غریو شادمانی
در طوفان هنجرهها
و زلال اشک شوق
در سپیده ی چشمان شهر
و خط ویژه ی آمبولانسها
با مجروحان جنگی
و آژیرهای پیروزی
بوی خوش حماسهی مردان خرمشهر را
در خیابان آزادی میگستراند
(همان، ص ۷۴)

– وطن
وطن از موضوعات مهم اشعار جنگ است که تقریباً تمامی شاعران در قالبهای گوناگون به آن پرداختهاند. عشق به میهن، توصیف شکوهمند و با عظمت وطن، سوگ سرودههایی که درباره شهرهای اشغالی و ویران جنگ سروده شده است، دلتنگی برای شهرها و بالاخره دعوت به مبارزه و ایستادگی در مقابل فتنههای دشمن و سر افرازی وطن، از مضمونهای مهم این دسته از اشعار است؛ مانند:

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

ای ایستاده در چمن آفتابی معلوم
وطن من!
ای تواناترین مظلوم
تو را دوست دارم
ای آفتاب شمایل دریا دل
و مرگ در کنار تو زندگی است
ای منظومهی نفیس غم و لبخند
ای فروتن نیرومند!
ایستادهایم در کنار تو سبز و سربلند
(هراتی، ۱۳۷۶، ص ۹)

– مضامین عاشورایی و عرفانی
مضامین عاشورایی و عرفانی در ساختار حماسی شعر جنگ، جایگاه ویژهای دارد. شاعران، جنگ را تجدید حماسهی خونین کربلا میدانند و با بهره گرفتن از واژگان و تلمیحات عاشورایی به این موضوع
میپردازند. واژگان و تعبیرات عرفانی نیز در قالبهای گوناگون شعر برای بیان عارفانه و عاشقانهی مضامین جنگ به کار رفتهاند؛ مثل:

«لا» بود که کشتهی ولا بود شهید
با قامت واژ گونه در خونش نیز

«لا» بود و الست را «بلی» بود شهید
تصویر و تجسمی ز «لا» بود شهید
(قزوه، ۱۳۷۸، ص ۲۵)

۴-۳- قالبهای شعر دفاع مقدّس
یکی از ویژگیهای اساسی شعر جنگ، کاربرد قالبهای مختلف شعری، برای بیان مفاهیم و مضامین جنگ و مسائل پیرامون آن است، تا جایی که بیشتر شعرا، در این قالبها به ویژه غزل و رباعی طبع آزمایی کرده و هر یک در جهت دستیابی به زبان و سبکی خاص کوشیده اند.
– غزل
غزل یکی از مرسومترین قالبهای شعر دفاع مقدّس است. شاعران به دلیل ظرفیتی که غزل در پیشینهی خود، برای بیان مفاهیم عرفانی و معنوی نشان داده بود، این قالب را ظرف مناسبی برای بیان بسیاری از عواطف معنوی و روحانی یافتند. این عواطف، با روح حماسه در آمیخت و این آمیختگی ظرفیتهای نوینی را برای غزل به وجود آورد.
«ویژگی اصلی غزل جنگ، سادگی، زلالی، ونزدیکی به زبان محاوره است. درست برعکس
غزل سرایان کلاسیک که درهربیتی چندین صفت لفظی و معنوی را ردیف میکنند.»(ترابی،۱۳۷۵،