به خصوص اگر کنترل های داخلی واحد مورد رسیدگی در حد مطلوب قوی نباشد. ضعف کنترل های داخلی بر خطر کنترل و خطر عدم کشف تأثیر گذار بوده و موجب افزایش حجم نمونه و زمان رسیدگی می شود. میزان تأثیر شواهد بر ذهن حسابرس از مجاب کننده تا متقاعد کننده متغیر است. مشاهده وجه نقد و نظارت بر شمارش آن متقاعدکننده تر از رسیدگی به حسابهای دریافتنی است. ‌بنابرین‏ یافته های حسابرس کمتر ‌بر اساس اطمینان مطلق به دست می‌آید (همان منبع، ۷۷)^۱.

حسابرسی، شهادت دهی درباره کیفیت صورت های مالی است. صورت های مالی حاوی اطلاعاتی مبنی بر ادعاهای مدیریت واحد مورد رسیدگی ‌در مورد وضعیت مالی، نتایج عملکرد و اقلام تشکیل دهنده آن ها‌ است. این ادعاها شامل ادعاهای وجود و وقوع ، مالکیت وتعهدات، ارزشیابی و تخصیص، افشا مناسب و صحت محاسبات اقلام تشکیل دهنده صورت های مالی (دارایی، بدهی و حقوق مالکان ، درآمد و هزینه) است. طبقه بندی ادعاهای مذکور به شکل زیر مفید به نظر می‌رسد:

۱٫ ادعاهای مربوط به وجود فیزیکی و یا عینی

۱-۱٫ اقلام مشهود

۲-۱٫ اقلام نامشهود

۲٫ ادعاهای مربوط به رویدادهای گذشته

۳٫ ادعاهای مربوط به شرایط کمی

۱-۳٫ کمیت های ساده

۲-۳٫ مقادیری مشمول قضاوت های ارزش گذاری

۴٫ ادعاهای کیفی

۱-۴٫ بیان صریح

۲-۴٫ بیان ضمنی

۵٫ ادعاهای صحت محاسبات

۱-۵٫ محاسبات ساده

۲-۵٫ محاسبات پیچیده

برخی از اقلام مندرج در صورت های مالی از قبیل وجوه نقد ، موجودی جنسی ، دارایی های ثابت و اقلام مشابه ، وجود فیزیکی و عینی و قابل مشاهده دارند . این اقلام معمولاً در دسترس بوده و به طور مستقیم قابل بررسی اند . در بررسی این اقلام شواهدی جمع‌ آوری می شود که متقاعدکننده تر بوده و اطمینان بیشتری برای حسابرس ایجاد می‌کنند و این اطمینان ، محدود به وجود فیزیکی آن ها‌ است و نمی تواند مربوط به کیفیت، وضعیت و ارزش و یا حتی در مواردی کمیت آن باشد (همام منبع، ۷۹)^۲.

صورت های مالی همچنین، دربر گیرنده اقلام دارایی و بدهی های غیر فیزیکی و نامشهود است. به عنوان مثال حسابهای دریافتنی، سرقفلی، حق امتیاز، علائم تجاری، حسابهای پرداختنی و سایر موارد مشابه را می توان نام برد که وجود فیزیکی نداشته و قابلیت بررسی مستقیم را ندارند. برای این اقلام امکان دسترسی مستقیم به شواهد و مدارک همانند اقلام فیزیکی موجود نمی باشد؛ ولی ممکن است اسنادی دال بر وجود اقلام مذکور موجود باشد که از درجه اطمینان کمتری برخوردارند .

صورت های مالی حاوی ادعاهایی مبنی بر عدم وجود برخی اقلام نیز می‌باشد. این ادعاهای منفی مشکلات متفاوتی را برای حسابرس ایجاد می‌کند. اول اینکه این نوع مدارک به اندازه اعلام آشکار وجود یک قلم، نمی تواند ذهن حسابرس را مجاب و متقاعد کند. همچنین تعیین معتبر یا غیر معتبر بودن این مدارک دشوار است. به عبارتی برای اثبات صحت ادعاهای منفی حسابرس مجبور است شواهدی با اطمینان کمتر جمع‌ آوری نماید .

صورت های مالی نمایانگر رویدادهایی است که در گذشته اتفاق افتاده اند. در اینجا شباهت بسیاری بین حسابرسی و تاریخ نگاری مشهود است. زیرا هر دو گروه با حوادث و وقایع گذشته در گیرند.

صورت های مالی همچنین حاوی مواردی مبنی بر وضعیت کمی اقلام می‌باشند. اغلب اقلام مندرج در صورت های مالی به شکل مقادیر و اعداد گزارش می‌شوند. گاهی وجود و صحت وجود این کمیت ها به راحتی اثبات می شود مانند اثبات وجوه نقد از طریق شمارش یا نظارت بر شمارش ، و گاه نیاز به محاسبات و بررسی های پیچیده احساس می شود مانند اثبات وجود و صحت درآمدها چرا که واحد اندازه گیری مناسبی برای محاسبه ندارد و نیازمند قضاوت های ارزش گذاری است. لذا شواهد تأیید کننده کمیت های ساده، متقاعدکننده تر از شواهد تأیید کننده کمیت های پیچیده است (همان منبع، ۸۲)^۱.

وضعیت های کیفی در زمره ادعاهایی است که رسیدن به اطمینان قطعی ‌در مورد آن ها غیر ممکن است. مثلاً ویژگی قابل فروش بودن اوراق بهادار نوعی ویژگی انتزاعی است و به صراحت در یادداشت های پیوست گزارش می شود و طبقه بندی بدهی های جاری ( به علت متمایز بودن در چند ویژگی خاص ) یک ویژگی کیفی ضمنی است. این ادعاها نیازمند شواهدی متفاوت از شواهد ادعاهای وجود فیزیکی است .

ادعاهای دیگری در صورت های مالی وجود دارند که حاکی از ماهیت ریاضی و محاسباتی اقلام است. به عنوان مثال ارائه مجموعه ای از هزینه ها و درآمدها، ادعایی است مبنی بر گزارش صحیحی از محاسبات ریاضی ریز اقلام آن گروه ها. بسیاری از این ادعاها نتیجه یک محاسبه ساده ریاضی است و حسابرس با اجرای محاسبه مجدد، از صحت آن اطمینان حاصل می‌کند. در برخی موارد، محاسبه نیاز به توانایی هایی فراتر از توانایی حسابرس دارد.

برای حفظ صلاحیت حرفه ای، حسابرس باید تبحر لازم برای چنین محاسباتی را کسب نماید. ‌بنابرین‏ ادعاهای ریاضیاتی ممکن است تا اندازه ای در گروه ادعاهایی قرار گیرد که شواهد مربوط به آن، متقاعدکننده اند.

مطالب بالا نشان می‌دهد که فقط برای معدودی از ادعاهای مندرج در صورت های مالی، شواهد متقاعد کننده وجود دارد و علاوه بر آن ها ادعاهایی وجود دارد که شواهد گردآوری شده برای آن ها، حسابرس را مجاب نمی کنند بلکه ممکن است تنها وی را قانع به پذیرفتن نمایند. این موضوع را می توان به شکل زیر دسته بندی کرد :

– ادعاهایی که شواهد مجاب کننده دارند شامل وجود اقلام فیزیکی و عینی ، مقادیر کمی ساده و ادعاهای ریاضی و محاسباتی .

– ادعاهایی که شواهد مجاب کننده ندارند شامل وجود اقلام فیزیکی که حضور ندارند، وجود اقلام غیر فیزیکی و نامشهود، عدم وجود اقلام فیزیکی و غیر فیزیکی، رخدادهای گذشته، مبالغ مربوط به قضاوت های ارزش گذاری و ادعاهای کیفی ( ضمنی و صریح ) .

نکته ای که باید در اینجا مورد توجه قرار گیرد زمان است. در مواردی ، با وجود در دسترس بودن شواهد متقاعدکننده، حسابرس به دلیل محدودیت زمانی قادر به جمع‌ آوری آن ها نمی باشد. عامل مهم دیگر هزینه است. حسابرس در یک چارچوب اقتصادی کار می‌کند و باید تعادل هزینه با درآمد حاصل را در نظر بگیرد . موضوع قابل تأمل دیگر اهمیت است. غیر منطقی است که حسابرس برای اطمینان از اقلام بی اهمیت متحمل صرف زمان و هزینه گردد. نکته دیگر این که در صورت متقاعدکننده بودن شواهد جمع‌ آوری شده، نیاز به گردآوری شواهد اضافی برای اثبات اقلام بااهمیت نیست (همان منبع، ۷۹ )^۱ .

۷-۲ انواع شواهد حسابرسی

مدارک و شواهد حسابرسی، کلیه اطلاعات مورد استفاده حسابرس برای رسیدن به یک نتیجه گیری که نظر حسابرس بر آن استوار است را شامل می شود. حسابرس بیشتر وقت خود را صرف جمع‌ آوری شواهد مربوط به ادعاها و اظهارات مندرج در گزارشات مدیریت واحد مورد رسیدگی و ارزیابی آن ها می‌کند. فرایند جمع‌ آوری شواهد، هسته اصلی یک حسابرسی را تشکیل می‌دهد (ریتنبرگ و دیگران ، ۲۰۰۸ ،۱۵۰) ^[۴۵]۲٫

به عبارت دیگر مجموعه حقایق و اطلاعات دقیق، مربوط و کافی، اعم از قطعی و ابرازی که حسابرس برای اثبات یک گزاره ، موضوع یا فرض، گردآوری می‌کند تا پشتوانه و مبنای نظر حرفه ای او قرار گیرد (سلیمانی ،۱۳۷۹، ۱۳)^۱.

انواع عمده شواهد حسابرسی که به عنوان مبنای قضاوت حرفه ای توسط حسابرس گردآوری می شود، عبارت است از:

1. 1. شواهد عینی

۲-۲-۲-۲-۳- فرم پیش‌بینی^[۱۵]

مدیران پیش‌بینی سود را می‌توانند به صورت کمی و کیفی منتشر نمایند .پیش‌بینی های کیفی عددی نمی باشند) مثلاً سود در سه ماهه ی بعد بالاتر خواهد بود (، در حالی که پیش‌بینی های کمی با یک حد ) مقدار) عددی ، در یک دامنه با ماکزیمم و مینیمم برآوردی نمایش داده می‌شوند . محققان بر این عقیده اند که فرم پیش‌بینی دقت گمانه های مدیر درباره ی آینده را در بر دارد . ( کینگ و سایرین ۱۹۹۰ ).عواملی که با دقت پیش‌بینی رابطه عکس دارند شامل اندازه شرکت، نوسانات بازده ، هزینه های مالکانه، بدهی قانونی، مدت زمان پیش‌بینی )باگینسکی و هاسل ۱۹۹۷ ، باگینسکی و سایرین ۲۰۰۲ ، بامبر و چیون ۱۹۹۸ ( می‌باشند. نهایتاًً، اخبار منفی نسبت به اخبار مثبت با دقت کمتر در پیش‌بینی مرتبط است ) چوی و سایرین ۲۰۰۶ ).

۲-۲-۲-۲-۴- اسناد همراه پیش‌بینی^[۱۶]

اگرچه بیان این مطلب که پیش‌بینی ها به صورت مجزا اتفاق نمی افتند، بحث تازه ای نیست ( ویمایر ۱۹۸۴) ،

اطلاعات همراه پیش‌بینی ها، تابعی از درخواست محققان می‌باشد . ‌در مورد ۹۶۱ پیش‌بینی در طی سال های

۱۹۹۶-۱۹۹۳ ، باگینسکی و سایرین (۲۰۰۴) متوجه شدند که نزدیک به سه الی چهار پیش‌بینی همراه با مستندات یا ادله می‌باشد.

۲-۲-۲-۲-۵- پیش‌بینی انفرادی در مقابل پیش‌بینی گروهی^[۱۷]

پیش‌بینی های سود اغلب با اعلام سود یا دیگر آگهی های شرکت دسته بندی می‌شوند . در یک نمونه از ۶۵۸

پیش‌بینی برای دوره زمانی بین ۹۷-۱۹۹۳ ،هوتون و سایرین (۲۰۰۳)، متوجه شدند که ۱۹۵ پیش‌بینی همزمان با اعلام سود انجام می‌گردد. در یک نمونه از ۲۶۳ پیش‌بینی سود سالانه برای دوره زمانی ۸۲-۱۹۷۸ ، هان و ویلد(۱۹۹۱) متوجه شدند که از میان ۱۶۲ پیش‌بینی سود، ۱۰۱ پیش‌بینی سود با پیش‌بینی درآمد همراه اند.

۲-۲-۲-۲-۶- پیش‌بینی جزئی نگر^[۱۸]

پیش‌بینی در سطوح جزئی نگر متفاوت است . این بدان معنی است که مدیران می‌توانند پیش‌بینی را تنها ‌در مورد سود خالص پایین منتشر کنند .راه دیگر اینکه، آن ها می‌توانند پیش‌بینی سود را همراه با پیش‌بینی اقلام کلیدی در صورت سود و زیان منتشر کنند ) نظیر درآمد ، بهای تمام شده فروش کالا و غیره ( .

۲-۲-۲-۲-۷- افق پیش‌بینی و به موقع بودن^[۱۹]

مدیران می‌توانند افق زمانی را ‌در مورد پیش‌بینی هایشان انتخاب کنند . به عنوان نمونه، مدیران پیش‌بینی سود را به صورت سه ماهه یا سالانه انجام می‌دهند. شواهد اخیر حاکی از این است که افزایش شمار شرکت ها دوره زمانی پیش‌بینی را از سه ماهه به سالانه جهت می‌دهد .

یک ویژگی مرتبط در پیش‌بینی ها، به موقع بودن پیش‌بینی است که به تفاوت از زمان بین پیش‌بینی و تحقق سود واقعی اشاره دارد . ویماپر( ۱۹۸۵) به موقع بودن را بررسی کرد و متوجه شد که شرکتهایی که درآمدشان مقطعی است، پیش‌بینی همراه با تأخیر در سال دارند .

۲-۲-۲-۳- نتایج پیش‌بینی^[۲۰]

نتایج پیش‌بینی اشاره دارد بر نتایجی که با انتشار پیش‌بینی مرتبط اند. همان طور که قبلاً گفتیم ، پیش‌بینی ها

به دلایل گوناگون مطرح می‌شوند) کاهش اقامه ی دعوی، کاهش عدم تقارن اطلاعات ( و نتایج گوناگون مرتبطی به همراه دارند .

۲-۲-۲-۳-۱- عکس العمل بازار سهام^[۲۱]

مدیران اغلب پیش‌بینی سود را جهت تصحیح مسائل عدم تقارن اطلاعاتی مطرح می نمایند و ‌بنابرین‏ قیمت سهام شرکتشان تحت تأثیر قرار می‌گیرد(ناجار ۲۰۰۳).اگرچه پیش‌بینی سود و مربوط بودن(محتوای اطلاعاتی) همیشه واضح و آشکار نیستند. تحقیقات جدیدتر ،این سوال را مطرح می‌کنند که آیا پیش‌بینی مدیریت باید متکی بر فعالان بازار باشد. هوتون و استوکن (۲۰۰۷ ) متوجه شدند هنگامی که شرکت اعتبار را پیش‌بینی می‌کند، در قبال پیش‌بینی اخبار خوب توسط مدیران، مسئولیت بیشتری دارند . همچنین محققان برآنند که بازارها ممکن است واکنش متفاوتی به اخبار خوب در مقابل اخبار بد داشته باشند . زمانی که پیش‌بینی اخبار بد آگاهی دهنده می‌باشد، پیش‌بینی اخبار خوب تنها هنگامی آگاهی دهنده خواهد بود که با اطلاعات قابل تصدیق همراه باشد ( هوتون ۲۰۰۳ ) یا مدیرانی آن ها را ارائه دهند که در گذشته دقیق بوده اند.

۲-۲-۲-۳-۲- عدم تقارن اطلاعاتی / هزینه سرمایه^[۲۲]

تئوری اقتصادی پیش‌بینی می‌کند که افشای اختیاری ) و به ویژه تعهد مبنی بر افشا را پنهان می‌کند ( ،عدم تقارن اطلاعات را کاهش می‌دهد ) دیاموند و ورچیا ۱۹۹۱ ، لویز و ورچیا ۲۰۰۰). کاهش در عدم تقارن اطلاعاتی به کاهش هزینه سرمایه منجر می شود .مطالعات محدودی که مستقیماً نتایج هزینه سرمایه ی انتشار پیش‌بینی سود را بررسی می‌کنند توسط کولر و یان ( ۱۹۹۷ ) صورت پذیرفته است . آن ها کاهش را که در پرسش پیشنهادی مستند کرده‌اند ) معیاری برای عدم تقارن اطلاعاتی ( به عنوان نتیجه ی پیش‌بینی سود مطرح

می‌کنند.

۲-۲-۲-۳-۳- مدیریت سود^[۲۳]

مدیران مستقیماً نمی توانند بر قیمت سهام یا هزینه یا هزینه سرمایه با توجه به پیش‌بینی سود اثرگذار باشند .

اگرچه اخباری را که نهایتاًً گزارش می‌کنند، می‌توانند تحت تأثیر قرار دهند . هیرست (۲۰۰۷) متوجه شد که سرمایه گذاران معتقدند کیفیت گزارش های مالی زمانی که مدیران پیش‌بینی های متفاوتی دارند، بیشتر خواهد بود.

۲-۲-۲-۳-۴- ریسک اقامه ی دعوی^[۲۴]

محققین ثابت رده اند که، مدیران به ویژه زمانی که با اخبار بد مواجه هستند، افشای سود را تحت تأثیر قرار می‌دهند. تا از این طریق بتوانند از طرح دعوی علیه شرکت پیشگیری کنند یا از این طریق بتوانند از طرح دعوی علیه شرکت پیشگیری کنند یا لااقل هزینه طرح دعوی در اینده را به کمترین میزان خود برسانند.

۲-۲-۲-۳-۵- تحلیل گر و رفتار سرمایه گذار^[۲۵]

محققین ثابت کرده‌اند که، مدیران به ویژه زمانی که با اخبار بد مواجه هستند، افشای سود را تحت تأثیر قرار می‌دهند. تا از این طریق بتوانند از طرح دعوی علیه شرکت پیشگیری کنند یا لااقل هزینه طرح دعوی در آینده را به کمترین میزان خوئ برسانند.

بسیاری از مطالعات حاکی از آن است که تحلیل گران، پیش‌بینی هایشان را ‌در مورد سود شرکت به روز می‌کنند ) ویمایر ۱۹۸۶ ، جینینگز ۱۹۸۷ ). علاوه بر این، شواهد اخیر بیان گر این است که ۶۰ درصد از تحلیل گران پیش‌بینی هایشان را ظرف پنج روز از زمان راهنمایی مدیریت بازنگری می‌کنند ) کاتر ۲۰۶۶ ).

۲-۲-۲-۳-۶- اعتبار دقت و شفافیت^[۲۶]

پیش‌بینی های سود توسط مدیریت با نتایج مهم بازار سرمایه و هزینه تغییر سرمایه مرتبط اند. این نتایج، سوابق

و ویژگی های پیش‌بینی می‌باشند . به عنوان مثال، پیش‌بینی مدیریت به تجدید نظر در پیش‌بینی سود منتهی می شود که این امر توسط تحلیل گران صورت می پذیرد و البته زمانی که از شرکت های با دقت بالای پیش‌بینی گذشته، نشأت گرفته باشند.

بررسی تعریف‌ها و مفاهیم راهبری شرکتی و مرور دیدگاه­ های صاحب­نظران، حکایت از آن دارد که راهبری شرکتی یک مفهوم چند رشته­ای (حوزه­ای) است و هدف نهایی راهبری شرکتی دستیابی به چهار هدف اساسی زیر در شرکت‌هاست:

• ‌پاسخ‌گویی‌، شفافیت، عدالت (انصاف) و رعایت حقوق ذینفعان.

با مرور تعریف­های یاد شده و تحلیل آن ها می‌توان تعریف جامع و کامل زیر را ارائه کرد:

“راهبری شرکتی قوانین، مقررات، ساختارها، فرایندها، فرهنگ‌ها و سیستم‌هایی است که موجب دست­یابی به ‌هدف‌های‌ ‌پاسخ‌گویی‌، شفافیت، عدالت و رعایت حقوق ذینفعان می‌شود” (حساس یگانه، ۱۳۸۵).

۲-۲-۱-۳٫ضرورت به کارگیری نظام راهبری شرکتی

برای حصول اطمینان از ایفای مسئولیت ‌پاسخ‌گویی‌ بنگاه‌های اقتصادی در مقابل عموم و افراد ذینفع باید نظارت و مراقبت کافی به عمل آید. اعمال نظارت و مراقبت در این زمینه مستلزم وجود ساز و کارهای مناسبی است که از جمله این سازوکارها، طراحی و اجرای راهبری شرکتی مناسب در شرکت‌ها و بنگاه­های اقتصادی است. راهبری شرکتی که با حفظ تعادل میان اهداف اجتماعی و اقتصادی و اهداف فردی و جمعی سروکار دارد، موجب ترغیب استفاده کارآمد از منابع و الزام ‌پاسخ‌گویی‌ شرکت‌ها در خصوص ایفای وظیفه مباشرت برای اداره منابع می­ شود. پیچیدگی روابط اقتصادی و اجتماعی در بنگاه­های اقتصادی و بروز تضاد منافع در حوزه های متفاوت میان گروه ­های مختلفی که به نحوی با بنگاه­های اقتصادی در تعامل هستند، نیاز به استقرار یک راهبری شرکتی مناسب در شرکت‌ها که حامی حقوق و منافع همه گروه­ های ذینفع باشد، را بیش از پیش ضروری می­سازد. ورشکستگی شرکت‌های عظیم جهان همچون انرون و ورلدکامدر دهه اخیر اهمیت راهبری شرکتی شرکت‌ها را در هدایت و اداره مؤثر بنگاه­های اقتصادی بیش از پیش روشن ساخت.

از سوی دیگر، علی­رغم گسترش دامنه حقوق مالکانه و تعدد سهام­داران، کنترل و اداره شرکت‌ها در اختیار گروه خاصی از سهام­داران قرار گرفته است که این امر عملاً باعث شده تا از نفوذ سهام­داران جزء در انتخاب هیئت مدیره شرکت و نظارت بر عملکرد آن­ها کاسته شود و کنترل و هدایت شرکت‌ها در اختیار سهام­داران خاص متمرکز شود. این گروه از سهام­داران نقش اصلی را در تعیین اکثریت اعضای هیئت مدیره، انتخاب حسابرس مستقل و تعیین خط‌مشی کلی شرکت دارند. همین امر باعث تضییع حقوق و منافع سهام‌داران اقلیت به دلیل عدم مشارکت آن­ها در نظارت و کنترل مؤثر بر شرکت و تعیین مدیران و حسابرس مستقل آن شده است. رفع این­گونه نارسائی­ها، مستلزم وجود یک راهبری شرکتی مناسب در شرکت‌هاست. راهبری شرکتی بنگاه که در فضای قانونی، نظارتی و انضباطی و محیط­های پیرامونی نضج پیدا می­ کند، به مسائلی همچون برقراری عدالت میان گروه ­های مختلف، استفاده کارآمد از منابع اقتصادی بنگاه، فراهم­کردن اطلاعات شفاف، ایجاد محیط سالم گزارشگری مالی، استقرار سیستم مناسب نظارتی و جبران خدمات مدیران می ­پردازد.

روابط میان دست اندرکاران در نظام حاکمیتی بر حاکمیت شرکتی بسیار مؤثر است، به طوری که سهام‌داران کنترلی (شامل افراد، هلدینگ­های فامیلی، تشکیل­دهندگان بلوک سهام یا سهام­داران دولتی) می ­توانند شرکت‌های مجموعه یا زیر مجموعه یا سهام­داران متقابل را زیر کنترل خود درآورند و همین موضوع مبنای «فساد مالی و دستکاری قیمت» در بازار سرمایه شود. محتوا و ماهیت بیانیه‌ حاکمیت شرکتی دفاع و حمایت جدی از سهام‌داران جزء و منفرد در مقابل سهام‌داران کنترلی یا اکثریت سهام‌داران می‌باشد. تحقیقات به عمل آمده نشان می‌دهد که محور بیانیه حاکمیت شرکتی بر شفافیت و افشای اطلاعات و حذف اطلاعات درونی می‌باشد. بدین معنی که چنانچه شرکتی بتواند چنان بستر و زیر ساخت اطلاعاتی فراهم آورد که همه‌ سهام‌داران در یک زمان مشخص به همه اطلاعات درونی که قابل افشا باشند دسترسی یابند دیگر کسی نمی‌تواند از اطلاعات محرمانه سوء استفاده نماید لذا باید تمهیداتی فراهم گردد که چارچوب افشا و شفافیت محسوب می­شوند. این چارچوب در ملاحظات و تحقیقات انجام شده در جهان کنونی عبارتند از:

• • جلوگیری از قبضه‌ قدرت در شرکت­ها توسط یک گروه یا افراد خاص.

• • تفکیک کامل مدیریت از مالکیت.

• • حضور اعضای هیئت مدیره خاصی به نام «اعضای مستقل هیئت مدیره» که به هیچ یک از گروه‌های سهامدار وابسته نباشند و بتوانند رعایت صرفه و صلاح سهام‌داران را به طور یکسان به عمل آورند.

• • استقرار نظام حسابرسی داخلی و کمیته‌ حسابرسی زیر نظر اعضای مستقل هیئت مدیره و شفاف بودن رابطه‌ حسابرسان مستقل با شرکت.

• تضمین سلامت سیستم‌های گزارشگری شامل گزارش­های سالانه، صورت‌های مالی و گزارش عملکرد هیئت مدیره.

حاکمیت شرکتی تنها بخشی از محیط اقتصادی بزرگ­تری است که شرکت­ها در آن به فعالیت می­پردازند که برای مثال شامل سیاست­های اقتصادی کلان، میزان رقابت در محصول و بازارها ‌می‌باشد. چارچوب حاکمیتی هر شرکتی بستگی به محیط قانونی، نظارتی و نهادی دارد و عواملی چون منشور اخلاقی (اخلاق کسب و کار) و آگاهی شرکت از مسئولیت­های اجتماعی (شامل موارد زیست محیطی) و مورد علاقه جوامعی که شرکت در آن به فعالیت اشتغال دارد می ­تواند در حسن شهرت و موفقیت بلندمدت و پایداری شرکت­ها مؤثر باشد.

به طور خلاصه راهبری شرکتی به دنبال اطمینان یافتن از وجود چارچوبی است که توازن بین آزادی عمل مدیریت، ‌پاسخ‌گویی‌ و صیانت از منافع ذینفعان را فراهم می­ نماید. راهبری شرکتی تضمین می­ نماید که اهداف اساسی سازمان محقق می­شوند، منافع تمام سهام‌داران و ذینفعان حفظ می­ شود، عملیات سازمان و گزارشگری آن صحیح بوده و سازمان طبق اصول، مقررات قانونی و منشور اخلاقی تصریح شده و مدون و سایر ارزش­ها و اصول غیر مدون اداره می­گردد.

جدول۲-۱٫ کارکردهای آرمانی نظام راهبری شرکتی

کارکردهای آرمانی نظام راهبری شرکتی
۱٫ ایجاد امکان برای حیات بلندمدت و نامحدود شرکت‌ها
۸٫ کاهش هزینه سرمایه و تخصیص بهینه­تر منابع اقتصادی
۲٫ جلوگیری از انتقال ثروت در بین گروه ­های مختلف و تضییع حقوق ذینفعان
۹٫ تعادل منافع ذینفعان و حمایت از همه آن­ها
۳٫ پیگیری ثبات مالی و سیستم مالی سالم
۱۰٫ استفاده بهینه از منابع بنگاه و تشویق به استفاده کارای شرکت از منابع اقتصادی
۴٫ افزایش کارایی و بهره ­وری شرکت‌ها و کل اقتصاد
۱۱٫ التزام به افشای عملکردها و پاسخ­گویی ‌در مورد تصمیمات و اقدامات
۵٫ ایجاد مشوق­های مناسب برای هیئت مدیره و مدیران اجرایی برای در نظر گرفتن منافع مالی شرکت و سهام­داران
۱۲٫ تسهیل نظارت کارآ و مؤثر

۲-۱۰-۲) مدل تداخل

این مدل بر این احتمال تأکید می ورزد که در محیط های دارای جمعیت متراکم، مردمان دیگر مانع رسیدن شخص به هدف یا استفاده او از منابع کمیاب می‌شوند .تحقیقات تجربی در این زمینه، کم شدن نمره های دانشجویان را در اتاق های دو نفره که سه نفر را در آن ها جای داده‌اند، نشان داده است.

۲-۱۰-۳ ) مدل کنترل

در مدل کنترل، استرس ، برخاسته از ناتوانی در نفوذ و کنترل روی رویدادهایی است که او می کوشد کنترل خودرا بر آن ها اعمال کند.

پاسخ به از دست دادن کنترل شخی ممکن است شامل کنار کشیدن از دیگران، یا خصومت داشتن بوده، و اگر ادامه یابد به درماندگی آموخته شده منجر شود. برخلاف مدل اضافه بار که پیش‌بینی می‌کند چگونه مردم با ازدحام کنار می‌آیند، مدل کنترل آنچه را که پس از شکست در کنار آمدن پیش می‌آید، پیش‌بینی می‌کند(حسن زاده، ۱۳۸۷).

۲-۱۰-۴ ) مدل تنظیم حریم

این مدل پیش‌بینی می‌کند که فردی که تماس اجتماعی بیش از حد را تجربه می‌کند، از میان راهبردهای گوناگونی که برای تنظیم تماس اجتماعی او وجود دارد دست به انتخاب می زند. از جمله کنار کشیدگی فیزیکی، اجتناب از تماس کلامی، و اعلام مرزبندی قلمرو اگر این کوشش های مربوط به «کنترل مرزها» مکرراً با شکست روبه رو شوند، شخص ممکن است سرانجام دچار استرس شده و حتی ممکن است در تمیز خود از دیگران دچار اشکال شود.

۲-۱۰-۵ ) تورم

این مدل ‌در مورد «زمینه رفتار» است یعنی، یک مکان قابل تشخیص با ویژگی های فیزیکی معین، و مجموعه ای از نقش های شناخته شده برای شرکت کنندگان در آن. ازدحام ممکن است وقتی به وجود آید که یک زمینه رفتاری دارای تعداد نفراتی بیش از حد مورد نیاز برای ایفای نقش آن باشد.

موقعیتی که «تورم» خوانده می شود. ممکن است منجربه احساس از خودبیگانگی در کسانی شود که احساس می‌کنند نقش ایفا نمی کنند.

۲-۱۰-۶ ) اهمیت زمینه

احساس ازدحام در محیط های نخستین (یعنی جاهایی که یک فرد بیشتر وقت خود را در آن ها می‌گذارند، با مردم بر اساس فردی تماس دارد و در گستره وسیعی از فعالیت ها که از نظر او مهم اند درگیر است بیشتر خواهد بود، مثلاً در محیط زندگی شخصی. استوکلوز معتقد است که در محیط های نخستین ، منابع ازدحام از قبیل اضافه بار، ناکام کننده بودن و تورم، «امنیت روان شناختی» فرد را مورد تهدید قرار می‌دهند.در محیط های ثانوی، برعکس، رویا رویی با دیگران نسبتاً موقتی ناشناخته و بدون پیامد است. مراکز خرید، پیاده روها، راهروها در مدرسه و آسانسورها مثال هایی از نمونه اخیرند. ازدحام در چنین محیط هایی ممکن است کمتر تهدید کننده باشد زیرا مردم معمولاً می‌توانند هر وقت بخواهند آن جاها را ترک کنند.

۲-۱۰-۷ ) اهمیت ادراک ها

بعضی از نظریه پردازان بر این عقیده اند که ازدحام بستگی به نحوه درک ما از یک موقعیت دارد.

پاترسون بر این باور است که ازدحام وقتی می‌تواند روی دهد که مردم انگیختگی ناشی از مجاورت بسیار نزدیک با دیگران را تجربه می‌کنند، اما تنها وقتی که آن ها واکنش خود را به عنوان پاسخی منفی به مردمان دیگر تلقی کنند. دیگر محققان این گفته را تأیید کرده و اظهار می دارند که اسناد انگیختگی به چیزی علاوه بر آدم های داخل یک اتاق می‌تواند تجربه ازدحام را کاهش دهد.

۲-۱۰-۸ )مدل احساس محور استرس حرفه ای

فرض می‌کند افرادی که احساس استرس زا می‌کنند زمانی که در معرض یک رویداد درمحیط های خاص قرار بگیرند ممکن است سویه های شغلی را تجربه کنند.

۲-۱۰-۹ ) نظریه احساس کانن ـ بارد

این نظریه بیان می‌کند وضعیتی که یک شخص دچار استرس های فیزیولوژیکی شده است به عنوان مثال، حمله قلبی، ممکن است با استرس روانی به عنوان مثال، بیماری روانی همزمان باشد.

۲-۱۰-۱۰ ) نظریه برانگیختگی شناختی اریکسون^[۱۲۹]و یورسین^[۱۳۰]

از تنوع های استرس که احساس ناامیدی، ناتوانی و عدم توانایی در کنار آمدن با موقعیت های استرس زای یک فرد برانگیزد می‌تواند سلامت احساس را کاهش دهد. که به طور بالقوه می‌تواند منجربه احساس ناامیدی، محرومیت و یا نارضایتی شود. به عنوان مثال: اگر فرد احساس کند در کنار آمدن با شرایط استرس زاناتوان است منجربه احساس نارضایتی از شغلش می شود.

۲-۱۰-۱۱ ) نظریه خودکار آمدی بندورا

بیان می‌کند که اگر یک فرد دارای خودکار آمدی بالایی (یعنی باور به توانایی اش در اجرای یک راهکار) باشد این افکار منفی شناختی اش استناد نخواهد شد. استفاده از این تئوری در یک مدل استرس حرفه ای نشان می‌دهد که اگر یک فرد دارای خودکارایی بالا یعنی اعتقاد به مدیریت احساساتش باشد به طور مؤثر عوامل استرس زای شغلش را کاهش خواهد داد و سلامت احساس اش را افزایش می‌دهد وسطح استرس روانی را پایین می آورد.

۲-۱۱ ) استرس و شغل

تقریباً همه مردم، زمانی به استرسی که با شغل آنان مرتبط است، دچار می‌شوند. اغلب این استرس ها جزیی و کوتاه مدت است و تاثیر کمی بر فرد دارد. اما برای بسیاری از مردم، استرس شدید و طولانی مدت است.وظایف محوله ممکن است موجب ایجاد استرس شوند. اول این که، امکان دارد حجم کار خیلی زیاد باشد. بعضی افراد خود را ملزم به انجام دادن کارهای سخت و طولانی مدت می بینند، به دلیل آن که یا به پول آن نیاز دارند یا آن که تصور می‌کنند رئیس شان از آنان راضی نخواهد بود. نتایج پژوهش‌ها نشان داده که حجم زیاد کار با تعداد حوادث و مشکلات بهداشتی مرتبط است. دوم این که، بعضی از کارها بیش از فعالیت های دیگر استرس زا هستند. برای مثال، کارهای تکراری که از توانایی‌های کارگر در آن ها استفاده نمی شوند، موجب استرس می‌شوند.

مسئله دیگری که امکان دارد استرس زا باشد، ارزشیابی کار کارمند است، فرایندی که هم برای رئیس و هم کارمند مشکل است.

کارهایی که با جان مردم سروکار دارند نیز استرس زا هستند. مثلاً حجم کار کارکنان پزشکی بسیار زیاد است و آنان اغلب با شرایط حساس مرگ و زندگی سروکار دارند.

کوچک‌ترین اشتباهی ممکن است پیامدهای جبران ناپذیری داشته باشد. در بخش مراقبت های ویژه بیمارستان، بسیاری از موقعیت های اضطراری پیش می‌آید که لازم است تصمیم های آنی گرفته و بی درنگ و دقیقاً اجرا شود. این گونه شرایط و نظایر آن ها در حرفه پزشکی، تاثیر خود را می‌گذارند و اغلب موجب فرسایش روانی شاغلان این حرفه ها می‌شوند(مسلش ،۱۹۸۲).

جنبه‌های دیگری از شغل نیز ممکن است موجب افزایش استرس کارمندان و کارگران شوند. به عنوان مثال، استرس می‌تواند در نتیجه موارد زیر ایجاد گردد:

۲-۱۱-۱)محیط فیزیکی

سروصدا، حرارات، رطوبت و روشنایی شدید می‌تواند موجب افزایش استرس شود.

۲-۱۱-۲ )کنترل نداشتن بر قسمت هایی از کار

کنترل کم بر مراحل یا سرعت کار، موجب ایجاد استرس می شود.

۲-۱۱-۳ ) روابط میان فردی ضعیف

در صورتی که رئیس یا همکاران، تندخو، از خود راضی ، بی تفاوت یا سخت گیر باشند، استرس شغلی نیز یاد خواهد بود.

۲-۱۱-۴) ارتقا و تأیید ناکافی

باید یادآور شویم که موضوع رتبه‌بندی و اعتبارسنجی موضوعی جهانی و فراگیر شده است. آژانس بین‌المللی IOSCO در آخرین توصیه های خود ‌به این موضوع اشاره دارد و تأکید می‌کند که تمامی آژانس‌های رتبه‌بندی ضمن تهیه اطلاعات داخلی، نگاهی جهانی داشته و سعی کنند اطلاعات بین‌المللی را تهیه کنند و با سایر آژانس‌ها همکاری داشته باشند.

۲-۱۴-کنترل وپاسخ ریسک

رتبه بندی ریسک به دلیل ارائه برنامه ای برای مقابله با ریسک در هر مرحله از پروژه الزامی است. به هر ریسک فاکتور ارزشی داده شده و با توجه به کارهایی که بالا ترین ارزش ریسک را دارد نقشه راه پروژه در حال توسعه رسم می شود.

در بسیاری از پروژه ها ، قاعده کلی این است که تیم پروژه تمرکز تلاش خود را بر روی ریسک های بالای ۲۰% قرارمی دهند. اما این دشوار و زمان بر است.و ریسک ها باید گسترده تر شوند.بارکی و همکاران^[۱۷] در سال ۲۰۰۱ خاطر نشان کرده‌اند که مدیریت ریسک یک پروژه باید ریسک ها را در سطوح مختلف بررسی کنند و پروژه ها هر چه قدر پر ریسک تر باشند باید وضوح ریسک گسترده تر باشد.

به عنوان مثال ، پیاده سازی اولیه یک مخزن دیجیتالی دارای ریسک کمتری نسبت به انتقال نرم افزاری در بعد معماری است .

انتقال ،ریسک بیشتری نسبت به اجرا دارد ،چرا که انتقال در بدنه مواد ریسک های بالقوه ای وجود دارد که اجرا با آن مواجه نیست. در پیاده سازی اولیه ، تنها مدل مفهومی آن در معرض ریسک است .از آنجا که هیچ بدنه مواد در معرض خطر وجود ندارد یا از دست رفته است، این فعالیت ریسک کمتری نسبت به انتقال اشیاء دیجیتال دارد.

هر چند که این موضوع کلیشه ای شده اما صحیح است که مؤثرترین استراتژی اجتناب از ریسک این است که از ارتباطات در سرتاسر سازمان وتیم پروژه اطمینان داشته باشیم.در بسیاری از موارد، مدیران موفق پروژه اکثر نیازهای مردم را در یک حلقه نگه می دارند.

برخی از عناصر که می‌تواند در تسهیل ارتباطات کمک کند عبارتند از: داشتن سیستمی ردیابی که به همه طرف های ذیربط پروژه قابل دسترسی باشد.در پروژه های سیستم های ردیابی ، طرح کلی پروژه و ریسک هامی توانند مستند شوند.با بهره گرفتن از این سیستم می توان در هنگام روخداد حوادث ، نقاط عطف را شناسایی و ردیابی کرد .در محیط پروژه این سیستم می‌تواند اجرا شود و این برای موفقیت پروژه مهم است، زیرا به آن اجازه می‌دهد تا در یک لحظه از جدول زمانی پروژه ، ریسک ها را شناسایی کنند.

برنامه ریزی انعطاف پذیر، سنگ بنای ارزیابی ریسک مستمر است. اگرچه مدیر پروژه نمی خواهد به طور مداوم در پاسخ به هر رویداد در حال تغییر باشنداما نکته مهم است که برای انطباق بر تغییرات باید اطلاعات جدید در دسترس باشد.

یک روش راحت برای تغییر، طرح استفاده از نمونه سازسی تکاملی و مدل مار پیچی توسعه سیستم (بوهم ،۱۹۸۶).با بهره گرفتن از این روش ، تیم پروژه قادر خواهد بود به سرعت نمو نه های اولیه را تولید کرده و به بهترین درک قسمت هایی از سیستم دست یابند و در نسخه های بعدی در پاسخ به مشکلات پیچیده برآید و از ردیابی پروژه و یادگیری از گذشته استفاده نماید.

اغلب این اطلاعات ارزشمند برای پروژه های فعلی و بعدی به جامانده است. علاوه براین ،با توجه ‌به این نتایج و اصلاحات، پروژه دارای اطلاعت غنی ‌در مورد چگونگی بهبود درآینده می شود. و می توان پس از بررسی پروژه و اطلاعات حاصل از آن الگوه های مناسبی را برای پاسخ به مشکلات پیش‌بینی نشده طراحی کرد.اما زمانی که همه گفته و انجام داده، ما آمده ایم به برقراری ارتباط دوباره. یکی از مؤثرترین راه برای جلوگیری از ریسک ابتلا به پروژه ،باقی ماندن در ارتباط با حامیان و ترکیبات پروژه است.و حامیان پروژه آن را” عقل سلیم” صدامی زنند. که این توسط کیل و همکاران^[۱۸](۱۹۹۸) نشان داده شده است که مدیران پروژه در سرتاسر سازمان خود ارتباطات را ایجاد و نگهداری کنندو پروژه را درزمان مقرر تکمیل و رضایت مشتریان خود را جلب نمایند.

به طور خلاصه، مدیریت ریسک پروژه یک کار لازم و حیاتی از پروژه مدیر و تیم پروژه است. درک مدیریت ریسک مستلزم درک عوامل زمینه هایی است که منجربه ریسک های پروژه می شود که اغلب بدون در نظر گرفتن از ماهیت پروژه است.اولین گام در ارزیابی ریسک، شناسایی ریسک است.هنگامی که شناسایی ریسک کامل شد، تجزیه و تحلیل ریسک برای شناسایی احتمال روخداد ریسک های شناسایی شده صورت می‌گیرد. در حالی که چندین روش رسمی برای تجزیه و تحلیل ریسک وجود دارد ،بسیاری از مدیران پروژه از نوع ماتریسی مبتنی بر فرایند تصمیم گیری برای تجزیه و تحلیل و ارزیابی ریسک استفاده می‌کنند. موفق ترین مدیران پروژه خطوط ارتباطی باز در سرتاسر پروژه با توجه به نیازها تشکیل می‌دهند. از طریق مدیریت ریسک در یک پروژه ، مدیر و تیم پروژه اطمینان پیدا می‌کنند که پروژه در زمان مقرر تحویل و در نهایت رضایت مشتری جلب می شود.

۲-۱۵- راه های متفاوت ارزیابی ریسک اعتباری

طرق مختلفی بذای ارزیابی ریسک وجود دارد که بر حسب اقتضا می توان از هر یک از این مدل‌ها برای رسیدن به مقصود استفاده کرد:

• 1. 1. مدل های آماری

  1. 1. رتبه بندی بر مبنای بازار، که بر حسب بازار مورد استفاده، راه حل های مختلفی وجود دارد:

        • • با توجه به بازار اوراق قرضه
        • • با توجه به بازار CDS
        • با توجه به بازار اوراقر سهام
  1. 1. سیستم های مبتنی بر نطر کارشناسان
  1. رویکرد قضاوت کامل کارشناسان