شیشه ای گیر و حکیمانه بیاشام و برو
(همان منبع، ۵۵۴).

ب: پرهیز از تمایلات شهوانی
اقبال در مورد نقش زنان و مادران معتقد است که در بیشتر اعصار و بویژه در عصر حاضر، زنان به جای توجّه به نقش حسّاس مادرانه و تلاش برای فرزند پروری به بهترین شکل، نه تنها رسالت اصلی و فطری خود را فراموش کرده اند؛ بلکه نقش مادری را برای خود محدودیت می دانند. وی زنانی را که از پذیرش نقش مادری امتناع می کنند، یا اینکه به فساد و تباهی کشیده شده اند و تمام زندگی خود را مانند جوانان کم تجربه همچنان به دل بری و دل ستانی مشغول هستند به شدّت سرزنش می کند و بر لزوم خواندن دقیق آموزه های دینی و آیات قرآنی مربوط به زندگی و خانواده تأکید می کند. دیدگاه اقبال در مورد نقش فطریِ مردان و زنان تقریباٌ مانند نظرات فیلسوف و مورّخ بزرگ، ویل دورانت است که معتقد است:”کار خاصّ زن خدمت به بقای نوع است و کار خاصّ مرد خدمت به زن و کودک. ممکن است کارهای دیگری هم داشته باشند ولی همه، از روی حکمت و تدبیر، تابع این دو کار اساسی گشته است. این مقاصد اساسی و نیمه آگاهانه ای است که طبیعت معنی انسان و سعادت او را در آن نهفته است”(دورانت،۱۳۹۱: ۱۳۶). وی برخی از زنان و مردان را سرزنش می کند که نقش طبیعی و ذاتی خود را فراموش کرده اند و چنین می نویسد:”اگر زنی شایستۀ توهین باشد، آن است که در زناشویی و تنهایی زیبایی خود را در معرض تجارت می گذارد و برای تفنّن و اسراف در عشق به سوداگری می پردازد و سرتاسر روز را به آرایش و گردزنی سر و صورت و پیچ دادن مو و پوشیدن لباس می گذارند”(همان،۱۶۰). اقبال نیز در وصف چنین انسان هایی چنین می سراید:

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

ای زنان! ای مادران! ای خواهران
دلبری اندر جهان مظلومی است
در دو گیسو شانه گردانیم ما
از امومت زرد روی مادران
وحی یزدان پی به پی آمد مرا
رَستن از ربطِ دو تن توحیدِ زن

زیستن تا کی مثالِ دلبران
دلبری محکومی و محرومی است
مرد را نخجیر خود دانیم ما
ای خُنُک آزادی بی شوهران
لذّتِ ایمان بیفزاید مرا
حافظ خود باش، و بر مردان متن
(اقبال لاهوری،۱۳۸۲: ۴۹۲).

این اندیشمند بزرگ تنها به طرح انتقاد و ایراد نمی پردازد، بلکه در بیان منزلت حقیقی زن، الگویی عینی و این جهانی را ارائه می کند. وی حضرت فاطمۀ زهرا (س)را الگوی زنان جهان و علی الخصوص زنان مسلمان می‌داند:

مریم از یک سبت عیسی عزیز
بانوی آن تاج دارِ هل اَتی
در نوایِ زندگی سوز از حسین
سیرتِ فرزندها از اُمّهات
مزرعِ تسلیم را حاصل بتول
نوری و هم آتشی فرمانبرش
آن ادب پرورده ی صبر و رضا

از سه نسبت، حضرت زهرا عزیز
مرتضی مشکل گشا شیرِ خدا
اهلِ حق حرّیت آموز از حسین
جوهرِ صدق و صفا از اُمّهات
مادران را اُسوه ی کامل بتول
گُم رضایش در رضای شوهرش
آسیا گردان و لب قرآن سرا
(همان منبع، ۱۶۵-۱۶۴).