کاهش تبعیض بین پست ها

۲۲/۰ = ۴۰/۰ *۵۶/۰

۳۳/۰ = ۶۱/۰ * ۹۷/۰ * ۵۶/۰

۵۵/۰

فصل پنجم
بحث و نتیجه گیری
۵-۱ مقدمه
هدف این تحقیق، بررسی تأثیر بازاریابی داخلی و برآیند آن ( امنیت شغلی، رضایت از حقوق و مزایا، توانمند سازی، اطلاع رسانی ، حمایت کاری- خانوادگی، رابطه رهبر- پیرو، کاهش تبعیض بین پست ها) بر رفتار شهروندی مشتری با توجه به نقش هوش اخلاقی کارکنان است و از نوع تحقیقات کاربردی محسوب میشود، با توجه به نتایج حاصل از تحقیق، موضوع و مسئله موردبحث و تحلیل قرار گرفته و به طور واضح تشریح می گردد. نتایج استنتاج شده از مطالعه در راستای رفع مشکل، بهبود و یا ارتقای مساله مورد مطالعه گام بر میدارد و با ارائه پیشنهادات کاربردی منجر به توسعه و شناخت دانش می گردد.
۵-۲ بحث و نتیجه گیری
۵-۲-۱ نتایج حاصل از بررسی فرضیه های اصلی پژوهش
نتایج حاصل از فرضیه ۱-۱
یافته : این فرضیه به این صورت بیان شده است که هوش اخلاقی کارکنان بر رفتار شهروندی مشتری تأثیر مثبت معنی داری دارد.بررسی این فرضیه نشان داد که هوش اخلاقی کارکنان بر رفتار شهروندی مشتری تأثیر مثبت معنی داری دارد و t.value بدست آمده (۱۵/۴) می باشدو مدل ساختاری نشان می دهد هوش اخلاقی کارکنان با ضریب ۶۱/۰ تاثیر معناداری بر رفتارشهروندی مشتری دارد.
نتایج مشابه: چون این فرضیه جنبه نوآوری پژوهش ما می باشد لذا نتایج مشابهی ندارد.و با توجه به نتایج آزمون آماری می توان نتیجه گرفت که هوش اخلاقی کارکنان بر رفتار شهروندی مشتری تاثیر مثبتی دارد،این امر احتمالا بدلیل این است که رعایت اصول اخلاقی و در رأس کار قرار دادن رفتار اخلاقی بر رفتار مشتریان تاثیر می گذارد. به زعم ترنر و بارلینگ (۲۰۰۲) افراد با هوش اخلاقی بالا، همواره کارهای درست را انجام می دهند، اعمال آنها پیوسته با ارزشها و عقایدشان هماهنگ است، عملکرد بالایی دارند و همیشه کارها را با اصول اخلاقی پیوند میدهند . وینسنت (۲۰۰۳) بر این باور است که در عصر حاضر دغدغه و نگرانی مدیران سازمانها و شرکت ها، بروز مشکلات و مسایل پیچیدهای است که از طریق رعایتنشدن اصول اخلاقی توسط زیردستان شکل می گیرد. در این راستا مؤثرترین پدیدهای که میتواند یاور مدیران و راهگشای مسایل و مشکلات باشد، شواهد بسیاری وجود دارند که تعیین اصول و ارزشها مبنایی برای کار در این راه می تواند موثر واقع شود. آنچه مشهود است شکست شرکتها و خسارات وارده به آنها نشان می دهد که در نهایت لحاظ کردن اخلاقیات و حساسیت های اجتماعی در فرایند تصمیم گیری و تدوین استراتژی موجب افزایش سودآوری شرکت خواهد شد. باکلی (۲۰۰۱) اذعان نموده است که اکثر مدیران عالی شرکت های برتر تجاری بر این باورند که رعایت اصول اخلاقی موجب افزایش تصویر مثبت و شهرت سازمان در نزد مشتریان شده، و منبعی برای افزایش مزیت رقابتی بشمار می آید.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

نتایج حاصل از فرضیه ۱-۲
یافته: این فرضیه به این صورت بیان شده است که بازاریابی داخلی بر رفتار شهروندی مشتری تأثیر مثبت معنی داری دارد.بررسی این فرضیه نشان داد که بازاریابی داخلی بر رفتار شهروندی مشتری تأثیر مثبت و معنی داری دارد و t-value بدست آمده ۷۵/۲ می باشد و مدل ساختاری نشان می دهد بازاریابی داخلی با ضریب ۴۰/۰ تاثیر معناداری بر رفتارشهروندی مشتری دارد.
نتایج مشابه: نتایج این تحقیق با نتایج اکبر پورسماکوش(۱۳۹۲) مطابقت دارد. اگر بازاریابی داخلی به طور مؤثر اجرا شود،سازمان، کارکنان راضی خواهد داشت و این باعث می شود کارکنان به منظور بهبود تجربه خدمات مشتریان خارجی،رفتار مثبتی درطول تعامل از خود نشان دهند، که این رفتار منجر به ارزش درک شده ی بالاتری از سوی مشتریان و همچنین رضایت آن ها می شود. برنامه های بازاریابی داخلی با انتشار اطلاعات مربوط به سازمان،مشتریان و رقبا بین همه ی افراد و بخش های سازمان به منظور ایجاد بینش صحیح از نیازها و خواسته های کارکنان و مشتریان بطوری که به طور مستمر به خلق ارزشهای برتر برای مشتریان منجر شود ،موجب ایجاد رفتارشهروندی سازنده ازطرف مشتریان خواهد شد.از طرفی، تئوری مبادلات اجتماعی بیان می دارد،افراد هنگامی که از فعالیت ها و اقدامات هر موجودیتی سود و منفعت کسب می کنند، خود را متعهد به ادای دین می دانند و سعی در جبران و واکنش متقابل دارند. بدین ترتیب اگر

واژه دستگاه در موسیقی کنونی به ترکیبی از موسیقی گفته می شود که تغییر و تحول آهنگ در قالب ان شکل می گیرد و شامل پنج قسمت می باشد.
پیش درآمد
چهارمضراب
آواز
تصنیف
رنگ
دستگاه یا مقام در موسیقی عبارت است از: «توالی نظام یافته قراردادی نمونک های قالبی موسیقیایی به نام نغمه ها و گوشه ها که در حوزه ی تنال آن دستگاه ترتیب یافته است. (سپنتا، ۱۳۶۹: ۲۸۱ به نقل از رفیعی، ۱۳۸۷: ۲۲۴)
به گفته جنیدی: آنچه که امروز دستگاه نامیده می شود، نخست به نام دستان بوده و هر یک از این دستان ها گوشه هایی داشته اند.
ایشان واژه دستگاه را برگرفته از دستان گاه می داند. دستان به معنی گوشه و آهنگ و راه و گاه به معنی سرور است. (جنیدی، ۱۳۷۲: ج۲ به نقل از رفیعی، ۱۳۸۷: ۲۲۳ و ۲۲۴)
حسن کاشانی در رساله کنز التحف اشاره دارد که واژه های مقام، دور، پرده و سرود یا آواز نزد اهل موسیقی منتقل کننده یک معنا هستند و توسط صفی الدینی ارموی وضع شده اند. (بینش(۱)، ۱۳۷۱: ۶۵ به نقل از رفیعی، ۱۳۸۷: ۲۲۴)
– گوشه:
گوشه بافتی است موسیقایی که به تعبیر ساسان سپنتا به عنوان نمونک به کار می رود. گوشه ها براساس تغییر مود، تغییرات وزنی، تغییر در جنبه های قالب و ترکیب آهنگ و ویژگی های حالت و خصلت و منش و تداعی های ژرف ساخت و بافت موسیقیایی تغییر می کنند و از همدیگر تمییز داده می شوند به گونه ای که دو گوشه ی هم نام در دو دستگاه با همدیگر متفاوت اند. (رفیعی، ۱۳۸۷: ۲۲۵)
– ردیف:
استاد مجید کیانی می گوید: منظومه ای از قطعات موسیقی نواحی مختلف ایران است که پاره ای از عام ترین ویژگی های فرهنگی ایران را داراست. (جوادی، ۱۳۸۰: ۸۲۸)
استاد داریوش صفوت می گوید:
ردیف: عبارت است از مجموعه گوشه ها و قطعات مخصوص موسیقی اصیل ایرانی که با نظم و ترتیب مخصوص، دقیق و معین، پشت سر هم قرار گرفته و اجرا می شود. (صفوت، ۱۳۸۶: ۱۹۰)
ردیف: اسلوب و روش ترتیب و هنجار ترکیب گوشه ها و نحوه تقدم و تأخر یا پیش و پس روایت آنان از زبان بزرگان موسیقی را ردیف می گویند. مانند ردیف میرزا عبدالله یا ردیف آقا حسین قلی، درویش خان، موسی معروفی و غیره. (رفیعی، ۱۳۸۷: ۲۲۲۵)
۲-۵ مختصری درباره وجه تسمیه گوشه های موسیقی
درخصوص علت و دلیل نامگذاری گوشه ها مدارک و منابع معتبری در دست نیست، اما آنچه که سینه به سینه نقل شده حاکی از آن است که نامگذاری بعضی گوشه ها مأخوذ از:
– محل های گوناگون سرزمین کهن ایران: زابل، عراق، خاوران، آذربایجانی، بختیاری، گیلکی، شوشتری و …
– گرفته شده از نام های بزرگان موسیقی و اهل هنر: صادقخانی، ضرابی (در آواز بیات ترک)، مرادخانی (در دستگاه ماهور)، نی داوود (در دستگاه همایون)، جوادخانی (نوعی تحریر در گوشه رضوی دستگاه شور)، حسن موسی (آواز ابوعطا).
– توصیف طبیعت و جلوه های آفرینش: سپهر، بحر نور، چکاوک، سارنج، نوروز عرب و عجم.
– حکایت کننده مسائل عاطفی و احساسی: حزین، مویه، راز و نیاز، سوز و گداز، کرشمه، جامه دران و …
– داستان های ادبی و عاشقانه: خسرو و شیرین، لیلی و مجنون
– صدای گرفته شده از پیرامون: زنگ شتر، زنگوله، ناقوس، قطار
لازم به ذکر است بعضی از گوشه ها به دلیل قرابت و نزدیکی که به لحاظ لحن و ملودی دارند گاهی به هنگام اجرا در یکدیگر تداخل می نمایند لذا باید به هنگام خواندن آواز و یا نواختن ساز به منظور ارتقاء سطح کیفی اجرا، این تشابهات ملودیک را از یکدیگر تفکیک کرد.
۲-۵-۱ مثال
گوشه های حجاز در (آواز ابوعطا)، حسینی در (دستگاه شور)، نهفت در (دستگاه نوا)، سلمک در (دستگاه شور) و دلکش در (دستگاه ماهور) و غیره.
یکی از اساتیدی که بر وجه تسمیه گوشه ها اشراف کامل دارند استاد عباس کاظمی هستند. ایشان توسط یکی از استادان خود وجه تسمیه گوشه ها را کاملاً یاد گرفتند. ایشان کتابی تحت عنوان: (وجه تسمیه گوشه های ردیف) نوشته بودند که قرار بود توسط آقای شریعت چاپ شود اما معلوم نیست که چرا این کتاب هیچگاه به دست علاقه مندان تاکنون نرسیده است. در اینجا عین قسمت یاد شده از مصاحبه با استاد عباس کاظمی را که در مورد وجه تسمیه ردیف و گوشه هاست نقل می شود:
چند سال قبل کتاب یک موسیقی شناس خارجی به نام کریستین سن را خواندم که در آن از الحان باربدی نام برده بود و نوشته بود که به تعداد روزهای سال اوستایی ۳۶۰ آواز و به تعداد روزهای ماه ۳۰ نغمه و به تعداد روزهای هفته ۷ دستگاه وجود داشته که اسامی این الحان در دیوان نظامی گنجوئی آمده است. من اکثر این اسامی را حفظ بودن چون گوشه هایی که از استادان قدیم یاد گرفته ام اکثراً به نام همین اسامی است. ضمناً وجه تسمیه این الحان را از میرزا علی قادری یاد گرفته ام. مثلاً گوشه ای در مکتب آوازی اصفهان داریم که اصل آن «دل انگیزان» بوده ولی چون رزاق گزی تعزیه خوان و موسیقی دان دوره سیدرحیم اصفهانی این گوشه را خوب می خواند به نام «رزاقی» معروف شده است. گوشه ی ملانازی نیز یکی از نوروزهاست و چون دایه ی ناصرالدین شاه که اسمش نازی بوده و بالای سر گهواره وی آن را می خوانده به ملانازی معروف شده است.
گوشه ابوعطا نیز برای خود داستانی از این قرار دارد که:

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

فردی انگلیسی از مصر به ایران و برای دیدن بناهای تاریخی اصفهان به این شهر می رود. در اصفهان نزد سیدرحیم اصفهانی رفته و به ایشان می گوید: من عود می زنم و سیدرحیم به وی مایه سارنگ را یاد می دهد. شخص انگلیسی بعد از بازگشت به مصر، در جواب یک موسیقیدان مصری که به وی می گوید:
این مایه موسیقی را از کجا گرفتی؟ می گوید: این را پدر به من عطا کرده است، سپس مصری ها نام ابوعطا بر آن می نهند و بعد این واژه به ایران می آید. شبدیز نام اسب خسروپرویز بود و آن را خیلی دوست داشت.
وقتی این اسب می میرد کسی جرأت خبر مرگ اسب را به خسرو پرویز نداشت تا اینکه باربرد شعری انتخاب و با موسیقی خاصی آن را در حضور خسرو پرویز اجرا می کند و خبر مرگ شبدیز را حین اجرای موسیقی می دهد که به آن مایه «شبدیزی» می گویند. (برگرفته از سایت: www.rajazz.blogfa.com به نقل از اکبر گلپایگانی)
انتساب بعضی از گوشه ها به نام شهرها و نواحی مختلف ایران از قبیل خوزی منسوب به خوز یا خوزستان و زاولی منتسب به زاول یا زابل آن هم با سوابق اساطیری آن ها و اصفهانک در نسبت به اصفهان با کاف نسبت یا صغیر نمونه دیگری از وجه تسمیه گوشه هاست. (بینش، ۱۳۶۶: ۳۱۱)
گوشه نیریز نیز علی الظاهر باید منسوب به فارس و مثل آواز دشتی در ردیف های جدید گویای آهنگ های جالب توجهی در آن ناحیه باشد. (بینش، ۱۳۶۶: ۳۱۱)
فصل سوم:
درباره استاد محمدرضا شجریان
۳-۱ درآمد
نظر به اینکه این پژوهش به بررسی آلبوم های استاد محمدرضا شجریان پرداخته است لذا لازم است در این فصل مختصری درباره زندگی نامه و ویژگی های آوازی ایشان اشاره شود.
۳-۲ بیوگرافی
استاد محمدرضا شجریان در مهرماه ۱۳۱۹ در شهر مقدس مشهد چشم به جهان گشود. پدربزرگش – علی اکبر- از مالکان سرشناس مشهد و پدرش – مهدی- از قاریان و مدرسین برجسته مشهد بود.
شجریان از سن چهارسالگی به تشویق پدر به آموزش قرآن پرداخت و تحت تعلیم و تربیت پدر و همت والای خود به موفقیت های چشمگیری نایل شد.
به گفته ایشان:
« پدرم که استاد القراء بود، مرا از کودکی به جلسات قرآن می برد و من در آنجا قرآن خواندن را نزد او یاد گرفتم » (مطلق، کاظم، عابدینی، مهدی، ۲۷۶:۱۳۸۳ )
می توان گفت هنر قرائت قرآن اولین هنر مهم استاد محسوب می شود. پی گیری و پیشرفت در این هنر که تحت تأثیر توجهات پدر و ذوق خود ایشان تحقق یافته است، اثرات روحی و معنوی قابل توجهی بر وی داشته و شخصیت ایشان را به لطافتی ویژه و آوازشان را به عطری معنوی مقرون ساخته است.

در اواخر دهه ۹۰ جلسه فوق العاده مجمع عمومی سازمان ملل براساس قطعنامه شماره ۳۷۷ مورخ سه نوامبر ۱۹۵۰ تحت عنوان اتحاد برای صلح تشکیل شد. توجه مجمع به طور خاص تصمیم رژیم اسرائیل در مورد ساخت شهرکهای یهودی نشین در شرق بیتالمقدس، جبل ابو غنایم و سایر نواحی را غیر قانونی دانست. در این جلسه در تاریخ ۲۵ آوریل ۱۹۹۷، یک قطعنامه صادر شد. در این قطعنامه از دبیر کل خواسته شد تا موقعیت را در منطقه تحت نظر داشته باشد و یک گزارش در مورد اجرای این قطعنامه در طی دو ماه از تاریخ قطعنامه به مجمع عمومی گزارش کند. این گزارش به طور خاص باید در مورد ساخت و سازهای جدید اسرائیل در جبال ابو جنیم و سایر فعالیتهای غیر قانونی اسرائیل در شرق بیت المقدس و سایر مناطق اشغالی باشد.^[۱۷۵] دبیر کل در گزارش ۲۶ ژوئن سال ۱۹۹۷ خود بیان داشت که براساس اطلاعاتی که در دسترس سازمان ملل متحد قرار گرفته تا ۲۰ ژوئن ۱۹۹۷ اسرائیل ساخت و ساز شهرکها را در جبل ابو و جنیم متوقف نکرده است.^[۱۷۶]

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

لازم به توضیح است که هنوز اسرائیل نه تنها شهرک سازی را متوقف نکرده است بلکه با وجود فشارهای بین المللی و حتی پس از رئیس جمهوری باراک اوباما در آمریکا شهرک سازی را گسترش هم داده است.
در قطعنامه ۱۰۹/۶۲ مجمع عمومی نگرانی عمیق خود را درباره تداوم نقض سیستماتیک حقوق بشر مردم فلسطین توسط اسرائیل به عنوان دولت اشغالگر ابراز کرد. از جمله موارد نقض حقوق بشر در این مناطق میتوان به استفاده از زور، تنبیه دسته جمعی، اشغال مجدد مناطق محاصره شده و بسته، ساختن دیوار اموال و زیر ساخت و کلیه اعمالی که با هدف تغییر موقعیت حقوقی طبیعت جغرافیایی، و ترکیب جمعیتی مناطق اشغالی از جمله بیت المقدس صورت پذیرفته است،^[۱۷۷]
“اساسنامه نورنبرگ یکی از موارد جنایت علیه بشریت را نقل و انتقال افراد در سرزمین های اشغالی میداند.”^[۱۷۸]
بر این اساس می توان رفتار اسرائیل را هم براساس قواعد کلی حقوق بینالملل و هم به شهادت نهادهای معتبر و بی طرف جهانی، رفتاری نژاد پرستانه محسوب کرد که برمبنای حقوق کیفری بین المللی به عنوان مجموعهای از اقدامات جنایت بار قابل تعقیب و مجازات تلقی میشود.^[۱۷۹]
گفتار ششم: حق دریافت کمکهای بشر دوستانه
هدف از حق کمکهای بشر دوستانه کمک رسانی به آسیب دیدگان حوادث و سوانح میباشد. حوادث طبیعی مانند زلزله و حوادث غیر طبیعی مانند جنگ، وظیفه تسهیل کمک رسانی به قربانیان در مناطق اشغالی به عهده قوای اشغالگر میباشد در حالی که رژیم اسرائیل با اعمال محاصره علیه نوار غزه گذرگاههای این منطقه را به روی فلسطینیان بسته است.^[۱۸۰] دولت مصر نیز با وجود درخواستهای مکرر مردم کشورهای عربی و اسلامی، از بازگشایی دائم گذرگاه رفح به عنوان تنها گذرگاه ارتباطی فلسطینیان با جهان خارج خودداری میکند.
آژانس کار و کمک به پناهندگان خاورمیانه در گزارش خود به کنفرانس اعضای عالیرتبه کنوانسیون چهارم ژنو مرکز کنفرانس بین المللی ژنو ۶ دسامبر ۲۰۰۱ شرایط بشر دوستانه در کرانه باختری و نوار غزه در این باره چنین گزارش داد:
“کامیونهای آرم دار آژانس هنگام ورود یا خروج غزه با پردهای با عنوان ممنوع روبرو شدند. مقامات اسرائیلی در کارنی ^[۱۸۱] هزینه ترانزیت را به کامیون ها تحمیل کردند و از کامیونها خواستند تا کلیه کالاها، به غیر از کالاهای داخل کانتینر را از کامیون ها تخلیه کنند و به روی کامیون دیگر در مبادی ورودی بارگیری کنند و در نتیجه چنین دستوری، انبار آژانس در بیت المقدس بیش از ۴۲ کامیون ده تنی مملو دارو و سایر کالاهای ضروری به منظور ارسال به غزه انباشته شدهاند. نماینده های بیشماری با مقامات اسرائیلی جهت یافتن راه حلی برای این مشکل مذاکره کردند، ولی تاکنون این مذاکرات بی نتیجه بود.
از عبور آزاد خودروها و پرسنل آژانس تحت برنامه فوق العاده آژانس فعالیت میکنند، ممانعت شد این ممانعت موجب ایجاد مشکل در توزیع کمکهای بشر دوستانه آژانس شد اجازه بدهید تا من این امر را با یک مثال که در سپتامبر امسال به وقوع پیوست، روشن کنم. آژانس شروع به توزیع غذا در جنین در کرانه باختری کرد. در آن زمان برای یک ماه شهر تحت مقررات حکومت نظامی اداره میشد. عرضه کالا به شهر با مشکل جدی روبرو شد. در ساعت هفت و نیم صبح روز ۱۳ دسامبر یک کاروان شامل چهار کامیون از نابلس عازم جنین (یک مسافت ۲۰ کیلومتری) دند. کاروان در اولین ایست بازرسی از سه ایست بازرسی در مسیر راه متوقف شد علیرغم برقراری ارتباط دائم با ارتش اسرائیل کاروان نتوانست تا ساعت دو بعد از ظهر به جنین برسد. در زمانی که هیات میخواهد در عصر همان روز به نابلس بازگردد، کاروان مجددا در یم ایست بازرسی دیگر متوقف شد. تقاضاهای متعدد برای کسب اجازه از ارتش اسرائیل برای عبور کاروان رد شد و کمی قبل از نیمه شب پرسنل آژانس وارد یک روستا در نزدیکی روستای سیلت الداهر^[۱۸۲] وارد شد. آنها را مجبور کردند که شب را در آن روستا بگذرانند. روز بعد کاروان روستا را ترک کرد و ساعت شش و سی دقیقه صبح به نابلس رسید، یعنی در واقع حدود بیست و چهار ساعت بعد از آن که سفر را آغاز کردند.”^[۱۸۳]
مطابق مقررات مختلف کنوانسیون چهارم ژنو نیروی اشغالگر موظف به احترام به حق حیات و آزادی و تامین نیازهای اساسی زندگی و دسترسی به غذا و دارو و کمکهای پزشکی و حفظ اموال آنها و احترام به مالکیت آنان میباشند. در طول محاصره طولانی مدت غزه اسرائیل با نقض تعهداتی که موضوع مواد ۵۳، ۵۵، ۵۹ و ۱۴۷ کنوانسیون چهارم ژنو میباشد، در واقع تمام مردم فلسطین را مورد مجازات دسته جمعی قرار داده است. اسرائیل مانع ارسال دارو، غذا و سوخت به کرانه غربی تا سال ۲۰۰۷ و نوار غزه تا هنگام نگارش این پژوهش شده است. تنبیه دسته جمعی فلسطینیها موجب خشم و نومیدی همگان در مناطق اشغالی فلسطین شده است. و نگرانی برای حقوق جمعیت غیر نظامی در مناطق اشغالی پس از جنگ شش روزه ۱۹۶۷ اولین بار در قطعنامه شماره ۲۳۷ در سال ۱۹۶۷ توسط شورای امنیت بیان شد. در این قطعنامه از دولتهای درگیر خواسته شده است تا مقررههای کنوانسیون چهارم ژنو در مورد اصول حقوق بشر دوستانه بین المللی را اجرا کنند.^[۱۸۴] بحرانهای تکراری و خشونتهای مربوطه فشار اقتصادی جدی را بر زندگی فلسطینیهای مناطق اشغالی تحمیل کرد. بر طبق گزارش هماهنگ کننده خاص برای روند صلح خاورمیانه در مورد وقایع اکتبر ۲۰۰۰ تا ۳۱ ژانویه ۲۰۰۱ تلفیق بسته شدن راه های ورودی محدودیتهای نقل و انتقال در داخل بسته شدن سرزمینهای بین المللی موجب مجموعهای از محدودیتهایی است که به فلسطینیها تحمیل شده است. دفتر مرکزی امار فلسطین گزارش داده است به طور متوسط تولید سرانه داخلی در سال ۲۰۰۰، ۷/۵۰ درصد به طور مستقیم کمتر شده است. طبق این گزارش درصد بیکاری در ایام حکومت نظامی ۳/۶۳ درصد میباشد. فشار اقتصادی ناشی از اشغال، وضعیت اسفباری را به مردم فلسطین تحمیل کرده است.^[۱۸۵]
شکایاتهای فراوانی در مورد نقض حقوق بشر در مناطق اشغالی تسلیم مراجع صلاحیت دار شده است. برای مثال در گزارش دبیر کل به شورای امنیت در سال ۱۹۸۷ به موارد زیر اشاره شده است.^[۱۸۶]
۱- شیوه خشن مهار شورش، تعدی بی هدف بر ضد افراد
۲- ممنوعیت گسترده عبور و مرور
۳- بازداشتهای اداری و اعمال خشونت در مراکز بازداشت
۴- بازجویی با بهره گرفتن از روش های خشن توسط اداره خدمات امنیت عمومی
۵- مصادره اراضی فلسطینیها در مناطق اشغالی و شهرک سازی و اسکان اسرائیلیها در این اراضی
۶- تدارم راه های ویژه برای دستیابی شهرک نشین ها به ذخائر آب
۷- تبعید افراد و سایر روش های نقض حقوق فردی برای مثال ممنوعیت اجتماعات خانوادگی^[۱۸۷]
۸- جلوگیری از آموزش و پرورش، بستن مدارس و دانشگاه امتناع از داده گذرنامه به دانشجویان فلسطینی برای ادامه تحصیل در خارج از کشور
۹- تخریب و یا مهر و موم کردن خانه افراد مظنون به نقض امنیت
۱۰- وجود نارسائی و نقض در نظام قضائی ایجاد مانع در دفاع به عنوان دلایل امنیتی و فقدان دادرسی عادلانه در دادگاه عالی اسرائیل برای فلسطینیها
۱۱- تبعیض اقتصادی در مورد سرزمینهای اشغالی، به منظور جلوگیری از توسعه کشاورزی و صنعتی نگه داشتن بازار این مناطق به صورت بسته و استفاده از کارگران فلسطینی به عنوان منبع کار ارزان برای اسرائیل
سازمان های حقوق بشری فلسطینی و اسرائیلی از جمله بت سلم، سازمانهای بین المللی حقوق بشری و ارگانهای مختلف سازمان ملل متحد موارد متعدد نقض کنوانسیون چهارم ژنو توسط اسرائیل را گزارش کردهاند.
عفو بین الملل معتقد است که میزان و شدت تخلف از حقوق بین الملل بشر دوستانه و حقوق بشر در مناطق اشغالی فلسطین به حدی است که ضروری میباشد که شورای حقوق بشر راه حلهایی برای کلیه افرادی که در این منطقه حقوقشان نقض میشود پیدا کند.^[۱۸۸]
تجدید نظر عقلانی شدن و گسترش حقوق بشر باید بدون پیش داوری و تعصب نسبت به مدت زمانی که کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل این نهاد و ماموریت را ایجاد کرده است، صورت گیرد. قطعنامه ۲/۱۹۳۳ فوریه ۱۹۹۳ بر روی مسئله نقض حقوق بشر در مناطق غربی اشغال شده از جمله فلسطین میباشد که گزارشگر ویژه در ابتدا به این منظور ایجاد شده بود که تا زمان پایان اشغال اسرائیل در این مناطق به کمیسیون گزارش کند. مقررات قطعنامه (شماره ۱/۵) شورا تائید کرد که مدت زمان ماموریت گزارشگر ویژه تا پایان اشغال اسرائیل میباشد.
عفو بین الملل به شورا اصرار کرده است که برنامه ای در جهت بررسی عقلانی کردن و گسترش این هیات در جلسه ۲ سپتامبر ۲۰۰۸ شورای حقوق بشر ترتیب بدهد.^[۱۸۹]
گفتارهفتم: حق مالکیت، کار و آزادی مذهب
طبق ماده ۱۷ اعلامیه جهانی حقوق بشر هر شخصی به تنهایی یا به صورت جمعی حق مالکیت دارد و هیچ کس را نباید خود سرانه از حق مالکیت محروم کرد.
حق کار در اعلامیهی جهانی حقوق بشر و نیز میثاق بین المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مورد تاکید قرار گرفته است. به موجب مادهی ۲۳ اعلامیه «هر کس حق دارد کار کند، کار خود را آزادانه انتخاب نماید، شرایط منصفانه و رضایت بخشی برای کار خود خواستار باشد و در مقابل بیکاری مورد حمایت قرار گیرد.»
مادهی ۶ میثاق حق کار را شامل حق هر شخص در جهت فرصت برای دسترسی به امرار معاش از طریق کار میداند با ساخت دیوار مستعدترین زمینهای کشاورزی در بخش اسرائیل قرار گرفته است، مطابق گزارش دبیر کل به مجمع عمومی در سال ۲۰۰۳ ^[۱۹۰] بر اثر ساخت دیوار حائل کشاورزان بیش از پنجاه روستا از دسترسی به مزارع خویش محروم خواهند بود. بدون تردید ایجاد این وضعیت صریحاً مغایر با حق کار است که در اسناد حقوق بشری مورد توجه قرار گرفته است. مادهی ۱۸ میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی حق آزادی مذهب را به عنوان یکی از حقوق بشر مطرح کرده مقرر کرده است:
«هرکس حق آزادی فکر و وجدان و مذهب دارد این حق شامل آزادی داشتن یا قبول یک مذهب یا اعتقاد به انتخاب خود و نیز آزادی ابراز مذهب یا معتقدات خود به صورت علنی یا پنهانی و حق اجرای آداب و اعمال تعلیم مذهبی است.» هم چنین بر پایهی ماده ۵۸ کنوانسیون چهارم ژنو «دولت اشغالگر به روحانیون مذهبی اجازه خواهد دادکه کمک مذهبی به هم کیشان خود را تأمین نمایند». ساخت دیوار حائل مانع دسترسی بدون مانع فلسطینیها به اماکن مذهبی آنها شده است. براساس گزارش کیمته ویژه در مورد اعمال اسرائیل در نوامبر ۲۰۰۸، تاثیر گذار در حقوق بشر، فلسطینیها و سایر عربهای ساکن مناطق اشغالی،^[۱۹۱] دیوار، دانش آموزان و معلمها را از مدارس خود جدا میکند از ۳۳۰۰۰ دانشآموز و دانشجو و ۲۰۰۰ معلم در مدارس شرق بیتالمقدس، ۶۰۰۰ دانش آموز و بیش از ۶۵۰ معلم برای دسترسی مدارس خود با مشکل روبرو هستند. درصد افرادی که میان فلسطینیهای ساکن مناطق اشغالی، ترک تحصیل کردهاند در ۲۰۰۷ افزایش یافته و به ۴/۳۳ درصد میان مردان و ۴/۲۷ درصد برای زنان رسیده است.^[۱۹۲] مدارس سخت در حال تلاش برای یافتن معلمان واجد شرایط محلی هستند. بر خلاف آن مدارس در سایر مناطق، با مشکل حضور تعداد زیادی دانش آموز در یک کلاس روبرو هستند. زیرا دانش آموزانی که از مدرسه خود؛ در مناطق تحت محدودیتهای امنیتی، بیرون میآیند، مجبور هستند که به مدارس داخل حرم دیوار بروند.
همان منبع گزارش میدهد که اقدامات امنیتی که توسط ارتش اسرائیل انجام شده، موجب فشارهایی در دستیابی مراکز مذهبی شده است. باساخت دیوار تنها فسطینیهایی که مجوز دریافت کردهاند، میتوانند به مراکز عبادی بیت المقدس مانند مسجدالاقصی و مقبره مقدس بروند. حتی برای کسانی که کارت شناسایی بیت المقدس را دارند، دسترسی به مسجدالاقصی در روزهای جمعه قطعی و آسان نیست. به دلایل امنیتی بخصوص مردان جوان چندین بار قبل از ورود به مسجد کنترل میشوند.
با توجه به این که ساخت دیوار حائل که مصداق بارز نقض بشر دوستانه و حقوق بشر در سرزمینهای اشغالی فلسطین میباشد و نظر به این که اساس ماده ۳۸ اساسنامه دیوان بینالملل دادگستری رویه قضایی از منابع حقوق بینالملل به شمار میرود. در مبحث آتی به بررسی رای مشورتی دیوان بین الملل دادگستری پرداخته میشود.
مبحث دوم: ساخت دیوار حائل و رای مشورتی دیوان بین المللی دادگستری لاهه^[۱۹۳]
رژیم اسرائیل از سال ۱۹۷۷ میلادی سیاست تهاجمی در جهت استقرار جمعیت غیر نظامی خود در کرانه غربی رود اردن را آغاز کرد. در تاریخ ۲۶ فوریه ۱۹۹۷ تصمیم گرفت که در جنوب بیت المقدس اقدام به ساخت یک شهرک بزرگ اسرائیلی کند. بین ساخت دیوار حائل و مسائل مربوط به استقرار جمعیت غیر نظامی اسرائیل در سرزمینهای اشغالی ارتباط مستقیم و تنگاتنگی وجود دارد. پروفسور جان داگراد، گزارشگر مخصوص در مورد وضعیت حقوق بشر در قلمرو فلسطین اشغالی در بیانیه خود در شصتمین نشست کمیسیون بشر ۱۹ مارس ۲۰۰۴ ابزار داشت:^[۱۹۴]
“ساخت دیوار از نظر حقوقی در ابعاد وسیعی، املاک فلسطینیها را نابود کرد. درختان زیتون و مرکبات ریشه کن شدند و زمینهای کشاورزی تبدیل به زمین بایر شدند. مصادره زمینها برای ساختن دیوار بدون طی پروسه مراحل قانونی انجام شد. نظام کسب اجازه برای منطقه بسته یک مسئله بشر دوستانه است. اسرائیل مدعی است که دیوار را جهت ممانعت از ورود مبارزان انتحاری فلسطینی به داخل اسرائیل و برای حفظ امنیت شهروندان خود ساخته است. اگر واقعا هدف اسرائیل از ساخت دیوار نقطه نظرهای امنیتی است پس چرا اسرائیل نگران فلسطینیهای ساکن روستاهایی که در اسرائیل هستند نیستند. نتیجه گیری گزارشگر ویژه حقوق بشر در مورد دلیل اسرائیل، فقط غصب قسمتهای بیشتری از سرزمین فلسطین است که این عمل خود نقض حقوق بشر دوستانه میباشد. جیمی کارتر رئیس جمهور اسبق امریکا در کتاب فلسطین صلح نه آپارتاید، تصدیق میکند که هر آن چه اسرائیل میخواسته مصادره کند از وجود دیوار استفاده کرده است. اسرائیل کنترل کامل فلسطینهای آن طرف دیوار را دارد.^[۱۹۵] دیوار مانع خود مختاری فلسطینیها شده، که طبق مصوبات سازمان ملل متحد از حقوق طبیعی آنان است، و قوانین حقوق بینالملل بشر دوستانه را در مورد ممنوعیت ضمیمه کردن مناطق اشغالی به کشور دولت اشغالگر نقض کرده است. اسرائیل اصول اساسی حقوق بین الملل و حقوق بین الملل بشر دوستانه را با ساخت دیوار نقض کرده است. با رای مشورتی دیوان بین المللی دادگستری در مورد غیر قانونی بودن ساخت دیوار، تداوم ساخت دیوار تنها مبین این مسئله است که اسرائیل برخلاف ادعاهای خود، در جهت مخالفت با روند صلح و مذاکره با فلسطینیها در مورد آینده مناطق اشغالی؛ گام بر میدارد شهرک سازی و انتقال شهروندان کشور اشغالگر در مناطق اشغالی نقض حقوق بشر و حقوق بشر دوستانه میباشد. صلح در منطقه باید در چهارچوب مقررههای حقوق بینالملل صورت پذیرد و نقض این حقوق توسط اسرائیل به معنای عدم همکاری اسرائیل در این روند میباشد.”^[۱۹۶]
تصمیم اسرائیل در مورد ساخت دیوار حائل سبب شد تا مساله توسط جامعه عرب به شورای امنیت ارجاع شود. ولی متاسفانه وتوی دولت آمریکا در تاریخ ۲۱ مارس ۱۹۹۷ سبب شد شورای امنیت نتواند در مورد مساله مربوط به استقرار جمعیت غیر نظامی تصمیمی اتخاذ کند. از این رو مساله به مجمع عمومی سازمان ملل متحد در دهمین اجلاسیه ویژه اضطراری مجمع، ارجاع شد. مجمع اضطراری ویژه قبل از ارجاع مساله به دیوان از طریق درخواست رای مشورتی؛ تصمیمات بسیار مهمی اتخاذ نمود یکی از این تصمیمات مهم این بود که از دولت سوئیس به عنوان امین چهار کنوانسیون ژنو ۱۹۴۹ خواست که کنفرانسی با شرکت دولتهای عضو این اسناد بین المللی تشکیل دهد. دولت سوئیس رد پاسخ به این درخواست در دو نوبت اقدام به دعوت از دولتهای عضو این کنوانسیونها کرد. همایش دوم مهم است زیرا در خاتمه این همایش، در تاریخ ۵ دسامیر ۲۰۰۱، دولتهای عضو این کنوانسیونها بخصوص کنوانسیون چهارم در مورد حمایت غیر نظامی اعلامیه ای را صادر کردند. در این اعلامیه متذکر شدند که رژیم اسرائیل موظف به اجرای تعهدات خود براساس کنوانسیون چهارم است.
در حالی که در موارد متعددی رژیم اسرائیل به تعهدات خود بی توجه بوده و ترتیبات کنوانسیون چهارم را نقض کرده است.
در طول این مدت برنامههای اسرائیل در جهت ساخت دیوار حائل ادامه داشت تا بالاخره در ۳۱ ژوئن ۲۰۰۳ فاز اول ساختمان این دیوار به اتمام رسید و همین امر سبب گریده تا موضوع بار دیگر به شورای امنیت ارجاع گردد ولی بار دیگر به دلیل وتوی ایالات متحده امریکا مساله با ناکامی مواجه شد.^[۱۹۷]
در تاریخ ۸ دسامبر ۲۰۰۳، در پی وتوی آمریکا در شورای امنیت در مورد مساله ساخت دیوار حائل، مجمع عمومی سازمان ملل متحد از دیوان بین المللی دادگستری تقاضای رای مشورتی در این قضیه کرد. دیوان به صراحت در این قضیه رای داد که ساخت دیوار حائل نقض حقوق بین الملل میباشد.
دیوان از اسرائیل خواست تا دیوار را منهدم کند. دیوان اسرائیل را ملزم کرد تا تمامی خسارات وارده به اشخاص حقیقی و حقوقی را براساس روش های جبران خسارت در حقوق عرفی پرداخت کند. دیوان در رای خود به بند ۶ ماده ۴۹ کنوانسیون چهارم ژنو استناد کرد. طبق ماده ۴۹ دولت اشغالگر حق جابجایی جمعیت غیر نظامی خود به مناطق اشغال شده را نداشته و حق شهرک سازی هم ندارد.^[۱۹۸]دیوان در بند «D» قسمت اجرایی با استناد به ماده یک مکرر کنوانسیونهای چهارگانه ژنو از دولتها و سازمان ملل متحد میخواهد که ترتیبات کنوانسیون را رعایت کرده و از شناسایی این دیوار خودداری کرده و با رژیم اسرائیل به هیچ وجه برای ساخت این دیوار همکاری نکنند.^[۱۹۹]
دیوان در قضیه مشورتی دیوار حایل (۲۰۰۴) اعلام کرد که قواعد و مقررات لاهه، که اسرائیل عضو آن نمیباشد به صورت قسمتی از عرف حقوقی در آمده است و به همین دلیل قابل اجراست و از طرفی این قواعد به وسیله همه اعضا و همچنین آئین دادرسی مورد شناسایی قرار گرفتهاند.^[۲۰۰]
اسرائیل با وجودی که در سال ۱۹۵۱ به کنوانسیونهای ژنو پیوسته است، اما نسبت به سرزمینهای اشغالی فلسطین آنها را قابل اعمال نمیداند. اسرائیل چنین استدلال میکند:
“کنوانسیون چهام ژنو تنها در جائی اعمال میشود که قدرت بیرون رانده شده از سرزمین مورد بحث حاکم مشروع آن سرزمین بوده باشد اما نه اردن و نه مصر طی سالهای پیش از جنگ ۱۹۶۷ قدرت حاکم مشروع در کرانه باختری و نوار غزه نبودهاند. از قرار معلوم منطق اسرائیل در اتخاذ این موضع بیم از آن بوده است که پذیرش صریح قابلیت اجرای کنوانسیون چهارم ژنو امکان دارد اینگونه تفسیر شود که اسرائیل رسما پذیرفته است که سرزمینهای اشغالی تحت حاکمیت دولتی بوده که قدرت اشغالگر جانشین آن شده است به عبارت دیگر اسرائیل این موضوع را به رسمیت شناخته است که مصر در نوار غزه و اردن در کرانه باختری و بیت المقدس شرقی حاکمیت داشتهاند.”^[۲۰۱]
در این ارتباط دیوان دادگستری بین المللی اعلام داشت:
“مطابق پاراگراف اول ماده دوم کنوانسیون چهارم ژنو کنوانسیون وقتی قابل اعمال است که دو شرط محقق شده باشد: اول آن که مناقشه نظامی صورت گرفته باشد بدون توجه به این که حالت جنگ اعلام شده باشد و دیگر این که مناقشه بین دو کشور رخ داده باشد علی الخصوص کنوانسیون در مورد سرزمینهای که در جریان جنگ توسط یکی از کشورها اشغال میشود نیز قابلیت اعمال پیدا میکند.”^[۲۰۲]
با وجودی که اسرائیل به میثاقهای بین المللی حقوق مدنی و سیاسی و حقوق اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی، کنوانسیون حقوق کودک، کنوانسیون بین المللی رفع همه اشکال تبعیض علیه زنان، کنوانسیون رفع همه اشکال تبعیض نژادی و همچنین کنوانسیون منع شکنجه و سایر رفتارهای غیر انسانی و تحقیر آمیز و مجازاتهای غیر انسانی پیوسته است اما همچنان قابلیت اعمال حقوق بشر در سرزمینهای اشغالی فلسطین را منتفی میداند.^[۲۰۳]
دیوان بین المللی دادگستری نظر اسرائیل را در مورد عدم قابلیت اعمال حقوق بشر در مناطق اشغالی فلسطین را رد کرد. دیوان بیان داشت که:
” اسرائیل به عنوان دولت اشغالگر سرزمینهای اشغالی را بیش از ۳۷ سال تحت صلاحیت خود داشته است و در جهت اختیاراتی از این جهت که برای اسرائیل وجود دارد این رژیم متعهد به اجرای میثاق بین المللی حقوق اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی نیز میباشد. همچنین اسرائیل در راه اعطای این حقوق در مواردی که اختیار آن به مقامات فلسطینی واگذار شده است. متعهد به عدم ایجاد مانع میباشد.”^[۲۰۴]

چای سبز

۱/۱۰

۱/۴۶

۱/۴۹

۱/۴۳

۱/۶۸

۱/۹۵^a

۲/۳۱

۲/۰۰

۱/۸۳

SEM

۰/۰۰۷

۰/۰۱۲

۰/۰۱۰

۰/۰۰۹

۰/۰۲۱

۰/۰۲۹

۰/۰۳۲

۰/۰۲۱

۰/۰۱۶

معنی داری

ns

ns

ns

ns

ns

*

ns

ns

ns

ns اختلاف معنی دار نیست.
* اختلاف در سطح ۵ درصد معنی دار است (P<0/05).
در هر ستون حروف نامتشابه وجود تفاوت معنی دار میان میانگینها را نشان میدهد.
۴-۶- پارامترهای خونی
نتایج جدول ۴-۹ نشان داد، جوجههای تغذیه شده با آنتی بیوتیک بطور معنی داری از سطح کلسترول (p<0/01) و HDL (p<0/05) بالاتری نسبت به گروه شاهد برخوردار بودند. علاوه براین جوجههای که چای سبز استفاده کرده بودند، بطور معنی داری سطوح کلسترول و تری گلیسیرید پایینتری در مقایسه با گروه شاهد داشتند (p<0/01). استفاده از چای کامبوچا در این آزمایش بطور غیرمعنیداری میزان HDL خون را افزایش داد. جوجههای تغذیه شده با پروبیوتیک نیز بطور غیر معنیداری از سطح بالاتر HDL نسبت به گروه شاهد برخوردار بودند. همچنین استفاده از پری بیوتیک در این آزمایش بطور غیر معنی داری تری گلیسیرید را کاهش و HDL را افزایش بخشید.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

با توجه به نقش باکتریهایی نظیر لاکتوباسیلوسها و بیفیدوباکترها در کاهش کلسترول خون، و همچنین نقش آنتی بیوتیک ویرجینیامایسین در مهار باکتریهای گرم مثبت (نظیر لاکتوباسیلوسها و بیفیدوباکترها) بخاطر نقش ضد باکتریایی ویرجینامایسین علیه باکتریهای گرم مثبت احتمال دارد آنتی بیوتیک ها کلسترول سرم را افزایش دهند. همچنین گزارش شده که در هنگام استفاده آنتی بیوتیک در نتیجه کاهش بار میکروبی روده، تحریک ایمنی کاهش پیدا میکند. این احتمال است که در غیاب تحریک ایمنی، نیاز به انرژی برای ایجاد پاسخ ایمنی کاهش یابد، در این حالت انرژی اضافه قابل دسترس (احتمالاً در فرم استیل-کوآ) صرف افزایش سنتز بافت چربی و کلسترول میشود، که این امر منجر به افزایش چربی حفره بطنی و کلسترول سرم میگردد (هامفری و همکاران، ۲۰۰۲؛ خووی دوانکیت و همکاران، ۲۰۰۴).
عبدالهی (۱۳۸۰)، سطوح مختلف پروبیوتیک دو سویه را بر روی جوجههای گوشتی آزمایش نمودند. در این آزمایش پروبیوتیک باعث کاهش غیر معنی داری در کلسترول پلاسما شد که به دز پروبیوتیک مورد استفاده بستگی داشت. در تحقیق دیگری که توسط فیوریلو (۲۰۰۲) صورت پذیرفت، مصرف پروبیوتیک و پری بیوتیک کاهش معنی داری در کلسترول سرم جوجه های گوشتی ایجاد نکرد. هرچند که در تیمارها روند کاهش کلسترول محسوس بود.
مکانیسمی که بوسیله آن میکروارگانیسمهای پروبیوتیک میتوانند غلظت لیپیدهای خون را کاهش دهند بطور دقیق روشن نیست. تعدادی از فرضیههایی که در این رابطه مطرح میباشند در زیر ذکر شده است، هرچند که اثبات این فرضیه ها نیازمند تحقیقات بیشتری است (هوسن و یویکن، ۱۹۹۹).

• ایجاد فرآوردههای حاصل از تخمیر میکروبی مانند استات، پروپیونات و احتمالاً لاکتات ممکن است لیپیدهای سیستمیک و مقادیر کلسترول خون را تحت تأثیر قرار دهند.

• باکتریهای تولید کننده اسید لاکتیک ممکن است کلسترول را مستقیماً جذب و مصرف نمایند.

• دکونژوگه شدن اسیدهای صفراوی که توسط باکتریها انجام میگیرد ممکن است دفع مدفوعی این اسیدها را افزایش دهد.

نمودار (۴-۱۸) نوع و درصد های مختلف اسانس گیاه مرزه تابستانه در تیمار شش ۷۵
نمودار (۴-۱۹) نوع و درصد های مختلف اسانس گیاه مرزه تابستانه در تیمار شش ۷۵
نمودار (۴-۲۰) نوع و درصد های مختلف اسانس گیاه مرزه تابستانه در تیمار هفت ۷۶
نمودار (۴-۲۱) مقایسه میزان درصد های مختلف اسانس Alpha-thujene در تیمارهای مختلف کودی مرزه تابستانه ۷۷
نمودار (۴-۲۲) مقایسه میزان درصد های مختلف اسانس Alpha-pinene در تیمارهای مختلف کودی مرزه تابستانه ۷۸
نمودار (۴-۲۳) مقایسه میزان درصد های مختلف اسانس beta-myrcene در تیمارهای مختلف کودی مرزه تابستانه ۷۹
نمودار (۴-۲۴) مقایسه میزان درصد های مختلف اسانس alpha-terpinen در تیمارهای مختلف کودی مرزه تابستانه ۸۰
نمودار (۴-۲۵) مقایسه میزان درصد های مختلف اسانس gamma-terpinene در تیمارهای مختلف کودی مرزه تابستانه ۸۱
نمودار (۴-۲۶) مقایسه میزان درصد های مختلف اسانس Phenol در تیمارهای مختلف کودی مرزه تابستانه ۸۲
نمودار (۴-۲۷) مقایسه میزان درصد های مختلف اسانس bicyclogermacrene در تیمارهای مختلف کودی مرزه تابستانه ۸۳
نمودار (۴-۲۸) مقایسه میزان درصد های مختلف اسانس bête-bisabolene در تیمارهای مختلف کودی مرزه تابستانه ۸۴
نمودار (۴-۲۹) مقایسه میزان درصد های مختلف اسانس Di –n – octylph thalate در تیمارهای مختلف کودی مرزه تابستانه ۸۵
نمودار (۴-۳۰) مقایسه میزان درصد های مختلف اسانس ۱ , ۲ – Benzenedicarboxylicacid در تیمارهای مختلف کودی مرزه تابستانه ۸۶
نمودار (۴-۳۱) مقایسه میزان درصد های مختلف اسانس Trance-anetholeدر تیمارهای مختلف کودی مرزه تابستانه ۸۷
نمودار (۴-۳۲) مقایسه میزان درصد های مختلف اسانس Benzen در تیمارهای مختلف کودی مرزه تابستانه ۸۸
فهرست تصاویر
عنوان صفحه
تصویر ۱- اسانس گیاهی ۱۰۶
تصویر ۲- پرورش گیاه مرزه تابستانه ۱۰۶
تصویر ۳- رشد گیاه مرزه تابستانه ۱۰۷
تصویر ۴- مرزه کاشته شده در گلدان ۱۰۷
تصویر ۵- گیاه مرزه تابستانه در مرحله گلدهی و آماده برداشت ۱۰۸
تصویر ۶- خشک کردن اندام های هوایی مرزه تابستانه ۱۰۸
تصویر ۷- اندام های هوایی خرد شدن مرزه تابستانه ۱۰۹
تصویر ۸- ترازوی دیجیتال ۱۰۹
تصویر ۹- دستگاه اسانسگیری کلونجر ۱۱۰
تصویر ۱۰- دستگاه جی سی مس ۱۱۰
چکیده
این تحقیق به منظور بررسی اثر تیمارهای مختلف کودهای آلی و شیمیایی بر ویژگی­های کمّی و کیفی گیاه دارویی مرزه تابستانه و مقدار اسانس آن به صورت آزمایش فاکتوریل و در قالب طرح پایه بلوک کاملاً تصادفی با چهار تکرار و ۷ تیمار شامل: تیمار نمونه شاهد (بدون مصرف کود)، تیمار ورمی کمپوست، تیمار کود گوسفندی کاملا پوسیده شده و چهار تیمار کود شیمیایی با ترکیب عناصر اصلی ازت، فسفر و پتاسیم با مقادیر مختلف و در سال زراعی ۱۳۹۲ در ایستگاه کشاورزی قائمشهر انجام شد.
در طی این تحقیق بررسی ارتفاع گیاه در مرحله گلدهی، تعداد شاخه های فرعی (جانبی) گیاه، تعداد گل بر روی هر گیاه، وزن تر شاخه و ساقه (گرم)، وزن تر گل و برگ (گرم)، کل وزن تر گیاه (گرم)، وزن خشک شاخه و ساقه (گرم)، وزن خشک گل و برگ (گرم)، کل وزن خشک گیاه (گرم)، میزان و درصد اسانس با بهره گرفتن از دستگاه کلونجر و تعیین نوع و ترکیبات اسانس با بهره گرفتن از دستگاه جی سی مس صورت گرفته است.
تعداد ۲۸ ماده اصلی از ترکیبات موجود در اسانس مرزه تابستانه در تیمارهای مختلف این پژوهش استخراج شد. بیشترین تعداد ترکیبات اسانس از نظر تنوع و میزان ماده مؤثره در تیمار شاهد، تیمار چهار با کودهای شیمیایی ترکیبی – NPK (60،۵۰،۵۰)، تیمار شش با کودهای شیمیایی ترکیبی – NPK (60،۵۰،۸۰) و کمترین تنوع ترکیبات اسانس در تیمار کود حیوانی، تیمار کود ورمی کمپوست و تیمار هفت با کودهای شیمیایی ترکیبی – NPK (80،۷۰،۸۰) مشاهده شد. بالاترین میزان ترکیبات اسانس نسبت به تیمارهای کودی دیگر در تیمار کود حیوانی، تیمار کود ورمی کمپوست و تیمار هفت با کودهای شیمیایی ترکیبی – NPK (80،۷۰،۸۰) بدست آمد.
نتایج این تحقیق نشان داد که ترکیبات عمده اسانس مرزه تابستانه در این مطالعه: بی سیکلو هپتان، بنزن دی کربوکسیلیک اسید، فنل، دی ان اکتیل فتالات و گاما – ترپینن بوده است.
همچنین نتایج نشان داد که نقش کودهای آلی: ورمی کمپوست و کود حیوانی گوسفندی در مقایسه با کودهای شیمیایی مثبت بوده است.
در مجموع، استفاده از کود حیوانی گوسفندی و کود ورمی کمپوست سبب بهبود ویژگی­های رشدی و مقدار اسانس گیاه دارویی مرزه تابستانه شده و می ­تواند در کاهش مصرف کودهای شیمیایی و کاهش آلودگی های محیط زیست موثر باشد و در تولید محصولات سالم گیاهی و همچنین در تولید ارگانیک و طبیعی گیاهان دارویی که مصارف غذایی، طبی و آرایشی دارند نقش مفیدی را ایفا نمایند.
واژه های کلیدی: اسانس، کودهای آلی، کود های شیمیایی، گیاه دارویی، مرزه تابستانه.
فصل اول
کلیات پژوهش
۱-۱- مقدمه
گیاهان دارویی گیاهانی هستند که یک یا برخی از اندام های آن ها حاوی ماده موثره می باشد که این مواد دارای اثرات فعال کننده زیستی در موجودات زنده است. همچنین کاشت و داشت و برداشت این گیاهان به منظور استفاده از مواد موثره آن ها انجام می گیرد (فتاحی، ۱۳۸۹). گیاهان دارویی سه جنبه کاربردی دارد: طبی، ادویه ای و عطری (امیدبیگی، ۱۳۸۸). عوامل اقتصادی یکی از مهم ترین عوامل در تولید، پرورش و فرآوری گیاهان دارویی و صنعت تولید داروهای گیاهی است. با توجه به آمار و ارقام گزارش شده در منابع مختلف، تولید گیاهان دارویی در مقایسه با سایر گیاهان زراعی و باغی از ارزش افزوده ی بالاتری برخودار است. هم چنین با توجه به استقبال جهانی از مصرف داروهای با منشا گیاهی، صنعت داروسازی در این بخش نیز از رونق اقتصادی خوبی برخودار شده است (امیدبیگی، ۱۳۷۴). مرزه تابستانه که گیاهی است یکساله است و مرزه زمستانه که گیاهی است چند ساله و دائم سبز است که به مقدار وسیع کشت می شود و به عنوان گیاهان ادویه ای برای طعم دادن به غذاها و به عنوان سبزی تازه و یا به عنوان چای سبز به مصرف می رسند و این دو گونه بخش زیادی از تجارت جنس مرزه را به خود اختصاص داده اند. گونه مرزه تابستانه بومی جنوب اروپاست ولی در بخشی از آمریکای شمالی به طور طبیعی مستقر گردیده است. مبدا پیدایش (مرزه) دوران سوم زمین شناسی می باشد که از این دوران در رویشگاههای خشک گسترش یافته است. گیاه دارویی مرزه تابستانی به عنوان محرک نیرو دهنده، برای تقویت معده، ضدعفونی کننده، تسهیل کننده عمل هضم و … مورد استفاده قرار می گیرد. بر اساس بعضی گزارشها مرزه برای درمان سرطان مورد استفاده قرار گرفته است. ترکیبات اصلی موجود در مرزه تابستانی و مرزه زمستانی ترکیبات فنلی تیمول و کارواکرول هستند. به علاوه سایر ترکیبات منوترپنی و سسکوئی ترپنی در اسانس آنها وجود دارد (جم زاد، ۱۳۸۸). محل رویش مرزه در ایران شامل شمال غرب، تبریز، خوی، ارسباران و قسمت های مختلفی از خراسان است. پرورش این گیاه به عنوان سبزی خوراکی بوده و استفاده ی خشک آن در ادویه جات در نقاط مختلف ایران رایج است (صالحی سورمقی، ۱۳۸۵). با توجه به اهمیت موضوع این تحقیق، لازم است که اثر کودهای آلی و کودهای شیمیایی بر عملکرد، کمیت و کیفیت مواد موثره گیاه دارویی مرزه تابستانه بررسی شده و کاربرد آن در صنایع داروسازی، غذایی، آرایشی و اهمیت اقتصادی آن مورد توجه بیشتری قرار بگیرید.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۱-۲- اهداف
هدف کلی از این تحقیق، بررسی اثر سطوح مختلف کوهای آلی: ورمی کمپوست و حیوانی (گوسفندی) و کودهای شیمیایی: ازت (اوره)، فسفر و پتاسیم بر روی رشد و عملکرد گیاه دارویی مرزه تابستانه و به منظور تعیین بهترین تیمار کودی و اثر آن بر روی میزان اسانس بدست آمده و برخی دیگر از خصوصیات کمی و کیفی مرزه تابستانه می باشد. اهداف اختصاصی این تحقیق: بررسی تاثیر کودهای آلی بر رشد و عملکرد گیاه دارویی مرزه تابستانه. بررسی تاثیر کودهای شیمیایی بر رشد و عملکرد گیاه مرزه تابستانه. بررسی میزان و ترکیب اسانس در تیمارهای کودهای آلی گیاه مرزه تابستانه. بررسی میزان و ترکیب اسانس در تیمارهای کودهای شیمیایی گیاه مرزه تابستانه. هدف کاربردی این تحقیق: تعیین بهترین ترکیب کود آلی به منظور افزایش رشد و افزایش اسانس گیاه دارویی مرزه تابستانه. هدف نهایی این تحقیق: تعیین بهترین ترکیب کود آلی به منظور کاهش کاربرد کودهای شیمیایی و کمک به حفظ محیط زیست و تولید محصولات غذایی ارگانیک (طبیعی) و سالم. فرضیه های تحقیق: کودهای آلی بر رشد، کمیت و عملکرد گیاه دارویی مرزه تابستانه اثر دارد. کودهای شیمیایی هم بر رشد، کمیت و عملکرد گیاه دارویی مرزه تابستانه اثر دارد. کودهای آلی بر روی میزان مواد مؤثره و کیفیت اسانس گیاه دارویی مرزه تابستانه موثر است. کودهای شیمیایی بر روی میزان مواد مؤثره و کیفیت اسانس گیاه دارویی مرزه تابستانه ارتباط اثر دارد. خصوصیات رویشی گیاه دارویی مرزه، تحت تاثیر تیمارهای کودهای مختلف آلی متفاوت می باشد. خصوصیات رویشی گیاه دارویی مرزه، تحت تاثیر تیمارهای کودهای مختلف شیمیایی متفاوت می باشد. تیمارهای کودهای شیمیایی و آلی بر کیفیت و کمیت اسانس گیاه مرزه تاثیرگذار می باشد. تیمارهای نمونه های شاهد که به صورت طبیعی و بدون استفاده از کود های مختلف شیمیایی و آلی رشد کرده اند از نظر اندام های هوایی و مقدار اسانس بدست آمده، با نمونه های تیمارهای که با کودهای شمیمایی و آلی رشد کرده اند از نظر میزان رشد و مقدار مواد موثره دارای مقادیر نختلفی می باشند. اهمیت و ضرورت انجام تحقیق: امروزه انجام تحقیقات بر روی کاهش میزان کاربرد مواد شیمیایی (کود و سموم) در تولید محصولات زراعی و تولید محصولات سالم غذایی طبیعی و ارگانیک می تواند به سلامتی انسان و حفظ محیط زیست کمک نماید. استفاده از مواد آلی و کشت ارگانیک امروزه کاربرد زیادی پیدا کرده زیرا کودهای شیمیایی می توانند به عنوان یکی از آلوده کننده های محیطی همچون آلوده کننده های زیست محیطی عمل کرده و محیط زیست را با مخاطره روبرو می کند لذا استفاده از مواد آلی و همچنین تعیین غلظت آنها می تواند باعث افزایش تولید و عملکرد گیاهان شده و خسارات ناشی از کودهای شیمیایی را کاهش دهد. تولید و پرورش گیاه دارویی مرزه تابستانه که دارای کاربردهای طبی، غذایی و آرایشی می باشد اهمیت اقتصادری آن را بیان می کند. با توجه به خواص دارویی و درمانی گیاه مرزه تابستانه و اثرات مواد موثره و اسانس آن، ضرورت انجام تحقیقات گسترده تر، تولید و بازاریابی محصولات مختلف این گیاه را دو چندان می کند. با توجه به اهمیت اقتصادی تولید و پرورش گیاه دارویی مرزه تابستانه که دارای کاربردهای طبی، غذایی و آرایشی می باشد و ارزش افزوده اسانس گیاه مرزه تابستانه و خواص دارویی آن باعث انتخاب این گیاه با هدایت و راهنمایی اساتید گرامی شد. امروزه در جهت تولید محصولات سالم زارعی، استفاده از مواد و کودهای آلی و کشت ارگانیک کاربردهای فراوانی پیدا کرده است چرا که کودهای شیمیایی سبب آلودگی محیطی شده و به محیط زیست و سلامت انسانها لطمات جبران ناپذیری وارد می کند. لذا با توجه به اهمیت و ضرورت تحقیق بر روی کاربرد کودهای آلی و مقایسه آن با کودهای شیمیایی در میزان رشد و مقدار مواد موثره و اسانس گیاهان دارویی، کاهش کاربرد کودهای شیمیایی به عنوان یکی از آلوده کننده های محیطی، از انگیزه های این پژوهش می باشد.
۱-۳- معرّفی تیره نعنائیان
در تیره نعناع طبق بررسی های جدیدی که به عمل آمده، ۴۰۰۰ گونه گیاه وجود دارد که در ۲۰۰ جنس جای داده شده اند. این گیاهان به وضعی در کره زمین پراکندگی دارند که در غالب نواحی یافت می گردند ولی پیشینه انتشار آنها در منطقه مدیترانه است. گیاهانی عموما علفی یکساله یا پایا و دارای ساقه های راست یا خزنده اند. از مشخصات این گیاهان آن است که ساقه های چهارگوش دارند. از قاعده ساقه آنها نیز غالبا ساقه های فرعی منشاء می گیرد که حالت خزنده در سطح زمین پیدا می کنند و یا درون خاک وارد گردیده به صورت ساقه زیرزمینی در می آیند (زرگری، ۱۳۷۶). تیره نعناع یکی از تیره های بزرگ گیاهی ایران است و شامل جنس هایی با گونه های زیاد است. این تیره در ایران ۴۶ جنس و ۱۴ قبیله دارد. تیره نعناع گیاهانی یکساله، چند ساله، یا خشبی، به ندرت درختچه ای، اغلب معطر و بدون تیغ، یا ساقه ای غالبا چهارگوش، برگ ها متقابل، به ندرت فراهم، بدون گوشوارک، ساده، گاهی شانه ای. گل آذین گرزن، در محور برگه ها یا برگ های بالایی دو به دو متقابل یا اغلب به صورت فراهم کنار یکدیگر قرار گرفته، گاهی نیز گل آذین سنبله، گل ها نر ماده، گاهی در یک گیاه تعدادی از گل ها فاقد اندام نر یا پرچم، به عبارت دیگر گل های ماده، در این حالت گل های کوچکتر و کمرنگ تر از بقیه (جوری و همکاران، ۱۳۸۹). این تیره از لحاظ تعداد و غنای اشکال یکی از ده تیره بزرگ گیاهان محسوب می گردد. اغلب این گیاهان با خشکی سازش حاصل کرده و برگ های آنها از کرک پوشیده شده اند تا از تعرق زیاد جلوگیری به عمل آورند (صفایی و همکاران، ۱۳۹۱). گیاهان یک ساله یا چند ساله، علفی یا بوته ای بندرت درختچه ای، اغلب معطر و بدون تیغ، ساقه ها چهار گوش، برگها متقابل و بندرت فراهم، گل آذین گرزین مجتمع و متراکم انتهایی یا محوری (گلومرول) است. جام گل نامنظم، پیوسته، دولپه، پرچم ها ۴ عدد دو به دو مساوی که به این حالت دی دینام می گویند گاهی ۲ عدد، میوه چهار فندقه (تتراکن) در این خانواده هر جفت برگ با جفت پایین تر و بالاتر زاویه ۹۰ درجه تشکیل می دهد (حکیمی میبدی و همکاران، ۱۳۸۴). ماده موثره گیاهان این تیره عمدتا از نوع اسانس است که در کرک های ترشحی یا حجره ای مخصوص در برگ، ساقه و گلها ساخته و ذخیره می شود. در اندام های مختلف این گیاهان موسیلاژ، تانن و مواد تلخ نیز وجود دارد. به علت معطر بودن این گیاهان مورد چرای دام واقع نشده و لذا ارزش علوفه ای ندارد ولی از نظر حفاظت خاک و از نظر داروئی حائز اهمیت می باشند. برخی از گونه های دیگر آن معرف سیر قهقرائی مرتع می باشند (اطمینان اقطاعی، ۱۳۹۰).
۱-۳-۱- تاریخچه مرزه تابستانه^[۱]
مبدا پیدایش مرزه دوران سوم زمین شناسی می باشد که از این دوران در رویشگاههای خشک گسترش یافته است (جم زاد، ۱۳۸۸). به نظر می رسد که نخستین بار در ایتالیا اقدام به پرورش این گیاه شده باشد. پزشکان قرون وسطی برای آن اثر نقرس قائل بودند و در قرون ۱۵ و ۱۶ میلادی نیز مردم آنرا دارویی مقوی، سقط کننده جنین و رفع فلج می دانستند. در سال۱۵۸۲ میلادی موفق به استخراج اسانس از مرزه گردیدند و در سال ۱۹۳۳ نیز دانشمندی به نام Schultzik آنرا داروی رفع اسهال یا اثر قاطع اعلام داشت (زرگری، ۱۳۷۶). مرزه به عنوان یکی از مطبوعترین ادویه ها معرفی شده و مدتهاست که از آن به عنوان ادویه استفاده می شود. یکی از حکمای روم باستان با نام ویرژیل می گوید: قبل از اینکه مردم روم فلفل را بشناسند از مرزه به عنوان یکی از اصلی ترین ادویه ها بهره می بردند. آنها از این گیاه در نوشیدنیها نیز استفاده می کردند (امیدبیگی، ۱۳۸۸).
۱-۳-۲- معرفی جنس و گونه مرزه تابستانه
جنس مرزه Satureia یکی از جنس های خانواده نعنا Lamiaceae متعلق به زیر خانواده Nepetoideia و قبیله Mentheae می باشد. جنس مرزه در چهارچوب وسیع خود دارای حدود ۲۳۵ گونه است. این جنس در بررسی گیاه شناسان مختلف به طور بسیار متفاوت ارائه گردیده و مرور بر منابع جدایی ۱۷ جنس را از آن نشان می دهد.(Doroszenko, 1985) (جم زاد، ۱۳۸۸). جنس مرزه با نام علمی Satureia اغلب در مناطق مدیترانه ای پراکندگی دارد (معاونی، ۱۳۸۸). جنس مرزه بر اساس تعریف محدود برای آن دارای حدود ۳۰ گونه است که با نام معمول Savory شناخته می شوند. معرفترین گونه های آن عبارتند از: مرزه تابستانه S.hortensis که گیاهی است یکساله و مرزه زمستانه S.montana که گیاهی است چند ساله و دائم سبز است. معروف ترین گونه های مرزه تابستانه Satureia hortensis L که گیاهی یکساله است. گونه مرزه تابستانه بومی جنوب اروپاست ولی در بخشی از آمریکای شمالی به طور طبیعی مستقر گردیده است (جم زاد، ۱۳۸۸). مرزه اغلب در مناطق مدیترانه ای پراکندگی دارد. این جنس در ایران دارای ۱۵ گونه می باشد که از میان آنها ۹ گونه انحصاری کشور هستند و سایر گونه ها علاوه بر ایران در تالش، ترکمنستان، ترکیه، قفقاز، ماورای قفقاز و عراق نیز می رویند. گونه های این جنس بیشتر در دامنه های کوهستانی مناطق شمال، شمال غربی، شمال شرقی، مرکزی و جنوب خربی ایران پراکندگی داشته و روی صخره های آهکی و یا دامنه های سنگلاخی می رویند (معاونی، ۱۳۸۸). از جنس این گونه (مرزه)، ۱۲ گیاه علفی یکساله و چند ساله در ایران رویش دارد که ۸ گونه آْن انحصاری ایران و ۴ گونه دیگر علاوه بر ایران، در ترکمنستان، تالش، آناتولی، ماورای قفقاز، عراق رویش دارند (جوری و همکاران، ۱۳۸۹). به طور کلی، دو گونه معروف و مهم مرزه در دنیا که مصرف خوراکی قرار می گیرند. Satureia hortensis L. و Satureia montata L. می باشند. گونه اول به نام مرزه تابستانی نیز معروف است گونه ای یک ساله و بومی جنوب اروپا و قسمت های شمالی آمریکاست. گونه دوم که به مرزه زمستانی نیز نامیده می شود گونه ای چند ساله، با ساقه سخت و چوبی است که بومی اروپا و آفریقای شمالی است و استفاده محدودتری دارد. (معاونی، ۱۳۸۸)
۱-۳-۳- خصوصیات گیاهشناسی مرزه تابستانه
مرزه با نام علمی Labiatae متعلق به خانواده نعناعیان است (کیانمهر، ۱۳۸۷). نام علمی: Satureia hortensis نام عمومی: Savory نام انگلیسی: Garden savory , Savory نام عربی: Nadgh نام فرانسوی: Sarriette نام آلمانی: Bohnenkrut نام خانواده: Labiatae (خانواده نعنا) – مرزه گیاهی است علفی، یک ساله و دارای ساقه های منشعب به طول تا ۳۰ سانتی متر. رنگ گیاه سبز کدر می باشد که با همین مشخصه با دیگر گونه ها متفاوت است. ساقه ی مرزه دارای گره هایی است که از همین گره ها ساقه های دیگر منشعب می شوند و این ساقه ها نیز به نوبه ی خود دارای انشعباتی جدید می گردند، به همین دلیل بوته ی گیاه به صورت پر شاخه و پر پشت به نظر می رسد. برگ های گیاه باریک، دراز، نوک تیز، نرم و پوشیده از تارهای کوتاه است که مات و کدر به نظر می رسند. برگ های مرزه هم چنین دارای یک رگبرگ و غده های حاوی اسانس است. گل های آن نیز کوچک و به رنگ سفید، سفید مایل به گلی یا گلی رنگ است که در فصل تابستان ظاهر می شوند. این گل ها به صورت ضخیم و در طول ساقه قرار گرفته اند. مرزه به دو صورت خودرو و کشت شده وجود دارد. (معاونی، ۱۳۸۸). گلها و برگهای مرزه معطر و حاوی اسانس می باشند. مقدار اسانس در اندامهای هوایی مرزه مختلف است و به شرایط اقلیمی محل رویش گیاه بستگی دارد. مقدار اسانس بین ۱ تا ۲ درصد است. اسانس دارای ترکیبات متفاوتی است. از مهمترین ترکیبات تشکیل دهنده اسانس می توان از کارواکرول (۳۰ تا ۴۰%)، سیمول (۲۰ تا ۳۰%) و ترکیبات فنلی دیگر نام برد. از مواد دیگر پیکر رویشی این گیاه می توان از ترکیبات آهن دار و ترکیبات قندی و تعدادی از اسیدهای آلی یاد کرد. مرزه دوره رویشی متوسطی دارد. از بدو رویش بذر تا تشکیل میوه، ۱۴۰ تا ۱۶۰ روز به طول می انجامد. بذر مرزه تا ۱ الی ۲ سال از قوه رویشی مناسبی برخودار است. رویش بذر به شرایط آب و هوایی منطقه بستگی دارد. در صورت نامساعد بودن شرایط اقلیمی، بذرها پس از ۲۵ تا ۳۰ روز سبز می شوند. گیاه پس از سبز شدن گیاهان به گل می نشینند و اولین گلها اواخر بهار – اوایل تابستان (خرداد – تیر) تشکیل می شوند. گلها بتدریج تشکیل می شوند. پس از ۲۵ تا ۳۰ روز همه گلها پدیدار می شوند. میوه ها نیز بتدریج می رسند و پس از رسیدن آنها بذرها به اطراف ریزش می کنند (امیدبیگی، ۱۳۸۸).
۱-۳-۴- اکولوژی مرزه تابستانه
مرزه در طول رویش به هوای گرم و نور کافی نیاز دارد. بذرها در دمای ۱۲ تا ۱۵ درجه سانتی گراد جوانه می زنند ولی درجه حرارت مطلوب برای جوانه زنی آنها بین ۲۰ تا ۲۲ درجه سانتی گراد است. گیاهان جوان به درجه حرارت پایین حساسند. به طوری که در ۱- تا ۲- درجه سانتی گراد دچار سرما زدگی شده و خشک می شوند. رشد مرزه در دمای ۱۰ درجه سانتی گراد متوقف می شود. چنانچه مدتی قبل از گلدهی، هوای ابری یا سرد شود نه تنها از عملکرد گیاه کاسته می شود بلکه در مقدار اسانس تاثیر منفی داشته و به نحو بارزی سبب کاهش آن می گردد. پی اچ خاک برای کشت مرزه بین ۶/۵ تا ۲/۸ مناسب است (امیدبیگی، ۱۳۸۸). گونه های مرزه بومی مناطق معتدله گرم و مناطق مدیترانه ای هستند. در طبیعت در مناطق کوهستانی، شکاف صخره های آهکی و در دامنه ها و کوهپایه ها رشد می کنند (جم زاد، ۱۳۸۸). مرزه بومی اروپای جنوبی است و در محدوده وسیعی از شرایط آب و هوایی رشد می کند محیط بالنسبه گرم و خشک و آفتاب کامل و خاکهای حاصلخیز و زهکشی شده را ترجیح می دهد. مرزه بالنسبه به آب زیادی نیاز دارد. زمان مناسب برای کاشت مستقیم (بذر)، اواخر فروردین و اوایل اردیبهشت پس از بر طرف شدن خطر یخبندان بهاره یا به عنوان کشت دوم در اواخر بهار و اوایل تابستان می باشد. طول مدت جوانه زنی بذر مرزه بسته به دمای محیط و خاک در زمان کاشت ۱۰- ۱۵ روز خواهد بود. مرزه در طیف وسیعی از انواع بافت خاک رشد می کند اما خاک لومی را ترجیح می دهد. pH مورد نیاز مرزه حدود ۷ می باشد. اندام مورد استفاده آن بخش هوایی گیاه و زمان برداشت مرزه همزمان با آغاز گلدهی آن خواهد بود. پس از برداشت محصول خشک کردن مرزه در دمای ۳۵- ۴۰ درجه سانتی گراد و خشک کردن در سایه و دمای محیط انجام می شود (یزدانی و همکاران، ۱۳۸۳). مرزه در آب و هوای معتدله استپی و مدیترانه ای کاشته می شود. در آب و هوای زیاد مرطوب زود مبتلا به گیاه انگلی سس می شود و بسیار روشنایی پسند است. خاک های قوی، عمیق، حاصلخیز و هوموسی را با رطوبت متعادل دوست دارد. خاک را خسته می کند و گیاهی است پرنیاز و احتیاج به کودکان مختلف دارد. گیاه خودروی مرزه با ریشه عمیق که دارند در روی اراضی سنگلاخ و فقیر و معدنی می رویند ولی حاصل خوبی نمی دهند (معاونی، ۱۳۸۸).
۱-۳-۵- رشد و نمو مرزه تابستانه
مرزه دوره رویشی متوسطی دارد. از بدو رویش بذر تا تشکیل میوه، ۱۴۰ تا ۱۶۰ روز به طول می انجامد. بذر مرزه تا ۱ الی ۲ سال از قوه رویشی مناسبی برخودار است. رویش بذر به شرایط آب و هوایی منطقه بستگی دارد. در صورت نامساعد بودن شرایط اقلیمی، بذرها پس از ۲۵ تا ۳۰ روز سبز می شوند. گیاه پس از سبز شدن رشد و نمو سریعی به خود می گیرد، به طوری که ۷۵ تا ۸۰ روز پس از سبز شدن، گیاهان به گل می نشینند و اولین گلها اواخر بهار – اوایل تابستان (خرداد – تیر) تشکیل می شوند. گلها بتدریج تشکیل می شوند. پس از ۲۵ تا ۳۰ روز همه گلها پدیدار می شوند. میوه ها نیز بتدریج می رسند و پس از رسیدن آنها، بذرها به اطراف ریزش می کنند (امیدبیگی، ۱۳۸۸). مرزه احتیاج به آفتاب فراوان و زمین مرطوب دارد و خاک آن بایستی سبک و کود دامی فراوان و کود شیمیایی ازته به آن بدهند مقدار کود لازم ۱۲۰ – ۱۰۰ تن کود دامی در مهرماه به زمین داده و آنرا برگردان نموده و در اواسط اردیبهشت ۷۰ – ۵۰ کیلو کود نیتراته به زمین داده و بوسیله دندانه در خاک می کنند، سپس دندانه و دیسک زده و بذر آنرا در خطوطی که فاصله آن ۳۵ – ۲۰ سانتیمتر است می کارند، پس از ۲ ماه شاخکهای جوان آنرا درو کرده تا ۲ مرتبه جوانه بزند و این برنامه تا پاییز ادامه دارد و در پاییز قبل از آنکه به گل بنشیند بوته را از ریشه خارج نموده و به بازار عرصه می کنند (حسنی زاده، ۱۳۸۶). کودهای حیوانی و شیمیایی تاثیر مطلوبی در رشد و عملکرد مرزه دارند. در فصل پاییز هنگام آماده ساختن خاک، افزودن ۵۰ تا ۶۰ کیلوگرم در هکتار اکسید فسفر و ۶۰ تا ۸۰ کیلوگرم در هکتار اکسید پتاس در زمین های که مرزه کشت می شود ضروری است. همچنین افزودن ۵۰ تا ۸۰ کیلوگرم در هکتار ازت در فصل بهار، هنگام آماده کردن زمین برای کاشت گیاه نتایج مطلوبی در افزایش عملکرد خواهد داشت. پس از اولین برداشت محصول، اضافه کردن مقادیر مناسبی ازت به فواصل بین ردیف ها، نتایج مطلوبی را در رشد و افزایش عملکرد به همراه دارد. پس از برداشت محصول قبل، در اولین فرصت کود حیوانی کاملا پوسیده (در صورت نیاز) به زمین اضافه می گردد. سپس شخم متوسطی (به عمق ۲۵ تا ۲۸ سانتی متر) زده می شود. پس از اینکه کلوخه ها به وسیله دیسک خرد شدند زمین را تسطیح می کنند. پس از تسطیح کودهای شیمیایی مورد نیاز گیاهان به خاک اضافه می شود. اواخر زمستان بستر خاک را برای کاشت بذر آماده می کنند. دمای مطلوب برای جوانه زنی بذر مرزه، ۲۰ تا ۲۲ درجه سانتی گراد است. از آنجا که مرزه به سرما نیز حساس است، مناسب ترین زمان برای کاشت این گیاه، فصل بهار (اواخر فروردین – اوایل اردیبهشت) است. فاصله ردیفها در کشت مرزه متفاوت بوده و به روش کشت بستگی دارد. در سطح کوچک که عمل کشت به وسیله دست انجام می گیرد، فاصله ردیف های کاشت از یکدیگر بین ۲۵ تا ۳۰ سانتی متر مناسب است. چنانچه این عمل با ماشین بذرکار انجام گیرد، فواصل ۴۵ تا ۵۰ سانتی متری برای ردیفها مناسب تر است. تعداد بذر در هر متر طول ردیف ۱۲۰ تا ۱۴۰ عدد مناسب است. عمق بذر مرزه در خاکهای مختلف متفاوت و بین ۵/. تا ۵/۱ سانتی متر است. کاشت بذر در اعماق بیشتر منایب نیست و باعث عدم سبز شدن آنها می شود. برای هر هکتار زمین به ۴ تا ۸ کیلوگرم بذر نیاز است (امیدبیگی، ۱۳۸۸). گیاهان در مرحله گلدهی حاوی حداکثر مقدار اسانس می باشند. از این رو برداشت پیکر رویشی آنها از این مرحله آغاز می شود. چنانچه کلیه شرایط (اعم از آبیاری، نوع خاک و مواد و عناصر غذایی موجود در خاک و …) برای رویش گیاهان مناسب باشد می توان در طول سال ۲ و یا حتی ۳ بار محصول را برداشت نمود. اولین برداشت همواره در آغاز گلدهی انجام می گیرد. دومین برداشت معمولا اواخر شهریور – اوایل مهر مناسب است. برداشت محصول به وسیله ماشین یا داس صورت می گیرد و کلیه اندامهای هوایی گیاهان برداشت می شوند. پس از جمع آوری، محصول را خشک می کنند. دمای مناسب برای خشک کردن اندامهای رویشی مرزه، ۴۰ درجه سانتی گراد است. پس از خشک کردن آنها را تمیز و بسته بندی می کنند. مقدار عملکرد وزن خشک پیکر رویشی، بین ۴/۱ تا ۸/۱ تن در هکتار است. اگر هدف از کشت مرزه جمع آوری بذرهای آنها باشد تنها یک بار ان هم در هنگامی که میوه ها می رسند اقدام به برداشت می شود. معمولا ۱۴۰ تا ۱۶۰ روز پس از سبز شدن بذر، میوه ها می رسند. زمان مناسب برای جمع آوری بذرها، اوایل شهریورماه است. رنگ بذرها از اوایل شهریور بتدریج قهوه ای می شود. تاخیر در برداشت بذرها مناسب نیست زیرا بذرهای کاملا رسیده با کوچکترین ضربه ای به اطراف پراکنده می شوند. اندامهای رویشی برداشت شده در این مرحله کیفیت مطلوبی ندارند و فاقد ارزش دارویی خواهند بود. مقدار محصول بذر بین ۱۵۰ تا ۳۰۰ کیلوگرم در هکتار است (امیدبیگی، ۱۳۸۸).
۱-۳-۶- خواص درمانی مرزه تابستانه
پزشکان قرون وسطی برای آن اثر معالج نقرس قائل بودند و در قرون ۱۵ و ۱۶ میلادی نیز مردم آنرا دارویی مقوی، سقط کننده جنین و رفع فلج می دانستند. در سال ۱۵۸۲ میلادی موفق به استخراج اسانس از مرزه گردیدند و در سال ۱۹۳۳ نیز دانشمندی به نام Schultzik آنرا داروی رفع اسهال با اثر قاطع اعلام داشت. سرشاخه گلدار و بطور کلی قسمتهای هوایی گیاه که معمولا در هنگام گل چیده می شود و در سایه خشک می گردد، بوی معطر و اثر نیرو دهنده، تسهیل کننده عمل هضم، مقوی معده^[۲] مدر، بادشکن و بطور خفیف اثر قابض، ضد نزله، رفع اسهال و ضد کرم دارد. از مرزه می توان مانند انواع دارویی آویشن، در رفع ضعف و حالت چنگ زدگی معده استفاده کرد بعلاوه آنرا در سوء هضم ها، زردی، حالت بحرانی آسم، تخمیرات روده و نفخ بکار برد. محلول های آن به صورت غرغره جهت رفع افتادگی زبان کوچک و احتقان و پرخونی لوزه ها مصرف دارد بعلاوه لوسیون آنرا در استعمال خارج بر روی اولسری های دیر علاج اثر می دهند و حمام جوشانده آنرا در رفع دردهای رماتیسمی، دردهای عصبی و همچنین تقویت جسمانی کودکان کم بنیه و یا مبتلا به نرمی استخوان به کار می برند. مرزه طبق بررسی های Schultzikاثر قاطع در رفع اسهالهای حاد و مزمن دارد. دم کرده یک درصد آن که معادل ۱۲۶./. درصد کارواکرول دارد، در رفع اسهالهای عفونی سبک و همچنین گاستروآنتریت های حاد و التهاب قولون اثر معالج نشان می دهد. اسانس مرزه دارای اثر ضدعفونی کننده است (زرگری، ۱۳۷۶). مرزه به علت داشتن ترکیبات فنلی در اسانس و ترکیبات تاننی در برگ دارای خاصیت ضد قارچ، ضد میکروب، ضد اسپاسم و ضد اسهال می باشد. هم چنین مرزه دارای خاصیت ضد ادرار آوری بوده و در اروپا از قدیم به عنوان ضد تشنگی زیاد به خصوص در افراد مبتلا به مرض قند مورد استفاده بوده است. این اثر را به دلیل وجود جسم کارواکرول در اسانس آن می دانند. مهمترین اثرات گزارش شده مرزه: ضد درد، ضد آرتریت، ضد باکتری، ضد سرطان، ضد ترشح ادرار، ضد ویروس تبخال، ضد التهاب، ضد کرم، ضد اکسیدان، ضد عفونی کننده، ضد قارچ، ضد اسپاسم، معرق، هضم کننده ی غذا، ادرار آور، خلط آور، مسهل، مسکن، محرک و مقوی معده (صالحی سورمقی، ۱۳۸۵). گیاه دارویی مرزه تابستانی به عنوان محرک نیرو دهنده، برای تقویت معده، ضدعفونی کننده، تسهیل کننده عمل هضم … مورد استفاده قرار می گیرد. بر اساس بعضی گزارشها مرزه برای درمان سرطان مورد استفاده قرار گرفته است (جم زاد، ۱۳۸۸). سرشاخه های گلدار و قسمتهای هوایی گیاه مرزه که معمولا هنگام چیده شده در سایه خشک می شود معطر بوده، دارای اثر مقوی معده، نیرو دهنده، تسهیل کننده عمل هضم و ضد نفخ و مدر می باشد. همچنین به طور خفیف دارای اثر قابض بوده، در رفع اسهالهای حاد و مزمن بکار می رود. به عنوان ضد کرم و ضد نزله نیز مورد مصرف دارد و در حالت بحرانی آسم و احتقان و پر خونی لوزه ها بکار می رود. در استعمال خارج، لوسیون آن بر روی زخمهای دیر علاج اثر مفید ظاهر می سازد. اسانس مرزه دارای خاصیت ضد عفونی کننده نیز می باشد (مومنی و همکاران، ۱۳۷۷). پیکر رویشی مرزه حاوی مواد موثره ای است که باعث افزایش فشار خون و مداوای سرفه می گردد. این گیاه ضد نفخ بوده و به هضم غذا نیز کمک می کند .از اسانس مرزه در صنایع کنسروسازی و نوشابه سازی استفاده می شود. اسانس این گیاه خاصیت ضد میکروبی داشته و مانع رشد برخی از باکتریها می شود (امیدبیگی، ۱۳۸۸). مرزه تابستانی به عنوان گیاهی دارویی، به صورت سنتی به عنوان داروی محرک، ضد نفخ، خلط آور، مقوی معده و همچنین ضد اسهال و تقویت کننده قوی جنسی کاربرد دارد. اسانس هر دو گونه ها به دلیل وجود کارواکرول و تیمول دارای خواص ضد میکروبی است (معاونی، ۱۳۸۸).
۱-۳-۷- وضعیت تولید و مصرف مرزه تابستانه و اهمیت اقتصادی آن
در خصوص تولید و مصرف مرزه تابستانه در حال حاضر چه در سطح کشور و چه در سطح دنیا آمار دقیقی در دسترس نمی باشد ولی در خصوص چگونگی مصرف و اهمیت اقتصادی آن موارد زیر بیان می شود: پرورش این گیاه (مرزه) به عنوان سبزی خوراکی بوده و استفاده ی خشک آن در ادویه جات در نقاط مختلف ایران رایج است (صالحی سورمقی، ۱۳۸۵). مرزه به صورت های تازه، خشک و مخلوط در ادویه جات، دارای مصرف بالایی در جهان است (معاونی، ۱۳۸۸). از اسانس مرزه در صنایع کنسرو سازی و نوشابه سازی استفاده می شود. اسانس این گیاه خاصیت ضد میکروبی داشته و مانع رشد برخی از باکتریها می شود (امیدبیگی، ۱۳۸۸). اسانس مرزه دارای اثر ضدعفونی کننده است (زرگری، ۱۳۶۹). در بسیاری از کشورها از جمله انگلیس از مرزه به عنوان یکی از گیاهان مهم ادویه ای استفاده می شود. همه ساله زمینهای زراعی وسیعی در کشورهای یوگسلاوی، فرانسه، اسپانیا، آمریکا (کالیفرنیا) و مجارستان به کشت مرزه اختصاص می یابد (امیدبیگی، ۱۳۸۸). عوامل اقتصادی یکی از مهم ترین عوامل در تولید، پرورش و فرآوری گیاهان دارویی و صنعت تولید داروهای گیاهی است. با توجه به آمار و ارقام گزارش شده در منابع مختلف، تولید گیاهان دارویی در مقایسه با سایر گیاهان زراعی و باغی از ارزش افزوده ی بالاتری برخودار است. هم چنین با توجه به استقبال جهانی از مصرف داروهای با منشا گیاهی، صنعت داروسازی در این بخش نیز از رونق اقتصادی خوبی برخودار شده است (امیدبیگی، ۱۳۷۴).