بررسی میزان صحت نتایج به دست آمده به منظور استفاده از نتایج در موارد مختلف اجرایی و مقایسه با دیگر نتایج به دست آمده از ضروریات انجام یک مطالعه هست. از طرف دیگر با توجه به این موضوع که نتایج مفسرین مختلف از یک منطقه با موضوع و داده یکسان متفاوت هست لزوم بررسی صحت نتایج به دست آمده بسیار مهم خواهد بود.
بهترین روش تعیین صحت نقشه­های حاصل از طبقه ­بندی داده ­های ماهواره­ای، مقایسه آن به‌صورت پیکسل به پیکسل با واقعیت زمینی منطقه هست. بنابراین تهیه نقشه واقعیت زمینی دقیق و کامل از تمامی منطقه بخصوص در کارهای تحقیقاتی بسیار مهم هست ولی از آنجا که تهیه نقشه کامل از منطقه مستلزم صرف وقت و هزینه زیادی هست و همچنین نتایج بررسی­های محققین نشان‌دهنده آن است که با بهره گرفتن از واقعیت زمینی نمونه ­ای با شدت ۲% به روش تصادفی-سیستماتیک و بزرگی قطعات نمونه متناسب با تنوع و یکپارچگی پدیده ­ها در منطقه، صحت نقشه­ها با دقت ۴%± تا ۶%± قابل برآورد هست، می‌توان اقدام به تهیه نقشه واقعیت زمینی نمونه ­ای نمود.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

نتیجه حاصل از این مقایسه در جدولی به نام جدول خطا (ماتریس خطا)^[۷۰] نشان داده می­ شود که تعداد ستون­ها و ردیف­های این جدول با هم برابر و معادل تعداد طبقات مورد طبقه ­بندی هست. ردیف­های جدول بیانگر نتایج طبقه ­بندی و ستون­های آن برابر داده ­های واقعیت زمینی هست. در واقع ماتریس خطا میزان تطابق هر کلاس طبقه ­بندی شده را با واقعیت زمینی نشان می­دهد و در آن می‌توان میزان قرار گرفتن اشتباهی یک طبقه را در طبقات دیگر مشاهده کرد. با بهره گرفتن از این جدول معیارهایی جهت بیان صحت طبقه ­بندی به‌صورت کمی به دست می ­آید که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱-۴-۱۵-۱-۱- صحت کلی
صحت کلی برابر با نسبت تعداد پیکسل­های درست طبقه ­بندی شده یک طبقه به کل پیکسل­های درست طبقه ­بندی شده در تمامی طبقات هست. صحت کلی زمانی قابل اعتماد است که صحت هر یک از طبقات نیز حتی­الامکان بالا باشد.
۱-۴-۱۵-۱-۲- ضریب کاپا
این ضریب به­منظور حذف توافق اتفاقی^[۷۱] (مقدار آن از مقادیر فرعی سطر و ستون­های ماتریس خطا به دست می ­آید) از معیار صحت کلی هست. بدین معنی که در هنگام طبقه ­بندی ممکن است برخی از نمونه­های تعلیمی به‌طور اتفاقی با یک طبقه تطابق یابند و نه بر اساس واقعیت موجود در سطح زمین. این عامل باعث بالا رفتن کاذب مقدار صحت کلی می­ شود و در واقع، مقدار صحت کلی به اندازه ضریب کاپا با واقعیت توافق دارد.
رابطه ۱-۱۱:
که در آن‌ها:
k= ضریب کاپا
Po= صحت کلی
PC= توافق اتفاقی
N= تعداد پیکسل­ها
x_it= جمع ردیف
x_ti= جمع ستون
میزان ضریب کاپا بین صفر و یک متغیر است که ضریب کاپای معادل ۱ به معنی توافق صد در صد بین نتایج طبقه ­بندی و واقعیت زمینی هست. بهترین نتایج طبقه ­بندی با مقایسه مقادیر صحت کلی و ضریب کاپا معرفی می­ شود.
فصل دوم
پیشینه تحقیق
۲- سابقه تحقیق
۲-۱- کاربری اراضی
الف) مطالعات انجام شده در کشور
شتایی و عبدی (۱۳۸۶)، به منظور بررسی قابلیت داده‌های سنجنده ETM+ ماهواره لندست ۷ در تفکیک و تهیه نقشه اراضی جنگلی در زاگرس، داده‌های این سنجنده مربوط به ۳۰ آوریل ۲۰۰۱ میلادی از حوزه سرخاب خرم‌آباد استان لرستان مورد تجزیه تحلیل قرار گرفت پس از انجام پردازش‌های مختلف نظیر ایجاد تصاویر رنگی، نسبت گیری، تجزیه مؤلفه‌های اصلی با هدف بارزسازی تصویر بهترین مجموعه باندی برای طبقه‌بندی با بهره گرفتن از شاخص آماری واگرایی تعیین طبقه‌بندی نظارت‌شده با الگوریتم‌های حداکثر احتمال، متوازی‌السطوح، حداقل فاصله انجام شد. نقشه واقعیت زمینی نمونه‌ای به روش سیستماتیک- خوشه‌ای تهیه و نتایج نشان داد که تفکیک و طبقه‌بندی اراضی جنگلی با سایر طبقات کاربری منطقه با صحت بالا صورت گرفت. صحت تولیدکننده ۸۷ درصد مؤید این مطلب است. صحت کلی ۹۱ درصد و ضریب کاپای ۵۶/۸۷ طبقه‌بندی کننده حداکثر احتمال نشان‌دهنده نتایج بهتر این طبقه‌بندی نسبت به دیگر طبقه‌بندی کننده است. نتایج نشان داد که تصاویر ماهواره‌ای لندست ۷ قابلیت تهیه نقشه کاربری اراضی عمده در مناطق کوهستانی را دارا می‌باشد.
کلارستاقی و همکاران (۱۳۸۷)، به تعیین تغییر کاربری اراضی بین سال‏های ۱۹۶۷ تا ۲۰۰۲ در منطقه فریم صحرا پرداختند و با بهره گرفتن از تصاویر ماهواره‏ای Land Sat 7 ETM⁺ (۲۰۰۲)، عکس‏های هوایی و نقشه‌های توپوگرافی دیجیتال (۱۹۹۷ و ۱۹۹۴) و بررسی تأثیر بعضی از فاکتورهای فیزیکی و اقتصادی- اجتماعی روی دینامیک کاربری اراضی نشان دادند که با افزایش فاصله از جاده‏ها، مناطق مسکونی و روستاها میزان جنگل‏زدایی و تبدیل جنگل به اراضی زراعی کاهش یافت، اما تبدیل اراضی زراعی به زمین‏های رها شده افزایش یافته، همچنین بیشترین مقدار جنگل‏زدایی در شیب‏های کمتر مشاهده شده اما تبدیل اراضی دیم به اراضی رها شده در شیب‏های بالاتر مشاهده شد.
میرکتولی و همکاران (۱۳۹۰)، با بهره گرفتن از تصاویر LISS III، سال ۲۰۰۷ ماهواره IRS-1D و TM سال ۱۹۹۱ ماهواره لندست منطقه به آشکار­سازی تغییرات پوششی و کاربری اراضی شهر گرگان پرداختند و به این نتیجه رسیدند که مناطق جنوبی شهر گرگان، از نظر میزان تغییر کاربری در رده­ی اول بوده و در رده­های بعدی، بیشترین تغییرات مربوط به زمین­های هموار و دشت شهر گرگان در شمال و شمال شرق است و به کارگیری امور حفاظتی برای کنترل تبدیل اراضی مرغوب کشاورزی و چشم اندازهای زیبای جنگلی به شهر در این مناطق، اهمیت بیشتری دارد.
غلامعلی‏فرد و همکاران (۱۳۹۰)، به مدل‏سازی تغییرات کاربری اراضی مناطق ساحلی استان مازندران با بهره گرفتن از LCM پرداختند و تغییرات کاربری اراضی را با بهره گرفتن از تصاویر ماهواره Landsat متعلق به سال­های ۱۳۶۷،۱۳۷۹، ۱۳۸۵ و ۱۳۹۰ آشکار­سازی نمودند؛ و مدل­سازی نیروی انتقال با بهره گرفتن از پرسپترون چند لایه شبکه عصبی مصنوعی انجام دادند؛ و به این نتیجه رسیدند که ۳۳۴۸۷ هکتار از وسعت جنگل کاسته و به ترتیب ۲۱۳۶۷ و ۱۳۱۵۵ هکتار به وسعت اراضی کشاورزی و مناطق مسکونی اضافه شده است.
ب) مطالعات انجام شده در خارج کشور
ولد­کامپ و لامبین^[۷۲] (۲۰۰۱)، با بهره گرفتن از مدل­­سازی جریان تغییر کاربری اراضی و مدل­سازی پیشروی در پیش ­بینی مکانی تغییر کاربری اراضی و ترکیب فید­بک­های بیوفیزیکی در مدل­های تغییر کاربری اراضی، تغییر کاربری اراضی را پیش ­بینی نمودند؛ و نشان دادند که الگوهای کاربری اراضی نسبت به تغییرات در متغیرهای انتخاب‌شده حساس­اند و همچنین جوامع گیاهی به هم پیوسته و سیستم­های اکولوژیکی نسبت به تغییرات مقاوم­اند.
شلابی و تاتشی^[۷۳] (۲۰۰۶)، با بهره گرفتن از داده ­های ماهواره لندست و به‌کارگیری تکنیک‏های GIS به بررسی تغییرات پوشش گیاهی و تغییرات کاربری اراضی منطقه ساحل شمال کشور مصر پرداختند. در این مطالعه لایه‏های مربوط به پوشش گیاهی و کاربری اراضی در سال‏های ۱۹۸۷ و ۲۰۰۱ تهیه گردید و با مقایسه‏های به عمل آمده بر روی این لایه‏ها در محیط GIS میزان تغییرات سطح پوشش و انواع کاربری‏ها که به ۶ طبقه مختلف تقسیم گردیدند، نشان دادند که جابجایی‏هایی در مرزهای پوشش گیاهی به داخل آب و بالعکس به وجود آمده است.
کوزاک^[۷۴] (۲۰۰۷)، با بهره گرفتن از نقشه­های قدیمی و تاریخی و داده ­های ماهواره­های معاصر تغییر پوشش جنگل را در منطقه اوراوا در لهستان طی ۱۸۰ سال گذشته مورد تجزیه و تحلیل قرار داد. نتایج این بررسی­ها نشان داد که طی ۱۸۰ سال گذشته نسبت سطح جنگل در منطقه مورد مطالعه از ۲۵ درصد به ۴۰ درصد افزایش داشته است.
بازگیئر و همکاران (۲۰۰۸)، برای حوزه آبخیز در پونجاب در هند ارزیابی تغییرات کاربری اراضی را با بهره گرفتن از GIS و عکس‌های هوایی سیاه و سفید برای مارس ۲۰۰۲، سپتامبر ۲۰۰۲ و می ۲۰۰۳ و تفسیر چشمی برای تهیه نقشه کاربری اراضی/پوشش زمین برای سال‌های ۱۹۸۴ و ۲۰۰۳ و دلایل بررسی آن‌ها تأثیر تغییر کاربری اراضی/پوشش در تغییرپذیری اقلیم را انجام دادند، نتایج نشان داد که مناطق تحت کشت، جنگل‌های نیمه متراکم، جنگل‌های تخریب یافته، زمین‌های تخریب یافته در تپه‌ها و دشت‌های کوهپایه‌ای، اراضی لم‌یزرع در طول آبراهه‌های فصلی، کاهش یافته است. در حالی که مناطق مسکونی، جنگل‌های متراکم، تأسیسات، آبگیرها و کارگاه‌های تولید آجر در طی دوره ۲۰ ساله افزایش یافته است. تغییرات کاربری اراضی/پوشش روی میانگین حداکثر دما تأثیر داشته باعث روند افزایش آن در طی دوره ۱۹۸۴ تا ۲۰۰۳ شده است، در حالی که حداقل دما، بارش و پتانسیل تبخیر و تعرق در طی این دوره روند کاهشی داشته است. علیرغم افزایش پوشش گیاهی در منطقه مورد مطالعه، این روندها بر روی پارامترهای مختلف هواشناسی یافته‌های برخی از گزارش‌ها را تائید نمی‌کند. علاوه بر تغییرات کاربری اراضی/پوشش زمین، فاکتورهای دیگری نظیر افزایش C02 و گازهای گلخانه‌ای، آلودگی هوا و توزیع طیفی تابش خورشیدی، بر روی تغییرات اقلیمی در منطقه تأثیر دارد.
الهادی و زومراویی^[۷۵] (۲۰۰۹) مطالعه­ ای را به­منظور استخراج کاربری اراضی از تصاویر ماهواره­ای Quick bird با بهره گرفتن از روش درخت تصمیم ­گیری انجام دادند. صحت کلی در این مطالعه با بهره گرفتن از روش حداکثر احتمال و طبقه ­بندی درختی برای باندهای اصلی و آنالیز به ترتیب برابر با ۵/۹۳، ۳/۹۷، ۶/۹۲ و ۵/۹۸ درصد محاسبه گردید.
لوردسا و همکاران^[۷۶] (۲۰۱۱)، با بهره گرفتن از مدل­های رگرسیون لجستیک به شبیه­سازی دینامیک پوشش اراضی در حوزه رودخانه دولسی آرژانتین در سال ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۵ پرداختند و به این نتیجه رسیدند که به علت کاهش پوشش علفزار و تخریب اکوسیستم­ها در اثر تشدید کشاورزی و چرای بیش از حد، شبیه­سازی مجدد سناریو­های جایگزین می ­تواند به برنامه­ ریزی کاربری اراضی به منظور تولید و حفاظت اکوسیستم­ها کمک کند.
آگاروال و همکاران (۲۰۱۳) مطالعه­ ای را به منظور تعیین کاربری اراضی با بهره گرفتن از روش­های مختلف درخت تصمیم ­گیری و تصاویر TM ماهواره لندست ۵ انجام دادند. ایشان در این مطالعه از روش طبقه ­بندی درختی، ماشین بردار پشتیبان MBACT استفاده نمودند. صحت کلی و ضریب کاپا حاصل از روش طبقه ­بندی درختی، ماشین بردار پشتیبان MBACT به ترتیب ۱۶/۸۳ و ۸/۰، ۴/۸۸ و ۸۶/۰؛ ۲۱/۸۴ و ۸۱/۰ محاسبه گردید.
۲-۲- تراکم تاج پوشش
الف) مطالعات انجام شده در داخل کشور
شاه­بابایی (۱۳۸۳) مطالعه­ ای را به منظور تهیه نقشه‌های تیپ و تراکم جنگل در گرگان سنجنده ETM+ ماهواره لندست ۷ انجام دادند. در این مطالعه صحت کلی و ضریب کاپا در تیپ بندی به ترتیب ۶۳ درصد برای طبقات تراکمی به ترتیب نیز ۵۸ درصد و ۴۱/ ۰ گزارش شد.
احمدی­ثانی (۱۳۸۴)، پژوهشی را به­منظور بررسی قابلیت تصویر ماهواره­ای ASTER برای تهیه تراکم جنگل­های زاگرس در منطقه مریوان واقع در استان کردستان انجام داد. برای تجزیه و تحلیل تصاویرهای ماهواره­ای از خوارزمی­های طبقه ­بندی نظارت‌شده کمینه فاصله از میانگین، بیشینه احتمال و همچنین روش طبقه ­بندی فازی استفاده کرد. به­منظور برآورد صحت نقشه­های تراکم به دست آمده از طبقه ­بندی تصاویر ماهواره­ای، واقعیت زمینی برای کل منطقه مورد بررسی با بهره گرفتن از عکس­های هوایی تهیه شد. بالاترین صحت کلی و ضریب کاپا را به ترتیب به میزان ۵/۶۵ و ۵/۴۸ درصد در طبقه ­بندی چهار کلاسه­ای، ۵/۶۸ و ۵/۵۱ درصد در طبقه ­بندی سه کلاسه­ای با طبقه ­بندی بیشینه احتمال و با مجموعه شش باندی به دست آمد و نتیجه‌گیری کلی نشان داد که صحت کلی ۵/۶۸ درصد و ضریب کاپا کلی ۵/۵۱ است.
پرما و شتایی (۱۳۸۹) مطالعه‌ای را به منظور تهیه نقشه‌های تنوع و تراکم تاج پوشش جنگل‌های زاگرس با بهره گرفتن از تصاویر سنجنده ETM+ در جنگل‌های قلاجه استان کرمانشاه انجام داد. نتایج حاصل از رگرسیون نشان داد که ترکیب خطی مورد بررسی به عنوان متغیرهای مستقل در مقایسه با دیگر باندها و ترکیبات به کار گرفته شده بهتر می‌تواند تنوع گونه‌ای درختان و درختچه‌ها را برآورد کند.(R²adj = 327/0). نتایج ایشان نشان‌دهنده قابلیت نسبتاً کم داده ­های ETM+ در تهیه نقشه تراکم تاج پوشش و برآورد تنوع گونه‌ای درختی و درختچه‌ای در منطقه مورد بررسی است.
پاکخصال و بنیاد (۱۳۹۰) مطالعه­ ای را به منظور تعیین تراکم جنگل با بهره گرفتن از مدل FCD در حوزه شفارود گیلان انجام دادند. ایشان در این مطالعه از داده‌های سنجنده ETM+ استفاده نمودند. ایشان در این مطالعه از روش حداکثر احتمال برای طبقه ­بندی استفاده نمودند. نتایج این مطالعه نشان داد داده ­های این سنجنده با صحت کلی ۷۱ درصد و ضریب کاپای ۶۱/۰ قادر به تفکیک تراکم­های مختلف تاج پوشش می­باشد.
حسینی و همکاران (۱۳۹۲) مطالعه­ ای را به منظور تعیین قابلیت سنجنده LISS IV برای تهیه نقشه تراکم منطقه خواجه­کلات انجام دادند. ایشان در این مطالعه از روش­های طبقه ­بندی حداکثر احتمال و حداقل فاصله استفاده نمودند. نتایج این مطالعه نشان داد داده ­های این سنجنده با صحت کلی ۷۰ درصد و ضریب کاپای ۴۴/۰ قادر به تفکیک تیپ­های جنگل می­باشند.
عزیزی و همکاران (۲۰۱۴) مطالعه­ ای را به منظور تعیین تراکم جنگل با استفاده داده ­های سنجنده LISS IV انجام داد. ایشان در این مطالعه از روش FCD استفاده نمودند. نتایج این مطالعه نشان داد سنجنده فوق قادر است با صحت کلی ۴/۸۴ درصد و ضریب کاپای ۷۸/۰ جنگل­ها را از نظر تراکم تفکیک نماید.
ب) مطالعات انجام شده در خارج از کشور
وانگ و همکاران^[۷۷] (۱۹۹۸) برای طبقه ­بندی تراکم جنگل از داده ­های سنجنده TM و باند PAN ماهواره IRS-1C در جنوب فنلاند استفاده نمودند. صحت کلی و ضریب کاپا در این مطالعه برای طبقه ­بندی چهار کلاسه­ای به ترتیب ۲/۷۰ و ۴۶/۰ محاسبه گردید.
ام­سی ماهان و همکاران^[۷۸] (۲۰۰۳) برای تعیین تراکم تاج پوشش در جنوب شرق ایالت آیداهو امریکا با بهره گرفتن از داده ­های ماهواره­ای، دو روش فازی و حداکثر احتمال مقایسه نمودند. در این مطالعه صحت کلی به ترتیب برای روش­های فازی و حداکثر احتمال ۵/۵۰ و ۵/۴۷ محاسبه شد.
ژو و همکاران^[۷۹] (۲۰۰۳) در تحقیقی قابلیت داده ­های ماهواره­ای را در برآورد تاج پوشش بلوط در ایالت کالیفرنیا بررسی نمودند. نتایج این مطالعه نشان داد باندهای آبی، قرمز و مادون قرمز دارای قابلیت بالایی در تعیین تراکم تاج پوشش دارند.
بربروگلا و ساتیر^[۸۰] (۲۰۰۸) به منظور طبقه ­بندی تیپ­های جنگلی در ترکیه از روش­های طبقه ­بندی سخت و نرم استفاده نمودند. صحت کلی برای روش طبقه ­بندی نرم و سخت به ترتیب ۸۰ و ۵۰ محاسبه گردید.
تورنسن و همکاران (۲۰۱۴) مطالعه­ ای را به منظور طبقه ­بندی ساختار جنگل با بهره گرفتن از روش­های طبقه ­بندی رندوم فارست، نزدیکترین همسایه و آنالیز تمایز خطی انجام دادند. صحت کلی به دست آمده در این مطالعه برای روش رندوم فارست و نزدیکترین همسایه ۳۷ درصد و روش آنالیز تمایز خطی ۴۱ درصد محاسبه گردید.
۲-۳- جمع­بندی
در اکثر مطالعات انجام شده برای تعیین کاربری و تراکم جنگل از داده ­های سنجنده­هایی با قدرت تفکیک متوسط استفاده شده است. علاوه بر این از روش­های طبقه ­بندی پارامتری (سخت) استفاده شده است. در این مطالعه قابلیت داده ­های Pleiades و روش طبقه ­بندی و رگرسیونی درختی برای طبقه ­بندی داده ­ها استفاده می­ شود.
فصل سوم

ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﺎده ۸ ﻗﺎﻧﻮن ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺎﻧﻜﺪاری ﺑﺪون رﺑﺎ، ﺑﺎﻧﻚﻫـﺎ اﻋـﻢ از ﺗﺠـﺎری و ﺗﺨﺼﺼﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻃﺮحﻫﺎی ﺗﻮﻟﻴﺪی و ﻋﻤﺮاﻧﻲ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاری ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﺒﺎدرت ﻛﻨﻨﺪ. ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﺎده ۲۸ آﻳﻴﻦﻧﺎﻣﺔ اﺟﺮاﻳﻲ، ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاری ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ ﻋﺒـﺎرت از ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪ ﻻزم ﺟﻬـﺖ اﺟﺮای ﻃﺮحﻫﺎی ﺗﻮﻟﻴﺪی و ﻋﻤﺮاﻧﻲ اﻧﺘﻔﺎﻋﻲ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺑﺎﻧـﻚﻫـﺎ اﺳـﺖ. ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاری ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ روی ﻳﻚ ﻃﺮح ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ ﺑﺎﻧـﻚ ﻳـﺎ ﺑـﺎ ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﭼﻨﺪ ﺑﺎﻧﻚ ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮد. روش ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاری ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ ﮔﺮﭼـﻪ ﻗـﺮارداد ﻧﻴـﺴﺖ، از ﺟﻬـﺖ آﺛـﺎر و ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﺷـﺒﻴﻪ ﻗﺮاردادﻫﺎی ﻣﺸﺎرﻛﺘﻲ اﺳﺖ، ﻳﻌﻨﻲ اﻧﺘﻈﺎر اﻧﺘﻔﺎع ﻫﺴﺖ و ﻧﺮخ ﺳﻮد آن ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و در ﭘﺎﻳﺎن دوره ﻣﺎﻟﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮد^[۶۴]. در فعالیت‌های سرمایه‌گذاری سود خاصی تضمین نمی‌شود و به همین دلیل بانک قاعدتاً نخواهد توانست در قبال سرمایه‌هایی که با این شیوه تخصیص یافته اند سود تضمین شده یا علی‌الحساب پرداخت کند، و سپرده‌گذار نیز اساساً نمی‌تواند بر اساس سود یا میزان آن توافق کند و بانک نماینده سپرده‌گذاران در بازار تولید و صنعت است^[۶۵].
گفتار چهارم : انتقادات وارده بر نظام بانکداری اسلامی (بدون ربا)
بند الف : انتقادات وارده بر به رابطۀ وکالت در قانون عملیات بانکی بدون ربا
تبصرۀ ۳ قانون عملیات بدون ربا به توصیف نقش بانک در به کارگرفتن سپرده‌های سرمایه‌گذاری مدت‌دار پرداخته و مقرر می نماید.
«سپرده‌های سرمایه‌گذاری مدت‌دار که بانک در گرفتن آن‌ها وکیل می‌باشد، در امور مشارکت، مضاربه، اجاره به شرط تملیک، معاملات اقساطی، مزارعه، مساقات، سرمایه‌گذاری مستقیم، معاملات سلف و جعاله مورد استفاده قرار می‌گیرد».
هدف از این تبصره که ستون اصلی قانون عملیات بانکی بدون ربا می‌باشد این است که سپرده در مالکیت صاحبش باقی بماند و از حالت قرض خارج شود و بهره‌هایی که به صاحبان سپرده‌ها پرداخت می‌شود از حالت ربوی که به قرض داده می‌شود خارج گردد^[۶۶].
منتقدان این رابطه معتقدند که:

1. 1. در عقد وکالت، موکل همیشه حق نظارت و بررسی اقدامات وکیل را داشته و وکیل نمی‌تواند اقدامی برخلاف دستورات موکل انجام دهد. اسقاط این حق ممکن نیست و با ماهیت وکالت در تعارض خواهد بود. حال آن که می دانیم سپرده‌گذاران چنین نظارتی بر عملکرد بانک ندارند و بانک ﻗﺮاردادﻫﺎی مربوط به اعطای تسهلات را اصالتاً و بدون حق دخالت از سوی ایشان به امضاء می رساند.

1. 1. سپرده‌گذار قصد اعطای نمایندگی به بانک ندارد و در همه حال بانک را طرف اصیل قرارداد سپرده‌گذاری محسوب کرده و آن را به صورت مستقیم و نه به عنوان نماینده در قبال خود متعهد می‌داند. حتی اگر سپرده‌گذار فرم‌هایی را امضاء کند که در آن تبصره ماده ۳ قانون عملیاتی بانک‌های بدون ربا به کار رفته «چنین وکالتی با قصد واقعی سپرده‌گذار و بانک منطبق نیست.

عقد تابع قصد است و قانونگذار حق تحمیل قرارداد وکالت را به اشخاص ندارد. چنین وکالتی، با مواد ۶۵۶ و ۶۵۸ قانون مدنی اصل آزادی ﻗﺮاردادﻫﺎ ناسازگار است».

1. 1. سپرده‌گذار هنگام افتتاح حساب و واریز وجوه، بانک را طرف اصیل در قرارداد تلقی می‌کند علیرغم تصریح ماده ۶۷۴ قانون مدنی^[۶۷] هیچ یک از تعهداتی را که بانک در برابر اشخاص دیگر به عهده می‌گیرد نمی‌پذیرد. بانک نیز هیچ تعهداتی را بر عهده سپرده‌گذار درخصوص قرارداد اعطای تسهیلاتی که با وام گیرنده منعقد می‌کند نمی‌گذارد و خود را اصیل آن قرارداد فرض می‌کند نه وکیل. به همین جهت است که سپرده‌گذار به عنوان موکل- تعهدات بانک- به عنوان وکیل- را به عهده نمی‌گیرد و گرنه در صورتی تعهدی تحت شرایط قرارداد وکالت توسط بانک برعهده گرفته شود سپرده‌گذار موظف به ایفای آن تعهدات خواهد بود.

1. 1. 1. 1. بانک در اقدامات خود تکلیف حساب پس دادن به سپرده‌گذاران را ندارد، حال آن که مطابق ماده ۶۶۸ قانون مدنی وکیل باید حساب مدت وکالت خود را به موکل بدهد. از سوی دیگر، تکلیف پس دادن حساب مربوط ﻗﺮاردادﻫﺎی امانی است حال آن که در اینجا بانک «خود را اصیل می‌داند و نتایج این ﻗﺮاردادﻫﺎ را برای خود منظور می نماید».

         ( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

      (( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

1. 1. در ﻗﺮاردادﻫﺎی وام که میان بانک و وام گیرندگان بسته می‌شود، فرض اصیل بودن متعاملین اجرا می‌شود و تسهیلات گیرندگان، بانک و نه سپرده‌گذاران را طرف واقعی قرارداد می‌دانند.

1. 1. در خصوص سپرده‌گذار شخص حقیقی، فوت یا حجر آن عملاً تأثیری در روند اقدامات بانک و تسهیلات اعطا شده ندارد، حال آن که اگر ﻗﺮاردادﻫﺎی منعقده به وکالت از طرف بانک بسته شده باشد، با فوت یا حجر هر یک از سپرده‌گذاران وکالت منعقده با بانک منفسخ (ماده ۶۷۸ قانون مدنی) و اقدامات بانک تا تعیین تکلیف از سوی ورثه با اختلال مواجه می‌گردد. اما از آنجا که فوت یا عوارض اهلیت سپرده‌گذار اثری بر اقدامات بانک ندارد، چنین نتیجه گیری می‌شود که بانک در ﻗﺮاردادﻫﺎی خود اصیل است.

بند ب : پاسخ وارده بر انتقادات
به نظر ما در خصوص این ایرادات باید پیش از هر چیز دو مطلب را از یکدیگر جدا ساخت و آن هم تصورات طرفین و ماهیت واقعی انجام شده است. اینکه سپرده‌گذار علیرغم اعطای وکالت به بانک، بانک را نه وکیل بلکه اصیل بپندارد نمی‌تواند مجوزی برای رد کردن نظریه در این رابطه باشد. مشکل این امر در عدم آموزش صحیح سپرده‌گذاران و کارمندان بانک و تسهیلات گیرندگان در فهم تعهدات واقعی ایشان است و خللی در ماهیت واقعی عقد ایجاد نمی‌کند. زمانی که در قرارداد سپرده‌گذاری بانک وکیل سپرده‌گذار در به کارگیری وجوه در عملیات بانکی بدون ربا قلمداد شده، دیگر نمی‌توان به استناد دلایلی همچون تصورات طرفین به طور خاص سپرده‌گذار که ناشی از عدم شناخت کامل آن‌ها از ماهیت اعمالشان است، وکیل بودن بانک را زیر سوال برد.
ایراد دیگری که بر وکالت دانستن این رابطه وارد می‌شود این است که اگرچه مطابق ماده ۶۶۸ قانون مدنی «وکیل باید حساب مدت وکالت خود را به موکل بدهد..».، بانک در اقدامات خود و ﻗﺮاردادﻫﺎی منعقده با وام گیرندگان چنین تکلیفی را پیش‌بینی نکرده و ندارد^[۶۸]. در این مورد باید گفت این ایراد به ﻗﺮاردادﻫﺎی نمونه بانک در خصوص افتتاح سپرده‌های سرمایه‌گذاری باز می‌گردد والا موکل می‌تواند ضمن قرارداد وکالت وکیل را از دادن صورتحساب معاف نماید^[۶۹]، ضمن اینکه بخشی از صورت‌های مالی سالانه بانک به این موضوع می پردازد و به منزله نوعی صورتحساب است.
در خصوص بحث فوت باید توجه داشت که امکان بقاء اثر و نتیجه اصلی وکالت پس از فوت در قالب وصایت و به تعبیری دیگر ایجاد حق استیلا وجود دارد^[۷۰]. بنابراین، استدلال یادشده،- که به دوره بعد از فوت می پردازد- از این جهت که نافی وکالت بودن رابطه در زمان حیات نمی‌باشد و پس از آن نیز با بهره گرفتن از وصایت اختلالی در کار ایجاد نمی‌شود تمام نیست. اما این ایراد در خصوص بحث حجر ممکن است صحیح تلقی شود و روشن است که نمی‌توان برای انجام اعمال حقوقی محجور از قبل اخذ مجوز نمود. اما باید دید این ایراد چه خللی در عملکرد بانک که بر اساس وکالت فعالیت می‌کند وارد می‌سازد. نکته ای که در تحلیل این مساله باید مورد لحاظ قرارداد این است که مجموعه سپرده سرمایه‌گذاران، مشارکت تلقی می‌شود. بانک از سپرده‌گذاران وکالت می‌گیرد که مجموع این وجوه را مطابق مقررات به اعطای تسهیلات اختصاص دهد. صرف این مشارکت از قواعد شرکت قانون مدنی تبعیت می‌کند. باید توجه داشت اگر چه شرکت عقدی و اذنی که در اداره مال مشترک داده شده با فوت یا حجر از بین می‌رود، اما اشاعه بر جای خود استوار است و جز با تقسیم یا تلف تمام مال موضوع شرکت از بین نمی‌رود.
به تعبیری دیگر، شرکت لازم است بدین معنا که با فوت و حجر یکی از شرکاء و به عبارت دیگر سپرده‌گذاران منفسخ نمی‌شود. از سوی دیگر جایز است به این مفهوم که هر شریک می‌تواند در هر زمان تقسیم مال را بخواهد. تقسیم مال نیز از آنجا که سهم هر یک از شرکاء به صورت وجه نقد و تقریباً مشخص است به سادگی صورت می‌گیرد. بنابراین فوت و حجر به ذات مشارکت فیمابین سپرده‌گذاران لطمه ای نمی زند، اما وکالت بانک به ویژه در حالت حجر را با اشکال مواجه می‌سازد. از جمع قواعد مشارکت و وکالت راه حل کلاسیک این خواهد بود که در حالتی که شخص فوت نموده اگر بانک وصی در ممات نباشد یا محجور گردیده، بانک باید به جهت انفساخ وکالت از تصرف در وجوه متعلق به شخص مزبور خودداری نموده و از به کار انداختن آن در عقود مذکور در قانون پرهیز نماید. البته صحیح آن است که این موضوع و نیز امکان افراز سهم شریک متوفی یا محجور در قرارداد منعقده با مشتری قید گردد. به عبارت دیگر، در این حالت ید بانک از حالت قراردادی به امانت قانونی تبدیل می‌شود و بانک دیگر حق تصرف در وجوه را نداشته و باید آن را به وارث یا قیم مسترد کند.
از لحاظ نظری، مناسب آن است که هر زمان بانک از فوت یا حجر شخص سپرده‌گذار مطلع شد آن مبلغ را با توجه به شرط قراردادی که قبلاً لحاظ نموده در حساب خاصی منظور نموده و ضمن جدا ساختن آن از سایر وجوه، از به کارانداختن آن در عملیات بانکی خودداری نموده و به آن سودی نیز تخصیص ندهد.
در خصوص ایراد دیگرکه اگر ماهیت رابطه وکالت است پس اجرای تعهدات را می‌توان از موکل- سپرده‌گذار- نیز خواست می‌توان این پاسخ اولیه را داد که اگر شخصی به وکالت از دیگری عمل کند اما این موضوع را از طرف قرارداد پنهان دارد اصیل تلقی شده و مسوول اجرای تعهدات ناشی از قرارداد خواهد بود. در جایی که بانک به وکالت از سپرده‌گذاران عمل می‌کند اما از هویت آن‌ها نامی نمی‌برد، می‌توان چنین استنتاج کرد که در اینجا نیز بانک مشمول همان قاعده همسنگ اصیل تلقی گشته و مسوول مستقیم اجرای تعهدات ناشی از قراداد با تسهیلات گیرنده است. با این وجود می پذیریم که با توجه به اثر وکالت، مجموع سپرده‌گذاران را باید دارای همان تعهدات بانک در مقابل تسهیلات گیرندگان دانست، اما نه رجوع طرف قراداد – تسهیلات گیرنده به مجموع سپرده‌گذاران که ممکن است میلیون ها شخص باشند میسر است و نه محل مصرف پول هر سپرده‌گذار قابل تعیین است تا تسهیلات گیرنده بتواند به سپرده‌گذار مربوطه مراجعه کند و نه بالعکس سپرده‌گذار، استفاده کننده از وجوه خود را می شناسد تا به او در صورت بروز اختلاف مراجعه کند. بنابراین، می بینیم که استفاده از قواعد وکالت در این حالت نه مناسب حال امور بانکی است و نه امکان پذیر است^[۷۱].
مبحث سوم : ماهیت حقوقی قرارداد سپرده سرمایه‌گذاری مدت‌دار از نظر حقوقدانان
گفتار اول : تلاش اندیشه ها در شناخت ماهیت
در تبصره ماده ۳ خوانده می‌شود که ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ در به کارگرفتن سپرده‌ها وکیل صاحبان سرمایه هستند. ولی آشکار است که این رابطه حقوقی پیچیده را نمی‌توان به وکالتی ساده تعبیر کرد. بیگمان، نیابت در این راه یکی از عوامل و عناصر رابطۀ حقوقی است لیکن جنبه فرعی وتبعی دارد و ناظر به اجرای نتایج حاصل از عمل حقوقی است با توجه به اینکه بسیاری از اعمال حقوقی، مانند ودیعه و عاریه و قرض و مضاربه، به نیابت فرعی منجر می‌شود، از این داده که ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ در به کاربردن سپرده‌ها وکیل صاحبان سرمایه هستند، نمی‌توان به ماهیت رابطه حقوقی بانک و سپرده‌گذار پی برد. به همین جهت، در حقوق مدنی، هنوز این پرسش مطرح است که ماهیت حقوقی این ﻗﺮاردادﻫﺎ چیست؟ آیا باید آن را نوعی ودیعه اموال مثلی شمرد؟ آیا عمل حقوقی تابع قوانین قرض است؟ آیا با عقد مضاربه شباهت بیشتر دارد؟ آیا باید آن را در زمرۀ عقود بی نام آورد و از قواعد عمومی معاملات برای تنظیم روابط دو طرف سود برد و عرف تجارتی را منبع اصلی حقوق و تکالیف ناشی از آن دانست؟
قانون مدنی در تبصره ۵۵۹ مقرر داشته است که “در حساب جاری یا حساب به مدت، ممکن است با رعایت شرط قسمت اخیر مادۀ قبل، احکام مضاربه جاری و حق المضاربه به آن تعلق گیرد.” شرط قسمت اخیر مادۀ ۵۵۸ نیز ناظر بر این است که بر خلاف قاعده کلی که نمی‌توان در مضاربه شرط کرد که مضارب ضامن سرمایه باشد و خسارت متوجه صاحب سرمایه نباشد، ممکن است “… به طور لزوم شرط شده باشد که مضارب از مال خود به مقدار خسارت یا تلف مجاناً به مالک تملیک کند”.
به این ترتیب، قانون گذار اجازه داده است که در حساب جاری و به مدت، شرط شود که اگر در تجارتی که بانک با سرمایه می‌کند زیانی به آن رسد، بانک جبران کند، ولی در سود آن دو طرف شریک باشند. نویسندگان قانون مدنی خواسته اند که به این وسیله محملی برای این گونه حساب‌ها و منافع یا سودی که ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ به مشتریان خود می پردازند، پیدا کنند و صاحبان سرمایه را به انعقاد این گونه مضاربه ها راهنمایی و تشویق کنند.
به هر ترتیب، این حکم نیز مشکل ما را نمی‌گشاید و پاسخ پرسش مربوط به حساب‌های سپرده را به طور کامل نمی‌دهد؛ زیرا، امکان بستن چنین ﻗﺮاردادﻫﺎیی دلیل آن نمی‌شود که آنچه اکنون واقع می‌شود، در همین قالب است. ناچار، برای تعیین وصف حقوقی این حساب‌ها می‌بایست به نقد نظریه‌هایی که تاکنون ابراز شده است، پرداخت تا از برخورد اندیشه ها، تحلیل نهایی به دست آید.
بند الف : آیا سپرده‌گذاری نوعی ودیعه است؟
در حقوق کشور فرانسه مرسوم شده است که سپردن پول و سایر اوراق تجارتی مثلی را به بانک “ودیعه بر خلاف قاعده” بنامند. به کار بردن نام “سپرده” برای پول هایی که به بانک داده می‌شود. مفهوم امانت و ودیعه را به ذهن متبادر میکند؛ به ویژه اینکه به طور سنتی، ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ خود را امین سپرده‌گذاران معرفی می‌کنند. ولی، باید دانست که ماهیت این قرارداد چنان دور از ودیعه است که به دشواری می‌توان ار این نام برای نشان دادن رابطه حقوقی بانک و صاحبان سپرده استفاده کرد، هر چند که با قید “خلاف قاعده” همراه باشد.
از احکام ودیعه در قانون مدنی چنین بر می‌آید که “ودیعه” دارای دو وصف اصلی است:
اول– نگاهداری از مال مورد ودیعه که به مالکیت مودع باقی می ماندو نیابت حفظ آن به امین داده می‌شود.
دوم– تعهد مربوط به رد عین مال به مودع، هرچند که عیب و نقصی در آن حاصل شده باشد. در حساب‌های سپرده هیچ یک از این دو وصف دیده نمی‌شود؛ زیرا، همان گونه که اشاره شد، صاحب سپرده با دادن پول، آن را به بانک تملیک می‌کند و بر مبنای همین اثر بانک حق می‌یابد که به دلخواه خویش و بر مبنای سیاست اقتصادی دولت، از سپرده‌ها استفاده کند. در مقام رد مال نیز بانک تعهدی به دادن عین آن ندارد و باید مثل آنچه را که گرفته است،به مالک بدهد. به بیان دیگر، بانک ضامن به مثل می‌شود نه متعهد به رد عین.پس، چگونه می‌توان نام چنین قراردادی را “ودیعه” گذارد؟
به کار بردن اصطلاح “ودیعه برخلاف قاعده ” در صورتی امکان دارد که ماهیتی جوهر ودیعه را حفظ کند و در یکی از احکام با آن متفاوت باشد. ولی، قراردادی که هیچ یک از اوصاف اصلی ودیعه را نداشته باشد و مقتضای آن با امانت سازگار نشود،مانند رابطۀ مبنای حساب‌های سپرده بانکی، تمثیل آن با ودیعه را باید از غلط های مشهور شمرد. بی گمان، در بسیاری موارد، یکی از هدف های اصلی صاحب سپرده‌این است که پول خود را در محلی مطمئن بگذارد تا از گزند حوادث مصون بماند، ولی این انگیزه برای حفظ ارزش مال است نه عین آن و چنین جهتی برای اعطای وصف “ودیعه” به این رابطه حقوقی کافی به نظر نمی‌رسد^[۷۲].
به عقیدۀ شهید صدر:
پول‌هایی که نزد ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ گذاشته می‌شود نه ودیعۀ کامل هستند- چنانکه در مورد حساب‌های جاری گفته می‌شود- و نه ودیعه ناقص- چنانکه در مورد حساب‌های سپردۀ ثابت گفته می‌شود- بلکه آن‌ها قرض‌هایی هستند که یا همیشه لازم الوفاً هستند یا در طی مدت معین و محدودی چنین هستند؛ زیرا ملکیت سپرده‌گذار در نهایت نسبت به پول، زایل می‌شود و بانک تسلط به تصرف پیدا می‌کند… و این مطلب با طبیعت ودیعه سازگار نیست. اطلاق ودیعه بر این پول ها صرفاً به این دلیل است که از نظر تاریخی در ابتدا به شکل ودیعه ظهور کرده‌اند ولی در اثر تجارب ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ و گسترش عملیات آن‌ها به قرض تبدیل شده اند، ولی از نظر لفظی همچنان ودیعه بر آن‌ها اطلاق می‌شود، هر چند مضمون و محتوای فقهی اصلاحی خود را از دست داده اند و موضع بانکداری بدون ربا در مقابل این سپرده‌ها– که بانک ربوی متقاضی آن‌هاست بر اساس تفکیک بین سپرده‌های ثابت و سپرده‌های جاری استوار است. از این رو سپرده‌های جاری را به عنوان قرض می پذیرد بدون اینکه در قبال آن‌ها سودی بپردازد و سپرده‌های ثابت را به عنوان ودیعه یا همان معنای فقهی می پذیرد لیکن ودایعی نیستند که به ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ سپرده شوند و ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ صرفاً نیابت در حفظ آن‌ها را داشته باشند، بلکه در این صورت علاوه بر ودیعه بودن، مودع به بانک وکالت می‌دهد تا در آن‌ها با اجرای عقد مضاربه تصرف کند^[۷۳].
بند ب : شباهت سپرده‌گذاری با قرض
شباهت های فراوانی بین حساب‌های بانک با قرض وجود دارد و همین امر باعث شده است تا تمایل پاره ای از نویسندگان حقوق مدنی و تجارت را به تأیید و یگانگی این دو قرارداد جلب کند.
در عقد قرض، وام دهنده مالی را به وام گیرنده تملیک می‌کند تا هرگاه بخواهد مثل آن را به او رد کند^[۷۴]. قرض نیز، مانند ﻗﺮاردادﻫﺎی سپرده، لازم است و دو طرف پایبند به شرایط مندرج در آن هستند. در حالیکه ودیعه در زمره ﻗﺮاردادﻫﺎی جایز است که در مرحله نخست ایجاد اباحه می‌کند. وانگهی، برخلاف مستودع، که امین مالک است و تنها در صورتی ضامن تلف آن می‌شود که در حفاظت تقصیر کرده باشد، خطر تلف سپرده‌های بانکی در هر حال بر عهده بانک است. پس ظاهر چنین حکم می‌کند که باید نظر مولفانی که رابطۀ صاحبان سرمایه و بانک را تابع قواعد “قرض” دانسته اند، به عنوان اصل تأیید کردو نظر آنان که عقد را تابع قواعد عمومی و در زمرۀ عقود بی نام آورده اند قابل انتقاد شمرد.
باید افزود که عرف تجارتی و شرایط افتتاح این گونه حساب‌ها در بسیاری موارد قواعد حاکم بر روابط طرفین را ازعقد قرض جدا می‌سازد، ولی این انحراف ها ماهیت عمل حقوقی را دگرگون نمی‌کند و به همین جهت، در هر جا که قرارداد و عرف حکمی ندارد، باید قواعد قرض را قابل اجرا دانست.
این حکم عام، در مورد سپرده‌های جاری و پس‌انداز، به بیان لایحه قانونی عملیات بانکی بدون ربا (بهره)، صادق است. در متن لایحه نیز این سپرده‌ها “قرض‌الحسنه” نامیده شده است تا تردیدی در ماهیت آن‌ها باقی نماند. بنابراین، مفاد ماده ۴ لایحه که مقرر می‌دارد “ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ مکلف به بازپرداخت اصل سپرده‌های قرض‌الحسنه(پس‌انداز و جاری) می باشند…” در واقع بیان اثر طبیعی “قرض” است که وام گیرنده را به دادن مثل آنچه گرفته است، ملزم می‌کند^[۷۵].
ولی، اجرای آن در مورد سپرده‌های سرمایه‌گذاری مدت‌دار دشوار است. زیر، اثر قرض تملیک مال به وام گیرنده است و در نتیجه او می‌تواند، چنان که می خواهد به عنوان مالک، در آن تصرف کند. ولی در تبصره ماده ۳ آمده است که “بانک در به کار گرفتن آن‌ها وکیل می‌باشد” و این حکم با وصف تملیکی بودن قرض منافات دارد. مفاد اعلام قانون گذار نشان می‌دهد که در جوهر رابطه حقوقی بانک و سپرده‌گذار نوعی از نیابت و امانت نهفته است که می بایست آن را توصیف کرد؛ و حال آن که وام گیرنده در تصرف خود اصیل است و به نام و حساب خود کار می‌کند.
مفاد بخش اخیر ماده ۴ نیز که اعلام می‌دارد، ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ “می‌توانند بازپرداخت اصل سرمایه‌گذاری مدت‌دار را تعهد و بیمه کنند”، این نکته را تأیید می‌کند؛ زیرا، نشان می‌دهد که سرمایه به عنوان وام گرفته نشده است، بلکه موضوع قرض از آن وام گیرنده است و تلف آن در هر حال از دارایی مالک است و نیازی به تعهد اضافی در برابر وام دهنده ندارد.
به این ترتیب، قطع نظر از دو عنوان قرض و ودیعه، باید دید قرارداد سپردۀ سرمایه‌گذاری با کدام یک از عنوآن‌های عقود معین تطبیق می‌کند.

• دادن ﺗﺨﻔﻴﻒ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ

• ﺗﻔﺎوت ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه اﻋﻄﺎﻳﻲ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﭙﺮدهﮔﺬاران ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺑﺎ ﺑﻬﺮه ﻣﻨﻈﻮرﺷﺪه در ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺣﻖﺑﻴﻤﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎی ﺑﻴﻤﻪ.

۲-۱-۷-۸- ﺑﻬﺮه وری و ﻛﻴﻔﻴﺖ
لاولاک و رایت در کتاب « اصول مدیریت و بازاریابی خدمات » از بهره وری و کیفیت به عنوان یکی از هشت عنصر آمیخته مدیریت بازاریابی خدمات نام می‌برند. به عقیده این دو، بهره وری و کیفیت دو روی یک سکه هستند. اگر شرکتها به این دو بعد بطور جداگانه توجه نمایند، ممکن است با اعمال بهره وری‌هایی که مشتریان را آزار می‌دهند، یا با اجرای طرحهای کیفی پرهزینه و کم سود، اقدام مخاطره آمیزی مرتکب می‌شوند. بنابراین تمرکز همزمان بر بهره وری و کیفیت مورد نظر مشتری در موفقیت مالی طولانی مدت شرکت بسیار مهم است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

ﺑﻬﺮه وری ﻳﻌﻨﻲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻲ ﻛﺎرا، ورودیﻫﺎی ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﺧﺮوﺟﻲﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮای ﻣﺸﺘﺮی ارزش اﻓﺰوده دارد، ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد. ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻧﻴﺰ ﻣﻴﺰان رﺿﺎﻳﺖ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن از ﺑﺮآورده ﺷﺪن ﻧﻴﺎزﻫﺎ، ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎ و اﻧﺘﻈﺎراﺗﺸﺎن اﺳﺖ(لاولاک و رایت، ۱۹۹۹). زﻳﺮﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎی آن ﻋﺒﺎرتند از:

• اﻧﺠﺎم ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ و ﺳﺮﻳﻊ ﺗﻌﻬﺪات و ﭘﺎﺳﺦﮔﻮﻳﻲ ﻣﻄﻠﻮب در اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت.

• ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻮدن ﺷﺮﻛﺖ و ﭘﺮﺳﻨﻞ آن.

• ﻧﺤﻮه ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﻣﺸﺘﺮی و درک اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﻋﻮاﻃﻒ او در ﺣﻴﻦ اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت و ﭘﺲ از آن (رﺿﺎﺋﻴﺎن و رﺿﺎزاده ﺑﺮﻓﻮﺋﻲ، ۱۳۸۶).

۲-۱-۸- وفاداری مشتریان
از زمانی که راهکار‌های کاهش هزینه‌ها و افزایش سودآوری مورد توجه شرکت‌های بسیار قرار گرفت، حفظ مشتریان به یکی از مهم‌ترین اهداف استراتژیک سازمان‌ها تبدیل شد. وفا‌داری از جمله عناوینی می‌باشد که عموماً مدیران ارشد شرکت‌ها سوء تعبیر‌های گوناگونی از آن دارند. اما منظور از وفا‌داری در این پژوهش، یک ماهیت بلند‌مدت و بسیار حیاتی می‌باشد، در واقع پوشش دادن تمامی‌نیاز‌های مشتریان و فراتر رفتن از آن و همچنین دائمی‌بودن این سطح از پوشش می‌تواند یک تعبیر نسبتاً مناسب از پیش نیاز‌های وفا‌داری مشتریان باشد.
در واقع وفاداری دارای درجه‌بندی می‌باشد، در پایین‌ترین سطح، وفاداری انحصاری قرار دارد که به معنای فقدان حق انتخاب برای مشتریان است، بنابراین این سطح وفاداری تنها تا زمان پیدایش یک انتخاب جدید قابل اتکا می‌باشد. گاهی اوقات مشتریان به علت هزینه‌های تغییر شرکت عرضه‌کننده خدمت یا کالا، به آنها وفادار می‌شوند.
این دو سطح از وفاداری را شاید بتوان هنوز هم ایجاد نمود اما عموماً امروزه از سطوح ناکارآمد وفاداری می‌باشند. زمانی فرا می‌رسد که وفاداری تبدیل به یک عادت برای مشتریان می‌شود. اگرچه خلق ارزش‌ها و ارضای نیاز‌های اساس مشتریان در این سطح به حد کمال خود می‌رسد اما در فراسوی این سطح، وفاداری متعهدانه، عالی‌ترین سطح از وفاداری مشتریان می‌باشد.
این نوع وفاداری تنها درجه وفاداری عقلانی و احساسی پایدار و قابل اتکا برای مشتریان می‌باشد. در این حالت یک سازمان تبدیل به مرجع جامع رفع تمامی‌نیاز‌های آشکار و پنهان مشتریان خود تبدیل می‌شود. بنابراین وفا‌داری مشتریان حاصل عالی‌ترین سطح میزان رضایت مشتریان می‌باشد(نیگل هیل ۲۰۰۰)^[۶۴]
وفاداری با سه عنصر زیر همراه است.
۱ – عنصر رفتاری مشتری که همان تکرار عمل خرید است؛
۲ – عنصر نگرشی مشتری که همان تعهد و اطمینان مشتری است؛
۳ – عنصر در دسترس بودن گزینه‌های زیاد برای انتخاب و انجام عمل خرید.
البته الیور رویکرد نگرشی را به سه بخش مجزا نیز تقسیم کرده است:
وفاداری رفتار که به رفتار مشتری منجر شده و به باور مشتری مربوط می‌شود؛
وفاداری عاطفی که به تعهد و اعتماد مشتری منجر شده و به احساس وی مربوط می‌گردد؛
وفاداری نیت که به قصد مشتری برای انجام عمل خرید در آینده مربوط می‌شود.
وفاداری رفتار در مقایسه با دو نوع دیگر از قدرت بیشتری برای ایجاد وفاداری مشتری برخوردار است (الیور، ۱۹۹۹).
مشتریان وفادار دارای مزیت‌های زیادی می‌باشند، آنان جهت تعیین جریان قابل پیش بینی فروش و افزایش سود به سازمان کمک می‌نمایند. به علاوه، مشتریانی که با نام تجاری سازمان آشنایی دارند، به احتمال زیاد آن را به دوستان و نزدیکان خود نیز توصیه نموده و در چرخه بازخورد و ارزیابی محصول سازمان تأثیر میگذارند که این موارد در محیط کسب و کارهای امروزی اهمیت حیاتی دارند. (هارت و دیگران^[۶۵]،۱۹۹۹)
به دلیل اهمیت وفاداری مشتری برای رشد سازمان، برای مدیران و بازاریابان بسیار مهم است که مفاهیم الگوهای وفاداری را به خوبی شناخته و درک نمایند. برای ایجاد چنین شناختی، ممکن است موسسات خدماتی شاخص‌های نادرستی را برای اندازه گیری وفاداری مشتری انتخاب نمایند که قادر به ارتباط دادن وفاداری مشتری به شاخص‌های عملکرد نباشد و درطراحی برنامه‌های وفاداری و شناخت و رفتارهای درست مشتریان دچار اشتباه شوند. (جونز و تیلور،۲۰۰۷)
ﺗﻌﺮﻳﻒ دﻳﮕﺮی از وﻓﺎداری ﻧﻴﺰ اراﻳﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪه ﻣﻔﻬﻮم ﺗﻌﻬﺪ از ﺳـﻮی ﻣﺸـﺘﺮی اﺳﺖ: وﻓﺎداری ﺗﻌﻬﺪی ﻋﻤﻴﻖ ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ دوﺑﺎره ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮل ﻳﺎ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﺮﺗﺮی داده ﺷﺪه در آﻳﻨﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﺧﺮﻳﺪ دوﺑﺎره از ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺪ ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ وﺟﻮد ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻣﺤﻴﻄﻲ و اﻗﺪاﻣﺎت ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ رﻗﺒﺎ ﺑﺮای ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻓﺘﺎر اﺳﺖ. اﻳﺠﺎد ﺗﻌﻬﺪ در ﻣﺸﺘﺮی ﺑﺮای اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن ﺧﺎص و ﺧﺮﻳﺪ ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻣﻜﺮر ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲﺷﻮد (تیلور و همکاران^[۶۶]، ۲۰۰۴).
گریملر و برون^[۶۷](۱۹۹۶) وفاداری خدمات را این گونه تعریف میکنند “میزانی که یک مشتری به رفتار خرید تکراری خود از یک ارائه کننده خدمت ادامه میدهد، که منجر به ایجاد نگرش مثبتی در مقابل ارائه کننده خدمت میشود و زمانی که به این خدمات نیاز پیدا میکند تنها این ارائه کننده را در نظر میآورد”(سایون‌هان و دیگران ۲۰۰۸ ).
ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل وﻓﺎداری ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از: «وﺟﻮد ﻳﻚ ﻧﻮع ﻧﮕﺮش ﻣﺜﺒﺖ ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﻣﻮﺟـﻮد (ﻣـﺎرک، ﺧﺪﻣﺖ، ﻣﻐﺎزه، ﻓﺮوﺷﻨﺪه) و رﻓﺘﺎر ﺣﻤﺎﻳﺖﮔﺮاﻧﻪ از آن».
۲-۱-۸-۱ وفاداری دربیمه
وفاداری یک فرد به بیمه عبارت است از واکنش رفتاری هدفمند که بر اثرعوامل روانشناختی در فرد ایجاد میشود و باعث انتخاب یک بیمه از میان بیمه‌های مختلف میشود . وفاداری فرد به بیمه از دو جز
تشکیل شده است
الف: رفتاری نظیر خریدها و مراجعات مکرر که به صورت هدفمند بوده وناشی از این واقعیت است که این رفتار تصادفی نیست
ب : روانشناختی : که شامل مراحل ارزیابی فرایند تصمیم گیری است که در ذهن فرد صورت میگیرد. براساس تحقیقات انجام شده در سال ۲۰۰۸ عوامل مؤثر بر ایجاد وفاداری مشتریان بیمه طبق مدل آمده در پژوهش صورت می‌گیرد.
گریملر و برون(۱۹۹۶) بیان میکنند که عمده نتایج تحقیقات نشان دهنده یک همبستگی مثبت میان رضایتمندی و وفاداری به کالا می‌باشد. سیرتکاملی وفاداری در شکل مشخص شده است. مفهوم وفاداری ابتدا درسال ۱۹۴۰ ظهور کرد که بیان کننده دو مفهوم جداگانه از وفاداری بود؛ یعنی ترجیحات نام تجاری که بعداً به عنوان وفاداری نگرشی به آن اشاره شده و سهم بازار که بعداً به عنوان وفاداری رفتاری مورد قبول قرار گرفت(گست^[۶۸]، ۱۹۹۴).
شکل ۲-۲: معیارهای وفاداری و مفاهیم آن، رندل و همکاران^[۶۹](۲۰۰۱)
مشتریان وفادار کمتر برانگیخته می‌شوند تا گزینه‌های دیگر را بررسی کنند و در برابر کشش نامهای تجاری دیگر خیلی مقاوم هستند و با احتمال زیاد حاضرند به تنهایی ارتباطات کلامی‌مثبت را پیرامون خدمات با دیگر مصرف کنندگان برقرار کنند.(دیک و باسو^[۷۰]،۱۹۹۴)
(فورنل ۱۹۹۲^[۷۱]) مدعی است که رضایتمندی مشتری بر رفتار خرید تأثیر می‌گذارد مشتریان راضی تمایل دارند که مشتریان وفادار باشند. اما مشتریان وفادار لزوماً راضی نیستند به اعتقاد وی رضایتمندی مشتری یک عملکرد درک شده از کیفیت و انتظارات است. پژوهشگران دامنه ای از عوامل تعیینکننده وفاداری خدمات را مطالعه کرده اند که در طبقات زیر دسته بندی میشود: (a مدلهای Qvc (کیفیت، ارزش، رضایت مندی) (b مدلهای کیفیت- رابطه ای (c مدلهای منافع رابطه ای.
کرونین و دیگران (۲۰۰۰) بیان کردند که مطالعات Qvc نوعاً بیان می‌کند که رضایت مندی اثر کیفیت و درک ارزش روی وفاداری را تعدیل میکند(شکل ۲-۲).
تعداد کمی‌از این مطالعات عوامل تعیینکننده ای فراتر از فاکتورهای Qvc را بررسی کرده اند. تحقیقات کیفیت روابط روی اعتماد و تعهد تمرکز میکند به استثناء فاکتورهای Qvc و نوعاً روابط میان فاکتورهای رابطه ای و وفاداری را آشکار میکنند (سایون‌هان و دیگران، ۲۰۰۸).
شکل۲-۳: مدل Qvc :کیفیت، ارزش، رضایت مندی،( الگوی کو و همکاران ۲۰۰۹)
با توجه به مدل کو و همکاران در این پژوهش بیانگر آنست که کیفت خدمات بیمه ای بطور قوی برعدالت (ارزش درک شده )،رضایت مشتری و وفاداری اثر می‌گذارد و زمانیکه صنعت بیمه (بیمه پاسارگاد) کیفیت خدمات بیمه ای خود را بالا ببرد رضایت مشتری افزایش پیدا می‌کند و در نتیجه قصد خرید مجدد (وفاداری )مشتریان افزایش پیدا می‌کند.
وفاداری خدمات نتیجه یادگیری پویا و فرایند تصمیم گیری است به وسیله فاکتورهای ارزیابی کننده (مانند عدالت خدمات، کیفیت خدمات، و رضایت مندی مشتری) و رابطه ای، مانند (دوستی تجاری، اعتماد،قیمت‌های رقابتی) که در نتیجهی تحت تأثیر قرار گرفتن نگرش وفاداری و پاسخهای رفتاری حاصل می‌شود(جاکوبی و چستنات، ۱۹۷۸).
مبنای نگرشی وفاداری خدمات، نگرش نسبی یا ارزیابی توسعهای است که یک خدمت برگزینه‌‌های دیگر مسلط میشود(دیک و باسو، ۱۹۹۴؛ الیور، ۱۹۹۷ و اولسن^[۷۲]، ۲۰۰۲). در پایان، باتوجه به چارچوب اولیور(۱۹۹۹) وفاداری خدمات که به عنوان پیامد احساسات در نظر گرفته میشود به وسیله وفاداری رفتاری، که پیامد وفاداری شناختی، نیت (کرداری) می‌باشد، به صورت نگرشی تعریف شده است(شکل۲-۳).
شکل ۲-۴: توالی عوامل وفاداری خدمات(الیور، ۱۹۹۹)
رویکردهای Qvc، کیفیت- رابطه ای و منافع رابطه ای هر کدام برای درک وفاداری خدمات با ارزش هستند. هنوز فقدان یک مدل یکپارچه احساس میشود (سایون‌هان و دیگران، ۲۰۰۸)بدین منظور پیشنهاد میشود که وفاداری شناختی مستقیماً توسط رضایت (تمایلات) وفاداری تعیین شود. وفاداری نیت تابع مستقیمی‌از وفاداری شناختی است که توسط قیمت‌های رقابتی تعیین میشود. و نگاه کلی به رضایت مندی مشتری وجود دارد که انتظار میرود به طور مستقیم بر وفاداری شناختی تأثیر گذاشته و به طور غیرمستقیم از طریق فاکتورهای تعهد که توسط ادراک از عدالت در خدمات، کیفیت خدمات، اعتماد و دوستی تجاری تعیین میشود، تحت تأثیر قرار گیرد. همچنین انتظار میرود که دوستی تجاری بر تعهد تأثیرگذارد. این مدل یکپارچه شامل فاکتورهایی است که بر وفاداری خدمات تأثیر میگذارد. بنابراین مدل به منظور ایجاد یک نگاه پویا و فرایند محور از یک پدیده ی روانشناسی پیچیده متناسب میباشد (الیور، ۱۹۹۹). مهمتر اینکه مدل تئوری را با تشریح نتایجی که از پاسخ‌های وفاداری خدمات در سیستم شکل میگیرد توسعه می‌دهد.(شکل ۲-۵)

• ذوقی محمد صالح (۱۳۶۷)، روش های پرداخت در تجارت بین المللی (۹)، صنعت حمل و نقل.

• عشق، میرعلی رضا (۱۳۶۴)، آشنایی با اسناد تجاری، پیام دریا.

• قهرمانیان، شاهین (۱۳۶۲)، بانکداری بین المللی و حمل و نقل.

• قهرمانیان، شاهین (۱۳۶۲)، بانکداری بین المللی و حمل و نقل کالا، صنعت حمل و نقل.

• قهرمانیان شاهین (۱۳۶۳)، حدود مسئولیت خریدار و فروشنده در حمل و نقل مرکب کالاها، صنعت حمل و نقل.

– منابع و ماخذ لاتین:
۱) Donaidow.dobled, David Nurt. Purchasing and Materials Management
۲) Sturt Heianritz, Paul W.Farrell. Purchasing. Principles and Applications
۳) ITC (International Trade Canter) UNCTAD/GATT. Hand book of Import Documentation.
۴) Watson, Edition 1985, Finance of International Trade ALASDAIR.
۵) Rowe, Michael, 2007, Letters of Credit, Publication of Euro money.
۶) Guide to documentary, Transactions in Foreign trade, Publication of Union Bank of Switzerland.
۷) Case Studies on Documentary Credits, Problems, Queries, Answers, Published ICC Publishing S.A Paris Publication No 456.

• Letter of credit ↑

• Issuing bank ↑

• Advising bank ↑

• International chamber of commerce ↑

• OPEN ACCOUNT TRADE ↑

• CLEAN COLLECTION ↑

• DOCUMANTARY COLLECTION ↑

• DOCUMENTARY LETTER OF CREDIT= L/C ↑

• FULL ADVANCE PAYMENT ↑

• Uniform Customs and Practice for Doucumentary Credits ↑

• چنان چه اعتبار اسنادی دوم نزد همان بانک ابلاغ کننده اعتبار اول افتتاح شود به آن اعتبار اسنادی اتکایی و چنان چه نزد بانک بانک ثالثی افتتاح شود به آن اعتبار متقابل ( Counter L/C ) ↑

• پاساوان یا ترانزیت به تشریفات گمرکی که کالا را از یک گمرک به گمرک دیگر هدایت و ارسال می کند، اطلاق می شود . ↑

• Mulimodal Transport Operator ↑

• CMR: Covention for the International Carriage ↑

• Transport International the Road ↑

• International Road United Nation ↑

• FCR: Forwarders Certificate of Receipt ↑

• FCT : Forwarders Certificate of Receipt ↑

• FWR : FIATA Warehouse Receipt ↑

• CMR : Convention for the International carriage ( merchandises) of goods by road ↑

• طبق قانون دریایی ایران بارنامه سندی است که مشخصات کامل بار در آن قیدد شده و توسط فرمانده کشتی یا کسی که از طرف او برای این منظور تعیین شده امضاء می گردد و به موجب آن تعهد می شود بار توسط کشتی به مقصد حمل و به تحویل گیرنده داده شود .

  (( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

  (( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

  طبق قانون دریایی ایران بارنامه در چهارنسخه صادر می گردد:
  نسخه اول : برای فرستنده بار
  نسخه دوم : برای گیرنده کالا
  نسخه سوم : برای فرمانده کشتی
  نسخه چهارم : برای مالک کشتی ↑

• حمل و نقل سراسری انتقال کالا از کشوری به کشور دیگر با یک وسیله حمل و بدون تغییر نوع وسیله حمل از مبدا تا مقصد نهایی است . ↑

• حمل و نقل مرکب انتقال کالا از کشوری به کشور دیگر حداقل با دو شیوه حمل است . ↑

• چنان چه که با یک وسیله حمل و بدون تغییر نوع وسیله ، از مبدا تا مقصد نهایی حمل شود حمل و نقل سراسری خواهد بود . در صورتی که کالا در مسیر حمل تخلیه و بارگیری شود ولی نوع وسیله حمل تغییر نکند صدور بارنامه سراسری بلامانع می باشد . ↑

• چنان چه کالا در مسیر حمل حداقل با دو نوع شیوه حمل ، حمل گردد یا نوع وسیله تغییر یابد، حمل و نقل مرکب خواهد بود . ↑

• IATA : International AIR transport Association ↑

• به موجب ماده ۲ لایحه قانونی تجمیع عوارض مصوب بهمن ۱۳۸۱ حقوق ورودی عبارتست از مجموع حقوق پایه وسود بازرگانی
  حقوق پایه عبارتست از مجموعه حقوق گمرکی و عوارض تجمیع شده که به موجب مصوبه مجلس شورای اسلامی برای کلیه کالاها از تاریخ ۱/۱/۱۳۸۲ معادل ۴% ارزش تعیین گردیده است .
  سود بازرگانی وجوهی است که گمرک بنا به تصویب هیئت دولت از واردات کالا اخذ می کند . نرخ سود بازرگانی متفاوت و بستگی به نوع کالا یا سیاست های دولت دارد . ↑

• INSTITUTE OF LONDON UNDERWRITERS ↑

به‌کارگیری توانایی‌های موجود محلی
توسعه منطقه‌ای

تورم، افزایش عمومی قیمت‌ها
مشاغل فصلی و بیکاری
افزایش قیمت زمین
توسعه بخش خدمات و تحلیل تولید کالایی
کاهش خدمات عمومی همگانی
توسعه نامتعادل منطقه
وابسنگی به کشورهای بیگانه

منبع : (نوربخش و اکبرپور سراسکانرود،۱۳۸۹،ص۳۰)
۲-۱۱) عوامل و محرک‌های تأثیرگذار در رفتار گردشگران
عوامل تأثیرگذار بر رفتار گردشگران از بعد روانشناختی عبارت است از: محرک‌ها و عوامل. محرک‌ها آن‌هایی هستند که در گردشگران ایجاد انگیزه می‌کنند تا رفتار مصرفی خاصی را از خود نشان دهند و عوامل اشاره به عامل‌هایی دارد که تعیین می‌کند تا چه حد گردشگر قادر به خرید محصولی می‌باشد که تمایل به خرید آن را دارد (ابراهیم‌پور و همکاران،۱۳۹۰،ص۷۴).
محرک‌ها: انگیزه‌ها و عوامل تأثیرگذار بر رفتار گردشگران مدام در حال تغییر هستند به طوری که رایان^[۶۱] (۱۹۹۵) بیان می‌کند که “زمینه‌ها، معانی، تجربیات و انتظارات گردشگران از یک سفر به سفر دیگر و از یک گردشگر به گردشگر دیگر تفاوت دارد و برای صحبت کردن درباره‌ی رفتار گردشگران به نظر می‌رسد باید بر یک ترکیب و چیزی آمیخته تأکید داشته باشیم”. محرک‌های رفتاری گردشگری مجموعه عواملی را شامل می‌شود که در گردشگران جهت خرید محصولات گردشگری ایجاد انگیزه می‌کند. عوامل تأثیرگذار بر رفتار گردشگران به طور کلی به گروه‌های زیر تقسیم می‌شوند:

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

آن‌هایی را که در فرد ایجاد انگیزه می‌کنند تا به تعطیلات بروند (در حالت کلی).
آن‌هایی را که در افراد ایجاد انگیزه می‌کنند تا به یک مقصد ویژه و در یک زمان ویژه به تعطیلات بروند(ابراهیم‌پور و همکاران،۱۳۹۰،ص۷۴).
گنت^[۶۲] (۱۹۹۷) انگیزه‌های افراد برای سفر را به شرح زیر بیان می‌کند (بورمن^[۶۳] و سودربرگ^[۶۴]، ۲۰۰۷، ص۲۷) تفریح و تمدد اعصاب، تغییر و فرار از زندگی روزمره، داشتن زمانی برای تفکر، تجربه چیزهای جدید، نمادهای فرهنگی و آموزشی، گذران اوقات با دیگران و ورزش و تمرین. هورنر^[۶۵] و اسواربروک^[۶۶] در سال ۲۰۰۵ در یک نوع‌شناسی انگیزه‌های گردشگران شامل انگیزه‌های زیر می‌داند: محرک‌های فیزیکی، عاطفی، شخصیتی، توسعه شخصیتی، منزلتی و محرک‌های فرهنگی. محرک‌ها و عوامل ایجادکننده انگیزه برای سفرهای فراغتی از نظر رقب عبارتند از (رقب^[۶۷] و بیچ^[۶۸]، ۱۹۸۳،ص۲۱۹): عناصر اجتماعی، انگیزه‌های کسب مقام و شایستگی و عناصر محرک – اجتناب^[۶۹]. در واقع این دو نظریه‌پرداز انگیزه‌های سفر را بر اساس نظریه مازلو تشریح نموده‌اند.
گونزالز ^[۷۰] و بللو^[۷۱] (۲۰۰۲) برای تجزیه و تحلیل رفتار گردشگران هرمی شبیه هرم مازلو ارائه می‌کنند که بر پایه‌ی نیاز‌های سلسله‌مراتبی مازلو عمل می‌کند. این دو نظریه‌پرداز به این نکته اشاره دارند که نیازها و انگیزه‌های سفر در افراد در طول زمان در حال تغییر بوده و به سوی نیازهای بالاتر در حال حرکت است و از یک سطح به سطح بالاتر در حال حرکت می‌باشد:
نیازهای فیزیکی: در این سطح بر طبق نظریه‌ی مازلو نیازهای فیزیولوژیکی قرار دارند که در افراد ایجاد انگیزه می‌کنند مانند نیاز به غذا، آب، نیازهای جنسی و دیگر نیازهای پایه‌ای. تا زمانی که به این نیازها جواب داده نشود سایر نیازها در افراد ایجاد انگیزه نخواهد کرد و فرد سعی می‌کند تا از طرق مختلف به این نیازها پاسخ پیدا کند .به طوری که طبق نظریه این دو نظریه‌پرداز افراد در ابتدا به منظور ارضاء این نیازها اقدام به سفر می‌کنند. یعنی گردشگران در ابتدا نیاز دارند تا از زندگی عادی و یکنواخت خود خارج شوند و عواملی از قبیل میل به آسایش و راحتی، نیازهای جنسی، نوشیدن و خوردن، هیجان، در آن‌ها ایجاد انگیزه خواهد کرد (ابراهیم‌پور و همکاران،۱۳۹۰،ص۷۶-۷۵).
نیاز به امنیت و سلامتی: بر طبق نظریه‌ی مازلو نیاز به امنیت قبل از نیازهای سطح بالاتر در افراد ایجاد انگیزه خواهد کرد و باید سطح قابل قبولی از نیاز به امنیت و سلامتی در فرد ارضاء شده باشد تا سایر نیازهای دیگر در افراد ایجاد انگیزه کند .گونزالز و بللو در سال ۲۰۰۲ اظهار می‌کنند که افراد بعد از آن که نیازهای پایه‌ای خود را از طرق مختلف ارضاء کردند سعی می‌کنند از طریق سفر، استرس و نگرانی‌هایشان را پایین بیاورند و نیاز دارند تا جهان را شناخته و در مورد آن پیش‌بینی‌هایی را داشته باشند (ابراهیم‌پور و همکاران،۱۳۹۰،ص۷۶).
نیاز به ایجاد رابطه: در این مرحله فرد نیازمند ایجاد رابطه و تعامل اجتماعی با دیگران است. در این سطح از هرم سفر، افراد تمایل دارند تا به سفرهای دسته‌جمعی با دوستان و یا خانواده‌شان بروند (نیاز به احساس دوست داشتن) (ابراهیم‌پور و همکاران،۱۳۹۰،ص۷۶).
نیاز به احترام به نفس و تعالی شخصیتی: در این مرحله از هرم سفر، بخش کنجکاو و خلاق بشر خودنمایی می‌کند زیرا در این مرحله سایر نیازهای افراد به میزان معقول ارضاء شده است و این نیازها دیگر در فرد ایجاد انگیزه نمی‌کنند و فرد در خود نیاز به پیشرفت، شناخت، رشد، را احساس می‌کند و با همین اهداف هم اقدام به سفر می‌کند (ابراهیم‌پور و همکاران،۱۳۹۰،ص۷۶).
نیاز به خود شکوفایی: در این مرحله نیاز به کشف حقایق هستی بیشتر در فرد ایجاد انگیزه می‌کند تا اقدام به سفر کند و سفرهایش را بیشتر با همین هدف دنبال می‌کند (بورمن و سودربرگ،۲۰۰۷،ص۲۶). در نگاهی دیگر انگیزه‌های گردشگران به شرح زیر طبقه‌بندی شده است که عبارتند از: انگیزه تاریخی، انگیزه فرهنگی، انگیزه علمی و تجاری، انگیزه زیارتی، انگیزه تفریحی و ورزشی (ابراهیم‌پور و همکاران،۱۳۹۰،ص۷۶).
هورنر و اسواربروک (۲۰۰۵) عوامل تأثیرگذار بر رفتار گردشگران را به دو دسته تقسیم می‌کنند که عبارتند از: عوامل تأثیرگذار شخصی (داخلی) و عوامل تأثیرگذار خارجی(ابراهیم‌پور و همکاران،۱۳۹۰،ص۷۷).
عوامل تأثیرگذار درونی (شخصی) بر رفتار گردشگران: عوامل درونی یا شخصی تأثیرگذار بر رفتار فرد در انتخاب نوع سفر از نظر هورنر و اسواربروک (۲۰۰۵) عبارتند از:
عوامل فردی (اوقات فراغت، وضعیت درآمدی فرد، سلامتی، تعهدات کاری و تعهد به خانواده)،
نگرش و ادراکات (ادراک از مقاصد گردشگری و سازمان‌های مرتبط، نگرش‌های سیاسی، ترجیح کشورها و فرهنگ‌های مختلف، ترس از روش‌های موجود سفر، چگونگی برنامه‌های سفر، چگونگی ارزش آفرینی از طریق پول، نگرش نسبت به معیارهای رفتار با گردشگران و داشتن ماشین برای سفر)،
آگاهی از (مقصد گردشگری، میزان دسترسی به محصولات گردشگری، قیمت‌های مختلف بین سازمان‌های خدماتی و گردشگری رقیب)،
تجربه از (انواع تعطیلات، مقاصد مختلف، محصولات سازمان‌های مختلف گردشگری، سفر با افراد و گروه‌های خاص و قیمت‌های تخفیفی)
بدیهی است عواملی را که در جدول به آنها اشاره شده است برای همه‌ی گردشگران و در هر زمانی وزن مشابهی نخواهند داشت. در افراد متفاوت عوامل مشخصی نسبت به بقیه‌ی عوامل در انتخاب نوع سفر تأثیرگذارتر است و نقش مهم‌تری در رفتار گردشگران بازی می‌کنند. حتی برای یک فرد، وزن و اهمیت هر یک از این عوامل در طول دوران زندگی تفاوت می‌کند و با تغییر در سن، ساختار خانوادگی، درآمدها، تجربیات افراد و مواردی از این قبیل میزان تأثیرگذاری هر یک از این عوامل در انتخاب سفر تغییر خواهد کرد. به عنوان مثال رشد اقتصادی در کشورهای جهان غرب باعث افزایش تقاضا برای سفر شد و موجب شد تا تعداد سفرهای کوتاه مدت رشد پیدا کند (ابراهیم‌پور و همکاران،۱۳۹۰،ص۷۷).
عوامل تأثیرگذار خارجی بر رفتار گردشگران: عوامل خارجی تأثیرگذار بر رفتار گردشگران عبارتند از: عوامل سیاسی، رسانه‌ها، فعالیت‌های سازمان‌های بازاریابی و… . میزان تأثیرگذاری عوامل خارجی و داخلی بر رفتار گردشگران با توجه به عواملی مانند شیوه‌ی زندگی و شخصیت فرد متفاوت خواهد بود. افراد برونگرا ^[۷۲] که افرادی سرزنده و شاد هستند بیشتر تحت تأثیر عوامل خارجی مانند نظرات دوستان و آشنایان و تجربیات آنها از سفر قرار می‌گیرند. از طرف دیگر افراد درونگرا ^[۷۳] در طرف دیگر قضیه ممکن است بیشتر بر تجربیات خودشان تأکید داشته باشند. عوامل بیرونی و درونی تأثیرگذار بر رفتار گردشگران نقش تسهیل‌کننده و یا محدودکننده‌ای دارند تا بتوانند به انگیزه‌ها و تمایلاتی که در خود احساس می‌کنند پاسخ دهند. برای مثال دسترسی به درآمد بالا، می‌تواند نقش تسهیل‌کننده برای سفر ایفاء کند طوری که افراد با درآمد بالا تمایل بیشتری برای سفر دارند تا نیازهای خود را تأمین کنند (اسواربروک و هورنر،۲۰۰۵،ص۵۸). عوامل دیگری هستند که در تصمیم به سفر نقش اساسی دارند و شماری از گردشگران در هنگام تصمیم‌گیری به احتمال زیاد تحت تأثیر این عوامل قرار می‌گیرند. این عوامل ممکن است درک و برداشتی باشد که آنها از یک مقصد گردشگری دارند و این درک یا نگرش آنها در مورد آن مقصد، در سفر مجدد تأثیرگذار خواهد بود . سازمان‌های گردشگری باید به عامل گذشت زمان و عوامل تأثیرگذار منسوخ شده در رفتار گردشگران نیز توجه داشته باشند. عوامل تعیین کننده رفتار گردشگران، پیچیده و گاهاً متنوع هستند نظیر عوامل شخصی که از یک فرد به فرد دیگر متفاوت هستند. عوامل خارجی نیز به شیوه‌های مختلفی توسط گردشگران تفسیر می‌شود .عوامل تأثیرگذار بر رفتار گردشگران به موضوعات دیگری نیز ربط پیدا می‌کند مانند تصمیم‌گیری عقلایی، ترکیب گروه‌های مسافرتی، شرایط اقتضایی و مانند این‌ها (اسواربروک و هورنر،۲۰۰۵،ص۶۲). در جدول ۲-۵ به عوامل داخلی و بیرونی تأثیرگذار در رفتار گردشگران به تفکیک اشاره می‌شود.
جدول ۲-۸) عوامل داخلی و بیرونی تأثیر گذار در رفتار گردشگران

عوامل داخلی تأثیرگذار در رفتار گردشگران

عوامل بیرونی تأثیرگذار در رفتار گردشگران

– انگیزه‌های فردی
– شخصیت
– درآمد اختصاصی برای سفر
– سلامتی
– تعهدات کاری
– تعهدات به خانواده