بیان هفت مورد از بیماری‌های زبان فارسی.
ــــــ . “نقش پیشوندها و پسوندها در زبان فارسی: پسوند «اد»”. وحید. س۶. ش۷. پیاپی ۶۷. تیر ۱۳۴۸، ص ۵۸۷ـ۵۹۳.
مقدمه؛ پسوند “اد” ابزار جاواژه‌سازی در فارسی.
امامی، کریم. “کارگاه ترجمه: نکاتی درباره معادل‌یابی برای ضمایر سوم شخص”. مترجم. س۸ . ش۲۹. بهارـ تابستان ۱۳۷۸، ص ۸۵ـ۹۱.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

الف) در ترجمه از انگلیسی به فارسی ب) از فارسی به انگلیسی
اماناوا، فیروزه. “سخنی از تفاوت‌های فارسی ایران و تاجیکی (فارسی)”. زبان شناسی. س۸. ش۱ـ۲. پیاپی ۱۵ـ۱۶. ۱۳۷۰، ص ۲ـ۱۱.
لازار و شرح منظم تفاوت‌های فارسی و تاجیکی و دری ـ کابلی؛ چهار مورد از این تفاوت‌ها.
ــــــ . “نقش نیم‌وندها در واژه‌سازی فارسی و مسایل واژه‌سازی در اِنوماسیولوژی”، در چهارمین سمینار زبان فارسی و زبان علم (تهران، ۲۸ـ۳۰ اردیبهشت ماه ۱۳۷۰)، مجموعه مقالات سمینار زبان فارسی و زبان علم. زیر نظر علی کافی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۷۲، ص ۲۴۷ـ۲۵۲.
نیم‌وند یا “وند‌نما”؛ بررسی نیم‌وندهای شناس، شناسی “سنج”و “نما”؛ تئوری انوماسیولوژی.
ام سلمی. “تأثیر زبان فارسی بر زبان و ادبیات بنگالی”، ترجمه انجم حمید، در سمینار پیوستگی‌های فرهنگی ایران و شبه قاره (مکان و زمان؟)، مجموعه سخنرانی‌های نخستین سمینار پیوستگی‌های فرهنگی ایران و شبه قاره. تهران: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان؛ اسلام‌آباد: مرکز مطالعات و تحقیقات فرهنگی بین‌المللی، ۱۳۷۲، ج۲، ص ۲۲۶ـ۲۳۵.
شباهت‌های ساختاری زبان فارسی و زبان بنگالی؛ ترکیب‌‌های فارسی در زبان بنگالی.
امید. “کلمات معر‌ّب”. نامه فرهنگ آذربایجان شرقی. دوره ۱. ش۱. ۱۳۴۳، ص ۴۲ـ۴۵.*
امیرمعز، علی‌رضا. “سادگی و روانی زبان فارسی”. وحید. س۹. ش۶. پیاپی ۹۳. شهریور ۱۳۵۰، ص ۸۶۶ـ۸۶۸ .
نمونه‌‌هایی از سادگی زبان فارسی؛ برخی دشواری زبان فارسی.
امیری، منوچهر. “تحول تلفظ لغات فارسی”، در کنگره تحقیقات ایرانی (مشهد، ۱۱ـ‌۱۶ شهریورماه ۱۳۵۰)، مجموعه خطابه‌های دومین کنگره تحقیقات ایرانی. به‌کوشش حمید زرین‌کوب. مشهد: دانشگاه مشهد، ۱۳۵۱، ج۱، ص ۳۲۴ـ۳۴۱؛ نیز: یغما. س۲۴. ش۹. پیاپی ۲۷۹. آذر ۱۳۵۰، ص ۵۳۰ـ۵۳۴.
متن ادبی به شیوه پیشینیان؛ “غلط مشهور”یا “تلفظ معمول در تداول”؛ نخستین شیوه علمی درباره تحول تلفظ لغات فارسی.
امیری فیروزکوهی، کریم. “چنین و چنان”. گوهر. س۲. ش۹. آذر ۱۳۵۳، ص ۷۹۲ـ۷۹۶.
دو ضابطه برای شناخت صورت حقیقی و وصفی کلمات؛ در باب مناقشه بر سر تلفظ (چنین و چنان)؛ نظر استادان گذشته و معاصر.
ــــــ . “زبان دری را دریابید”. یغما. س۲۳. ش۱۲. پیاپی ۲۷. اسفند ۱۳۴۹، ص ۷۰۹ـ۷۱۵.
تبدیل نمودن برخی آواها در حروف؛ “هست” به جای “است”؛ بکاربردن جملات غلط.
امین، حسن. “بحثی در لهجه‌شناسی”. وحید. پیاپی ۲۱۸ـ۲۱۹. اسفند ۲۵۳۶=۱۳۵۶ ـ فروردین ۲۵۳۷=۱۳۵۷، ص ۶۹ـ۷۳.
تعریف لهجه؛ اختلاف لهجه؛ لهجه در زبان فارسی؛ پیشنهاد.
ــــــ . “بحثی در لهجه‌های طبقاتی و محلی ایران”. وحید. ش۲۴۰ـ۲۴۱. ۱۳۵۷، ص ۶۳ـ۶۵.*
ــــــ . “لهجه‌های محلی ایران”. وحید. ش ۲۳۹. ۱۳۵۷، ص ۱۹ـ۲۳، ۶۶.*
امین مدنی، صادق. “تقسیم کلمه در زبان فارسی”. کاوه. دوره ۶. ش۲۱. خرداد ۱۳۴۷، ص ۱۴۸ـ۱۵۱.*
ــــــ . “جمله توضیحی”، در کنگره تحقیقات ایرانی (شیراز، ۱۱ـ۱۶ شهریورماه ۱۳۵۲)، مجموعه چهارمین کنگره تحقیقات ایرانی. به‌کوشش محمدعلی صادقیان. شیراز: دانشگاه پهلوی، ۱۳۵۳، ج ۱، ص ۲۴۸ـ۲۵۸.
خطا در جمله توضیحی؛ حذف “یای”توضیحی؛ متمم اجزاء جمله.
ــــــ . “دستور زبان فارسی”. کاوه. دوره جدید. س۱. ش۴. مهر۱۳۴۲، ص ۲۵۱ـ۳۰۷*؛ ش۵. آذر ۱۳۴۲، ص ۳۰۴ـ۳۰۷*؛ ش۶. بهمن ۱۳۴۲، ص ۳۹۵ـ۳۹۷؛ س۲. ش۷. فروردین ۱۳۴۳، ص ۵۱ـ۵۵*؛ ش۸ـ۹. مرداد ۱۳۴۳، ص ۱۶۹ـ۱۷۲*؛ س۳. ش۱۰ـ۱۱. خرداد ۱۳۴۴، ص ۲۷۳ـ۲۷۶*؛ س۴. ش۱۲. فروردین ۱۳۴۵، ص ۳۹ـ۴۰؛ ش۱۳ـ۱۴. مهر ۱۳۴۵، ص ۱۵۸ـ۱۵۹؛ ش۱۵. بهمن ۱۳۴۵، ص ۲۳۴ـ۲۳۵؛ س۵. ش۱۶. فروردین ۱۳۴۶، ص ۳۲ـ۳۳*؛ دوره۶. ۱۳۴۷، ص ۳۸ـ۴۷.*
عربی و قواعد فارسی؛ تعریف مصوت‌ها؛ کاربرد صوت‌ها؛ نقش دستوری صدای حیوانات و دیگر اشیاء/ ۱ـ فعل معلوم ۲ـ فعل مجهول/ کنایات/ تعریف حرف اضافه؛ حالت‌های حرف اضافه؛ معنی‌های حرف اضافه.
ــــــ . “یای معرفه ـ یای نکره”[نقد مقاله مهدی افشار]. آینده. ش۱ـ۶. فروردین ـ شهریور ۱۳۷۱، ص ۲۲۸ـ۲۳۰.
امینی، علی‌اکبر. “آن قند پارسی… بلایی که بر سر زبان فارسی می‌آوریم” اطلاعات. ش۱۸۵۲۴. ۶ مرداد ۱۳۶۷، ص ۷.
مطابقت فعل برحسب زمان با قید؛ حذف فعل به قرینه معنوی و لفظی؛ حذف غلط فعل و دیگر اجزاء جمله در روزنامه‌ها و ادارات. (این مقاله قبل و بعد دارد)
انتظار، احسان. “مباحث تازه در زبان شناسی و زبان دری”. ادب. کابل. س۱۸. ش۱ـ۲. سرطان ۱۳۴۹، ص ۳۷ـ۵۰؛ ش۳ـ۴. عقرب ۱۳۴۹، ص ۴۲ـ۵۰؛ ش۵ـ۶. حوت ۱۳۴۹، ص ۴۵ـ۵۸.
مبادی زبان شناسی ترانسفارم (گزارشی)؛ قسمت نحو، قسمت سیمانتیک؛ ترتیب کلمات در جمله/ گرامر از نظر اهدافی که نوشته می‌شود؛ پنج ممیز برای گرامر خوب/ اجزاء نحو گرامرهای گزارشی؛ خصوصیات مهم قواعد ساختمان عبارت.
انزلی، حسن. “در مورد مقاله «آیا فعل مجهول لازم است یا متعدی؟»”[نقد اثر محمدرضا زرسنج]. رشد آموزش ادب فارسی. س۲. ش۲. تابستان ۱۳۶۵، ص ۵۰ـ۵۲.
انقطاع، ناصر. “همتاها (معادل‌ها) چگونه پدید آمده‌اند و در برابر آنها چه کنیم؟”. جْنگ. لوس‌آنجلس. س۱. ش۱۴. دی ۱۳۶۹، ص ۴۵.*
انوری، حسن. “توضیحی درباره کتاب فارسی سال پنجم دبستان“[پاسخ به نقد حمید فرزام]، در سخنرانی‌های مجلس علمی استادان زبان و ادبیات فارسی (۳۰ آبان ـ ۴ آذرماه ۱۳۵۰)، آموزش زبان و ادبیات فاسی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی. تدوین و تنظیم دفتر روابط و همکاری‌های دانشگاهی. تهران: [بی‌نا، بی‌تا]، ص ۹۹ـ۱۰۲.
ــــــ . “ضرورت پژوهش در دستور زبان”. مصاحبه مطبوعاتی. اطلاعات. ش۲۱۷۷۴. ۲۵ آبان ۱۳۷۸، ص ۶.
جنبه‌های علمی دستور زبان فارسی ـ تحولات دستور از میرزا حبیب‌الله تا عبدالعظیم خان قریب؛ بیزاری دانش‌آموزان از دستور.
ــــــ . “فعل‌های ماضی را چگونه به کار ببریم”. یغما. س۱۵. ش۴. پیاپی ۱۶۸. تیر ۱۳۴۱، ص ۱۸۱ـ۱۸۳.
استفاده نادرست از فعل ماضی؛ استفاده از انواع ماضی‌ها در جمله؛ مبنا در تقسیم‌بندی وجوه فعل در زبان فارسی و نقد آن.
ــــــ . “قالب نحوی شعر و تمثیل در دیوان صائب”. نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان. دوره ۱. ش۱. بهار ۱۳۶۹، ص ۱۱۶ـ۱۲۳.
پنج قالب نحوی برای تعلیل و تمثیل.
انیس، ابراهیم. “رابطه بین لفظ و دلالت”. کیهان فرهنگی. س۸ . ش۹. پیاپی ۸۱ . اسفند ۱۳۷۰، ص ۲۵ـ۲۷.
۱ـ از نظر فلاسفه یونان ۲ـ زبان شناسان عرب ۳ـ دیدگاه معاصرین.
اوحدی، مجید [یکتا]. “یک مبحث دستوری”[شَد، شُد]. ارمغان. س۲۷. ش۱۰. دی ۱۳۳۷، ص ۴۷۲ـ۴۷۴.
نقد نظر “شَد”مخفف “شود” است.
اورال‌زاده، خان‌نظر. “راه‌های اکتشاف اصطلاحات تخنیکی در زبان دری معاصر”. خراسان. کابل. س۲. ش۱. ۱۳۶۱، ص ۱۷.*
اهوازی، حمید. “ناهماهنگی در کتاب‌های دستور زبان فارسی دبیرستان‌ها”. نشر دانش. س۴. ش۶. مهر ـ آبان ۱۳۶۳، ص ۴۷ـ۴۹.
دلایل نابسامانی کتاب‌ها؛ درنظرداشتن دو نکته برای نوشتن کتاب درسی دستور.
ایرانی، ناصر. “خطرهایی که زبان فارسی را تهدید می‌کند”. نشر دانش. س۱۵. ش۶. پیاپی ۸۷ . مهر ـ آبان ۱۳۷۴، ص ۱۵ـ۲۱.
سه خطر، ساختارهای نحوی و عبارت‌ها و واژه‌های واردشده به زبان فارسی؛ راه‌حل؛ راه‌های رفته.

تطبیق جنس و تعداد
تطبیق معنایی

مشابهت معنایی
مشابهت نحوی
بارز بودن
مجاورت

در روش‏های زبان‏شناسی، روال کار به این صورت است که ابتدا به ازای یک عبارت تالی، عبارات مقدم(عبارات هم‏مرجع) کاندیدای آن تعیین می‏گردد. پس از آن با بهره گرفتن از فاکتورهای «حذف‏کننده»، برخی از کاندیداها حذف می‏شوند، سپس فاکتورهای امتیازدهنده به امتیازدهی کاندیداهای باقیمانده می‏پردازند. در نهایت نیز کاندیدایی که بیشترین امتیاز را کسب کرده باشد به عنوان عبارت مقدم که با عبارت اسمی مورد نظر هم‏مرجع می‏باشد، انتخاب خواهد شد.
۲-۱-۲-۱.فاکتورهای «حذف کننده»
۲-۱-۲-۱-۱.تطبیق جنس و عدد
این دو فاکتور بررسی می‏پردازند که آیا دو عبارت اسمی از نظر جنس و تعداد با یکدیگر مطابق هستند یا خیر.
Ali_i asked Zahra_j and Her_j sisters_k that leave him_i alone مثال۱:
همان طور که مشاهده می‏شود در مثال بالا “her sisters” نمی‏تواند با “him” هم‏مرجع باشد چراکه از نظر جنس و تعداد با یکدیگر مطابقت ندارند.
۲-۱-۲-۱-۲ .تطبیق معنایی
این فاکتور از این جهت به کار می‏رود که اگر یک عبارت اسمی در یک حوزه معنایی صادق بود، عبارت اسمی هم‏مرجع آن نیز باید در آن محدوده‏ی معنایی صادق باشد.
Ali_i closed the window_j and cleaned it_{j :} مثال ۲
همانطور که مشاهده می‏شود، ضمیر it”” تنها می‏تواند با عبارت اسمی “window” که غیرجاندار و قابل تمیز کردن است هم‏مرجع باشد.
۲-۱-۲-۲. فاکتورهای امتیازدهنده
فاکتورهای امتیازدهنده، برخلاف فاکتورهای حذف‏کننده که الزاماً باید بررسی شوند اجباری نیستند. به این ترتیب لزومی ندارد که تمامی عبارت‏های اسمی با مرجع مشترک دارای این فاکتورها باشند. در این بخش سه فاکتور مشابهت نحوی، مشابهت معنایی و بارز بودن را به همراه مثال شرح می‏دهیم.
۲-۱-۲-۲-۱. مشابهت نحوی
این امتیاز زمانی به یک عبارت اسمی تعلق می‏گیرد که نقش نحوی آن با عبارت اسمی هم‏مرجع کاندیدا یکسان باشد.
The programmer_i finally combined the Prolog_j with Pascal_k, currently he_iمثال۳:
had combined it_j with C_m
در مثال فوق، از آن جایی که عبارت اسمی “prolog” با “it” نقش نحوی یکسانی دارد، برای هم‏مرجع بودن با آن امتیاز بیشتری به عبارت اسمی “Pascal” دارد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۲-۱-۲-۲-۲. مشابهت معنایی
مشابهت معنایی، نسبت به فاکتور قبل، تاثیر بیشتری در امتیازدهی دارد. با این تفاوت که تنها سیستم‏هایی می‏توانند از آن بهره ببرند که قادر به تعیین خودکار نقش معنایی هر عبارت باشند. این فاکتور، به عبارت اسمی که نقش معنایی یکسانی با عبارت اسمی مورد نظر داشته باشد، امتیاز بیشتری می‏دهد.
Ali_i gave the book to Reza_j; Zahra_k also gave him_j a notebook مثال۴:
در مثال فوق، احتمال هم‏مرجع بودن ضمیر “him” با ” Reza”بیشتر است به این دلیل که عبارت اسمی “”Reza، نسبت به “”Ali دارای امتیاز بالاتری می‏باشد و همچنین نقش نحوی “Reza” باHim” ” یکسان است.
۲-۱-۲-۲-۳.بارز بودن
هر چند دو فاکتور قبل در انتخاب یک مقدم برای تالی مورد نظر، بسیار قوی هستند، اما این فاکتورها همیشه برای تفکیک میان مجموعه کاندیدا از عبارات اسمی مقدم کافی نیستند. بعلاوه این عوامل به جای پیشنهاد کاندیدای محتمل‏تر، بیشتر مانند یک فیلتر برای حذف کردن کاندیدای نامناسب به کار می‏روند.
در این میان، هنگامی که در انتخاب مقدم کاندیدا ابهام وجود داشته باشد، معمولا عبارت اسمی که بارزتر از سایرین است، دارای امتیاز بیشتری برای عبارت اسمی مقدم می‏باشد. بارزترین عنصر^[۷۰] در زبان‏شناسی محاسباتی^[۷۱]، به‏عنوان کانون توجه^[۷۲] و یا مرکز^[۷۳] در نظر گرفته می‏شود [۱۰،۶۰]
Jenny_i put the cup_j on the plate_k and broke it_? مثال ۵ :
همان طور که در مثال بالا مشاهده می‏نمایید نه تنها رایانه، بلکه حتی انسان نیز قادر نیست تا مرجع ضمیر “it” را مشخص نماید. البته در صورتی که این جمله، بخشی از یک متن باشد، می‏توان بارزترین عنصر را در متن شناسایی نمود. به این ترتیب با توجه به متن مثال ۶ می‏توان مشاهده نمود که “The cup” بارزترین موجودیت در متن بوده و به همین دلیل به‏عنوان کانون توجه در کل متن در نظر گرفته می‏شود.
مثال۶:
Jenny went window shopping yesterday and spotted a nice cup. She wanted to buy it, but she had no money with her, nevertheless, she knew she would be shopping the following day, so she would be able to buy the cup then. The following day, she went to the shop and bought the coveted cup. However, once back home and in her kitchen, she put the cup on a plate and broke it…
به این ترتیب می‏توان نتیجه گرفت که هرگاه دو کاندیدا در شرایط یکسانی قرار گرفته باشند، فرایند تعیین عبارت مقدم، به فرایند تعیین بارزترین عنصر جمله تبدیل می‏شود.
همان طور که گفته شد، روش‏های زبان‏شناسی، برای تشخیص مرجع مشترک از دانش‏های نحوی، معنایی، ریخت شناسی^[۷۴] و حتی دانش جهان^[۷۵] استفاده می‏پردازند. به این ترتیب کسب این حجم عظیم از اطلاعات فرآیندی پرهزینه، زمانبر و همچنین پرخطا را به دنبال خواهد داشت. به همین دلیل و به علت پدید آمدن پیکره‏های بزرگ زبان‏شناسی، پژوهشگران به سمت استفاده از روش‏های آماری ترغیب شدند.
۲-۱-۳. روش‏های یادگیری ماشینی
در سیستم‏های مبتنی بر یادگیری ماشین، دانش مورد نیاز از طریق استفاده از الگوریتم‏های یادگیری و مجموعه داده‏های آموزشی کسب می‏شود. شاید بتوان گفت که استفاده از روش‏های یادگیری ماشینی در فرایند تشخیص مرجع مشترک نخستین بار توسط مک کارتی^[۷۶] و همکارانش در سال ۱۹۹۵ و با به کارگیری مدل‏های درخت تصمیم^[۷۷] انجام شد[۵۲]
یکی از رویکرد‏های ارائه شده در تحلیل مرجع مشترک، تحلیل مرجع مشترک پایان به پایان^[۷۸] می‏باشد؛ این رویکرد می‏تواند به دو صورت دنبال شود، (۱) دریافت متن خام و انجام تمام پیش پردازش‏ها بر روی متن و در نهایت تحلیل مرجع مشترک، (۲) استفاده از متونی که در آن‏ها عبارت‏های اسمی‏ای که به موجودیت‏ها ارجاع دارند، در قالب «اشاره‏ها» نشانه‏گذاری شده باشند.[۶۳] به طوریکه هر اشاره دارای برچسب‏های باشد تا ویژگی‏های آن اشاره را نمایان سازد.
با تکیه بر این مسئله نخستین بار سون و همکارانش در ۲۰۰۱، از پیش پردازش‏هایی مانند برچسب‏گذاری‏ ادات سخن، شناسایی موجودیت‏های نامدار و … استفاده کرده و در نهایت تمام نتایج حاصل از پیش پردازش‏ها را با هم ادغام نمودند. به این ترتیب آن‏ها توانستند به اطلاعات مناسبی برای اشاره‏ها دست پیدا کنند. به دنبال آن‏ها این مسئله به طور گسترده‏تر مورد توجه پژوهشگران قرار گرفت. به طوریکه در اغلب پژوهش‏هایی که از انواع روش‏های رده‏بندی برای تشخیص ارتباط میان اشاره‏ها استفاده شده‏است، مشخص نمودن مجموعه‏ای از ویژگی‏های مناسب یک مسئله حیاتی برای شروع کار محسوب می‏شود. این مجموعه ویژگی‏ها در تعیین اینکه آیا دو عبارت اسمی با هم، هم‏مرجع هستند یا خیر، موثر می‏باشند. بعلاوه، این ویژگی‏ها باید به اندازه کافی عمومی‏باشند تا بتوان آن‏ها را برای متن ها در زمینه^[۷۹]‏های متفاوت و انواع گوناگون اسم‏ها و عبارت‏های اسمی به کار برد.
۲-۱-۳-۱. ویژگی‏ها:
از لحاظ زبان‏شناسی ویژگی‏های گفته شده به چهار دسته‏ی لغوی، نحوی، معنایی و فاصله (مکانی) تقسیم می‏شوند.[۱۰۵] البته، در طی سال‏های اخیر پژوهشگران برای بهبود نتایج تحلیل مرجع مشترک دامنه‏ی ویژگی‏ها را گسترش داده ‏اند، به طوریکه برخی از پژوهشگران معتقدند اگر یک بازنمائی مناسب از ویژگی‏های غنی وجود داشته‏باشد، حتی یک مدل ساده نیز می‏تواند مانند تکنولوژی‏های جدید عمل نماید.[۴۵]در جدول۲-۲ یک طبقه‏بندی از ویژگی‏های رایج برای تحلیل مرجع مشترک آورده شده است.
۲-۱-۳-۲. مدل‏های جفت اشاره^[۸۰]:
یکی از روش‏های رایج برای تحلیل مرجع مشترک، استفاده از رده‏بندی دودوئی می‏باشد؛ در روش‏های رده‏بندی، تصمیم‏ گیری بر اساس یک جفت اشاره صورت می‏گیرد. عموماً روال کار به این ترتیب است که دو اشاره توسط یک رده‏بند دریافت می‏شود و درنهایت مشخص می‏شودکه آیا دو عبارت با یکدیگر هم‏مرجع هستند یا خیر. حتی در برخی موارد میزان احتمالِ هم‏مرجع بودن آن‏ها نیز تعیین می‏گردد. در آخر نیز مجموع این تصمیمات دوبه‏دو به مسئله‏ی افراز اشاره‏ها تبدیل می‏گردد. که می‏تواند با بهره گرفتن از خوشه‏بندی و یا هر روش افراز دیگر انجام گیرد. یکی از محاسن این دسته از روش‏ها در سادگی آن‏ها می‏باشد. علاوه براین، مدل‏های بسیاری برای حل مسائل رده‏بندی وجود دارند که از کارائی بالایی برخوردار می‏باشند. از سوی دیگر، مشکل این دسته از روش‏ها در این است که تصمیم‏ گیری در مورد جفت عبارات اسمی، به صورت مستقل انجام می‏گیرد و روابط متعددی در تصمیم‏ گیری در نظر گرفته نمی‏شود. به عبارت دیگر مشکلی به نام «ناسازگاری‏های سه‏گانه^[۸۱]» بوجود خواهند آمد. به‏عنوان مثال، در روش‏های رده‏بندی، اگر عبارت‏های “Mrs. Kazemi” و “Kazemi” هم‏مرجع باشند احتمال اینکه عبارت‏های “Kazemi “و “he” نیز با هم، هم‏مرجع باشند وجود دارد [۶]. از آنجائیکه این دو تصمیم به طور جداگانه گرفته می‏شود؛ امکان بروز این خطا که در جفت اول، جنس از نوع مونث، اما در عبارت دوم، جنس از نوع مذکر است و هر سه نمی‏توانند به یک مرجع مشترک اشاره داشته باشند، غیر قابل اجتناب است.[۶۳،۷۶]
برطرف کردن چنین مشکلی به مسئله خوشه‏بندی برمی‏گردد. البته شایان ذکر است که بر طرف کردن چنین خطایی در زبان پارسی، حتی با بهره گرفتن از خوشه‏بندی نیز آسان نخواهد بود، چرا که جنسیت در زبان پارسی مشخص نیست، در هر حال، با توجه به این مسئله، روال کار در مدل‏های مبتنی بر جفت اشاره در دو مرحله انجام خواهد شد. اما پیش از آنکه بخواهیم هر کدام از این دو مرحله (رده ‏بندی و افراز) را شرح دهیم، به طور خلاصه به روال تولید نمونه‏های آموزشی مثبت و منفی از متن ورودی می‏پردازیم.

جدول۲-۲: برخی از ویژگی‏های ارائه شده در تحلیل مرجع مشترک[۱۲،۴۴،۴۵،۵۰،۶۵،۷۷،۸۲،۱۰۳،۱۰۵]

ویژگی

توضیح

در این فصل به مباحثی چون روش تحقیق، جامعه و نمونه مورد مطالعه، نحوه جمع آوری اطلاعات و مدل مورد استفاده در این پژوهش پرداخته می‏شود. همان گونه که مطرح شد. روش جمع آوری اطلاعات در این پژوهش، مطابق با پژوهش‌های مشابه، استفاده از اسناد و مدارک (صورت‌های مالی شرکت‏ها) می‌باشد و با توجه به انتشار رسمی این صورت‌ها توسط شرکت‌های مذبور در مجامع رسمی که در سال مالی اعلام شده توسط آن‏ها برگزار می‌شود، فرض بر صحت این اطلاعات گذاشته شده و از آن‏ها به عنوان ورودی‌های مدل استفاده شده است. همچنین قابل ذکر است که در انتخاب نمونه از بین شرکت‌ها، بزرگ‌ترین مشکل دسترسی به اطلاعات مالی آن‏ها بود که در بخش نمونه گیری در این فصل به این موضوع اشاره خواهد شد.
از آنجایی که مدل مورد استفاده در این پژوهش تا قبل از این تنها برای سنجش کارایی و رتبه بندی واحدهای تصمیم گیری مورد استفاده قرار گرفته‏‏است، به کارگیری آن برای پیش بینی ورشکستگی و یا سالم بودن شرکت‌ها می‌تواند یک روش جدید در این زمینه باشد و دایره استفاده از مدل تحلیل پوششی داده‌ها برای پیش بینی ورشکستگی را بیشتر کند.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

در انتهای این فصل، نحوه اجرای مدل، قدم به قدم تشریح خواهد شد و نتایج آن در فصول چهارم و پنجم ارائه می‏شود.
۳-۱-روش تحقیق
این پژوهش از نوع تحقیقات کمی است، که با بهره گرفتن از روش استقرایی و بررسی میدانی در نظر دارد توان مدل برنامه ریزی خطی تحلیل پوششی داده‌ها برای پیش بینی ورشکستگی شرکت‏های تولیدی بورس اوراق بهادار تهران را بررسی نماید. و در این بین از روش آنالیز اجزای اصلی برای کاهش ابعاد ورودی‌های مدل تحلیل پوششی داده‌ها جهت رسیدن به جواب بهتر استفاده می‌شود.
توضیحات مبنی بر نحوه ساخت و اجرای مدل در انتهای همین فصل و در بخش روش انجام پژوهش، تشریح خواهد شد.
۳-۲- جامعه آماری
جامعه آماری در این پژوهش، شرکت‏های تولیدی بورس اوراق بهادار تهران می‌باشند. درواقع اگر شرکت‏های موجود در بورس را به دو دسته کلی تولیدی، و بازرگانی و مالی تقسیم نماییم، در اینجا فقط از شرکت‏های تولیدی که خود نیز به سه دسته تقسیم شده‌اند (و در ادامه توضیح داده خواهد شد) نمونه گیری انجام شده است.
۳-۳- نمونه‌گیری
در این پژوهش شرکت‏های تولیدی بورس اوراق بهادار تهران، خود به سه دسته تقسیم شده‌اند: شرکت‏های صنایع غذایی و دارویی، شرکت‏های صنایع فلزی و خودرو و ماشین آلات و شرکت‏های صنایع شیمیایی و پتروشیمی.
لیست شرکت‏های درمانده (شرکت‏هایی که با توجه به قانون ۱۴۱ تجارت در مرحله انحلال و مرز ورشکستگی قرار گرفته‌اند) و در کنار آن لیستی از شرکت‏های سالم که از نظر اندازه (میزان دارایی) در سال وقوع با شرکت‏های ورشکسته برابر بودند در فاصله سال‌های ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۹ تهیه شد و بعد با توجه به میزان دسترسی به اطلاعات کامل مالی این شرکت‏ها (که نیاز اصلی این پژوهش می‌باشند) تعداد ۵۲ شرکت انتخاب شدند (۲۱ شرکت در گروه اول، ۱۸ شرکت در گروه دوم و ۱۳ شرکت در گروه سوم).
گفتنی است در این بازه زمانی، بازده بورس اوراق بهادار نوسانات زیادی داشت، که یکی از علل آن، ورشکستگی برخی از شرکت‏ها بود (خردمند،۱۳۸۶).
در واقع در مورد این ۵۲ شرکت، دسترسی کامل به اطلاعات مالی مورد نیاز (که در ادامه بیان خواهند شد) وجود داشت که به همین دلیل به عنوان نمونه مورد استفاده قرار گرفتند.
لیست این شرکت‏ها به همراه اطلاعاتشان در پیوست ۱ قرار داده شده است.
۳-۴- گرداوری داده‌ها
روش جمع آوری داده‌ها در این پژوهش، روش اسناد و مدارک می‌باشد. برای دسترسی به اطلاعات مالی لازم، نیاز به صورت‌های مالی سالانه شرکت‏ها می‌باشد که این صورت‌ها از طریق سایت اینترنتی مدیریت پژوهشی توسعه و مطالعات اسلامی بورس اوراق بهادار تهران و کتابخانه بورس اوراق بهادار تهران جمع آوری شد.
برای محاسبه سود و زیان یک شرکت یک دوره خاص انتخاب می‏شود که در پایان آن هیئت مدیره موظف به گزارش دادن عملکرد خود در طی آن دوره می‏باشد، که به آن سال مالی گفته می‏شود (فراهانی فرد و صبری، ۱۳۸۶). قابل ذکر است که صورت‌های مالی گرداوری شده، مربوط به مجامع سالیانه شرکت‏ها می‏باشد که در سال مالی هر شرکت برگزار می‏گردد.
۳-۵- متغیرهای تحقیق
متغیرهای مستقل در این پژوهش نسبت‌های مالی می‌باشند که برای دسته بندی شرکت‏ها در دو گروه ورشکسته و سالم مورد استفاده قرار گرفته‌اند. در واقع می‌توان گفت خود امتیاز کارایی بدست آمده از مدل تحلیل پوششی داده‌ها نیز یک متغیر مستقل است و در نهایت تعلق یک شرکت به گروه شرکت‏های سالم یا ورشکسته که تابعی از امتیاز کارایی است، یک متغیر وابسته محسوب می‌گردد.
۳-۶- روش انجام پژوهش و مدل مورد استفاده
همان طور در فصل۲ بیان شد، در تحقیقات گذشته خارجی و داخلی، برای پیش بینی ورشکستگی از طریق مدل DEA، همه شرکت‏ها در یک گروه قرار گرفته و مورد تحلیل قرار می‏گرفتند. با توجه به ماهیت DEA که باید تمام اعضای مجموعه (DMUها) دارای ماهیت یکسان باشند، این موضوع یکی از ضعف‌های تحقیقات قبلی است. به همین جهت در این پژوهش، شرکت‏های تولیدی بورس اوراق بهادار به عنوان جامعه آماری انتخاب می‌شوند و خود آن‏ها هم در سه دسته: شرکت‏های صنایع غذایی و دارویی، شرکت‏های صنایع فلزی و خودرو و ماشین آلات و بالاخره شرکت‏های صنایع شیمیایی و پتروشیمی قرار داده می‌شوند، که این عمل باعث بالا رفتن دقت تحلیل و تعمیم پذیری بالاتر آن می‌گردد. مبنای این دسته بندی سیستم تولیدی و ریسک‌ها مشابه، برای هر دسته است. به عنوان مثال شرکت‏های صنایع غذایی و دارویی که در یک دسته قرار داده شده‌اند، هردو دارای سیستم تولید پیوسته هستند و از لحاظ انبار مواد اولیه (مواد فاسد شدنی) و توزیع و حمل‌ونقل محصولات مشابه هم هستند و در نتیجه دارای ریسک‌های مالی و غیر مالی مشابه هستند. دسته دوم هم به لحاظ ماده اولیه اصلی (فلزات ) و سیستم تولید، انبار و توزیع مشابه هم هستند؛ دسته سوم هم شامل شرکت‏هایی است که در گروه اول و دوم قرار نمی‏گیرند و شامل کارخانجات صنایع شیمیایی و پتروشیمی می‏شوند که وابستگی به صنایع فلزات ندارند و بیشتر آن‏ها دارای سیستم تولید پیوسته می‌باشند و به طور تجربی ثابت شده به لحاظ ریسک‌های مالی تابعی از شرایط اقتصادی و قیمت نفت می‏باشند. البته دسته بندیهای مختلفی در کتاب‌ها و سایت‌های مختلف از شرکت‏های موجود در بورس صورت گرفته‏است؛ که این دسته ‏بندی کلی از شرکت‏های تولیدی، تنها یکی از انواع طبقه بندی‌ها می‏باشد. برای هر دسته ابتدا ورودی‌ها و خروجی‌ها را از منابع موجود یعنی صورت‌های مالی شرکت‏ها (صورتحساب سود و زیان و ترازنامه) استخراج کرده. ورودی‌ها شامل: هزینه‌های عملیاتی، بدهی‌های جاری و هزینه مالی و خروجی‌ها شامل سود خالص، سود عملیاتی و دارایی‌های جاری می‏باشند. . ورودی‌ها و خروجی‌ها با توجه به تحقیقات گذشته و منابع در دسترس انتخاب شده‏اند.
سپس نسبت هر کدام از خروجی‌ها به ورودی‌ها را به طور جداگانه برای هر شرکت بدست آورده (که در نهایت ۹ نسبت مالی بدست می‏آید) ، که با توجه به ماهیت افزایشی این نسبت‌ها (با توجه به اینکه خروجی‌ها در صورت قرار گرفته‏اند، هرچه کسر بزرگ‌تر باشد، مطلوبیت بیشتری ایجاد می‏کند) ، این نسبت‌ها، نوعی خروجی محسوب می‌شود، بنابراین مدل DEA مورد استفاده در این پژوهش ورودی ندارد و به همین دلیل، ورودی همه واحدهای تصمیم گیری (DMU) را یک قرار می‌دهیم (درواقع هر عدد ثابت دیگری نیز قرار داده شود، تغییری در نتیجه حاصل نمی‏شود) ( خزایی، ایزدبخش، ۱۳۸۸).
با توجه به فرمول تجربی( مهرگان، ۱۳۸۷) :
(خروجی*ورودی)*۳ < واحدهای مورد ارزیابی
نیاز به کم کردن ابعاد مسئله و کاهش هدفمند خروجی‌ها داریم( در غیر این صورت تعداد زیادی از واحدها روی مرز کارایی قرار گرفته و کاراییشان به طور کاذب یک می‌شود، که باعث پایین آمدن کیفیت مدل می‌شود)، بنابراین از تکنیکی برای کم بعد کردن مسئله استفاده نماییم و تعداد خروجی‌ها را برای هر دسته کاهش می‌دهیم. بهترین تکنیک برای این امر PCA (آنالیز اجزای اصلی) می‏باشد( خزایی، ایزدبخش، ۱۳۸۸).
خروجی مدل PCA را برای مدل DEA استفاده می‌کنیم.
به دلیل ماهیت ورودی‌ها و خروجی‌ها نوع مدل DEA مورد استفاده در این پژوهش باید BCC خروجی محور باشد. (به این دلیل که تغییر در ورودی‌ها باعث تغییر در خروجی‌ها به همان نسبت نمی‌شود و بازده به مقیاس متغیر است، پس مدل BCC مدل مناسب‌تری می‌باشد. و با توجه به اینکه که در این پژوهش، ورودی‌های DEA ثابت می‏باشد و در نتیجه، هدف، حداکثر شدن خروجی برای افزایش کارایی است، باید از مدل خروجی محور استفاده شود)
جدول۱-۳– انواع مدل‌های پایه تحلیل پوششی داده‌ها

مدل
BCC
CCR
ورودی محور

بازده به مقیاس متغیر
هدف: با ثابت نگه داشتن خروجی‌ها، ورودی‌ها را کاهش می‌دهد

بازده به مقیاس ثابت
هدف: با ثابت نگه داشتن خروجی‌ها، ورودی‌ها را کاهش می‌دهد

خروجی محور

بازده به مقیاس متغیر
هدف: با ثابت نگه داشتن ورودی‌ها، خروجی‌ها را افزایش می‌دهد

بازده به مقیاس ثابت
هدف: هدف: با ثابت نگه داشتن ورودی‌ها، خروجی‌ها را افزایش می‌دهد

۳- ۳- روش انجام کار
۳- ۳- ۱- نمونه‌برداری
این پژوهش به منظور کاهش خطای آزمایش و افزایش اطمینان از درستی نتایج در سه ایستگاه از تاکستان‌های شهر بیضا، و در دو سال پیاپی انجام شد. شیوه‌ی کار به تفکیک سال در زیر آورده شده است.
۳- ۳- ۱- ۱- سال نخست
از ابتدای خرداد سال ۱۳۹۱ نصب تله‌ها آغاز و بازدید از تله‌ها بسیار منظم و هر پنج روز یک بار انجام شد. در هر بار بازدید، تعداد شب‌پره‌های به دام افتاده یادداشت و برای جلوگیری از اختلال در شمارش بعدی با بهره گرفتن از پنس از روی کف‌پوش چسبناک جدا می‌شدند. هر ۱۵ روز یک بار تله‌ی جدیدی در فاصله حداقل ۱۰۰ متری از تله‌ی قدیمی نصب می‌گردید. این روند تا اواخر شهریور همان سال ادامه یافت.

۳-۳ – ۱-۲ – سال دوم
با بهره گرفتن از تجربیات سال نخست، در سال دوم از آغاز فروردین ۱۳۹۲ نصب تله‌ها آغاز گردید. بنابراین، نتایج حاصل برای فروردین و اردیبهشت فقط مربوط به همین سال (سال ۱۳۹۲) می‌باشد، چون در سال قبل نصب تله‌ها و نمونه‌برداری‌ها از ابتدای خرداد آغاز شد. بازدید از تله‌ها بسیار منظم و همانند سال قبل هر پنج روز یک بار انجام شد. در این سال هر ۱۵ روز یک بار تله‌ی جدیدی در فاصله‌ی ۱۰۰ متری از تله‌ی قدیمی نصب گردید. در هر بار بازدید تعداد شب‌پره‌های به دام افتاده یادداشت شده و برای جلوگیری از اختلال در شمارش بعدی با بهره گرفتن از پنس از روی کف‌پوش چسب‌دار جدا می‌شدند. این روند تا ناپدید شدن حشرات کامل در انتهای فصل یعنی اواخر شهریور ادامه یافت.
۳- ۳- ۲- محاسبه‌ی دمای کمینه و بیشینه
با توجه به این‌که نمونه‌برداری‌ها در منطقه‌ی بیضا انجام شد و در این منطقه ایستگاه هواشناسی وجود نداشت، از داده‌‌های ایستگاه هواشناسی زرقان استفاده گردید. ایستگاه هواشناسی زرقان در فاصله‌ی ۱۵ کیلومتری بیضا می‌باشد و ارتفاع آن از سطح دریا ۱۶۰۰ می‌باشد که با ارتفاع بیضا برابر می‌باشد. کمینه و بیشینه‌ی دمای روزانه‌ی ۱۲سال گذشته (از سال ۱۳۸۱تا ۱۳۹۲) از اداره هواشناسی شهرستان زرقان گردآوری و میانگین کمینه و بیشینه، برای تمام روزهای سال محاسبه شد. به عنوان نمونه محاسبه‌ی دمای کمینه برای یک روز مشخص به این شکل محاسبه گردید که دماهای کمینه آن روز مشخص، درطی ۱۲ سال با هم جمع و سپس بر عدد ۱۲ تقسیم گردید و عدد به دست آمده به عنوان دمای کمینه، برای آن روز مشخص یادداشت گردید. برای دماهای بیشینه و برای تمام روزها به همین رویه کار انجام شد.
۳- ۳- ۳- روش یک سینوسی محاسبه‌ی نیاز گرمایی مؤثر
روش‌های گوناگونی برای محاسبه‌ی نیاز گرمایی استفاده می‌شوند. روش سینوسی یکی از روش‌های محاسبه‌ی نیاز گرمایی می‌باشد. در این روش دانستن آستانه‌های دمای پایین و بالای آفت و داشتن کمینه و بیشینه‌ی دما در طول شبانه‌روز برای محاسبه‌ی نیاز گرمایی لازم می‌باشد. آستانه‌های دمایی پایین و بالا برای کرم خوشه‌خوار انگور به ترتیب ۱۰ و ۳۰ درجه سلسیوس می‌باشند (کوپر و همکاران، ۲۰۱۰). در این روش فرض بر این است که تغییرات دمای شبانه‌روز به صورت سینوسی‌ می‌باشد که نقطه‌ی اوج آن دمای بیشینه و نقطه‌ی حضیض آن دمای کمینه می‌باشد. براساس دو دمای کمینه و بیشینه در مدت ۲۴ ساعت منحنی سینوسی رسم می‌شود و بخشی از سطح زیر منحنی که بین دو آستانه‌ی دمایی پایین و بالا قرار دارد به عنوان مقدار گرمای مؤثر محاسبه می‌شود. منحنی سینوسی تغییرات دما با آستانه‌های پایین و بالا ممکن است یکی از شش حالت زیر را داشته باشد.
۳- ۳- ۳– ۱- زیر هر دو آستانه
در این حالت درست بیشینه‌ی دمای شبانه‌روز از آستانه‌ی دمایی پایین کمتر می‌باشد (شکل ۳-۴). این حالت بیشتر در فصول سرد سال رخ می‌دهد و در چنین حالتی گرمای مؤثری وجود ندارد و مقدار آن صفر در نظر گرفته می‌شود، بنابراین موجود رشد و نموی ندارد. در این تحقیق در بازه‌ی زمانی فعالیت آفت چنین حالتی رخ نداد.

آستانه‌ی دمایی بالا (T_u)، آستانه‌ی دمایی پایین (T_L)، دمای کمینه (T_min)، دمای بیشینه (T_max)
شکل ۳- ۴- منحنی سینوسی تغییرات دما پایین هر دو آستانه.

۳- ۳- ۳– ۲- برخورد با آستانه‌ی پایین
در این وضعیت کمینه‌ی دمای شبانه‌روز از آستانه‌ی دمایی پایین کمتر، ولی بیشینه‌ی دمای شبانه‌روز بین دو آستانه قرار دارد. (شکل ۳-۵). در چنین وضعیتی، در ساعاتی از شبانه‌روز که دما بین دو آستانه قرار دارد مطلوب و ساعاتی که دما پایین‌تر از از آستانه‌ی دمایی پایین می‌باشد نامطلوب می‌باشد. در این تحقیق این حالت در اوایل بازه‌ی زمانی فعالیت آفت یعنی ماه‌های اسفند، فروردین و اردیبهشت رایج بود. شیوه‌ی محاسبه‌ی گرمای مؤثر در صفحه‌ی بعد آورده شده است.

شکل ۳- ۵- منحنی سینوسی تغییرات دما آستانه‌ی دمایی پایین را قطع می‌کند.

۳- ۳- ۳– ۳- بین آستانه‌ها
در این وضعیت کمینه‌ی دمای شبانه‌روز از آستانه‌ی دمایی پایین بیشتر اما بیشینه‌ی دمای شبانه‌روز از آستانه‌ی دمایی بالا کمتر می‌باشد (شکل ۳- ۶). در چنین وضعیتی، دما در تمام طول شبانه‌روز مطلوب رشد و نمو می‌باشد. در این تحقیق تعداد کمی از روزهای فعالیت آفت در اردیبهشت ماه از این مدل پیروی می‌کرد.

شکل ۴-۱: دندروگرام حاصل از آنالیز خوشه‌ای بر اساس روش UPGMA با ماتریس تشابهCorr 66
شکل ۴-۲: مقایسه زنبورهای عسل مورد بررسی با بهره گرفتن از روش تجزیه به مولفه‌های اصلی ۶۷
شکل ۴-۳: تصاویر ژل آگارز ۵/۱ درصد آغازگر ۱ با بهره گرفتن از مارکر bp 50 69
شکل ۴-۴: تصاویر ژل آگارز ۵/۱ درصد آغازگر ۲ با بهره گرفتن از مارکر bp 50 70
شکل ۴-۵: تصاویر ژل آگارز ۵/۱ درصد آغازگر ۳ با بهره گرفتن از مارکر bp 50 70
شکل ۴-۶: تصاویر ژل آگارز ۵/۱ درصد آغازگر ۴ با بهره گرفتن از مارکر bp 50 71
شکل ۴-۷: تصاویر ژل آگارز ۵/۱ درصد آغازگر ۵ با بهره گرفتن از مارکر bp 50 71
شکل ۴-۸: تعداد باندهای تولیدی در نژادهای زنبور عسل ۷۳
شکل ۴-۹: تعداد باندهای تولیدی آغازگرهای مورد استفاده ۷۳
شکل ۴-۱۰: دندروگرام حاصل از آنالیز خوشه ای بر اساس روش UPGMA با ماتریس تشابه Jaccard 75
شکل ۴-۱۱: پلات سه بعدی حاصل از تجزیه به مختصات اصلی به‌روش ماتریس تشابه Jaccard 75
شکل ۴-۱۲: تعداد کل جایگاه‌های ژنی و تعداد جایگاه‌های ژنی چندشکل ۷۷
شکل ۴-۱۳: دندروگرام اجماعی حاصل از داده‌های ژنتیکی و مرفولوژیکی ۷۸
فهرست معادلات
معادله ۳-۱: محتوای اطلاعات چندشکلی نشانگر ۵۲
معادله ۳-۲: میزان چندشکلی نشانگر ۵۲
معادله ۳-۳: ارزشمندی باندها ۵۳
معادله ۳-۴: قدرت حل هر آغازگر ۵۳
معادله ۳-۵: میانگین قدرت حل هر آغازگر ۵۳
معادله ۳-۶: نسبت چندگانه موثر ۵۳
معادله ۳-۷: شاخص نشانگری ۵۴
معادله ۳-۸: ضریب تشابه جاکارد ۵۵
چکیده
نشانگر مولکولی ISSR به منظور جداسازی نژادهای زنبور عسل Apis mellifera پنچ استان خوزستان، کردستان، مرکزی، اصفهان و فارس مورد استفاده قرار گرفت. استخراج DNA از زنبورهای کارگر با بهره گرفتن از روش بهینه نمکی صورت گرفت و پس از سنجش کمی و کیفی DNA استخراج شده و رقیق سازی آن، مقادیر حاصل از باندهای بدست آمده بر روی ژل آگارز ۵/۱ درصد نمره‌دهی و آنالیز صورت گرفت. نتایج نشان داد که باندهای آغازگرهای مورد مطالعه شده در محدوده‌‌ی ۱۵۰ جفت باز تا ۱۰۰۰ جفت باز قرار دارند و بیشترین تعداد باند مشاهده شده مربوط به آغازگر ۱ و کمترین آنها مربوط به آغازگر ۳ و ۴ بوده است. آنالیز خوشه‌ای نژاد‌های مورد مطالعه آنها را در دو گروه اصلی قرار داد. در گروه اول فارس و در گروه دیگر که به دو زیر گروه تقسیم شده یکی شامل اصفهان و دیگری شامل مرکزی، خوزستان و کردستان، دو استان کردستان و خوزستان دارای بیشترین شباهت بودند. به نظر می‌رسد نشانگر ISSR بتواند به خوبی نژاد‌های زنبور عسل با منشاء مختلف را از هم جدا سازد.
واژه‌های کلیدی: نشانگر مولکولی، زنبور عسل، بهینه نمکی، تنوع ژنتیکی
فصل اول
مقدمه
مقدمه
براساس آمار سازمان خواربار جهانی بیش از هفتاد میلیون کلنی زنبور عسل در جهان وجود دارد که محصولات تولیدی آنها در راستای تامین نیازهای غذایی، دارویی و بهداشتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. بعلاوه زنبور عسل با گرده افشانی گیاهان زراعی و باغی نقش بسیار مهمی در افزایش محصولات کشاورزی و پایداری محیط زیست ایفا می‌کند. در بین حشرات گرده افشان زنبور عسل بدلیل حمایت بشر، جمعیت بیشتر کلنی و جابجایی کلنی‌ها برای تولید محصول بیشتر و دامنه فعالیت وسیع‌تر، خصوصیات بیولوژیکی، رفتاری و مرفولوزیک خاص بهترین نقش را ایفا می‌کند و از اهمیت بالاتری برخوردار است. منطقه‌ی انتشار طبیعی زنبور عسل در جهان محدوده‌ی وسیعی است که از شمال به جنوب کشور های اسکاندیناوی، از غرب به داکار، از جنوب به دماغه امیدنیک و از شرق به کوه‌های اورال، مشهد و عمان محدود می‌شود، البته این حشره توسط انسان به سایر نقاط جهان نیز منتقل شده است (طهماسبی و همکاران، ۱۳۷۸). از زمان آشنایی بشر با زنبور عسل تولیدات آن بویژه عسل همواره به عنوان یک ماده‌ی غذایی ایده‌آل مورد توجه بوده است. عسل در فرهنگ عامه به عنوان یکی از شفابخش‌ترین فراورده‌های غذایی مطرح است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که محصولات کندو و از جمله عسل علاوه بر مغذی بودن‌، دارای اثرات درمانی نیز می‌باشد (توپچی و علمی، ۱۳۸۸). برای تولید بیشتر عسل نیاز به جمعیت‌های قوی می‌باشد و تولید جمعیت‌های قوی نیز در سایه‌ی مدیریت صحیح بر پایه‌ی دانش علمی ممکن می‌باشد. یکی از مسائلی که ممکن است باعث اثرات نامطلوب و در نتیجه تضعیف کلنی‌ها گردد، پدیده‌ی تلاقی‌های خویشاوندی می‌باشد که منجرب به افزایش هم‌خونی یا هموزیگوتی آلل‌های جنسی می‌گردد (Mayer, 1996).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

تعیین وضعیت ژنتیکی موجودات زنده زیربنای اصلاح نژاد آنها در هر منطقه است برای تعیین این وضعیت و تفکیک توده‌های مختلف زنبور عسل در یک منطقه از روش های مرفولوژیکی، تنوع پروتئین‌ها و DNA نگاری استفاده می‌شود (طهماسبی و همکاران، ۱۳۷۶). برخی از تفاوت‌های موجود در ردیف DNAبین دو موجود ممکن است به صورت پروتئین‌هایی با اندازه‌های مختلف تجلی کنند که بروش‌های مختلف بیوشیمیایی قابل ثبت و رویت و مطالعه می‌گردند. این قبیل نشانگرها را نشانگرهای مولکولی در سطح پروتئین می‌نامند‌ که از آن جمله می‌توان به سیستم آیزوزایم/ آللوزیم اشاره کرد. اما دسته‌ی دیگر از تفاوت‌های موجود در سطح DNA هیچ تظاهری ندارند، نه صفت خاصی را کنترل می‌کنند و نه در ردیف اسیدهای آمینه پروتئین‌ها تاثیری برجای می‌گذارند. این دسته از تفاوت‌ها را می‌توان با روش‌های مختلف شناسایی، قابل دیدن و ردیابی کرد و به عنوان نشانگر مورد استفاده قرار داد. این نشانگرها که تقریباً تعدادشان نامحدود است فقط از راه تجزیه وتحلیل مستقیم DNA قابل ثبت هستند و بنابراین به آنها نشانگرهای مولکولی در سطح DNA گفته می‌شود. طی سالیان اخیر شناسایی و بررسی تنوع ژنتیک در بین گونه‌های حشرات بر اساس نشانگر‌های مولکولی و روش‌های مبتنی بر واکنش زنجیره‌ای پلیمراز PCR بسیار متداول گشته است. ولی در کشور ما بررسی تنوع مولکولی در زمینه حشره شناسی بسیار کم انجام گرفته است. امروزه میکروساتلیت‌ها نقش مهمی در تعیین تنوع ژنتیکی و روابط خویشاوندی جانوران و گیاهان و مخصوصاً حشرات ایفا می‌کنند. استفاده از نشانگر ISSR بیشتر جهت تنوع ژنتیکی گیاهان استفاده شده و در جهان حشرات هم اکنون استفاده از این نشانگر جهت بررسی تنوع ژنتیکی راسته بالپولکداران به ویژه دو خانواده Noctuidae و Bombycidae ، راسته دوبالان و بال غشائیان در کانون توجه مجامع علمی قرار گرفته است(Luque, et al., 2002; Hundsdoerfer, et al., 2005; Radjab, et al., 2012).
اهداف کلی در این تحقیق عبارتند از :
بهینه سازی کاربرد نشانگر ISSR در بررسی تنوع ژنتیکی زنبور عسل.
ارزیابی میزان خویشاوندی نژادهای زنبور عسل ایران نسبت به یکدیگر.
بررسی کارایی نشانگر ISSR در جداسازی و دسته بندی روابط خویشاوندی زنبور عسل ایران.
بررسی تفاوت و تشابه نتایج بدست آمده از مطالعه نشانگر ISSR و نتایج بدست آمده از خصوصیات مورفولوژیک زنبور عسل.
فصل دوم
بررسی و مرور منابع
۲-۱- تاریخچه زنبور عسل^[۱] و پرورش آن در جهان و ایران
قدیمی‌ترین زنبور عسل حفظ شده در کهربا در منطقه‌ای از میانمار برمه کشف شده است که عمر این فسیل به ۱۰۰ میلیون سال پیش در دوره‌ی ‌کرتاسه^[۲] باز می‌گردد که دوره‌ی زندگی دایناسورها بوده است، بنابراین قدمت زنبورها از قاره‌ی استرالیا نیز بیشتر است، البته این زنبورهای کشف شده دارای زندگی اجتماعی نبوده‌اند. نگهداری عسل توسط زنبورهای اجتماعی در دوره‌‌‌ی میوسن^[۳] در حدود ۲۰-۱۰ میلیون سال قبل گسترش یافته است (Campbell and Campbell, 2007)و کهن‌ترین نمونه زنبور عسل در موزه‌‌ی تاریخ طبیعی نیویورک مربوط به ۲۰ میلیون سال پیش است (سعادتمند، ۱۳۸۹).
نقاشی‌هایی بروی غاری در والنسیای اسپانیا کشف شده که در آنها برای رسیدن به لانه از نردبان و ظروفی برای نگه داشتن عسل به تصویر کشیده شده‌اند (شکل۲-۱).
شکل ۲-۱: نقاشی کشف شده از زنبورداری در والنسیای اسپانیا
اولین تصویر از پرورش زنبور عسل مربوط به ۲۴۰۰ سال قبل از میلاد بدست آمده است که در آن تصویر زنبورها دارای ۴ پا و ۲ بال هستند و اینک در موزه‌‌ی لوور پاریس نگهداری می‌شود. مصریان باستان عسل را در مراسم مذهبی، تغذیه حیوانات مقدس و در بسیاری از تشریفات دیگر و حتی حفظ اجساد، مورد استفاده قرار می‌دادند(Crane, 2004) . دست نوشته‌هایی از مصریان باستان مربوط به ۳۰۰۰ سال قبل وجود دارد که فعالیت‌های پرورش زنبور عسل در آن به ثبت رسیده است (Campbell and Campbell, 2007).
در کتاب‌های فارسی و هندی از جمله کتاب ابن‌سینا و کتاب مقدس هندو به نام ودا که ۳-۲ هزار سال قبل از میلاد مسیح به زبان سانسکریت نوشته شده است، از زنبور عسل با احترام یاد می‌شود. شینو به اعتقاد پیروان مکتب هندو، به عنوان حامی و محافظ پرقدرت خدای دو، از خدایان سه گانه هندوئیسم بوده که به شکل زنبور عسل آبی رنگ در یک گل نیلوفر آبی مجسم می‌شود. خدای عسل بومیان هند شرقی به نام کاما است، که کمانی در دست دارد و زه این کمان متشکل از زنبورهای بسیار و درهم تنیده است (سعادتمند، ۱۳۸۹). در نسخه‌های خطی اروپائیان عسل به عنوان غذا، دارو، نوشیدنی و اهداف مختلف نگهداری مواد و همچنین در مراسم‌های مذهبی توصیف شده است. در بسیاری از فرهنگ‌‌ها عسل خوردنی نیست، اما یک نوشیدنی الکلی با بهره گرفتن از تخمیر قند عسل می‌سازند و مصرف می‌‌کنند.
تا حدود سال ۱۵۰۰میلادی زنبورها طی فرایند جمع آوری عسل در مکان زندگی خود کشته می‌شدند، پس از آن زمان اروپائیان تکنیک‌‌های زنبورداری را گسترش دادند.
زنبورداری در ایران سابقه‌ای دیرینه داشته و یکی از حرفه‌های اصیل و قدیمی ایرانی‌ها است، دشنه مفرغی منقش به شکل زنبور عسل متعلق به ‌۸۰۰ سال قبل از میلاد که در لرستان بدست آمده است وهم اکنون در موزه‌ی شهر بروکسل نگهداری می‌شود، معرف قدمت آشنایی ایرانی‌ها با این حشره‌ی مفید است. با جستجوی کلمه عسل و احتمالاً زنبور عسل در اشعار به خصوص شعرهای قدیمی می‌توانیم از قدمت و آشنایی ایرانی‌ها با زنبور عسل پی‌برد (آقایی نراقی، ۱۳۸۸).
ابن مقیصه از پیامبر اکرم(ص) نقل می‌کند که عسل درمان هر بیماری است و قران درمان تمام بیماری‌های ذهن است، بنابراین من به شما توصیه هر دو درمان عسل و قران را دارم (Campbell and Campbell, 2007).
۲-۲- ارزش اقتصادی زنبور عسل
آلبرت چی کاکس می‌نویسد: که هیچ جاندار دیگری به اندازه‌ی زنبور عسل به طرق مختلف به انسان خدمت نمی‌کند. زنبور عسل نقش بسیار مهمی در گرده افشانی بیش از ۹۰ گیاه (Al-Otaibi, 2008) در نتیجه بقا، گونه و همچنین افزایش کمی و کیفی محصولات آنها دارد، علاوه بر این زنبور عسل خود دارای تولیدات متنوعی مانند عسل، موم، بره موم، ژله، رویال و زهره نیز می‌باشد. تولید عسل مهمترین صفت اقتصادی زنبور عسل می‌باشد (مستاجران، ۱۳۷۹). امروزه نقش عظیم زنبور عسل در گرده افشانی گیاهان زراعی و باغی و احیای مراتع و بهبود محیط زیست به حدی شناخته شده و آشکار می‌باشد که تولیدات آن یعنی عسل و غیره را تحت شعاع قرار می‌‌دهد. اساساً نباتات از نظر گرده افشانی وابسته به حشرات هستند که در رأس آنها زنبور عسل قرار دارد، به عبارت دیگر گرده افشانی ۴۷ درصد از محصولات کشاورزی وابسته به زنبور عسل است، به همین دلیل ارزش اقتصادی زنبور عسل در دنیا ۱۰۰-۲۵ برابر ارزش عسل تولید شده در سال محاسبه می‌شود. به گفته‌ی Mc. Gregor پژوهشگر امریکایی در سال ۱۹۷۳، زارعین امریکا بیش از ۴۰ میلیارد دلار سود از افزایش محصولات زراعی در رابطه با گرده افشانی نباتات دگرگشن^[۴] داشته‌اند که نقش مهمی از این آزمایش به عهده‌ی زنبور عسل است. زنبور عسل جز گرده افشان‌های اصلی گیاهان روغنی خصوصاً آفتابگردان می‌باشد، نتیجه‌ی یک طر ح تحقیقاتی در همین رابطه در کشور امریکا که استقرار ۲ کندو به ازای هر هکتار آفتابگردان سبب افزایش چشمگیر محصول شده، به طوری که محصول بدست آمده در مزرعه تحت آزمایش ۵۰-۲۰ درصد بیشتر از مزارع شاهد بوده است (میراب‌زاده، ۱۳۷۲).
در ایران نزدیک به ۶/۴ میلیون کندوی مدرن با تولید متوسط ۳۸/۹ کیلوگرم عسل به ازای هر کندو در سال وجود دارد به این ارقام می‌بایست ۳۸۰ هزار کندوی بومی با تولید ۰۴/۴ کیلوگرم عسل برای هر کندو در سال افزود. بنابراین تولید عسل سالیانه کشور را در حدود ۴۵ هزار تن محاسبه نموده و ارزش ریالی آن را حدود ۸۰۰ میلیارد می‌دانند. حال چنانچه ارزش گرده افشانی را به آن بیافزائیم ارزش اقتصادی واقعی زنبور عسل بالغ بر ۲۰ تریلیون ریال خواهد بود (آمارنامه وزارت جهاد کشاورزی، ۱۳۸۹).
۲-۳- جایگاه سیستماتیک زنبور عسل
زنبور عسل به رده‌ی حشرات^[۵]، راسته‌ی بال غشائیان^[۶] و خانواده‌ی Apidae، جنس Apis و گونه A. mellifera تعلق دارد. راسته‌ی بال غشائیان که زنبور عسل به این راسته تعلق دارد، بزرگترین راسته پس از راسته سخت بال پوشان^[۷] است. این راسته دارای مفیدترین حشرات برای انسان‌ است، دارای گونه‌هایی است که از نظر انگلی^[۸]، شکارچی^[۹] و گرده افشانی^[۱۰] نقش مهمی دارد.
Kingdom: Animalia
Phylum: Arthropoda
Sub Class: Insecta
Order: Hymenoptera
Super family: Apoidea