فصل اول: شکایت از بطلان حکم ۱۱۷
فصل دوم: تجدیدنظرخواهی ۱۱۹
عنوان نهم: حکم مختومه و اعاده کامل ۱۲۲
فصل اول: حکم مختومه ۱۲۲
فصل دوم: اعاده کامل ۱۲۳
عنوان دهم: هزینه‌های قضایی و کمک‌های حقوقی رایگان ۱۲۴
عنوان یازدهم: اجرای حکم ۱۲۴
جزء دوم: فرایند منازعه شفاهی ۱۲۶
بخش سوم: فرایندهای خاص ۱۲۸
عنوان اول: فرایندهای مربوط به ازدواج ۱۲۸
فصل اول: دعاوی مربوط به اعلام بطلان ازدواج ۱۲۸
گفتار اول: دادگاه صالح ۱۲۸
گفتار دوم: حق اعتراض به اعتبار ازدواج ۱۲۹
گفتار سوم: وظایف قضات ۱۲۹
گفتار چهارم: دلایل ۱۳۰
گفتار پنجم: صدور حکم و تجدید نظرخواهی ۱۳۱
گفتار ششم: فرایند مستند ۱۳۲
گفتار هفتم: معیارهای عمومی ۱۳۲
فصل دوم: دعاوی مرتبط با جدایی همسران ۱۳۳
فصل سوم: فرایند اجرای ازدواج تأیید شده و غیر کامل ۱۳۴
فصل چهارم: رویه در دعوای مرگ فرضی همسر ۱۳۶
عنوان دوم: دعاوی مربوط به اظهارنامه بطلان رتبه‌های مقدس ۱۳۶
عنوان سوم: شیوه‌های اجتناب از محاکمه ۱۳۷
بخش چهارم: فرایند کیفری ۱۳۸
فصل اول: بازپرسی مقدماتی ۱۳۸
فصل دوم: روند دعوای حقوقی ۱۳۹
فصل سوم: اقدام برای جبران خسارت ۱۴۱

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

بخش پنجم: آیین دادرسی در مراجعه‌ی اداری و در حذف و یا انتقال کشیشان بخش ۱۴۲
جزء اول: مراجعه برعلیه احکام اداری ۱۴۲
جزء دوم: آیین دادرسی حذف یا انتقال کشیشان بخش ۱۴۴
فصل اول: آیین دادرسی حذف کشیشان بخش ۱۴۴
فصل دوم: آیین دادرسی انتقال کشیش بخش ۱۴۶
واژه‌نامه ۱۴۹
واژگان تخصصی کلیسایی: ۱۴۹
واژگان تخصصی حقوقی: ۱۴۹

بخش اول

مقدمه تحلیلی

پیشگفتار

کلیسا به عنوان جامعه ایمانداران مسیحی، در ابتدای پیدایش، با توجه به تفسیر پولس از شریعت، فاقد احکام عبادی و قوانین خاص و نظام حقوقی ویژه بود. این امر از همان قرن های اولیه دلمشغولی الاهیدانان مسیحی بود. رفته رفته الاهیدانان مسیحی برای پر کردن این خلأ ایده هایی را مطرح کردند که می توان آن را در اندیشه های الاهیدان قرن سیزدهم، توماس آکوئیناس مشاهده نمود. منابع و اندیشه‏هاى قانونی متکثر و گاه ناهمگون در مسیحیت بوجود آمدند، این امر ضرورت ایجاد مجموعه‌ی منسجم قوانین، از سوی کلیسا را ایجاب نمود. در سال ۱۹۱۷ میلادی، به دستور پاپ بندیکت پانزدهم، مجموعه قوانین کلیسا تدوین گردید و در سال ۱۹۸۳، این مجموعه به دستور پاپ ژان پل بیست و سوم، مطابق با تغییرات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی معاصر، بازنگری شد. آشنایی با مجموعه قوانین کلیسا ۱۹۸۳ از جهاتی برای جامعه علمی دارای اهمیت است:
نخست اینکه، این مجموعه یکی از متون رسمی و معتبر جامعه کلیسایی است؛ از این رو برای شناخت کلیسا به ویژه کلیسای کاتولیک، آشنایی با متون آنها ضرورت دارد.
دوم اینکه، در این کتاب کلیه ی مسائل مربوط به جامعه ی کلیسایی به طور همه جانبه در نظر گرفته شده است و در عین حال که مجموعه قوانین است، اطلاعات گسترده ای را هم در زمینه‌های آداب و مراسم عبادی کلیسایی، اقتصادی وحقوقی در اختیار خواننده می‌گذارد.
در این بخش، ابتدا به روند شکل گیری مجموعه قوانین کلیسا در طول تاریخ کلیسا می پردازیم و در ادامه مجموعه های مختلف موجود در جامعه کلیسایی را به اجمال بررسی می کنیم. سپس مفهوم لغوی و اصطلاحی قانون از دیدگاه کلیسای کاتولیک و انواع آن، از دیدگاه توماس آکوئیناس را بررسی می کنیم. در ادامه قوانین کلیسایی را با سایر قوانین (الاهی، بشری و طبیعی ) مقایسه می کنیم. نظام کیفری کلیسای کاتولیک که کتاب ششم از قوانین کلیسایی را به خود اختصاص داده است نیز یکی از بحث های اصلی در این بخش به شمار می رود. در پایان، جمع بندی کوتاهی از مطالب این بخش خواهیم داشت.

۱٫ قوانین کلیسا

«قوانین کلیسا »^[۱] عنوان مجموعه‌ای است که «در قرون وسطی، توسط شورای اسقفان وضع شد و به موضوعاتی از قبیل ایمان، اخلاق و نظم و انضباط می‌پردازد. مفهوم قوانین کلیسا، در میان جوامع کاتولیک رمی، ارتدوکس شرقی، و فرقه‌های کلیسای انگلیکن رایج است.»^[۲]
عنوان معروف این مجموعه در زبان انگلیسی، (code of canon law) و در زبان لاتین، Corpus juris canonici) ) است. در زبان فارسی، عنوان «مجموعه قوانین کلیسا» یا «قانون نامه ی کلیسایی» برای این کتاب به کار می‌رود.

۱-۱٫ فرایند شکل گیری

مجموعه قوانین کلیسا، به تدریج، طی دوره‌های مختلف شکل یافته است. در دوره‌های اولیه‌ی شکل گیری کلیسا، جمع‌ آوری قوانین درون یک کتاب برای شناخت آسان، استفاده و رعایت این قوانین بویژه توسط کشیشان مرسوم بوده است. خاستگاه‌ قوانین کلیسا در کتاب مقدس است، به طور مثال می‌توان به قواعد کلیسای اولیه حاکم بر ختنه و قربانی به بت‌ها^[۳]، پوشش سر در عبادت و رفتار مناسب در طول مراسم عشای ربانی اشاره کرد^[۴]. ^[۵]
در اوایل قرن چهارم، شوراهای کلیسایی، برای حل و فصل اختلافات مربوط به آموزه و نظم، قوانینی را مصوب کردند. در این دوره، قوانین از احکام نخستین شوراهای جهانی- نیقیه اول^[۶]، قسطنطنیه اول^[۷]، و کالسدون^[۸] – برخوردار از قدرت فوق العاده جهانی، به دست آمدند و بسیاری از شوراها به احکام پدران کلیسا، با ترکیب آنها با احکام و قوانین خود، وضعیت متعارف دادند. قلمروهای سراسقفی آفریقا و اسپانیا بسیاری از شوراهای جهانی را برگزار کردند و مجموعه بزرگی از قوانین کلیسایی را تهیه نمودند، قوانینی که به موضوعاتی مانند سازمان کلیسایی، رفتار کشیش‌ها، و توبه و طلب بخشایش مرتبط بودند. احکامی که توسط پاپ‌ها صادر ‌شدند، نیز از اهمیت خاص برخوردار بودند، این احکام در رابطه با مشکلات کلیسا بودند، و به عنوان «احکام پاپی» شناخته شدند، این احکام با حکم پاپ سیریکیوس^[۹] در سال ۳۸۵ آغاز گردید. هنگامی که امپراطوری رم در غرب حدود سال ۴۷۶ سقوط کرد، قانون کلیسایی در مناطق مختلف اروپا به صورت مستقل به اجرا درآمدند و به استثنای چند زیر مجموعه سازمان یافته (به عنوان مثال، توبه و طلب بخشایش)، سایر مجموعه‌ها تا حد زیادی مجهول و درهم و برهم باقی ماندند. حدود سال ۵۵۰ یوحنا اسکولاستیکوس^[۱۰] (م.۵۷۷)، پاتریارک قسطنطنیه، با سازمان دهی قوانین یونانی بر اساس موضوع، در قانون کنیسه‌ای خود، به دنبال برقراری نظم در این آشفته بازار بود. در غرب دیونیسیوس^[۱۱] (قرن‌های پنجم تا ششم)، تاریخ تولد مسیح را تثبیت کرد، قوانین یونانی را به لاتین ترجمه کرد.^[۱۲] در واقع، در طی ده قرن نخست، کمابیش همه جا مجموعه‌های بی شمار از قوانین کلیسایی گسترش یافته بود؛ این مجموعه‌های غیررسمی شامل قواعدی بودند که توسط شوراها و پاپ‌های رم صادر شده بودند و همچنین سایر قواعدی که از منابع کم اهمیت تر گرفته شده بودند.^[۱۳]
در اواسط قرن دوازدهم، انبوهی از مجموعه‌ها و قوانین، که اغلب متناقض با یکدیگر بودند، وجود داشتند. در این دوره، ایوو اهل کارترس^[۱۴] (۱۰۴۰- ۱۱۱۵) قواعدی برای تفسیر و هماهنگ سازی قوانین متضاد وضع کرد. سازمان دهی قوانین کلیسایی، با مجموعه راهب بزرگ قرون وسطی، گراسییَن^[۱۵]، به اوج خود رسید. که بعدها «مجموعه مقررات گراسییَن»^[۱۶] نامیده شد. گراسییَن، پدر قانون کلیسایی مدرن نامیده شد، او بیش از چهار هزار متون کشیشی، شورایی، و پاپی و از جمله تصمیمات شورای دوم لاتران^[۱۷] در تمام زمینه‌های نظم و انضباط کلیسایی را جمع‌ آوری، مدون و هماهنگ کرد. اگرچه، مجموعه گراسییَن هرگز اعتبار رسمی پیدا نکرد، با این حال، به طور مداوم تا الحاق رسمی‌اش به مجموعه قوانین کلیسایی، توسط قانونگذاران ذکر می‌شد.^[۱۸]
قوانین بعدی، بویژه آنهایی که توسط شورای ترنت^[۱۹] در طی دوره نهضت اصلاح دین کاتولیک تدوین شدند و آنهایی که توسط دادگاه‌های مختلف رم صادر شدند هرگز به صورت یک مجموعه منسجم تنظیم نشدند. فقدان نظم و ترتیب نظام مند قوانین و فقدان قطعیت قانونی به اضافه کهنگی در بسیاری قوانین وضعیتی را بوجود آورد که به طور فزاینده‌ای نظم کلیسا به مخاطره افتاد. بنابراین، در طی دوره ای پیش از شورای اول واتیکان^[۲۰]، بسیاری از اسقف‌ها تقاضا کردند که مجموعه جدید قوانین برای تسهیل مراقبت شبانی قوم خدا به شیوه مطمئن تر و یقینی تر تهیه شود. پاپ پیوس دهم^[۲۱]، در آغاز پاپی اش، این وظیفه را پذیرفت. پس از گذشت دوازده سال با همکاری متخصصان، مشاوران و اسقفان سراسر کلیسا، در ۲۷ می ۱۹۱۷، این مجموعه توسط بندیکت پانزدهم^[۲۲]، جانشین پاپ پیوس دهم، تدوین شد و از ۱۹ می‌‌۱۹۱۸ به اجرا درآمد. این مجموعه «مجموعه پیوسی _ بندیکتی»^[۲۳] نامیده شد. ویژگی این مجموعه ایجاد همکاری چشمگیر برای حمایت موثر از کشیش شبان کلیسا بود.^[۲۴]
وضعیت بیرون کلیسا، در جهانی که تغییرات وسیع و چشمگیر آداب و رسوم را تجربه می‌کرد و هم چنین عوامل ذهنی مترقی درون جامعه کلیسایی، ضرورت اصلاح قوانین کلیسایی را ایجاب ‌کرد. پاپ ژان بیست و سوم^[۲۵] این ضرورت را به خوبی تشخیص داد و شورای رم و شورای دوم واتیکان^[۲۶] را تشکیل داد، او همچنین اعلام کرد که این رویدادها باید مقدمه ضروری برای بازنگری مطلوب در مجموعه گردد. سال‌ها پس از فرمان پاپ ژان بیست و سوم برای بازنگری، در نهایت مجموعه جدید قوانین کلیسایی متکی بر ایمان و مقررات بر اساس زندگی کلیسایی، توسط کلیسا در سال ۱۹۸۳ تدوین شد.^[۲۷]

۱-۲٫ مجموعه های مختلف قوانین

تعیین چشم انداز و مأموریت

۲- مرحله­ ورودی

بررسی عوامل خارجی و تشکیل ماتریس(EFE) با ضرایب و رتبه بندی

بررسی عوامل داخلی و تشکیل ماتریس(IFE) با ضرایب و رتبه بندی

۳- مرحله­ تطبیق یا مقایسه

تشکیل ماتریس تهدیدات، فرصت­ها، قوت و ضعف (SWOT)

تشکیل ماتریس داخلی و خارجی (IE)

۴- مرحله­ تصمیم ­گیری

فرموله کردن ماهیت استراتژی توسعه جاذبه­ها بر اساس ماتریس IE
اولویت­ بندی استراتژی­ های استخراج شده بر اساس ماتریس QSPM

منبع: دیوید،۳۵۷:۱۳۸۲
۲-۶-۳)گام دوم: مرحله ورودی
پس از تعیین مؤلفه­ های تاثیرگذار بر توسعۀ مقصد، باید وضعیت آن شاخص را جهت تعیین نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید موجود در مقصد مورد نظر سنجید. در این مرحله از پاسخگویان خواسته شد تا میزان اهمیت هر یک از عوامل را با توجه به وضعیت شاخص در منطقه مورد مطالعه از ۰ تا ۱۰ مشخص کنند و عوامل را به منظور تعیین نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید از ۱ تا ۴ رتبه ­بندی کنند. بعدها اطلاعات حاصل از این پرسشنامه به ماتریس ارزیابی عوامل خارجی (EFE) و ماتریس ارزیابی عوامل داخلی (IFE) منتقل می­ شود.
ماتریس ارزیابی عوامل خارجی
برای تهیه ماتریس ارزیابی عوامل خارجی باید پنج مرحله، به شرح زیر طی کرد:

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

پس از بررسی عوامل خارجی، عوامل شناخته شده را فهرست نمایید. بین ۱۰ تا ۲۰ عامل بنویسید که در برگیرنده عواملی باشد که موجب فرصت می­گردد و یا سازمان را مورد تهدید قرار می­دهد. نخست عواملی که موجب فرصت و موقعیت می­شوند؛ سپس، آن­ها که سازمان را تهدید می­ کنند، بنویسید. تا آنجا که امکان دارد دقیق باشید و در صورت امکان از درصد، نسبت و اعداد قابل مقایسه استفاده کنید.
به این عوامل وزن یا ضریب بدهید. این ضریب­ها از صفر (بی اهمیت) تا ۱ (بسیار مهم) می­باشند. ضریب نشان­دهنده اهمیت نسبی یک عامل (از نظر موفق بودن سازمان در صنعت مربوطه) می­باشد. اغلب، به عواملی که موجب فرصت یا موقعیت می­شوند ضریب بیشتری (در مقایسه با عوامل تهدیدکننده) داده می­ شود (ولی اگر عوامل تهدیدکننده هم شدید باشند، باید به آن­ها ضریب بالایی داد). با مقایسه نمودن شرکت­های رقیب موفق با ناموفق یا پس از بحث گروهی و توافق نظر اعضا می­توان وزن­ها یا ضریب­ها را تعیین کرد. مجموع این ضریب­ها باید عدد ۱ بشود.
به هریک از عواملی که موجب موفقیت می­ شود رتبه ۱ تا ۴ بدهید و این عدد بیانگر میزان اثربخشی استراتژی­ های کنونی شرکت در نشان دادن واکنش نسبت به عامل مزبور می­باشد. عدد ۴ به معنی این است که واکنش بسیار عالی بوده است، عدد ۳؛ یعنی، واکنش از حد متوسط بالاتر و عدد ۲؛ یعنی، واکنش در حد متوسط و عدد ۱ بدین معنی است که واکنش ضعیف می­باشد. این رتبه­ها برحسب اثربخشی استراتژی­ های سازمان تعیین می­شوند. رتبه­ها در محدوده سازمان و ضریب­ها (که در مرحله ۲ تعیین شدند) با توجه به صنعت تعیین می­شوند.
ضریب هر عامل را در رتبه مربوطه ضرب نمایید تا نمره نهایی به دست آید.
مجموع این نمره ­های متعلق به هریک از متغیرها را به دست آورید تا بتوان مجموع نمره ­های سازمان را تعیین کرد.
ماتریس ارزیابی عوامل داخلی (IFE)
ماتریس ارزیابی عوامل داخلی حاصل بررسی استراتژیک عوامل داخلی سازمان می­باشد. این ماتریس نقاط قوت و ضعف اصلی واحدهای وظیفه ­ای سازمان را تدوین و ارزیابی می­نماید. برای تهیه یک ماتریس ارزیابی عوامل داخلی باید به قضاوت­های شهودی تکیه نمود، بر همین اساس نباید روش­های علمی را به گونه ­ای تفسیر کرد که آن­ها را تنها راه توانمند، ارزنده و جامع به حساب آورد.
می­توان با طی پنج مرحله ماتریس ارزیابی عوامل داخلی را تهیه کرد؛ این پنج مرحله به شرح زیر است:
پس از بررسی عوامل داخلی، مهم­ترین عوامل را فهرست کنید. مجموع این عوامل باید بین ۱۰ تا ۲۰ باشد. این عوامل باید در برگیرنده نقاط قوت و ضعف سازمان باشند. نخست نقاط قوت و سپس، نقاط ضعف را بنویسید. با بهره گرفتن از درصد، نسبت و اعداد نسبی بکوشید تا آنجا که امکان دارد دقیق باشید.
به این عوامل ضریب بدهید. از صفر (بی اهمیت) تا ۱ (بسیار مهم). ضریب داده شده به هر عامل بیانگر اهمیت نسبی آن در موفقیت شرکت در صنعت مورد نظر است. صرف نظر از اینکه آیا عامل موردنظر به عنوان یک نقطه قوت یا ضعف داخلی سازمان به حساب آید، باید به عاملی که دارای بیشترین اثر بر عملکرد سازمان است، بالاترین ضریب را داد. مجموع این ضریب­ها باید برابر با یک شود.
به هر یک از این عامل­ها نمره ۱ تا ۴ بدهید. نمره ۱ بیانگر ضعف اساسی، نمره ۲ ضعف کم، نمره ۳ بیانگر نقطه قوت و نمره ۴ نشان­دهنده قوت بسیار بالای عامل مورد بحث می­باشد. نمره­ها بر اساس فعالیت شرکت و ضریب­ها (که در مرحله دوم داده شدند) بر اساس صنعت قرار دارند.
برای تعیین نمره نهایی هر عامل، ضریب هر عامل را در نمره آن ضرب کنید.
مجموع نمره ­های نهایی هر عامل را محاسبه کنید تا نمره نهایی سازمان مشخص شود.
۳-۶-۳)گام سوم: مرحله تطبیق یا مقایسه

• ر.ک: احمد المقدس الاردبیلی(المحققالاردبیلی)، مجمعالفائدۀ و البرهان فی شرح ارشادالاذهان (قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی،۱۴۱۲ه.ق، چاپ اول، ج۱۰) ص۲۱۴؛ الشهید الثانی، مسالکالافهام، پیشین، ج۱۴، ص۲۵؛ المحققالحلی، شرایعالاسلام، پیشین، ج۴، ص ۸۸۷؛ الفاضلالهندی، پیشین، ج۱۰، ص ۱۶۶؛ ابنالعلامه، پیشین، ج۴، ص۳۶۹. ↑

• الشهیدالثانی، مسالکالافهام، پیشین، ج ۱۴، ص ۲۵؛ ر.ک: محمدحسن النجفی، جواهرالکلام، پیشین، ج۴۰، ص۳۳۷. ↑

• المحققالبحرانی، پیشین، ج ۲۱، ص ۱۷۸. ↑

• ر.ک: محمدحسن النجفی، جواهرالکلام، پیشین، ج۴۰، ص۳۶۱، علیاصغر مرواید، النیابیعالفقهیه (بیروت: دارالتراث و دارالاسلامیه، ۱۴۱۲ه.ق، چاپ اول، ج۳۳) ص ۱۴۱. ↑

• علیاکبر دهخدا، لغتنامه (تهران: مؤسسهی انتشارات و چاپ دانشگاه تهران،۱۳۷۷، چاپ دوم از دورهی جدید، ج۱۳) ص۲۰۱۵۹. ↑

• در حقوق قانون مستقلّی در خصوص مترجمین رسمی جدای از قانون کارشناسان رسمی، تحت عنوان «قانون راجع به ترجمهی اظهارات و اسناد در محاکم و دفاتر اسناد رسمی» با ۹ مادّه در تاریخ ۲۰/۳/۱۳۱۶ به تصویب رسید. آخرین آییننامهی مربوط به این قانون، مصوّب۱۳۷۷ و مشتمل بر ۵۹ مادّه است . ↑

• ر.ک:السیدمحمدکاظم الطباطباییالیزدی، العروۀالوثقی(قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی، ۱۴۱۷ه.ق، چاپ اول، ج۲) ص۲۶۶؛ الشهید الثانی، مسالکالافهام (قم: مؤسسۀ المعارف الاسلامیه، ۱۴۱۸ه.ق، چاپ اول، ج۱۳) ص ۴۶۷؛ وهمو، مسالکالافهام، پیشین، ج۱۴، ص۲۴۰؛ ابیعبدالله محمد بنمکیالعاملی(الشهیدالاول)، القواعد و الفوائد فی الفقه والاصول والعربیه (قم: منشورات مکتبۀ المفید، [بیتا]، ج۱) صص۲۷۴- ۲۴۸؛ ابیمنصور الحسن بن یوسف بن المطهر الاسدی (العلامه الحلی)، قواعدالاحکام (قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی، ۱۴۱۹ه.ق، چاپ اول، ج۳) ص۴۴؛ وهمو، تحریرالاحکام الشرعیه علی مذهبالامامیه (قم: مؤسسۀ الامام الصادق (ع)، ۱۴۲۲ه.ق، چاپ اول، ج۵) ص ۱۴۶؛ وهمو، ارشادالاذهان الی احکامالایمان (قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی، ۱۴۱۰ ه.ق ، چاپ اول، ج۲) ص۱۴۵؛ الفاضلالهندی، پیشین، ج۱۰، صص۴۰- ۴۱؛ محمدحسن عبدالله السیوریالحلی، نضد القواعدالفقهیه (قم: مکتبۀ آیۀالله العظمی المرعشی، ۴۰۳ ۱ه.ق) ص۵۱۹. ↑

• ر.ک: الشهیدالثانی، مسالکالافهام، پیشین، ج۱۳، ص۴۶۷؛ محمدحسن النجفی، جواهرالکلام فی شرح شرایعالاسلام(تهران: دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۶۳ه.ش، چاپ دوم، ج۴۱) ص۱۴۹. ↑

• المحقق الحلی، شرایعالاسلام، پیشین، ج۴، ص۸۷۵ . ↑

• محمدحسن النجفی، جواهرالکلام، پیشین، ج۴۰، ص۲۱۱. ↑

• مراد از مجتهد در اینجا مجتهدی است که مرجع تقلید نیز میباشد. ↑

• ابنمنظور، لسانالعرب (بیروت: داراحیاء التراثالعربی، ۱۴۰۸ه.ق، چاپ اول، ج۲) ص۳۹۷. ↑

• همانجا؛ الجوهری، پیشین، ج۲، ص۴۶۱. ↑

• سید محمود هاشمیشاهرودی، پیشین، ج۱، ص۲۶۵؛ ابیمنصور الحسنبنیوسف بنالاسدی (العلامه الحلی)، مبادیالوصول الی علمالاصول ([بیجا]: مرکز النشر و مرکز الاعلامالاسلامی، ۱۴۰۴ه.ق) ص۲۴۱؛ علیاکبر دهخدا، پیشین، ج۴، ص۱۰۳۲؛ بهاءالدین محمدبنالحسین بنعبدالصمد الحارثیالهمدانیالعاملیالجبعی (الشیخالبهائی)، زبدۀالاصول، ([بیجا]: مرصاد، ۱۳۸۱ه.ش، چاپ اول ) ص۱۵۹. ↑

• الطریحی، پیشین، ج۳، ص۴۰۸. ↑

• علیاکبر دهخدا ( تهران: مؤسسهی انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، ۱۳۷۷، چاپ دوم از دورهی جدید، ج ۴ ) ص۱۰۳۳. ↑

• ر.ک:السید محمد سرور الواعظ الحسینی البهسودی، مصباحالاصول (قم: مکتبۀالداوری، ۱۴۱۷ه.ق، چاپ پنجم، ج۳) ص۴۳۹. ↑

• محمد مؤمن القمی، تسدید الاصول ( قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی، ۱۴۱۹ ه.ق، چاپ اول، ج ۲) ص ۴۸۷. ↑

• ر.ک: پاورقی ص۱۲ این پایان نامه. ↑

• • برای مطالعهی بیشتر ر.ک: سید هدایتالله طالقانی، مرجعیت (تهران: ارغنون و سبز رویش، ۱۳۷۴ه.ش، چاپ اول) صص۲۳۲- ۲۴۵. ↑

  ( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

• « شیاع؛ شیوع داشتن خبر است از جماعتی که اتفاق وتبانی آنها بر کذب بعید باشد به گونهای که به صحت گفتار ایشان ظن قوی یا اطمینان حاصل شود. در شیاع، عدد خبردهندگان باید از عدد شهود در باب شهادت بیشتر باشد تا فرق باشد بین خبر عادل و غیر آن» (علیرضا فیض، مبادی فقه و اصول (تهران: مؤسسهی انتشارات و چاپ دانشگاه تهران،۱۳۷۳ه.ش، چاپ ششم) ص۳۳۰؛ احمد فتحالله، پیشین، ص۴۹). ↑

• السید محمد کاظم الطباطباییالیزدی، العروۀالوثقی (قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی، ۱۴۱۷ه.ق، چاپ اول، ج۱) ص۲۳؛ السید علی الحسینیالسیستانی، تعلیقۀ علی العروۀالوثقی ([بیجا]: [بینا]، [بیتا]، ج۱) ص۱۴؛ السید محمدرضا الموسویالگلپایگانی، ارشادالسائل (بیروت: دارالصفوۀ، ۱۴۱۳ ه.ق، چاپ اول) ص ۸؛ السید روحالله الموسویالخمینی (الامامالخمینی)، تحریرالوسیله (قم: مؤسسهی مطبوعات دارالعلم، [بیتا]، چاپ دوم، ج ۱) ص ۸. ↑

• ر.ک: السید علی الحسینیالسیستانی، منهاجالصالحین (قم: مکتب آیه لله العظمی السیدالسیستانی، ۱۴۱۴ه.ق، چاپ اول، ج۱) ص۱۴. ↑

• مادهی ۲۶۲ آیین دادرسی مدنی مقرّر میدارد: «… اظهار نظر کارشناس باید صریح و موجّه باشد». ودر مادهی ۱۹ کارشناسان رسمی دادگستری نیز آمده است: «اظهار نظر کارشناسی باید مستدل و صریح باشد». ↑

• سید احمد باختر، مجموعهی کامل قوانین و مقررات کارشناسان رسمی دادگستری، پیشین، ص۴۷. ↑

• المیرزا علی المشکینی، اصطلاحاتالاصول (قم: الهادی، ۱۳۷۱ه.ش، چاپ پنجم) ص۲۰. ↑

• «طاری در لغت به معنای «ناگاه درآینده، ظاهرشونده بر کسی، ناگاه فرودآینده از جایی، ظاهر شونده، گذرنده، غیرمقیم، آینده، ناگه روی داده و عارض است». (ر.ک: علی اکبر دهخدا، پیشین، ج ۱۰، ص ۱۵۲۲۷؛ محمد معین، پیشین، ج۲، ص۲۱۹۵). ↑

• «عدول ازقرار؛ یعنی دادگاه بدون توجه به قرار صادره و بدون درنظر گرفتن نتیجهی اجرای قرار، رأی صادر کند». ↑

• عبدالله شمس، آیین دادرسی مدنی (تهران: دراک،۱۳۸۷، چاپ نوزدهم، ج۲) ص۲۳۶. ↑

• «ارجاع به کارشناسی حتی درصورت تقاضای طرفین، به دستور دادگاه صورت میگیرد و ممکن است دادگاه تقاضای طرفین را نپذیرد». ↑

• «البته هنگام تقدیم دادخواست اصلی نیز میتوان تقاضای کارشناسی را در ضمن خواستهی اصلی مطرح کرد». ↑

• سید محسن صدرزادهی افشار، پیشین، ص۱۶۵. ↑

• محمدجعفر جعفری لنگرودی، دانشنامهی حقوقی (تهران: امیرکبیر، ۱۳۷۲، چا پ دوم، ج۲) ص ۱۵۶. ↑

• مادهی ۱۴۹ قانون آیین دادرسی مدنی مقرر میدارد: «در مواردی که اشخاص ذینفع احتمال دهند که در آینده استفاده از دلایل و مدارک دعوای آنان از قبیل تحقیق محلی و کسب اطلاع از مطلعین و استعلام نظر کارشناسان یا دفاتر تجاری یا استفاده از قراین و امارات موجود در محل و یا دلایلی که نزد طرف دعوی یا دیگری است متعذّر یا متعسّر خواهد شد، میتوانند از دادگاه درخواست تأمین آنها را بنمایند». ↑

• امیر حسین شیخنیا، ادله اثبات دعوی (تهران: انتشار، ۱۳۷۵، چاپ سوم) ص۵۰. ↑

• احمد متیندفتری، آیین دادرسی مدنی و بازرگانی (تهران: مجد، ۱۳۸۱، چاپ دوم، ج ۲) ص۴۴۰. ↑

• ر.ک: معاونت آموزش قوهی قضاییه، رویهی قضایی ایران در ارتباط با دادگاه تجدید نظر استان (حقوقی) (تهران: جنگل، ۱۳۸۷، چاپ اول ، ج ۱) ص۲۴۲. ↑

• ر.ک: معاونت آموزش قوهی قضاییه، رویهی قضایی ایران در ارتباط با دادگاه تجدید نظر استان (حقوقی) (تهران: جنگل، ۱۳۸۷، چاپ اول ، ج ۱) ص۲۴۲. ↑

• محمد جعفر جعفری لنگرودی، دانشنامهی حقوقی، پیشین، ج۲، ص۱۵۶. ↑

• درفصل دوم- بخش سوم دربارهی ماهیت کارشناسی بحث خواهد شد. ↑

• ر.ک: عبدالله شمس، آیین دادرسی مدنی (تهران: دراک، ۱۳۸۷ چاپ چهاردهم، ج۳) ص۳۰۶. ↑

• «گروه۱-منابع ومعادن.گروه۲- ارزشیابی اموال منقول.گروه۳- امور بزشکی وغذائی.گروه۴-امور مالی.گروه۵-امور وسایط نقلیه. گروه۶-راه و ساختمان و نقشهبرداری.گروه۷-صنعت و معدن.گروه۸- فنون هنری. گروه۹-کشاورزی و منابع طبیعی.گروه۱۰-خدمات اداری و عمومی. گروه۱۱-ایمنی و حوادث» (ر.ک: سید احمد باختر، مجموعهی کامل و قوانین و مقرّرات کارشناسان رسمی دادگستری، پیشین، صص۱۴۹-۱۵۲). ↑

• قرآن، نحل، ۴۳ ؛ انبیاء، ۷ . ↑

• ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه (تهران: دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۶۲ ه.ش، چاپ چهارم، ج ۱۱) ص۲۴۴. ↑

• «نحن اهلالذکر» (ابی جعفرمحمدبنالحسن الطوسی(الشیخالطوسی) التبیان فی تفسیرالقرآن ([بیجا]: مکتب الاعلامالاسلامی، ۱۴۰۹ه.ق، چاپ اول، ج۷) ص۲۳۲؛ علی ابن الفضل بن الحسن الطبرسی(الشیخالطبرسی)، تفسیر جوامعالجامع (قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی، ۱۴۲۰ه.ق، چاپ اول، ج۲) ص۳۲۶ ؛ محمد بن المسعود العیاشی، تفسیرالعیاشی(تهران: المکتبۀ العلمیۀالاسلامیۀ، [بیتا]، ج۲) ص۲۶۰). ↑

• البیضاوی، تفسیرالبیضاوی (بیروت: دارالفکر، [بیتا]، ج۳) ص۳۹۹؛ ابیعلی الفضلبنالحسن الطبرسی (الشیخالطبرسی) مجمعالبیان (بیروت: مؤسسۀالاعلمی للمطبوعات، ۱۴۱۵ه.ق، چاپ اول، ج۶) ص۱۵۷؛ الشیخالطوسی، التبیان فی تفسیرالقرآن، پیشین، ج۷، ص۲۳۲. ↑

• ر.ک: ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، پیشین، ج ۱۱، ص ۲۴۴. ↑

• السید محمدحسین الطباطبایی، المیزان فی تفسیرالقرآن (بیروت: مؤسسۀالاعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۳ ه.ق، چاپ پنجم، ج۱۲) ص ۲۶۲. ↑

• الشیخالطوسی، التبیان فی تفسیرالقرآن ([بیجا]: مکتب الاعلامالاسلامی، ۱۴۰۹ه.ق، چاپ اول، ج۶) ص۳۸۴ . ↑

۱- گردشگران ورودی به بخش ، « نمایندگان فرهنگهای گوناگون هستند و تماس رودرروی این نمایندگان ، تماس رودرروی فرهنگهاست » ( رضوانی ، علی اصغر ، ۱۳۷۴ ، ص ۵ ) که به دنبال خود برکت را برای بخش به ارمغان می آورد .

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

مردم منطقه از فرهنگ و تمدنها ، شهرها و کشورهای دیگر شناخت نسبی پیدا
می کنند .
ذهنیت منفی مردم منطقه نسبت به گردشگران و متقابلاً گردشگران از مردم منطقه و کشور زدوده می شود .
پیوند و روابط عاطفی بین مردم بخش و گردشگران به وجود خواهد آمد .
مردم منطقه از ارزشهای فرهنگی گردشگران خارجی از قبیل قناعت ، صبر و بردباری ، ادب ، نظم و دقت ، ارزش گذاری به بناها و آثار بهره مند خواهند شد .
۲-۷جاذبه های طبیعی و اکوتوریستی ایران
با نگاهی به نقشه طبیعی ایران براحتی می توان به موقعیت آب و هوایی و توپوگرافیک منحصر به فرد آن پی برد «بهره مندی از آفتاب، داشتن سرزمین کوهستانی ، وجود دشت ها، به علاوه داشتن دو دریا در شمال و جنوب، اقلیم ایران را استثنایی کرده است. » ( کردوانی ، ۱۳۷۶ ، ص ۴۹ ) در قلمرو جغرافیایی ایران منطقه ساحلی شمال دارای آب و هوای مطبوع ، جنگل های سرسبز و سواحل خزر با چشم انداز طبیعی و مناظر بدیع می باشد . نوار ساحلی جنوب نیز با آب و هوای گرم و مرطوب امکانات خاصی برای تفریحات تابستانی فراهم آورده است . داشتن آبهای معدنی، مناظر زیبا در امتداد رشته کوه زاگرس در غرب کشور و بیابانها و کویرهای شرقی ایران ، چشم اندازهای بکری را با آسمان دلفریب که از دیرباز آوای ملکوتی حرکت به سوی واقعیت و نهان جان را در دل هر ببینده صاحب ذوق برانگیخته ، خود به تنهایی باعث جذب تعداد بی شماری از مشتاقان خواهد بود. ( دهقانی ، ۱۳۷۸ ، ص ۸۱ )
«به علت چنین تنوعی است که از کشور ایران به عنوان یک کشور بلکه به عنوان قاره ای کوچک نام می برند. » ( روزنامه همشهری ، ۲۹ خرداد ۱۳۷۹ ، ص ۵ )
بطور کلی چنین موقعیت جغرافیایی سبب زایش چشم اندازهای طبیعی می شود که می تواند در رونق اکوتوریسم به عنوان یکی از انواع توریسم در توسعه این فعالیت در ایران مفید واقع شود . «امکان سنجی جاذبه های اکوتوریستی ایران و مقایسه آن با درآمد توریستی کشورهایی که محور این فعالیت را در سرزمین خود اکوتوریسم قرار داده اند نشان می دهد ، دستیابی به درآمد ۵۰ میلیارد دلاری در سال ۲۰۲۰ چندان رویایی نیست. ضمن آنکه می بایست توجه داشت گسترش اکوتوریسم در ایران با محدودیت اجتماعی و اخلاقی و مذهبی دیگر شاخه های توریستی رو به رو نیست و از سوی دیگر به تصریح کارشناسان ، قرن آینده از آن اکوتوریسم است و در دهه های آینده بیشترین درصد رشد و توسعه این فعالیت در بخش اکوتوریسم روی خواهد داد. » ( روزنامه بهار ، ۲۹ خرداد ۱۳۷۹ ، ص ۱۲ )
باید توجه داشت که براستی آنچه از نظر جاذبه های طبیعی در ایران وجود دارد می تواند یکی از بزرگترین پارامترهای توسعه توریسم باشد . «بزرگترین دریاچه شور جهان (دریاچه ارومیه) ، بهترین پیستهای اسکی دنیا با بیش از هفت ماه پوشش برفی قابل استفاده برای اسکی، بزرگترین کویر دنیا (دشت کویر) یکی از بزرگترین دریاچه های آب شیرین دنیا (دریاچه هامون)، خوش آب و هواترین سواحل دنیا در جنوب کشور با آب و هوایی مطلوب در فصل سرد (همان زمانی که فعالیتهای توریستی در مهمترین مناطق توریستی از رونق می افتد) و صدها جاذبه طبیعی دیگر در ایران وجود دارد. » ( خالدی ، ۱۳۸۱، ص ۲۱ )
۲-۸- اشکال عمده گردشگری
با توجه به طول مدت مسافرت ، تأسیساتی که به خدمت گرفته می شود ، فصل و چگونگی سازماندهی مسافرت و همچنین انگیزه های گوناگون که موجب پیدایش یک جریان گردشگری
می شوند ، می توان اشکال مختلف گردشگری را از یکدیگر تمیز داد ، لیکن عواملی که برای طبقه بندی اشکال مختلف گردشگری مورد استفاده قرار می گیرند یکسان نیستند.
با توجه به طول مدت مسافرت می توان گردشگری کوتاه مدت و دراز مدت را از یکدیگر تفکیک کرد .بر طبق زمان یا فصل سال مسافرت ، دو نوع گردشگری به نام گردشگری زمستانی و تابستانی به وجود می آید .
بر اساس نوع وسیله نقلیه که مورد استفاده گردشگران قرار می گیرد ، شکل خاصی از گردشگری به نام های گردشگری زمینی ، دریایی و هوایی شکل می گیرد .
انگیزه و هدف می تواند عاملی برای گردشگری و مسافرت باشد . گردشگران در آمارگیری ، با توجه به هدف از سیر و سفر ، طبقه بندی می شوند چرا که اطلاع از علت سیر و سفر، به سیاستگذاران و برنامه ریزان در طرحهای توسعه اقتصادی توریسم کمک قابل توجهی می کند( قره نژاد ، حسن ، ۱۳۷۴ ، ص۴۸ ) بدین ترتیب با توجه به اهداف مورد نظر در سیر و سیاحت ، اشکال متنوعی از گردشگری ( به صورت شخصی یا گروهی ) به وجود می آیند ، که به شرح مختصر هر یک می پردازیم :
۱- گردشگری تفریحی و استفاده از تعطیلات :
این نوع گردشگری شامل افراد یا گروههایی است که جهت استفاده از تعطیلات ، تفریح ، استراحت ، استفاده از آب و هوای گرمتر یا خنک تر از محل اقامت خود به مسافرت می روند .
۲- گردشگری فرهنگی ـ آموزشی :
این گردشگری برای آشنایی با مواریث فرهنگی ، هنری ، آداب و رسوم ، بناها و آثار تاریخی با اهداف آموزشی ، تحقیقاتی و پژوهشی صورت می گیرد .
۳- گردشگری مذهبی :
این نوع از گردشگری ، از رایج ترین اشکال گردشگری در سراسر جهان است . جاذبه های مذهبی ، زیارتگاهها و اماکن مقدسه هر سال تعداد زیادی از گردشگران را به سوی خود جلب می کنند .
۴- گردشگری اجتماعی :
در این نوع از توریسم ، عمدتاً هدفهای اجتماعی ، مردم شناسی ، جامعه شناسی و امثال آن مورد نظر است . دیدار دوستان ، آشنایان و خویشاوندان نیز از نوع گردشگری اجتماعی به شمار
می روند . ( رضوانی ، علی اصغر ، ۱۳۷۴ ، ص۱۸و ۱۹ )
۵- گردشگری اقتصادی :
سیر و سفرهایی که در ارتباط با فعالیتهای شغلی و کاری انجام می گیرد جزء گردشگری اقتصادی مورد مطالعه قرار می گیرند .
۶- گردشگری سیاسی :
مسافرت به منظور شرکت در اجلاس و مجامع بین المللی ، کنگره ها و سمینارهای سیاسی ، جشنهای ملی و مذهبی ، مراسم ویژه سیاسی مانند تدفین رهبران و شخصیت های سیاسی ، پیروزی رهبران احزاب و به حکومت رسیدن آنها و نظایر آن گردشگری سیاسی خوانده می شود .
گردشگری ورزشی :
سیر و سیاحتهایی که جهت شرکت در مسابقات ورزشی و یا تماشای مسابقات ورزشی انجام می گیرد ، جزء توریسم ورزشی مورد مطالعه جغرافیدانان و اقتصاد دانان قرار می گیرد . ( قره نژاد ، حسن ، ۱۳۷۴ ، ص ۵۳ )
۸- گردشگری درمانی :
این نوع گردشگری شامل افراد و گروههایی است که برای استفاده از تغییرات آب و هوا ( با هدف پزشکی و درمانی ) ، استفاده از آبهای معدنی ، گذران دوره نقاهت ، معالجه و نظایر آن اقدام به مسافرت می کنند .
۹- توریسم چشم انداز ( بازدیدهای یکروزه ):
سیر و سفرهایی است که در طول یک روز برای دیدار مکانهای باستانی و نقاط تاریخی از طرف مؤسسات توریستی برگزار می گردد . ( قره نژاد ، حسن ، ۱۳۷۴ ، ص ۵۴ )
۲-۱۰- نتیجه گیری و پیشنهاد
با توجه به انواع مختلف گردشگری و رابطه آن با مطالعات علوم مختلف به طور کلی برای رسیدن به یک توسعه ی پایدار در جهانگردی ما نیازمند ساماندهی و مدیریت فضاهای گردشگری و همچنین انجام مطالعات تفصیلی و تعیین اهداف و برنامه های توسعه ی منابع گردشگری و اکتوریستی به نحو جامع هستیم تا بتوانیم با ایجاد امکانات زیربنایی و برقراری یک رابطه بین بخشهای مختلف این صنعت ، گردشگری را در این بخش به سمت پایداری هر چه بیشتر سوق دهیم .
فصل سوم
آشنایی با خصوصیات جغرافیایی بخش باغبهادران
۳-۱) شهرستان لنجان :
شهرستان لنجان یکی از شهرستانهای استان اصفهان است که با مساحت ۳۷۵/۱۰۹۳ کیلومتر مربع تقریباً ۱/۱ درصد از مساحت استان اصفهان را در بر گرفته است .این شهرستان بین ۵۰ درجه و ۵۶ دقیقه تا ۵۱ درجه و ۲۸ دقیقه طول شرقی و ۲۲ درجه و ۱۲ دقیقه تا ۳۲ درجه و ۳۲ دقیقه عرض شمالی قرار گرفته است . این شهرستان از طرف شمال به شهرستان تیران و کرون و از جنوب و جنوب غرب به استان چهار محال و بختیاری و از سمت شرق به شهرستان مبارکه و فلاورجان محدود می گردد . ارتفاع متوسط آن از سطح دریا ، بین ۱۷۳۰ تا ۲۴۰۰ متر می باشد . این شهرستان طبق آخرین سرشماری سال، ۱۳۸۵ دارای ۲۲۶۷۵۶ نفر جمعیت بوده است .(سرشماری عمومی نفوس ومسکن سال ۱۳۸۵). این شهرستان دارای ۸ شهر به نامهای باغبهادران ، چرمهین ، چمگردان ، زرین شهر ، سده لنجان ، ورنامخواست ، فولادشهر و شهر جدید زاینده رود می باشد . این شهرستان دارای ۲ بخش به نامهای باغبهادران (بخش مورد مطالعه) و بخش مرکزی و۵ دهستان ،۵۳ آبادی دارای سکنه و ۲۵۰ آبادی خالی ازسکنه می باشد
۳-۲ ) بخش باغبهادران :
منطقه باغبهادران ناحیه ای است از بلوک لنجان علیا ؛ که در فاصله ۶۰ کیلومتری جنوب غربی شهرستان اصفهان مابین ۵۰ درجه و ۵۶ دقیقه تا ۵۱ درجه و ۱۸ دقیقه طول شرقی و ۳۲ درجه و ۴۱ دقیقه عرض شمالی قرار گرفته است . ( فتحی باغبهادرانی ، مسعود ، ۱۳۷۲ ، ص۹ )
این بخش در نیمه غربی شهرستان لنجان در غرب بخش مرکزی قرار گرفته و از شمال به شهرستان تیران و کرون و از شرق و جنوب به بخش مرکزی و از غرب با استان چهارمحال و بختیاری هم مرز است .
رودخانه زاینده رود در نواحی مرکزی آن و از غرب به شرق جریان داشته و دهستانهای چم رود و زیرکوه در جنوب رودخانه و چم کوه در بخش شمالی آن قرار دارند .
این بخش در مجموع دارای ۵/۵۴۲ کیلومتر مربع وسعت است ؛ که ۶/۴۹ درصد از وسعت شهرستان لنجان را در بر گرفته است . همچنین کل جمعیت این بخش در مجموع ۴۵۹۷۳ است که ۲/۲۲ درصد از جمعیت شهرستان را شامل می شود .
بخش باغبهادران که جزء یکی از دو بخش شهرستان لنجان می باشد و منطقه مورد مطالعه ما را تشکیل می دهد ، دارای ۲شهر ( باغبهادران و چرمهین ) و سه دهستان ( چم کوه ، چم رود و زیرکوه ) و ۳۷ آبادی دارای سکنه است . همچنین تراکم نسبی جمعیت آن ۶/۸۵نفر است . (سرشماری عمومی نفوس و مسکن ، سال ۱۳۸۵ ، ص۳۹ )( نقشه شماره ۳-۲)
اینک به مشخصات کلی هر یک از شهرها و دهستانهای واقع در محدوده بخش در ذیل
می پردازیم : جدول شماره — تعداد شهرها و دهستان های دارای سکنه شهرستان لنجان

تقسیمات اداری – سیاسی

تعداد شهر

تعداد دهستان

دارای سکنه

چنان‌چه در برهه‌هایی از زمان چنین موقعیتی بر مکتب تشیّع تحمیل شده است. ضرورت بیش‌تری پیدا می‌کند زیرا آن‌ها علاوه بر هدف حفظ خود، توسعه و رسیدن به قدرت‌ اجتماعی را هم در برنامه جهادی خود دارند پس باید نسبت به محافظت خود، هدف‌های میان راهی، هدف‌های دراز مدت و نهایی، اسرار مبارزاتی و هر آن‌چه بطور مقطعی یا همیشگی پیروزی‌شان را با مشکل مواجه سازد. از دسترس مخالفان دور نگه دارند.
از این جهت امامان معصوم ♣، شیعه را به شدت از افشای اسرار آل محمد ♣ بر حذر می‌دارند و در برخی روایات این افراد را بدتر از دشمنان و کارشان را کاری‌تر از حربه‌ی آنان علیه مکتب تشیّع دانسته‌اند. امام صادق ☻ فرمود:
«مَنِ اسْتَفْتَحَ نَهَارَهُ بِإِذَاعَهِ سِرِّنَا سَلَّطَ اللَّهُ عَلَیْهِ حَرَّ الْحَدِیدِ وَ ضِیقَ الْمَحَابِس‏»^[۲۵۷]
آن‌که روزش را به فاش نمودن راز ما آغاز کند، خداوند داغی آهن و تنگنای زندان‌ها را بر او چیره خواهد کرد.
مفضل و فضیل دو نفر از شیعیان می‌گویند ما با گروهی در محضر امام صادق ☻ بودیم که برای ما مطالبی را افاده می‌فرمود. پس از آن‌که می‌خواستیم از حضور ایشان مرخص شویم نزدیک درب منزل، برای خداحافظی، ایستادند و به طرف ما رو کردند و گفتند:

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

خدا شما را مورد رحمت خودش قرار دهد امر ما را اشاعه ندهید و از آن در جایی سخن نگویید مگر برای آن‌که اهلیتش را دارا باشد، که همانا اشاعه دهنده‌ی راز ما کارش به زیان ما از دشمن ما سخت‌تر است بروید در پناه مهر الهی و راز ما را فاش نکنید. ^[۲۵۸]
در زمان امام سجاد ☻ به علت فشار وارد بر شیعیان از سوی حکومت و عامه، امام طی دستورالعملی کلی خطاب به شیعیان چنین می‌فرماید:
«إِذَا کُنْتُمْ فِی أَئِمَّهِ جَوْرٍ فَاقْضُوا فِی أَحْکَامِهِمْ وَ لَا تَشْهَرُوا أَنْفُسَکُمْ فَتُقْتَلُوا…»^[۲۵۹]
هرگاه در میان حاکمان ظالم به سر می‌برید احکام آن‌ها را اجرا کنید و خود را آشکار نسازید که کشته خواهید شد.
بنظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که امام سجاد ☻ در دوران امامت خود به خصوص در اواخر عمر با آن مواجه شد رعایت نکردن اصول پنهان‌کاری از سوی شیعیان بود به گونه‌ای که با شنیدن معارف بلند از امام، آن را در جامعه‌ی کم ظرفیت آن روز پراکنده می‌کردند و موجبات دردسر برای خود و امام ☻ را فراهم می‌آورند. امام ☻ در مقام گلایه از این عمل چنین می‌فرماید:
«وَدِدْتُ وَ اللَّهِ أَنِّی افْتَدَیْتُ خَصْلَتَیْنِ فِی الشِّیعَهِ لَنَا بِبَعْضِ لَحْمِ سَاعِدِی النَّزَقَ وَ قِلَّهَ الْکِتْمَان‏»^[۲۶۰]
دوست داشتم که قسمتی از گوشت‌های بازوی خود را می‌دادم تا دو صفت شتاب‌کاری و رعایت نکردن پنهان کاری از میان شیعیانمان رخت بربندد.
در بعضی از روایات، کتمان باعث حفظ عزت کتمان کننده تلقی شده است چنان‌که امام کاظم ☻ می‌فرماید:
«…احْفَظْ لِسَانَکَ تُعَزَّ وَ لَا تُمَکِّنِ النَّاسَ مِنْ قِیَادِکَ فَتُذِل‏»^[۲۶۱]
زبان خود را حفظ کن تا عزیز شوی و مردم را برگردن خود (بوسیله عدم کتمان) مسلّط نکن که ذلیل خواهی شد.
«…ٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ☻ فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ یَقْتُلُونَ الْأَنْبِیاءَ بِغَیْرِ حَقٍّ فَقَالَ أَمَا وَ اللَّهِ مَا قَتَلُوهُمْ بِأَسْیَافِهِمْ وَ لَکِنْ أَذَاعُوا عَلَیْهِمْ وَ أَفْشَوْا سِرَّهُمْ فَقُتِلُوا».^[۲۶۲]
از امام صادق ☻ در تفسیر آیه (و پیامبران را به ناحق می‌کشند) نقل شده است که فرمود: به خدا قسم آن‌ها را با شمشیرهایشان نکشتند بلکه سخن آنان را پخش کردند و رازشان را فاش نمودند و در نتیجه آن پیامبران کشته شدند.
یادآوری این نکته، خالی از فایده نیست که کوتاهی در حفظ اسرار و فراهم نمودن زمینه برای موفقیّت جاسوسان دشمن گناه و جرم بسیار سنگینی می‌باشد. امام باقر ☻ در این باره می‌فرماید: «یُحْشَرُ الْعَبْدُ یَوْمَ الْقِیَامَهِ وَ مَا نَدَا دَماً فَیُدْفَعُ إِلَیْهِ شِبْهُ الْمِحْجَمَهِ أَوْ فَوْقَ ذَلِکَ فَیُقَالُ لَهُ هَذَا سَهْمُکَ مِنْ دَمِ فُلَانٍ فَیَقُولُ یَا رَبِّ إِنَّکَ لَتَعْلَمُ أَنَّکَ قَبَضْتَنِی وَ مَا سَفَکْتُ دَماً فَیَقُولُ بَلَى سَمِعْتَ مِنْ فُلَانٍ رِوَایَهَ کَذَا وَ کَذَا فَرَوَیْتَهَا عَلَیْهِ فَنُقِلَتْ حَتَّى صَارَتْ إِلَى فُلَانٍ الْجَبَّارِ فَقَتَلَهُ عَلَیْهَا وَ هَذَا سَهْمُکَ مِنْ دَمِه‏»
بنده خدا در روز قیامت محشور شود و (با این که در دنیا) دستش به خونی آلوده نشده ( و خونی نریخته) به اندازه‌ی یک حجامت یا بیش‌تر، خون به او بدهند و بگویند: این سهم ‌تو است از خون فلان کس، عرض می‌کند: پروردگارا تو خود می‌دانی که همانا جان مرا گرفتی( و در آن حال) من خون کسی را نریخته بودم ( و هیچ خونی به گردنم نبود)، خداوند می‌فرماید: آری تو از فلانی روایتی چنین و چنان شنیدی و به ضرر او بازگو کردی، پس زبان به زبان به فلان جبّار (و ستمکار) رسید و به سبب آن روایت او را کشت، و این بهره تو از خون اوست.
و حتی از این بالاتر در کلام امام صادق ☻ آمده است: « مَا قَتَلَنَا مَنْ أَذَاعَ حَدِیثَنَا قَتْلَ خَطَإٍ وَ لَکِنْ قَتَلَنَا قَتْلَ عَمْد»^[۲۶۳] امام صادق ☻ فرمود: کسی که حدیث ما را فاش می‌کند ما را به خطا نکشته بلکه مرتکب قتل عمدی ما شده است.
روشن است که این همه تاکید امام ☻ به عدم افشای اسرار مسلمانان بیانگر این مطلب است که کتمان اسرار و مخفی کردن آن‌چه که نباید بدست مخالفان و معاندان برسد در صیانت و نگه‌داری مکتب تشیّع عنصری مهم و اساسی به شمار می‌رود.
زیرا تشریع تقیّه و مبارزه پنهانی ( که یکی از ضروریات آن اخفا و کتمان اسرار است) اساسا برای حفظ و بقای مکتب است.
و صیانت و حفظ مکتب تشیّع آن قدر دارای اهمیّت است که برای آن‌که دشمن به این اطلاعات دسترسی پیدا نکند باید سختی‌های زیادی را تحمل کرد و حتی تا پای مرگ مقاومت کرد چنان‌که بعضی از شیعیان در طول تاریخ چنین کردند که توانستند دین را به سلامت به دست آیندگان برسانند.
کشّی، در ارتباط با موضوع فشار حکومت بر شیعیان ،مطلبی را درباره‌ی ابن ابی عمیر نقل می‌کند: که علیه او در پیشگاه سلطان (مأمون عباسی) سعایت شده بود و به اصطلاح کسی او را لو داده بود که لیست اسامی شیعه پیش اوست هنگامی که از نامبردن اسامی شیعیان سرباز زد به دستور سلطان او را عریان نموده و به داری بین دو درخت خرما بستند و صد ضربه شلاق براو زدند. ابن ابی عمیر بعدا گفته بود وقتی ضربه‌های شلاق نزدیک به صد بود شدت صدمه و دردی که تحمل می‌کردم به قدری بود که نزدیک بود چند اسمی را به زبان آورم اما ناگاه صدای محمد بن یونس بن عبدالرحمن در گوشم طنین‌انداز شد که ای محمد به یاد جایگاهت نزد خدای تبارک و تعالی باش.
من از شنیدن این سروش رحمانی تقویت شدم و تا آخر استقامت کردم و بحمدالله چیزی افشا نکردم.^[۲۶۴]
از موارد تقیّه کتمانی امامان بزرگوار ♣ می‌توان به دوره‌ی غیبت صغرای امامت حضرت حجت ♠ اشاره کرد که در این دوره امام ☻ بوسیله‌ی چهار نایب خاص با شیعیان خود در ارتباط بود.
بعد از وفات نایب دوم نوبت به نیابت ابوالقاسم حسین بن روح رسید او فرد بسیار محتاطی بود و اصول امنیّتی را به دقت به کار می‌بست به گونه‌ای که وقتی از یکی از شیعیان که بسیاری از شیعیان فکر می‌کردند امر نیابت ممکن است به او برسد پرسیدند: چرا این امر به تو واگذار نشد؟ او گفت: موقعیت من به گونه‌ای است که اگر من به این کار گمارده می‌شدم و تحت فشار قرار می‌گرفتم شاید مکان آن حضرت را فاش می‌ساختم، اما حسین به گونه‌ای است که اگر آن حضرت در پیراهن او مخفی شده باشد و بدن حسین را با قیچی قطعه قطعه کنند آن حضرت را آشکار نخواهد ساخت^[۲۶۵]
تقویت مبارزه پنهانی
همواره اقلیّت‌هایی بوده و هستند چه قبل و چه بعد از ظهور اسلام که تحت فشار و اختناق اکثریت حاکم قرار گرفته‌اند و به جهت حفظ هویت و ادامه زندگی‌شان چاره‌ای جز مدارا و همسویی ظاهری با گروه حاکم نداشته‌اند، چرا که در غیر این صورت، مکتبشان نابود و آرمانشان به فراموشی سپرده می‌شد. شیعه نیز در طول تاریخ از اقلیت‌های بوده که همواره (چه در زمان امویان و چه در زمان عباسیان و حتی پس از آن) تحت آزار، اذیت، شکنجه، حبس، محرومیت و قتل از ناحیه گروه حاکم قرار گرفته است تا جایی که در برخی از زمان‌ها اگر کسی متّهم به مکتب تشیّع می‌گردید از لیست بیت‌المال حذف و از حقوق اجتماعی محروم می‌شد و در صورت ثبوت تشیّع و ایستادگی‌اش در برابر حاکم جائری می‌بایست به مانند حجر بن عدی، میثم تمار و کمیل بن زیاد نخعی و … به وضع فجیعی کشته و جنازه‌شان سال‌ها به دار آویخته و سرانجام خاکسرش به باد و دریا سپرده می‌شد!
از این رو برای جلوگیری از این شکنجه‌ها و برای حفظ و صیانت از مکتب اسلام، پیشوایان شیعه با پیروی از تعلیمات قرآن و سنت، به پیروان خود دستور داده‌اند که هرگاه در جامعه اسلامی چنین شرایطی حاکم باشد و شیعیان نتوانند به دلیل عدم توان کافی برای مبارزه علنی و مسلحانه آزادانه عقاید خود را ابراز و به تکالیف خود عمل کنند زیر سپر تقیّه کتمانی، خود و آرمانشان را حفظ کنند و گرنه گویا بی‌جهت خود را به هلاکت افکنده‌اند.
گرچه رکود یک نهضت، خود نابودی آن است، ولی نابودی نهایی و اساسی نهضت وابسته به از دست رفتن رهبری و نابودی مهره‌ها و از دست دادن زمینه‌ اجتماعی و وجاهت ملّی است.
نقش تقیّه
نقش تقیّه استمرار نهضت و نجات از نابودی و اضمحلال آن است، آن‌جا که نمی‌توان در برابر دشمن ایستاد، نمی‌توان میدان را هم وداع کرد و در نتیجه باید منتظر فرصتی بود و به حفظ نیروها پرداخت، چون در لحظه‌ای که تیغ تیز ستمگر در چرخش است، هر سرفرازی، بر سردار و بر روی صحنه‌ی خون است و از آن‌جا که این تیغ، چرخش مستمر ندارد، آن‌ها که نیروها را نگه می‌دارند و در فرصت دیگری سر برمی‌دارند، و تداوم می‌یابند.
در این‌جا این نکته لازم است که گفته می‌شود که مقصود این نیست که بگذاریم آب راحت از گلوی ستمگر پایین برود و او به قلع و قمع و حیف و میل و عیش و نوش بپردازند و ما منتظر فرصت باشیم، بلکه مقصود این است که تمامی نیروها را نباید خرج کرد و آشکار نمودبلکه باید نیروهایی را ذخیره داشته باشیم که تقیّه این نقش را عهده‌دار است.^[۲۶۶]
هر چند اصل تقیّه مقتضی بود که حضرات ائمه ♣ خودشان را از جریان‌های سیاسی که بر علیه حکومت فعال بودند، به صورت مستقیم دور نگه‌دارند، تا موجب هجوم دستگاه حاکمه به تشکیلات شیعی نگردد. اما قرائن و شواهد نشان می‌دهد که سیاست کلّی امامان ☻ حمایت و پشتیبانی از هر اقدام و حرکتی بود که منجر به تضعیف حاکمیّت جور و کاستن فشار از دوش شیعیان گردد.
چنان‌چه یکبار در محضر امام صادق ☻ از شخصی گفتگو کردند که قیام خواهد کرد، آن حضرت فرمود: پیوسته من و شیعیانم منتظر چنین روزی هستیم. دوست می دارم که کسی از آل محمد ☺ قیام و خروج کند و نیاز مالی و اقتصادی عیال آن را به عهده بگیرم.^[۲۶۷]
از این روایت به این نتیجه می‌رسیم که امام غیر مستقیم اشاره می‌کند که به این‌ها از وجوهات شرعی برسانند و توضیح می‌دهند که این حرکت‌ها و لو ناکام بماند این اثر را دارد که به هر حال موجب تضعیف حاکمیّت و کاستن فشار از دوش شیعیان می‌گردد. و این قیام‌ها سبب تسریع زوال ظلم و ظالم می‌گردد.
یکی از روش‌هایی که در امر تقیّه وجود دارد و بسیار می‌تواند مؤثر باشد، تقویت مبارزه پنهانی است. در این مبارزه باید اصول پنهان‌کاری هرچه بیش‌تر مدنظر و مورد توجه قرار گیرد.همانطور که در بحث‌های قبل اشاره شد، باید نسبت به محافظت خود، هدف‌های میان مدت ، هدف‌های دراز مدت و نهایی برای خود ترسیم کرد، و اسرار مبارزاتی و هر آن‌چه بطور مقطعی یا همیشگی پیروزی را با مشکل مواجه می‌سازد از دسترس مخالفان دور نگه ‌داشت. تا دشمن به اطلاعات درونی راه پیدا نکند. توصیه به این امر از طرف پیشوایان دینی مکررا انجام می‌شد.
امام صادق ☻ به اصحاب و پایگاه‌های خود سفارش می‌کرد که در هر کار مخفیانه عمل کنند و در هر عملی که انجام می‌دهند توجه کامل داشته باشند که مخالفان و دشمنان متوجه آن نشوند و می‌فرمود: مبلغان خاموش ما باشید^[۲۶۸]
سخنی از حضرت رسول ☺ در تایید افرادی که بطور پنهانی مبارزه می‌کنند حضرت چنین می‌فرماید:
«طُوبَى لِعَبْدٍ نُوَمَهٍ عَرَفَهُ اللَّهُ وَ لَمْ یَعْرِفْهُ النَّاسُ أُولَئِکَ مَصَابِیحُ الْهُدَى وَ یَنَابِیعُ الْعِلْمِ یَنْجَلِی عَنْهُمْ کُلُّ فِتْنَهٍ مُظْلِمَهٍ لَیْسُوا بِالْمَذَایِیعِ الْبُذُرِ وَ لَا بِالْجُفَاهِ الْمُرَاءِین‏»^[۲۶۹]
پیامبر ☺ می‌فرماید: خوشا به حال بنده‌ای که ناشناخته است خدا او را می‌شناسد و مردم نمی‌شناسند، آنان چراغ‌های هدایت و سرچشمه‌های علم‌اند از وجود آن‌هاست که فتنه‌های کشنده برملا می‌شود، آنان اشاعه دهندگان و برملا کننده‌ی سرّ نیستند و ستمکاران ریا کار نمی‌باشند.
امام صادق ☻ در فرازی گلایه گونه به جناب محمد بن نعمان گوشزد می‌کند و می‌فرماید: به خدا سوگند سه دفعه تحقق این امر نزدیک شده بود ولی در اثر افشاگری [پیش از موعد] شما، خداوند آن را به تاخیر انداخت به خدا سوگند که شما هیچ راز [ونقشه سرّی] ندارید مگر آن‌که دشمن داناتر از شما به آن است^[۲۷۰]
با این توصیف آن‌چه پس از لو رفتن نقشه‌ی مبارزه برای آن گروه باقی می‌ماند وظیفه‌ی ثانوی آن‌ها مماشات و استتار و گم‌کردن ردپای هرگونه اتهام معارضه و دشمنی است تا دست کم عناصر انسانی از انقراض کامل مصون بمانند و استمرار نهضت را تامین کنند.
عدم آگاه شدن دشمن از امکانات و توانمندی‌های جبهه‌ی مخالف
یکی از نقشه‌ها و اهداف تقیّه استمرار نهضت و نجات از نابودی و اضمحلال آن است و این نقش زمانی به خوبی ایفا می‌شود که دشمن نتواند از امکانات و توانمندی‌های جبهه‌ی مخالف آگاه و مطّلع شود.
وقتی حرکت‌های شیعی را در طول تاریخ مورد بررسی قرار دهیم درمی‌یابیم که با وجود ظلم‌ها و محرومیت‌ها و شکنجه‌ها و تحت تعقیب قرار گرفتن شیعیانی که در اقلیت بودند و قدرت حاکمیت نداشتند و حتی در برهه‌هایی از تاریخ اجازه اظهار عقیده نداشتند نقشی که تقیّه ایفا نمود رمز تداوم و حیات حرکت شیعی در طول تاریخ تشیّع می‌باشد.
واقیت این است آن‌جا که نمی‌توان در برابر دشمن ایستاد و مقابله کرد. ولی نباید میدان را هم در مقابل او خالی کرد بلکه باید منتظر فرصتی بود و به حفظ و آمادگی و تدارک نیروها پرداخت البته دور از چشم دشمن بطوری که او از امکانات و توانمندی‌های طرف مقابل آگاه نشود.
به این معنا که تمام امکانات و توانمدنی‌ مادّی و معنوی نباید آشکار شوند، بلکه باید نیروها و امکاناتی را ذخیره داشت تا در وقت نیاز از آن‌ها استفاده گردد، و تقیّه این نقش را عهده‌دار است.