اوکراین

۲۰۹۶۱۳۰۰

اندونزی

۱۹۳۷۷۰۳۰

فرانسه

۱۵۵۰۰۰۰۰

امریکای جنوبی

۱۲۵۰۰۰۰۰

جهانی

۶۹۰۶۶۸۲۹۲

(فائو^[۱۰]، ۲۰۱۳)
۲-۶ گروهای هتروتیک
یکی از اولین مقالات در زمینه اصلاح و تولید الگو‌های هتروتیک در سال ۱۹۲۲ انتشار یافت. مفهوم گروه‌های هتروتیک برای اولین بار توسط محققان ذرت وضع شد. یک گروه‌ هتروتیک را می‌توان مجموعه‌ای از ژنوتیپ‌های‌ مرتبط یا غیر‌مرتبط به هم از یک جامعه یا جوامع مختلف تعریف کرد که وقتی با ژنوتیپ‌های سایر ژرم‌پلاسم‌ها تلاقی‌ داده شوند، قابلیت ترکیپ پذیری مشابهی را به نمایش می‌گذارند. از طرف دیگر یک الگوی هتروتیک، یک جفت گروه‌‌ هتروتیک خاص از جمعیت‌ها یا لاین‌هایی هستند که در جریان آمیزش‌هایشان، هتروزیس بالا و در نتیجه عملکرد هیبرید زیادی نشان می‌دهند. علم و آگاهی از گروه‌ها و الگو‌های هتروتیک، در بهنژادی مسئله‌ای مهم است(آکوا، ۱۳۸۹). ثابت شده که برنامه انتخاب مکرر در بهبود گروه هتروتیک برای بهره‌برداری هدفمند از هتروزیس و تفاوت‌های بین گروه‌های هتروتیک موثر است(ایکسا و همکاران، ۲۰۰۵). بهنژادگران می‌توانند برای ایجاد گروه‌ها و الگوه‌های هتروتیک، از آنالیز شجره، بررسی جغرافیایی، اندازه‌گیری هتروزیس و تجزیه قابلیت ترکیب‌پذیری استفاده کنند. علاوه براین برخی از آنها برای کسب اطلاعات مقدماتی در خصوص الگوهای هتروتیک در جوامع کوچک، از روش دی‌الل استفاده می‌کنند. همچنین می‌توان از فناوری نشانگرهای مولکولی در این جهت بهره جست(آکوا، ۱۳۸۹).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲-۷ برنامه اصلاحی ذرت
از جمله اهداف مهم اصلاح نباتات، اصلاح ترکیبات یا بهبود کیفیت غذایی و تغذیه‌ای برخی صفات به منظور رفع نیاز‌ها می‌باشد. واریته‌هایی با میزان پروتئین بالا(ذرت با میزان لیزین بالا یا ذرت با کیفیت پروتئین بالا)، در نقاط مختلف دنیا تولید شده‌اند. آغاز برنامه اصلاحی ذرت در ایران در سال ۱۳۴۹، جهت ایجاد هیبریدهای پر محصول شروع شد و بدین ترتیب هیریدهای مختلفی از منابع شناخته شده، ناشناخته و بدون شجره مشخص تولید گردید. اطلاع از تنوع ژنتیکی و روابط بین مواد برگزیده اصلاحی دارای اهمیت اساسی در اصلاح نباتات است. در برنامه اصلاح ذرت هیبرید، کارایی روش‌های مورد استفاده برای شناسایی لاین‌هایی که بایستی به عنوان والدین هیبرید پر محصول تلاقی داده شوند، موفقیت برنامه را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهند. اخیرا استفاده از نشانگر مولکولی DNA به عنوان ابزاری امید بخش در گروه‌بندی لاین‌ها مطرح می‌باشد(چوکان و همکاران، ۱۳۸۴).
۲-۸ تنوع ژنتیکی
ژنوم‌های مختلف، پاسخ متفاوتی را به تغییرات محیطی نشان می‌دهند. برخی از ‌آنها دارای عملکرد متوسط(پایدار) در هر دو شرایط محیطی مساعد و نامساعد هستند. در حالی که، برخی دیگر از عملکرد بسیار بالا در محیط مساعد و عملکرد پایین(کمتر از متوسط) در محیط نامساعد(حاشیه‌ای) برخوردار می‌باشند. موضوع تنوع ژنتیکی در اصلاح نباتات فوق العاده اهمیت دارد. تنوع ژنتیکی را می‌توان در سطح مولکولی و همچنین در شکل ظاهری گیاه، تشخیص داد. ابزارهای بیوتکنولوژی موجود(نشانگرهای DNA)، بهنژاد‌گران را در بررسی تنوع ژنتیکی در سطح مولکولی کمک می‌کنند. تنوع را می‌توان در تعدادی از صفات، به شکل تنوع قابل مشاهده در صفات ظاهری(مثل ارتفاع بوته، رنگ و اندازه گیاه) مشاهده کرد(آکوا و همکاران، ۱۳۸۹).
یکی از پایه‌های اساسی در اصلاح نباتات، دسترسی و آگاهی از میزان تنوع در مجموعه‌های ژنتیک و مراحل مختلف پروژه‌های اصلاحی است. درک و مدیریت تنوع طبیعی موجود در داخل ارقام اهلی و خویشاوندان وحشی گونه‌های گیاهی نقش مهمی را در ایجاد برنامه‌های هدفدار برای بهبود محصولات زراعی دارند. از نشانگرهای DNA برای تعیین میزان تنوع ژنتیکی و تعیین ارتباطات فنتیکی^[۱۱] در گونه‌های مختلف استفاده می‌شود. اطلاعات مربوط به تنوع ژنتیکی برای اتنخاب نژادهای والدینی و همچنین پیشگویی عملکرد دورگ‌ها به ویژه در گیاهانی مانند برنج و ذرت که دورگ‌های تجاریی دارند، مفید است(چوکان و همکاران، ۱۳۸۴). تنوع ژنتیکی یک صفت معین میزان پراکنش ارزش‌های صفت مد نظر بعد از حذف اثر محیط است. تعیین تنوع ژنتیکی در مواد گیاهی گام اولیه برای شناسایی، حفظ و نگهداری ذخایر توارثی و نیز پایه اساسی و اولیه برای تحقیقات ژنتیکی و برنامه‌های اصلاحی می‌باشد. تنوع گیاهی به مرور زمان در اثر تفاوت در اقلیم، جغرافیا، مرزهای زمینی و ارتفاع ایجاد شده است. انسان نیز با جابه‌جایی بذور گیاهان و کاشت آن ها در محیطی جدید و انتخاب گیاهان با خصوصیات ویژه، باعث ایجاد تفاوت بین گیاهان و اجداد مادریشان شده است. چنان که اشاره شد تنوع ژنتیکی در اصلاح‌ نباتات خیلی مهم است. تنوع اساس کارهای اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی و در حقیقت ماده خام ضروری برای آن است(ارزانی، ۱۳۸۱).
تنوع و انتخاب دو رکن اصلی هر برنامه اصلاحی بوده و انجام انتخاب منوط به وجود تنوع مطلوب از حیث هدف مورد بررسی می‌باشد. برای بهره‌مندی از تنوع موجود و ایجاد تغییرات جدید، ارزیابی ذخایر ژرم‌پلاسم ضروری به نظر می‌رسد(گوپتا^[۱۲]و همکاران، ۱۹۹۹).
امروزه با پیدایش و توسعه تکنیک نشانگرهای مولکولی بر پایه DNA، مطالعه تنوع بر روی گیاهان آسان‌ترشده است. این نشانگرها ابزار قدرتمندی برای تشخیص ژنوتیپ‏ها و تخمین تنوع ژنتیکی آن ها محسوب می‏شوند(مورف^[۱۳] و همکاران،۱۹۹۴ و پاندیان^[۱۴] و همکاران،۲۰۰۰).
۲-۹ انواع نشانگر
نشانگرهای مولکولی در واقع نشانه‌های روی کروموزم‌ها هستند که در هنگام ایجاد یک نقشه ژنتیکی، به عنوان نقاط مرجع برای شناسایی مکان سایر ژن‌های مورد نظر به کار می‌روند. نشانگرهای ژنتیکی را می‌توان هم در سطح مورفولوژیکی و هم در سطح مولکولی یا سلولی به دو گروه عمومی طبقه‌بندی کرد. نشانگرهای مورفولوژیکی، به عنوان اثر متقابل ژن‌ها و محیط در بیرون از موجود زنده قابل تشخیص هستند. از طرف دیگر، نشانگرهای مولکولی در سطح کوچک‌تر از سلول، شناسایی می‌شوند و می‌توان آن‌ها را در جریان چرخه زندگی یک موجود و قبل از رسیدن به بلوغ سنجید. نشانگرهای مولکولی را باید ضرورا با روش‌های شمیایی اندازه‌گیری کرد. این نشانگر‌ها به دو نوع نشانگرهای پروتئینی و نشانگرهای DNA تقسیم می‌شوند(آکوا، ۱۳۸۹). هر چه تکرارپذیری یک نشانگر کمتر باشد تشخیص تنوع ژنتیکی حقیقی با بهره گرفتن از آن نشانگر کمتر خواهد بود. نشانگرهای مورفولوژیک بدلیل اینکه تحت تأثیر شرایط محیطی قرار می‌گیرد و همچنین به دلیل کم بودن تعداد آنها قادر به بررسی تنوع ژنتیکی حقیقی به طور معنی‌دار نخواهند بود. در مقابل نشانگرهای مولکولی تحت ثأثیر شرایط محیطی قرار نمی‌گیرند و پوشش ژنومی مناسبی را ایجاد می‌کنند. بنابراین این نشانگرها قادرند نقاط چند شکلی را با اطمینان بالاتری در اختیار قرار دهند و به عبارت دیگر تنوع حقیقی بیشتری را نشان خواهند داد(نقوی و قره‌ریاضی، ۱۳۸۸ ).
مورفولوژیکی آیزوزایم‌ها
بیوشیمیایی
نشانگر پروتئین‌ها
RFLP
مولکولی غیر مبتنی برPCR Minisatellite (مبتنی بر هیبریداسیون) RLGS
دی‌ان‌ای RAPD
نشانگر تصادفی DAF
(Arbitrarilyb primed PCR) AP-PCR
مبتنی بر PCR
نشانگر اختصاصی یا نشانمند از توالیISSR
Sequence tagged Sites SSR
AFP