۳-۴-۱- مقایسه روش ها و الگوریتم های ارائه شده
Fleming و Fonseca الگوریتمی با نام MOGA ^[۱۰۴] (۱۹۹۳) ارائه کردند [۱۷] که در آن رتبه هر عضو بر اساس تعداد اعضایی که آن را مغلوب کرده‌اند تعیین می‌شود. با بهره گرفتن از این روش علاوه بر غلبه پارتو فشردگی پاسخ ها در اطراف هر پاسخ نیز در رتبه بندی دخالت دارد و در نواحی فشرده رتبه بدتری به پاسخ ها اختصاص داده می‌شود. بدین ترتیب سعی شده تا پخش یکنواخت پاسخ ها در طول جبهه بهینه حفظ شود.
روش دیگری که در برخی الگوریتم ها از جمله SPEA ^[۱۰۵] (۱۹۹۸) و SPEA2 (2001) برای رتبه بندی به کار گرفته شده است[۱۷]. استفاده از پارامتری بنام ضریب قدرت است که برای هر عضو برابر تعداد اعضایی است که مغلوب آن شده‌اند. رتبه شایستگی هر عضو برابر جمع ضرایب قدرت اعضایی است که بر آن غلبه نموده‌اند. این روش نیز فشردگی پاسخ ها را در رتبه بندی منظور می کند و هنگامی که فشردگی پاسخ ها بیش تر است رتبه بندی بدتری به آن ها می‌دهد. ضعف دو روش گفته شده در آن است که هنگامی که تعداد پاسخ هایی که نسبت به هم بی‌تفاوت اند زیاد باشد کارایی خوبی ندارند.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

روش قلمرو سازی و اشتراک برازندگی روش دیگری است که در الگوریتم های NSGA ^[۱۰۶] (۱۹۹۴)، PAES ^[۱۰۷] (۱۹۹۹) و (۱۹۹۸)SPEA ، NPGA ^[۱۰۸] (۱۹۹۴) از آن استفاده شده است. در این روش پارامتری با عنوان شعاع قلمرو تعیین می‌گردد. اعضای با فاصله کم تر از شعاع قلمرو مجاور یک دیگر محسوب شده و از رتبه شایستگی یک دیگر می‌کاهند. لذا پاسخ هایی که در نواحی پر ازدحام‌تر حضور دارند احتمال کم تری برای انتخاب دارند. بدین ترتیب می‌توان از پخش یکنواخت پاسخ ها در طول جبهه بهینه اطمینان بیش تری حاصل نمود.
ضعف روش قلمروسازی و اشتراک برای زندگی در وابستگی آن به تعیین درست شعاع قلمرو است. هم چنین پیچیدگی محاسباتی آن به دلیل نیاز به محاسبه فاصله همه پاسخ ها از یک دیگر بالا است. الگوریتم NPGA برای کاستن از پیچیدگی محاسبات مقایسه فاصله را به بخشی از پاسخ ها محدود کرده است اما این خود به دلیل عدم مقایسه همه پاسخ ها یک ایراد است.
روش تخمین چگالی روشی است که به دلیل نداشتن ضعف ها و ایرادات روش های دیگر بر آن ها برتری دارد. این روش به کمک تخمین چگالی پاسخ ها در کنار درجه نامغلوبی آن ها که پیش از این شرح داده شد برای تعیین رتبه شایستگی پاسخ ها به کار می‌رود. این روش که در الگوریتم های SPEA2 ، NSGAII از آن استفاده شده است بدین صورت است که ابتدا پارامتری به نام اندیس فاصله i_distance برای هر پاسخ در هر یک از اهداف محاسبه می‌شود. اندیس فاصله عبارت است از نسبت تفاضل هدف در پاسخ هایی که پاسخ مورد نظر را احاطه کرده‌اند به تفاضل بیشینه و کمینه همان هدف. اندیس فاصله برای هدف kام از پاسخ jام به صورت زیر می باشد:
(۳-۲۴)
در نهایت مقیاس تخمین چگالی از جمع اندیس های فاصله برای هر یک از پاسخ ها به دست می‌آید. اندیس فاصله برای نقاط مرزی پاسخ های متناظر بیشینه و کمینه هدف بی‌نهایت است. زیرا لازم است این نقاط جهت افزایش گستره جستجو در جمعیت نسل بعد حضور داشته باشند. مقیاس چگالی بزرگ تر به معنی تراکم کم تر برای یک پاسخ بوده و طبیعتاً به آن رتبه شایستگی بهتری اختصاص خواهد یافت. شکل ۳-۲۰ به طور شماتیک اندیس فاصله را در یک بهینه سازی دو هدفه به خوبی نشان می‌دهد.
شکل ۳-۲۰: تخمین چگالی پاسخ ها با بهره گرفتن از اندیس فاصله[۱۷]
۳-۴-۲- الگوریتم ژنتیک مرتب سازی پاسخ های نامغلوب بهبود یافته NSGAII
در این مطالعه از الگوریتم NSGAII برای بهینه سازی چند هدفه استفاده شده است.
الگوریتم NSGAII بهبود یافته الگوریتم NSGA که پیش تر توسط Deb و Srinivas ارائه شده بود. این الگوریتم توسط Deb و همکاران با رفع ایرادات الگوریتم NSGA ارائه گردید[۱۷]. در الگوریتم NSGA پاسخ ها براساس مفهوم غلبه پارتو با روش مرتب‌سازی پاسخ های نامغلوب به لایه‌های نامغلوب دسته بندی می شوند. وضعیت لایه‌ها در جمعیت P به شکل زیر خواهد بود.
(۳-۲۵)
به بیان دیگر جمعیت P به لایه دسته بندی شده است که اشتراک آنها دو به دو با یک دیگر تهی بوده و اجتماع شان برابر کل جمعیت است. برازندگی یا رتبه شایستگی مجازی هر عضو برابر شماره لایه‌ای است که در آن قرار گرفته است. انتخاب براساس برازندگی مجازی و با بهره گرفتن از روش مسابقه‌ای با اندازه مسابقه دو انجام می‌پذیرد. بنابراین اعضای لایه نخست که برازندگی مجازی ۱ دارند بیش ترین شانس حضور در نسل بعدی را خواهند داشت. این الگوریتم برای خفظ توزیع یکنواخت پاسخ ها در طول جبهه بهینه از روش قلمروسازی و اشتراک برازندگی استفاده می‌کند. شکل ۳-۲۱ نمودار گردش کار این الگوریتم را نشان می دهد.
شکل ۳-۲۱: نمودار گردش کار الگوریتم NSGA [17]
این الگوریتم در مقایسه با الگوریتم های دیگر نتایج خوبی را نشان داده است اما ایراداتی نیز دارد که مهم ترین آنها عبارت است از:
پیچیدگی محاسباتی بالا : پیچیدگی محاسباتی این الگوریتم بدلیل مقایسه همه جواب ها در فرایند لایه بندی بالا است. اگر M هدف و N عضو در هر جمعیت وجود داشته باشد تعداد مقایسه انجام گرفته در این الگوریتم از مرتبه است. هم چنین روش قلمروسازی و اشتراک برازندگی نیز پیچیدگی محاسباتی بالایی دارد.
به دلیل عدم نگهداری مجموعه نخبه در الگوریتم NSGA پاسخ های نامغلوب ممکن است طی فرایند تکامل و در اثر عملکرد عملگرهای ژنتیکی از جمعیت خارج شوند که این امر موجب کاهش کارایی الگوریتم می‌شود.
مشکل وابستگی الگوریتم به تعیین درست شعاع قلمرو به دلیل استفاده از روش قلمروسازی و اشتراک برازندگی برای توزیع مطلوب پاسخ ها در طول جبهه بهینه در این الگوریتم وجود دارد.
در الگوریتم NSGAII از راهکارهای زیر برای رفع ایرادات فوق استفاده شده است:
در الگوریتم NSGAII برای لایه بندی پاسخ ها روش پیشنهادی با عنوان مرتب‌سازی سریع پاسخ های نامغلوب به کار گرفته شده است که پیچیدگی محاسبات را بدون از دست رفتن کیفیت لایه‌بندی کاهش می‌دهد.
در الگوریتم NSGAII مجموعه نخبه شامل پاسخ های نامغلوب حفظ
می گردد و بدین ترتیب به کارایی و همگرایی سریع تر الگوریتم کمک می شود.
الگوریتم NSGAII از روش تخمین چگالی و عملگری بنام عملگر مقایسه ازدحام^[۱۰۹] برای حفظ توزیع مطلوب پاسخ ها در طول جبهه بهینه استفاده می‌کند که علاوه برای عدم وابستگی به پارامترهای تعیین شده توسط کاربر سرعت اجرا را نیز افزایش می‌دهد.
۳-۴-۲-۱- روش مرتب سازی سریع پاسخ های نامغلوب
در این روش ابتدا برای هر یک از پاسخ ها دو پارامتر تعیین می گردد:
: شماره غلبه که برابر است با تعداد اعضایی که عضو مورد نظر را مغلوب نموده‌اند.
: مجموعه اعضایی که عضو مورد نظر آن ها را مغلوب می کند.
بدیهی است پاسخ هایی که برابر۰ دارند مجموعه نامغلوب جمعیت موجود را تشکیل
می دهند و در لایه ۱ قرار می‌گیرند. لایه ۱ شامل شایسته ترین اعضا بوده و جبهه بهینه را ایجاد خواهد نمود. برای یافتن اعضای لایه ۲ یک شماره از شماره غلبه پاسخ هایی که جزء مجموعه مغلوب اعضای لایه ۱ باشند کم می‌شود. پاسخ هایی که پس از کسر یک عدد شماره غلبه‌شان صفر گردد مجموعه اعضای لایه دوم را تشکیل می دهند. به همین ترتیب یک شماره از شماره غلبه پاسخ های مغلوب اعضای آخرین لایه مشخص شده کسر می گردد و پاسخ هایی که شماره غلبه شان صفر گردد لایه بعدی را تشکیل می دهند و این روند تا لایه بندی کلیه اعضای جمعیت ادامه می‌یابد. در این روش برای مساله M هدفه که N عضو در هر جمعیت داشته باشد تعداد مقایسه‌های لازم برای لایه بندی کل جمعیت از مرتبه است که بسیار سریع تر از الگوریتم NSGA است.
۳-۴-۲-۲- عملگر مقایسه ازدحام
این عملگر که برای حفظ پخش یکنواخت پاسخ ها در تمام طول جبهه بهینه در الگوریتم NSGAII بکار می‌رود به صورت زیر تعریف می شود.
(۳-۲۶)
در تعریف این رابطه a و b دو عضو از یک جمعیت و rank رتبه عضو و برابر شماره لایه آن و مقیاس چگالی عضو است. پیش از این مقیاس چگالی به صورت حاصل جمع اندیس های فاصله تعریف گردید. در صورتیکه M هدف وجود داشته باشد مقیاس فاصله عضو jام به صورت زیر است:
(۳-۲۷)
با توجه به رابطه (۳-۲۶) عملگر مقایسه ازدحام از میان دو عضو حاضر در جمعیت عضوی را بر می‌گزیند که شماره لایه کوچک تری داشته باشد. چنان چه هر دو عضو در یک لایه باشند عضوی که مقیاس چگالی بزرگ‌تری داشته باشد برگزیده می شود.
۳-۴-۲-۳- استراتژی برخورد با قیود
استراتژی های گوناگونی برای برخورد با قیود در الگوریتم های ژنتیکی اتخاذ می‌شود. بطور کلی اعمال قیود و محدودیت ها در الگوریتم های ژنتیکی بسیار ساده است. در الگوریتم NSGAII با بهره گرفتن از مفهومی به نام غلبه محدودیتی قیود مساله در بهینه‌سازی چند هدفه اعمال می شوند. بر این اساس که قیود مساله در مساله بهینه سازی چند هدفه ناحیه شدنی را در فضای هدف مشخص می‌کنند برای هر دو عضو در جمعیت ممکن است یکی از سه حالت زیر به وجود آید:
هر دو پاسخ در ناحیه شدنی باشند.
یکی از پاسخ ها در ناحیه شدنی و دیگر خارج از ناحیه شدنی باشند.
هر دو پاسخ خارج از ناحیه شدنی باشند.
با توجه به حالت های فوق غلبه محدودیتی به صورت زیر تعریف می شود:
پاسخ A بر پاسخ B غلبه محدودیتی دارد هرگاه یکی از حالت های زیر برقرار باشد:
پاسخ A شدنی و B ناشدنی باشد.
پاسخ A‌ و B هر دو ناشدنی باشند و A نسبت به B انحراف کم تری از قیود داشته باشد.
پاسخ A و B هر دو شدنی باشند و A بر B غلبه پارتو داشته باشد.
با به کارگیری عملگر غلبه محدودیتی الگوریتم طی تکامل نسل ها پاسخ ها را به سمت ناحیه شدنی در فضای هدف و پاسخ های شدنی به سمت جبهه بهینه پارتو هدایت می‌شوند.
۳-۴-۲-۴- روند اجرای الگوریتم NSGAII
حلقه اصلی الگوریتم NSGA که برای مطالعه حاضر نوشته شده است مراحل زیر را یک به یک اجرا می کند:
از آن جا که در الگوریتم NSGAII‌ از نمایش اعداد حقیقی برای رمزنگاری کروموزوم ها استفاده می شود ابتدا می بایست جمعیت نخستین تولید گردد. جمعیت نخستین یک جمعیت کاملاً تصادفی است که به صورت ماتریسی از اعداد حقیقی ما بین یا برابر ۰ و ۱ تولید می‌گردد. تعداد ستون های ماتریس به تعداد معین شده برای جمعیت N و ستون های آن به تعداد متغیرهای تصمیم خواهد بود. فرض می‌کنیم این جمعیت، مربوط به نسل t باشد.
پس از رمزگشایی پاسخ های اعضای جمعیت مقادیر توابع هدف و توابع قیدی محاسبه و با بهره گرفتن از غلبه محدودیتی براساس غلبه پارتو و روش سریع مرتب سازی پاسخ های نامغلوب لایه‌بندی می‌شوند و برازندگی مجازی برابر با شماره لایه هر عضو به آن اختصاص می‌یابد.
با بهره گرفتن از روش انتخاب مسابقه‌ای با اندازه مسابقه ۲ و براساس برازندگی مجازی اختصاص یافته تعداد N عضو در مجموعه کروموزوم های والد^[۱۱۰] قرار داده می‌شوند. ممکن است بین اعضای این مجموعه کروموزوم های تکراری حضور داشته باشند زیرا در هر بار مسابقه دو عضو برای مقایسه به صورت تصادفی و بدون هیچ پیش شرطی از میان همه اعضای جمعیت برگزیده می‌شود.
از N کروموزوم والد با بهره گرفتن از عملگرهای ژنتیکی پیوند و جهش N فرزند تولید می‌گردد.
فرزندان با جمعیت نسل موجود ترکیب شده و جمعیت میانه را با اندازه ۲N تشکیل می دهند.
جمعیت میانه به کمک فرایند مرتب سازی سریع پاسخ های نامغلوب لایه‌بندی می‌شوند.
اعضای لایه‌ها به ترتیب از لایه ۱ به جمعیت نسل بعد منتقل می‌شوند تا زمانی که در صورت اضافه کردن اعضای یک لایه به جمعیت سبب شود که اندازه جمعیت از N بزرگ تر شود. در این زمان اعضای لایه مذکور با بهره گرفتن از عملگر مقایسه ازدحام به صورت نزولی مرتب می شوند و بهترین اعضای موجود در آن به ترتیب به جمعیت منتقل می‌شوند تا اندازه آن به N برسد.
جمعیت نسل جدید برای شروع دوباره فرایند تکامل آماده است و مراحل گفته شده از مرحله ۲ برای آن تکرار می‌گردد تا زمانی که معیار توقف که در این الگوریتم تعداد از پیش تعیین شده نسل ها است سبب توقف الگوریتم گردد.
نکته قابل ذکر در مورد الگوریتم فوق آن است که در مرحله انتخاب اولیاء انتخاب براساس عملگر مقایسه انجام می‌پذیرد تا کروموزوم های با درجه نامغلوبی بهتر که در نواحی کم ازدحام‌تری قرار دارند فرزندان بیش تری تولید نمایند. بدین ترتیب علاوه بر همگرایی ، پاسخ ها به سمت جبهه بهینه پارتو به بخش یکنواخت و مطلوب پاسخ ها در طول جبهه نیز کمک می شود.

-محصول نباید دارای ظاهر بسیار قیمتی و ارزشمند باشد که دچار تخریبگرایی مال اندوز نشود.
-محصول باید در افراد احساس تملک و احترام کند.
-باید حس تعلق و مسئولیت بیافریند.
– بهره وری بهینه از انرژی، قابلیت بازیافت، اختصاص موادی با کارایی لازم در تولید، جلوگیری از هرگونه آلودگی زیست محیطی، استفاده از مواد بومی و طبیعی، استفاده از فرم طبیعی و دست نخورده مواد ومصالح به ویژه در تکمیل سیمای شهر.
-حداقل گرایی(مینیمالیستی).
۳-۵ زیبایی شناسی
۳-۵-۱آب به صورت طرح
آب به خودی خود هیچ مشخصه ی طراحی ویژه ای به جز اینکه مایع است ندارد….کلیه ویژگی های مرئی آب،مستقیماًبه عوامل خارجی مربوط به آن(شکل پذیری،حرکت،صدا،انعکاس،شیب،گنجایش،ظرف،شکل و سختی آن ،درجه حرارت،بادو نور) وابسته است.که بر آن تاثیر گذاشته و آن ها را منعکس می نماید.آب به دلیل کیفیت های خاص خود باید وابسته به زمینه ی محیطی باشد.با تغییر عوامل محیطی آب،ویژگی های آن نیز تغییر پیدا می کند.
۳-۵-۲ آب از نظر حرکت
آب راکد(بدون حرکت)هم از نظر بصری و هم از لحاظ ذهنی منعکس کننده است و انسان را به تامل وا می دارد.آرام کننده است،کوچک ترین نسیمی مفهوم بصری آن را در هم می ریزد.چنین آبی توانایی ناچیزی در پوشاندن سر و صدای مزاحم دارد.
عکس(۳-۷)
.اما آبی که حرکت می کند،می تواند حرکت آرام یا تند داشته باشد.ممکن است حرکت آن تقریباً غیر قابل رویت باشد یا بر عکس به صورت سیل آسا حرکت کند،ممکن است صدای غلغل آن به سختی شنیده شود یا بر عکس مانند غرشی به گوش برسد و می تواند نیروی فراوانی داشته باشد و بلندترین سر و صدای شهری را بپوشاند.
۳-۵-۳ آب به صورت کنایه و اشاره
آب می تواند به صورت کنایه و اشاره نیز کارایی داشته باشد.حرکت آب کنایه از عدم ثبات حرکت به سوی وضعیت تعادلی،و کششی نا آرام است.آب ساکن اشاره به ثبات،آرامش و صلح و آشتی دارد.
محیط و منظرهای طبیعی قدرت و کشش را با خود همراه دارند.اما،اغلب از لحاظ ظاهری زیاد مناسب شهر نیستند.
تعبیر معماری آبشار،رودخانه،دشت سیلابی و رودخانه ای که چند شاخه شده است می تواند با اشاره به این محیط طبیعی با فرم هایی مطرح شود که با زمینه ی شهری سازگار باشند.این شکل ها با مفاهیم موجود در طبیعت اشاره کرد،آن ها را در زمینه ی شهری وارد می کنند.
۳-۵-۴ عناصر طراحی بصری
ویژگی های خاص خط،فرم،رنگ و بافتی که آب ارائه می کند،در تصاویر ذهنی که ایجاد می نماید سهم به سزایی دارند.خط.لبه ی آب ،یعنی خصوصیات خط محدوده ی آن ،تاثیر مهمی بر تصویری که در ذهن بیننده نقش می بندد خواهد داشت.یک خط نرم،طبیعت آزاد و رها را نمایش می دهد.یک خط منحنی کنایه از طبیعت کنترل شده است،خطوط مستقیم نشان دهنده ی معماری است و خط شکسته و زاویه دار بر انرژی دلالت می کند،لبه ممکن است با مواد آبزی محو شده حس راز و رمز را القا کند.
عکس(۳-۸)طبیعت کنترل شده در لبه ی آب
سطح آب نیز می تواند به صورت خط مطرح شود.مثلاً می تواند به صورت خط مطرح شود.مثلاً می توان از خطوط ضرب آهنگ دار امواج که در اثر باد به وجود آمده در سطح آب حرکت می نمایند یا امواجی که بر اثر برخورد شی با سطح آب به شکل دوایری رو به بیرون حرکت می کنند،نام برد.با شکل دادن به لبه ای که آب از روی آن فرو می ریزد،آب به صورت یک خط عمودی ضرب آهنگ دار در آمده بر جهت عمودی تاکید کرده بر ارتباط بین زمین وآسمان دلالت می کند.
عکس(۳-۹)آب به صورت خطی ضرب آهنگ دار یا جهت دار
۳-۵-۵ فرم
عوارض آبی ممکن است خطی بوده و ویژگی های حرکتی و جریان آب تاکید کند.ممکن است فرمی جمع و جور بوده تمرکز را القا کند.ممکن است ترکیبی از ویژگی های مختلف بوده به این ترتیب بتواند عناصر متفاوت را در کنار هم قرار دهد.یا بر عکس ممکن است پیوسته بوده احساس وحدت بیشتری را القا نماید.
۳-۵-۶ بافت
در هنگامی که آب حرکت می کند،بافت سطح آن توسط بافت ظرف و ویژگی های عمق و جریان آن شکل می گیرد.چنانچه جسمی از سطح آب بیرون آمده باشد،در جریان آب ایجاد آشفتگی نموده بافت سطح را افزایش دهد.تنگ شدن مجرای عبور آب نیز می تواند باعث افزایش آشفتگی و بافت گردد.چنانچه آب به صورت لایه ای نازک در آید،حتی تفاوت های جزئی در کف مسیر باعث ایجاد بافت در سطح آب می شود.همان طور که در شکل مشخص است،وقتی که لایه ی نازکی از آب روی سطح تقریباً عمودی عبور می کند،ناهمواری های جزئی بر سطح می تواند بافت های جالبی ایجاد کرده هوا را وارد آب نماید.یک دیواره ی پله ای می تواند لایه ی نازک و هموار آب را به صورت قطرران رقصان آب در آورده که هر یک نور خورشید را منعکس کرده،با هم حرکتی از نور را می سازند.
۳-۵-۷ کیفیت حسی
کمتر مکانی را می توان تصور کرد که در آن کیفیت حسی با اضافه شدن آب افزایش نیابد.این غنی شدن می تواند با تمرکز یک ویژگی (چشمه ای که غلغل کنان در چمن زار می جوشد)یا بر عکس به وسیله ی نقطه ی مقابل (واحدی در کویر)صورت گیرد.فرایند های طراحی،فرایند هایی که به وسیله ی آن ها می تواند کیفیت حسی را در طراحی عناصر آب نشان داد سه وجه مشترک دارند.ان ها ابتدا اهداف طراحی مشخص می کنند که شامل جنبه های عملکردی،حالت مورد نظر ،زیبایی و ویژگی حسی است.سپس به شناسائی تاثیرات مناسب آب برای دستیابی به ویژگی ها،حالت و عملکرد مورد نظر می پردازند.و در آخرین مرحله برای رسیدن به آن تاثیرات به ظرف و زمینه ی محیطی آن شکل می دهند.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۳-۵-۸ آبروها
آبروها آبگذرهایی هستند که آب در آن ها روان است .فرم آبروها،خطی بوده برای بیان حرکت و نیز عدم تمرکز مفاهیم به کار می روند.تاثیر حسی یک آبرو،به حجم و شدت جریان آب و نیز به اندازه،شکل و شیب آبرو بستگی دارد.در آبروهایی که بستر صیقلی دارند،جریان آب نیز صاف است و در آبروهایی با بستر ناهموار جریان آن نیز آشفته است.موانعی که بر سر جریان عبور آب وجود دارند،آن را منحرف می کنند.آب به مانع ضربه زده،مانع نیز آشفتگی بیشتری در سطح آب به وجود آورده،به حرکت آب می افزاید و در قسمت های پایین تر دوباره آب به حالت تعادل دست پیدا می کند.چنانچه آبرو در محلی تنگ تر شود بر سرعت و آشفتگی سطح افزوده می گردد.با افزایش آسفتگی صدای تولید شده نیز بلند تر می شود.
۳-۵-۹ آبشارها
آبشار آبی است که از لبه ای به پایین فرو میریزد.نحوه ی فرو ریختن آب در آبشارها بستگی به حجم و شدت جریان آب ،شرایط لبه ای که از آن فرو می ریزد،ارتفاع و ماهیت آبشار و سطحی که آب در نهایت بر آن فرو می ریزد،امکانات نا محدودی را عرضه می کند.با افزایش حجم آب ،جریان آب منظم تر شده نقش سایر متغیر ها (مانند شکل لبه)کم رنگ تر می شود.
شدت جریان بر بی حرکتی آب و ریزش آن در هنگامی که دیواره ای برای ریزش آب وجود ندارد موثر است.هرچه لبه ای که آب از آن فرو می ریزد صاف تر باشد آبشار بیشتر به شکل پرده نازکی در می آید و هرچه نا هموار تر باشد آشفتگی آب و ورود هوا به آن بیشتر خواهد بود .با ترکیب شدن حجم سرعت و ناهمواری لبه ی آبشار پرده ی شفاف آب به صورت ضخیم و کف آلود در می آید.اگر سرعت آب کم باشد و از لبه ی گردی عبور کند به دیواره ی عمودی می چسبد و بسته به جنس دیواره ،مثلاً سیمانی،رنگ و خصوصیات دیواره را کاملاً تغییر می دهد.بز عکس با ایجاد تغییرات ماهرانه ای درلبه می توان آب را از دیواره جدا کرده (و اگر به درستی کنترل شود)باعث شود دیوار خشک بماند.چنانچه در مسیر ریزش آب جسمی به صورت برجسته قرار گیرد باعث پخش شدن آب می شود.با این کار هر قطره ی آب پخش شده می تواند نور را منعکس کرده،تصویری پر جنب و جوش از آب ارائه دهد.
۳-۵-۱۰ فواره ها
اگر حجم نسبتاً زیادی از آب با فشار از سوراخ نسبتاً کوچکی عبور کند ،سرعت جریان آب زیاد خواهد شد.چنین جریانی می تواند موقتاً بر کشش جاذبه ی زمین فائق آید.نتیجتاً جریانی از آب به شکل عمودی شکل می گیرد که با سرعت زیاد و به صورت نازک رو به بالا در حرکت است.سپس سرعت آن کاهش یافته و دوباره به پایین می ریزد.فواره ها برای جلب توجه به نقاط خاص به کار میروند،آن ها نقاطی را در که محیط و منظر مشخص می کنند.فواره ها برای تاکید بر نقاطی که به دلایل دیگر متضمن مفاهیمی هستند،بسیار موثرند .گاهی اوقات در محل برخورد محور های دید قرار می گیرند و سایر موانع را به صورت تندیسی برای تاکید بر فضاهایی که آن را در برگرفته اند،به کار می روند .(سید صدر،ابولقاسم،معماری فضای سبز،۱۳۸۹،ص۳۵۴تا ۳۶۰)
عکس(۳-۱۰)فواره ها به صورت نقطه و تاکید
-آب ماده ای است که اگر به صورت صفحه کف مورد استفاده قرار گیرد حالات مختلفی خواهد داشت فرم مسطح ،توده ای شفاف،سطح منعکس کننده،و خط در حال حرکت .آب،به صورت یک سطح عمودی،در طبیعت به شکل آبشار،به شکل لایه نازکی که بر سطوح دیگر می تراود،ویژگی و حالت آن ها دگرگون می کند.
-آب امکان منحصر به فردی را برای توسعه فضا فراهم می کند.می توان آن را به صورت ماده ای شفاف یا منعکس کننده یرای کف به کار برد.می توان با استخر پاک و شفافی ،خالی از هرگونه حیات گیاهی و جانوری،حالت مایع آن را بیان نمود و یا می توان آن را به صورت بخشی از یک اکوسیستم متنوع نشان داد.وجود آب برای پیدایش گیاهان نیز ضروری است.
-اگر از آب به عنوان ماده ای برای صفحه کف استفاده شود،فرم آن بستگی به شکل،رنگ و بافت ظرف و عمق و شفافیت آب دارد.
-آب به صورت لبه ی فضا ،می تواند به صورا صفحه ماتی باشد که از سمت جلو روشن شود،می تواند به شکل سطحی پر از هوا و نیمه شفاف باشد که از سمت عقب روشن شده ،یا می تواند به صورت صفحه مسطح شفافی باشد.
-آب به شکل عنصری در میان فضا ،توانایی بی نظیری در متمرکز کردن مفاهیم و تشدید حالت و روح فضا دارد.آب راکد،به شکل دریاچه،استخر یا برکه یا صفحه می تواند در فضا وحدت به وجود بیاورد.اگر به شکل رودخانه یا آبرو باشد،سیستمی خطی را می سازد که فضاهای مختلف را به صورت رشته ای تسلسلی به هم می پیوندد.
-آب در حال حرکت که فرو می ریزد،قطره قطره می چکد،غل غل می کند،می تراود،موج می زند،به سرعت می گذرد،می ریزد،یا می پاشد،می تواند بر جنبش و هیجان محیط بیفزاید.
-آب می تواند عنصری ناپایدار باشد،یک لحظه وجود دارد،و لحظه دیگر ناپدید شده است.با تکرار عناصر در فضا،می تواند ریتم فضا را نشان دهد و با پیدایش آب ،طغیان،پس روی و ناپدید شدن آن و پیدایش دوباره ی آن دوره ی جدیدی را آغاز کرده،ریتم زمان را بیان می کند.
-قابلیت های آب تا حد زیادی به دلیل توانایی آب در تاثیر هم زمان بر نور،صدا ،بو و لمس است.به دلیل سرو کار داشتن با حواس،آب توانایی منحصر به فردی در القای ویژگی و حالت فضا دارد.(همان،ص)
۳-۵-۱۱ نورپردازی آبنماها ، آبشارها و آب های ساکن
در نورپردازی فواره ها نورافکن ها نزدیک به فواره و در نقطه فرود
مجدد آب به استخر کار گذاشته می شوند.
در نزدیک فواره از نورافکن باریک تاب استفاده می شود تا صعود آب
نورپردازی شود.
در نقاط فرود آب نورافکن ها در عمق ۱۰ سانتی از سطح آب کار
گذاشته می شود تا چشم انداز مواج شدن آب در نقاط فرود جذاب تر
باشد.
۳-۵-۱۲ انواع نور پردازی باغی:

آفرینش شخصیت شاید هیجان انگیز‏ترین وجه داستانی باشد. نویسنده با خلق یک شخصیت گویی به آفرینش انسانی دست می‏یازد که می‏تواند مختارانه در ماجرای داستان حضور پیدا کند و تاثیرگذار باشد در واقع همین آفرینش شخصیت، نویسنده را مانند خالقی می‏سازد و او را دچار تجربه‏ای غریب اما لذت بخش می‏سازد.امروزه شخصیت‌ها، دنیای آن‏ها، رفتار و کردارشان، هر چه عجیب باشد باید درنظر خواننده و در قلمرو داستان زنده، معقول و باورکردنی باشد. یکی از معیارهای سنجش رمان خوب و موفق، شخصیت‌های معقول و پذیرفتنی آن‏هاست. با این سخن می‌توان شخصیت را در داستان این‏گونه تعریف کرد:
اشخاص ساخته‌شده‌ای (مخلوقی) را که در داستان و نمایشنامه حضور می‌یابند شخصیت می‌نامند. این شخصیت در اثر روایتی یا نمایشی، فردی است که کیفیت روانی و اخلاقی او در عمل و آنچه می‌گوید و انجام می‌دهد وجود داشته باشد. خلق چنین شخصیت‌هایی به وسیله‏ی نویسنده برای معرفی و شناخت به خواننده در حیطه‏ی داستان را شخصیت‌پردازی می‌گویند. این شخصیت‌ها گاه صاف و ساده و گاه شگفت‌انگیز و پیچیده هستند در هر صورت الگویی از شخصیت‌های حقیقی و واقعی افراد هستند.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

«نویسنده برای آن که بتواند شخصیت قابل قبولی را عرضه کند باید سه نکته را در نظر داشته باشد:
اول، شخصیت‌ها باید در رفتارها و اخلاقشان استوار و ثابت قدم باشند و در وضعیت و موقعیت‌های مختلف رفتار و اعمالی متناسب داشته و برای تغییر رفتار خود دلیل قانع‌کننده داشته باشند و در برخورد با حوادث واکنشی طبیعی و منطقی از خود نشان دهند.
دوم، شخصیت‌ها برای آنچه که انجام می‌دهند باید انگیزه و دلیل معقولی داشته باشند. «به خصوص وقتی که تغییری در رفتار و کردار آنها پیدا شود» (میرصادقی، ۱۳۸۵: ۸۵). ممکن است در خلال داستان دلیل تغییر رفتار را نفهمیم اما به هر حال در پایان داستان باید دلیل آن را دریابیم.
سوم، شخصیت‌های داستان باید پذیرفتنی و واقعی جلوه کنند. آنها نباید مطلق خوب یا مطلق بد باشند. بلکه لازم است آمیزه و ترکیبی از هر دو و «مجموعه‌ای از فردیت و اجتماع» باشند» (همان : ۸۶).
شخصیت‌های داستان ساخته و پرداخته دست نویسنده است که گاه ما با تشابه آن‏ها در عالم واقع روبرو بوده‌ایم و گاه هیچ شناختی نداریم. در هر دو حال می‌دانیم که شخصیت‌ها نتیجه‏ی مشاهده و تجربه نویسنده است و باید در محیط و حیطه‏ی داستان قابل قبول جلوه کند. ذکر یک نکته مهم در این جا لازم است که شخصیت‌های داستان باید در دنیای ساختگی داستان و در متن حوادث مورد توجه قرار گیرند نه در بیرون آن.
نویسنده حتّی وقتی یک شخصیّت حقیقی را الگو قرار می‏دهد‏، ویژگی‏های جسمی و روحی او را به تمامی و عیناً تولید نمی‏کند‏، بلکه آن ویژگی‏های جسمی و روحی او را که مناسب شخص داستانی خود نمی‏داند‏، حذف می‏کند و به جای آن‏ها ویژگی‏های جسمی و روحی مناسبی را می‏گذارد که در اشخاص دیگر مشاهده کرده است‏. این حذف و اضافه پس از جمع خصوصیات مورد نظر‏، مرحله دوم فرایند‏، خلق یک شخصیّت داستانی است‏. در ادامه همین مرحله دوم آنچه تاکنون از ترکیب فوق حاصل آمده است‏، با سایر عناصر داستان پیوند می‏خورد‏. بر آن عناصر تأثیر می‏کند و از آن‏ها تأثیر می‏پذیرد و درست در آخرین سطر داستان فرایند خلق شخصیّت پایان می‏پذیرد و درست در آخرین سطر داستان فرایند خلق شخصیّت پایان می‏پذیرد و وجودی پا به عرصه هستی می‏گذارد که اساساً مصنوع است» (ایرانی‏، ۱۳۶۴: ۱۹۰).
۲-۲-۲-۱٫ انواع روش‏های شخصیت پردازی
«شخصیّت داستانی معمولاً از ترکیب خصوصیات شخصیّت‏های مختلف خلق می‏شود‏.نویسنده‏، خصوصیات و صفاتی را که در اشخاص مختلف دیده‏، یا شخص بخصوصی الهام‏بخش او بوده است‏، در یک فرد جمع می‏کند و شخص‏، داستان خود را می‏سازد‏» (‏یونسی‏، ۱۳۵۵: ۲۸۰).
نویسنده ممکن است برای شخصیت‌پردازی در داستان سه شیوه را در پیش بگیرد:
اول، بیان و اراده‏ی صریح شخصیت‌ها با یاری‌گرفتن از شرح و توضیح مستقیم و شفاف. به تعبیر دیگر نویسنده با شرح و تحلیل رفتار، اعمال، خصلت و افکار شخصیت‌ها آدم‏های داستانش را به خواننده معرفی می‌کند یا از زاویه دید شخصی در داستان خصوصیات و رفتارهای شخصیت‌های دیگر داستان توضیح داده می‌شود و اعمال آن‏ها مورد تفسیر و تعبیر قرار می‌گیرد. موفقیت در نحوه‏ی ارائه‏ صریح شخصیت‌ها بسته به خصوصیات شخص راوی یا «ویژگی‌های نویسنده‏ی دانای کل است» (همان : ۸۷).
دوم، ارائه‏ شخصیت‌ها از طریق «عمل آن‏ها با کمی شرح و تفسیر یا بدون آن» (همان: ۸۹) این‏گونه نشان دادن شخصیت‌ها از مختصات روش نمایشی است، زیرا از طریق اعمال و رفتار اشخاص است که آن‏ها را می‌شناسیم در صحنه‏ی تأتر یا نمایش هنرپیشه با رفتار و گفتار خود را به ما معرفی می‌کند و در داستان و رمان نیز از طریق اعمال و گفتار شخصیت‌هاست که خواننده به ماهیت آن‏ها پی می‌برد. «اغلب نویسندگان ترجیح می‌دهند از روش نمایشی در پرداخت شخصیت‌هایشان استفاده کنند» (همان: ۹۱). و به جای گفتن، آن را تصویر کنند.
سوم، ارائه‏ درون شخصیت، بی‌تعبیر و تفسیر. نویسنده بازتاب خصوصیات درونی و پیچیده یک انسان را در اثر خود نشان می‌دهد.به این ترتیب با نمایش عمل‌ها و واکنش‌ها و عواطف درونی شخصیت خواننده به‏طور غیرمستقیم شخصیت داستان را می‌شناسد. رمان «جریان سیال ذهن» از این روش پیروی می‌کند و عمل داستانی در درون این شخصیت‌ها به وقوع می‌پیوندد و «خواننده به طور غیرمستقیم در جریان شعور آگاه و ناآگاه شخصیت‌های داستان قرار می‌گیرد» (همان: ۹۲).
۲-۲-۲-۲٫ انواع شخصیت از نظر تحول‏پذیری (ایستا / پویا)
شخصیت ایستا
شخصیتی که در داستان تغییر نکند یا اندک تغییری پذیرد «به عبارت دیگر در پایان داستان همان باشد که در آغاز بوده است» (همان: ۹۳). به طوری که حوادث داستان بر او تأثیر نکند و در صورت تأثیر تغییری اندک یابد(میرصادقی، ۱۳۸۵: ۹۳).
باید یادآور شد که شخصیت ایستا (ساده) هم شامل اشخاص فرعی و کم اهمیت داستان می باشد هم شامل شخصیت قهرمان داستان (قصه) می باشد که حوادث بسیاری بر او می گذرد.
شخصیت ایستا (ساده) یک نوع طرز تفکر یا ایده و کیفیتی روانی دارد، و از آغاز تا پایان داستان ثابت است و از نظر فکری و روحی تغییر نمی‏کند. همچنین ویژگی شخصیتی او در یک عبارت خلاصه می‏شود و خوشی و تفریحی ندارد، و عاری از هرگونه شور و شهوت و درد و آلام شخصی است.
شخصیت پویا
شخصیتی که مداوم در طول داستان، دچار تغییر و تحول شود و جنبه‌ای از شخصیت او، عقاید و جهان‌بینی او یا خصلت و خصوصیات شخصی او دگرگون شود. این دگرگونی در شخصیت ممکن است عمیق یا سطحی و پیش‌پا افتاده، پردامنه یا محدود باشد. ممکن است در جهت سازندگی شخصیت‌ها یا تخریب و ویرانگری آن‏ها عمل کند. یعنی در جهت متعالی‌کردن فرد یا در زمینه‏ی تباهی و نابودی او پیش برود. این تغییر اساسی و حائز اهمیت است و تغییر لحظه‌ای و زودگذر نیست که حالت یا عقیده شخص را دگرگون نماید.
شاهکارهای ادبی اغلب دارای شخصیت‌های پویا هستند. شخصیت‌های آن‏ها در سیر حوادث تغییر و تحول می‌یابد. در واقع از قانون طبیعت و زندگی بشری پیروی می‌کنند و متحول می‌شوند. انسان چون موجودی پویا است. وقایع و اوضاع اجتماعی باعث تغییر در ابعاد شخصیتی او می‌گردد و او را تحت تأثیر قرار می‌دهد. رمان نمایشگر این تغییر و دگرگونی است. البته در هر داستانی نمی‌توان انتظار تحول شخصیت‌ها را داشت. در داستان کوتاه مجالی برای این امر نیست و در صورت تغییر اغلب شخصیت اصلی رمان متحول می‌شود و شخصیت‌های دیگر داستان کمتر مجال دگرگونی دارند. بنابراین در «اغلب داستانهای کوتاه ممکن است شخصیت‌های ایستایی باشند» (همان: ۹۵). که در طول داستان خصوصیاتی ثابت داشته باشند یا اندک تغییری یابند. در داستان‏های بازاری، جنایی و پلیسی تغییرات در شخصیت‌ها اغلب سرسری، کاذب و ناگهانی است و صرفاً برای رضایت خواننده و پایان خوشی است که داستان پیدا می‌کند. این چنین تغییرات کم‌تر باورکردنی و معقول به نظر می‌رسد. برای قانع‌کردن خواننده باید سه عامل مهم، یعنی امکانات شخصیت، اوضاع و احوال و مقتضیات زیستی محیط و زمان را درنظر گرفت. تغییر و تحول شخصیت باید سه اصل را داشته باشد:
۱- تغییرات و دگرگونی‌ها باید در حد امکانات آن شخصیتی باشد که این تغییرات را موجب می‌شود.
۲- تغییرات باید معلول اوضاع و احوالی باشد که شخصیت در آن واقع است.
۳- زمان کافی برای انجام این تغییرات وجود داشته باشد تا به تناسب درجه اهمیت آن تغییرات باورکردنی جلوه کند. پس تغییر باید اساسی صورت گیرد و زمان در آن بسیار مهم است. چرا که تغییر ناگهانی در نظر خواننده باورکردنی و واقعی نیست (همان: ۶).
۲-۲-۲-۳٫ انواع شخصیت از نظر میزان کمال (ساده / جامع)
اهمیت شخصیت در داستان از هر عنصر دیگری بیشتر است؛ زیرا این شخصیت است که داستان را جلو می‏برد. حوادث نیز به تبع حرکت و کنش‏های او در داستان رخ می‏دهند. هر قدر شخصیت پیچیده‏تر باشد داستان نیز پیچیده‏تر می‏شود و هر قدر شخصیت ساده‏تر و منفعل‏تر باشد، داستان بیشتر به سطح می‏آید.
«شخصیت‏های ساده در اشکال ناب خود، بر گرد یک فکر یا کیفیت واحد ساخته می‏شوند. وقتی پای بیش از یک عنصر درکار آید منحنی‏ای که جانب جامعیّت سیر می‏کند آغاز می‏شود. اشخاص ساده‏ی داستانی را می‏توان در یک جمله بیان کرد، جمله‏ای مانند‏: « من هرگز از آقای میکابر دست نمی‏کشم». این خانم میکابر است‏،او می‏گوید که هرگزاز آقای میکابر دست نمی‏کشد و این خود اوست. یا«من باید، حتی با دوز و کلک هم که شده، نداری ارباب خانه را از مردم پنهان کنم.» این «‏کالب بالدرستون»، در« عروس لامرمور» است. او عین این عبارت را به کار نمی برد، با این حال همین عبارت او را به کمال وصف می‏کند. وی در خارج از این یک عبارت وجود ندارد، خوشی و تفریحی ندارد و عاری از هرگونه شور، شهوت، درد و آلام شخصی است که باید وجود یک خدمتکار باوفا را پیچیده و بغرنج سازند. یکی از مزایای اشخاص ساده ی داستانی این است که هرگاه ظاهر می‏شوند به سهولت باز شناخته می‏شوند. دیده‏ی عاطفی خواننده ایشان را تشخیص می‏دهد. مزیت دیگرشان این است که خواننده بعدها ایشان را به سهولت به یاد می‏آورد و این‏ها به این علت به همان حال در ذهن او می‏مانند که بر اثر شرایط و اوضاع دگرگون نشده‏اند، بلکه از خلال شرایط و اوضاع حرکت کرده‏اند» (فورستر، بی تا: ۷۳-۷۵).
شخصیت جامع، شخصیتی پیچیده و دارای باطنی ژرف یا چند بعدی است شخصیت جامع را خلاف شخصیت ساده نمی‏توان در یک عبارت خلاصه کرد و ما او را در پیوند با صحنه‏های بزرگی که از میانشان گذشته و در خلال‏شان تغییر یافته است به یاد می‏آوریم. به عبارت دیگر ما او را به این علت که بزرگ و کوچک می‏شود و چون هر آدمی جنبه‏ها و جوانبی دارد به سهولت به یاد نمی‏آوریم. در حقیقت وقتی که پای بیش از یک عنصر در کار باشد منحنی‏ای که به جانب جامعیت می‏رود، آغاز می‏شود. محک و آزمون یک شخصیت جامع این است که آیا می‏تواند به شیوه‏ی مقنع و متقاعد کننده‏ای خواننده را با شگفتی روبه رو سازد؟ اگر هرگز خواننده را با تعجب روبه‏رو نکند ساده است. اگر موجب شگفتی شود و متقاعد نکند، ساده‏ای است که تظاهر به جامعیت می‏کند: یعنی واجد پاره‏ای بی‏حسابی‏های زندگی است.
۲-۲-۲-۴٫ انواع شخصیت از نظر کاربرد
الف) شخصیت اصلی (شخصیت مرکزی)
شخصیتی است که مدار داستان برگرد او می‏گردد. این شخصیت‏ها با جزئیات بیشتر و مفصل‏تر تشریح و تصویر می‏شوند و خصلت‏های فردی آن‏ها ممتاز‏تر از شخصیت‏های دیگر داستان است. دیگر شخصیت‏ها (شخصیت‏های فرعی) ناگزیر سطحی‏اند و اگر وجودشان در داستان صرفاً به منظور نشان دادن قسمتی از خصایل، افکار و رفتار شخصیت اصلی باشد، جز سیاهی لشگر چیزی نیستند. شخصیت اصلی را گاه «قهرمان اول» و شخصیتی را که با او در مبارزه است «شخصیت مخالف» یا «ضد قهرمان^[۲]»می‏نامند و اشخاص دیگری را که در مقابل یا برابر شخصیت‏های اصلی باشند یا شخصیت‏های مخالف را بهتر و برجسته نشان دهند «شخصیت‏های مقابل^[۳]» می‏نامند.
ب)شخصیت مخالف
نقش این نوع شخصیّت در مخالف بودن با شخصیّت اصلی داستان است و کارکرد مخالفت را ایفا می‏کند. «شخصیّت یا شخصیّت‏های داستان و نمایشنامه که مخالف و معارض شخصیّت اصلی است‏. از برخورد و تعارض میان این دو شخصیّت‏، کشمکش پدید می‏آید‏.شخصیّت مخالف بد یا خوب‏، در هر صورت همدردی و هم حسّی خواننده را در کنار خود ندارد»(داد ، ۱۳۸۳ : ۳۰۵).
نوع کلیشه‏ای شخصیت مخالف «بد من» است. شخصیت شرور، شخصی که مقابل هدف نهایی شخصیت اصلی قرار دارد. شخصیت مخالف باید همه چیز را که دیگران ساخته است خراب کند و او خرابی موفقیت‏های دیگر شخصت‏ها را باعث می‏شود.معمولاً در داستان این نوع شخصیت در مقابل شخصیت اصلی است. کسی که مفهوم داستان را بر عهده دارد و او بوسیله‏ی کنش‏هایش جلوگیری می‏کند از به انجام رساندن اعمال شخصیت اصلی. کسی است که همراه شخصیت اصلی حرکت می‏کند اما سعی دارد سد را مفهوم اصلی و هدف کلی داستان شود.بعضی اوقات، راه دیگری هم وجود خواهد داشت. این امکان هست شخصیت مخالف خودش یک هدف منفی طراحی کرده باشد که باعث ایجاد واکنش منفی شود. شخصیت اصلی حالا باید خرابی‏های او را سامان بخشد و هدف او را بی‏نتیجه بگذارد.علاقه بیشتر نویسنده‏ها ساخت یک «شخصیت شرور» هست. به طور ساده مثل «شیطان» یا «شخص بدکاره» فقط به خاطر این‏که هدف اصلی قهرمان داستان پیشرفت نکند. این تصویر کلیشه‏ای از یک شخصیت شرور شایع است و بهترین و پرمایه‏ترین داستان‏ها را هم می‏تواند از ارزش بیاندازد.
چهره و شخصیتی که خواننده یا تماشاگر با او هم‏ذات پنداری می‏کند‏، اما او فاقد قدرت و تسلطی است که معمولاً به طور سنتی قهرمانان از آن برخوردارند و در عوض ضعف‏ها و ناراحتی‏های بعضا روانی دارد.درواقع ضد قهرمان‏ها معمولاً آدم‏های با خود بیگانه و تک افتاده‏ای هستند که روحیات ترد و شکننده‏ای دارند‏، اما در عین حال اصول اخلاقی و ویژگی‏های رفتاری منحصر به فردی دارند که سبب می‏شود با محیط اطراف و جامعه شان در تضاد باشند.
ضد قهرمان‏های عرصه ادبیات که در اصل محصول صنعتی شدن جوامع و فروپاشی باورها و ارزش‏های سنتی‏اند‏، نسبت به ضد قهرمان‏های عرصه سینما که بیشتر ثمره جنگ‏های خانمان سوز قرن بیستم‏، مشکلات اقتصادی‏، عصیان‏، جابه جایی ارزش‏ها و ازبین رفتن ارزش‏های اخلاقی‏اند‏، آدم‏های ضعیف‏تر و از نظر روانی نابهنجار‏تری هستند.
پ)شخصیت همراز
در داستان کوتاه به شخصیّت‏هایی برخوردارمی‏کنیم که به عنوان دو دوست صمیمی یا زن و شوهر و غیره در داستان نقش دارند و صحبت‌ها و درد دل‌ها و سخنانی بین آن‏ها می‏شود که جزو اسرار هستند « واژه نامه‌ی هنر داستان نویسی‏» در این‏باره می‏نویسد‏: « شخصیّت همراز‏، شخصیّت فرعی درنمایشنامه و داستان است که شخصیّت اصلی به اواعتماد می‏کند و با او اسرار مگو و رازهای خود را در میان می‏گذارد. معمولاً این شخصیّت همراز‏، همدم یا ندیمه‌ای است که شخصیّت اصلی داستان مسایل خصوصی خود را به او می‏گوید‏ » (‏میرصادقی‏، ۱۳۷۷ : ۱۸۲).
ت)شخصیت زمینه
«شخصیتی است که تأثیر چندانی بر روند شکل‏گیری حوادث داستان ندارند و نویسنده نیز هیچ‏گاه به جز بیان و توصیف این شخصیت‏ها نمی‏پردازد» (میرصادقی، ۱۳۸۸: ۹۵).
ث)شخصیت مقابل
اشخاص دیگری که در تقابل «شخصیت اصلی» قرار می‏گیرند، یا شخصیت‏های مخالف را بهتر یا برجسته‏تر نشان دهند، به «شخصیت مقابل» شهرت دارند (همان: ۷۰).
۲-۲-۳٫ گفت‏وگو
گفت‏وگو بخش اعظم داستان‏ها را به خود اختصاص می‏دهد. حتی در داستان‏هایی که تحرّک و هیجانش زیاد است، بر محور عمل جسمانی، زورآزمایی و مسابقات می‏گردد، فقط درصد کمی از داستان به دویدن، تیرانداختن، کشتی گرفتن، چاپیدن و… می‏گذرد و باقی به «‏گفت‏وگو» درباره‏ی آن‏ها سپری می‏شود.
«زبان یک شخصیت‏، خواه به صورت مکالمه و یا به صورت تک‏گویی، بیان کننده‏ی خصایص ویژه‏ی اوست و شکل این زبان متأثر از مضمون ] وجهه نظر و تفکر[ آن است» (اخوت، ۱۳۷۱: ۱۹۲).
از گفت‏وگو تعاریف متعددی بیان شده از آن جمله:
«گفت‏وگو به معنای مکالمه و صحبت‏کردن با هم به منظور مبادله‏ی آراء و افکار و عقاید است؛ و همچنین صحبتی را که مابین دونفر یا بیشتر در ذهن شخص واحدی صورت می‏گیرد، گفت‏وگو می‏نامند» (میرصادقی، ۱۳۸۸: ۲۳۱).
« گفت‏وگو (مکالمه) از جمله ابزارهایی است که داستان‏نویس برای شخصیت‏پردازی به کار می‏برد و از این نظر یکی از دشوارترین فنون داستان‏نویسی به شمار می‏رود» (اخوت، ۱۳۷۱: ۱۹۲).
«گفتار شخصیت به واسطه محتوا و شکل خود، چه در مکالمه و چه در ذهن، نشانه‏ای از خصلت یا خصلت‏های شخصیت به شمار می‏آید. به همین سبب، آن‏چه یک شخصیت درباره شخصیتی دیگر بر زبان می‏آورد، نه فقط آن شخصیت، بلکه خود گوینده را هم شخصیت‏پردازی می‏کند. شکل‏ یا شیوه گفتار نیز از ابزار متعارف شخصیت‏پردازی در متن – که در آن زبان اشخاص از زبان راوی متمایز است- محسوب می‏شود. شیوه و طرز گفتار می‏تواند اصالت، مکان زندگی، طبقه اجتماعی یا حرفه شخصیت را بر ملا کند»(کنان، ۱۳۸۷: ۸۸-۸۹).
۲-۲-۳-۱٫ انواع گفت‏وگو

–

AR(1)

۲۷۸/۰

۰۴۷/۰

۹۱/۵

۰۰۰/۰

^۲R

۵۹۲/۰

^۲R تعدیل‌شده

۵۶۹/۰

آماره F

۵۵/۲۵

آماره دوربین-واتسون

۹۸۸/۱

با توجه به این‌که ضریب متغیر SizeDrRet معنادار نمی‌باشد، فرض وجود محافظه‌کاری با توجه به معیار اندازه شرکت پذیرفته نمی‌شود. نتیجه حاصل با تحقیق مهرانی، وافی‌ثانی و حلاج (۱۳۸۹) که مبنی بر عدم وجود رابطه معنادار بین محافظه‌کاری و اندازه‌ی شرکت است منطبق می‌باشد. بنابراین، این فرض که شرکت‌های بزرگ، محیط اطلاعاتی غنی‌تری دارند و این به دلیل وجود سرمایه‌گذاران و تحلیل‌گران بیش‌تر و اطلاع‌رسانی بیش‌تر رسانه‌ها در مورد این شرکت‌ها است که موجب کاهش ابهام و عدم تقارن اطلاعاتی مربوط به شناسایی سود‌های مورد انتظار می‌شود پذیرفته نمی‌شود.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

به‌طور کلی، خدمات مالی که توسط نهادهای مالی موجود در ایران به بازارهای مالی و مشارکت‌کنندگان در این بازارها ارائه می‌شود بسیار محدودتر از خدماتی است که توسط نهادهای مالی در کشورهای پیشرفته ارائه می‌گردد (شهرآبادی و رحمانی، ۱۳۸۹).
با توجه به شرایط بازار سرمایه ایران و عدم وجود (و یا فعالیت محدود) بازارگردانان، شرکت‌های تأمین سرمایه، سبدگردانان، مشاوران سرمایه‌گذاری و شرکت‌های سرمایه‌گذاری (شهرآبادی و رحمانی، ۱۳۸۹)، عدم ارتباط بین اندازه‌ی شرکت و محافظه‌کاری منطقی به نظر می‌رسد. بنابراین به‌طور کلی می‌توان گفت که فرضیه شماره ۳ رد می‌شود.
با توجه به معنادار بودن ضریب متغیرMBDrRet و علامت مثبت آن، وجود محافظه‌کاری با بهره گرفتن از معیار نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری مورد تأیید قرار می‌گیرد و بیانگر وجود ارتباط مستقیم میان نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری و محافظه‌کاری است. این نتیجه‌گیری با نتیجه تحقیق ستایش و جمالیان‌پور (۱۳۸۹) مبنی بر وجود رابطه بین ارزش بازار و ارزش دفتری با محافظه‌کاری منطبق می‌باشد.
نکته قابل توجه، معنادار بودن ضریب متغیر MBSdSales می‌باشد که نشان دهنده‌ی تأثیر چسبندگی هزینه‌ها در برآورد مدل عدم تقارن زمانی سود است. برای بررسی لزوم در نظر گرفتن اثر چسبندگی هزینه‌ها از نظر آماری، از آزمون والد استفاده شد که با بهره گرفتن از آن قید مورد بررسی قرار گرفت. مقدار آماره F حاصل از آزمون والد برابر ۱۰۱/۱۸ می‌باشد که در سطح ۱% معنادار است و بیانگر ضرورت در نظر گرفتن اثر چسبندگی هزینه‌ها می‌باشد. بنابراین به‌طور کلی فرضیه شماره ۴ پذیرفته می‌شود.
با توجه به جدول شماره ۴-۶، ضریب متغیر LevDrRet نیز معنادار و دارای علامت مورد انتظار است که بیانگر وجود رابطه‌ی مستقیم میان اهرم و محافظه‌کاری است. این نتیجه‌گیری با تحقیق بنی‌مهد (۱۳۹۰) و مهرانی، وافی‌ثانی و حلاج (۱۳۸۹) که بیانگر وجود رابطه‌ی مثبت معنادار بین بدهی و محافظه‌کاری است هماهنگ و با تحقیق مران‌جوری و علی‌خانی (۱۳۸۹) که مبنی بر عدم وجود رابطه‌ی معنادار بین شاخص‌های قرارداد بدهی و محافظه‌کاری است در تضاد می‌باشد.
نکته قابل توجه، معنادار بودن ضریب متغیر LevDrRet می‌باشد که نشان دهنده‌ی تأثیر چسبندگی هزینه‌ها در برآورد مدل عدم تقارن زمانی سود است. برای بررسی لزوم در نظر گرفتن اثر چسبندگی هزینه‌ها از نظر آماری، از آزمون والد استفاده شد که با بهره گرفتن از آن قید مورد بررسی قرار گرفت. مقدار آماره F حاصل از آزمون والد برابر ۹۳۰/۱۰ می‌باشد که در سطح ۱% معنادار است و بیانگر ضرورت در نظر گرفتن اثر چسبندگی هزینه‌ها می‌باشد. بنابراین به‌طور کلی فرضیه شماره ۵ پذیرفته می‌شود.
جدول ۴-۷، نتایج حاصل از برازش مدل خان و واتس (۲۰۰۹) بدون در نظر گرفتن اثر چسبندگی هزینه‌ها

ضریب

متغیر

علامت مورد انتظار

ضریب

خطای استاندارد

آماره t

احتمال

یک شرکت توریستی استرالیایی با توجه به اطلاعاتی که از سال ۱۹۹۲ در مورد مشتریان آژانس های توریستی خود جمع آوری نموده، با بکارگیری روش بازاریابی از راه دور، مشتریان علاقه مند را شناسایی نموده و با بکارگیری تعدادی از دانشجویان استرالیایی، با مشتریان تماس برقرار نموده و برنامه ها و محصولات جدید را به آنها معرفی می نماید. این موضوع موجب گردید فروش تورهای این شرکت حدود ۱۰درصد افزایش یابد [۵۲]. بخشبندی بازار از طریق دسته بندی مشتریان به گروه های سودمند و گروه هایی که می توانند برای شرکت دارای مزیت رقابتی باشند، صورت می پذیرد . از طریق داده کاوی اطلاعات مشتریان، می توان جامعه های متفاوتی از مشتریان را تشخیص و براساس آن بازاریابی نمود . تحلیل بخش بندی بازار با بهره گرفتن از ابزارها و با بهره گرفتن از داده های مراکز عرضه داده صورت می پذیرد ، در این تحلیل ها ، داده ها به صورت کلان واکشی شده ، و به صورت موضوعی تحلیل می گردند . از جمله شرکت هایی که در بازاریابی از راه دور خود، از این سیستم استفاده می نماید ، شرکت ام.سی.آی دارنده خطوط مسافربری هوایی می باشد.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۳-۲-۲. نیازمندی های ارزیابی هوش تجاری در سیستم های برنامه ریزی منابع انسانی
در مرور ادبیات سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان، مکانیزاسیون، یکپارچه سازی و استانداردسازی اطلاعات، سیستم ها و فرآیندهای سازمان به عنوان قابلیت های اصلی این سیستم ها بیان شد، در کل می توان راه های زیر را در پشتیبانی سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان از کل یک سازمان بیان نمود:
این سیستم ها سازمان را از طریق یکپارچه سازی جریان اطلاعات و در دسترس قرار دادن این جریان در هر جای سازمان پشتیبانی میکنند. این سیستم ها، فرآیندها ، وظایف و کارکردهای اصلی سازمان (مانند حسابداری، مالی و تدارکات) را یکپارچه می کنند.
این سیستم ها به عنوان یک مخزن اصلی و مشترک داده در سازمان ایفای نقش می کنند. همچنین، مشخص می سازند که سازمان می بایست چگونه کسب و کار خود را براساس مدل مرجع تجربیات برتر هدایت نماید . این سیستم ها ، تعداد سیستم های اطلاعاتی جزیره ای را کاهش داده و جای سیستم های قدیمی را می گیرند و در نهایت، مستقیماً کارکرد اصلی سازمان را انجام می دهند و هسته کسب و کار را در یک سازمان به عهده می گیرند. ولی آنچه در ادبیات کمتر به آن توجه شده همان دلیل اصلی شکست توقع ، یعنی نیازهای مدیریت از این سیستم ها است. به خصوص با توجه به وظیفه خطیر تصمیم گیری مدیریت، لازم موفقیت این سیستم ها پاسخ به نیازهای پشتیبانی تصمیم گیری مدیریت در سطوح مختلف است. بررسی ارتباط میان سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان و پشتیبانی تصمیم گیری می تواند بینش جدیدی را در زمینه اهدافی که طرح و معماری سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان می بایست دنبال نمایند ، ایجاد کند. از دیدگاه دیگر مزایایی که سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان در زمینۀ پشتیبانی تصمیم گیری مدیریت می بایست داشته باشند، مشخص میگردد.
۳-۲. ارزیابی عملکرد:
در رابطه با ارزیابی عملکرد تعاریف های مختلفی ارائه گردید است که به چند مورد اشاره می شود :
ارزیابی عملکرد را می توان ارزیابی نحوه مدیریت مطلوب سازمان و که انها به مشتریان و سایر ذینفعان منتقل می کنند . سنجش عملکرد خود بخشی از نحوه اداره سازمان است سنجش عملکرد باید از لحاظ هزینه اثر بخش بوده و ارزشی را منتقل کند. به هنگام ارزیابی ایجاد موازنه میان معیارهای ادراکی که مستقیما از کاربران خدمات و سایر ذینفعان حاصل می شود و ان شاخص های عملکردی که سازمان ثبت می کند با اهمیت است .ارزیابی عملکرد به فرایند سنجش و اندازه گیری عملکرد دستگاه ها دردوره های مشخص گونه ای که انتظارات و شاخص های مورد قضاوت برای دستگاها ارزیابی شوند شفاف و از قبیل به ان ابلاغ شده باشداطلاق میگردد.
ارزیابی عملکرد به تنهایی یک ابزار مدیریتی است که برای ارزیابی عملکرد شغلی و. شناسایی نقاط قوت و ضعف به کار می رود . همچنین می تواند به ناسایس فرصت های پیشرفت و نواحی که نیاز به اموزش بیشتر یا هدایت و حمایت اضافی دارند کمک نمایند . مدیران از ارزیابی عملکرد برای شناسایی مشکلات یا موانع عملکرد نیز استفاده می کنند.
۱-۳-۲ سیر تحول ارزیابی عملکرد
سابقه ارزیابی عملکرد در شکل ابتدایی و اولیه آن به گذشته های بسیار دور باز می گردد در واقع از همان زمانی که انسان زندگی گروهی را آغاز و پدیده تقسیم کار را در شکل بسیار ابتدایی بین اعضا مقدر داشت به نوعی موضوع ارزیابی را مد نظر قرار داده است. در این دوران ارزیابی عملکرد به صورت ابتدایی وجود داشته است، به گونه ای که افراد موفق نسبت به دریافت پاداش و احتمالا ترفیع مقام نائل می شدند. این شیوه ارزیابی تماما بر اساس قضاوت های ذهنی و شخصی مسئول صورت می گرفته که به صورت کلی و در غالب عباراتی همچون خوب و بد بیان می شد. همگام با گذر زمان و پیچیده تر شدن وظایف و مشخص شدن هر چه بیشتر انتظارات و خواسته ها، ارزیابی عملکرد نیز در جهت تطابق و هماهنگی مسیر رشد و تکامل خود را پیمود.
نظام ارزیابی به صورت گسترده چه در سطح فردی و چه در سطح سازمانی از سال ۱۸۰۰ میلادی در اسکاتلند توسط رابرت اون در صنعت نساجی مطرح شد. استفاده از چوب در رنگ های مختلف به منظور رد یا قبول کالاهای تولید شده در واقع ارزیابی از کیفیت و ستاده سازمان بوده است، رنگ سفید نماد عملکرد عالی، رنگ زرد نماد عملکرد خوب، رنگ آبی نماد عملکرد متوسط و رنگ سیاه نماد عملکرد بسیار بد در خصوص کارایی و عملکرد فرد و نهایتا سازمان مورد استفاده قرار می‌گرفته است. فرایند ارزیابی عملکرد در سالهای اخیر نسبت به گذشته آن به مراتب راه تکامل و پیشرفت را پیموده است، در واقع همگام و همسو با توسعه و تکامل اندیشه های مدیریت در قالب مکاتب مدیریت، فرایند، ماهیت و کارآمدی آن نیز توسعه پیدا کرده است به عنوان مثال می توان به ارزیابی کارکنان، ارزیابی مدیریت و تغییر و توسعه شاخص های ارزیابی در قالب ارائه اصول عام و مبانی مستدل برای ارزیابی سازمان ها تا مدیریت کیفیت فراگیر نیز اشاره نمود از این رو دامنه قلمرو استفاده از ارزیابی عملکرد به تمام ابعاد و جهات فعالیت های انسانی و سازمانی کشیده شده است و در حقیقت امروزه مباحث و موضوعاتی که در جدیدترین عرصه های علمی مطرح می شوند به گونه مستقیم و یا غیر مستقیم به ارزیابی عملکرد مرتبط می شود چرا که هر یک از مفاهیم، فنون و شیوه های نوین علمی در راستای کارکرد هر چه بهتر سازمان ها جهت تحقق فلسفه وجودی و دستیابی به اهداف تدوین شده صورت می گیرد و از آنجا که محور اصلی ارزیابی عملکرد بررسی میزان مطلوبیت این کارکردها می باشد، لذا تمام موضوعات و عناوین مدیریتی به طور مستقیم و یا غیر مستقیم به ارزیابی عملکرد مربوط می شود.
ارزیابی عملکرد دولت و دستگاه های دولتی نیز که بنا به رویکرد مطرح شده پیرامون ارزیابی آنها دارای درجه اهمیت بسیار بوده اند، شکل رسمی و مبتنی به دست آوردهای علمی این نوع نگرش با نظام بازرسی آغاز می شود، سوئد اولین کشوری است که نظام بازرسی در آن تکوین و تحقق یافت . بازرس کل در زبان سوئدی آمبودرن[۱۰] خوانده می شود. وی از مقامات عالی رتبه و طراز اول این کشور بوده است. ظاهرا در حدود سالهای ۱۸۰ میلادی در سوئد مقررات بازرسی شکل گرفته است. به همین جهت مقررات مربوط به بازرسی در این کشور از دیگر کشورهای اسکاندیناوی و کشورهای اروپایی، کامل تر و جا افتاده تر است (آرین پور، ۱۳۷۹، ۱۱). ارزیابی عملکرد دولت به صورت جدی پس از پایان جنگ جهانی دوم و غلبه دیدگاه های کینزی در این زمان مطرح شد، به دلیل شرایط جنگی و افزایش دخالت دولت در کشورها، پس از اتمام جنگ میزان کارآمدی و ضرورت دخالت دولت از سوی نظریه‌پردازان اقتصادی مورد سوال قرار گرفته و همین امر نیز زمینه های ارزیابی نقش دولت در اقتصاد را ایجاد نمود و ادبیات ارزیابی عملکرد دولت به صورت جدی تر مطرح شد. و از آن به بعد بر مبنای همین مباحث ادبیات دخالت دولت و ترکیب خردمند دولت و بازار گسترانیده شد، مهمترین سابقه ارزیابی سیاست های دولت در کشورهای در حال توسعه نیز به اواخر دهه اول استقلال آنها مربوط می شود که در این ارزیابی نتایج گرایش این کشورها در جریان جنگ سرد به سوی هر یک از دو قدرت بزرگ غرب و شرق (آمریکا و شوروی) و اتخاذ سیاست های ارائه شده توسط آنها مورد ارزیابی قرار گرفته و حوزه و نحوه دخالت دولت در این کشورها مورد بازبینی قرار گرفت ارزیابی های صورت گرفته پیرامون تعدیل اقتصادی و نیز ارزیابی دولت های کمونیستی را می توان از این نوع ارزیابی ها قلمداد نمود.
امروزه نیز ارزیابی عملکرد دولت و دستگاه های دولتی متناسب با پیچیدگی دخالت دولت ها در هر کشور همچنان یکی از مهمترین مراحل برنامه ریزی این کشورها قلمداد می شود به طوری که این فرایند هم در کشورهای در حال توسعه و هم در کشورهای توسعه یافته به اجرا در می آید. [۳۰]
۲-۳-۲. ارکان ارزیابی عملکرد چه چیزی باید مورد ارزیابی قرارگیرد؟
شناخت و تشخیص کارکنان با عملکرد برجسته تنها با نگاه ساده انگارانه به اعداد و ارقام امکان پذیر نمی باشد. بنابراین لازم است که معیار هایی برای ارتباط رفتار و عملکرد با استراتژی سازمان شناسایی شود. باید اطمینان یافت که شاخص های عملکرد مناسب و درستی برای ارزیابی کسب و کار موفق به کار گرفته شده است و همچنین این شاخص ها با عملکرد کارکنان تطبیق داده شده است . از این راه سازمان می تواند کارکنان را در جهت ایفای نقش برتر توانمند سازد و این امر خود می تواند در افزایش توانمندی سازمان در اجرای استراتژی موثر باشد. [۱۲]
۳-۳-۲. ارزیابی چه زمانی صورت می پذیرد؟
یکی از مسائل حائز اهمیت در ارزیابی عملکرد زمان ارزیابی است یکی از مهمترین بخش های قابل ارزیابی در مدل شاخص معیار ها و نقاط پایش استخراج شده از استراتژی و برنامه ها، مستندات و فرایند ها است بنابراین یکی از فاکتورهای تعیین کننده زمان ارزیابی وابسته به ماهیت و نوع شاخص معیار ویا نقاط پایش تعیین شده است. [۱۲]
۴-۳-۲. انواع ارزیابی
ارزیابی می‌تواند بر اساس نحوه نگاه به این مقوله، به دو نوع کلی طبقه بندی گردد که عبارتنداز:
ـ ارزیابی آینده نگر^[۱۴] [۱]
ـ ارزیابی گذشته نگر^[۱۵] [۲]
ارزیابی آینده نگر، همانطور که از نامش پیداست نوعی ارزیابی است که:
ـ قبل از تهیه برنامه انجام می‌شود.
ـ برای تعیین منطقی بودن یا حقانیت ایجاد برنامه صورت می‌گیرد.
بنابراین یک ارزیابی آینده نگر، مشخص می‌کند که آیا مسئله یا نیازی وجود دارد که حقانیت برنامه ریزی برای حل آن مسئله یا تامین آن نیاز را توجیه نماید و به این سوال نیز پاسخ دهد که در صورت عدم اجرای برنامه مورد بحث، جامعه با چه پیامدهای منفی مواجه می‌گردد.
در پاسخ به این سوالات است که دولت در مورد پایه‌ریزی یک برنامه تصمیم می‌گیرد.
ارزیابی گذشته نگر همانطور که از نامش پیداست بر خلاف ارزیابی آینده نگر پس از اجرا یا تکمیل برنامه انجام می‌گیرد، ارزیابی گذشته نگر به دو دسته طبقه بندی می‌گردد:
ـ ارزیابی تکوینی^[۱۶] [۳]
ـ ارزیابی تجمیعی^[۱۷] [۴]
ارزیابی تکوینی در مراحل اولیه اجرای یک برنامه انجام می‌شود و فرآیندها و مدیریت برنامه را از ابعاد زیر مورد بررسی قرار می‌دهد.
ـ کارا هستند.
ـ نیازهای مشتریان را مرتفع می‌کنند، یعنی مرتبط و مناسب می‌باشند.
ـ به صورت مطلوب منابع را برای دستیابی به نتایج مورد نظر به کار می‌گیرند.
از طرفی دیگر، ارزیابی تجمیعی ارزیابی است که:
در مراحل نهایی برنامه، یعنی بعد از اتمام مدت زمان مناسب، در فاصله زمانی مراحل اولیه اجرای برنامه تا زمان ارزیابی آن انجام می‌گیرد. این فاصله زمانی، مدت زمان کافی جهت تحقق نتایج مورد انتظار برنامه را به وجود می‌آورد. همچنین پس از تکمیل یک برنامه انجام می‌شود.
غیر از موضوعاتی که ارزیابی تکوینی بر آن‌ها متمرکز است، ارزیابی تجمیعی موضوعاتی نظیر اثربخشی در تحقق اهداف برنامه و خط مشی‌های دولتی مربوط را نیز در بر می‌گیرد. بنابراین ارزیابی از یک برنامه در حال اجرا می‌تواند تمام یا هر یک از موضوعات مورد بحث را بررسی نماید. از طرفی در ارزیابی گذشته نگر که به ارزیابی سیاست‌ها و برنامه‌ها پس از اجرای آن‌ها می‌پردازد، ارزیابی از جنبه‌های مختلف صورت می‌گیرد که این جنبه‌ها می‌توانند مشتمل بر موارد ذیل باشند:
– امکان سنجی فنی، مالی، مکانی، قانونی و سیاسی و اجتماعی
– ارزیابی هزینه _ فایده
ـ کارآیی
ـ ارتباط
ـ کارآمدی
ـ اثربخشی
ـ اقتصاد (صرفه جویی)
ـ عدالت
– ارزیابی حفاظت منابع انسانی، مالی و زیست محیطی
– ارزیابی سازگاری درونی و بیرونی
۵-۳-۲. رویکردهای ارزیابی عملکرد
معیارها و شاخص های عملکردی، متناسب با رونق حوزه های تجاری، اداری و آموزشی رشد قابل توجهی یافت. با شناخت و توسعه تئوری های سازمانی، الگوهای ارزیابی کمی مورد انتقاد جدی صاحب نظران قرار گرفت. ماحصل این تقابل منجر به ابداع دومین نسل الگوهای ارزیابی عملکرد گردید. اندیشمندانی همچون نورتون( ۱۹۹۲ )^[۱۸]، کاپلان( ۱۹۹۲ )^[۱۹]، بیکر^[۲۰] ( ۱۹۹۲) ویلی( ۲۰۰۱ ) ^[۲۱] و هورسینگتون^[۲۲] ( ۲۰۰۱ ) الگوهایی را متناسب با محیط مطالعاتی خود ابداع کردند که منجر به تحول در سازمان های مورد مطالعه گردید. مهم ترین هدف این الگوها بکارگیری نقش های موفقیت برای سنجش میزان دستیابی به اهداف و ماموریتهای سازمانی بود. در سیر تحول این سیستم ها در حالت پیشرفته تر، سومین نسل با نگرش هایی که مبین سازمان استراتژی محور بوده [۴۶ ] و بر کنترل جامع عملکرد مبتنی بر دانش و خلاقیت تمرکز دارد شکل گرفته است. نظام های نوین ارزیابی، عملکرد سازما نها را بر اساس شاخص های کمی و غیرکمی در راستای استراتژی های سازمانی و با هدف ایجاد و توسعه خلاقیت و نوآوری سازمانی در بستر زمانی میان مدت و بلند مدت با بهره گرفتن از سناریوسازی و نگاه به چشم انداز قابل حصول توسعه داد ه اند. صاحب نظرانی همچون بورنی^[۲۳] (۲۰۰۹ )، کایرنکومر ( ۲۰۰۷ ) ^[۲۴]، ریکر ( ۲۰۰۵ ) ^[۲۵]، کاپلان ( ۲۰۰۴ )، سمسون^[۲۶] ( ۲۰۰۲ ) و اسلیک (۲۰۰۱ ) ^[۲۷] از جمله افرادی بودند که دیدگاه های خود را ارائه داده اند . این نوع الگوها در حال حاضر مراحل تکامل خود را میگذرانند [۱۳]. از طرفی، همزمان در روند شکل گیری الگوهای ارزیابی عملکرد بکارگیری آنها در مراکز و دانشگا هها با هدف دستیابی به کیفیت، کارایی و اثربخشی آموزشی مورد توجه مدیران عالی کشورها قرار گرفت. [۴۷][۴۸]
۶-۳-۲. مراحل ارزیابی عملکرد
در برنامه‌ریزی جهت بررسی امکان‌پذیری و نیز بررسی اثربخشی و کارآمدی برنامه‌ریزی صورت گرفته در سه مرحله برنامه‌ها مورد ارزیابی قرار می‌گیرند این مراحل را می‌توان به شرح ذیل بیان کرد.
– مرحله اول: ارزیابی پیش از اجرا (امکان‌سنجی برنامه‌ها).
– مرحله دوم: نظارت و ارزیابی حین اجرا