بنابراین، مطالعه و پژوهش در جهت ارزیابی عملکرد صندوق­های سرمایه ­گذاری و بهینه­سازی سرمایه ­گذاری می ­تواند گامی در جهت تشویق به سرمایه ­گذاری بیشتر باشد؛ چرا که یکی از عواملی که مانعی در مقابل سرمایه ­گذاری محسوب می­ شود، ریسک و مخاطرات سرمایه ­گذاری است. بنابراین ارزیابی عملکرد صندوق­های سرمایه ­گذاری از این جهت حائز اهمیت است که معامله­گران سهام بتوانند درباره نگهداری، فروش و یا خرید سهام این صندوق­ها در زمان مقتضی تصمیمات لازم را اتخاذ کنند. بدیهی است که سرمایه ­گذاران بالقوه به دنبال سهام صندوق­هایی باشند که عملکرد بهتری از سایر صندوق­ها و نیز از عملکرد بازار داشته باشند.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

از آنجایی که سرمایه ­گذاران تمایل شدیدی به سرمایه گذاری در صندوق های با عملکرد بهتر دارند، و مدیریت صندوق می ­تواند عاملی مهم در جهت عملکرد صندوق باشد، لذا در جهت نیاز به غنی­تر کردن ادبیات تحقیقی موجود، پیرامون صندوق­های سرمایه ­گذاری مشترک در ایران و بالاخص ارزیابی عملکرد این صندوق­ها، نیاز به انجام چنین تحقیقی ضرورت پیدا کرد تا به واسطه آن معیار جدیدی جهت ارزیابی عملکرد، از طریق بررسی تأثیر مدیریت صندوق­ها که به صورت فعال یا منفعل می­باشند، ارائه شود. بنابراین، در این فصل به منظور بررسی تاثیر مدیریت صندوق بر عملکرد صندوق­های سرمایه ­گذاری مشترک، ادبیات موضوع بیان می­گردد.
در این راستا ابتدا مبانی نظری تحقیق مطرح می­ شود و در ادامه­ پژوهش­های انجام­شده در این زمینه ارائه می­ شود.
۲-۱٫ مبانی نظری
هدف بخش تئوری، شناسایی و بحث در مورد تئوری­های مربوط به حوز­ه­ی تحقیق است. به منظور تحقق این امر، در این بخش به بررسی نقش مدیریت در عملکرد صندوق­های سرمایه ­گذاری مشترک می­پردازیم. به این منظور، در ابتدای بحث به تعریف صندوق­های سرمایه ­گذاری مشترک پرداخته می­ شود. در ادامه، انواع صندوق­های سرمایه ­گذاری و مزایای صندوق­های سرمایه ­گذاری مشترک بیان می­گردد، و تاریخچه مختصری از صندوق­های سرمایه ­گذاری مشترک در ایران بیان می­ شود. به منظور بیان مناسبتری از رابطه­ مدیریت و عملکرد صندوق­های سرمایه ­گذاری مشترک مدل­های مرتبط تشریح می­گردد.
۲-۱-۱٫ صندو­ق­های سرمایه ­گذاری مشترک
۲-۱-۱-۱٫ تعریف صندوق­های سرمایه ­گذاری مشترک
تعاریف ارائه شده برای صندوق­های سرمایه ­گذاری مشترک در قوانین کشورهای مختلف و ادبیات مالی و سرمایه ­گذاری تا حد زیادی به یکدیگر نزدیک و بعضاً مشترک است. دلیل این امر، برخورداری از ماهیت و فعالیت مشابه، علی­رغم وجود برخی تفاوت­ها در چارچوب و مقررات حاکم بر فعالیت و نحوه نظارت بر آن­هاست. قانون ۱۹۴۰ ایالات متحده، صندوق­های سرمایه ­گذاری مشترک را نوعی از شرکت­های سرمایه ­گذاری با ویژگی­ مخصوص به­ خود معرفی می­ کند که حرفه اصلی آن سرمایه ­گذاری، سرمایه­­گذاری مجدد، کمک به نگهداری یا معامله اوراق بهادار در چارچوب قوانین و مقررات مربوط است.
در قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران (ماده۱ بند۲۰) صندوق­های سرمایه ­گذاری به شرح زیر تعریف شده اند: “نهاد مالی است که فعالیت اصلی آن سرمایه ­گذاری در اوراق بهادار می­باشد و مالکان آن به نسبت سرمایه ­گذاری خود در سود و زیان صندوق شریک می­باشند”. به ­نظر می­رسد این تعریف به اندازه کافی جامع نبوده و از ویژگی یک تعریف قانونی کامل برخوردار نیست. هم­چنین در ماده ۱ بند ۵ قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید(مصوب ۱۳۸۰) مجلس شورای اسلامی در تعریف صندوق­ سرمایه ­گذاری آمده است: صندوق سرمایه ­گذاری، نهاد مالی است که منابع حاصل از انتشار گواهی سرمایه ­گذاری را در موضوع فعالیت مصوب خود سرمایه ­گذاری می­ کند. طبق بند الف همین ماده گواهی سرمایه ­گذاری، اوراق بهادار متحدالشکل است که توسط صندوق سرمایه ­گذاری مشترک منتشر و در ازای سرمایه ­گذاری اشخاص در صندوق با درج مشخصات صندوق و سرمایه­گذار و مبلغ سرمایه ­گذاری در آن­ ارائه می­ شود. با توجه به تعاریف ارائه شده می­توان نتیجه گرفت «صندوق­های سرمایه ­گذاری مشترک، واسطه­های مالی هستند که به عموم مردم سهام می­فروشند و وجوه حاصله را در پرتفوی متنوعی از اوراق بهادار سرمایه ­گذاری می­نمایند. هر واحد سرمایه ­گذاری که در صندوق­های سرمایه ­گذاری فروخته می­ شود، نماینده نسبت متناسبی از پرتفوی اوراق بهادار است که صندوق سرمایه ­گذاری به وکالت از طرف سهامداران خود اداره می­نماید(راعی و پویان­فر، ۱۳۸۹).
ترکیب دارایی­ های صندوق مشترک به عنوان پرتفوی یا سبد صندوق شناخته می­ شود و خریداران واحد^[۵]های سرمایه ­گذاری صندوق­ها به نسبت سهم خود بخشی از مالکیت سبد اوراق بهادار را به­دست می­آورند و هر واحد سرمایه ­گذاری صندوق بیانگر نسبت مالکیت هر یک از سرمایه ­گذاران در دارایی­ های صندوق و درآمد ناشی از آن دارایی­هاست(مدیریت پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی سازمان بورس اوراق بهادار، ۱۳۸۹).
۲-۱-۱-۲٫ صندوق­های سرمایه ­گذاری مشترک در ایران
ضرورت تشکیل و فعالیت صندوق سرمایه ­گذاری مشترک از مدت­ها قبل از سوی دست­اندرکاران اقتصادی و بازار سرمایه کشور، به صورت­های مختلف عنوان گردیده و تلاش­هایی صورت گرفته است که نتیجه این اقدامات را به نوعی می­توان در دو مقطع زمانی قبل و بعد از تصویب قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران در آذر ماه ۸۴ مورد توجه قرار داد؛

1. 1. قبل از تصویب قانون بازار اوراق بهادار

با وجود تلاش­ های صورت گرفته در این دوره، به دلیل فقدان بستر قانونی لازم، امکان تشکیل صندوق مشترک با شخصیت حقوقی مستقل فراهم نگردید و در نهایت به منظور پر نشدن خلأ موجود در بازار سرمایه و در اولین اقدام «آیین­ نامه ارائه خدمات مشاوره و سبدگردانی اوراق بهادار» در سال ۱۳۸۳ و سپس دستورالعمل­های اجرایی مربوط و نیز «آیین­ نامه تشکیل سبد سرمایه ­گذاری مشاع» تدوین و تصویب گردید و بر اساس آن­، شرکت­های کارگزاری با اخذ مجوز از سازمان بورس، به تشکیل سبدهای اوراق بهادار در قالب­های مشاعی و اختصاصی مبادرت کردند.

1. 1. بعد از تصویب قانون بازار اوراق بهادار

به دنبال تصویب قانون بازار اوراق بهادار و برطرف شدن نسبی موانع پیش رو، اقدامات لازم در خصوص انجام مطالعات تطبیقی بر روی قوانین تعدادی از کشورهای باسابقه در استفاده از صندوق­ها، از جمله کشورهای اسلامی، صورت گرفت و در نهایت دستورالعمل­های مورد نیاز، توسط سازمان بورس تدوین شد(عباسی، ۱۳۸۸).
۲-۱-۱-۳٫ انواع صندوق­های سرمایه گذاری
صندوق­های سرمایه ­گذاری بسیار متنوعی در سطح جهان وجود دارد. ولی به طور کلی، صندوق­های سرمایه ­گذاری در سه دسته از ابزارهای مالی سرمایه ­گذاری می کنند: اوراق دارایی(سهام)، اوراق بدهی(اوراق قرضه شرکتی) و اوراق قرضه/مشارکت دولتی(بدون ریسک). بازده صندوق­های سرمایه ­گذاری، با بهره گرفتن از ارزش خالص دارایی یا ^[۶]NAV ارزیابی شده و واحدهای آن قیمت­ گذاری می شوند. در ادامه به صورت کلی به گوشه ای از طبقه بندی صندوق های سرمایه گذاری در دنیا و سپس ایران می پردازیم.
۲-۱-۱-۳-۱٫ انواع صندوق های سرمایه گذاری موجود در دنیا
صندوق های سرمایه گذاری از راه های مختلفی طبقه بندی می شوند. یکی از این راه ها انواع سهامی است که می توانند در آن سرمایه گذاری کنند. در طبقه بندی شرکت سهامی لیپرا^[۷] صندوق های سرمایه گذاری بر مبنای چهار دسته بزرگ طبقه بندی شده اند (سهام^[۸]، اوراق قرضه دارای مالیات^[۹]، اوراق قرضه شهرداری ها^[۱۰]، و صندوق های سهام و اوراق قرضه). این چهار دسته ۴۴ زیر مجموعه را دربرمی گیرد.
انجمن شرکت های سرمایه گذاری^[۱۱] در طبقه بندی خود، چهار دسته بزرگ را برای صندوق های سرمایه گذاری شناسایی کرده است: (سهمی، ترکیبی، اوراق قرضه و بازار پول).
در این چهار دسته به طور کلی صندوق های سهمی معمول ترین نوع صندوق های سرمایه گذاری بوده و حجم زیادی از سرمایه گذاری ها در آن ها انجام شده است. بعضی از این صندوق ها تنها در سهام عادی^[۱۲] سرمایه گذاری می کنند و برخی دیگر در سهام ممتاز^[۱۳] و اوراق قرضه هم سرمایه گذاری می کنند. این صندوق ها از لحاظ تأکید بر سهام شرکت هایی که در آن ها سرمایه گذاری می کنند به طور گسترده ای با یکدیگر متفاوت هستند. برخی از آن ها در سهام شرکت های رشدی^[۱۴] سرمایه گذاری می کنند و برخی از این صندوق ها انواع متفاوتی از استراتژی سرمایه گذاری را در پیش می گیرند که این استراتژی می تواند از لحاظ اندازه شرکت، نوع صنعتی که انتخاب می شود و اینکه آیا در یک صنعت سرمایه گذاری شود یا در مجموعه ای از صنعت ها، منطقه جغرافیایی سرمایه گذاری و …. متفاوت باشد (ریلی نورتون،۲۰۰۷).
صندوق های شاخصی^[۱۵]، بین المللی^[۱۶] و جهانی^[۱۷] از انواع صندوق های سهمی می باشند.
صندوق های بین المللی صندوق هایی هستند که تنها در سهام شرکت های کشورهای خارجی سرمایه گذاری می کنند. صندوق های جهانی صندوق هایی هستند که علاوه بر سهام شرکت های کشورهای خارجی، در بازار سهام کشور خودشان نیز سرمایه گذاری می کنند. به تازگی دو نوع جدید از صندوق های سرمایه گذاری به انواع صندوق ها اضافه شده اند که صندوق های طول عمر^[۱۸] و خانواده صندوق ها^[۱۹] هستند. در صندوق های طول عمر، بر مبنای مقدار سرمایه و چشم انداز سرمایه گذاری هر فرد (متناسب با سن هر فرد) مقدار آورده هر سرمایه گذار به چند صندوق مختلف که فعالیتهای متفاوتی دارند تخصیص داده می شود و در خانواده صندوق ها سرمایه گذار می تواند بدون پرداخت هیچ گونه کارمزدی سرمایه خود را از یک نوع صندوق سرمایه گذاری به نوعی دیگر از صندوق منتقل کند.
۲-۱-۱-۳-۲٫ انواع صندوق های سرمایه گذاری موجود در ایران
صندوق های سرمایه گذاری در اوراق بهادار که تاکنون در ایران راه اندازی شده اند، از تنوع زیادی برخوردار هستند. صندوق های مذکور با توجه به ارکان و ترکیب دارایی های خود که در امیدنامه هر صندوق اعلام می شود، به انواع مختلفی تقسیم می شوند: امروزه صندوق های سرمایه گذاری در اوراق بهادار فعال در بازار سرمایه ایران در چند مرحله قابل طبقه بندی است. در نگاه اول، از بعد حداکثر و حداقل تعداد واحدهای سرمایه گذاری مجاز برای صدور، صندوق های سرمایه گذاری در اوراق بهادار به دو نوع به شرح زیر طبقه بندی می شوند:

• • صندوق های سرمایه گذاری در اندازه کوچک

• • صندوق های سرمایه گذاری در اندازه بزرگ

بعد از مشخص شدن نوع طبقه هر صندوق سرمایه گذاری از بعد اندازه کوچک یا بزرگ، بر اساس میزان ترکیب دارایی های صندوق و نصاب های هر سرمایه گذاری در اوراق بهادار مختلف، به سه نوع به شرح زیر طبقه بندی می شوند:

• • صندوق های سرمایه گذاری در سهام (الویت با خرید سهام)

• • صندوق های سرمایه گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت (الویت با خرید اوراق بهادار با درآمد ثابت)

• • صندوق های سرمایه گذاری مختلط (ترکیب میانی بین دو ترکیب فوق)

پس از آن، از نظر موضوع فعالیت به چند دسته در اوراق بهادار، در طلا، در ارز و سایر تقسیم می‌گردند.
از بعد دیگر، از نظر نقدشوندگی، صندوق­ های سرمایه­ گذاری به دو دسته با ضمانت نقدشوندگی و بدون ضمانت نقدشوندگی تقسیم می­شوند.
از نظر تضمین بازدهی می­توان صندوق­ ها را به دو دسته با تضمین حداقل بازدهی و بدون تضمین حداقل بازدهی تقسیم کرد.
و در نهایت صندوق‌های سرمایه‌گذاری بدون تضمین و صرفاً با پیش‌بینی سود.
بنابراین با توجه به طبقه بندی های بالا از بعد اندازه صندوق و ترکیب دارایی های صندوق، اساسنامه ها و امیدنامه های مختلفی بر اساس نیازهای بازار سرمایه و تقاضای مؤسسین وجود دارد و رو به توسعه است. از جمله اساسنامه ها و امیدنامه های مذکور می توان به صندوق سرمایه گذاری در سهام (بدون پرداخت دوره ای در اندازه کوچک)، صندوق سرمایه گذاری در سهام (بدون پرداخت دوره ای در اندازه بزرگ)، صندوق سرمایه گذاری در سهام (با پرداخت دوره ای در اندازه کوچک)، صندوق سرمایه گذاری در سهام (با پرداخت دوره ای در اندازه بزرگ)، صندوق سرمایه گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت (با تضمین حداقل سود در اندازه بزرگ)، صندوق سرمایه گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت (با پیش بینی حداقل سود در اندازه بزرگ)، صندوق سرمایه گذاری شاخصی (در اندازه بزرگ) و صندوق های قابل معامله ( ETF ) اشاره کرد (سعیدی و مقدسیان،۱۳۸۹). در ادامه درباره انواع صندوق های سرمایه گذاری بیشتر توضیح داده شده است:
صندوق های سرمایه گذاری فعال در زمینه سهام^[۲۰]
برخی از مشخصات اصلی صندوق­های سهام در ایران به شرح زیر است:
الف) این صندوق­ها بر حسب اندازه به دو گروه کوچک مقیاس و بزرگ مقیاس تقسیم می شوند. در صندوق­های کوچک مقیاس تعداد واحدهای سرمایه ­گذاری قابل انتشار، حداقل ۵۰۰۰ و حداکثر ۵۰۰۰۰ واحد سرمایه ­گذاری و در نوع بزرگ مقیاس این ارقام بین ۵۰۰۰۰ و ۵۰۰۰۰۰ واحد سرمایه ­گذاری است.

1. ارزش اسمی هر واحد سرمایه ­گذاری معادل ۱٫۰۰۰٫۰۰۰ ریال است. واحدهای سرمایه ­گذاری طی دوره­ پذیره­نویسی با این مبلغ قیمت­ گذاری می­شوند و در زمان­های دیگر قیمت­ گذاری بر مبنای NAV صورت می­گیرد.

بین اثربخشی طرحوارهدرمانی با دارو درمانی در کاهش نشانه های افسردگی در مبتلایان به OCD تفاوت معنیدار وجود دارد.
بین اثربخشی طرحوارهدرمانی با دارودرمانی در کاهش نشانه های استرس در مبتلایان به OCD تفاوت معنیدار وجود دارد.
بین اثربخشی طرحوارهدرمانی با رفتاردرمانی در کاهش نشانه های اضطراب در مبتلایان به OCD تفاوت معنیدار وجود دارد.
بین اثربخشی طرحوارهدرمانی با رفتاردرمانی در کاهش نشانه های افسردگی در مبتلایان به OCD تفاوت معنیدار وجود دارد.
بین اثربخشی طرحوارهدرمانی با رفتاردرمانی در کاهش نشانه های استرس در مبتلایان به OCD تفاوت معنیدار وجود دارد.
۱-۶ تعریف نظری متغیرها:
اختلال وسواسی – جبری: این اختلال با وسواسها و اجبارهایی مشخص میشود که ایجاد پریشانی کرده و اغلب در عملکرد روزانه تداخل ایجاد میکند. (DSM-IV-TR )
اضطراب: احساسی که با یک تجربه ذهنی ناخوشایند و مبهم که با نگرانی در مورد خطرها و اتفاقات ناگوار آینده و نشانه های جسمی از جمله سردرد، طپش قلب، تعریق و بیقراری همراه است. (سادوک و سادوک ۲۰۰۷)
افسردگی: احساس خلق افسرده که با کاهش انرژی و علاقه، احساس گناه، اشکال در تمرکز، بیاشتهایی و افکار مرگ و خودکشی مشخص است. (کاپلان – سادوک ۲۰۰۷)
استرس: واکنش فیزیولوژیک بدن در مقابل هر تغییر، تهدید و فشار بیرونی یا درونی که تعادل را بر هم زند. (هانس سلیه)
رفتار درمانی: استفاده از فنون و تکنیکهای رفتاری در درمان بیماران
دارو درمانی: استفاده از دارو برای درمان بیماران

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

طرحوارهدرمانی: درمانی نوین و یکپارچه که عمدتاً بر اساس بسط و گسترش مفاهیم و روش های درمان شناختی – رفتاری کلاسیک بنا شده است. اصول و مبنای مکتبهای شناختی – رفتاری، دلبستگی گشتالتی، روابط شی، سازندهگرایی و روانکاوی در قالب یک مدل دزمانی و مفهومی تلفیق شده است. (یانگ و همکاران ۱۹۹۹ و ۱۹۹۰)
۱-۷ تعریف عملیاتی متغیرها:
اختلال وسواسی – جبری: تشخیص افراد مبتلا به OCD توسط روانپزشک یا روانشناس بالینی
اضطراب: نمره ای که فرد در زیرمقیاس اضطراب آزمون DASS21 کسب میکند.
افسردگی: نمره ای که فرد در زیر مقیاس افسردگی آزمون DASS21 کسب میکند.
استرس: نمره ای که فرد در زیر مقیاس استرس آزمون DASS21 کسب میکند.
رفتار درمانی: بیمارانی که تحت درمان رفتاری مبتنی بر اصول رفتاردرمانی توسط روانشناس بالینی قرار گرفتهاند.
دارو درمانی: بیمارانی که تحت درمان دارویی سروتونرژیک (کلومیپرامین، سرترالین، فلوکسیتین،
فلووکسامین، و سیتالوپرام) توسط روانپزشک قرار گرفتهاند.
طرحوارهدرمانی: درمانی که توسط پژوهشگر طبق کتاب طرحوارهدرمانی و طرحوارههای شناختی و
باورهای بنیادین در مشکلات روانشناختی و با بهره گرفتن از راهنمای درمان اختلال وسواس در بیماران
وسواسی صورت گرفته است.
۲-۱تعریف:
اختلال وسواسی – جبری(OCD ) یک اختلال اضطرابی است که در آن ذهن فرد از افکار مهارنشدنی و پایدار لبریز شده و فرد را مجبور به تکرار مجدد اعمال مشخصی می کند که سبب درماندگی و اخلال در کارکردروزانهاشمیشود.(دیویسون،نیلوکرنیک۲۰۰۴،۲:۱۸۸)ویژگی اختلال وسواسی _ جبری علامت وسواسهای فکری و عملی است که شدت آنها برای ایجاد ناراحتی قابل ملاحظه برای شخص کافی است.وسواسهای فکری و عملی وقتگیر بوده و به طور بارز در عملکرد روزمره و شغلی، فعالیتهای اجتماعی معمول یا روابط تداخل ایجاد می کند.بیمار مبتلا به OCD ممکن است دچار وسواس فکری، وسواس عملی یا شکل توأم آنها باشد.(سادوک و سادوک۲۰۰۷،۲:۱۸۲)فکر وسواسی^[۲۰]یک فکر، احساس، عقیده یا حس^[۲۱] مزاحم و تکرارشونده است. عمل وسواسی^[۲۲] رفتار خودآگاه، میزان شده، تکراری نظیر شمارش^[۲۳]، یا اجتناب است. فکر وسواسی موجب افزایش اضطراب شخص می شود. در حالی که انجام عمل وسواسی اضطراب را کاهش میدهد. (سادوک و سادوک ۲۰۰۷،۲:۱۸۲)وقتی شخص در مقابل انجام عمل وسواسی مقاومت می کند اضطراب افزایش می یابد.شخص مبتلا به اختلال وسواسی – جبری معمولاً غیرمنطقی بودن افکار وسواسی خود را درک می کند.هم اعمال وسواسی و هم افکار وسواسی برای بیمارخود ناهمخوان^[۲۴] شناخته می شوند. (سادوک و سادوک ۲۰۰۷،۲:۱۸۲)
۲-۲همهگیرشناسی:
شیوع اختلال وسواسی – جبری در طول عمر در جمعیت کلی ۲ تا ۳ درصد تخمین زده میشود.بعضی از پژوهشگران تخمین زدهاند که بین بیماران سرپایی کلینیکهای روانپزشکی میزان شیوع این اختلال تا ۱۰ درصد میرسد.این ارقام اختلال OCD را پس از فوبیها^[۲۵]، اختلالات وابسته به مواد و اختلالات افسردگی^[۲۶] در ردیف شایعترین تشخیصهای روانپزشکی قرار می دهند. مطالعات همهگیرشناسی در اروپا، آسیا و آفریقا این نسبت را بین مرزهای فرهنگی تأئید کردهاند.(سادوک و سادوک ۲۰۰۷،۲:۱۸۲)
بین بزرگسالان احتمال ابتلاء مرد و زن یکسان است؛ معهذا بین نوجوانها، پسرها بیشتر از دخترها به اختلال وسواسی – جبری مبتلا میگردند.میانگین سن شروع حدود ۲۰ سالگی است. هر چند در مردها سن شروع کمی پایینتر(حدود ۱۹ سالگی) از زنها (حدود ۲۲ سالگی) است. در مجموع تقریبا در دوسوم بیماران شروع علائم قبل از ۲۵ سالگی است. و در کمتر از ۱۵ درصد موارد علائم پس از ۳۵ سالگی شروع میشود. (سادوکوسادوک۲۰۰۷،۲:۱۸۲)
اختلال وسواسی – جبری ممکن است در نوجوانی یا کودکی، در مواردی حتی در ۲ سالگی شروع شود. افراد مجرد بیشتر از متاهلین به اختلال وسواسی – جبری مبتلا میشوند،هرچند این یافتهها احتمالاً بازتاب مشکل بیماران مبتلا به OCD در حفظ روابط است. اختلال وسواسی – جبری بین سیاهپوستان کمتر از سفیدپوستان شایع است. هرچند تفاوت دسترسی به مراقبت های بهداشتی میتواند قسمت عمده این اختلاف را توجیه کند تا تفاوت شیوع بین نژادها. (سادوک و سادوک ۲۰۰۷،۲:۱۸۲)
۲-۳همایندیباسایراختلالات:
ابتلا به سایر اختلالات روانی در میان بیماران دچار اختلال وسواسی – جبری شایع است. اختلال OCD با بسیاری از اختلالات محور I و II در DSM همایندی دارد.(کرنیک و دیگران ۲۰۰۴،۲:۱۹۰)میزان شیوع مادام العمر دو اختلال افسردگی اساسی^[۲۷] و جمعیت هراسی^[۲۸]در بیماران دچار اختلال وسواسی – جبری به ترتیب حدود ۶۷ و ۲۵ درصد است. بیشتر بیماران دارای نوعی اختلال خلقی^[۲۹] ثانوی بر وسواس بودهاند. سایر بیماریهای روانپزشکی شایعی که در بیماران مبتلا به OCD به صورت همزمان^[۳۰]پیدا میشوند عبارتند از: اختلالات مصرف الکل، اختلال اضطراب فراگیر^[۳۱]، اختلال شخصیتی، هراس اختصاصی و اختلالات غذا خوردن. میزان بروز اختلال توره^[۳۲]در بیماران مبتلا به OCD 5 تا ۷ درصد است و سابقه تیک در۲۰تا۳۰درصداینبیمارانوجوددارد.(سادوکوسادوک۲۰۰۷،۲:۱۸۲)فروید چنین میانگاشت که اختلالات اضطرابی نشانگانی هستند که ماهیت آنها از یکدیگر متفاوت است و پیرژانه،ترس های مرضی^[۳۳]،حالت وحشتزدگی و تیکها را در طبقه گستردهتری با عنوان بیقراری اجباری^[۳۴] جای می داد. (راسموسن وایسمن۱۹۹۸) وی می پنداشت که بی قراریهای اجباری، ریشه در اختلال کلی تری با عنوان ضعف روانی^[۳۵]دارد و علامت آن را نوعی ضعف اراده ارثی میدانست. امروزه یافته های پژوهشی فرضیهپردازی ژانه را مبنی بر ارتباط نزدیک میان اختلالات یاد شده را تأئید میکند.(گودمن ۱۹۹۲)
جدول۲-۱همایندی OCD با سایر اختلالات

محورI

محورII

اختلال توره
اختلال افسردگی اساسی
اضطراب
سوء مصرف الکل
اختلال سلوک^[۳۶]

۳-۱-۵-۴ – رطوبت نسبی:
میانگین رطوبت نسبی در شهر قائمشهر با توجه به داده های هواشناسی ایستگاه قراخیل در یک دوره آماری ۲۳ ساله حدود ۸۲ درصد می باشد. به گونه ای که بالاترین میانگین رطوبت نسبی حدود ۸۶ درصد مربوط به ماه اسفند بوده و پایینترین میانگین رطوبت نسبی با ۷۸ درصد مربوط به ماه اردیبهشت بوده است.
۳-۱-۵-۵- باد:
با توجه به موقعیت جغرافیای شهر قائمشهر یعنی قرارگرفتن آن در فاصله میان کوه و دریا وزش باد و جریان هوا از این شرایط جغرافیای به ناگزیر تبعیت می کند.
جریان باد در قائمشهر با توجه به اینکه تحت تاثیر هجوم جریانات برونی قرار نگرفته است از یک نظم و هماهنگی برخوردار است. بدین علت که به اختلاف فیزیکی میان قابلیت‌های حرارتی خاک و آب در نیمه های مختلف روز بین دریا و خشکی جریان می یابند و در طول شبانه روز دریا به خشکی و از خشکی به دریا جریان می یابد. بطور متوسط در طی سال بیشترین وفور باد در جهت غرب و کمترین آن در جهت جنوب شرقی می باشد. بدین ترتیب بطور متوسط در طی سال باد غالب قائمشهر در جهت غرب می باشد. در قائمشهر در طی سال سرعت باد ۲/۲ گره می باشد. مطابق فراوانی بادها حداکثر سرعت باد در جهت غرب به وقوع پیوسته است. بیشترین سرعت باد نیز در فصل بهار و بخصوص در ماه اردیبهشت اتفاق می افتد حداکثر سرعت لحظه ای باد در بهمن ماه و حداقل آن در تیرماه با ۱۸گره به ثبت رسیده است.
۳-۱-۶ – بررسی منابع تامین آب شرب و کشاورزی:
برنامه ریزی توسعه منطقه ای و ساماندهی نظام اسکان نیازمند تدارک زیرساختها و امکاناتی است که همگی به صورتی با منابع آب بعنوان یک اصل حیاتی در ارتباط تنگاتنگ هستند. منابع آب شهرستان برحسب موقعیت منطقه و شرایط طبیعی و برخورداری از اقلیم مرطوب و بسیار مرطوب به دو دسته آبهای سطحی و زیرزمینی تقسیم می شوند.
– آبهای سطحی
آبهای سطحی در سطح شهرستان قائمشهر علاوه بر رودخانه های اصلی تالاررود و سیاه رود، واجد یکسری آبهای سطحی و مسیلهای خزی است که در نهایت این دو رودخانه بعنوان آبریز این شاخه های خزی عمل نموده و نهایتا به دریای مازندران منتهی می شود.
رودخانه تالار که این رودخانه در ارتفاعات کوه های سوادکوه سرچشمه می گیرد و از غرب قائمشهر گذشته، ضمن عبور از منطقه کیاکلای قائم شهر در قسمت غربی قریه کاله و عرب خیل به دریای خزر می ریزد. طول این رودخانه ۱۵۰ کیلومتر است و در کشاورزی منطقه نقش بسیار مهمی دارد.
رودخانه سیاه رود که از ارتفاعات برنجستانک در ۱۵ کیلومتری جنوب شرقی قائمشهر سرچشمه گرفته حدود ۶۵ کیلومتر طول دارد. شاخه های متعدد آن بین قادیکلا و سادوکلا به هم پیوسته و پس از عبور از شرق قائمشهر و مشروب نمودن اراضی مسیر از روستاهای جویبار گذشته به دریا می ریزد. کشاورزان ۳۰ روستا از آب این رودخانه استفاده می نمایند.
– آبهای زیرزمینی:
کیفیت و کمیت آبهای زیرزمینی هر منطقه ای تحت تاثیر ویژگیهای زمین شناختی، خاکشناسی و آب و هوایی آن منطقه قرار دارد. شهرستان قائمشهر نیز به سبب نفوذ ناپذیری منطقه جلگه ای خویش، ساخت آهکی بعضی از نقاط، بارش مطلوب دارای منابع زیرزمینی نسبتا غنی بوده که بهره برداری از این منابع به دو صورت برداشت از چشمه ها و چاه ها صورت می گیرد.در این منطقه چشمه های فراوان به چشم می خورد که با توجه به شدت میزان بارش آب چشمه ها تغییر می کند برخی در فصول گرم سال یعنی در تیر و مردادماه به خشکی می گرایند و برخی دیگر به خاطر غنی بودن سفره های زیرزمینی همیشه غنی هستند.
چاه ها نیز که به عنوان اولین منبع آبهای زیرزمینی غالب منطقه به شمار می رود خاصیت
زمین شناسی منطقه (کوهپایه و جلگه ای) که عموما از خاکهای رسی مارنی تشکیل شده که موجب شده سطح ایستایی آب زیرزمینی بالا بوده و حداکثر عمق چاه های حفرشده در منطقه ۱۰ متر و عمق متوسط آن بین ۱۰-۶ متر باشد. (شرکت سهامی آب مازندران، ۱۳۸۰: ۶)
۳-۱-۷- خاک و پوشش گیاهی:
خاک منطقه مورد مطالعه از نوع خاکهای مدیترانه ای قهوه ای آهکی می باشد. خاک آن خیلی عمیق به رنگ قهوه ای مایل به خاکستری تیره با بافت شنی و رسی سیلت دار، به روی طبقه ای به رنگ قهوه ای تا قهوه ای تیره و ساختمان مکعبی گوشه دار متوسط که روی آن را پوششی از رس فرا گرفته است. بافت خاک در بعضی نقاط رس و شنی و ساختمان خاک از مکعبی ضعیف تا قوی متغیر است. زهکش طبیعی خاک نسبتا مناسب و اراضی دارای شیب ملایم بدون پستی و بلندی است.
پوشش گیاهی منطقه موردمطالعه شامل گیاهان جنگلی و کشاورزی می باشد. انواع معروف
رستنی های اطراف و محدوده قائمشهر عبارتند از: درختان توسکا و آزاد و گیاهانی مانند بنفشه و گل گاوزبان که کاربرد دارویی دارند نیز از دیگر گیاهان جنگلی منطقه می باشند.
پوشش گیاهی غیرجنگلی یا گیاهان کشاورزی را می توان تحت عناوین گیاهان سالیانه دائمی نام برد که شامل (هلو – گوجه سبز، شلیل و انجیر و انار و . . . و در مقابل گیاهان سالیانه از قبیل جو، برنج، گندم، سیب زمینی و . . . می باشد که به صورت پراکنده در زمین های اطراف و داخل شهرستان کشت می شود. در نهایت می توان اشاره نمود با توجه به مطالب ارائه شده در مورد منطقه مورد بررسی شده این پهنه قاعدتا دارای خاک مرغوب با کیفیت حاصلخیزی مناسب از جنس خاکهای عمیق با بافت متوسط تا سنگین بوده که عمدتا بدون تکامل پروفیلی می باشد (مهندسین مشاور امکو ایران،۱۳۸۰)
۳-۱-۸- بررسی خطر سوانح طبیعی در سطح شهر قائمشهر:
به تبعیت از ارتباط زایشی دیرینه و چند جانبه بین زمین شناسی (توجه به مقیاس زمان) و ژئومورفولوژی و توجه به مقیاس فضا، بین خطرات ژئوموفولوژیکی و زمین شناختی همپوشی گسترده و شناوری وجود دارد و درجه اشتراک آنها در مجموعه خطرات طبیعی و یا خطرات زمینی (زمین خطرها) تابع هدف مطالعه و شرایط محیطی است (اونق، ۱۳۸۵)
محدوده موردمطالعه به دلیل نبود عوارض توپوگرافی فاقد خطر لغزش یا ریزش است اما به لحاظ زلزله و سیل به ترتیب در تهدیدات رتبه اول و دوم قرار می گیرد طبق نقشه حرائم عوامل طبیعی و مصنوع در پهنه با خطر بالای زلزله قرار دارد. خطر لرزه ای منطقه به دلیل زلزله های تاریخی رخداده و نزدیکی به خط گسل خزر یا قطعه دوم گسل بهشهر و همچنین خطوط راه بابل بسیار بالاست. بطوریکه بیشینه شدت لرزه ای برای این منطقه زلزله های به بزرگی ۹/۶ برآورد گردیده است. بیشیه شتاب افقی زمین g49/0 و بیشینه سرعت افقی ۱۴۹ سانتیمتر بر ثانیه برآورد گردیده که حاکی از قدرت تخریبی بسیار بالا در این منطقه است. احتمال بروز سیل و سرریزشدن رودخانه تالاب از دیگر تمهیدات طبیعی برای این منطقه است که در صورت احداث دیواره سیل بند،ساحل سازی و بدنه سازی رودخانه و حفظ حریم آن این خطر مرتفع می گردد. گرچه درحال حاضر نیز مصونیت منطقه به لحاظ سیل برقرار است.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۳-۲- پیشینه تاریخی شهر قائمشهر:
شهر قائمشهر از جمله مناطق قدیمی مازندران می باشد. ولی با توجه به کم اهمیت بودن این منطقه در دوران قدیم در کتب و اسناد تاریخی کمتر از آن نام برده شده است. با توجه به بررسیهای باستان شناسان در تپه گردکوه قائمشهر به آثار و بقایایی دست یافتند که این شهر را با پیشینیه تاریخی بیش از ۵ هزار سال به یک شهر باستانی قدیمی معرفی می کند و ساکنان اصلی شهرستان قائمشهر را از نژاد قوم تپوری از ساکنان اصلی مازندران می دانند که حدود ۳۳۰۰ سال قدمت تاریخی دارد. بر اثر زلزله و سیل های متمادی چندین بار ویران شد که نمونه بارز آن شهر مدفون شده سدیم در شهرستان سوادکوه است و با توجه به سوابق موجود بنای اولیه این شهر در دوران قاجار با نام علی آباد نهاده شده است و بر طبق شواهد و قراین از جمله اماکن مذهبی نظیر امامزاده یوسف رضا و یا آرامگاه علامه فقید شیخ طبرسی از سابقه دیرینه تمدن و فرهنگ قبل از قرن ششم هجری خبر می دهد.
۳-۲-۱- عوامل پیدایش و رشد شهر:
میرتیمور مرعشی ادعا می کند که چمنو باتبولی جمنون محلی است که هم اکنون علی آباد خوانده می شود. شهری که بعدها قائمشهر خوانده شد و محل خرید و فروش منطقه بود.
قائمشهر تا اوایل قرن اخیر دهی به نام علی آباد بود که از نظر نقطه دسترسی نسبت به روستاهای مجاور دارای مرکزیت مکانی بود و جمعیت آن از چند صدنفر تجاوز نمی کرد. بدلیل موقعیت مکانی این روستا (میان راه ساری – بابل، نقطه ارتباطات ارتفاعات سوادکوه با دشت محل تلاقی راه های دسترسی (شمال- جنوبی و شرق – غربی) روزهای چهارشنبه در هفته بازار عمومی درآن دایر می گردید. در این روز پیشه وران نقاط مختلف شهرستان و شهرهای مازندران اجناس موردنیاز زارعین را در میدانی که در سال ۱۳۲۵ بوسیله شهرداری بنا گردیده آماده و در معرض فروش می گذاشتند زارعین دهستانهای مجاور محصولات طبیعی و دامی خود را در این بازار بفروش رسانیده و احتیاجات خود را تامین می کردند (مهندسین مشاور پارت، ۱۳۷۶)
تشکیل بازار هفتگی علی آباد (چهارشنبه بازار) بخوبی اهمیت جغرافیایی آن را بعنوان یک مرکز مبادله اقتصادی که نسبت به بقیه نقاط پیرامونش از قابلیت دسترسی بهتر و مرکزیت مناسب برخوردار است نشان می دهد. بدین ترتیب می توان علت وجودی هسته اولیه شهر قائمشهر کنونی را در نقش مبادله بازار هفتگی آن و به عبارت دیگر مرکزیت مکانی آن نسبت به روستاهای دیگر که بعدها با عبور راه آهن تهران – شمال و جاده ارتباطی مهم فیروزکوه به سرعت تقویت شده و از کانون روستایی سابق، مرکز جدید شهری بوجود آورده است.
به طورکلی علت وجودی شهر قائمشهر را می توان در دلایل زیر خلاصه کرد:
۱- موقعیت مرکزی روستای علی آباد سابق در منظومه روستاهای موجود در نواحی جلگه ای و کوهپایه ای و تشکیل بازار هفتگی در آن.
۲- دوربودن مرکز شهری دیگر مانند ساری و بابل از دسترسی روستاهای این قسمت و مشکل ارتباطی آنها در شهرهای مزبور.
۳- وجود یک منظومه روستایی فعال و دارای مازاد تولید محصولات کشاورزی درحوزه نفوذ فعلی شهر و نیاز به ایجاد مرکز مبادله و تدارکاتی مستقل.
۴- فاصله مکانی نسبتا برابر علی آباد (قائمشهر) با شهرهای ساری و بابل حدودا (km20) و فقدان یک مرکز شهری معتبر در این فواصل.
۵- عبور راه آهن تهران – شمال از این نقطه و قابلیت ایستگاهی مناسب برای قطار به منظورجلوگیری و تخلیه کالا و مسافر همچنین عبور راه ارتباطی مهم فیروزکوه که مازندران را به مرکز ایران و تهران مرتبط می سازد.
۶- توجه خاص مسئولین حکومتی (پهلوی) کشور به استان مازندران بعنوان یک مرکز فعال اقتصادی در چارچوب سیاستهای توسعه ناحیه ای
۷- و سرانجام در ارتباط به دلایل فوق سرمایه گذاری مستقیم بخش دولتی و به تبعیت از آن تشویق بخش خصوصی برای احداث واحدهای صنعتی کارخانه ای مانند پارچه بافی، گونی بافی، کنسروسازی، برنج کوبی و . . .
در گذشته قائمشهر یکی از بخشهای تابعه شهرستان ساری بود لیکن به دلایلی که در بالا اشاره شد روز به روز اهمیت یافت و بتدریج در سال ۱۳۱۴ بصورت شهرستان مستقل با مرکزیت شهر قائمشهر فعلی درآمد.
۳-۳- بررسی جمعیت شهر قائمشهر:
بر اساس آمار و اطلاعا ت موجود، جمعیت شهر قائمشهر در اولین سرشماری عمومی سال ۱۳۳۵ بالغ بر ۲۳۰۵۵ نفر بوده است که از میان ۱۱۴۷۸ نفر را مردان و ۱۱۵۷۷ نفر را جمعیت زنان تشکیل می‌‌دادند.
در سرشماری سال ۱۳۴۵ جمعیت شهر به ۳۸۸۹۸ نفر رسید که نرخ رشد آن بالغ بر ۳۶/۵ درصد بوده است.. در سال ۱۳۵۵ نیز جمعیت شهر با نرخ رشد متوسط سالانه‌ای بالغ بر ۵ درصد نسبت به سالهای ۱۳۴۵ به ۶۳۳۷۷ نفر رسید.
در سال ۱۳۶۵ جمعیت شهر به رقم ۱۰۹۲۸۸ نفر رسید که نشانگر نرخ رشدی بالغ بر ۶/۵ درصد نسبت به سال ۱۳۵۵ می‌باشد..
بر اساس نتایج سرشماری سال۱۳۷۵ نیز جمعیت قائمشهر به ۱۴۳۲۸۶ نفر رسیده است که نسبت به سال ۱۳۶۵ از نرخ رشدی معادل ۷/۲ درصد برخوردار بوده است. این میزان از نرخ رشد، در طول چهار دوره سرشماری سال‌های۷۵-۱۳۳۵ کمترین میزان به شمار می‌رود که مهمترین دلایل آن می‌تواند اتخاذ سیاستهای کنترل جمعیت و کاهش مهاجرت ناشی از کند شدن روند توسعه صنعتی شهر و متعاقب آن کاهش نسبت جذب نیروی کار باشد.
نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۸۵ نشان داد که در ۱۰ سال ۱۳۷۵ تا۱۳۸۵ جمعیت شهر قائمشهر با ۹۷/۲۱ درصد افزایش عددی به نسبت جمعیت پایه ۱۳۷۵ به ۱۷۴۷۶۸ نفر رسیده است. به عبارت دیگر در ۱۰ سال مورد بررسی جمعیت شهر با نرخ رشد مطلق برابر ۰۱/۲ درصد به رشد خود ادامه داده که به نسبت سال۱۳۷۵ معادل ۷۳/۰ درصد کاهش در نرخ رشد مطلق را نشان می‌دهد. جدول (۳-۵) سیر تحول جمعیت شهر را در طول دوره ۸۵-۱۳۳۵ بر اساس بررسی طرح تفصیلی و تحلیل بیان شده نشان می‌دهد.
جدول (۳-۵)- سیر تحولات جمعیت شهر قائمشهر (در دوره ۸۵-۱۳۳۵)

دوره

سال

جمعیت(نفر)

اما مقالات و کتاب هایی که ارتباط مستقیم با این موضوع دارند عبارتند از:
۱- مقاله ی «رشد جزایی» تألیف جناب آقای دکتر محسن رهامی، که در این مقاله نگارنده علاوه بر بررسی بلوغ و نقد و تجزیه و تحلیل نظرات موجود در این باب و توضیح رشد جزایی و تفاوت آن با رشد مدنی، به ضرورت تفکیک پدیده ی بلوغ از مسأله «رشد جزایی» پرداخته و تحمیل مسئولیت کیفری اطفال و نوجوانان فاقد رشد را مورد سؤال قرار داده و لزوم احراز «رشد جزایی» و تعیین سنی مشخص را به عنوان یک اماره غالب و نوعی را جهت تحقق رشد جزایی مورد توجه قرار داده است.
۲- آقای بابک پورقهرمانی، در مقاله «نگاهی به کنوانسیون حقوق کودک و مباحثی پیرامون آن» به بررسی نکاتی پیرامون حقوق کودک که توسط مجمع عمومی سازمان ملل به عنوان «کنوانسیون حقوق کودک» که در سال ۱۹۹۸ میلادی به تصویب رسیده است، می پردازد.
۳- در مقاله ی «تأثیر مستی بر مسئولیت کیفری» تألیف گارو که آقایان عمیدی نوری و مهدی ملکی ترجمه کرده اند، به بررسی مستی و تأثیر آن در مسئولیت کیفری، از زوایای مختلف پرداخته است.
۴- در مقاله ی «جنون از دیدگاه حقوق کیفری» نوشته محمد جعفر جبیب زاده و انور احمدی به بررسی جنون در حین ارتکاب جرم، قبل از صدور حکم قطعی و هچنین در حین اجرای کیفر پرداخته شده و در نهایت نتیجه گیری شده که اجرای کیفر (به استثنای کیفر های صاحب حق و مالی) بر بزهکارانی که پس از صدور حکم قطعی و در حین اجرای مجازات به جنون مبتلا شده اند و با اهداف کیفرها در تعارض است؛ بنابراین مراجع قانونگذاری قضایی باید به سوی منع اجرای تدابیرسرکوب گرایانه (کیفرها) چنین مجرمانی – مانند مجرمانی که حین ارتکاب جرم به جنون مبتلا شده اند – گام بردارند و تدابیر پیشگیرانه (اقدامات تأمینی) را با توجه به ویژگی های آنها در مورد مجرمان خطرناک مورد حکم قرار دهند.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۵- در کتاب های حقوقی جزای عمومی جلد اول اردبیلی، زمینه حقوق جزای عمومی نوربها و بایسته های حقوقی جزای عمومی گلدوزیان علاوه بر بررسی علل و عوامل رافع مسئولیت کیفری در حد خیلی مختصر حالات بین عقل و جنون، مستی و سلب کامل اراده و … هم بررسی شده اند.
۶- کتاب «مسئولیت کیفری» نوشته میر سعیدی به ماهیت، قلمرو و حدود مسئولیت کیفری، تقصیر، رابطه استناد در مسئولیت کیفری و ارکان اهلیت جزایی پرداخته و آن را تعریف نموده ولی در مورد واکنش جزایی نسبت به اشخاصی که دارای نقیصه عقلی هستند، حکمی بیان نکرده و تنها در گوشه هایی از آن به بحث رشد جزایی پرداخته است.
۷- مقاله ی «کودکان بزهکار و بزه دید در حقوق ایران» نوشته خانم لیلا سادات اسدی که در آن نتیجه ای که می توان گرفت، در کاهش آمار بزه دیدگی کودک، لازم است قانونگذار در مواردی به جرم انگاری متوسل شده، ارتکاب بعضی از اعمال از جمله تشویق کودک به فساد و فحشا را مستوجب مجازات نماید. آثار سوء ارتکاب جرم بر کودک باید مورد توجه قرار گیرد، تسریع در رسیدگی به جرایم اطفال، تشدید مجازات مرتکبان جرم علیه اطفال و اعطای جنبه ی عمومی به جرایم علیه اطفال، نقش موثری در کاهش بزه دیدگی این قشر نیازمند حمایت دارد.
اما مقالات و کتاب هایی که در حد خیلی مختصر به بررسی مسئولیت اشخاص دارای نقیصه عقلی پرداخته اند، عبارتند از:
کتاب حقوق جزای عمومی اردبیلی انتشارات میزان ۱۳۸۳ در صفحه ی ۸۶ جلد دوم به طور مختصر در اواسط صفحه اظهار داشته منظور قانونگذار از «جنون به هر درجه» شامل حالت های نقص عقلی و عقب ماندگی ذهنی که ممکن است به مرز سلامت عقل نیز نزدیک شود، نیر می باشد.
۲- کتاب مقدمه ای بر روانشناسی و روانپزشکی کیفری تألیف دکتر شکرالله طریقی در صفحه ۲۰۷ به توضیح نقیصه ی عقلی پرداخته و مسئولیت کیفری آن ها را به طور اجمالی بیان کرده است.
۳- دانشنامه جرم شناسی علی حسین نجفی ابرند آبادی و حمید هاشم بیگی، انتشارات گنج دانش در صفحه ی ۲۰۲ عمل مجرمانه ی اشخاص ناقص العقل را به آنها منتسب دانسته است.
۴- هوشنگ شامبیاتی در کتاب حقوق جزای عمومی، چاپ یازدهم سال ۱۳۸۲، انتشارات مجد جلد دوم در صفحه ۱۲۷ نقیصه های عقلی (کاناها، کالیو ها، کودن ها) را با ذکر خصوصیات، به طور اجمالی بررسی کرده است ولی در مورد وضعیت مسئولیت کیفری آن ها ساکت است.
ه) روش و مشکلات تحقیق:
در این پایان نامه به روش کتابخانه ای به نگارش مطالب پرداخته خواهد شد، به این صورت که ابتدا مطالب مربوط به موضوع از کتب و مقالات و جزوات چه فارسی، چه لاتین استخراج و با نگاهی حقوقی و در مواردی فقهی و جرمشناسی به تحلیل مطالب پرداخته خواهد شد، علاوه بر این از منابع اینترنتی نیز استفاده خواهد شد. از مشکلات تحقیق حاضر می توان به اختلافی بودن موضوع در میان حقوقدانان و همچنین ترجمه کتاب های فقهی اشاره کرد.
و) سوالات تحقیق:
سئوال اصلی: آیا اشخاص دارای نقیصه عقلی مسئولیت کیفری دارند؟
سؤالات فرعی دیگر نیز عبارتند از:
۱- ماهیت حقوقی افعال مجرمانه اشخاص دارای نقیصه عقلی چیست؟ آیا جرم می باشد یا خیر؟
۲- نوع واکنش شایسته نسبت به رفتارهای مجرمانه ی این اشخاص چیست؟
۳- به کارگیری اقدامات تأمینی و تربیتی در مورد این مجرمان چه فوائد و مزایایی دارد؟
ز) فرضیه ها
۱- اشخاص دارای نقیصه عقلی در حقوق ایران دارای مسئولیت کیفری نمی باشند.
۲- عقب مانده های ذهنی خفیف در گروه نقیصه های عقلی نیستند و دارای مسئولیت کیفری نسبی (تخفیف یافته) هستند.
۳- اعمال مجرمانه اشخاص دارای نقیصه عقلی، ماهیتاً جرم می باشد ولی اعمال مجازات نسبت به آن ها امکان پذیر نیست و باید تحت مداوای اقدامات تأمینی قرار گیرند.
ح)نمای کلی پایان نامه
پایان نامه ی حاضر در سه فصل ارائه گردیده است که حاصل مراجعه به منابع مختلف اعم از کتاب ها، مجلات و سایر منابع می باشد.
فصل اول آن با عنوان «کلیات» با تعریف نقیصه عقلی، مصادیق نقیصه عقلی از بعد از روانشناسی و فقهی و علل ایجاد نقیصه عقلی در علم پزشکی پرداخته شده است.
فصل دوم: پایان نامه به مسئولیت کیفری اشخاص دارای نقیصه ی عقلی و ماهیت حقوقی اعمال مجرمانه این اشخاص پرداخته شده است.
فصل سوم: پایان نامه به واکنش هایی که نسبت به اعمال مجرمانه این اشخاص اعمال می شود از جمله اقدامات تأمینی و واکنش های مدنی و اینکه چرا امکان مجازات این اشخاص وجود ندارد، پرداخته شده است.
این فصل را در این پایان نامه به دو میحث تقسیم می شود که در مبحث اول تاریخچه، تبیین و علل ایجاد نقیصه ی عقلی اشاره می شود، این مبحث نیز به سه گفتار تقسیم می شود و در گفتار اول نقیصه ی عقلی از بعد تاریخی بررسی می شود و مبحث دوم به تبیین نقیصه ی عقلی پرداخته می شود تا ماهیت آن به طور دقیق مورد تجزیه وتحلیل قرار گیرد. و در گفتار سوم نیز به علل ایجاد نقیصه ی عقلی اشاره می شود تا عواملی که نقیصه ی عقلی را وجود می آورند، بررسی شود. در مبحث دوم نیز به مصداق یا مصادیق اشخاص دارای نقیصه عقلی پرداخته می شود این مبحث نیز در دو گفتار که در گفتار اول مصداق اشخاص دارای نقیصه ی عقلی در فقه و در گفتار دوم مصادیق اشخاص دارای نقیصه ی عقلی در روانشناسی ، مورد تشریح قرار خواهد گرفت.
مبحث اول: تاریخچه، تبیین و علل ایجاد
این مبحث را در سه گفتار جداگانه بررسی نموده و در گفتار اول سیر تاریخی و شیوه های واکنش نسبت به نقیصه های عقلی در ادوار مختلف تاریخ اشاره نموده و در گفتار دوم به تبیین ماهیت و ویژگی های نقیصه ی عقلی پرداخته میشود و در گفتار سوم علل ایجاد نقیصه ی عقلی (ارثی- محیطی) تجزیه وتحلیل می شود.
گفتار اول:تاریخچه
اولین بار در دوره باستان، بقراط‌حکیم‌یونانی، تحت عنوان نداشتن مغز Annencephalic) (به مسأله نقیصه عقلی اشاره می کند.
دررم باستان قانونی به نام اسپارتا (Sparta) وضع شده بود، در این قانون کودکان دارای نقیصه ی عقلی باید به قتل می رسیدند. متاسفانه نازسیست ها در آلمان در جنگ جهانی دوم برنامه ای شبیه اسپارتا داشتند، که کودکان دارای بیماری روانی و اشخاص دارای نقیصه عقلی را به قتل می رساندند.
در قرون وسطی دیوانگی و نقیصه ی عقلی، رافع مسئولیت کیفری شناخته نمی شد. و بسیار اتفاق می‌افتاد، دیوانگان که به طور کلی فاقد شعور بودند به خاطر ارتکاب جرم، بربالای چوبه دار حلق آویز می‌کردند؛ حتی در صورت عدم ارتکاب جرم، با آن ها مثل جنایتکاران برخورد می شد و آنها را به شلاق می بستند تا روح از بدنشان خارج شود^[۳] در این زمان همچنین واژه شیطان را در مورد مبتلایان به این بیماری به کار می بردند. در حقوق قدیم فرانسه معافیت اشخاص دارای نقیصه ی عقلی مخصوصا در جرایم با اهمیت مورد قبول قرار نگرفته بود.
پس وقتی به گذشته های خیلی دور حقوق جزا مراجعه شود؛ ملاحظه خواهدشد، که هیچ گونه ارتباطی بین حقوق جزا و علوم پزشکی یا روانی وجود نداشته و حتی جنون یا سایر عوارض شبیه با آن نمی‌توانسته موجب معافیت از مجازات شود. علت آن هم این بود که برای صدور احکام کیفری فقط نفس جرم مورد توجه قضات قرار می گرفته و نه حالات و نفسیات مجرم و در مجمع القوانین حمورابی، نه تنها هیچ اشاره ای به حالات نفسانی مجرم نشده، بلکه در پاره ای موارد امکان داشته افراد بیگناه و حتی صغارو مجانین مجازات شوند. مثلا در این قانون آمده است که هر گاه معماری خانه ای را برای شخصی بسازد و سپس خانه بر سر صاحب خانه خراب شود،‌معمار به قصاص مرگ صاحبخانه به قتل خواهد رسید، ولی هرگاه فرزند صاحبخانه در اثر خرابی منزل کشته شود، فرزند معمار باید تلافی فرزند صاحبخانه کشته شود^[۴]. همانطور که ملاحظه می‌شود حتی مسئولیت کیفری شخصی نبوده بلکه فرزند معمار را به جای شخصی که مرتکب جرم نشده، بلکه مرتکب بی احتیاطی در ساخت شده مجازات می کردند. در این شرایط و اوضاع و احوال، عقلاً ذهن بشر تا این حد از پیشرفت نرسیده بود؛ تا بحث مسئولیت یا عدم مسئولیت اشخاص نقیصه ی عقلی مطرح شود. در تاریخ آسیای قدیم در چین برای اولین بار لیدرهای مذهبی از جمله کنفسیونس نقیصه های عقلی را مورد حمایت قرار دادند.
یکی از اعتقادات آیین زرتشت این است که مبتلایان به نقیصه ی عقلی بیمار هستند و باید به معالجه‌ی آنها پرداخت. رهبران یهودی نیر قانونی وضع کردند. که این افراد مسئول اعمال ورفتار خود نبودند^[۵].
با پیدایش دین مبین اسلام و شرایط مسئولیت کیفری، که در فقه به شرایط عامه تکلیف شهرت دارند، مورد بررسی قرار گرفتند که عبارتند از:۱- عقل ۲- بلوغ ۳- اختیار ۴- قصد. پس آنچه مبرهن است، دین مبین اسلام به شرط عقل، در ایجاد احکام تکلیفی، توجه ویژه ای داشته و در کتب فقهی نیز بالتبع آن یکی از شرایط مسئولیت کیفری که به صورت پراکنده اشاره شده، کمال العقل می باشد که می تواند بیانگر توجه کامل اسلام به عقل در شرایط مسئولیت باشد.
لازم یه ذکر است که این بیماری تا سال ۱۶۸۹ با جنون مترادف بوده تا اینکه در همین سال لاک، آن را از جنون متمایز نمود.^[۶]
گفتار دوم: تبیین:
این کلمه به معنای روشن نمودن و توضیح دادن است در این گفتار به مفهوم نقیصه عقلی و ارتباط آن با عناوین مشابه پرداخته می شود.
بند اول: مفهوم نقیصه عقلی:
از لحاظ لغوی اصطلاح نقیصه عقلی مرکب از دو کلمه است: ۱- نقیصه (deficiencies) که به معنای عیب، خصلت بد، خوی و عادات زشت می باشد که جمع آن نقایص است^[۷] ۲- عقل: این کلمه را نیز دریافتن،‌دانستن، فهمیدن، قوه دریافت وادراک حسن و قبح اعمال و تمیز نیک و بد امور و خود ترجمه کرده اند^[۸] به نظر می رسد این اصطلاح در فرهنگ وادب فارسی به معنای معیوب بودن قوه درک شخص در حسن و قبح اعمال و تمیز نیک و بد امور باشد. در سال ۱۹۷۳ انجمن رسیدگی به مسائل و مشکلات اشخاص دارای نقیصه در امریکا، نقیصه عقلی را این گونه تعریف کرده است. «نقیصه عقلی عبارت از نقص یا نارسایی است که از لحاظ فعالیت عمومی هوش در مقایسه با افراد دیگر به چشم می خوردو باعث نقص تطابق با محیط در دوران های مختلف رشد می شود.» طبق قانون بهداشت روانی (mental health act) انگلستان مصوب ۱۹۵۹ نقیصه عقلی به حالتی گفته می شود که رشد مغز هوش و روان از هنگام تولد یا از مراحل اولیه زندگی متوقف می ماند یا تکامل ناقص می یابد.
پیاژه روانشناس سوئیسی تعریف هوشی و عقلی را اینطور بیان می کند: هوش نتیجه تاثیر دائمی ومتقابل فرد با محیط است و اگر این رابطه متقابل به صورت متعادل انجام شود، کودک در مراحل مختلف رشد تصاویر ذهنی مختلفی دارد که از تصاویر ساده شروع شده و به تصاویر پیچیده تری می رسد. گذشتن از این مراحل یعنی از مراحل پایین و رسیدن به مراحل بالاتر بستگی به رشد هوش، ساختمان عصبی بدنی، روابط اجتماعی و تجارب زندگی او دارد^[۹] با توجه به تعاریف فوق گروهی از افراد جامعه که از لحاظ هوشی در سطح پایین تر از متوسط (نرمال) جامعه قرار گرفته اند، دارای نقیصه عقلی هستند. لازم به ذکر است که آزمون های زیادی برای ارزیابی هوش ارائه شده است.که آزمون سه شخص از بقیه معروفترند.
که عبارتند از :۱- آزمون بنیه سیمون (Binet simson) 2- آزمون و کسلر(David wechsier) 3-‌‌آزمون آلفرد بنیه (Alfred Binet)^[10]
باید توجه داشت که هوشبهر (IQ) اشخاص به طور متوسط ومعمول ۱۰۰ می‌باشد ولی اشخاصی که دارای هوشبهر ۱۰۰-۹۰ هستند؛ با اینکه دارای ضریب هوشی کمتر از حد نرمال هستند ولی دارای نقیصه عقلی نیستند زیرا این عقب ماندگی باید به درجه ای از شدت برسد و نقص این اشخاص بسیار خفیف می باشد^[۱۱] .
خصوصیات اشخاص ناقص العقل به طور کلی عبارتند از خود محوری(خودبینی)، بی ثباتی، تلفیق پذیری، ساده لوحی، زود باوری، مخالفت سرسختی و تحریک پذیری. بنابراین جای تعجب نیست که ناقص العقل نتواند خود را با شرایط زندگی عادی انطباق دهد و طبیعی است که در صورت مستعد بودن اوضاع و احوال مرتکب جرم نیز بشود.^[۱۲]
بند دوم: ارتباط نقیصه های عقلی با عناوین مشابه:
در این بند لازم است به ارتباط بین نقیصه های عقلی با بیماری هایی که با آن شباهت دارند پرداخته شود این بیماری ها عبارتند از : ۱- جنون ۲- بیماری های روانی

دگر آرزو هرچ باید بخواه

بدان دین نباشد خرد رهنمای
که کردند پیغامبرش را به دار
بران دار بر کشته خندان بد اوی
تو اندوه این چوب پوده مخور
بخندد برین کار فرد کهن
که شاهان نهادند آنرا به گنج
بخندد به ما بر همه مرز و بوم
که از بهر مریم سکوبا شدم
شما را سوی ما گشادست راه^[۶۷۰]

در مورد تعداد کشتگان در اورشلیم استراتگوس رقم ۵۰۹/۶۶ را گزارش می‌کند.^[۶۷۱]
سبئوس گزارش می­ کند که ۰۰۰/۳۰ نفر اسیر و ۰۰۰/۱۷ نفر کشته شدند.^[۶۷۲] تئوفانس روایت می­ کند که ۰۰۰/۹۰ نفر کشته شدند، که رویدادنامه­ی ۱۲۳۴م و میخاییل سوری آن رقم را تأیید می­ کنند.^[۶۷۳]
استراتگوس از کشتاری که یهودیان بر علیه مسیحیان راه انداختند نام می­برد. بر طبق گزارش او هنگامی که یهودیان اورشلیم متوجه شدند، که مسیحیان در مخزن آب اسیر شده ­اند رفتند، و پیشنهاد دادند که آن­ها نیز یهودی شوند تا از مرگ رهایی یابند، که با مخالفت مسیحیان روبرو شد. یهودیان از این موضوع بسیار خشمگین شدند، و با پرداختن نقره به ایرانیان بسیاری از مسیحیان را خریدند و کشتند.^[۶۷۴]
رویدادنامه­ی ۱۲۳۴م و میخاییل سوری نیز گزارش می­ کنند که یهودیان از روی دشمنی مسیحیان را با قیمت پایین می­خریدند، تا آنان را بکشند.^[۶۷۵] رویدادنامه­ی خوزستان گزارش می­ کند که پس از بی احترامی آن یهودیان به مقبره­ی حضرت عیسی، یزدین این موضوع را به اطلاع شاه رساند، و او ثروت آن­ها را توقیف و خودشان را مصلوب کرد.^[۶۷۶]
سبئوس اما گزارش می­ کند که خسروپرویز دستوری فرستاد که بر آن­هایی که اسیر شده ­اند ترحم داشته باشند، شهر را دوباره بسازند، اهالیش را بر اساس مقامشان دوباره در شهر سکنی دهند، و یهودیان را از شهر اخراج کنند.^[۶۷۷]
رویدادنامه­ی ۱۲۳۴م و میخاییل سوری هم با سبئوس در مورد تبعید یهودیان از اورشلیم مطابقت دارند.^[۶۷۸]
این گزارش بیانگر آن است که خسروپرویز در ماجرای درگیری یهودیان با مسیحیان، و قتل مسیحیان به دست آن­ها، جانب مسیحیان را گرفته است و با اخراج یهودیان از شهر آن­ها را تنبیه نموده است؛ هر چند طبق نظر بسیاری از منابع یهودیان در نقاط مختلف از لشکریان ایران استقبال می­کردند و به نوعی آن­ها را ناجی خود می­پنداشتند، اما در اینجا خسروپرویز با مجازات آن­ها به خاطر افراطی که در قتل مسیحیان انجام دادند نشان داد که در حین جنگ نیز تابع اصول خود می­باشد، و تخطی آن­ها از این اصول او را ناراحت کرده است. به طور کلی اسیرانی که در شهرهای مختلف گرفته می­شدند تأثیر بسیار زیادی بر روی اقتصاد حکومت خسروپرویز داشتند، زیرا معمولاً افرادی را که در کارهای صنعتی و ساختمان­سازی ماهر بودند به اسارت می­بردند و در نتیجه خدمات آن­ها باعث کمک زیادی به پیشرفت اقتصاد می­گردید. مورونی نیز معتقد است که افراد زیادی که از سوریه به ایران برده شدند باعث بالا بردن رونق اقتصادی در آن مناطق گردیدند اما خود سوریه که نیروی کار زیادی را از دست داده بود با بحران اقتصادی روبرو بود.^[۶۷۹]
استراتگوس که خود جزء اسیران بود اطلاعاتی از ورودشان به ایران می­دهد که در هیچ منبعی وجود ندارد. بر طبق گزارش او هنگامی که آن­ها به بابل (احتمالاً منظور وی همان تیسفون است) رسیدند ایرانیان صلیب مقدس را در آستانه­ دروازه گذاشتند و به اسیران گفتند که باید آن را پایمال کنند، وگرنه کشته می شوند. تعداد کمی حاضر به انجام این کار شدند و بقیه جان دادند.^[۶۸۰]
به نظر می ­آید که او در این قسمت بسیار اغراق می­ کند، زیرا اگر چنین بود پس چگونه خود آنتیوخوس استراتگوس زنده ماند، تا این­ها را گزارش کند؟! البته به دلیل اختلافات سیاسی و تعصبات مذهبی آن روزگار احتمال وقوع توهین­هایی وجود داشته است، اما نباید فراموش کرد که استراتگوس خود در میان اسیران از سرزمین خود تبعید شده بود و نفرت او از کسانی که این کار را انجام داده بودند ناگزیر پای مبالغه و اغراف را به گزارش او وارد کرده است؛ بنابراین باید با احتیاط آن را مورد بررسی قرار داد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

او در ادامه این قسمت از گزارش خود را نقض می­ کند. وی گزارش می­ کند که زکریا از ایرانیان خواست که مدتی به او فرصت دهند. سپس تمامی کشیشان، خادمان کلیسا و راهبان را جمع کرد و شروع به عبادت و اجرای مراسم مسیحی نمود، و تمامی جمعیت با او هم­صدا شدند و از سخنرانی­های او جمعیت به گریه افتادند سپس زکریا خواست تا مردم تمام کودکان زیر ۷ سال را جمع کنند و تعداد آنها به سه هزار نفر رسید. دشمن جلوی این کار آن­ها را نگرفت. سپس زکریا رو به شرق ایستاد کودکان را پشت سر خود قرار داد و مردم را پشت آنها و فرمان داد که حضرت عیسی را چنین مورد خطاب قرار دهند «ارباب مهربان» بر ما بخشش داشته باش.^[۶۸۱]
همانگونه که مشاهده گردید در این جا او از جمعیت کشیشان و راهبان و خادمان کلیسا و مردم در حال عبادت نام می­برد و گزارش پیشین خود مبنی بر قتل کسانی که با ایمان بودند و صلیب مقدس را لگدمال نکردند کاملاً نقض می­ کند.
در ادامه، استراتگوس گزارش ملاقات خسروپرویز با زکریا و مردمش را گزارش می­ کند. بر طبق گزارش او یک روز پیش از رسیدنشان، خسروپرویز موبدان، جادوگران و فالگیران را جمع کرد تا از آن­ها در حضور زکریا استفاده کند، و با ایشان صحبتی انجام داد مبنی بر اینکه اگر بتوانند با انجام اعمال خارق العاده مسیحیان را شکست دهند به آن­ها هدایای بسیار خواهد داد و یکی از مغان به او اطمینان خاطر داد.^[۶۸۲]
برای نگارنده واضح نیست که چگونه استراتگوس که خود اسیر بود از مکالمات محرمانه­ی میان شاه و مغان آگاهی یافته است! در حالیکه خود او به زودی پس از آن واقعه شبانه فرار کرد، و به اورشلیم بازگشت. به نظر گزارش حرفهای خسروپرویز و مغان زائیده­ی ذهن خود استراتگوس یا بر اساس شنیده­های شفاهیش باشد. در هر صورت استراتگوس از مناظره­ی یکی از مغان با زکریا در حضور خسروپرویز گزارشی ارائه می­دهد، که ذکر آن خالی از لطف نیست.
بر طبق گزارش او آن­ها را به قصر وارد کردند، و به حضور خسروپرویز رساندند که صلیب عیسی در کنار او بود. خسروپرویز از زکریا برای اثبات خداییش تقاضای معجزه­ای کرد، اما زکریا در پاسخ، خود و مردمش را کسانی خواند که به خاطر گناهانشان اینک اسیر خسروپرویز شده بودند.
خسروپرویز در پاسخ خدایان خود را بزرگتر از خدای او دانست، و یکی از مغان را به حضور طلبید، آن مغ از زکریا خواست که به او بگوید دیروز چه کاری انجام داده است امروز چه کاری می­خواهد بکند؟ و او متعهد شد که اگر زکریا پاسخ درست دهد به خدای او ایمان آورد، و اگر مغ­ توانست کاری را که زکریا دیروز انجام داده است، و امروز قصد دارد انجام دهد بگوید زکریا باید به آتش اعتماد کند و مسیحیت را رها سازد. زکریا خطاب به خسروپرویز مغ را دروغگو خواند، و خسروپرویز در حضور مردم سوگند خورد که اگر مغ دروغ گفته باشد دستور خواهد داد سرش را بزنند، اما اگر حقیقت را گفته باشد دستور کشتن زکریا را خواهد داد.
زکریا پس از توهین به مغ پرسید که آیا می ­تواند بگوید که زکریا دیروز چه کار کرده است و امروز قصد دارد چه کاری انجام دهد؟
مغ پاسخ داد که او از اسرار قلب زکریا آگاه است. ناگهان زکریا عصای مغ را از او گرفت و به او گفت: «آیا من قصد دارم که تو را بزنم یا نه؟» مغ متعجب شد زیرا می­دانست هر پاسخی دهد زکریا برعکس آن عمل می­ کند. پس نتوانست پاسخی دهد. خسروپرویز دستور داد که گردن او را بزنند زیرا سوگند خورده بود^[۶۸۳]
این قسمت از گزارش او تاییدی بر سیاست میانه­روی خسروپرویز در مورد ادیان است؛ چنانکه حاضر به برگزاری مناظره­ی بین مغان و زکریا می­ شود. نکته­ی جالب‌تر این است که خسروپرویز به خاطر آن که قول خود را زیر پا نگذارد حاضر می­ شود یکی از بزرگترین مغان را به قتل برساند، و زکریا که دشمن او بود زنده بگذارد، و این موضوع نشانگر پایبندی خسروپرویز به حرف خویش به عنوان شاه است. در ادامه استراتگوس از سرنوشت زکریا خبر می­دهد. او روایت می­ کند که خودش به همراه تعدادی از راهبان شبانه گریختند و خود را به اورشلیم رساندند، اما بعدها از یکی از راهبان به نام اباسیمون^[۶۸۴] درباره زکریا به او گفت که پس از مدتی ایرانیان احترام بسیار زیادی برای زکریا قائل گردیدند. در میان همسران شاه زنی مسیحی بود که پیرو نسطوریوس ناپرهیزکار و منفور بود، اما به صلیب مقدس عشق زیادی می‌ورزید (منظور او شیرین است). او از شاه تقاضا کرد و صلیب مقدس را به همراه زکریا و برخی از زندانیانی که انتخاب کرد، به قصر خود برد، و برای آن­ها شرایط بسیار خوبی فراهم کرد. به ایشان هدایای بسیار بخشید و هر چه خواستند فراهم کرد.^[۶۸۵]
این قسمت از گزارش استراتگوس نشان می­دهد که اسرا در شرایط چندان بدی هم به سر نمی‌بردند. زیرا اولاً فرار او به همراه تعدادی راهب نشان­گر این است که تدابیر امنیتی آن قدر شدید نبوده است، که تعدادی راهب موفق به فرار از آنجا گردیده­اند. دوماً آن شخصی که به عنوان اسیر باقی می­ماند و بعدها سرگذشت زکریا را برای استراتگوس تعریف می­ کند یا آزادی خود را به دست آورده است یا فرار کرده است که در هر دو صورت نشانگر عدم فشار شدید بر اسرا می­باشد. سوماً شرایطی که شیرین همسر مسیحی خسروپرویز برای زکریا و بعضی همراهان او فراهم می­ کند علاوه بر آنکه نشانگر نفوذ او در نزد خسروپرویز است، نشانه­ای از سیاست میانه­روی خسروپرویز در مورد پیروان ادیان دیگر به ویژه مسیحیت است.
استراتگوس، در ادامه، نقش یهودیان را در دربار خسروپرویز چنین توصیف می­ کند:
«پس از مدتی یکی از یهودیان به افتخاری که به آن مرد خدا ]زکریا[ اعطا شده بود حسادت برد، و او را نزد شاه متهم کرد. زیرا با کمک پیروزمندانه­ی شیطان یهودیان برای دسترسی به او ]خسروپرویز[ آزادی داشتند، و آن­ها گفتند او مرتکب زنا شده است، و پولی به یک دختر هرزه دادند که چند روز به زایمانش مانده بود و اینگونه آن دختر را وادار کردند که از او نزد شاه شکایت کند».^[۶۸۶]
این بخش از گزارش او نشان­دهنده اهمیت یهودیان در دربار ساسانی است، آنگونه که به راحتی می­توانستند به حضور شاه برسند. استراتگوس گزارش نمی­کند که نتیجه­ این توطئه چه بود اما به نظر نمی­رسد که تأثیر زیادی در جایگاه زکریا به وجود آورده باشد، زیرا استراتگوس در ادامه­ آن ماجرا باز از زبان سیمون گزارش می­ کند، که یکی از شاهزادگان آن سرزمین که همسرش ناباردار بود از زکریا خواست تا برایشان دعا کند، و با دعاهای زکریا آن زن بچه­دار شد.^[۶۸۷] در مورد مکان صلیب، در ایران، رویدادنامه­ی خوزستان گزارش می­ کند که یزدین جشن بزرگی برپا کرد با اجازه­ی شاه تکه­ای از صلیب مقدس را برای خود نگه داشت، و صلیب را نزد شاه فرستاد. شاه نیز آن را به عنوان نشانه­ای از افتخار به همراه ظروف مقدس در خزانه­ی جدیدی که در تیسفون ساخته بود گذاشت.^[۶۸۸]
۳-۲-۳ نفوذ ایرانیان در آسیای صغیر و تقاضای هراکلیوس برای صلح
رویدادنامه­ی پاک که به داشتن سال­شماری دقیق معروف است گزارش می­ کند، که در سال ۶۱۵م فرمانده­ ایرانی به نام شاهین^[۶۸۹] به خالکدون و مناطق کریسپولیس و ککونیوم ^[۶۹۰]رسید، و به سمت مخالف نگاه کرد، و پس از دریافت هدایایی از امپراتور هراکلیوس که شخصاً با ناوگانی به اسکله­ی خالکدون رسیده بود به او وعده داد که اگر عده­ای از رومیان به سفارت نزد خسروپرویز روند صلح به وجود خواهد آمد. در واقع سه سفیر نزد خسروپرویز فرستاده شدند، المپیوس، لئونتیوس (فرمانده شهر) و آناستاسیوس کشیش سرپرست کلیسای قسطنطنیه. آن­ها همچنین نامه­ هایی را نزد خسروپرویز بردند.^[۶۹۱]
هالدن معتقد است که در سال ۶۱۵ م نیروهای ایرانی در آسیای صغیر به شدت نفوذ کرده بودند، و به بوسفور رسیده بودند، اما هنوز ارتش­های بیزانس تمام قوای خود را از دست نداده بودند. هنوز ارتش­هایی در ارمنستان، آناتولی، کلیکیه، و همچنین نیروهایی در مصر تحت فرماندهی نیکتاس موجود بودند. با این حال قدرت آن­ها چندان نبود که بتوانند از فتح سوریه، فلسطین و مصر که منطقه­ اصلی اقتصادی بیزانس بود جلوگیری کنند.^[۶۹۲] رویدادنامه­ی پاک متن نامه به خسروپرویز را گزارش کرده است که ویتبی مترجم آن بر این باور است که نویسنده­ی آن به یک رونوشت دقیق از آن نامه دسترسی داشته است. به دلیل اهمیت این نامه، در این­جا ترجمه­اش ارائه می­گردد:
«خداوند که همه چیز را ساخته است و آن­ها را با بزرگیش نگه می­دارد هدیه­ای متناسب با خوبی خویش یعنی امپراتوری را به انسان ارزانی داشت، که به وسیله­ آن ما به یک زندگی بی‌دردسر برسیم، یا در هنگام سختی­ها درمان را بیابیم. با در نظر گرفتن این موهبت الهی که منظورمان از آن توجه امپراتوری است، و با توجه به بخشایندگی فراوان شما بالاتر از همه چیز استدعا داریم که شما ما را به خاطر جسارت حال حاضرمان در رجوع به قدرت شما برخلاف رسم سیاسی سابق، شایسته‌ی بخشش بدانید. زیرا ما می‌دانیم که در دوره­ های پیشین رسم بود که وقتی منازعه­ای بین دو دولت در می‌گرفت پادشاهان نماینده­ی هر کدام را بر می‌انگیخت، تا مسائل مورد نزاع را به وسیله‌ی ارتباط با یکدیگر حل کنند. اما فوکاس که بر علیه دولت روم توطئه کرد این نظم را بر هم زد. زیرا پس از فاسد ساختن ارتش روم در تراکیه، او ناگهان به شهر سلطنتی ما حمله کرد، و ماوریکیوس را که با پرهیزکاری حکومت کرده بود با همسر به علاوه­ی فرزندان، خویشاوندان و تعداد نه چندان کمی از صاحب منصبانش کشت، و او با این کارهای شیطانیش هم راضی نشد، و حتی احترامی را که شایسته‌ی بخشندگی فراوان شماست رعایت نکرد بنابراین پس از آن به خاطر تقصیرات ما، شما امور دولت روم را به این وضعیت بسیار تحقیرآمیز در آوردید.
هنگامی که او که اینک بر ما حکومت می­ کند به همراه پدر زنده یادیش فهمید که آن فاسد چه کارهایی انجام داده است آن­ها تصمیم گرفتند، که دولت روم را از سختی­هایی که آن مرد به وجود آورده بود رها سازند. در واقع آن­ها موفق شدند؛ هر چند دولت ]روم[ را در برابر بزرگی شما تحقیر شده دیدند، و پس از مرگ آن غاصب امپراتور ما خواست که خویشاوندانش را بردارد، و نزد پدرش در آفریقا برد. پس از آنکه او به ما اصرار کرد کسی را که می خواهیم به عنوان امپراتور برگزینیم، به سختی درخواست­های ما را پذیرفت و قبول کرد که امپراتور شود، و به خاطر بی‌نظمی بین دو دولت و به علاوه به خاطر نزاع درونی، او فرصتی نیافت که کاری را که بایستی انجام داده شود، انجام دهد؛ یعنی احترامی را که به قدرت فراوان وقار شما بدهکار است به وسیله‌ی فرستادن سفرا ارائه نماید، و بنابراین ما تصمیم گرفتیم که سنتی را که در بالا ذکر شد نادیده بگیریم، و به خاطر اینکه انسان­های ناچیزی هستیم، با فرستادن افراد مشخصی که در واقع بهتر است هم تراز با جای پای شما در نظر گرفته شوند، به چنان شاه بزرگی التماس کنیم. اما به خاطر رویدادهای به وجود آمده تا به حال جرئت نکرده­ایم چنین کاری کنیم. با این حال هنگامی­ که شاهین، با شکوه­ترین بابمنزدگ ^[۶۹۳]فرماندهی ارتش ایران به منطقه‌ی خالکدون آمد، و با پارساترین امپراتور ما و خودمان دیدار کرد، همه از او خواستند تا به مذاکرات صلح دست بزند. او گفت که خودش چنین قدرتی ندارد، اما در این باره از بزرگواری شما تقاضا می­ کند. اما اینک، او همچنین پیغامی را با اسپاداداور^[۶۹۴] نزد ما فرستاد با این سوگند که شما با بزرگی فراوانتان کسانی را که ما فرستاده­ایم به شیوه‌ی صحیح می­پذیرید و بدون آسیب دیدگی نزد ما بر می‌گردانید، و اینکه به خاطر نیکوکاری شما دستور داده اید که این کار انجام شود. در عوض ما با اعتماد به رشته‌ حوادث و بالاتر از همه با توکل به خدا و اعلی­حضرت ]خسروپرویز[ برده­های شما المپیوس با افتخارترین کنسول سابق، فرمانده‌ی نجیب زاده دادرس^[۶۹۵] و لئونیتوس با شکوه­ترین کنسول سابق، نجیب زاده و فرماندار شهر^[۶۹۶]و آناستاسیوس کشیش بسیار مورد محبت خدا و سینکلوس ^[۶۹۷]شهر را نزد شما می­فرستیم. ما استدعا داریم که آن­ها به خاطر بزرگی فراوان شما به شیوه‌ی صحیح پذیرفته شوند، و به زودی نزد ما برگردند؛ در حالی که برای ما صلح را استوار کنند، که مورد پسند خداوند و قدرت صلح دوست شماست. ما از بخشندگی شما بسیار خواهش می کنیم، تا هراکلیوس پرهیزکارترین امپراتور ما را به عنوان یک پسر واقعی و کسی که مشتاق است، تا برای آرامش شما در همه کاری خدمت کند بپذیرید، زیرا اگر این کار را انجام دهید، شما یک افتخار دو چندان را به دست می‌آورید. هم در مورد شجاعتتان در جنگ و هم در مورد هدیه‌تان از صلح. و از آن پس ما در برخورداری از آرامش هدایایتان خواهیم بود، که همیشه به یاد می‌مانند و باعث به دست آوردن فرصتی برای دعا به درگاه خداوند به خاطر کامیبابی همیشگی شما می‌شوند، و بخشش شما را تا زمان ابدی دولت روم از فراموشی حفظ می‌کنند».^[۶۹۸]
این نامه­ی هراکلیوس به خسروپرویز نشانگر وضعیت آشفته‌ی امپراتوری بیزانس در آن زمان است. لحن پر تملق آن قصد دارد که خسروپرویز را به صلح راضی کند. رویدادنامه‌ی پاک اشاره‌ای به پاسخ نامه و واکنش خسروپرویز به آن ندارد، اما این موضوع در روایت نیکفروس و سبئوس نیز گزارش شده است. روایت نیکفروس درباره این موضوع البته دارای اشتباهات تاریخی است اما می‌توان بین آن و رویدادنامه‌ی پاک همخوانی‌هایی یافت. به طور مثال او این تقاضای صلح را مربوط به زمانی می‌داند که ایرانیان مصر را فتح کرده بودند و فاتح مصر را شاهین می‌داند، که پس از آن به سمت خالکدون رفت، و با هراکلیوس دیدار کرد. در مورد زمان این مذاکره رویدادنامه­ی پاک که معاصر با آن دوران بوده است و سال شمار بسیار دقیقی دارد معتبرتر است، پس این اتفاق در سال ۶۱۵م و پیش از فتح مصر بوده است. علاوه بر آن فاتح مصر طبق گفته‌ی سایر منابع شهر­براز بوده است نه شاهین، و فعالیت شاهین بیشتر در منطقه‌ی آسیای صغیر بوده است. در هر حال نیکفروس گزارش می­ کند که شاهین خالکدون را مدت طولانی در محاصره گرفت و تقاضای ملاقات با هراکلیوس را کرد، و با او بسیار درباره‌ی صلح صحبت کرد و از وی خواست که سفرایی را با وی نزد خسروپرویز بفرستد، و به او اطمینان داد که خسروپرویز را برای صلح متقاعد خواهد کرد. هراکلیوس سفرایی را فرستاد المپیوس، لئونیتوس و آناستاسیاس. شاهین با بردن این مردان به همراه خود از خالکدون خارج شد، و به سمت اقامتگاه ایرانیان عقب نشست او تا زمانی که در خاک روم بود با آن­ها محترمانه برخورد کرد،­ و از آن­ها مراقبت نمود، اما هنگامی که وارد ایران شد زنجیرهای آهنین بر ایشان بست، و به عنوان اسیر نزد خسروپرویز آورد.^[۶۹۹]
روایت نیکفروس درباره ملاقات شاهین و هراکلیوس در خالکدون و صحبت آن­ها درباره صلح و همچنین نام سه سفیر بیزانس با رویدادنامه‌ی پاک مطابقت دارد. اما در مورد جزئیات با هم متفاوتند، که با توجه به اعتبار بیشتر رویدادنامه‌ی پاک و معاصر بودن آن با حوادث مورد بحث گزارشش قابل قبول‌تر است. روایت نیکفروس دارای تناقضاتی است. نمی‌توان پذیرفت که شاهین، خود، هراکلیوس را به صلح ترغیب کند، و محاصره‌ی خالکدون را رها کند، آنگاه سه سفیر بیزانسی را به زنجیر ببندد، و نزد خسروپرویز ببرد. چگونه می‌توان از سفیری که به زنجیر بسته شده است انتظار مذاکرات صلح داشت؟ بنابراین به عقیده‌ی نگارنده روایت نیکفروس را باید با دقت مورد بررسی قرار داد، تا از نتیجه‌گیریهای اشتباه جلوگیری شود.
نیکفروس ادامه می‌دهد که خسروپرویز از اینکه دید شاهین به جای آوردن هراکلیوس به عنوان زندانی در حضورش او را مانند یک امپراتور محترم داشته بود به شدت عصبانی شد، و در پایان پوست شاهین را کند و در درون یک کیسه کرد؛ مرگی دردناک و خشونت بار. سفرای رومی را نیز از یکدیگر جدا کرد، و در زندانهایی مستحکم محبوس نمود.^[۷۰۰] البته مرگ شاهین در این زمان یک اشتباه دیگر در اثر نیکفروس است.
بر طبق گزارش سبئوس این شهربراز بود که به خالکدون رسید، با این نیت که پایتخت را فتح کند. اما امپراتور هراکلیوس که دید آن­ها آمده‌اند امپراتوریش را ویران کنند، مجبور شد مانند میهمان از ایشان پذیرایی کند. او خود با کشتی نزد آن­ها رفت، و هدایای بسیاری را به فرمانده و شاهزادگان بخشید سپس به سرزنش جنگ طلبی خسروپرویز پرداخت و گفت:
«اگر او می‌خواهد کسی را بر تخت بیزانس بنشاند بگذارید هر که را می‌خواهد بنشاند، اما آیا او انتقام ماوریکیوس را می گیرد؟ انتقام او که به دست پدرم هراکلیوس گرفته شد، اما خسرو همچنان تشنه‌ی خون است. تا کی از خون سیر نخواهد شد؟ آیا رومی‌ها قادر نبودند او را بکشند و امپراتوری ایرانیان را ویران کنند، هنگامی که خداوند او را در دستان ما قرار داده بود؟ اما ماوریکیوس به او شفقت کرد. من هم همان را از او می­خواهم؛ صلح و دوستی. از شما همه سه چیز می­خواهم؛ آتش و شمشیر و اسارت را از سرزمین من بردارید، و با این کار شما هم سود می­برید، زیرا به خاطر قحطی سختی نمی‌کشید، و مالیات­های سلطنتی نیز از بین نمی‌روند. من برای شاه شما نامه‌ای به همراه هدایا می فرستم، تا از او تقاضای صلح و آشتی کنم. آ­ن­ها هدایا را دریافت کردند و قبول نمودند که طبق خواسته‌ی او رفتار کنند».^[۷۰۱]
سبئوس در ادامه گزارش می­ کند که خسروپرویز هدایا را دریافت کرد، اما به سفرا اجازه‌ی بازگشت نداد. او به نیروهایش دستور داد که با کشتی به قسطنطنیه حمله کنند، اما در نبرد دریایی ایرانیان عقب نشینی کردند و چهارهزار نفر با کشتی­هایشان کشته شدند.^[۷۰۲]