتهای جهانگردی تحت الشعاع امور اداری و فعالیتهای وزارت اطلاعات قرار گرفت و عملاً کارآیی آن کاهش یافت» ( دیبایی ، ۱۳۷۱ ، ص ۸۴ ) .
بعد از انقلاب «به منظور جلوگیری از تداخل وظیفه و هماهنگ نمودن تمام فعالیتها و مسایل مربوط به امور جهانگردی در جهت اعمال سیاست صرفه جویی طبق مصوبه مورخ ۲۱/۸/۱۳۵۸ شورای انقلاب، سازمان مراکز ایرانگردی و جهانگردی با بافت و خط مشی های جدید و هدف های متمایز از گذشته به منظور اداره و بهره برداری از امکانات جهانگردی شروع به فعالیت نمود. » ( سازمان برنامه و بودجه ، ۱۳۷۸ ، ص ۱۷ ) در سالهای پس از جنگ بعد از یک دوره رکود در فعالیتهای توریستی در ایران ، در سال ۱۳۷۰ قانون توسعه ایرانگردی و جهانگردی به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و به موجب یکی از مواد آن شورای عالی جهانگردی به منظور طراحی و تدوین آئین نامه ها، قوانین و دستورالعمل های مناسب برای توسعه جهانگردی ایران مسئولیت یافت.
۲-۵- اکوتوریسم :
اکوتوریسم کوتاه شده Ecological Tourism است که در ادبیات فارسی طبیعت گردی نام گرفته و گرایش نو و پدیده ای نسبتاً تازه در صنعت جهانگردی است که تنها بخشی از این صنعت را تشکیل می دهد . این گونه از جهانگردی فعالیتهای فراغتی انسان را بیشتر در طبیعت امکان پذیر می سازد و مبتنی بر مسافرتهای هدفمند همراه با دیدار و برداشتهای فرهنگی و معنوی از جاذبه های طبیعی و لذت جویی از پدیده های گوناگون آن است . (رضوانی ، علی اصغر ، ۱۳۸۰ ، ص ۲۳۵ )
یا به عبارت دیگر می توان گفت : برای استفاده از مکانهای گردشگری و تفریحی ، شاخه ای از علم بیولوژی مورد استفاده قرار می گیرد که به آن اکولوژی می گویند . از ترکیب این علم با گردشگری ، اکوتوریسم بوجود می آید و هدف آن عبارت است از : بررسی توسعه صنعت گردشگری بدون لطمه زدن به محیط زیست . ( منصوری علی ، ۱۳۷۶ ، ص۲۷ )
به دلیل آنکه محیط زیست انسان در خیلی از موارد مثل : نابودی تدریجی محیط های طبیعی ، از بین رفتن محیط های طبیعی ، از بین رفتن زمینهای کشاورزی ، آلودگی آبهای سطحی و زیرزمینی ، ایجاد سرو صدا و انواع آلودگی و … از پیشرفت صنعت گردشگری صدمه می بیند ، سازمان جهانی گردشگری (WTO )مواردی را از کنفرانس ریو در زمینه اکوتوریسم استخراج کرده که عبارت اند از : ( توسعه پایدار توریسم پس از اجلاس ریو ، ۱۳۷۳ ، ص۷۳ )
– صنعت گردشگری باید به حفاظت و احیای اکوسیستم کره زمین کمک نماید . در این ارتباط گردشگری می تواند به حفاظت از پارکهای ملی و سایر اکوسیستم های حیاتی کره زمین مدد رساند .
– گردشگری ، صلح ، توسعه و حفاظت از محیط زیست با یکدیگر مرتبط می باشند .
– قوانین بین المللی حفاظت از محیط زیست ، بایستی در توسعه صنعت گردشگری و سفر در سطح جهان محترم شمرده شود .
– ملتها باید همدیگر را از بلایای طبیعی که می توانند بر صنعت گردشگری و نواحی توریستی اثر بگذارند ، مطلع سازند . انتشار جزوه هایی در ارتباط با کاهش اثرات بلایای طبیعی در نواحی توریستی مؤثر است .
و بالاخره اینکه ، رفتار گردشگران باید بیشتر مطابق رسم کشور میزبان باشد ؛ درباره محیط زیست بیشتر احساس مسؤولیت کنند ؛ سفر کنند و کمتر به محیط ضرر برسانند ۱ .
اگر چه صنعت گردشگری در بخش باغبهادران به دلیل فقدان زیربناها ، رشد نیافته و حتی هنوز به مرحله بلوغ اجتماعی ـ اقتصادی نرسیده است ولی برای برنامه ریزی در این امر ، توصیه ما این است که : اکوتوریسم را بایستی مد نظر داشت تا اثرات زیست محیطی نا مطلوب بوجود نیاید .
[سه شنبه 1401-04-14] [ 02:46:00 ق.ظ ]
|