۳-۳-۳- بی‌احتیاطی و بی‌مبالاتی در حفظ داده های سری

جاسوسی اصولاً یک جرم عمدی تلقی می‌شود ‌به این ‌نحو که مرتکب با سوءنیت اطلاعات طبقه‌بندی شده را در اختیار بیگانگان و عوامل غیرمجاز قرار می‌دهد، اما توجه به اهمیت حفظ اطلاعات طبقه بندی شده و ضرروهایی‌که گاهی در اثر سهل‌انگاری مسؤولان مربوط و عدم حفاظت ازاطلاعات طبقه بندی شده به کشور و نظام اطلاعاتی آن وارد شده است قانون‌گذار را وادار به جرم‌انگاری این‌گونه سهل‌انگاری‌ها و بی‌مبالاتی‌ها در ماده ۵۰۶ ق.م.ا ‌کرده‌است.

۳-۳-۳-۱- بررسی عنصر قانونی

ماده ۵ ق. ج. ر نیز تقریباً مشابه ماده ۵۰۶ است با این تفاوت که همگام با پیشرفت فناوری وضع شده و برخلاف ماده۵۰۶ که اشاره‌ای به طبقه‌بندی اطلاعاتی خاص نمی‌کند، داده های سری را مورد حمایت کیفری قرار داده است.

مطابق ماده ۵ «چنانچه مأموران دولتی که مسئول حفظ داده های سری مقرر در ماده۳ این قانون یا سامانه‌های مربوط هستند و به آن ها آموزش لازم داده شده است یا داده ها یا سامانه‌های مذکور در اختیار آن ها قرارگرفته سات بر اثر بی‌احتیاطی، بی‌مبالاتی یا عدم رعایت تدابیر امنیتی موجب دسترسی افراد فاقد صلاحیت به داده ها، حامل‌های داده یا سامانه‌های مذکور شوند به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون (۰۰۰/۰۰۰/۵) ریال تا (۰۰۰/۰۰۰/۴۰) ریال یا هر دو مجازات و انفصال از خدمت از شش ماه تا دو سال محکوم خواهند شد.»

۳-۳-۳-۲- بررسی عنصر مادی

برای تحقق جرم موضوع این ماده وجود پاره‌ای شرایط عمومی‌که در خصوص ماده۵۰۶ ق. م. ا نیز وجود دارد، ضروری است.


اولاً: ارتکاب این جرم به وسیله مأموران دولتی‌که دارای رابطه استخدامی ‌اعم از رسمی، پیمانی، روزمزد، خرید خدمت و. . . باشند پیش‌بینی شده است از این رو شامل اشخاصی که مأمور دولت نبوده ولی داده های سری یا سامانه‌های مذبور را به هر دلیلی در اختیار دارند نمی‌شود.

ثانیاًً: مأموران باید مسئول حفظ داده های سری و سامانه‌های مذکور باشند؛ به عبارت دیگر شغل دولتی آن ها با داده های سر مرتبط باشد. ‌بنابرین‏ صرف اینکه یک مأمور دولت داده های سری را در اختیار دارد. وی را مشمول ماده نمی‌سازد.

ثالثاً: آموزش لازم در خصوص حفظ داده های سری و سامانه‌های مذبور ‌به این مأموران دولتی داده شده باشد. چنانچه فرد این قبیل آموزش‌ها را طی نکرده باشد، عمل وی مشمول این ماده نخواهد بود.

۳-۳-۳-۳- بررسی عنصر روانی

عنصر روانی این جرم خطای جزایی (بی‌احتیاطی، بی‌مبالاتی، عدم رعایت تدابیر امنیتی) است؛ البته در این ماده «عدم رعایت تدابیر امنیتی» جایگزین «عدم رعایت نظامات دولتی» شده که به نظر می‌رسد با مباحث ‌رایانه‌ای هماهنگ‌تراست.

بی‌احتیاطی معمولاً اقدام به انجام‌کاری است که فرد نباید انجام دهد، مثل آنکه فرد مأمور یک حامل داده را روی میز خود رها کند وکسی وارد اتاق شده و آن را بردارد. بی‌مبالاتی نیز عبارت است از عدم انجام‌کاری که انجام آن از وی انتظار می‌رود مثل آنکه رایانه خود را دارای گذر واژه نکرده باشد و ‌به این ترتیب هرکسی به راحتی بتواند صرفاً با روشن کردن رایانه به کلیه اطلاعات آن دسترسی پیدا کند.^[۸۷]

در خصوص تدابیر امنیتی نیز در مبحث قبلی توضیحات لازم ارائه شد. توجه ‌به این نکته ضروری است که هرچند این جرم جزء جرایم عمدی نیست، اما احراز بی‌احتیاطی، بی‌مبالاتی و عدم رعایت تدابیر امنیتی لازم است. از این رو مأموری‌که تحت تأثیر شکنجه یا مستی اجباری و یا درحال خواب داده های سری را در اختیار افراد بدون صلاحیت قرار دهد. مشمول این ماده نمی‌شود. نکته قابل ذکر دیگر ‌در مورد عنصر بی‌مبالاتی و بی‌احتیاطی‌آن است‌که این دو هم می‌تواند نسبت به اصل ارائه داده های سری باشد و هم نسبت به شناسایی هویت گیرنده داده های سری، برای مثال مأمور بدون تحقیق کافی و به‌صرف ادعای شخص، او را ذیصلاح تلقی کرده و داده ها را در اختیار و دسترس وی بگذارد.

۳-۳-۴- انتشار یا در دسترس قرار دادن محتویات آموزش جاسوسی

انتشار یا در دسترس قرار دادن محتویات آموزش دسترسی غیرمجاز، شنود غیرمجاز، جاسوسی ‌رایانه‌ای و تخریب و اخلال در داده ها یا سیستم‌های ‌رایانه‌ای و مخابراتی

۳-۳-۴-۱- بررسی عنصر قانونی

قانون‌گذار به منظور پیشگیری همه جانبه از وقوع جاسوسی ‌رایانه‌ای در بند ج ماده۲۵ ق. ج ر افرادی را که مباشرتاً اقدام به ارتکاب این جرم نمی‌کنند ولی زمینه را برای وقوع آن آماده می‌کنند، مجرم شناخته است. به موجب ماده ۲۵ «هر شخصی‌که مرتکب اعمال زیر شود به حبس از نود و یک روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج میلیون (۰۰۰/۰۰۰/۵) ریال تا بیست میلیون (۰۰۰/۰۰۰/۲۰) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.

تبصره: چنانچه مرتکب اعمال یادشده را حرفه خود قرار داده باشد به حداکثر هر دو مجازات مقرر در این ماده محکوم خواهد شد. »

۳-۳-۴-۲- بررسی عنصر مادی

در واقع ماهیت این جرم با توجه به بند۲ ماده۴۳ ق. م. ا نوعی معاونت در ارتکاب جرم است که به صورت مستقل جرم شناخته شده است.

با توجه به اطلاق واژه های انتشار یا در دسترس قراردادن ‌به این نکته پی می‌بریم نه تنها انتشار و یا در دسترس قرار دادن محتویات آموزشی مذبور در دنیای فیزیکی مشمول این ماده است(مثل آنکه کسی یک نرم افزار جاسوسی را به دیگری بدهد)، بلکه چنانچه این عمل در محیط اینترنت و به اصطلاح فضای سایبر نیز رخ دهد، عمل مرتکب قابل مجازات با این ماده خواهد بود.

محتویات آموزشی گروهی از برنامه ها (نرم‌افزار‌ها) هستند که تنها به منظور صدمه زدن به امنیت اطلاعات در رایانه ها و … طراحی می‌شوند. این برنامه ها می‌توانند اطلاعات سری را به خارج هدایت کنند و یا از بین ببرند. برنامه های خراب‌کار این چنینی تحت عنوان ویروس نامیده می‌شوند. از معروف ترین ویروس‌هایی که به منظور نشت اطلاعات طراحی و به کار گرفته می‌شوند، کرم‌ها واسب‌های تراوا هستند. هدف اصلی این برنامه ها در مرحله اول انتشار و چسباندن خود به برنامه های رایانه است، سپس خود را ماجرا کرده و اطلاعات رایانه را به مکان‌های غیرمجاز ارسال می‌کنند.

۳-۳-۴-۳- بررسی عنصر روانی

عنصر روانی این جرم سوءنیت عام در انتشار یا در دسترس قرار دادن محتویات آموزشی مذبور است: البته بهتر بود قانون‌گذار با به کارگیری عبارت «به طور غیرمجاز» در صدر ماده پس از عبارت «هر شخصی که» از شبهه‌های احتمالی جلوگیری می‌کرد و ‌به این وسیله نشان می‌داد که تنها افرادی که محتویات مذبور را با انگیزه مجرمانه منتشر کنند یا در دسترس قرار دهند، همچنین این جرم، یک جرم مطلق است و به محض انتشار یا در دسترس قرار دادن محتویات فوق واقع می‌شود و نیازی نیست که حتماً کسی این محتویات را دریافت کرده یا به کار گیرد.^[۸۸]

دوره سوم: ۱۹۸۵ تا ۱۹۹۵ که به واسطه تقاضا و قیمت بالای میگو در بازارهای جهانی شاهد گسترش جغرافیایی مناطق پرورش میگو از آسیای جنوب شرقی و امریکای لاتین به خاورمیانه ، آفریقا،‌ اقیانوسیه و مناطق ایندو- پاسیفیک هستیم. در طی این سال‌ها کشورهایی مانند عربستان و ایران در خاورمیانه و ماداگاسکار و استرالیا پرورش تجارتی میگو را تجربه و برنامه های توسعه این فعالیت را به اجرا گذاردند. در عین حال در این دوره کشورهای متقدم نظیر چین، تایلند، اکوادور و… مشکلات ناشی از بروز بیماری‌ها را تجربه کردند و برخی مانند فیلیپین دیگر نتوانستند به جایگاه پیشین خود در بین پرورش دهندگان میگو باز گردند. میزان تولید میگوی پرورشی در پایان این دوره کمتر از ۳۰% کل میگوی تولید شده در این سال بود. [۱۴]

دوره چهارم به سال‌های اواخر قرن بیستم و قرن حاضر باز می‌گردد .در این دوره تولید میگوی پرورشی و میزان عرضه میگو(‌پرورشی ودریایی) به بالاترین حد خود رسید و کاهش قیمت میگو در بازاراهای جهانی مشکلات زیادی را برای بسیاری از کشورهای تولید کننده میگو، نظیر ایران، به وجود آورده است. [۱۴]

۲-۶-۱ تولید میگو در جهان

تولید جهانی میگو شامل دریایی و پرورشی می‌باشد که بر اساس آمار منتشر شده از سوی فائو میزان تولید جهانی میگو برای اولین بار در سال ۲۰۰۳ میلادی از مرز ۵ میلیون تن گذشت که این افزایش ناشی از رشد تولید در پرورش میگو بوده است. [۱۵]

میزان تولید آبزیان دریایی در سال‌های اخیر دارای نرخ رشد نزولی بوده است. صید بی رویه، کاهش ذخایر و افزایش جهانی قیمت سوخت تاثیر منفی بر صیادی در اقیانوس‌ها به ویژه صید میگو داشته است. میگو از آبزیان با ارزش اقتصادی بالا است که با توجه به رشد یافتگی و توسعه صیادی آن، انتظار افزایش کل صید چندانی را از آن نمی‌توان داشت. مطابق آمار سازمان فائو روند تولید کل آبزیان در سال ۲۰۰۶ بالغ بر ۱۵۷٫۸ میلیون تن بوده که از این مقدار سهم صید آبزیان دریایی ۹۳٫۱ تن و میزان تولید محصولات آبزی پروری در این سال ۶۶٫۷ میلیون تن بوده است. میزان صید جهانی میگوی دریایی در سال۲۰۰۶ برابر ۳۴۶۰۰۰۳ تن و کل تولید جهانی میگو ( آبزی پروری و صید ) در این سال ۶۶۰۶۹۲۱ تن بوده است. بالاترین آمار مستند صید میگو در خلیج فارس ۱۶۰۰۰ تن و در آبهای ایران ۹۸۵۰ تن در سال ۱۳۷۹ بوده است.[۱۶]

افزایش تقاضا برای آبزیان و محدود بودن ذخایر دریایی موجب گردیده تا آبزی پروری به عنوان مهمترین راه تامین پروتئین مورد نیاز جمعیت روبه رشد جهان و جهت کاهش فشار تلاش صیادی از دریاها، و افزایش درآمد ساحل نشینان به ویژه در کشورهای کم درآمد مورد توجه قرار گیرد. در سال‌های آتی تولید به روش آبزی‌پروری به ویژه گونه‌هایی نظیر میگو رشد دو رقمی خواهد داشت و تولید آبزیان پرورشی بر تولید آبزیان دریایی به عنوان منبع اصلی منابع پروتئینی خوراکی، پیشی خواهد گرفت. بر اساس برآورد‌های فائو, در صورتی که مصرف سرانه آبزیان ثابت بماند, در سال ۲۰۳۰ چهل میلیون تن آبزیان مازاد بر تولید کنونی، مورد نیاز جامعه بشری است. [۱۶]

بر خلاف پرورش ماهی تنوع گونه در میگو پروری نسبتا ناچیز است. مهمترین گونه‌های پرورشی عبارتند از میگوی ببری سیاه^[۲۱] و میگوی سفید غربی^[۲۲]. در حالی که پرورش میگوی سفید غربی تا پایان قرن بیستم عموما به قاره آمریکا محدود می‌شد اما در چند سال اخیر این گونه به حوزه کشورهای آسیایی وارد شده و در برخی از کشورها رفته رفته به گونه غالب تبدیل می‌شود. در فهرست حدود بیست گونه پرورشی نام‌های دیگری مانند میگوی موزی^[۲۳] و میگوی سفید هندی^[۲۴] را می‌توان مشاهده نمود که سهم اندکی از تولید میگوی پرورشی را به خود اختصاص می­ دهند. به طورکلی تولید میگوی در جهان در سال‌های اخیر رشد قابل ملاحظه‌ای را نشان می‌دهد . توسعه این صنعت نه تنها به دلیل افزایش تولید پرورش دهندگان و تولید کنندگان بزرگ این محصول بوده، بلکه سهم سایر کشورها در کل تولید جهانی نشان می‌دهد پرورش دهندگان جدیدی ‌به این صنعت روی آورده اند و روز به روز به تعداد آن ها افزوده می‌شود. [۱۴]

دکتر فوجی ناگا, دانشمند ژاپنی، به عنوان پدر پرورش میگوی جهان شناخته می‌شود. وی در سال ۱۹۳۳ برای اولین بار میگو را در تانک وادار به تخم‌ریزی نمود و در سال ۱۹۴۰ موفق به پرورش میگو, تا اندازه تجاری, در شرایط مصنوعی (تانک) گردید. [۱۶]

در منطقه خلیج فارس در کویت تحقیقات در زمینه تکثیر و پرورش میگو به وسیله دکتر یوشیما اینوموتو، محقق ژاپنی، از نوامبر ۱۹۶۹ تا اکتبر ۱۹۷۰ بنا به دعوت انستیتو علمی و تحقیقاتی کویت انجام گرفت. [۱۶]

از سال ۱۹۸۰ تا سال ۲۰۰۴ میزان صید میگو از دریا ۳/۲ برابر شده در حالی که پرورش میگو در همین مدت ۳۴ برابر گردیده است. آمار فائو نشان می‌دهد که تولید میگوی پرورشی از ۹۱۷۳۱۵ تن در سال ۱۹۹۶ به ۳۱۴۶۹۱۸ تن در سال ۲۰۰۶ رسیده است. عمده‌ترین کشورهای تولید کننده میگوی پرورشی در جهان و درصد تولید آن ها در سال ۲۰۰۶ به ترتیب عبارتند از: چین ۳۹%، تایلند ۱۶%، ویتنام ۱۱%، اندونزی ۱۱%، هند ۴%، مکزیک ۴% و برزیل ۲%.[۱۶]

در سال ۲۰۰۵ میگوی پا سفید غربی^[۲۵] با تولید ۱۱۹۳۲۴۸ تن و ۴/۵۶ درصد, مونودون با ۷۱۰۸۰۶ تن و ۳۳٫۵۹ درصد و میگوی موزی با تولید ۸۱۱۰۵ تن و ۳٫۸۳ درصد, سهم عمده‌ای را در تولید جهانی آبزی پروری دارا بوده‌اند. این نسبت در سال ۲۰۰۶ به تولید ۲۱۲۸۸۲۵ تن و ۶۷٫۶ درصدی وانامی, ۶۴۵۴۰۸ تن و ۲۰٫۵ درصد مونودون و ۹۶۸۳۳ تن و ۳٫۱ درصدی میگوی موزی رسید. نزدیک به ۸۵% تولید میگوی وانامی، طی این سال‌ها مربوط به مناطق آسیایی است که این میگو گونه بومی آنجا نمی‌باشد. [۱۶]

پرورش میگوی وانامی در کشورهای جنوب شرق آسیا از سال‌های آغازین دهه ۱۹۹۰ آغاز شد و به سرعت رشد کرد. این روند ادامه دارد و در بسیاری از نقاط جهان میگوی وانامی جایگزین میگوی مونودون شده است. تولید میگوی مونودون از سال ۱۹۹۳ تا ۲۰۰۵ یک و نیم برابر شده ولی تولید میگوی وانامی در همین مقطع ۷/۱۴ برابر بوده است. در مجموع تولید وانامی در سال ۲۰۰۵، ۶۸/۱ برابر مونودون گزارش شده است. پرورش میگوی ایندیکوس از ۱۵۰ تن در سال ۱۹۸۰ به ۹/۱۰ هزار تن در سال ۱۹۹۴ رسید و پس از آن تا سال ۱۹۹۹ تقریبا ثابت ماند. از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۴ روند آن صعودی بوده و از ۴/۱۶ هزار تن به ۳۳ هزار تن رسیده است. [۱۶]

عمده‌ترین کشورهای تولید کننده میگوی پرورشی در جهان چین، تایلند، اندونزی، اکوادور، هند و ویتنام می‌باشند. بر اساس آمار منتشر شده از سازمان جهانی خوار و بار کشور چین در حال حاضر بزرگترین تولید کننده میگوی بوده و ‌به این ترتیب به حاکمیت تایلند به عنوان بزرگترین تولید کننده میگوی پایان داده است. اگر چه آماری که توسط مقامات چینی در زمینه تولیدات آبزی پروری و از جمله تولید میگوی پرورشی منتشر شده به طور رسمی از سوی فائو مورد تردید قرار گرفته و تلویحا به آن خدشه وارد نموده‌اند، اما افزایش تولید در این کشور را نمی‌توان نادیده گرفت. تایلند، ویتنام و اندونزی از جمله کشورهای آسیایی هستند که در زمره بزرگترین تولیدکنندگان و طبیعتا صادرکنندگان میگوی قرار دارند. در حالی که اکوادور برای سال‌ها بزرگترین تولید کننده میگو در ‌نیم‌کره غربی به شمار می‌رفت اکنون برزیل به عنوان یکی دیگر از تولید کنندگان مهم قاره آمریکا خود نمایی می‌کند. [۱۴]

خستگی عاطفی که همراه با (احساس درماندگی ،ناامیدی و فریب خوردن،شادنبودن )در وجود شخص شکل می‌گیرد.

خستگی جسمی با (کاهش انرژی،خستگیهای مزمن و طولانی وتنوع وسیعی ازشکایات جسمانی و روان تنی )همرا است.

خستگی ذهنی و روانی به (رشد نگرش منفی نسبت به خود و طرف مقابل،زندگی وکار،ناامیدی،احساس بی ارزش بودن)بر می‌گردد.

دراثردلزدگی افراد انگیزه و تعهد خود را از دست می‌دهند. دلزدگی با تحقق نیافتن انتظارات،خواسته هادر فردایجاد می شود که باعث ایجاد تغییر در نگرش و رفتار زوجین می شود دلزدگی روندی آرام دارد وبا انباشته شدن سرخوردگیها و تنش‌های زندگی که سبب فرسایش روانی ،عاطفی در زوجین می شود (پانیز،۱۹۹۶).

پانیز(۱۹۹۶)در پژوهشی نشان داد،افرادی که نسبت به ملاک‌های صحیح همسر گزینی بی توجه بوده اند، بیشتر دچار احساس فرسودگی و دلزدگی زناشویی شده اند.دلزدگی زناشویی کاهش تدریجی دلبستگی

1. 1. – Menninger ↑

1. 1. – Stotland ↑

1. 1. – Positive Psychology ↑

1. 1. – Trust ↑

1. 1. – Reliance ↑

1. 1. – Hope theory : rainbows in the mind ↑

1. 1. – Pulvers ↑

1. 1. – Adams ↑

1. 1. – Wiklund ↑

1. 1. – Will-Powe ↑

1. 1. – Way-Power ↑

1. 1. – Have a Goal ↑

1. 1. – Identifyint Obstacles ↑

1. 1. – Lopez ↑

1. 1. – All Strengths are equal but some strengths are more equal than others ↑

1. 1. – Positive psychology ↑

1. 1. – The Biology of Hope ↑

1. 1. – Psychoneuroimmunology ↑

1. 1. – Cholecystokinin ↑

1. 1. -joy ↑

1. 1. -Deiner ↑

1. 1. – attributionn ↑

1. 1. – Seligman ↑

1. 1. – Personal expressiveness ↑

1. 1. – autonomy ↑

1. 1. – Personal growth ↑

1. 1. – self acceptonnce ↑

1. 1. – life-Purpose ↑

1. 1. – Positive- relatedness ↑

1. 1. – Suh ↑

1. 1. – Beck ↑

1. 1. – context ↑

1. 1. – Rassell ↑

1. 1. – Maslow ↑

1. 1. – Pleasant Life ↑

1. 1. – good Life ↑

1. 1. – meaningful Life ↑

1. 1. ۱- Mihaly۲- flow ↑

1. 1. -Venhowen ↑

برای شرکت های چندملیتی معمولا مهم نیست که تولیدکنندگان مستقل چقدر تولید می‌کنند،بلکه آن ها با هر گونه تولیدی هرچند اندک مبارزه می‌کنند و چنین می پندارند که هر رقیب کوچکی می‌تواند یک روز رقیب بزرگی شود و اگر قرار باشد که در هر جامعه ای یک کارخانه ی محلی به وجود بیاید و به حیات خود ادامه دهد،پس به یقین بازارهای جهانی آن ها که از مجموع همین بازارهای کوچک تشکیل شده است به خطر خواهد افتاد واز طرفی وجود این کارخانه های مستقل محلی، هرچند کوچک هم باشند،امکان تعیین قیمت های مصنوعی بسیار بالا را از شرکت ها سلب می‌کنند پس بایستی رقبا بلافاصله به ورشکستگی کشانده و نابود شوند^[۲۱۰].

۲- خرابکاری

استفاده از شیوه ی خرابکاری یکی از وسایل و ابزار رایج نابود کردن رقبای جدید و ناخواسته است. با وجود آنکه بعضی از مدیران کم تجربه کارخانه جات به خصوص وقتی در سهام کارخانه شریک هستند،در مقابل این عملیات ویران کننده شرکت ها ایستادگی می‌کنند،کمتر موفق می‌شوند تا از دام این اقدامات بگریزند.

۳- تقلب در مواد اولیه

یکی دیگر از راه های خرابکاری بخصوص در کارخانه جات تولیدی تحویل مواد اولیه و یا لوازم تکمیلی نامرغوب است تا کیفیت کالای تولید شده توسط کارخانه جاتی که عضو شرکت های چندملیتی نیستند سقوط کرده و در نتیجه تولید کننده بازار فروش خود را از دست بدهد.

۴- ادعاهای پوچ شرکت های چند ملیتی

می‌دانیم که در دنیای کنونی مسئله صدور تکنولوژی و تخصص یکی از عوامل تبلیغاتی جهت ادامه ی استعمار و استثمار جوامع مختلف و بخصوص ملل جهان سوم است.در بسیاری از موارد شرکت های چندملیتی با توسل به شیوه های تخریب و ویران سازی، که نمونه هایی از آن ذکر شد، از یک طرف سعی در نابود کردن و بد نام ساختن تولیدکنندگان مستقل می نمایند و از طرف دیگر با ورشکسته شدن این تولیدکنندگان مستقل و به انحصار در آوردن بازارهای مصرف،کالاهای خود را با قیمت گران و کیفیت پایین(جهت ازدیاد مصرف) عرضه می‌کنند و در حقیقت به علت تسلط بر بازار، مردم را مجبور به مصرف آن ها می نمایند^[۲۱۱].

براستی که ملل جهان باید خود را از قید و بندهای تبلیغاتی برهانند و فکر نکنند که هرچه مارک کارخانه جات بزرگ را دارد بهترین است.

۵- رشوه

رشوه عامل ایجاد وابستگی اقتصادی و سیاسی به شرکت ها می‌باشد، شرکت های چندملیتی برای ادامه حیات و اعمال چپاولگرانه خود و جلوگیری از هر گونه پیشرفت و توسعه اقتصادی و صنعتی بخصوص در کشورهای جهان سوم با پرداخت رشوه به سردمداران و دست اندرکاران این کشورها ‌به این اهداف شوم خود دست می‌یابند. البته اگر موقعیت اقتضا کند و نیازی باشد رهبران کشورهای باصطلاح متمدن و صنعتی جهان نیز از این لطف شرکت ها (رشوه)،محروم نخواهند شد وحتی در این کشورها نیز وزراء و اعضای عالی رتبه ی دولتی اغلب آرزوی مدیرعاملی شعبات شرکت های چندملیتی کشور خود را در سر می پرورانند.امروزه این نوع شرکت ها برای رشوه دادن به صورت غیر مستقیم اعمالی نظیر اهدای اتومبیل،عرضه ی مسافرت های خارج از کشوریا عنوان های افتخاری را انجام می‌دهند^[۲۱۲].

فصل پنجم_ جهانی شدن یا جهانی سازی شرکت های چند ملیتی

به نظر می‌رسد سناریویی پیش روی شرکت های چند ملیتی در عصر جهانی شدن قرار گرفته وازاین شرکت ها برای تامین برخی سیاست ها به عنوان ابزاری مهم استفاده می شود و این ‌سیاست‌گزاران‌ با در اختیار داشتن سهم عمده ای ازسهام شرکت های چند ملیتی بزرگ جهان، تاثیر بسزایی در تصمیم گیری های مدیریتی این شرکت ها اعمال می‌کنند و در واقع باید از مجموع این شرکت ها، از یک شرکت چندملیتی با مدیریتی واحد سخن به میان آورد که سعی می‌کند تمامی شرکت‌ها را مدیریت کند.به قطع یقین می توان گفت که در عصر جهانی شدن هدف این شرکت ها ورای اقتصاد وکسب سود است،هرچند نمی توان این برنامه ریزی شرکت ها را معطوف به حال حاضر دانست ؛ قطعا این رویه در دهه های اخیر مطرح شده وحال در حالت اجرا و یا در شرف اجرا می‌باشد.حال در قدم اول باید بررسی کنیم که این شرکت (شرکت های چند ملیتی) در مسیر جهانی شدن حرکت می‌کند یا جهانی سازی و سپس با مشخص شدن این موضوع مدیریت جهت دار و مجموع اهداف این شرکت را مورد ارزیابی و بررسی قرار می‌دهیم.

در فصل های پیشین جهانی شدن و نظرات مطرح شده در این باب را بررسی کردیم و باید گفت این در هم تنیدگی و کوچک شدن دنیا و از طرفی دیگرمطرح شدن در دنیا به طور کلی می‌تواند مفید باشد،برخی معتقدند برای جهانی شدن و جهانی بودن بسیارباید تلاش کرد والبته برخی دیگر با به وجود رسانه های مختلف انجام هر گونه فعالیتی را جهانی می دانند و در واقع جهان را به یک دهکده تعبیر می‌کنند که تمامی فعالیت های انجام گرفته در آن از نگاه جهانیان مخفی نخواهد ماند،دکتر مک لوهان^[۲۱۳] معتقد بود که رسانه های جدید باعث به وجود آمدن پدیده ی جهش اطلاعات خواهند شد و می گفت: ” اطلاعاتی که انسان‌ها نیاز خواهند داشت ، از چهار گوشه ی جهان و با سرعت فراوان در اختیارشان قرار خواهد گرفت. ‌به این ترتیب، جهان بزرگ، روز به روز کوچک تر می شود و انسان‌ها چه بخواهند وچه نخواهند، گویی در یک قبیله ی جهانی یا یک دهکده ی جهانی زندگی می‌کنند. چنین وضعیتی را امکانات الکترونیک فراهم خواهد کرد. ‌به این ترتیب فکر دهکده ی جهانی در سال ۱۹۶۴ پایه گذاری شد. مک لوهان تا پایان حیاتش یعنی۱۶سال بعد همواره به دهکده ی جهانی اشاره می کرد و می گفت:” اکنون دیگر کره ی زمین به وسیله ی رسانه های جدید آنقدر کوچک شده که ابعاد یک دهکده را یافته است.”

شکل گیری دهکده ی جهانی، آن گونه که مک لوهان تجسم می کرد با ایجاد اولین وب سرویس در سال ۱۹۹۰ ، تأسیس شبکه تلویزیونی جهانی سی.ان.ان. در ۱۹۹۱ و ایجاد وب سایت یاهو در ۱۹۹۳ آغاز شد. ضمن آنکه قبل از آن تاریخ، نخستین تجربه های پوشش با ماهواره های پخش مستقیم برنامه های تلویزیونی به وقوع پیوسته بود. اندیشمندان ارتباطات از اوایل دهه ی ۱۹۹۰ شاید چون اصطلاح دهکده ی جهانی^[۲۱۴] ناظر برانجام عملی نبود، از فعل جهانی شدن^[۲۱۵] استفاده کرده وابزار آن را نیز فناوری اطلاعاتی_ ارتباطاتی، نامیدند^[۲۱۶].

اصطلاح جهانی شدن از بُعد ارتباطات و تعامل های انسانی، برای شکل گیری(( دهکده جهانی)) و ((فشرده شدن زمان و مکان)) هم به کار می رود، زیرا دو دهکده جهانی به رغم این که افراد و گروه ها به لحاظ فیزیکی در مکان هایی دور از هم زندگی می‌کنند. از زندگی یکدیگر در زمان واحد مطلع اند. همچنین زمانی که کاری انجام می‌دهند به انعکاس آن می اندیشند و نمی توانند فارغ از عکس العمل جهانی به عمل بپردازند.

چنانچه پذیرفته شود که سرمایه گذاران درمجموع، کانون توجه حسابداری می‌باشند، ‌می‌توان افشا در گزارشگری مالی را به عنوان ارائه اطلاعات لازم برای عملکرد بهینه بازار کارامد سرمایه تعریف کرد. به بیان دیگر، گزارشگری مالی باید اطلاعات کافی را به نحوی ارائه کند که پیش‌بینی روند توزیع سود سهام آتی و واریانس آن و همچنین کوواریانس آن با بازده کلی بازار سرمایه را امکان پذیر سازد. بدیهی است که در این جا، تأکید بیشتر بر سرمایه ­گذاران آگاه و دارای دانش و همچنین تحلیل گران مالی ‌می‌باشد (همان منبع).

۲-۲-۱-۳- افشای اجباری اطلاعات

افشای اجباری اطلاعات معمولاً از طریق قوانین کشوری حاکم بر روابط تجاری و قوانین و قواعد تدوین شده سازمان­ های حرفه­ای مصوب و لازم­الاجرا می­ شود. این قواعد صرف­نظر از خصوصیات شرکت­ها مانند اندازه شرکت، سال مالی، سیستم حسابداری، منابع تأمین مالی و سایر عواملی که ممکن است بر رویه ­های افشا اثرگذار باشد، بایستی اعمال شود. به عبارتی دیگر افشای اجباری به جنبه­هایی از اطلاعات اطلاق می­ شود که می­بایست در نتیجه وجود برخی قوانین، قواعد یا قراردادهای موضوعه بازار سرمایه و نهادهای حرفه­ای حسابداری از طریق صورت­های مالی گزارش شود. هدف اصلی افشای اجباری تامین نیازهای اطلاعاتی استفاده­کنندگان و اطمینان ­بخشی به آنان ‌در مورد کیفیت تولیدات و خدماتی است که می­بایست مطابق استانداردهای موجود عرضه شود. افشا اجباری غالباً از طریق صورت­های مالی سالانه، گزارش­های میان­ دوره­ای، صورت­های مالی تلفیقی و گزارش­های حسابرسی صورت می­پذیرد (مدهانی، ۲۰۰۹).

۲-۲-۱-۴- افشای اختیاری اطلاعات

نظریه افشای اختیاری بیان می­دارد که مدیران، در صورت فزونی منافع افشا بر هزینه­ های آن، اطلاعاتی از شرکت را که تحت مدیریت خود دارند، افشا خواهند نمود (هیتزمن و همکاران ^[۱۷]،۲۰۱۰). افشای اختیاری، افشای اطلاعاتی فراتر از تعهدات قانونی است که به وسیله نهادهای قانون­گذار تدوین شده است. مدیریت به منظور افزایش اعتبار گزارشات مالی می ­تواند به افشای اختیاری اطلاعات بپردازد. اطلاعات مفید و مربوط تهیه شده از طریق افشای اختیاری، فرایند تصمیم ­گیری سرمایه ­گذاران را بهبود می­بخشد و سایر استفاده کنندگان از افشای اطلاعات شرکت را در موقعیت مناسب­تری برای تخصیص منابع اقتصادی قرار می­ دهند (مدهانی،۲۰۰۹).

استانداردهای حسابداری اگرچه حداقل میزان افشای لازم را الزام نموده اند، ولی افشای اختیاری اطلاعات اضافی را محدود ننموده­اند. به عنوان مثال شاخص­ های غیر مالی مفید که برای قضاوت پیرامون اثربخشی و میزان موفقیت مؤسسه در تحقق اهداف سازمانی مفید هستند و یا شاخص­ هایی که ارتباط بین وضع موجود و منافع آتی را آشکار می­سازد از آن جمله است. چنانچه مدیریت با ارائه اطلاعات اضافی بتواند رهنمودهایی در خصوص تحقق اهداف کوتاه مدت و بلندمدت سازمانی و استفادۀ بهینه از منابعی که در اختیار داشته است، ارائه نماید و تصویر روشنی از دورنمای تصمیمات خود گزارش نماید، چه بسا بتواند انتقادات سرمایه گذاران در خصوص عملکرد جاری را برطرف و آن­ها را نسبت به آینده مؤسسه امیدوار سازد. بدین ترتیب افشای اختیاری به سرمایه گذاران کمک می­ کند که از تدابیر تجاری مدیریت مطلع شوند (ایزدی نیا،۱۳۷۷).

مطالعات نظری انجام شده ‌در مورد افشای داوطلبانه، با فرض وجود اطلاعات قابل اتکا و صفر بودن هزینه افشا نشان می­دهد، صرفاً شرکت­هایی از افشای اطلاعات امتناع ‌می‌کنند که بدترین اطلاعات ممکن را دارند. اما در صورت وجود هزینه های افشا، تنها شرکت­هایی که افشای اطلاعات آن­ها فزونی منافع اقتصادی بر هزینه ها را به دنبال دارد، به افشا می­پردازند. اغلب بیان می­ شود که این منافع، شامل منافع بازار سرمایه ناشی از کاهش عدم تقارن اطلاعاتی است. به عبارت دیگر، کاهش عدم تقارن اطلاعاتی موجب بالا رفتن ارزش سهام و نقدشوندگی، رغبت و علاقه سرمایه گذاران نهادی و واسطه های مالی به سرمایه­ گذاری و پایین آمدن هزینه­ های تأمین مالی برون سازمانی می­ شود ( کاشانی پور و همکاران، ۱۳۸۸).

تحقیقات حسابداری در رابطه با سیاست های افشای شرکت­­ها پیدایش خود را با نتایج اصلی گروسمن^[۱۸] و میلگروم^[۱۹] (۱۹۸۱) آغاز ‌کرده‌است و افشای کامل زمانی حاصل می­ شود که: (۱) افشاسازی بدون هزینه باشد. (۲) سرمایه گذاران بدانند که شرکت دارای اطلاعات محرمانه است. (۳) شرکت می ­تواند حق به جانب اطلاعات محرمانه را برای سرمایه گذاران افشا کند. (۴) تمام سرمایه گذاران به روشی یکسان به افشای شرکت واکنش نشان می­ دهند. (۵) شرکت می­داند افشای اطلاعات محرمانه­اش با واکنش سرمایه گذاران مواجه خواهد بود. افشای کامل با حل کردن این استدلال ها صورت ‌می‌گیرد.

۲-۲-۱-۴-۱- انگیزه هایی برای افشای اختیاری اطلاعات

آثار تأثیرگذار گروسمن و میلگروم (۱۹۸۱) انگیزه های احتمالی شرکت‌ها را جهت افشای کامل اطلاعات برای سرمایه گذاران را توضیح می­ دهند. این محققین بر این عقیده هستند که در صورت عدم افشا، سرمایه گذاران می­بایست اطلاعات را از منابع دیگر تهیه کرده و تحلیل کنند و در این صورت شرکت ها متحمل هزینه می­شوند. به دلیل نبود اطلاعات، سرمایه گذاران قیمتی را که می­خواهند برای سهام یک شرکت بپردازند کاهش می­ دهند. ‌بنابرین‏ شرکت‌ها انگیزه می­یابند که تمام اطلاعات مرتبط را افشا سازند تا این ارزش­گذاری کمتر از واقع را کاهش دهند. این دلیل بر مبنای این فرضیه است که عدم تقارن اطلاعاتی بین شرکت­ها و سرمایه گذاران زمانی روی می­دهد که شرکت‌ها افشای کامل اطلاعات را انجام نمی­دهند (پیترسون و پلنبورگ، ۲۰۰۶)

بوتوسان و پلامپ لی^[۲۰] (۲۰۰۲) رابطه بین افشا و هزینه حق مالکیت را را بررسی ‌می‌کنند. آن­ها یافته ­های بوتوسان در سال ۱۹۹۷ را تأیید ‌می‌کنند و شواهدی را ارائه ‌می‌کنند که شرکت‌هایی با افشای بیشتر در گزارش­های سالیانه خود، هزینه های سرمایه کمتری را متحمل می­شوند. مزایای افشا همچنین به کاهش هزینه بدهی­های بلند مدت نیز گسترش می­یابد (سن گوپتا^[۲۱] ، ۱۹۹۸).