عنوان صفحه
شکل ۲-۱- سنجد ۲۴
شکل ۴-۱- کلنی‌های کپک و مخمر رشد کرده بر روی محیط کشت رزبنگال ۶۳
فهرست جدول‌ها
عنوان صفحه
جدول ۳-۱– ترکیبات و اجزای سازنده سس مایونز با نگهدارنده شیمیایی در این پژوهش ۴۳
جدول ۳-۲- انواع تیمارهای تولید شده در این پژوهش ۴۴
جدول ۴-۱- ترکیب اسیدهای چرب مختلف در عصاره هسته سنجد ۵۳
جدول ۴-۲- مقادیر pH تیمارها در فواصل زمانی مختلف ۵۵
جدول ۴-۳- مقادیر اسیدیته تیمارها در فواصل زمانی مختلف ۵۶
جدول ۴-۴- مقادیر شمارش کلی میکروبی (cfu/g) تیمارها در فواصل زمانی مختلف ۶۰
جدول ۴-۵- مقادیر شمارش کپک و مخمر تیمارها (cfu/g) در فواصل زمانی مختلف ۶۳
فهرست نمودارها
عنوان صفحه
نمودار ۴-۱- تفاوت تیمارهای مختلف فرمولاسیون سس مایونز از نظر پذیرش عطر و طعم. ۷۰
نمودار ۴-۲- تفاوت تیمارهای مختلف فرمولاسیون سس مایونز در زمان یک ماه پس از تولید از نظر پذیرش رنگ. ۷۱
نمودار ۴-۳- تفاوت تیمارهای مختلف فرمولاسیون سس مایونز در زمان یک ماه پس از تولید از نظر پذیرش بافت. ۷۲
نمودار ۴-۳- تفاوت تیمارهای مختلف فرمولاسیون سس مایونز در زمان یک ماه پس از تولید از نظر پس مزه. ۷۳
نمودار ۴-۳- تفاوت تیمارهای مختلف فرمولاسیون سس مایونز در زمان یک ماه پس از تولید از نظر پذیرش کلی. ۷۴
چکیده
تاثیر ضد میکروبی عصاره هسته سنجد به عنوان جایگزینی برای نگهدارنده‌های شیمیایی موجود در بازار بر ویژگی‌های شیمیایی، میکروبی و حسی سس مایونز مورد بررسی قرار گرفت. اندازه گیری‌ها نشان داد که هسته سنجد حدود ۹% روغن دارد. بررسی ترکیب اسیدهای چرب روغن هسته سنجد استخراج شده در این پژوهش با کروماتوگرافی گازی نشان داد که اسید چرب غالب این ترکیب اسید لینولئیک با میزان ۹۴/۴۴ درصد است که پس از آن اسید اولئیک و اسید لینولنیک به ترتیب با مقدار ۸۳/۳۵ و ۳۳/۸ درصد در جایگاه دوم و سوم قرار دارند. جهت این بررسی، ۱۲ تیمار از جمله سس مایونز حاوی نگهدارنده شیمیایی بنزوات سدیم (۰۶۵/۰% وزنی) و سوربات پتاسیم (۰۰۸/۰% وزنی) و عصاره هسته سنجد (۰، ۱/۰، ۲/۰، ۳/۰، ۴/۰، ۵/۰% وزنی)، سس مایونز حاوی عصاره هسته سنجد (۱/۰، ۲/۰، ۳/۰، ۴/۰، ۵/۰% وزنی) بدون نگهدارنده شیمیایی و سس مایونز فاقد هر گونه نگهدارنده (شیمیایی و یا طبیعی) طراحی شد. محصول پس از تولید بسته بندی شده و در دمای یخچالی نگهداری شد. تمامی آزمون‌های شیمیایی، میکروبی و حسی در فواصل زمانی بلافاصله پس از تولید، بعد از گذشت ۲۴ ساعت، یک ماه پس از تولید و دوماه پس از تولید و در سه بار تکرار انجام گرفت. نتایج بدست آمده برای آزمون‌های اسیدیته و pH نشان داد که هرچند با افزایش غلظت عصاره اسیدیته افزایش و pH کاهش می‌یابد (۰۵/۰P<) اما میزان کلی اسیدیته و pH در دامنه استاندارد قرار دارد. شمارش سالمونلا و اشریشیا کلی برای تمام تیمارها منفی و طبق استاندارد بود. شمارش کلی میکروبی نشان داد که با افزایش غلظت عصاره از ۱/۰ تا ۵/۰% تعداد کل میکروارگانیسم‌ها به طور معنی داری کاهش می‌یابد (۰۵/۰P<). پس از گذشت دو ماه، بار میکروبی تمامی تیمارهای حاوی عصاره و تیمارهای حاوی نگهدارنده شیمیایی به طور معنی داری از تیمار شاهد فاقد هر گونه نگهدارنده کمتر بود و در حد استاندارد قرار داشت. نتایج آزمون حسی نیز غلظت‌های ۱/۰ تا ۴/۰ درصد عصاره هسته سنجد را در سطح خیلی خوب و مشابه با نمونه فاقد هر گونه نگهدارنده و نمونه شاهد حاوی نگهدارنده شیمیایی نشان داد؛ اما نمونه حاوی ۵/۰% عصاره هسته سنجد از نظر ارزیابی حسی در سطح متوسط ارزیابی شد. با توجه به نتایج آزمون‌های میکروبی، شیمایی و حسی می‌توان نتیجه گرفت که غلظت‌های ۲/۰ تا ۴/۰ درصد وزنی عصاره هسته سنجد جایگزین مناسبی برای نگهدارنده شیمیایی بنزوات سدیم به میزان ۰۶۵/۰ و سوربات پتاسیم به میزان ۰۰۸/۰ درصد وزنی به شمار می‌رود؛ بعلاوه، با در نظر گرفتن اینکه هسته سنجد از ضایعات باغی به شمار می‌رود، با جایگزین کردن آن با نگهدارنده‌های شیمیایی موجود علاوه بر استفاده از ارزش تغذیه‌ای آن‌ و دوری از مضرات نگهدارنده‌های شیمیایی، می‌توان به ارزش افزوده نیز دست یافت.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

واژگان کلیدی: عصاره هسته سنجد، اثر ضد میکروبی، نگهدارنده طبیعی، سس مایونز.
فصل اول
کلیات تحقیق
فصل اول
۱- کلیات تحقیق
۱-۱- پیشگفتار
تامین نیازهای غذایی و نگهداری غذا از دیرباز مورد توجه بشر بوده است. غذا پس از تولید بایستی به طریق مناسب نگهداری شود، در غیر این صورت دچار فساد و ضایعات خواهد شد. یکی از روش های گسترده و مهم نگهداری مواد غذایی استفاده از افزودنی‌های غذایی می‌باشد. امروزه کمتر ماده غذایی یافت می‌شود که به نحوی با مواد افزودنی در ارتباط نباشد. این مواد افزودنی اگر در حد مجاز استفاده شوند، خطری برای مصرف کننده ندارند ولی در صورت استفاده بیش از حد می‌توانند برای مصرف کننده مسمومیت زا بوده و حتی در مواردی مانند استفاده از نیترات و نیتریت به دلیل تشکیل نیتروز آمین‌ها خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهند (برزگر و همکاران، ۱۳۸۶).
ادویه جات وگیاهان دارویی، اسانس‌ها و عصاره‌های آن‌ها درجات متنوعی از فعالیت بیولوژیکی را دارا هستند. از میان ۷۰ ادویه‌ای که رسماً به عنوان افزودنی غذایی معرفی شده اند، فعالیت ضد میکروبی تعداد زیادی از آن‌ها به اثبات رسیده است (Nguefack و همکاران، ۲۰۰۴). Deschepper و همکاران (۲۰۰۳) مشخص کردند که روغن‌های ضروری حاصل از گیاهان میتوانند به عنوان جایگزین آنتی بیوتیک‌ها بکار روند. اثرات آنتی باکتریایی روغن‌های ضروری یا ترکیبات حاصل از عصاره گیاهان بطور گسترده‌ای در بسیاری از مقالات مورد توجه قرار گرفته اند. معمولا غلظت عصاره یا اسانس مصرفی به منظور فعالیت ضد میکروبی به حدی است که تاثیری روی ویژگی حسی ماده غذایی نمی‌گذارد. بنابراین می توان با بهره گرفتن از این ترکیبات از مصرف افزودنی‌های شیمیایی جلوگیری کرده وآن‌ها را با نگهدارنده‌های گیاهی جایگزین کرد. تا به این وسیله در تامین سلامت بیشتر در جامعه نقش داشته باشیم (ضابطیان و همکاران، ۱۳۸۹).
۱-۲- بیان مسئله
سس مایونز که اولین بار توسط یک آشپز فرانسوی تولید شد و تا به امروز یکی از پر مصرف ترین و محبوب ترین سس‌ها در جهان به شمار می‌رود (عالم زاده، ۱۳۸۸)، نوعی ماده غذیی نیمه جامد امولسیونه و یک سیستم کلوئیدی است که از ترکیب روغن های گیاهی، اسیدهای خوراکی مانند سرکه و آبلیمو، اسید سیتریک، اسیدمالیک، زرده تخم مرغ و برخی مواد افزودنی مجاز تولید می شود.
بر خلاف بسیاری از غذاها، فساد در سس مایونز تنها به فساد حاصل از فعالیت‌های میکروبی محدود نمی‌شود؛ بلکه با توجه به ساختار و ترکیبات آن، می‌توان سه نوع فساد فیزیکی، شیمیایی و میکروبی را برای آن تعریف کرد (مصباحی و جمالیان، ۱۳۸۶).
۱-۲-۱- فساد فیزیکی سس مایونز
از آنجایی که ساختار سس مایونز امولسیونی است، لذا شکسته شدن این ساختار و به هم پیوستن فاز پراکنده (روغن) و خارج شدن آن از حالت امولسیون و تجمع روغن در سطح مایونز را می‌توان نوعی فساد فیزیکی به حساب آورد که بخصوص بر بازار پسندی محصول اثر منفی دارد. به کار بردن صمغ‌ها و هیدروکلوئیدها به عنوان مواد تثبیت کننده و قوام دهنده در سس‌های مایونز از جمله‌ راه‌های حفظ ساختمان امولسیونی آن‌‌ها در طول زمان نگهداری است.
۱-۲-۲- فساد شیمیایی سس مایونز
این نوع فساد عمدتا شامل اکسیداسیون و هیدرولیز چربی‌ها و روغن‌های موجود در ترکیب سس مایونز است که با افزایش ترکیباتی مانند پراکسیدها در سس همراه است. البته تغییرات ناخواسته pH و اسیدیته در اثر فعالیت‌های میکروبی یا واکنش‌های شیمیایی را نیز می‌توان تا حدودی جزء این فساد به حساب آورد.
۱-۲-۳- فساد میکروبی سس مایونز
pH پایین سس مایونز یک عامل جلوگیری کننده از فعالیت اغلب میکروارگانیسم‌ها است. مطابق استاندارد ملی ایران، pH سس مایونز تجاری نباید بالاتر از ۱/۴ باشد، اما به هر حال، مانند هر ماده غذایی دیگر هدف میکروارگانیسم‌های مختلف قرار می گیرد. سالمونلا تیفیموریوم اصلی ترین باکتری آلوده کننده سس مایونز است که از طریق آلودگی حاصل از پوست تخم مرغ وارد سس می‌شود (Rhee و همکاران، ۲۰۰۳). شیوع مسمومیت غذایی توسط سالمونلا از طیق مصرف مایونز خانگی قبلا گزارش شده است (Butler, 2009).
چون در فرایند سس از دما برای سالم سازی فراورده استفاده نمی‌شود، لازم است بوسیله ترکیبات شیمیایی نگهدارنده مانند اسید بنزوئیک و نمک‌های آن از رشد میکروارگانیسم‌ها در شرایط نگهداری سس ممانعت شود. باتوجه به اینکه مصرف این ترکیبات (بنزوات) در عین فوائد ذکر شده مضراتی را برای سلامتی انسان نیز به دنبال دارند؛ بنابراین بایستی سعی شود که از این ترکیبات در میزان حداقل استفاده شود.
امروزه مصرف کنندگان مواد غذایی روز به روز تمایل بیشتری نسبت به مصرف غذاهایی که عاری از مواد شیمیایی هستند و در آن‌ها مواد طبیعی به کار رفته است از خود نشان می‌دهند و به همین دلیل اخیرا مطالعات زیادی روی امکان جایگزین کردن ترکیبات طبیعی به جای نگهدارنده‌های شیمیایی در غذاهای مختلف صورت گرفته است (برزگر و همکاران، ۱۳۸۶).
به دلیل اثرات جانبی داروهای شیمیایی امروزه توجه به گیاهان دارویی رو به افزایش می‌باشد، همچنین عدم آلودگی محیط زیست از عوامل مهم استفاده از گیاهان دارویی به جای مواد شیمیایی است. به دلیل خواص ضد‌ رادیکالی و آنتی‌اکسیدانی و ضد میکروبی و خواص مفید درمانی دیگر کشف شده در گیاهان دارویی و کوهی، اخیراً تحقیقات کاربردی زیادی درباره استفاده از این گیاهان و ترکیبات عصاره آن‌ها در درمان بیماری‌های مختلف و در رژیم غذایی روزانه مردم انجام شده‌ است (ملک پور، ۱۳۸۸).
۱-۳- اهمیت و ضرورت تحقیق
مایونز یکی از پر مصرف ترین سس‌ها در دنیا محسوب می‌شود. تولید جهانی سس مایونز در دنیا در سال ۲۰۱۰ به ۲۶ میلیون تن رسید. بزرگترین تولید کنندگان سس مایونز در دنیا آمریکا و چین هستند و در بین مصرف کنندگان مایونز آمریکا در رتبه اول قرار گرفته است. از دیگر مصرف کنندگان عمده می‌توان به روسیه اشاره نمود که مقدار مایونز مصرف شده در این کشور در سال ۲۰۰۹، ۷۶۶۴۱۰ تن بوده است (http://business.com/world/surveyys/).
همانطور که گفته شد، استفاده از نگهدارنده‌ها در فرمولاسیون سس مایونز اجتناب ناپذیر است؛ اما می‌توان نگهدارنده‌های مصنوعی را با ترکیبات ضد میکروبی طبیعی جایگزین نمود. با توجه به بررسی‌های اخیر، به نظر می‌رسد عصاره هسته سنجد می‌تواند نقش یک نگهدارنده طبیعی را در این محصول غذایی ایفا کند. بدین ترتیب، می‌توان از دور ریز شدن یک ترکیب طبیعی مفید جلوگیری کرد و در عین حال، از مضرات ترکیبات نگهدارنده سنتزی نیز در امان بود.
۱-۴- اهداف تحقیق

1. تولید فرمولاسیون بهینه سس مایونز حاوی عصاره هسته سنجد به عنوان یک ترکیب ضد میکروبی طبیعی.

خلاصه ی نتایج پژوهش:
این پژوهش با عنوان «آموزش هندسه به دو شیوه ی اوریگامی و انیمیشن و مقایسه ی تأثیر آن‌ها بر یادگیری مفاهیم هندسی و هوش منطقی ریاضی دانش آموزان» صورت گرفت. در این راستا به منظور انجام پژوهش با بیان یک هدف کلی و ۷ هدف جزیی و فرضیات متناظر با آن، ۶ شیوه ی آموزشی «فراکتال با کاغذ، کتاب سازی، موزاییک کاری با کامپیوتر، فراکتال با کامپیوتر، اوریگامی و موزاییک کاری با کاغذ» در نظر گرفته شد و در یک مطالعه به شیوه ی شبه آزمایشی در ۶ گروه آزمایشی و به مدت ۶ جلسه برای هر گروه اجرا گردید. نتایج کلی پژوهش در دو مورد از ۶ فرضیه مورد تأیید قرار گرفت و در بقیه ی موارد داده های حاصل از فرضیات مطرح شده در پژوهش حمایت نکرد. در دو مورد یادگیری مفاهیم مشکل شناختی و همچنین یادگیری مفاهیم کلی هندسی گروه آموزش دیده با فراکتال با کاغذ دارای بیش‌ترین یادگیری نسبت به سایر گروه ها و گروه های موزاییک کاری با کاغذ و کتاب سازی به ترتیب در هر یک از مفاهیم مطرح شده دارای کمترین میزان یادگیری بودند. در بقیه ی موارد هم اگر چه نتایج تفاوت معناداری میان گروه ها نشان نداد اما در یادگیری مفاهیم آسان و متوسط شناختی هندسی و خلاقیت گروه آموزش دیده با فراکتال با کاغذ دارای میانگین عملکردی بالاتری نسبت به سایر گروه ها بودند و در هوش‌های منطقی – ریاضی و فضایی نیز گروه آموزش دیده به روش موزاییک کاری با کاغذ دارای میانگین عملکردی بالاتری نسبت به سایر گروه ها بود. در ادامه ی این فصل و در بحث و تفسیر یافته ها ضمن اشاره به نتایج کلی بررسی هر فرض، به بیان نتایج پژوهش های همسو و غیر همسو با نتایج پژوهش حاضر پرداخته و مبانی علمی هر نتیجه تبیین می گردد.

بحث و تفسیر یافته‌ها:
در این پژوهش ۷ هدف فرعی و متناظر با آن ۷ فرضیه مطرح گردید. که یادگیری مفاهیم هندسی را در سه بخش مفاهیم (آسان، متوسط و مشکل) شناختی و مجموع آن ها (یادگیری مفاهیم هندسی کلی) و همچنین خلاقیت و دو هوش منطقی ریاضی و فضایی را مورد بررسی قرار می داد. در ادامه و در این بخش ابتدا خلاصه ای از نتایج تحلیل داده های مربوط به هر فرض بیان و به دنبال آن به تفسیر نتایج حاصل می پردازیم.
تحلیل داده های حاصل در پژوهش در قالب آزمون تحلیل کوواریانس در جدول (۲-۴) برای بررسی فرضیه شماره ۱ با عنوان «بین میزان یادگیری مفاهیم ساده شناختی هندسی در شش گروه مورد مطالعه تفاوت موجود دارد» از فرضیه مذکور حمایت نکرد و تفاوت بین عملکرد گروه های مورد مطالعه در این بخش در سطح آلفای ۰۵/۰ مورد تأیید قرار نگرفت (۶۲۶/۰=Sig ؛ ۶۹۹/۰=F). از آنجا که روش‌های آموزشی به کار رفته در این پژوهش، همگی از نوع روش‌های آموزشی فعال و جدید می باشند می توان نتیجه حاصل در این بخش را این گونه تبیین نمود که تمام این روش‌های آموزشی از توانایی خوبی برای ارتقاء سطح مهارت های یادگیری مفاهیم ساده ی سطوح شناختی هندسه در دانش آموزان دارند و از این روست که تفاوت بین گروه ای در یادگیری این دسته از مفاهیم معنادار نیست. اگر چه پژوهشی با عناوین مرتبط با موضوع پژوهش حاضر در دست نیست اما نتایج این بخش با نتایج پژوهش گلزاری (۱۳۸۳)، ریحانی و همکاران (۱۳۸۸)، دهقان پور (۱۳۸۹)، کوسا و کاراکاس (۲۰۱۰) و یازلیک و اردهان (۲۰۱۲) به شکل ضمنی همسو است.
تحلیل داده های حاصل در پژوهش در قالب آزمون تحلیل کوواریانس در جدول (۵-۴) برای بررسی فرضیه شماره ۲ با عنوان «بین میزان یادگیری مفاهیم متوسط شناختی هندسی در شش گروه مورد مطالعه تفاوت موجود دارد» از فرضیه مذکور حمایت نکرد و تفاوت بین عملکرد گروه های مورد مطالعه در این بخش در سطح آلفای ۰۵/۰ مورد تأیید قرار نگرفت (۰۸۴/۰=Sig ؛ ۰۷/۲=F). در تحلیل نتایج این بخش از داده های پژوهش اگر چه تفاوت معنادار عملکرد گروه ها مورد تأیید قرار نگرفت اما اختلاف میانگین های عملکردی گروه ها زیاد است. در این بررسی دانش آموزان آموزش دیده به شیوه ی فراکتال با کاغذ از میانگین بالاتری برخوردار بودند.و موزاییک کاری با کاغذ و فراکتال با کامپیوتر دارای کمترین میزان یادگیری بودند. در تبیین این نتایج شاید عدم توانایی همسان تمام دانش آموزان در بهره گیری از کامپیوتر و همچنین پیچیده شدن آموزش مفاهیم هندسی در قالب روش موزاییک کاری را از دلایل تأثیرگذار بر ایجاد این نتایج عنوان نمود.
تحلیل داده های حاصل در پژوهش در قالب آزمون تحلیل کوواریانس در جدول (۸-۴) برای بررسی فرضیه شماره ۳ با عنوان «بین میزان یادگیری مفاهیم مشکل شناختی هندسی در شش گروه مورد مطالعه تفاوت موجود دارد» از فرضیه مذکور حمایت کرد و تفاوت بین عملکرد گروه های مورد مطالعه در این بخش در سطح آلفای ۰۵/۰ و با میزان ضریب تأثیر ۲۹۳/۰ مورد تأیید قرار گرفت (۰۰۲/۰=Sig ؛ ۰۷/۲=F). در تحلیل نتایج این فرضیه با توجه به میانگین های حاصل از عملکرد دانش آموزان بیش‌ترین میانگین عملکردی مربوط به گروه آموزش فراکتال با کاغذ بوده و کمترین آن‌ها مربوط به گروه کتاب سازی بوده است. در تبیین نتایج این بخش از پژوهش دستکاری اشیاء و شکل های هندسی در شیوه ی آموزشی فراکتال و کارهای مشارکتی و گروهی و همچنین امکان برش و چرخش تصاویر مختلف و دیدن شکل های هندسی به صورت های مختلف و از زوایای متفاوت، خود می تواند در یادگیری دانش آموزان تأثیرگذار باشد. در حالی که در روش کتاب سازی آموزش مفاهیم هندسی در درازمدت می تواند تأثیرگذار باشد نه در مدت زمانی کوتاه. نتایج این بخش با نتایج پژوهش گلزاری (۱۳۸۳)، ریحانی و همکاران (۱۳۸۸)، دهقان پور (۱۳۸۹)، کوسا و کاراکاس (۲۰۱۰) و یازلیک و اردهان (۲۰۱۲) به شکل ضمنی همسو است.
تحلیل داده های حاصل در پژوهش در قالب آزمون تحلیل کوواریانس در جدول (۱۱-۴) برای بررسی فرضیه شماره ۴ با عنوان «بین میزان یادگیری مفاهیم کلی هندسی در شش گروه مورد مطالعه تفاوت موجود دارد» از فرضیه مذکور حمایت کرد و تفاوت بین عملکرد گروه های مورد مطالعه در این بخش در سطح آلفای ۰۵/۰ و با میزان ضریب تأثیر ۲۰۵/۰ مورد تأیید قرار گرفت (۰۲۴/۰=Sig ؛ ۸۳/۲=F). نتایج این بخش با نتایج پژوهش گلزاری (۱۳۸۳)، ریحانی و همکاران (۱۳۸۸)، دهقان پور (۱۳۸۹)، کوسا و کاراکاس (۲۰۱۰) و یازلیک و اردهان (۲۰۱۲) به شکل ضمنی همسو است. از جمله ی دلایل لازم برای تبیین این نتایج که در آن با توجه به میانگین ها فراکتال با کاغذ در مرحله ی اول و اوریگامی در مرحله ی دوم بیش‌ترین تأثیرگذاری و روش کتاب سازی کمترین میزان تأثیرگذاری را داشته است باید به درگیری حواس دانش آموزان در دو روش فراکتال با کاغذ و اوریگامی برای یادگیری مفاهیم هندسی اشاره نمود در این دو روش دانش آموزان مجبور به دستکاری، برش، تا زدن، چرخش، رنگ آمیزی، اندازه گیری، مقایسه، مطابقت، محاسبه، و تخمین زدن می شوند و همه ی این فعالیت ها در مراحل مختلف و بارها و بارها برای هر یک از اشکال تکرار می شود که زمینه ساز ارتقاء سطح مهارت های یادگیری فراگیران می شود.
تحلیل داده های حاصل در پژوهش در قالب آزمون تحلیل کوواریانس در جدول (۱۴-۴) برای بررسی فرضیه شماره ۵ با عنوان «بین میزان خلاقیت دانش آموزان در شش گروه مورد مطالعه تفاوت موجود دارد» از فرضیه مذکور حمایت نکرد و تفاوت بین عملکرد گروه های مورد مطالعه در این بخش در سطح آلفای ۰۵/۰ مورد تأیید قرار نگرفت (۰۸۱/۰=Sig ؛ ۰۸/۲=F).
تحلیل داده های حاصل در پژوهش در قالب آزمون تحلیل کوواریانس در جدول (۱۷-۴) برای بررسی فرضیه شماره ۶ با عنوان «بین میزان هوش منطقی – ریاضی دانش آموزان در شش گروه مورد مطالعه تفاوت موجود دارد» از فرضیه مذکور حمایت نکرد و تفاوت بین عملکرد گروه های مورد مطالعه در این بخش در سطح آلفای ۰۵/۰ مورد تأیید قرار نگرفت (۷۸۹/۰=Sig ؛ ۴۸۱/۰=F).
تحلیل داده های حاصل در پژوهش در قالب آزمون تحلیل کوواریانس در جدول (۲۰-۴) برای بررسی فرضیه شماره ۷ با عنوان «بین میزان هوش فضایی دانش آموزان در شش گروه مورد مطالعه تفاوت موجود دارد» از فرضیه مذکور حمایت نکرد و تفاوت بین عملکرد گروه های مورد مطالعه در این بخش در سطح آلفای ۰۵/۰ مورد تأیید قرار نگرفت (۳۲۹/۰=Sig ؛ ۱۸/۱=F).
پیشنهادهای کاربردی:
تحلیل داده های پژوهش در دو فرضیه سوم و چهارم مورد تأیید قرار گرفت بر این اساس آموزش مفاهیم مشکل شناختی و همچنین آموزش مفاهیم هندسی به طور کلی در روش آموزش مبتنی بر فراکتال با کاغذ نسبت به سایر روش های آموزشی از تأثیرگذاری بیشتری برخوردار است. بر این اساس پیشنهاد می شود:
در تدوین مفاهیم هندسی کتب درسی در مقطع ابتدایی به طور عام و در پایه ششم ابتدایی به شکل خاص استفاده از فراکتال را مورد توجه قرار دهند و شرایطی ایجاد نمایند که آموزش مفاهیم مورد نظر با این روش تسهیل گردد.
در دوره های ضمن خدمت معلمان دوره ی ابتدایی آموزش شیوه های نوین آموزش مفاهیم هندسی به خصوص آموزش فراکتال مورد نظر قرار گیرد.
مفاهیم هندسی دوره ی ابتدایی در قالب بسته هایی آموزشی به شکل کاغذی در قالب روش فراکتال تهیه و به پیوست کتب جهت آموزش در اختیار مدارس قرار گیرد.
پیشنهادهای پژوهشی(پیشنهادهایی برای سایر پژوهشگران) :
این پژوهش اگر چه شش گروه از روش‌های آموزشی نوین را در مفاهیم آموزشی هندسی مورد بررسی، مطالعه و مقایسه قرار داد. اما مدت زمان کم اجرای پژوهش می تواند محدود کننده ی حوزه تعمیم نتایج آن باشد لذا به سایر پژوهشگران پیشنهاد می شود این شیوه های آموزشی در مدت زمان طولانی تری و برای مباحث بیشتری از مفاهیم هندسی مورد مطالعه و مقایسه قرار دهند.
به سایر پژوهشگران پیشنهاد می شود به بررسی تأثیر این شیوه های آموزشی بر یادگیری مفاهیم هندسی در دانش آموزان سایر مقاطع بپردازند.
به سایر پژوهشگران پیشنهاد می شود به بررسی تأثیر این شیوه های آموزشی بر یادگیری مفاهیم هندسی در دانش آموزان پسر پایه ششم ابتدایی بپردازند.
به سایر پژوهشگران پیشنهاد می شود به بررسی تأثیر این شیوه های آموزشی بر یادگیری مفاهیم هندسی در دانش آموزان با کنترل اثر هوش بپردازند.
محدودیت‌های در اختیار پژوهشگر:
از جمله‌ی محدودیت‌های این پژوهش که تعمیم نتایج آن را دچار محدودیت می کند جنسیت افراد نمونه‌ی آماری بود. افراد مورد مطالعه در پژوهش حاضر فقط شامل دختران پایه ششم ابتدایی است. بنابراین تعمیم نتایج این پژوهش به پسران و نیز دانش آموزان دیگر پایه های تحصیلی و سنین باید با احتیاط صورت بگیرد.
از جمله‌ی محدودیت‌های دیگر تعداد کم افراد گروه های آزمایشی بود که با توجه به محدودیت‌های موجود در اجرای کارهای آزمایشی در مدت زمان زیاد، امکان انتخاب نمونه های بیشتر آماری برای گروه های آزمایشی امکان پذیر نبود.
محدودیت‌های خارج از اختیار پژوهشگر:
یکی از محدودیت‌های این پژوهش، عدم وجود پژوهش‌های مشابه بود؛ بنابراین امکان مقایسه نتایج این پژوهش با نتایج پژوهش‌های مشابه برای پژوهشگر امکان پذیر نبود.
فقدان منابع علمی لازم به زبان فارسی که به موضوع فراکتال، کتاب سازی، موزاییک کاری، و اوریگامی پرداخته باشد و عدم دسترسی کامل به منابع لاتین و همچنین ترجمه منابع لاتین به فارسی که خود محدودیت‌هایی را به همراه داشت.
محدودیت در ثبت وقایع به صورت فیلم و تصویر به جه گسترش پژوهش و انجام همزمان در ۶ کلاس آموزشی
فهرست منابع فارسی:
آذرفر، فاطمه (۱۳۸۲). استفاده از هوش‌های چندگانه در تدریس دینی و قرآن. مجله رشد قرآن، دوره هفتم، شماره ۲٫
آرمسترانگ، تامس. (۱۳۸۳). هوش‌های چندگانه در کلاس درس. (مهشید صفری، مترجم). تهران: انتشارات مدرسه.
احمدپور، آرام. (۱۳۸۸). تقویت خلاقیت در دانش آموزان ابتدایی به وسیله ی درس ریاضی. دومین کنفرانس ملی خلاقیت شناسی، تهران.
اسیتوتیپس، لئونارد. کندی. (۱۳۷۵). راهنمای کودکان برای یادگیری ریاضیات «هندسه صوری». (ترجمه پرویز امینی). مجله رشد معلم، شماره ۱۲۲٫
امیرتیموری، محمد حسن (۱۳۸۲). نظریه‌ی هوش‌های چندگانه و برنامه درسی. فصلنامه تعلیم و تربیت، سال ۱۹، شماره ۱ (پیاپی ۷۶).
برک، لورا. ای. (۱۳۸۶). روان شناسی رشد از لقاح تا کودکی. جلد اول. (مترجم یحیی سید محمدی). تهران: انتشارات ارسباران.
بهین آیین، نورالدین؛ غلامی، مریم. (۱۳۸۸). جایگاه تکنولوژی آموزی در فرایند یاددهی یادگیری هندسه فضایی. مجله آموزش ریاضی، دوره بیست و هفتم، شماره ۱٫
پادروند، حافظ؛ شریفی درآمدی، پرویز؛ رضایی فرد، اکبر؛ عفیفی، حسین. (۱۳۹۰). بررسی و مقایسه ی استعدادهای چند گانه گاردنر در دانش آموزان پسر نابینا و بینای مقطع راهنمایی شهر تهران. فصلنامه روان شناسی افراد استثنایی، سال اول، شماره ۴٫
پیشقدم، رضا. معافیان، فاطمه (۱۳۸۶). نقش هوش چندگانه معلمان زبان انگلیسی دبیرستان ها در موفقیت آنان در تدریس. مجله پژوهش زبان های خارجی، شماره ۴۲٫
حاجی حسین نژاد، غلامرضا. بالغی زاده، سوسن. (۱۳۸۲). کاربرد نظریه هوش‌های چندگانه در فرایند یاددهی یادگیری. همایش اصلاحات در آموزش و پرورش. تهران.
حبیبی، ملوک. (۱۳۹۲). نقش روش تدریس فعال معلمان در هندسه (با مدل ون هیلی) در افزایش انگیزش و یادگیری دانش آموزان دوره ابتدایی. فصلنامه مشاوره شغلی و سازمانی، دوره پنجم، شماره ۱۴٫
حداد، وادی و دراکسلر، الکساندرا. (۱۳۸۴). فناوری برای آموزش. (ترجمه محمدرضا سرکارآرانی و علی‌رضا مقدم). تهران: نشر نی (تاریخ انتشار به زبان اصلی ۲۰۰۱).
حقیقی، چنگیز. (۱۳۹۰). نقش روش تدریس مبتنی بر فعالیت های هنری پایه پنجم بر تقویت هوش های چند گانه دانش آموزان. پایان نامه کارشناسی ارشد تکنولوژی آموزشی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرمانشاه.
داندیس، دونیس. آ. (۲۰۰۸). مبانی سواد بصری (برای دانشجویان و هنرجویان). (ترجمه نسیم منوچهرآبادی، ۱۳۸۸). تهران: نشر بازتاب اندیشه.
دانشگر نژاد، محمد حسن (۱۳۸۱). مبانی تصویر سازی. تهران: انتشارات مدرسه.
دهقان پور، مریم. (۱۳۸۹). آموزش هندسه با بهره گرفتن از دست سازه های آموزشی و مقایسه آن با روش تدریس سنتی در مدارس راهنمایی تحصلی دخترانه ناحیه یک کرمان. پایان نامه کارشناسی ارشد آموزش ریاضی، دانشگاه شهید باهنر کرمان.
رستگارپور، حسن؛ یداللهی، منیژه. (۱۳۸۹). تأثیر تصاویر گرافیکی پویا و ایستا بر یادگیری هندسه. فصلنامه فن آوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، سال اول، شماره ۲٫
رفیع پور، ابوالفضل. (۱۳۸۶). چرایی و چگونگی آموزش هندسه در برنامه درسی ریاضی مدرسه ای. مجله رشد آموزش ریاضی، شماره ۹۰٫
ریحانی، ابراهیم. (۱۳۸۶). هندسه گره ها و آموزش آن در مدرسه. فصلنامه فناوری آموزش، جلد اول، شماره ۴٫
ریحانی، ابراهیم؛ امام جمعه، سید محمدرضا؛ صالح صدق پور، بهرام و مرادی ویس، اصغر. (۱۳۸۹). ارزیابی دانش معلمان و دانشجویان ریاضی در درس هندسه با بهره گرفتن از نظریه ون هیلی. نشریه علمی پژوهشی فناوری آموزش، سال پنجم، جلد ۵، شماره ۲٫
ریحانی، ابراهیم؛ مسگرانی، حمید؛ فرمهر، فاطمه. (۱۳۸۸). آموزش نقش نرم افزارهای هندسه ی پویا در حل مسأله هندسه با تمرکز بر حدسیه سازی. مجله فناوری آموزش، سال سوم، شماره ۳٫
زارعی زوارکی، اسماعیل؛ غریبی، فرزانه. (۱۳۹۱). تأثیر آموزشی چند رسانه ای بر میزان یادگیری و یادداری ریاضی دانش آموزان دختر کم توان ذهنی پایه چهارم شهر اراک. فصلنامه روان شناسی افراد استثنایی، سال دوم، شماره ۵٫

خداوند متعال، درخواست موسی را پذیرفت و فرمود: «قَدْ أُوتِیتَ سُؤْلَک یا مُوسَی»^[۱۰۹] (ای موسی، آن‌چه از ما خواستی، همه به تو اعطا گردید.)
وزیر کسی است که بخشی از بار مسئولیت و وظایفی را که به عهده‌ی سلطان و امیر است، به دوش می‌کشد و با هم‌فکری و نظر خویش، او را کمک کند/ طریحی می‌نویسد: «وزیر سلطان، کسی است که سنگینی (مسئولیت) او را به دوش می‌کشد و با نظر خود، او را یاری می‌کند.»^[۱۱۰]
۳) شراکت در امر
یکی دیگر از مقام‌هایی که در قرآن، حضرت موسیg برای هارون درخواست کرد و خداوند او را اجابت فرمود، شراکت در امر است. «وَأَشْرِکْهُ فِی أَمْرِی»^[۱۱۱]

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

اما مراد از امری که خداوند، هارون را در آن با موسی شریک قرار داده چیست؟ ممکن است از ظاهر آیات، چنین استفاده شود که منظور از امر در آیه، امر رسالت است.^[۱۱۲] می‌دانیم که هارون، دارای مقام نبوت و رسالت نیز بوده. لذا می‌توان احتمال داد که آیه، به این مقام برای هارون اشاره دارد. اما به مراجعه به احادیث، امکان دیگری نیز در این مورد، قابل طرح است.
ابن عباس، نقل می‌کند که پیامبر اکرمk به خداوند عرض کرد: «اللهم ان نبیک موسی بن عمران سألک فقال: رب اشرح لی صدری و یسر لی مری … الآیه و أنا محمد نبیک أسألک رب اشرح لی صدری و یسر لی أمری و احلل عقده من لسانی یفقهوا قولی و اجعل لی وزیراً من أهلی علی بن أبی طالب أخی. اشدد به ارزی و اشرکه فی أمری. قال ابن عباس: فسمعت منادیاً: قد اتیت ما سألت»^[۱۱۳] (بار خدایا همانا پیامبر تو موسی بن عمران تو را خواند و عرض کرد: پروردگارا سینه‌ی مرا گشاده گردان و کار مرا آسان کن … تا انتهای آیات را خواند و فرمود: و منم محمد پیامبر تو، به من سعه‌ی صدر عطا کن، کار مرا آسان گردان، عقده را از زبان بگشا تا مردم سخنم را بفهمند. از بین اهل بیتم وزیری برای من قرار بده. (یعنی) علی بن ابی طالی، برادرم را، به او پشت مرا محکم کن و او را در امر من شریک ساز. ابن عباس می‌گوید: شنیدم منادی، ندا کرد: آن‌چه را درخواست کردی، به تو عطا کردیم.)
از این حدیث برمی‌آید که امر مذکور در آیه، رسالت یا نبوت نیست. زیرا پیامبر اکرمk، مسلماً آخرین رسول خداست و پس از ایشان، نبی و رسول خدا نخواهد بود. لذا درخواست رسالت از سوی رسول خداk برای امیرالمؤمنینg صحیح نیست.
اینک برای روشن شدن مراد پیامبرk از امری که شراکت در آن را برای امیرالمؤمنینg درخواست می‌کند، لازم است به روایات دیگری که در این زمینه وجود دارد، رجوع کنیم.
پیامبر اکرمk پس از قرائت آیات سوره‌ی مبارکه‌ی طه، به خداوند عرض کرد: تو به موسی چنین نازل کردی: «سَنَشُد عَضُدَک بِأَخِیک وَنَجْعَلُ لَکمَا سُلْطَانًا فَلَا یصِلُونَ إِلَیکمَا»^[۱۱۴] (ما به واسطه‌ی برادرت بازوی تو را قوی می‌گردانیم و برای شما، چیرگی‌ای قرار می‌دهیم که هرگز به شما دست نیابند.)
سپس رسول خداk آن‌چه را حضرت موسیg برای هارون، از خدا خواسته بود، برای امیرالمؤمنینg درخواست کرد.
ابوذر می‌گوید: «فَوَ اللهِ مَا استتم رسول اللهِ الکلمه حَتی نزَل عَلَیه جبرائیل مِن عِندِ اللهِ فَقالَ یا مُحَمدُ اقرَأ قالَ وَ ما أقرَأُ قالَ اقرَأ إِنما وَلِیکمُ الله وَ رَسُولُهُ وَ الذِینَ آمَنُوا الذِینَ یقِیمُونَ الصلاهَ وَ یؤْتُونَ الزکاهَ وَ هُمْ راکعُونَ^[۱۱۵]»^[۱۱۶] (به خدا سوگند رسول خداk هنوز کلام خویش را به اتمام نرستاده بود که جبرئیل از سوی خدا بر او نازل شد و عرض کرد: ای محمد بخوان، فرمود: چه بخوانم؟ عرض کرد: بخوان: «همانا سرپرست شما، خدا و رسول اوست و کسانی که ایمان آوردند، همانان که نماز را به پا می‌دارند و در حال رکوع، زکات می‌دهند.»)
این احادیث را اهل سنت نیز نقل کرده و معترفند که پیامبر اکرمk در حق امیرالمؤمنینg چنین دعا کرد و خداوند در استجابت دعای رسولش این آیه را در شأن امیرالمؤمنینg نازل فرمود.^[۱۱۷]
بر این اساس، روشن می‌شود که مراد از این امر، مقام مولویت و سرپرستی مردم و سلطنت الهی است.
لذا یکی از منزلت‌های هارون نسبت به موسیg شراکت ایشان در حق امر و نهی بر قوم بنی اسرائیل است.^[۱۱۸]
۴) نبوّت‏
مقام دیگری که در واقع نخستین مقام حضرت هارون به شمار می‌آید، مقام نبوت است. خداوند در قرآن می‏فرماید: «و ما از رحمت خویش به او (موسی‏g)، برادرش هارون را- که پیامبر بود- عطا کردیم.» «وَوَهَبْنَا لَهُ مِن رَّحْمَتِنَا أَخَاهُ هَارُونَ نَبِیًّا»^[۱۱۹]
۵) اصلاح امر
مقام بعدی حضرت هارونg که در قرآن به آن اشاره شده، در سوره‌ی اعراف بیان شده است. «و ما با موسی، سی شب وعده گذاشتیم. سپس آن را با ده شب(دیگر) تکمیل نمودیم به این ترتیب میعاد پروردگارش(با او)، چهل شب تمام شد و موسی به برادرش هارون گفت: جانشین من در میان قومم باش و آن‌ها را اصلاح کن و ار روش مفسدان پیروی منما.» «وَقَالَ مُوسَى لأَخِیهِ هَارُونَ اخْلُفْنِی فِی قَوْمِی وَأَصْلِحْ»^[۱۲۰]
۶) اخوت و برادری و مقام پشتیبانی
حضرت موسیg از خداوند درخواست کرد که: هارون، برادرم را وزیر کن و محکم کن به وسیله‌ی او، پشت مرا. «وَاجْعَل لِّی وَزِیرًا مِّنْ أَهْلِی * هَارُونَ أَخِی * اشْدُدْ بِهِ أَزْرِی»^[۱۲۱]
از این سه آیه، به خوبی می‌توان مقام اخوت و برادری(نسبی) بین حضرت موسی و هارونc و همچنین مقام پشتیبانی را برای حضرت هارونg اثبات کرد.
منزلت‏ها و مقام‏های امیرالمؤمنین علی‏g‏
۱) خلافت و جانشینی
رسول اکرمk مطابق برخی از نصوص حدیث منزلت، به خلافت و جانشینی امیرالمؤمنین علیg تصریح و تأکید فرموده‌اند و تمام مقامات و مناصب حضرت هارونg به جز نبوت را برای امام علیg برشمرده‌اند.
ابن عباس نقل می‌کند: پیامبر اکرمk ضمن تذکر به منزلت امیرالمؤمنینg فرمودند: «هذا علی بن ابی طالب … و الخلیفه علی الأحیاء من أمتی …»^[۱۲۲] (این علی بن ابی طالب است که … خلیفه‌ی بر زندگان از امتم می‌باشد …).
پیامبر اکرمk خطاب به حضرت زهراh فرمودند:
… یا فاطمه … أن الله تبارک و تعالی اطلع إلی الأرض اطلاعه. فاختارنی عن خلقه فجعلنی نبیاً. ثم اطلع إلی الأرض اطلاعه ثانیه. فاختار منها زوجک. أوحی إلیَّ ان ازوجک إیاه و اتخذه ولیّاً و وزیراً. و ان اجعله خلیفتی فی أمتی.^[۱۲۳]
… ای فاطمه … خدای تعالی نظری از روی عنایت به زمین کرد و مرا برگزید و نبی قرار داد و سپس نظری دیگر از روی عنایت به زمین کرد و همسر تو را برگزید و به من وحی کرد که تو را به ازدواج او درآورم و او را سرپرست امت و وزیر خودم قرار دهم و او را به جانشینی خود در امتم نصب کنم.
در روایت دیگر، پیامبرk پس از شمردن برخی فضایل امیرالمؤمنینg و حسنینc و حمزه۶ و جعفر۶، خطاب به امیرالمؤمنینg فرمود:
یا أخی أنت ستبقی بعدی و ستلقی من قریش شدّه من تظاهرهم علیک و ظلمهم لک. فإن وجدت علیهم أعوانا فیّ فجاهدهم و قاتل من خالفک بمن واقفک و إن لم تجد أعوانا فاصبر و کفّ یدک و لا تلق بها إلی التهلکه، فإنّک منّی بمنزله هارون من موسی.^[۱۲۴]
برادرم! تو پس از من، خواهی ماند و از اتحاد قریش بر ضد خودت و ظلمی که نسبت به تو روا می‌دارند، سختی خواهی دید. پس اگر یارانی در برابر آنان یافتی، با آن‌ها جهاد کن و به واسطه‌ی موافقانت، با مخالفان خود بجنگ. اما اگر یاری نیافتی، صبر کن و دست نگه‌دار و خود را به هلاکت نیانداز؛ چرا که منزلت تو نسبت به من، همان منزلت هارون نسبت به موسی است.
بنی اسرائیل در غیاب حضرت موسیg خلافت هارونg را نادیده گرفتند و نهایتاً گوساله‌پرست شدند. مسلمانان نیز پس از رسول خداk خلافت امیرالمؤمنین را نپذیرفتند و تسلیم امر رسول خداk نشدند. لذا رسول اکرمk در این حدیث از نافرمانی مردم خبر می‌دهد و به امیرالمؤمنینg می‌فرماید: «چنان که بنی اسرائیل خلافت هارون را نادیده گرفته، در مقابل امر الهی از سوی پیامبرشان طغیان کردند؛ مسلمانان نیز پس از من، امر خدا و خلافت تو را نخواهند پذیرفت.» رسول خداk مخالفان را به سامری و گوساله همانند دانسته، به امیرالمؤمنینg توصیه کردند که در صورت نداشتن یاری‌کننده، صبر پیشه کند. این حدیث، هم‌چنین اثبات می‌کند که امیرالمؤمنینg نه فقط در حیات رسول خداk و در غیاب ایشان، بلکه پس از رحلت خاتم الأنبیاءk نیز خلیفه‌ی ایشان است. هارونg، خلیفه و جانشین موسیg در میان امتش بود. امیرالمؤمنینg نیزز خلیفه و جانشین رسول خداk است و تمام وظایف، شئون و اموری که هارونg نسبت به موسیg داشت و همه‌ی اموری که از ناحیه‌ی امت موسی بر هارونc وارد گردید، در مورد امیرالمؤمنینg نیز جریان دارد.
۲) شراکت در امر
یکی دیگر از مقامات هارونg این است که موسیg از خداوند خواست که هارون را شریک او در کارهایش گرداند. یعنی هارون در تمامی مسئولیت‌هایی که به عهده‌ی جناب موسیg نهاده شده بود، شریک بوده و در تمام مناصب و مقام‌هایی که به او داده شده است، شریک خواهد بود.
به مقتضای این حدیث، این مقام برای امیر مؤمنانg ثابت خواهد شد. یکی از مسئولیت‌های پیامبر خداk تعلیم و تفسیر قرآن بود. آن‌جا که می‌فرماید: «و ما بر تو قرآن را نازل کردیم تا آن‌چه را که به سوی مردم نازل شده است، برای آنان روشن سازی، شاید که بیندیشید.»^[۱۲۵]
هم‌چنین به آن حضرت، حکمت عطا شده است، آن‌جا که می‌خوانیم: «و خدا کتاب و حکمت را بر تو نازل فرمود.»^[۱۲۶] باز از شئون آن حضرت، این است که در اختلافات بین مردم، مرجع مردم بوده است. قرآن می‌فرماید: «تا آن‌چه را که در آن اختلاف می‌کردند، برای آنان روشن سازد.»^[۱۲۷]
از طرفی پیامبر خداk بر مردم از خودشان سزاوارتر و حکمتش نافذتر است. آن‌جا که قرآن می‌فرماید: «پیامبر نسبت به مؤمنان از خودشان اولی و سزاوارتر است.»^[۱۲۸]
امام علیg در تمامی مناصب و مقام‌هایی که قرآن برای حضرت رسول اکرمk اثبات می‌کند، شریک است و ایشان نیز آن مقام‌ها را دارا هستند.
نکته‌ی دیگر این که بر اساس آیه‌ی مباهله که پیامبرk امام علیg را نفس و جان خود معرفی می‌کند، ایشان نفس پیامبرk هستند و در تمامی حالات و کمالات و مقامات، به غیر از نبوت با پیامبرk شریک هستند. ضمناً از این حدیث شریف، می‌توان دریافت که اگر قرار بود پس از رسول گرامی اسلام حضرت محمدk پیامبری بیاید، حضرت علیg بود، نه اشخاص دیگری که در برخی کتب اهل سنت نقل شده است.
و نیز می‌توان دریافت که همان‌گونه که وقتی حضرت موسیg چهل روز به کوه طور رفت و در این مدت کم، مردم از دین خود برگشتند و گوساله‌پرست شدند؛ در مورد پیامبرk و حضرت علیg هم، همین اتفاق افتاد. یعنی چند روز پس از رحلت رسول اللهk مردم از ولایت امیرالمؤمنینg روی برگرداندند و به گذشته‌ی خود و به زمان جاهلیت بازگشتند.
۳) وزارت
یکی دیگر از مقاماتی که برای حضرت علیg ثابت می‌شود، مقام وزارت است. وزیر، کسی است که امیر را در انجام امور، یاری می‌کند و بار سنگین مسئولیتی را که امیر دارد و بر دوش می‌کشد، و متصدی انجام آن می‌شود و هارون در زمان حضرت موسیg همین مقام را داشته. چنان‌چه در آیه‌ی ۲۹ سوره‌ی طه آمده که قبلاً به آن اشاره شد. این مقام هم طبق آیات و روایات برای امام علیg اثبات می‌شود که یکی از آن روایات، حدیث «یوم الدار» است که دلیلی دیگر بر خلافت و جانشینی و وزارت علیg پس از پیامبرk است.
ماجرای یوم الدار از این قرار است که پیغمبر اکرمk پس از مبعوث شدن به رسالت، تا سه سال دعوت خود را آشکار نکردند و فقط در مسجد الحرام نماز می‌خواندند و عبادت می‌کردند. امیرالمؤمنینg و حضرت خدیجهh نیز به ایشان اقتدا می‌کردند. هم‌چنین آن حضرت با کسانی که در کنار ایشان می‌نشستند، درباره‌ی این‌که من خدای یگانه را می‌پرستم و به رسالت مبعوث شده‌ام، به گفت‌وگو می‌پرداختند.
از سال دوم، دستور داده شد که «فَاصْدَعْ بِمَا تُؤْمَرُ وَأَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِکینَ»^[۱۲۹]
از طرف خداوند به پیامبرk فرمان داده شد که باید دعوت خود را به طور علنی مطرح کنی و به صورت رسمی در میان مردم حاضر شوی. آن‌ها را به توحید دعوت کرده، با بت‌پرستی، مبارزه کنی و این کا را باید از خانواده و خویشان خود شروع کنی: «وَأَنذِرْ عَشِیرَتَک الْأَقْرَبِینَ»^[۱۳۰]
روایات متعددی از شیعه و سنی نقل شده است که پس از نزول این آیات، پیغمبر اکرمk به امیرالمؤمنینg فرمود: غذایی فراهم کن و فامیل نزدیک را به مهمانی دعوت کن. امیرالمؤمنینg غذا را تهیه کرد و عموها، عموزاده‌ها و اقوام را برای مهمانی به خانه‌ی پیغمبر اکرمk دعوت نمود. آن‌ها نیز آمدند. آن‌ها تا جایی که می‌توانستند غذا و شربت خوردند و سیر شدند. اما با وجود این‌که فقط یک غذا و شربت بر سفره بود، غذا کم نیامد. ابولهب با دیدن این جریان گفت: برادر زاده‌ی من عجب سحری کرد. پیامبرk از این حرف ناراحت شدند اما سخنی به زبان نیاوردند و میهمانان رفتند.
پیامبرk مجدداً به حضرت علیg دستور دادند که همان غذا را آماده کن و آن‌ها را دعوت کن. ماجرا به همان صورت تکرار شد. این بار بعد از تمام شدن غذا، پیامبرk مطلب خود را با آنان در میان گذاشتند. در روایات این‌گونه نقل شده است که آن حضرت فرمودند: «آیا تاکنون کسی از من، دروغی شنیده و یا خیانتی دیده است؟» و پس از بیان برخی مقدمات، فرمودند: «خدا مرا به رسالت مبعوث مرده است تا شما را به پرستش خدای یگانه دعوت کنم. اولین کسی که مرا تصدیق کند، وزیر، برادر، وصی و خلیفه‌ی من خواهد بود.» افراد حاضر در آن مجلس با تعجب به یکدیگر نگاه کردند، اما هیچ‌یک از آن‌ها به پیامبرk ایمان نیاورد. امیرالمؤمنینg که در آن زمان، سیزده ساله بود، برخاستند و گفتند: «یا رسول الله، من شهادت می‌دهم که شما رسول خدا هستی و آن‌چه فرمودید، حق است.» طبق برخی نقل‌ها، پیامبرk تا سه بار دعوت خود را تکرار کردند و در هر بار، تنها امیرالمؤمنینg حاضر به پذیرش دعوت آن حضرت شد. از این‌رو پیامبرk خطاب به حاضران فرمودند: «إن هذا إخی و وصیی و وزیری و خلیفتی فیکم فاسمعوا له و أطیعوا»^[۱۳۱] (این برادر من، وزیر من و خلیفه‌ی من در میان شماست. پس سخن او را پذیرفته و از او اطاعت کنید.)
این روایت را علمای اهل تسنن با سند متواتر نقل کرده‌اند.^[۱۳۲] در روایت دیگری به همین مضمون، پیامبر اکرمk در ادامه‌ی سخن خود، در مورد حضرت علیg می‌فرمایند: «یکون منی بمنزله هارون من موسی»^[۱۳۳]
بنابراین، همان‌طور که مشاهده می‌کنید، در آغاز دعوت علنی پیامبرk با اعلان رسالت، خلافت و وزارت حضرت علیg نیز اعلام می‌شود و این‌گونه نبوده که این امر در سال آخر زندگی پیامبرk و در روز غدیر تعییت شود. از همان روزی که دعوت علنی حضرت رسولk آغاز شد، خلافت و وزارت امام علیg نیز شروع شد.

دیدگاه‌های سیاسی و ولایت فقیه و رهبری: این جناح ولایت فقیه و رهبری را محدود به قانون اساسی می داند ومعتقد است وی باید در چهارچوب قانون اساسی عمل کند .همچنین ولی فقیه در عصر غیبت باید منتخب مردم باشد و جمهوری اسلامی از سه رکن جمهوریت، اسلامیت و ایرانیت تشکیل شده است واین سه اصل باید حفظ شود .تاکید بیشترمجمع روحانیون بر جمهوریت و اسلامیت است .وساخت سیاسی حکومت اسلامی را محدود به هیچ شکل خاصی ندانسته وآن را همراه بامقتضیات زمان قابل تغییر می داند.

احزاب: مجمع روحانیون مبارز وگروههای نزدیک به آن برضرورت فعالیت احزاب سیاسی تاکید دارند. مهدی کروبی دبیر مجمع روحانیون مبارز از به وجود آمدن احزاب سیاسی در کشور حمایت کرده می گوید :به وجود آمدن احزاب سیاسی در حیات سیاسی کشور موجب تقویت هرچه بیشتر مجلس، جدی شدن انتخابات، بیمه شدن نظام و به وجود آمدن شور و نشاط در میان مردم می شود. احزاب قوی به عنوان سیستم نظارتی مانعی مهم در برابر بروز تخلفات به حساب آمده و موجب به وجود آمدن رقابت های سالم خواهند شد. (مرتجحی، ۱۳۷۷:ص۸۷)

سیاست خارجی ورابطه با آمریکا

این جناح نسبت به سازمانهای بین المللی نگرش بدبینانه دارد و می توان گفت که معتقد به نظریه توطئه است .و هر گونه رابطه با آمریکا را رد می کند :آمریکا و انگلیس دشمنان اصلی انقلاب، نابودی و یا استحاله نظام اسلامی ما را هدف قرار داده اند و نرمش وسازش با این قدرتها، علاوه بر اینکه تغیری در موضع آنها ایجاد نکرده و نمی کند مارا در قبال تهدیدات آنها آسیب پذیر تر خواهد کرد .(همان، ص۹۸)

دیدگاه های اقتصادی مجمع روحانیون مبارز

مخالفت با خصوصی کردن گسترده واحدهای تولیدی و پذیرش محدود ومشروط آن، دخالت در امور اقتصادی، دولتی بودن بخش های مادر واستراتژیک اقتصاد، عدم توانایی مدل اقتصاد بازار برای حل مشکلات اقتصادی ایران، اولویت توسعه بعد از استقلال وعدالت اجتماعی، اعتقاد به تقویت وگسترش تعاونی ها، اولویت خود اتکایی کشاورزی، توجه به الگوی توسعه صنعتی در دراز مدت، اقتصادمختلط به عنوان مدل مطلوب وتاکید بر بخش های دولتی وتعاونی بصورت اهرم های مهار کننده بخش خصوصی .

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

ج) کارگزاران سازندگی ایران

گرچه این گروه با نام جمعی ازکارگزاران سازندگی ایران در سال ۱۳۷۴درآستانه انتخابات دوره پنجم مجلس شورای اسلامی به طور رسمی اعلام موجودیت کرد،اما سابقه شکل گیری آن به سال ۱۳۶۸باز می گردد.با خاتمه جنگ عراق علیه ایران در سال ۱۳۶۷ وریاست جمهوری اکبرهاشمی رفسنجانی، زمینه شکل گیری آن فراهم شد .به اعتقاد آنها ایران برای بازسازی خرابی های ناشی از جنگ و عقب ماندگی های ناشی از آن می بایست سیاست جدیدی را آغاز می کرد که جلب کمک های بین المللی و اخذ وام از نهادهای اقتصادی بین المللی از جمله آنها بود چنین سیاستی تجدیدنظر سیاست خارجی دوران جنگ را طلب می کرد .که بنا برآن ایران می بایست به سیاستی روی آورد که بتواند به عنوان عضوی از جامعه بین المللی محسوب شود .تا امکان اخذ وام و ، جذب کمک از مجامع بین المللی فراهم گردد.تکنوگراتهای تحصیل کرده غرب در اطراف هاشمی رفسنجانی تشکیل دهنده این گروه بودند. (مرتجحی،ص۴۰:۱۳۷۷)

– مواضع سیاسی، اقتصادی و فرهنگی گروه کارگزاران سازندگی ایران

یکی از ویژگی های این گروه که می توان آن را در مواضع سیاسی آنها مشاهده کرد نگرش پراگماتیستی است.ویژگی دیگر دیگراین گروه که می توان آن را برآمده از همین نگرش دانست مصلحت اندیشی و اعتدال در برخورد با تحولات سیاسی است .دیدگاه های سیاسی این جناح رادر امور داخلی می توان در محورهای زیر دسته بندی کرد:
-ولایت فقیه، رهبری ومردم: این گروه معتقداست در نظام جمهوری اسلامی ایران، سرچشمه مشروعیت همه نهادها ازولایت مطلقه فقیه است وبراین اساس ولایت مطلقه فقیه،سنگ بنای ومحور هرگونه حرکت درنظام است بااین حال برنقش مردم در جمهوری اسلامی تاکید می کند و معتقداست نظام مبتنی برولایت فقیه،نقش مردم رادر این نظام نفی نمی کند.دراین راستا این جناح گزینش فرد اصلح را برای ریاست جمهوری به عهده مردم می داند و قائل به این است که علما فقط ملاکهارا تبیین و تشریح کنند،اما این مردم هستند که باید بر طبق نظر و تفسیر خود رئیس جمهوری را برگزینند(مرتجحی،۱۸۲:۱۳۷۷)
-اصول سیاست خارجی: باتوجه به اینکه رشدو توسعه اقتصادی از اهداف اصلی گروه کارگزاران سازندگی است. این جناح به سیاست خارجی به عنوان وسیله ای برای دستیابی به اهداف نگاه می کند. در این راستا تشنج زدایی در روابط خارجی، تعدیل رفتار سیاسی برای جذب سرمایه، تلاش برای تغییربرداشت جامعه بین المللی از رفتارهای سیاسی ایران و اصلاح چهره بین المللی ایران از اصول سیاست خارجی این جناح محسوب می شود.
– رابطه با آمریکا: این گروه منعی در برقراری ارتباط با آمریکا نمی بیند.مرعشی از اعضای وابسته به این گروه می گوید: رابطه اقتصادی با آمریکا به نفع ماست چرا که ما به راحتی نمی توانیم نفتمان را به کشورهای خارجی بفروشیم …رابطه بازرگانی واقتصادی هیچ گونه مغایرتی با رابطه با آمریکا ندارد.درمورد مذاکره با آمریکا برای حل اختلافات دو کشور، به نظر می رسد این گروه مخالفتی با آن ندارد اما به دلیل اینکه رهبر انقلاب با آن مخالف است با آن مخالفت می کند. (مرتجحی، ۱۸۹:۱۳۷۷)

– دیدگاه‌های اقتصادی کارگزاران

در این حزب رشد وتوسعه اقتصادی،محور و هدف اصلی در اقتصاد است ودر سایه رشد و توسعه اقتصادی امکان استقلال وجود دارد. و برای اینکه به عدالت اجتماعی برسیم، ابتدا باید رشد اقتصادی، مالی بالا برود. بدون رشد اقتصادی، مالی برای تقسیم وجود ندارد.به اعتقاد این گروه اقتصاد ایران در کوتاه مدت بایستی میان رونق بیشتر (رشد اقتصادی) وثبات قیمت ها یکی را برگزینند. این حزب به خصوصی سازی واحدهای تولیدی، آزادسازی اقتصادی، جلوگیری از دخالت دولت در امور اقتصادی، اقتصاد رقابتی و ایجاد دولت حداقل است.هم چنین به مشکلات ساختاری و نا محسوس اقتصاد ایران توجه دارد و بدنبال دگرگون کردن ساختارهای اقتصاد ایران است. گروه کارگزاران از برپایی صنعت مبتنی بر تکنولوژی مدرن در مقابل صنعت مبتنی بر نیروی کار دفاع می کند.این گروه استفاده از منابع خارجی را برای اقتصاد ایران که در مقطع بازسازی قرار داشت، اجتناب ناپذیر می داند ودر این راستا تنش زدایی در روابط خارجی از جایگاه ویژه ای برخوردار است.برای دستیابی به رشد و توسعه اقتصادی مورد نظر گروه کارگزاران، ادغام در بازار جهانی وهمکاری نزدیک بانهادهای اقتصادی بین المللی، امری اجتناب ناپذیر است.درواقع نظام اقتصادی موردنظر این گروه بانظام سرمایه داری جهانی پیوندی ارگانیک دارد.استراتژی مورد نظر این حزب توسعه صادرات است وکشورهای جنوب شرقی آسیا چون کره جنوبی مالزی و اندونزی و کشورهای امریکای مرکزی وجنوبی چون مکزیک برزیل وارژانتین الگوی اقتصادی مورد نظر آنهاست.هم چنین از میان بخش های اقتصادی بخش صنعت در اولویت قرار دارد.و بخش عمده سرمایه گذاری ها می بایست در این بخش انجام شود.

– دیدگاه‌های فرهنگی گروه کارگزاران

ویژگی اصلی دیدگاه های فرهنگی این گروه اعتقاد به باز بودن محیط فرهنگی وضرورت تبادل فرهنگی است.سیاستهای فرهنگی مورد نظر آنها را می توان در موارد زیر دسته بندی کرد :

– اعمال سیاست نظارت بعد ازانتشار برمحصولات فرهنگی- افزایش تولید وتنوع فرهنگی

-اعتقاد به تبادل فرهنگی -گسترش نهادهای فرهنگی نوین

– مهمترین مواضع ودیدگاهها

اهم مواضع ودیدگاه‌های حزب کارگزاران سازندگی در فاصله سال های ۶۸ تا سال۷۴ به شرح زیر است:
۱٫اعتقاد به تشنج زدایی، طرفدار مذاکره و رابطه با آمریکا، جذب سرمایه های خارجی، گسترش رابطه با اروپا برای تحت الشعاع قرار دادن رابطه با آمریکا و دیپلماسی کارآمد در سیاست خارجی را می توان از مهمترین مولفه های مورد نظر کارگزاران برشمرد.
۲٫ در سیاست داخلی طرفدار مشارکت سیاسی وهمه جانبه مردم، تاکید بر تداوم و استمرار روند سازندگی، طرفدار توسعه همراه با اعتدال و مخالف تنگ نظری و افراطی گری است.کارگزاران با هرگونه تمامیت خواهی مخالف وبه دنبال جامعه ای آباد، آزاد،همراه با امنیت و رفاه است.
۳٫ در حوزه سیاست اقتصادی، طرفدار سیاستهای تعدیل اقتصادی، اقتصاد باز وسرمایه داری است. برنامه های توسعه در دولت هاشمی رفسنجانی محصول تفکر کارگزاران سازندگی بود.دارابی در کتاب جریان شناسی سیاسی در ایران، یکی از عوامل اصلی موفقیت خاتمی در جریان انتخابات ریاست جمهوری سال ۷۶ را، مخالفت صریح و آشکار با همین سیاست می داند.کم نیستند صاحب نظرانی که براین باورند که سیاست تعدیل اقتصادی باعث شد پایه های عدالت در هم شکسته شود وتمرکز ثروتهای افسانه ای در دست قلیلی به قیمت وابستگی کشور از موسسات مالی خارجی، فقراکثریت مردم، گسترش بی عدالتی ودرهم ریختگی اقتصادکشور منجر شود. (توکلی، ۲۶:۱۳۸۰)
۴٫ به طور کلی مولفه های اصلی استراتژی فرهنگی کارگزاران را باید در مواردی چون: استقبال از مدرنیسم، عدم حساسیت نسبت به کم رنگ شدن ارزش ها و مظاهر اجتماعی و دینی در جامعه، کاهش تدریجی نقش دین در جامعه و به تعبیری عرفی کردن امور دین یا بهتر بگوییم رشد سکولاریسم و بالاخره ایجاد فرهنگی لیبرالیستی با مناسبت هایی مبتنی بر تساهل، تسامح وآزادی برشمرد.(دارابی، ۳۴۵:۱۳۹۰)
هر چند که سران حزب براین باورند آنان طرفداری آزادی بیان،قلم وتساهل ومدارا هستندوباید از فرهنگ، هنر، فیلم و سینما به بهترین وجه استفاده کرد .اما عملکرد کارگزاران در عرصه فرهنگ وهنر کار را به جایی کشاند که فریاد اعتراض مراجع تقلید بلند شد.اعتراضات رهبری به طور مستمر مطرح شد و مجلس شورای اسلامی دوره پنجم، استیضاح را بهترین امکان برای برکناری وزیر ارشاد و فرهنگ اسلامی، دانست. مجلس هرچند در این اقدام ناکام ماند،امافضای عمومی کشور کار را برای وزیر وقت به گونه ای تنگ کرد که چاره ای جز استعفا نماند و بدینسان پرونده فرهنگی-هنری کارگزاران سازندگی به ظاهر مختومه اعلام شد.

گفتار سوم) بررسی اجمالی جریانات سیاسی از ۱۳۷۶تا ۱۳۸۴

در بین این سالها احزاب و جریانات سیاسی، اجتماعی گوناگون وجود داشتند از جمله آنها می توان به احزاب مشارکت ایران اسلامی، مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم، حزب اعتماد ملی و …را نام برد که به اختصار در مورد احزاب مشارکت ایران اسلامی و حزب اعتماد ملی توضیحاتی ارائه می شود .وپس از آن به تفصیل در مورد حزب اصلاحات که قدرت سیلسی را در دست گرفته بودند ارائه خواهد شد.

الف) جبهه مشارکت ایران اسلامی

حزب مشارکت را باید مانند حزب جمهوری اسلامی باتوجه به تاثیرگذاری وفراگیری آن مورد بررسی قرار داد. اگر بخواهیم دو حزب سیاسی اسلام گرا پس از انقلاب اسلامی را معرفی کنیم، مشارکت و جمهوری اسلامی می باشند،با این تفاوت که حزب جمهوری اسلامی محصول حاکمیت و به نوعی نمایندگی از همه جریانهای انقلاب بود ورهبری آن هم، در اختیار رهبران انقلاب بود .در حالیکه حزب مشارکت محصول دولت به قدرت رسیده محمد خاتمی بود و نمایندگی همه جریانهای انقلاب را نداشت و رهبران آن هم، رهبران انقلاب نبودند .
حزب مشارکت،جوانان انقلابی از طبقه متوسط شهری با گرایش چپ اسلامی بودند که آرمانگرایی وعملگرایی وجه مشخصه اصلی شان بود. طیف فکری دیگر بنیانگذار این جبهه نواندیشان دینی بودند که قرائت انسان گرایانه ومشارکت جویانه ای از اسلام سیاسی داشتند .حزب مشارکت از آن دست احزاب دولت ساخته بود که بلافاصله با انقضای دوره قانونی دولت محمد خاتمی افول خود را آغاز کرد .چنانکه از سال ۸۴ تا کنون نتوانسته در انتخابات برگزار شده توفیقی داشته باشد.

– ویژگی های حزب مشارکت در یک نگاه کلی

تاکید مستمر بر قانون و قانون گرایی و تصریح بر اینکه همه شهروندان در برابر قانون مساوی هستند هر چند امری مندرج در قانون اساسی و تازه نبود اما به دلیل آنکه پرچمداری آن را حزب مشارکت برداشته بودو تبلیغ می کرد بسیارموثر افتاد.
مشارکتی ها هدف از تشکیل حزب را پیشبرد برنامه های سید محمد خاتمی ،معرفی نمودند .دبیر کل وقت حزب مشارکت در این رابطه بیان می دارد که آنها (انصار حزب مشارکت) مطمئن بودند اگر ما یک تشکیلات سیاسی منسجمی در داخل کشور نداشته باشیم در دراز مدت برنامه های آقای خاتمی به نتیجه نخواهد رسید. به همین جهت از نخستین روزهای پیروزی آقای خاتمی در انتخابات ریاست جمهوری عده ای مصمم بودند که این تشکیلات سیاسی را رسما راه اندازی کنند وبا توجه به نیروهایی که در آن زمان اطراف آقای خاتمی بودند بتوانند نیروهایشان را تعریف کنند .(سلیمی:۱۳۸۴ص۶۵)
اکثر آنها زمینه اولیه تحصیلاتی شان فنی وغیر علوم انسانی بود،اما با دور ماندن از قدرت به سوی علوم انسانی گرایش یافته و به تحقیق وتفحص درآن پرداختند.بیشتر آنها حول محورشخصیت هایی چون عبدالکریم سروش،محملی برای بازسازی کری و اجتماعی خود پیدا کردند.چنین ویژگی هایی است که هویت فکری واجتماعی آنها را به هم گره میزند.از مهمترین محافل حلقه های مطالعاتی آنهامی توان به حلقه کیان ودر مرحله بعد به مرکز مطالعات استراتژیک ریاست جمهوری وچند محفل دیگر اشاره کرد.(علوی نیک:۱۳۹۲،ص۱۶۵)
از نظر فکری ،گرایش اصلی این افراد چپ گرایی بود و نقش آنها در تسخیرسفارت امریکا
بیشتر از دیگران بود.آنها به مرور زمان از مواضع اصولی و دینی نظام جمهوری اسلامی فاصله گرفته وبا شعار توسعه سیاسی وپیوستن به نظام جهانی ،به سوی تمدن وتفکرغرب و لیبرالی حرکت کردند.(امیری:۱۳۸۴،ص۱۴۴)

ب) مجمع محققین ومدرسین حوزه علمیه قم

بعد از انتخابات دوم خرداد۱۳۷۶،ایین نامه واساسنامه این تشکل حوزوی توسط بانیان آن به وزارت کشور ارائه شد تا مراحل قانونی خود را طی کندکه پس از مدتی رسما از سال ۷۸پروانه فعالیت خود را دریافت کرد.پیشبرد اسلام ناب و پویا از طریق برداشت های فقه پویا و فعالیت در چارچوب قانون اساسی و نظام جمهوری اسلامی از مهمترین اهداف این تشکل سیاسی به شمار می آید.این تشکل یکی از اعضای اصلی گروه های ۱۸گانه جبهه دوم خرداد به شمار می آید که از ابتدا هم در تاسیس، هم در تدوین اساسنامه و هم مرامنامه آن مشارکت داشته است.

– مواضع وویژگی های مجمع محققین ومدرسین حوزه علمیه قم

از مهمترین مواضع این جریان سیاسی را می توان انتقاد از دولت نهم ذکر کرد. همچنین انتقاد به آیت اله مصباح یزدی، تاکید بر لزوم شورایی شدن مرجعیت، اعتقاد به محدود بودن اختیارات ولایت فقیه،از مهمترین ویژگی های این مجمع است.آنچه در مورد مجمع محققین و مدرسین باید گفت آنست که این تشکل تاکنون نتوانسته است به صورت مستقل تاثیرگذار باشدو عمدتا دنباله رو سایر تشکل ها ی دوم خردادی به خصوص مجمع روحانیون مبارز است. در دوران حاکمیت دوم خرداد تعدادی از اعضای آن حداکثر سمت مشاور رئیس جمهور یا برخی وزرا را بر عهده داشته اند.درچند سال اخیر بیشتر تریبونی برای بیان دیدگاه ها محسوب می شود.درمجموع اگر تشکل بخواهد در جریانهای سیاسی تاثیرگذار باشد،باید به بازمهندسی فلسفه وجودی واهداف خود بپردازد واین بزرگترین ماموریت موسسان مجمع است .همچنین باید تکلیف خود را نسبت به حزب بودن یا نبودن مشخص نماید واگر در فهرست احزاب سیاسی است، وضعیت کنگره، انتخابات، دفاتر وبسیاری از مواردی که تشکل های سیاسی باید به آن پاسخ دهند را پاسخگو باشد.(دارابی،۱۳۹۰:ص ۳۷۵)

ج) دوران اصلاحات

دولت خاتمی به دو دوره ریاست جمهوری سید محمد خاتمی اطلاق می‌شود که مشتمل بر دولت‌های هفتم و هشتم نظام جمهوری اسلامی ایران می‌باشد. در این مدت جناح اصلاح طلب توانست قوه مجریه ایران را در اختیار کامل داشته باشد که از تاریخ ۱۲ مرداد ۱۳۷۶ تا ۱۲ مرداد ۱۳۸۴ به درازا انجامید. دولت‌های خاتمی شعار اصلیشان را توسعه سیاسی و تقویت نهادهای مدنی عنوان کرده بودند.آغاز کار دولت خاتمی با کاهش قیمت نفت و کاهش درآمدهای ارزی حاصل به ۹٫۹ میلیارد دلار همراه شد. استقراض از بانک مرکزی جهت رفع کسری بودجه به افزایش تورم به بیش از ۲۰ درصد در سال ۱۳۷۸ انجامید که به تدریج به حدود ۱۳ درصد کاهش یافت. دولت در این زمان سیاست یکسان‌سازی نرخ ارز را به اجرا در آورد که با موفقیت همراه بود. رشد اقتصادی بیش از ۶ درصد به کاهش بدهی‌های خارجی کمک نمود.
چپ مدرن یا اصلاحات دورانی بود که جریان چپ سنتی، برای انتقال به اصلاحات از آن بهره برد.طیف چپ جدید را باید یک جریان و نوپا و تازه در عرصه اجتماعی و سیاسی ایران دانست .این جریان که اغلب از طیف چپ سنتی تشکیل شده است پس از دور ماندن از قدرت از سال ۶۸ با حضور در مراکز علمی و دانشگاهی، رو به سوی تجدد، نوآوری و بازنگری آورد.

– پایگاه ومواضع سیاسی،اقتصادی، فرهنگی اصلاح طلبان:

پایگاه اجتماعی این طبقه را باید در طبقات متوسط،دانشجویان واقشار مذهبی دانست.چپ نو یا اصلاح طلبان با تندروی ودولتی شدن صرف امور اقتصادی مخالف است.این جریان به سه بخش تعاونی،خصوصی ودولتی مندرج درقانون اساسی اعتقاد دارد. در حالیکه چپ سنتی از دولتی شدن امورحتی بخش تعاونی بحث می کند.

1. 1. در شریعت مقدس اسلام ثابت شده است که تصرّف در مال دیگران جز با طیب نفس و رضای مالک جایز نیست، دلیل بر این حکم هم سیره قطعیّه و پاره‌ای از اخبار است در این صورت چنان‌چه مالیّت و ملکیّت از بین برود و ما شک داشته باشیم در اینکه آیا حکم مذکور از بین رفته است یا خیر؟ استصحاب اقتضا دارد که حکم باقی باشد.

این وجه هم قابل انتقاد است به این‌که موضوع حرمت تصرّف، به حکم سیره و روایات، عنوان مال غیر یا مال مسلمان است و بدیهی است پس از سقوط موضوع، حکم هم ساقط می‌شود و مفروض این است که در مقام، عنوان مالیّت از بین رفته است پس چگونه ممکن است حرمت تصرّف باقی باشد حتی اگر عنوان ملکیّت هم باقی باشد چرا که دلیلی وجود ندارد بر این‌که تصرّف در ملک غیر جایز نیست چه رسد به اینکه مفروض این است که این عنوان هم از بین رفته است.
آری اگر موضوع استصحاب، ذات مال مضاف به غیر باشد یعنی: همان ماده و هَیولی، نه به عنوان خاص مال، استصحاب در اینجا جاری است بدیهی است پس از تبدّل صورت نوعیه اول به صورت نوعیه دیگر، باز هَیولی باقی است.
ولی این هم قابل خدشه است به اینکه مثل این موضوعات از امور عرفی نیستند تا استصحاب در آن‌ها جاری بشود بلکه اموری هستند فلسفی و پیدا است که احکام شرعی بر تدقیقات^[۴۹۲] فلسفی مبتنی نخواهد بود.
از اینجا نادرستی سخن شیخ انصاری که پس از مناقشه در استصحاب، گفته است: «مگر اینکه گفته شود موضوع استصحاب امر عرفی است» آشکار شد، چرا که برعکس، موضوع استصحاب در این صورت امری است عقلی نه عرفی.
علاوه براین اشکالی که در این استصحاب جاری است این است که استصحاب در احکام کلیه پیوسته با استصحاب عدم جعل، معارض است و اگر استصحاب عدم جعل بر استصحاب حکم، حاکم نباشد لااقل هر دو به تعارض تساقط می کنند.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

1. 1. ادعای اجماع بر بقاء حق اختصاص در اعیان پس از زوال ملکیت آن‌ها.

این وجه هم درست نیست زیرا این اجماع که احتمالاً به سایر وجوه مستند است کاشف از نظر معصوم(ع) نخواهد بود.

1. 1. مرسله معروف «مَن حاَمَلَکَ» و نبوی«مَن سَبَق إلی ما لَم یَسبِقهُ إلیهِ مُسلِمٌ فَهُوأَ حَقٌ بِهِ» که بر ثبوت حق اختصاص در چیزهایی که مالیّت آن‌ها از بین رفته است دلالت دارد.

پاسخ از این وجه این است که حدیث حیازت ولو بین فقها مشهور است ولی نه در اصول حدیث شیعه وجود دارد و نه در اصول عامّه و ظاهراً این حدیث قاعده فقهیّه متصیّده از روایاتی است که در ابواب مختلفه مانند: احیاء موات و تحجیر و دیگر ابواب وارد است.
و برفرض، حدیث باشد مدلول آن، ملکیت مجاز است برای محیر بنابراین به مسأله حق اختصاص که محل بحث است مربوط نمی‌باشد.
به علاوه، حدیثی است مرسل و حدیث مرسل صلاحیّت استناد برای حکم شرعی را ندارد.
و حدیث سبق هم علاوه بر اینکه ضعیف‌السند است و ضعف سند آن به چیزی جبران نشده، به مباحات اصلیّه و موالی که صاحبان آن‌ها از اعراض کرده اند (بنابراین که اعراض مالک را سبب الحاق مال به مباحات اصلیّه بدانیم) و اموال مشترک بین مسلمانان مانند وقف های عام از قبیل مساجد ، مشاهد، مدارس، کاروان سراها و غیرها اختصاص دارد، چنانکه کسی به این گونه چیزها سبقت گیرد دیگران نمی‌توانند او را مزاحمت کنند.
بر فرض آن را به موارد حیازت تعمیم دهیم مدلول آن این است که برای حیازت کننده حق جدیدی نسبت به محاز پیدا می شود نه اینکه پس از زوال ملکیّت مالک، علقه او نسبت به ملکش هنوز باقی است.
حاصل اینکه حدیث مذکور به کلی از ما نحن فیه بیگانه است زیرا هیچ یک از مواردش در اینجا احراز نشده، بنابراین اگر کسی مرده حیوانی را که از آن دیگری است حیازت کند و شک کند که ملک او شده است یا خیر؟ اصل این است که ملک او نشده است.
مگر اینکه گفته شود: موضوع دلیل سبق، چیزی است که مورد حق یا ملک دیگری نباشد، زیرا در این صورت می‌توان موضوع آن را به اصل احراز نمود. اما اثبات این سخن بسیار مشکل است.
تحقیق این است که حق اختصاص، به سیره متشرّعه و عقلاء ثابت شده است، سیره قائم شده است بر اینکه چنین حقی برای مالکان، نسبت به املاکشان که از مالیّت و ملکیّت به سبب عروض جهاتی ساقط شده است وجود دارد مانند: آب در کنار شط،حیوان مملوکی ،که بمیرد ، زمین های مملوکی که جائر آن‌ها را مورد استفاده عموم قرار داده است در این گونه موارد سیره متشرّعه و عقلا بر این قائم شده است که اجانب نمی توانند مالکان را از تصرّف در چیز هایی نظیر آن‌چه ذکر شد منع کنند مگر اینکه مالکان از اموال خود اعراض کنند.
و لذا اگر فرضاً حیوان مرده کسی به اعجاز و مانند آن زنده شود هیچکس توهم نکرده است که این حیوان از مباحات اصلیّه است و مالک و دیگران در آن برابرند بلکه عقلا و متشرّعه آن را ملک مالک اصلی آن می دانند همینطور سرکه ای که شراب شود وسپس باز سرکه شود.این مطلب روشن است و نیاز به بیان بیشتر و اقامه برهان ندارد.

ب: حکم مغصوب در صورتی که از صورت نوعیه خارج شود و سپس به آن صورت برگردد.

دوم؛ چنان‌چه غاصب، مال دیگری را غصب کند و بعد آن را از صورت نوعیّه خود به صورت نوعیّه دیگر در آورد و باز به صورت اول برگرداند و یا خود مال به آن صورت بر گردد آیا در این صورت غاصب،ضامن مثل یا قیمت است و یا واجب است خود عین مغصوبه را به مالک بر گرداند.مثلاً: سرکه دیگری را غصب کند و آنرا شراب کند و سپس شراب به سرکه بر گردد.
ممکن است گفته شود: غاصب ،ضامن بدل است چرا که خود مغصوب وجود ندارد مغصوب به از بین رفتن صورت نوعیّه اش از بین رفته است این صورت که اکنون پیدا کرده است غیر از صورت نوعیّه مغصوب است زیرا عدم بین دو صورت ،متخلّل شده است و پیدا است که معدوم دوباره باز نمی‌گردد.(المعدوم لایعاد)
چنانکه احیاناً گفته می شود:خود عین را باید ضامن بپردازد زیرا از نظر عرف آن‌چه دوباره به وجود آمده عین آن است که در اول وجودداشته است.
تحقیق این است که در اینجا دو مسأله است: یکی پیش از پرداخت بدل و دیگری پس از پرداخت بدل.
اما مسأله اول؛ در این مسأله برحسب ظاهر باید غاصب ، خود عین را بپردازد، چرا که بارها متعرض شدیم آن‌چه ابتدا در ذمّه غاصب می‌آید خود عین است پس باید همان عین به مالک برگردانده شود، و چنان‌چه عین تلف شود ضمان به بدل عین که مثل یا قیمت است منتقل می‌گردد و پیدا است چنان‌چه دوباره عین باز گردد، ضمان به خود عین تعلّق گیرد اولی است تا به بدل آن تعلّق گیرد، زیرا عین در مرحله دوم واجد همه خصوصیاتی است که عین مغصوبه در مرحله اول واجد آن خصوصیات بود اعم از آن‌که عیناً همان باشد یا خیر.
و اما مسأله دوم؛ برحسب ظاهر این مسأله ازصغریات مسأله‌یس است که گذشت که: چنان‌چه عین تلف شود و غاصب بدل آن را به مالک بپردازد ضمان غاصب نسبت به عین به طور مطلق از بین می‌رود ولو آن‌که دوباره عین به نظام هستی باز گردد، چرا که ادله ضمان پس از پرداخت بدل از تأثیر ساقط می‌شوند و دلیل دیگری هم وجود ندارد که دوباره اقتضای ضمان عین را داشته باشد.

ج: حکم حقّ اختصاص پس از پرداخت بدل

سوم؛ در گذشته نزدیک دانسته شد که چنان‌چه عین از مالیّت بیفتد و از ملکیّت بیرون رود بدون شک، در مورد عین حقی وجود دارد که حقّ اختصاص نامیده می‌شود و نیز شک نیست که چنان‌چه مالک، بدل عین را از غاصب نگرفته باشد این حق از آن مالک است اما چنان‌چه بدل را گرفته باشد آیا حق اختصاص به غاصب منتقل می‌شود یا اینکه برای مالک باقی می‌ماند اختلاف است:
ظاهر سخن شیخ انصاری قول دوم است، و تأیید کرده است آن را به اینکه چنان‌چه سرکه مغصوب به شراب تبدیل شود و سپس دوباره به سرکه منقلب شود بی تردید باید به مالک برگردانده شود و این نیست مگر به جهت آن‌که حقّ مالک در عین که حق اختصاص نامیده می‌شود هنوز باقی است.
مرحوم شیخ محمد حسین اصفهانی از این تأیید پاسخ داده است به اینکه این وجوب ردّ سرکه به مالک از بقا حق اولویت مالک نسبت به عین کشف نمی‌کند بلکه این از باب عود ملک به مالک است چرا که سرکه ملک مالک است نه حق او، پس این ردّ از باب ردّ ملک به مالک است نه از باب ردّ متعلّق حق مالک به مالک، سرّ مطلب این است که ملکیّت از اسباب عدیده‌ی چون: ارث، بیع، هبه، صلح و حیازت به وجود می‌آید و معلوم است که این اسباب چنان‌چه به مانعی مقترن گردد از تأثیر می‌افتد و در صورتی که مانع برطرف شود اسباب باز به تأثیر خود ادامه می‌دهد و بنابراین آن‌چه در مثال مزبور مقتضی حدوث ملکیّت است از قبیل: عقد و غیره به حال خود باقی است لیکن در مرحله بقاء به علّت اقتران به مانع یعنی: انقلاب سرکه به خمر از تأثیر می‌افتد و چون مانع از بین بورد مقتضی، اثر خود را می کند بدون این که هنگام سقوط مقتضی از تأثیر، حق اولویتی پدید آید.
پاسخ این است که ملکیّت از احکام شرعیّه است و احکام شرعی از موجودات خارجی به وجود نمی‌آیند بلکه فعل اختیاری شارع است و از لحاظ سعه و ضیق تابع کیفیت جعل او هستند، بنابراین موجبی ندارد که احکام مقتضی و مانع خارجی را به آن‌ها سرایت داد و باید در این باب از دلالت ادلّه پیروی نمود و روشن است که دلیل بر این دلالت دارد که سرکه به هبه وارث و مانند آن‌ها به ملکیّت در می‌آید ولی چون شراب شود از ملکیّت می‌افتد، در این صورت اگر باز به حالت اول باز گردد حکم به ملکیّت مالک اول به دلیل نیاز دارد و دلیلی هم در مقام وجود ندارد.

فصل سوم: آثار فساد عقد نسبت به قائم مقام و اشخاص ثالث و فضولی

اقتضا اصل نسبی بودن قراردادها این است که اثر قرارداد محدود به طرفین قرارداد و قائم مقام آن‌ها باشد ولی مواردی یافت می‌شود که اشخاص ثالث در مفهوم عام، از قرارداد نفع می‌برند و یا از قراردادی که فاسد اعلام شده است متضرر می‌شود. در ذیل این فصل در مبحث اول آثار فساد عقد نسبت به قائم مقام و اشخاص ثالث و در مبحث دوم آثار فساد عقد نسبت به فضول را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

مبحث یکم: قائم مقام و اشخاص ثالث

منظور از «آثار فساد…» روابط حقوقی مربوط به صورت بطلان قرارداد است وگرنه بطلان که یک امر عدمی است نمی‌تواند مؤثر باشد. تعهدات اشخاص به تبع انتقال مال ایشان به قائم مقام ایشان منتقل می‌شود والاّ هیچ شخصی را نمی‌توان به صرف داشتن رابطه خویشاوندی مسؤول تعهدات دیگری دانست. بنابراین، ۱ـ هرگاه متوفی متعهد فاقد ترکه باشد، دیونی او به خویشاوندی که در مقام وارث او قرار دارند، منتقل نمی‌شود و ایشان متعهد به ایفای آن نیستند.^[۴۹۳] بنابراین نهاد قائم مقامی با اموال مورد انتقال، ارتباط کامل دارد. ۲ـ هرگاه با توجه به موضوع تعهد، ثابت شود که تعهد، شخصی است و ارتباطی با مال مورد انتقال ندارد، یا ارتباط تعهد با مال مورد انتقال ثابت نشود، اثر تعهد مزبور را نمی‌توان به منتقل‌الیه آن مال معین سرایت داد.
از جمله خریدار خانه‌ی که فروشنده آن تعهد کرده بود در صورت لزوم، آب به همسایه خود بدهد، تعهد فروشنده را در این مورد تحمل نمی‌کند؛ زیرا این تعهد شخصی است و به عین خانه فروخته شده وابستگی ندارد تا به تبع انتقال خانه، به منتقل‌الیه منتقل شود. هر چند در حقوق ما ممکن است با فراهم بودن شرایط مربوط به عنوان عام قائم مقامی، همراه با انتقال ترکه به وارث فروشنده انتقال یابد، اما در صورتی که بردن آب از خانه مورد معامله، مورد حق ارتفاق همسایه قرار گیرد، با انتقال خانه، حق ارتفاق مزبور از بین نمی‌رود و هم‌چنان برای همسایه باقی خواهد بود.
هم‌چنین منتقل‌الیه حق کسب و پیشه، مسؤول تعهدات مالک قبلی این حق در برابر مشتریان نیست. اما تعهد فروشنده در برابر خریدار دایر بر این‌که کسب رقابت‌آمیزی را با خریدار در آن مکان دایر نکند به سود خریدار دوم به او منتقل خواهد شد، زیرا تعهد مزبور در حقیقت وابسته به عین ملک است.
آن‌چه به کوتاهی در بالا بررسی گردید، ارتباط اثر قرارداد با اشخاص قائم مقام طرف قرارداد بود. اما هر شخص دیگری جز طرفین قرارداد و قائم مقام ایشان که نسبت به قرارداد اصطلاحاً شخص ثالث نامیده می‌شود اصولاً نمی‌تواند از قرارداد سود یا زیان ببرد؛ (ماده ۲۱۹ و ۲۳۱ ق.م) زیرا اصل حاکمیت و استقلال اراده اقتضا می‌کند که هیچ کس را نتوان بدون خواست و اراده او از طریق تشکیل قراردادی مدیون یا طلبکار کرد. اما در مواردی استثنایی ممکن است اثر قرارداد به اشخاص ثالث نیز سرایت کند و قرار داد در موارد متعددی به سود اشخاص ثالث و در موارد کاملاً محدود به زیان ایشان مؤثر واقع شود. مثلاً مطابق ماده ۷۶۸ ق.م، عقد صلحی که در آن متصالح مالی، متعهد شود در عوض مال مورد صلح، تا مدّت مشخص نفقه معینی در هر سال یا هر ماه به شخص یا اشخاص ثالث بپردازد، به سود این اشخاص تأثیر دارد. همچنین طبق ماده ۱۹۶ ق.م ممکن است ضمن معامله‌ی یکی از دو طرف به درخواست دیگری، تعهدی هم به سود شخص ثلثی بر عهده گیرد.
مورد سرایت اثر قرارداد به زیان شخص ثالث محدودتر است. طبق ماده ۴۷۹ و ۴۸۰ ق.ت اثر قرارداد ارفاقی که بین حداقل نصف به اضافه یک نفر از طلبکاران دارای لااقل سه ربع از کلیه مطالبات تشخیص و تصدیق یا موقتاً پذیرفته شده و تاجر ورشکسته بدهکار منعقد می‌شود، ‌به زیان طلبکارانی که در قرارداد مزبور شرکت نکرده‌اند مؤثر است و مطابق ماده ۴۸۹ ق.ت این طلبکاران مانند طلبکاران شرکت کننده، سهم خود را از دارایی تاجر دریافت خواهند کرد، اما از دارایی آینده تاجر سهمی نمی‌برند مگر پس از تأدیه تمام طلب شرکت‌کنندگان در قرارداد ارفاقی.
روشن است که تسری اثر زیان آور وصیت عهدی را نسبت به وصی بدون این که به آن رضایت داده باشد نمی‌توان برخلاف آن‌چه که گاهی تصور شده،^[۴۹۴] ‌از موارد تأثیر عقد به زیان شخص ثالث دانست؛ زیرا وصیت عهدی، عقد نیست بلکه یک ایقاع است.
پس از بیان مطالب بالا این‌که باید اثر بطلان عقد نسبت به اشخاص ثالث مورد بررسی قرار گیرد؛ همان‌طور که مطابق اصل، اثر قرارداد محدود به طرفین و قائم مقام ایشان است و نسبت به اشخاص ثالث سرایت نمی‌کند، بطلان قرارداد نیز نباید اصولاً تأثیری نسبت به اشخاص ثالث داشته باشد. اما در موارد نسبتاً زیادی که در عین حال استثنای بر اصل عدم تأثیر بطلان نسبت به اشخاص ثالث محسوب می‌شود، اثر بطلان عقد نسبت به حقوق و تعهدات موهومی که انتقال آن به ثالث اراده شده است و در صورت اعتبار، عقد مزبور منشآ ایجاد آن می‌بود، دانگیر اشخاص ثالث نیز می‌شود. مثلاً در صورت بطلان عقد بیع مال غیر منقول ، عقد اجاره‌ی که بین خریدار و شخص ثالث نسبت به آن مال انشاء گردیده است نیز در صورت ردّ آن به وسیله بایع، باطل خواهد شود. روشن است که در این مثال، مستأجر را نمی‌توان قائم مقام خریدار نسبت به اثر بطلان تلقی کرد؛ چه این که بنا به فرض هرگز منفعتی از مورد معامله به خریدار و به تبع آن به مستأجر منتقل نشده است تا او را بتوان جانشین خریدار نسبت به منافع مزبور دانست، هر چند که عقد اجاره از حیث بی‌اعتباری تابع عقد بیع خواهد بود.
اما به عنوان استثنایی بر موارد مذکور و موارد مشابه که خود استثنا بر اصل عدم تأثیر بطلان نسبت به اشخاص ثالث محسوب می‌شود، در پاره‌ای از مقررات قانون تجارت، اثر بطلان به اشخاص ثالث سرایت نمی‌کند. بطلان یا بی اعتباری برخی از عقود که به وسیله مدیران شرکت، خارج از حدود اساسنامه واقع می‌شود ( ماده ۱۱۸ ق.ت) یا بین شرکت و اعضای هیأت مدیره و مدیر عامل و مؤسسات و شرکت‌هایی که اعضای هیأت مدیره یا مدیر عامل شرکت شریک با عضو هیأت مدیره یا مدیر عامل آن باشند، بدون اجازه هیأت مدیره و برخلاف ماده ۱۲۹ق.ت انشاء می‌شود و مورد تصویب مجمع عمومی عادی قرار نمی‌گیرد (ماده ۱۳۰ ق.ت)، نسبت به اشخاص ثالث بی‌اثر است.^[۴۹۵]