ب) مدل جبرانی: مشتمل بر روشهایی است که اجازه مبادله در بین شاخصها در آن‌ ها‌ مجاز است یعنی تغییری در یک شاخص می تواند توسط تغییری مخالف در شاخص دیگر جبران شود (آذر ،رجب زاده ۱۳۸۱)این مدل شامل سه زیر گروه می گردد که در شکل۲-۲ مشخص است .
شکل ۲-۲انواع روش های تصمیم‌گیری MADM(آذر،رجب زاده ،۱۳۸۱)
۲-۷-علم مدیریت فازی:
معیارهای اندازه گیری موضوعات و پدیده‌ها‌ بر مبنای رفتار سازمانی و نیازهای تحقیق متفاوت خواهند شد اما آنچه که همواره ثابت است فرایند وشیوه سنجش است در این فرایند فرد یا افرادی که در حوزه مورد پرسش تخصص کافی دارند اطلاعات کیفی را به ارزش‌ها‌یی قابل تفکیک تبدیل می کنند اما باید توجه داشت که این شیوه‌ها‌ ابهامات مر تبط با قضاوت‌ها‌ی افراد و تغییر ارزش آنها را در هنگام انتقال به اعداد نادیده می گیرند .(CHAKRABORTY,1975)
منطق فازی برای اولین بار توسط پروفسور لطفی زاده که در جهان علم به پروفسور زاده مشهور است برای پاسخگویی به چنین چالشی مطرح گردید (zadeh,1965) بنا به اعتقاد وی منطق انسان می تواند از مفاهیم ودانشی بهره جوید که مرزهای خوب تعریف شده ای ندارند . منطق فازی شامل طیف وسیعی از تئوریها وتکنیک‌ها‌ می شود که براساس ۴ مفهوم بیان شده است که این ۴ مفهوم شامل :مجموعه‌ها‌ی فازی،متغیرهای کلامی،توزیع احتمال و قوانین اگر آنگاه فازی (Yen And Langari 1999) می باشد .مجموعه‌ها‌ی فازی و متغیر‌ها‌ی کلامی به عنوان دو مفهوم بنیادین منطق فازی ،به طور گسترده ای در ارزیابی کیفی مورد استفاده قرار گرفته است .

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

مجموعه فازی مجموعه ای است که قطعیت عضویت اعضا در آن ردشده و هر کدام از اعضا با درجه عضویت مخصوص به خود (µ)به آن مجموعه تعلق دارند .از سوی دیگر در موقعیتی که اطلاعات مورد نیاز کمی باشند بیان آنها به صورت مقادیر عددی بلا مانع است اما زمانی که تحقیق در فضای کیفی انجام میشود و دانش در آن دارای ابهام و سربستگی است ،اطلاعات نمی توانند به صورت اعداد دقیق بیان شوند بطوری که در اکثر تحقیقات ذکر گردیده که بیشتر مدیران نمی توانند یک عدد دقیق را برای بیان عقیده ونظر خود ارائه دهند وبه همین جهت از ارزیابی کلامی به جای ارزش‌ها‌ی عددی خاص ،استفاده می شود (Beach et al 2000;gerwin ,1993;kacprzyk,1986)در این موارد ارزش‌ها‌ی صحیح ،ارزش‌ها‌ی فازی هستند (به عنوان مثال درست ،خیلی درست ،کم وبیش درست ،غلط ،احتمالا غلط و…) که این ارزش‌ها‌ به عنوان ارزش‌ها‌ی متغیر‌ها‌ی کلامی قابل بیان بوده و ارزیابی دقیق تری را بدست می دهند (zadeh ,1987).
معمولا یک عبارت کلامی مناسب بر اساس حوزه مسئله برای توضیح ابهام و سربسته بودن دانش تنظیم می شود . پس از آن مفهوم عبارات ،به وسیله اعداد فازی که توسط فاصله ]۰و۱[ و تابع عضویت تعریف می شوند ،مشخص می گردند از آنجا که ارزیابی کلامی توسط افراد به صورت تقریبی انجام می شود می توان گفت که توابع عضویت مثلثی وذوزنقه ای برای تقابل با ابهام این نوع ارزیابی‌ها‌ مناسب بوده و تلاش برای دستیابی به مقادیر دقیق تر ،غیر ممکن و نیز ضروری است (Delgado 1998) .
چندین محقق نشان دادند که تابع عضویت فازی می تواند اهمیت نسبی واژه‌ها‌ی کلامی در ذهن ما را منعکس نماید (dyer and sarin 1979)بنابراین ما می توانیم رویکرد تابع عضویت فازی را برای تبدیل عقاید کلامی به عددی ،در مقیاس فاصله ای دنبال کنیم (Hsiao,2007)بطوریکه امروزه کاربرد این رویکرد در زمینه‌ها‌ی با زیابی اطلاعات (bordogna and pasi ,1993) پزشکی (degani and bortolan 1998) آموزش (law ,1996) انتخاب تأمین کنندگان (Herrera et al 1999) وتصمیم‌گیری (tong and bonissone 1980,Delgado 1993, yager 1995) بیش از پیش نمود پیدا کرده است .
۲-۷-۱- اعداد فازی و عملیات جبری
عدد فازی یک مجموعه فازی نرمال کوژ (محدب)در حوزه R می باشد که :
الف: دقیقا یک وجود داشته باشد که وبه مقدار مقدار میانه ای مجموعه فازی گفته می شود.
ب: تابع عضویت به صورت قطعه ای پیوسته باشد.
اگر دو عدد فازی با توابع عضویت پیوسته و باشند عملیات جبری زیر تعریف می شوند:
(X)=SUP min{(x),(y)} z=x*y
(X)=SUP min{(x),(y)} z=x+y
(X)=SUP min{(x),(y)} z=x-y
(X)=SUP min{(x),(y)} z=x/y
با توجه به اینکه روابط معرفی شده محاسبات زیادی دارند به منظور کاهش این محاسبات می توان از اعداد فازی نوع ^[۴۳]LR که محدود‌ترند ولی محاسبات ساده‌تری دارند استفاده کرد. ( زنجیرچی ، ۱۳۸۷)
۲–۷۲- اعداد فازی نوع LR
یکی از عوامل مهم در استفاده از تئوری مجموعه‌ها‌ی فازی برای حل مسائل واقعی توجه به کارایی محاسباتی است .انجام محاسبات با اعداد فازی دارای مشکلات و پیچیدگی‌ها‌ی زیادی است .برای حل این مشکل نوعی خاص از اعداد فازی پیشنهاد شده است که اعداد فازی LR نامیده می شوند کاربرد این اعداد باعث افزایش کارایی محاسباتی بدون محدود کردن کلیت آن می شود. ( زنجیرچی‌، ۱۳۸۷)
عدد فازی از نوع L-R می باشد اگر توابع L ( برای چپ) و R (برای راست ) و اعداد اسکالر α>0 و >0 β وجود داشته باشند.
M مقدار میانه ای نامیده می شود و یک عدد حقیقی است αوβ بازه‌ها‌ی چپ وراست نامیده میشوند و به صورت_LR(m,α,β ) نمایش داده می شود.
اگر وÑ دو عدد فازی LR باشند و داشته باشیم :
_LR
LR
آنگاه
_LR +_LR=(m+n,)_LR
LR –_LR=(m-n,)_LR
برای وÑ مثبت :
_LR +_LR=(mn,)_LR
۲-۷-۳- اعداد فازی ذوزنقه ای ومثلثی
اعداد ف
ازی ذوزنقه ای و مثلثی نوع خاصی از اعداد فازی نوع LR می باشند .عدد فازی ذوزنقه ای به شکل چهار تایی (a,b,c,d) و عدد فازی مثلثی به شکل سه تایی (a,b,c) تعریف می شوند . ( زنجیرچی ،محمود ۱۳۸۷)
عملیات جبری روی اعداد فازی مثلثی و ذوزنقه ای به صورت ساده شده زیر در می آید
اگر (M₁=( A₁,B₁,C₁,D₁ و =(A₂,B₂,C₂,D₂) M _۲دو عدد فازی ذوزنقه ای باشند.
MN IF (t)
M+N=(a₁+a₂,b₁+b₂,d₁+d₂)
M-N=(a₁+d₂,b₁-c₂,c₁-b₂,d_1-a₂)
۲-۷-۳- متغیر‌ها‌ی کلامی
متغیرهایی که مقادیرشان کلمات یا جملات به زبان‌ها‌ی طبیعی یا ساختگی باشند، متغیرهای کلامی نامیده می شوند.به عنوان مثال عبارت سن را در نظر بگیرید که خلاصه ای از تجربیات افراد مختلف است و به صورت دقیق قابل تعیین نیست.
با بکار بردن مجموعه‌ها‌ی فازی ما می توانیم تقریبی از سن انجام دهیم. سن یک متغیر کلامی است که از مقادیری مانند ” خیلی جوان “، ” جوان “، ” میان سال “، ” پیر “، ” خیلی پیر ” تشکیل می گردد. هر یک از اینها یک عبارت از متغیر سن نامیده میشود. هر عبارت با یک تابع عضویت تقریبی معین می گردد. تابع عضویتهای مناسب، شکل‌ها‌ی مثلثی، چهارگوش و یا زنگی شکل می باشند.
یک متغیر کلامی توسط پنج عبارت ( X,T(x),U,G,M ) شناخته می شود که در آن x نام متغیر T(X) مجموعه تر مهای مربوط به متغیر ، X یا مجموعه ای از مقادیر متغیر کلامی X(به صورت مجموعه‌ها‌ی فازی ) که می تواند توسط قاعده نحوی G تولید شود (G همان گرامری است که طبق آن مقادیر مختلف متغیر کلامی تولید می شود) U مجموعه مرجع و M یک قاعده معنایی است که به هر ترم T(X) معنایی را مرتبط می سازد (تابع عضویت ترم‌ها‌ را مشخص می کند)(رییسی ،شهیدیان ۱۳۸۷)
با توجه به مطالب ذکر شده در خصوص تکنیک‌ها‌ی تصمیم‌گیری چند معیاره و منطق فازی در ادامه به معرفی تکنیک‌ها‌ی کاربردی این پژوهش خواهیم پرداخت.
۲-۸- ادبیات تحقیق مبانی نظری فرایند تحلیل شبکه‌ای ANP^[44]
۲-۸-۱- معرفی تکنیک ANP
فرایند تحلیل سلسله مراتبی(^[۴۵]AHP) در سال ۱۹۷۱ توسط ساعتی و با هدف ایجاد ساختار تصمیم‌گیری ، تحت تاثیر چندین عامل مستقل توسعه داده شد (Saaty, 1980). یک مساله پیچیده را می‌توان به چندین مسئله فرعی بصورت سطوح زنجیره‌ای یا سلسله مراتبی تجزیه نمود که هر سطح نشان دهنده مجموعی از معیارها یا نسبت‌های مرتبط با هر مسئله فرعی است. سطح بالای زنجیره، آرمان مسئله است و سطوح میانی بیانگر عوامل مرتبط به سطوح پایین‌تر هستند. سطح آخر شامل گزینه‌ها یا فعالیت‌هایی است که برای دسترسی به آرمان بایستی در نظر گرفته شود. AHP با در نظر گرفتن اهمیت هر عامل و تاثیرات آن برای حل مساله، به مقایسه عوامل می‌پردازد. AHP کاربرد وسیعی در تصمیم‌گیری دارد و کاربردهای متعدد آن نیز منتشر شده است(Shim et al., 1989).
AHP یکی از جامع ترین سیستمهای طراحی شده برای تصمیم گیری با معیارهای چندگانه است که امکان فرمول بندی مسأله را بصورت سلسله مراتبی فراهم می‌کند و همچنین امکان در نظر گرفتن معیارهای مختلف کمی‌و کیفی را در مسأله دارد .
قد مهای اصلی این رویکرد عبارتند از: