اصلاح و تقویت مهارتهای همکاری گروهی و احترام به اندیشه های مختلف.
یکی از اشکال بسیار مفید فعالیت گروهی “یادگیری مشارکتی یا همیاری”است. نظریه پردازان یادگیری مشارکتی معتقدند مهارتهای مهم زندگی، مانند صحبت کردن، گوش دادن وحل مساله از طریق تجارب یادگیری مشارکتی تقویت میشود. در یادگیری مشارکتی موقعیتی فراهم میگردد که در آن دانشآموزان به صورت گروه همکار یاد میگیرند دانش و توانایی های یکدیگر را مورد بررسیقرار دهند و آنها را تایید یا رد کنند ،به اندیشه های یکدیگر احترام بگذارند و دوستیهای فراتر از دوستیهای قومی، نژادی و جنسی و دیگر تقسیمات گروهی داشته باشند(اسلاوین ،۱۹۹۱). در این روش، فرصت موفقیت به همه دانشآموزان داده میشود. اعضای گروه یکدیگر را از طریق تمرین و مباحثه آماده میکنند، در نتیجه، این روش انگیزه بیشتری را نسبت به روش های رقابتی در دانشآموزان ایجاد میکند(همان ،ص۳۶۶) و می توان آن را در سطوح مختلف تحصیلی و در زمینه ها و موضوعات گوناگون اجرا کرد.
بسیاری از متخصصان تعلیم و تربیت در مباحث خود به نوعی از فعالیتهای گروهی در فرایند آموزش حمایت کرده اند. دیویی در کتاب چگونه فکر کنیم؟ لازمه یک نظام اجتماعی مردم سالار را در این می داند که افراد جامعه با هم کار کنند تا دنیای همدیگر را بشناسند و چهارچوب مشترکی بسازند و با هم زندگی کنند(جویسوویل،۱۹۸۶). هولفیش و اسمیت بر نقش آموزش در ظرفیت افراد و تجزیه و تحلیل اطلاعات در افکار، عقاید وارزشهای آنان تاکید دارند. آن دو رشد عقلانی و فرایندهای اجتماعی را بسیار به هم پیوسته می دانند و معتقدند برای توسعه و مهارت در فرایندهای اجتماعی مهارت در تجزیه و تحلیل دیدگاه های کسانی که دراین تعامل اجتماعی نقش دارند ضروری است. آنان شناخت را نه تنها محصول تعامل محیط و حواس، بلکه نتیجه تجربه و تعامل میدانند(هولفیشواسمیت،۱۳۶۶).این امر در آموزش علوم، بویژه پرورش تفکر انتقادی دانشآموزان، امری بسیار مهم و حیاتی است. (جویسوویل ،۱۹۸۶).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

هربرت ثلن _ از پایه گذاران آزمایشگاه آموزش ملی _ مدلی از تحقیق گروهی طراحی کرده و در آن کوشیده است در برنامه تدریس، شکل و پویایی فرایند دموکراسی را با کاوشگری علمی ترکیب کند. هدف وی ایجاد موقعیتهای آموزشی بر اساس تجربه است. این مدل در تمام مراحل زندگی براحتی قابل اجراست و ویژگی بارز آن درجه بالایی از کاوشگری است (همان ص۲۲۹) ثلن در این الگو درباره انسانی صحبت می‌کند که با کمک انسانهای دیگر تلاشها و توافقهایی را ایجاد میکند. این الگوی تدریس همان روش مباحثه، مذاکره و همکاری گروهی در فرایند فعالیتهای آموزش است که معلم آن را هدایت میکند .در این فعالیت، دانشآموزان آنچه را باید یاد بگیرند، یاد میگیرند و وارد مراحل حل مساله به صورت گروهی می شوند. معلم میکوشد جو کلاس را به سوی پرسشگری سوق دهد و دانشآموزان را با نمونهای از حل مساله به شیوه کاوشگری علمی آشنا سازد. مراحل کاوشگری با موقعیتی تحریک کننده آغاز میشود و دانش آموزان میتوانند تعارضات اساسی بین نگرشها، عقاید و برداشتهای یکدیگر را کشف کنند و در برابر آنها واکنش نشان دهند.
با جمع بندی مختصری میتوان مزایای حل مسله به صورت فعالیتهای گروهی را چنین بیان کرد : پرورش تفکر انتقادی، توانایی اظهار نظر در جمع، توان انتقادپذیری و انتقادگری، قدرت بیان و استدلال، قدرت تجزیه و تحلیل و تصمیمگیری، آشنایی با روش کسب اطلاعات و حل مساله به صورت مشارکتی و برقراری رابطه مطلوب اجتماعی است و سبب خواهد شد مهارتهای تفکر انتقادی دانش آموزان در کلاس درس به صورت کنش متقابل در جوی فعال تقویت شود(جویس وویل،۱۹۸۶). در روش مساله محور به صورت کارگروهی مهارتهایی چون مقایسه، گردآوری و سازماندهی اطلاعات، تشخیص، تعیین و کنترل متغیرها، تدوین و آزمودن فرضیه ها، تحلیل، استنباط، ارزیابی و قضاوت تقویت میشود(جویس وویل،۱۹۸۶). یکی از الگوهای معروف وموثر مساله محور در فرایند تدریس _ یادگیری، الگوی کاوشگری علمی است که به اختصار به بررسی و تجزیه و تحلیل آن میپردازیم. (شعبانی ؛۱۳۸۶)
۲-۳-۱۲-۱- الگوی کاوشگری علمی
کاوشگری علمی راهبردی است که هدف آن توصیف و پیش بینی وقایع و پدیده هاست. این راهبرد با روشی که در پی یافتن پاسخ مساله است تفاوت دارد(هال پرن،۱۹۸۴). راهبرد کاوشگری علمی مرکب از حل مساله و تصمیمگیری است و به دانشآموزان در درک و فهم چگونگی و علل و پیشبینی پدیده ها کمک می کند. متخصصان تعلیم و تربیت در زمینه کاوشگری و ویژگیهای آن مفاهیم و تعاریف بسیاری را ارائه داده اند، اما همه آنان سه ویژگی کاوشگری را توصیف پدیده ها، تشکیل فرضیه و آزمایش فرضیه میدانند. توصیف پدیده در بردارنده مهارتهای مشاهده، تشخیص اجزاء و ویژگیها ،طبقه بندی و مقایسه است. فراتر از اینها، تلفیقی است از آنچه دیده و فهمیده میشود. پژوهشگر در فرایند کاوشگری میکوشد آنچه را مشاهده میشود تشخیص دهد، سپس با مقایسه پدیده مشاهده شده با پدیده های شناخته شده دیگر، تعیین میکند که پدیده تحت مطالعه در کدام یک از مقوله های معرفت بشری جای میگیرد. مهارت توصیف پدیده ها اساس و پایه فرضیه سازی است.
فرضیه سازی به طور سنتی به دو صورت استقرایی و قیاسی انجام می شود. استقرا عبارت است از عمل مشاهده حوادث و سپس استنتاج به منظور فرضیه سازی بر اساس آنچه مشاهده شد، در حالی که قیاس عبارت است از فرضیه سازی براساس اصول باور شده. در طول تاریخ علم و به کارگیری شیوه های کاوشگری، پژوهشگران علوم محض، فلاسفه و روانشناسان همواره با دیدگاه های استقرایی و قیاسی چالشهایی داشتهاند که البته طبیعی و منطقی به نظر میرسد؛ برای مثال، فرضیهسازی هم به صورت استقرایی است و هم به صورت قیاسی. در بعضی از مباحث ساختن فرضیه خالص استقرایی تقریبا غیرممکن است، مانند توصیه پوپر در زمینه تخمین و ابطال پذیری وی معتقد است باوری که فقط بر اساس مشاهده باشد، بدون اینکه ریشه در ماهیت تئوری داشته باشد، بیهوده و بی اثر خواهد بود.
نکته اساسی این است که مشاهده، همیشه انتخابی است و در اندیشه و دانش گذشته افراد ریشه دارد؛ به همین دلیل، بعضی از نظریهپردازان به این نتیجه رسیدهاند که فرضیه های ساخته شده بندرت ساختاری نو و بدیع دارد و اساسا بر پایه دانش گذاشته افراد است. در واقع، فرضیهسازی عبارت است از تحلیل رابطه آنچه مشاهده میشود با چیزهایی که قبلا شناخته شده است؛ البته این نوع رابطه همیشه در ذهن انسان وجود داشته و او تصوراتی از آنها داشته است، اما هرگز به آنها فرضیه اطلاق نمیشده، زیرا این نوع روابط، روابط خوب توصیف شده، نبودند. این روابط به تدریج در طول زمان در درون الگوهای شفاف و منظم شد و توسعه یافت؛ در نتیجه به فرضیه سازی منجر گردید. معلمان و مجریان برنامههای درسی برای آموزش فرضیهسازی به دانشآموزان و تمرین آن باید پس از مشاهده و جستجوی دقیق پدیده ها از آنان بخواهند، پیش از فرضیه سازی پدیده های مشاهده شده را در ذهن خود الگوسازی کنند. هر دانش‌آموز ممکن است به روش خاصی مانند(تصور،نمایش گرافیکی،قیاسی یااستعاره ای) به تولید الگو بپردازد. دانشآموزان معمولادر هر مشاهدهای فرضیه های خود را در الگوهایی که با دانش گذشته شان ارتباط دارد؛ پایه گذاری میکنند. الگوهای علوم تجربی و حتی بسیاری از الگوهای پیچیده ریاضی عموما عینی است. پژوهشگری که از الگوی عینی استفاده میکند در فرایند تفکر معمولا چیزهای محسوس، صریح و حقیقی را بررسی میکند.
وظیفه معلم در فرایند کاوشگری علمی ایجاد موقعیتی نامعین و یا طرح یک مساله است، اما شناسایی وتدوین مساله و در پیحل آن بودن وظیفه دانشآموزان است. کاوشگری به فعالیتی دست اول در موقعیتی واقعی و تجربه جاری که به طور مداوم اطلاعات جدید به دست میدهد نیاز دارد، بنابراین، آگاهی دانش آموزان از این الگو باید آنقدر باشد که بتوانند اطلاعات جمعآوری شده را با اطلاعات گذشته پیوند دهند، آنها را سازماندهی و طبقهبندی کنند، با بررسی آنها فرضیههایی را تدوین نمایند، فرضیه های خود را به آزمایش و تجزیه و تحلیل بگذارند و در نهایت آنها را در تایید یا رد کنند. دانشآموزان با اجرای این الگو بر ظرفیت اندیشه خود میافزایند(جویس وویل ،۱۹۹۶)
کاوشگری باید از انگیزش و کنجکاوی دانشآموزان نشات گیرد. این گونه فعالیتها هنگامی که معلم تنها منبع شناسایی مساله و طراح نقشه هاست یا محصول نهایی بر جریان کاوشگری تقدم دارد، دیگر کاوشگری نیست، همان چیزی که اغلب در مدارس اتفاق می افتد.(شعبانی ؛۱۳۷۶)
روش کاوشگری علمی در تمام علوم کاربرد دارد، بویژه علوم تجربی و علوم اجتماعی، برای دستیابی به نتایج پژوهش و بررسی درستی یا نادرستی فرضیه ها در علوم تجربی از روش آزمایشی و در علوم اجتماعی از روش تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده استفاده میشود. در فرایند تدریس توصیه میشود که دانشآموزان با هر دو روش آشنا شوند:
۲-۳-۱۲-۱- الف : کاوشگری به شیوه علوم تجربی
این نوع آموزش از شیوه های کاوشگری است مساله محور است و هدف از ان تربیت دانش آموزانی مستقل در فرایند یادگیری است. این روش مبتنی بر مشارکت فعال دانشآموزان مستقل در فرایند کاوشگری علمی است . دانش آموزان از یک اشتیاق به کنجکاوی طبیعی برخوردارند ، اما آموزش کاوشگری توان طبیعی و اکتشافی آنان را تقویت میکند وبه فعالیتهای اکتشافی آنان جهت میدهد. هدف کلی این نوع آموزش کمک به دانشآموزان در ایجاد نظم عقلی و مهارتهای لازم برای طرح سوال و پژوهش برای یافتن پاسخ از طریق آزمایش است. در فرایند کاوشگری به شیوه علوم تجربی ایجاد موقعیتی سوال برانگیز همراه با عدم تعادل بسیار حائز اهمیت است، زیرا محتوای برنامه درسی مسائلی است که باید کشف شود. مهمترین وظایف دانشآموزان در این فرایند عبارت است از مشاهده، گردآوری و سازماندهی داده ها، تعیین و کنترل متغیرها، ساختن و آزمودن فرضیه ها، تدوین نتایج حاصل از آزمایش و تجزیه و تحلیل آنها، و سرانجام استتباط و استنتاج نتایج.
ارائه الگویی عملی برای اجرای کاوشگری علمی به شیوه علوم تجربی: در این آموزش کاوشگری به شیوه علوم تجربی معلم باید فعالیتهای آموزشی را به گونهای طراحی کند که دانشآموزان با موقعیتی جدید همراه با تحیر رو به رو شوند. در چنین موقعیتی ممکن است برای بسیاری از دانشآموزان سوال ایجاد شود یا بسیاری از آنان دچار عدم تعادل شوند؟ بنابراین معلم باید با بینش و روش علمی واکنش آنان را نسبت به موقعیت نا معین یا مساله رهبری و هدایت کند. این شیوه به اختصار شامل مراحل ذیل است.
مرحله اول: ایجاد موقعیت جدید برای شناسایی و تعریف مساله .
دراین مرحله دانشآموزان در موقعیتی مبهم و نامعین قرار میگیرند یا با سوالی روبهرو میشوند. آنان باید هوشمندانه مساله موجود را در موقعیت شناسایی کنند و تعریف مشخصی از آن ارائه دهند. این مرحله در تدریس معلم بسیار حائز اهمیت است؛ زیرا اگر دانشآموزان مساله را بدرستی شناسایی نکنند و تعریف دقیقی از آن ارائه ندهند؛ نمی توان انتظار داشت که در جستجوی راه حل مناسب باشند. دانش و مهارت در این مرحله در انتخاب انواع راه حلهای مساله بسیار موثر است.
مرحله دوم : اندیشیدن درباره مساله و را ه حل آن:
دانشآموزان پس از شناسایی و تعریف مساله باید درباره راه حل آن بیندیشند و اظهار نظرکنند. معلم باید اظهار نظرهای آنان را روی تخته بنویسد، سپس پاسخهای تکراری را حذف کند. در این هنگام معلم باید دانشآموزان را مورد سوال قرار دهد: اظهار نظرها و راهحلهای ارائه شده تا چه حد درست هستند؟ او باید یادآوری کند که بحثهای پراکنده، نامنظم و بدون مطالعه و معرفی منابع معتبر، جنبه علمی ندارد و چندان معتبر نخواهد بود و برای دستیابی به راهحلهای مناسب و پاسخ صحیح باید به طور منظم مطالعه کرد. او باید دانشآموزان را به گروه های چهار تا شش نفره تقسیم کند و از آنان بخواهد پس از مشورت با هم به جمع آوری اطلاعات بپردازند. منابع جمعآوری اطلاعات معمولا شامل کتابهای درسی و غیر درسی، روزنامه ها و مجله ها، مصاحبه با افراد، تجارب شخصی یا هر نوع منبع معتبر دیگر میشود. در این مرحله دانشآموزان میتوانند به طور انفرادی یا گروهی به جمعآوری اطلاعات بپرادزند. در این مرحله باید وظایف دانشآموزان دقیقا مشخص باشد.
مرحله سوم : بحث و تبادل نظر درباره اطلاعات جمع آوری شده: در این مرحله اعضای گروه باید اطلاعات را که جمعآو‍ری کرده اند در گروه مطرح کنند و به بحث و تبادل نظر درباره آنها بپردازند. آنان موظفند راه حلها را پیش بینیکنند و فرضیه هایخود را پس از توافق اعضای گروه تنظیم نمایند. در این مرجله دانش آموزان میآموزند که راه حلهای پیش بینی شده ممکن است قطعی نباشد.
مرحله چهارم :ارائه راه حل تنظیم شده در کلاس به وسیله نماینده هر گروه. در این مرحله نمایندگان هرگروه نتایج به دست آمده و راهحلهای پیشبینی شده براساس اطلاعات را در کلاس مطرح میکنند. همه گروه ها موظفند درباره راه حل یانتایج ارائه شده اظهار نظر و قضاوت کنند و نتایج مطرح شده را با دلایل مستند رد یا تایید نمایند. اگر نتایج نهایی حاکی از آن بود که باید درباره بعضی از جنبه‌های مساله مطالعه بیشتری صورت گیرد، مراحل سوم و چهارم تکرار می شود.
در این مرحله دانش آموزان همواره نتایج خود و همکلاسیهای خود را مورد ارزشیابی قرار میدهند و درباره آنها قضاوت میکنند. آنان توانایی داوری درباره ارزش نتایج به دست آمده را براساس معیاری بارز و مشخص تمرین میکنند و توانایی نشان دادن اشتباهات یک نتیجه و قضاوت درباره یافته ها و اندیشه های دیگران را می‌آموزند.
مرحله پنجم : تایید و نتیجهگیری. پس از تایید یافتهها و راهحلها از طرف اکثر دانشآموزان و معلم کلاس، مطالب درست پاکنویس یا تایپ میشود و در اختیار تمام دانشآموزان قرار میگیرد. در پایان هر مساله گروهی که بهترین تحقیق و نتایج را ارائه داده است معرفی میگردد. امتیازات هر گروه نیز باید ثبت و بازخورد کار به آنان داده شود.
۲-۳-۱۲-۲- ب: کاوشگری به شیوه علوم اجتماعی
در کاوشگری به شیوه علوم اجتماعی، دانشآموزان به صورت گروه های خودسالار در حل مسائل تحصیلی و اجتماعی سازماندهی میشوند و شیوه های مردمسالاری و روش های علمی کاوشگری را در مسائل فردی و اجتماعی میآموزند. این شیوه آموزشی درصدد تربیت انسانهاییاست که به اعتلای خود و جامعه خود بیندیشند : شهروندانی آرمانی که بتوانند در جامعه به طور موثر زندگی کنندوموجب بازسازی اجتماعی شوند؛ کسانی که خود را در جامعه و با بهره گرفتن از آن شکوفا سازند، و افرادی که بتوانند به بازنگری و نوسازی جامعه خود کمک کنند(شعبانی،به نقل از ۱۳۸۶جویس وویل ،۱۹۹۶)
بسیاری از انتقادگران این شیوه ازآموزش معتقدند تاکید بر اهداف اجتماعی ممکن است موجب بازماندن دانش آموزان از رشد و پیشرفت تحصیلی شود؛ اما تحقیقات نشان میدهند که هدفهای اجتماعی و تحصیلی نه تنها با هم متضاد و متناقض و تضعیف کننده یکدیگر نیستند بلکه بسیار سازگارند و موجب یادگیری موثرتر در دانش آموزان میشوند. دانشآموزانی که با این روش آموزش میبینند نسبت به دانشآموزانی که در محیطهای مبتنی بر رقابت و بدون تاکید بر روابط اجتماعی آموزش میبینند پیشرفته ترند(جویس وویل ،۱۹۹۶).
اجرای روش های تدریس مردم سالاری تا حدی دشوار است، بویژه در جوامعی که قدرتهای سیاسی حاکم برآنها امکان بررسی و تحلیل رخدادهای اجتماعی را به دیگران نمیدهند. علاوه بر آن، این روش به معلمانی توانمند از نظر علمی و اجتماعی نیاز دارد.
در روش کاوشگری به شیوه علوم اجتماعی، معلم باید محتوای مورد نظر خود را برگزیند، سپس آن را در قالب موقعیتهای مساله دار در کلاس درس مطرح سازد. در این روش، همچون روش کاوشگری به شیوه علوم تجربی، وظیفه معلم ایجاد موقعیت مساله داراست؛ اما شناسایی و تدوین مساله و تحلیل آنها بر عهده دانشآموزان کاوشگر است.
روش کاوشگری به شیوه علوماجتماعی روشی بسیار جامع و متنوع است، یکپارچگی اجتماعی و یادگیری اجتماعی را با هم تلفیق میکند، و در تمام سطوح تحصیلی و موضوعهای درسی، بویژه دروس علوم انسانی و اجتماعی کاربرد دارد. تفاوت این روش با روش کاوشگری به شیوه علوم تجربی در روش جمع آوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل آنهاست. مراحل تدریس در این روش به شرح ذیل است :
مرحله اول : دانشآموزان با موقعیت تازه و مبهمی روبه رو می شوند.
مرحله دوم : واکنشهای دانشآموزان نسبت به آن موقعیت کشف میشود.
مرحله سوم : دانشآموزان طرح کاوشگری و اجرای وظیفه را تدوین و سازماندهی میکنند.
مرحله چهارم : بررسی مستقل به صورت گروهی آغاز می شود.
مرحله پنجم: دانشآموزان درباره اطلاعات جمعآوری شده در گروه به بحث میپردازند و آنها را تحلیل میکنند.
مرحله ششم : نماینده گروه نتایج توافق یافته در گروه را در کلاس ارائه میدهد که پس از بحث، انتقاد و اظهار نظر و اتخاذ مواضع ، نتایج مذکور ارزشیابی و جمعبندی میشود.
مرحله هفتم : فعالیتها با برخورداری از نتایج مجددا از سرگرفته میشود.
به کارگیری روش های مختلف کاوشگری به طور متناوب و مکرر در کلاسهای درس علوم تجربی و مطالعات اجتماعی به دانشآموزان کمک خواهد کرد که وظایف مربوط به کاوشگری علمی را بیاموزند. فراگیری این نوع مهارتها سبب میشود که دانشآموزان دائما مهارتهای مختلف فکری خود را در فرایند تدریس یادگیری ارتقا بخشند.
اگر چه فعالیتهای کاوشگری نباید به دانشآموزان و دروس علوم تجربی و علوم اجتماعی محدود شود، معرفتهای علمی کسب شده در این زمینه فرصتهای متعدد و مناسبی را برای دانشآموزان در تقویت مهارتهای فکری مورد نیاز در کاوشگری فراهم خواهد ساخت. اگر معلمان دروس علوم تجربی و علوم اجتماعی فعالیتهای متناوبی را در به کارگیری مهارتهای تفکر به منظور هدایت کاوشگری علمی فراهم کنند، دانشآموزان قادر خواهند شد چنین فرایندی را در موقعیتهای مختلف زندگی آینده خود به کار گیرند. (مارزانووهمکاران، ۱۹۸۸)(شعبانی ،۱۳۸۶)
۲-۳-۱۳- راهبردمفهو م آفرینی
مفهوم آفرینی سومین راهبرد اصلی تفکر است. افراد وقتی این راهبرد را به کار میگیرند که بخواهند موارد یا مفاهیم ساخته شده را به موارد دیگر تعمیم دهند. مفهوم آفرینی نیز، مانند دیگر راهبردهای تفکر، فرایندی طولانی و پیچیده و شامل مجموعه ای از اعمال اصلی و فرعی است. این راهبرد ماهیتا متکی بر دو عمل مهم است:
تشخیص و تعیین ویژگیها و اسنادهای اصلی چندین طبقه یا مقوله از پدیده ها .
به کارگیری این ویژگیها و اسنادها در پدیده های مختلف دیگر و ساختن تصور یا انگاره تعمیم یافته در ذهن (مارتورلا،۱۹۸۲)(شعبانی ؛۱۳۸۶).
در مفهوم آفرینی آنچنان که در طرح ۳-۴ ذکرشده است فرد باید مثالها و نمونههایی را از آنچه باید مفهوم سازی شود با مقایسه کردن، یافتن تضادیااسنادهای عام ومشترک تشخیص دهد و با ایجاد رابطه بین آنها طرحوارهای در ذهن بسازد و سپس از الگویی آزمایشی، انگاره یا مفهومی عام به دست آورد و بابه کارگیری مستمرآن در پدیده های مختلف، تصور یا انگاره آزمایشی را بپالاید و با توجه به همبستگیهای پدیده ها و اسنادهای مهم، در نهایت انگاره را قابل تعمیم سازد. اگر چه در این فرایند یا فرایندهای مشابه افراد الگوها و انگاره هایی را در ذهن میسازند و آنها را به پدیده های دیگر تعمیم میدهند، نکته حائز اهمیت این است که با ساختن چنین مفاهیمی میتوانند پدیده های مختلف را طبقهبندی و سازماندهی کنند.این طبقهبندی در فهم پدیده ها و داده هایی که زندگی را میسازند به آنها کمک بسیاری میکند(بیر،۱۹۸۷).(همان منبع )
مارزانووهمکارانش (۱۹۸۸) در فرایند تفکر مفهوم آفرینی را با نام تکوین مفهوم مورد بحث قرارداده و آن را از غلط فهمترین فرایندهای تفکر دانسته اند. به اعتقاد آنان، کلاسمیر(۱۹۸۵) بهترین تعریف را از تکوین مفهوم ارائه داده است. او مفهوم را همچون سازه ذهنی، که عموما به وسیله کلمه در جامعه علامتگذاری چند پدیده(اشیاء،حوادث؛ ایدهها،فرایندها) است که افراد را قادر میسازد موجود یا پدیدهای ویژه یا طبقهای از موجودات را تشخیص دهند و آن را به موجودات یا طبقاتی از موجودات دیگر مرتبط سازند.(همان منبع)
رابطه بین کلمات و مفاهیم؛ تدریس واژگان و مفاهیم را در فرایند آموزش تفکر ضروری میسازد. زیرا دانشآموزان برای یادگیری و ارائه دانش خود باید واژگانی را که اغلب قراردادی است بیاموزند. به این نکته نیز باید توجه داشت که اغلب نظریهپردازان و محققان آموزش مستقیم واژگان را زیر سوال بردهاند (نگی،هرمن،واندرسون ،۱۹۸۵). این نگرش تا حدی درست است؛ زیرا بسیاری از رویکردهای آموزش مستقیم واژگان مفید و کارآمد نیستند. برخی از متخصصان معتقدند معلمان در آموزش مستقیم واژگان به طور پیوسته شیوه هایی رابه کار میبرند .که با تکوین مفهوم همسویی و انطباق ندارد(فیریانکس واستال ،۱۹۸۶). الگوهای بسیاری برای تدریسمفاهیم و واژگان ارائه شده است. در اینجا الگوی کلاسمیر که با بعضی از عناصر الگوهای دیگر و نظریه پردازش اطلاعات ترکیب و تلفیق شده ارائه میشود، البته این الگو از الگوهای دیگر بهتر و برتر نیست، اما سطوح تکوین مفهوم را تقریبا به خوبی نشان داده است .
۲-۳-۱۳- سطوح تکوین مفهوم
کلاسمیر(۱۹۸۵)ضمن ارائه الگوی خودتوضیح میدهد که فرایندهای تکوینی مفاهیم در خلال چهار سطح شکل میگیرد :
سطح محسوس(عینی)
سطح تشخیص

۱- بین پایبندی مذهبی و میزان رضامندی زناشویی رابطه وجود دارد.
۲ – میزان رضامندی زناشویی در زوجین با پایبندی مذهبی بیشتر است.
۳- میزان رضایت مندی زناشویی در زنان و مردان متفاوت
۱-۵- تعاریف متغیر ها
۱-۵-۱-تعاریف مفهومی
رضایت زناشویی^[۷]: رضایت زناشویی عبارت است از نگرش مثبت و لذت بخشی است که زن و شوهر از جنبه های گوناگون رابطه برخوردارند. رضایت زناشویی احساس عینی از خشنودی، رضایت و لذت تجربه شده توسط زن یا مرد است که وقتی که همه جنبه های زندگی شان را فرا می گیرد. (الیس^[۸]، ۱۹۸۶).
پایبندی مذهبی^[۹]: پایبندی مذهبی عبارت است از مجموعه شناخت ها، احساس ها و تمایلات نسبتا پایدار و ثابت نسبت به دین که در وضعیت عادی، طبیعی، اجتماعی و روانی در فرد وجود داشته باشد و در کنش های وی نسبت به نیروی جذاب جهان (خداوند)، خود جامعه و تاریخ به ظهور برسد. در تعریفی ساده تر می توان گفت دینداری عبارت خواهد بود از پذیرش تمام یا بخشی از عقاید اخلاقیات و احکام دینی به نحوی که شخص دیندار خود را ملزم به تبعیت و رعایت از این مجموعه بداند (خدایاری و همکاران، ۱۳۸۵)
۱-۵-۲- تعاریف عملیاتی
رضایت زناشویی: در این پژوهش رضایت زناشویی بیانگر میزان نمره ای است که آزمودنی از آزمون رضایت زناشویی اسلامی (جدیری و جان بزرگی، ۱۳۸۸) کسب کرده است.
پایبندی مذهبی: در این پژوهش پایبندی مذهبی بیانگر نمره ای است که آزمودنی از آزمون پایبندی مذهبی (بر اساس قرآن و نهج البلاغه، جان بزرگی ۱۳۸۸) کسب کرده است.
فصل دوم : پیشینه پژوهش
۲-۱- چارچوب نظری و پیشینه مطالعاتی
۲-۱-۱-نظریه کارکرد گرایی
کارکرد گرایان بر خانواده به منزله نهاد بنیادین جامعه تاکید داشته اند؛ به ویژه بر نقش خانواده در اجتماعی شدن کودکان، دیدگاه کارکرد گرا، جامعه را هم چون مجموعه ای از نهادهای اجتماعی می بیند که کارکرد های معینی برای تضمین تداوم و وفاق جامعه دارند.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

طبق این دیدگاه خانواده وظایف مهمی را به انجام می رساند که جزو نیازهای اساسی جامعه هستند و به بقای نظم اجتماعی کمک می کنند. از نظر این دیدگاه دو کارکرد اصلی خانواده عبارتنداز: اجتماعی شدن اولیه و تثبیت شخصیت، اجتماعی شدن، اولین فرآیندی است که کودکان هنجارهای فرهنگی جامعه ای را می آموزند که در آن به دنیا آمده اند و تثبیت شخصیت به معنای نقشی است که خانواده با کمک و حمایت عاطفی از اعضای بزرگسال خود بر عهده دارد .
خانواده هسته ای مناسب ترین و کارآمدترین نوع خانواده برای پاسخگویی به نیازهای جامعه‌ی صنعتی است، در واقع تخصصی شدن نقش ها در خانواده‌ی هسته ای، مستلزم این بود که شوهر به عنوان نان آور نقش ابزاری را بر عهده بگیرد و زن نقش احساسی و عاطفی داخل خانه را قبول کند.(والش^[۱۰]۲۰۰۹).
به هر روی این دیدگاه گرچه در زمان خود قابل قبول به نظر می رسید اما با توجه به تغییرات صورت گرفته در جوامع می توان چنین گفت که این نظریه در حال حاضر نارسا است.

۲-۱-۲- نظریه فمینیستی
دیدگاه های فمنیستی تقریباً از دهه ۱۹۶۰ شکل گرفته و به ارائه نظریاتی نو پرداخته اند، خانواده را از منظر دیگری مورد بررسی قرار داده اند. فمنیست ها، بیشتر به مطالعه‌ی نابرابری های موجود در بسیاری از حوزه های زندگی خانوادگی پرداخته اند از جمله نابرابری های موجود در تقسیم کار خانگی، روابط نابرابر قدرت و فعالیت های مراقبتی و تیمارداری.
هورنای^[۱۱] به عنوان اولین فمنیست، نگرانی خود را در مورد تعارض های روان شناختی در تعریف نقش های زنان ابراز نمود و آرمان سنتی مادری را با دیدگاه جدید تر مقایسه کرد (هورنای ۱۹۶۷) در طرح سنتی که خیلی از مردان آن را تایید می کردند نقش زن عشق ورزیدن تحسین کردن و خدمت کردن به شوهرش بود هویت او بازتابی از هویت شوهرش بود. هورنای اظهار داشت که زنان مانند خود او با پرورش دادن توانایی ها و دنبال کردن مساغل جویای هویت خودشان هستند . این نقش های سنتی و نوین تعارض هایی را ایجاد می کند که برخی زنان تا به امروز در حل کردن آن مشکل داشته اند. یک فمنیست با بهره گیری از کار هورنای در اوج جنبش زنان نوشت : “
زنان امروزی بین دلپذیر کردن خود برای مردان و دنبال کردند اهدافشان گیر کرده اند این هدف های متضاد ، رفتار های متناقضی را ایجاد می کنند: اغواگری در برابر پرخاشگری تمکین در برابر جاه طلبی، زنان امروز ی بین عشق و کار گیر گرده اند و در نتیجه در هر دو نا خشنودند.” (وستکات^[۱۲]، ۱۹۸۶)
در واقع یکی از مهمترین برنامه های فمنیست ها دگرگونی در ساختار خانواده و سوق دادن زنان به مشاغل عمومی و تضعیف نقش مادران در نعاد خانواده می باشد. به عقیده دو بوار آنچه زن را در قید بندگی نکه می دارد دو نهاد عمده ی ازدواج و مادر ی است . وی نظام خانواده را به عنوان رکنی برای حیات اجتماعی و پرورش انسان های سالم به شدت مورد حمله قرار داده و ازدواج را نوعی فحشای عمومی و عامل بدبختی زنان دانست و مخالفت با تولید مثل و مشکل رایج و روابط جنسی رل به عنوان مسائل اساسی جنبشی فمنیسم تلقی کرد. (فتح معماری ۱۳۸۹.)
در واقع دیدگاه فمنیسمی با به چالش کشیدن تصویر خانواده به منزله‌ی قلمرویی هماهنگ وبرابر تاثیری بزرگ بر جامعه شناسی گذاشته است تا جایی که طی دهه های هفتاد و هشتاد دیدگاه‌های فمنیستی بر اکثر مباحث و پژوهش های مربوط به خانواده، غلبه داشت، فمنیست موفق شد توجه همگان را به سمت درون خانواده ها و بررسی تجربه‌ی زنان در قلمرو خانه معطوف گرداند، خصوصاً دیدگاه‌های فمنیست رادیکال که بیشتر به نظام پدر سالاری و سلطه نظام مند مردان بر زنان پرداخته بود.
اما از آنجایی که مطالعات فمنیستی در باره‌ی خانواده غالباً روی مسائل خاصی در محدوده‌ی خانگی متمرکز می شوند؛ روندها و تاثیرهای عظیم تری را که در خارج از خانه رخ می دهند کمتر منعکس می کنند. در سال‌های اخیر مفسران محافظه کار ادعا کرده اند که خشونت در خانواده آن طور که فمنیست ها می گویند به قدرت مرد پدر سالار، مربوط نمی شود، بلکه ناشی از اختلال کارکردی خانواده هاست. خشونت علیه زنان انعکاسی از بحران رو به رشد خانواده و کمرنگ شدن ضوابط اخلاقی است آنها شواهد مربوط به نادر بودن خشونت زنان علیه مردان را زیر سئوال می بردند، زیرا که مردان کمتر از زنان تمایل دارند که خشونت همسران شان را علیه خود به پلیس گزارش دهند. (فتح معماری ۱۳۸۹.)
۲-۱-۳- رویکرد سیستمی سالوادور مینوچین^[۱۳] .
از این منظر خانواده یک واحد اجتماعی است که با یک رشته وظایف تکاملی روبروست. یکی از تکالیفی که این واحد جدید با آن روبه روست تبادل و توافق در مورد رابطه با خانواده اصلی همسر است. به علاوه, هر یک از خانواده های اصلی باید با جدایی یا جدایی نسبی یکی از اعضای خود, پذیرفتن یک عضو جدید و درون سازی زیر منظومه همسر در سیستم عملکرد خانواده سازگاری پیدا کند. اگر ساختارهای خانواده های اصلی تغییر نکند, ممکن است فرآینندهای کل گیری واحد جدید را تهدید کند. بنابراین دیدگاه, سیستم های خانواده بیمار گون را در مقایسه با سیستم های خانواده سالم می توان شناخت. خانواده ای که به نحوی شایسته سازمان یافته باشند, مرزهای مشخصی دارد. زیر سیستم زناشویی برای محافظت از امور خصوصی زن و شوهر مرزهایی بسته دارد.(مینوچین۱۳۹۰).
۲-۱-۴-رویکرد آبراهام مزلو^[۱۴]
از نظر مزلو در صورتی که نیاز های فیزیولوژیکی و ایمنی ما به قدر کافی ارضا شده باشند به نیازهای تعلق پذیری و محبت توجه می کنیم این نیازها می توانند از طریق رابطه صمیمی با یک دوست ، معشوق یا همسر یا از طریق برقراری روابط اجتماعی در گروه ابراز می شوند. ارضا کردن نیاز به تعلق در جوامعی که به طور فزاینده ای تغییر می کنند دشوار تر است. بعد از اینکه احساس کردیم دوستمان دارند و احساس تعلق پذیری کردیم در حالتی قرار می گیریم که دو نو ع نیاز به احترام ما را بر انگیخته می کند.ما نیاز داریم که به شکل احساس حرمت نفس برای خودمان ارزش قائل باشیم و در ضمن نیاز داریم که دیگران به شکل مقام تایید یا موفقیت اجتماعی برای ما احترام قائل باشند .و این احساس تعلق پذیری واحترام ابتدا در خانواده و توسط زن و شوهر شکل می گیرد و سپس از طریق پدر ومادر به فرزندان منتقل خواهد شد.(شولتز^[۱۵] ۲۰۱۳)
۲-۲-خانواده
(و مِن آیاتهِ أن خَلَقَ مِّن أنفُسَکُم أَزواجاٌ لِتَسکُنُوا إلَیهَا وَ جَعَلَ بَینَکُم مَّوَدَّۀ وَ رَحمَهّ…) (روم:۲۱)؛و از آیات خداوند این است که برای شما از جنس خودتان همسری خلق کرد تا نزد او آرامش پیدا کنید و میان شما مودت و رحمت قرار داد.
نهاد خانواده، اصلی ترین رکن جامعه و بستر فرهنگی های گوناگون و زمینه ساز خوش بختی و یا بدبختی انسان ها و امت هاست و از این رو، اسلام که برنامه سعادت و تکامل بشر است، عنایت ویژه ای به سلامت، رشد و پویایی این نهاد سرنوشت ساز دارد. نهاد خانواده، از منظر اسلام، دارای جایگاه و قداست ویژه ای است که قابل مقایسه با هیچ نهاد دیگری نیست (ری شهری، ۱۳۹۰، ۷-۱۲).
در حدیثی از پیامبر اکرم(ص) آمده است: (مَا بُنِی بنِاَءً فِی الإسلاَمِ أَحَّبُ إِلَی اللهِ تَعَالَی مِنَ التَّزوِیجِ) (صدوق، ۱۴۱۳ق، ( ۳: ۳۸۴ ؛ در اسلام بنیادی نهاده نشده است که در نزد خدا، از ازدواج (خانواده) محبوب تر باشد.
گرایش و تمایل اولیه ای که زن و مرد نسبت به یکدیگر دارند، یک هدیه الهی است که در ایجاد کانون گرم خانواده ضروری و حیاتی می باشد. و بدون آن، چنین محفلی انسی میان آنان شکل نخواهد گرفت. اما پس از تشکیل خانواده، قطعا پایداری و تداوم آن و همچنین عملکرد صحیح آن در گرو داشتن سبک زندگی متناسبی است که تکالیف، نقش ها و رفتارهای صحیح زوجین در قبال یکدیگر را تعریف نمایند؛ در این صورت است که خانواده می تواند پناهگاه و مفر استرس های جهان خارج و چارچوب تماس با سایر نظام های اجتماعی باشد و یادگیری، خلاقیت و رشد را در دامان خود تقویت کند (مینوچین^[۱۶]، ۱۳۹۰، ۸۷).
بنابراین، ارائه الگویی مطلوب از خانواده دینی، جهت تبیین منطقی و کارآمد از نظر اسلام در زمینه خانواده، ضروری به نظر می رسد. از همین رو، ما در این نوشتار به ارائه الگویی مطلوب از خانواده دینی در قالب ویژگی ها و راهکارهامی پردازیم.
۲-۳- ارائه الگویی مطلوب از خانواده
۲-۴- ویژگی های سنت ازدواج
ازدواج در جامعه آرمانی نسبت به سایر جوامع ویژگی های متمایزی دارد که ما در این نوشتار به برخی از آنها اشاره می کنیم:
۲-۴-۱-.تقدس سنت ازدواج :
از جمله عواملی که در سوق یابی به ازدواج، دوری گزیدن از جایگزین احتمالی، ایجاد آمادگی های فردی و اجتماعی برای مقابله با عوارض و آسیب های احتمالی پیوند زناشویی و در نتیجه، حفظ وتثبیت خانواده، نقشی تعیین کننده دارد، تلقی ارزشی از پیوند زناشویی،و به تعبیری، قداست داشتن آن است. به اعتقاد صاحب نظران، یکی از عوامل مهم سقوط جایگاه خانواده در غرب، فرایند عمومی دنیوی شدن یا تقدس زدایی بوده است که افزون بر دیگر حوزه های حیات اجتماعی، بر نهاد خانواده نیز به شدت تحت تاثیر گذاشته است. در نتیجه این فرایند، ازدواج که پیش تر اقدامی مقدس و دینی تلقی می شد، رفته رفته قداست خود را از دست داد و به یک قرار مدنی صرف مبدل شد.
نهاد خانواده از منظراسلام، دارای جایگاه و قداست ویژه ای است که قابل مقایسه با هیچ نهاد دیگری نیست. حکمت قداستی که اسلام به خانواده بخشیده است، ارزش گذاری معنوی بر پیوند خانوادگی، زمینه سازی برای تقویت این رابطه،و پیشگیری از فروپاشی آن است.
قداست ازدواج و خانواده، سد محکمی در برابر سوء استفاده جنسی از زن به عنوان یک کالا یا ابزار فروش کالا،و در واقع مانع بردگی مدرن زن است. خطری که امروز نسل بشر را تهدید می کند. تقدس زدایی از کانون خانواده است. (محمدی ری شهری، ۱۳۸۹، ۱۲ : ۱۰ ).
طبرسی بیان می کند: اسلام کوشیده است نگاه قدسی به ازدواج را در میان مردم گسترش دهد. این مدعا، از تعبیرهای روایات اسلامی با دلالت های صریح یا تلویحی استفاده می شود. نمونه های زیر، رویکرد ارزشی وقدسی اسلام به خانواده را منعکس می سازند: امام سجاد(ع) فرمودند: «هر کس برای رضا و خشنودی خداوند ازدواج کند و با خویشان خود صله رحم نماید، خداوند او را در قیامت مفتخر و سربلند می کند.» (مقدم، ۱۳۹۱).
ازدواج، از نظر حقوقی کاری جایز است؛ اما از دیدگاه اسلام افزون بر اینکه مستحب است، می تواند وجوب هم داشته و دارای ارزش اخلاقی باشد و در نهایت، موجب کمال نفسانی انسان نیز بشود. امام سجاد(ع) با تاکید بر نقش نیت در کار اخلاقی، تشکیل خانواده با نیت الهی را سربلندی و رسیدن به سعادت در آخرت معرفی می کند. این امر بر ارزش اخلاقی ازدواج دلالت می کند. ازدواج صرفا پدیده ای معنوی نیست. بلکه می تواندموجب تکامل و نزدیکی انسان به خداوند باشد.
این دیدگاه در مقابل نگرشی است که رشد معنوی را در دوری از ازدواج می جوید. اگر در آموزه های اسلام به افراد سفارش می شود که پیش از اقدام به ازدواج، برای انتخاب همسر و انجام مراسم در مراحل بعدی، رفتارهای خود را با نماز، دعا و توکل بر خدا همراه کنند، به این دلیل است که به ازدواج رنگ و بوی معنویت دهند و به آن تقدس بخشند تا بتوانند زمینه تکامل انسانی را فراهم آورند. (سالاری فر، ۱۳۸۵، ۲۴).
۲-۴-۲- انتخاب آگاهانه
اچ ترنر^[۱۷] بیان می کند: یکی دیگر از مهم ترین ویژگی های ازدواج در نهاد خانواده که نقشی بسیار تعیین کننده در سرنوشت خانواده دارد، انتخاب آگاهانه همسر است. کارشناسان امور خانواده بر این باورند که بسیاری از مشکلات و اختلافات خانوادگی، در ضعف مجاری اطلاع رسانی، شتاب زدگی و عدم انجام مطالعات دقیق در مرحله گزینش، اعتماد بی مورد به اظهار نظرهای واسطه ها و اطرافیان، جدی نگرفتن برخی نقاط ضعف مهم یا توجیه آنها، کم توجهی به اوصاف بایسته، و در مواردی فریب کاری و اغفال آگاهانه ریشه دارد.
در هر جامعه ای، شیوه ها، کم و بیش مرسومی متناسب با شرایط فرهنگی، ضرورت های عصری و حساسیت های محیطی برای عبور از این مرحله وجود دارد که افراد جامعه به فراخور حال،در فرایند انتخاب همسر از آنها سود می جویند؛ برای مثال بسیاری از جوانان امروزی در غرب، به شیوه هم خانگی روی آورده اند و آن را دوره ای آزمایشی و مقدماتی برای ورود به ازدواج تلقی می کنند (مقدم، ۱۳۹۱)
.به هر حال، معرفی شیوه های مناسب و کارآمد،و بی اعتبار ساختن شیوه هایی که از درصد اطمینان کمی برخوردارند، احتمال دست یابی به انتخاب درست و مصونیت از گرفتار شدن به برخی پیامدهای ناگوار را تا حد قابل توجهی افزایش خواهد داد.
نظام حقوقی اسلام، تحقیق از مجاری مختلف، گفت و گوی مستقیم دو طرف و دیگر راه های احتمالی را که موجب شناخت هر چه بیشتر افراد خواهان زناشویی نسبت به یکدیگر می شود، به صورت مشروط و با رعایت حدود و ضوابط خاص، مجاز شمرده است. اسلام حتی اقدام هایی مانند ملاقات حضوری به منظور آگاهی یافتن از خصوصیات فیزیکی طرف مقابل را تجویز یا بدان ترغیب نموده است. (بستان۱۳۸۵، ۱۷۳-۱۷۴)
امام سجاد(ع) فرمودند: «هر که خواهد زن بگیرد، از موی او نیز بپرسد، همان گونه که از زیبایی اش می پرسد؛ که موی یکی از دو قسمت زیبایی است.» (طبرسی،۱۳۷۰، ۲۰۰)
در آموزه های دینی، با تاکید فراوان بر به کار گیری عقلانیت و پرهیز از غلبه بر احساسات در زمان انتخاب همسر، زمینه پشیمانی بعد از ازدواج را از بین برده است
۲-۴-۳-همسان همسری :

ثانیاً؛ گرانول­ها به­خاطر بزرگ­تر بودن، راحت­تر و بهتر ته­نشین می­شوند و در نتیجه میل کمتری به شسته­شدن دارند و در مقابل نیروی برشی حاصل از جریان رو به بالای فاضلاب، مقاومت می­ کنند. این مجموعه میکروبی شامل باکتری­ های اسیدساز، استات­ساز و متان­ساز بوده و در نهایت آلاینده را به متان تبدیل می­ کند[۴۱]. به­ طور کل در فاضلاب­های با غلظت مواد آلی زیاد، گازهای تولیدی سبب اختلاط و فعال­ نگه­داشتن توده زیستی می­ شود و در فاضلاب­های با غلظت مواد آلی کمتر، بوسیله جریان هیدرولیکی موجود می­توان این عامل را کنترل کرد[۴۲]. همچنین برای جلوگیری از متلاشی شدن لجن و کنترل آن و همچنین حفظ پوشش لجن در حالت معلق ،سرعت جریان خطی رو به بالا m/s ۹/۰-۶/۰ در نظر گرفته می شود. کارآیی راکتور UASB در تصفیه پسابهای با بار آلی بالا به گونه ای بوده که حتی در COD حدود ۱۰۰۰۰۰ میلی گرم بر لیتر نیز نتایج مثبتی داشته اند . با اینحال اغلب راکتورهای UASB برای بارهای بین Kg COD/m³.day ۵-۱۸ طراحی شده اند[۲۴] .

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۲-۶-۲-۱ عملکرد راکتور UASB
در راکتور UASB خوراک از پایین مخزن به سیستم وارد می­ شود و پساب از میان بستری از لجن که به ­طریق بیولوژیکی تشکیل لجن دانه­ای را داده­اند عبور می­ کنند و تصفیه زمانی انجام می­ شود که پسآب با لجن دانه­ای در تماس باشد[۲۴]. گازهای تولیدی تحت شرایط بی­هوازی سبب اختلاط پسآب و لجن می­ شود. مقداری از گاز که در داخل بستر لجن تولید شده به دانه­ها می­چسبد و گازهای تولید شده و گازهایی که به دانه چسبیده­اند به­طرف بالای مخزن روانه می­شوند [۴۳]. ذراتی که به­طرف سطح می­روند به قسمت پایین موانع نصب شده که به موانع جداکننده گاز معروف هستند برخورد می­ کند و گاز از ذرات جدا شده و لجن دانه­ای به­طرف بستر پایین می ­آید و گاز خالص و جدا شده از ذرات نیز در یک فضایی در قسمت بالا که فضای جمع­آوری گاز نامیده می­ شود جمع خواهد شد. مایع که شامل جامدات و لجن دانه­ای است از میان قسمت ته­نشین­کننده، جایی که مایع از جامد جدا می­ شود عبور کرده و جامدات جدا شده به سمت پایین آمده و در سطح بالای بستر لجن قرار می­گیرد[۲۴].اجرای مناسب و درست راکتور UASB سبب تولید لجن با خصوصیات ته­نشینی بهتر، گرانول­های متانوژیک متراکم و غلظت زیاد بیومس می­ شود[۴۴].
۲-۶-۲-۲ تشکیل لجن دانه­ای در راکتور UASB
از آن­جا که گرانول­ها و تشکیل آن­ها، مهم­ترین عامل در موفقیت­آمیز بودن کارآیی سیستم UASB است به بررسی اجمالی مکانیسم تشکیل آن می­پردازیم.گرانول در واقع توده­ای از باکتری­ های مختلف است که به دلیل پلیمرهای برون­سلولی در رسوبات معدنی به یکدیگر متصل شده و در مقابل شوک­های شیمیایی و فیزیکی مقاومت زیادی نشان می­ دهند[۳۶].
گرانول­سازی یک فرایند خودتثبیتی باکتر­ها به­ طور دینامیکی است که طی عملکرد راکتور صورت می­پذیرد. مدل­های فیزیکی و ساختاری بسیاری در گرانول­سازی ارائه شده ­اند که بهترین تئوری توسط ویگانت^[۱۸] تحت عنوان ماکارونی^[۱۹] پیشنهاد شده که در آن میکروارگانیسم­های فیلامنتی در یکدیگر برای تشکیل پلت های قارچی مطابق شکل زیر درگیر می­شوند[۳۷].
I – متانوژن­های جدا^[۲۰] ()، II- تشکیل لخته از طریق درگیر شدن، III – تشکیل پلت
IV – گرانول_­­های بالغ با چسبیدن به سایر میکروارگانیسم­های بی­هوازی بر روی پلت
شکل ۲-۳: تئوری ماکارونی برای گرانول­سازی[۳۷]
همچنین در تحقیقات دیگری سه لایه در ساختار گرانول مشاهده شده است. لایه داخلی شامل سلول­های متانوژن­ بوده که ممکن است به­عنوان هسته مرکزی برای تشکیل گرانول اولیه عمل کند. لایه میانی شامل باکتری­ های میله­ای شامل هر دو گروه میکروارگانیسم­های مصرف ­کننده و تولیدکننده هیدروژن و لایه خارجی که شامل مخلوطی از میکروارگانیسم­های میله­ای و کروی که در هیدرولیز اسیدسازی نقش دارند و در این لایه هیدروژن تولید می­ شود[۳۸].
۲-۶-۲ -۳ عوامل مؤثر بر تشکیل لجن گرانولی
از آنجائیکه تشکیل گرانول ها نتیجه مستقیم رشد باکتریایی است لذا کلیه عوامل موثر در رشد آنها نیز بر فرایند گرانولسازی تاثیر می گذارند . اما با وجود ناشناخته بودن مکانیسم تشکیل گرانول ، ترکیب ، ساختمان و فاکتورهای موثر بر تشکیل آنها به میزان زیادی مشخص شده است که در زیر به آنها اشاره می شود :
۲-۶-۲-۳ -۱در دسترس بودن مواد مغذی ضروری
وجود مواد مغذی به حد لزوم جهت ایجاد شرایط مناسب میکروارگانیسم باید فراهم شود و نسبت COD:N:P بسته به نوع فاضلاب می تواند متغیر باشد . بطور مثال برای تصفیه فاضلاب خانگی در طول زمان راه ­اندازی در حدود ۳۰۰:۵:۱و در طی عملیات می ­تواند در حدود ۶۰۰:۵:۱ باشد[۵]. همچنین طبق تحقیقات صورت گرفته، گرانول­های تصفیه­کننده پروتئین­ها و یا اسیدهای چرب فرار، ساختمان یکنواخت­تری دارند. نیاز به مواد مغذی مثل نیتروژن، فسفر و سولفور در محیط کشت تا تشکیل گرانولها ضروری و بعد از آن نیز این مواد مغذی برای فرایند رشد گرانولها لازم هستند. همچنین رشد سلولی نیز در غلظت نیتروژن کمتر از mg/lit ۳۰۰ کاهش پیدا می‌کند[۳۵].
۲-۶-۲-۳ -۲ درجه حرارت
میکروارگانیزم­های متانوژنیک در طول زمان فعالیت خود نیازمند درجه حرارت­های بالا می­باشند. اگرچه گرانول­سازی تحت شرایط ترموفیلیک نسبت به مزوفیلیک سریع­تر انجام می­ شود. ولی مکانیسم تشکیل لجن گرانولی آن­ها بسیار مشابه است[۱۰]. همچنین با توجه به سرعت رشد قابل ملاحظه باکتری های ترموفیلیک نسبت به مزوفیلیک ، سرعتهای باردهی خوراک برای میکروارگانیسمهای ترموفیلیک بیشتر خواهد بود . لذا ، امکان تامین باکتری های مورد نیاز برای تشکیل گرانول بیشتر است[۴] . با توجه به اینکه معدودی از باکتریها در انعقاد و تشکیل گرانول نقش بازی می کنند، انتخاب دمای بهینه مربوط به باکتریهای غالب ، بهترین دما برای تشکیل گرانول خواهد بود . در شرایط مزوفیلیک دمای ۵/۳۷ درجه سانتی گراد دمای مناسب برای عملکرد راکتورهای بی هوازی گزارش شده است[۳۹] .
۲-۶-۲-۳-۳- pH و قلیائیت
مقدار pH باید در یک دامنه مناسب ۷ – ۶ به منظور ایجاد شرایط بهینه رشد میکروارگانیسم­ها حفظ شود[۸]. تحقیقات هالشوف^[۲۱] و همکارانش در سال ۱۹۹۳ نشان داد که احتمالاً فعالیت جابجایی پروتون در سطح سلول باکتریایی بطور آنی پروتون‌ها را از مجاورت سطح سلول به خارج پمپ می‌کند و این فرایند باعث کم شدن آب دوستی و در نتیجه راحتی چسبندگی باکتری‌ها به سطوح دیگر می‌شود. فشار جزئی بالای گاز هیدروژن و pH ثابت از عوامل تاثیرگذار بر کیفیت گرانول‌ها می‌باشند[۳۱].
طبق نظر یان وهمکارانش در سال ۱۹۹۰ کاهش pH و قلیائیت خروجی باعث کاهش کارایی حذف و تولید متان در سیستم UASB شد[۴۰].
۲-۶-۲-۳-۴ نوع لجنی که برای نطفه­گذاری استفاده می­ شود و مقدار آن
نوع لجن و نحوه فعالیت آن در هضم­کننده در تشکیل لجن دانه­ای بسیارمؤثر است. طبق نتایج حاصله از بعضی تحقیقات، افزودن مواد حامل خنثی محتوی گرانول­های خرد شده به نطفه، سرعت گرانول­سازی را افزایش می­دهد. در اینحالت باید به سیستم فرصت داده شود تا هسته های کوچک و فعال رشد کرده و با تبدیل به گرانولهای بزرگتراز توده لجن جدا شوند[۳۹] .
طبق تحقیقات انجام شده باکتری‌های اسیدساز و متانزا عامل موثری در سرعت‌دهی به تشکیل گرانول‌ها هستند. آزمایشات نشان می دهد که غنی کردن سیستم با ارگانیسم‌های متانزا و ترکیبی باعث می‌شود که تشکیل گرانولها با سرعت بیشتری صورت گیرد[۳۶].
۲-۶-۲-۳ -۵ روش­های متداول برای افزایش باروری
افزایش لیگنین طبیعی در تشکیل لجن­های دانه­ای بسیارمؤثر است. علاوه بر لیگنین طبیعی، پلیمرهای مصنوعی نیز در فعال کردن تجمع لجن موثرند. مثلاً پلی­الکترولیت­های آنیونی و کاتیونی بیشتر از پلیمرهای بدون یون در تشکیل گرانول کارآیی دارند و چون باکتری­ ها در pH خنثی، دارای بار منفی هستند به­ کارگیری پلیمرهای با بار مثبت در تجمع به خوبی مشخص است[۳].
۲-۶-۲-۳-۶ جریان هیدرولیکی یا سرعت خطی رو به بالا
جریان هیدرولیکی برای تشکیل گرانول با سرعت حدود m/h ۱را سرعت مناسبی می­توان در نظر گرفت[۵]. لتینگ و همکارانش در سال ۱۹۹۱ نشان دادند که تشکیل گرانول و خصوصیات آن به شدت تحت تاثیر سرعت جریان رو به بالا و سرعت ظاهری بیوگاز خروجی بوده است[۲۸]. در سرعت‌های رو به بالای بیشتر از m/h ۱ گرانولها ممکن است تحت نیروی برشی ناشی از این جریان شکسته و گرانولهای خرد شده با جریانی خروجی راکتور شسته شوند. همچنین تحقیقات انجام شده نشان میدهد که گاز پرقدرت ناشی از بارهای آلی زیاد نیز نتیجه‌ای مشابه نیروی برشی ناشی از جریان رو به بالا در راکتور ایجاد کرده و باعث فرسایش و شکستگی گرانولها می‌شوند[۳۵].
۲-۶-۲-۳-۷ نوع فاضلاب ورودی
تجزیه­پذیری فاضلاب ورودی و حضور موادآلی و معدنی و ترکیبات یونی و وجود کاتیون­های یک یا دو ظرفیتی و عدم حضور ترکیباتی که تأثیر منفی در رشد میکروارگانیسم­ها دارند، در فرایند بی هوازی و تشکیل گرانول موثر است[۳۱]. مانوج^[۲۲] و همکارانش در سال ۲۰۰۶ تاثیر خصوصیات سوبسترا را روی ترکیب و مقاومت میکروارگانیسم‌های موجود در گرانول‌ها بررسی کردند که در نتیجه مشاهدات آنها میکروارگانیسم‌های موجود در گرانول‌ها تحت تاثیر سوبستراهای مختلف متفاوت بود. به عنوان مثال تحقیقات انجام شده روی سوبستراهای ساده نظیر استات نشان داد که در این صورت تنها میکروارگانیسم‌های متانزا موردنیاز بوده و در نتیجه گرانول‌ها فقط شامل متانزاها بودند و همچنین به ساختار گرانولهای غیرلایه‌ای ناشی از سوبستراهای پروپیونات، پپتون، اتانول و گلومات رسیدند[۳۹].
۲-۶-۲-۳-۸ یونهای فلزی با بار مثبت
نتایج حاصله از تحقیقات نشان می­دهد که وجود یون Ca⁺²در غلظت­های به میزان mg/lit300-80 سبب افزایش بقاء لجن و بهبود آن در سیستم می­ شود. غلظت­های بالای mg/lit500 در به وجود آمدن شرایط تخریب و شستشوی لجن دخالت دارد. به­ طور کلی Ca⁺²جهت تثبیت گرانول­ها می ­تواند به دو طریق نقش مهمی بازی کند:
۱- رسوب ذرات کلسیم غیرآلی دارای سطحی مناسب برای چسبیدن باکتری­ های بی­هوازی هستند.
۲- کلسیم ممکن است سبب ایجاد پلی­ساکاریدها یا پروتئین­های خارج سلولی گردند که به­عنوان مواد چسبنده عمل می­ کند[۴۱].
ماهونی^[۲۳] و همکارانش دو راکتور آزمایشگاهی با غلظت­های ۰و mg/lit100 کلسیم را راه ­اندازی کردند. حضور کلسیم در راکتور باعث کاهش زمان ماند راکتور و افزایش خاصیت توده­پذیری لجن، فعالیت لجن، سرعت ته­نشینی در ابتدای راه ­اندازی و قطر گرانول تشکیل شده گردید. در حالیکه در نهایت در هر دو راکتور لجن گرانوله حاصل شد. در برخی مطالعات ، کلسیم بعنوان فاکتور کمک باکتریها گزارش شده است[۴۱] . البته هولشف در تحقیقی در سه راکتور با غلظت های مختلف یون کلسیم ، غلظت بالای mg/lit ۴۵۰ کلسیم را به دلیل تولید کریستال های CaCO₃ و خروج لجن با این کریستال ها را عامل تاخیر تولید گرانول ذکر کرده است[۳۱] .
۲-۶-۲-۳-۹ مواد سمی
وجود مواد سمی اغلب بر فرایند گرانول­سازی و ساختار گرانول اثر می­ گذارد. حداکثر مقدار مواد سمی قابل تحمل توسط گرانول­ها برای مواد مختلف متفاوت است وبا افزایش زمان ماند هیدرولیکی می توان از ایجاد ناپایداری و اختلال در کارایی گرانول ها جلوگیری کرد[۳۹].
۲-۶-۲-۳ -۱۰ترکیبات نیتروژن دار
حضور و غلظت ترکیبات نیتروژن دار درمحیط کشت برای رشد و تکثیرباکتریها و همچنین کیفیت لجن گرانوله لازم است . منابع تامین کننده نیتروژن برای باکتریهای بی هوازی متنوع می باشد ولی به شکل ترکیبات آمینی راحت تر جذب می شوند[۸]. طبق مطالعات زیاد صورت گرفته غلظت NH₄ در فرایند گرانول سازی نقش موثری ایفا می کند بعنوان مثال غلظت های بالای آمونیوم از شکسته شدن اسید پروپیونیک جلوگیری می کند و راندمان سیستم را کاهش می دهد[۴] .
۲-۶-۲-۳-۱۱ نرخ بار آلی
میزان بارگذاری درراکتور بر شکل گرانول تاثیر قابل توجهی دارد بطوریکه دربارگذاری های پایین ( حدود ۴Kg COD/m³.day) گرانولها بصورت رشته ای بوده و شامل رشته های چند سلولی میله ای شکل می باشند. در حالیکه دربارگذاری های بالا (Kg COD/m³.day ۵/۵>) قطعات میکروبی کوچک حاوی حدود چهار سلول دیده شده اند که بطور مشخص فعالیتی کمتر از گرانولهای رشته ای شکل دارند[۵].تعیین نرخ بهینه بار آلی به زمان ماند هیدرولیکی ، مقاومت و شرایط سوبسترا، دما، غلظت نوترینت، غلظت فلزات سنگین و غلظت آنیونها مثل سولفات بستگی دارد[۱۶].
۲-۶-۲-۴ پارامترهای طراحی راکتور UASB
۲-۶-۲-۴-۱ ویژگی­های فاضلاب
فاضلاب با غلظت بالایی از پروتئین و چربی، می ­تواند اثر منفی روی گرانول­ها بگذارد و باعث ایجاد کف شود. بخش تشکیل­دهنده ذرات ریز نامحلول در مقابل ذرات محلول COD، در تعیین بار طراحی برای راکتور UASB حائز اهمیت هستند[۳]. همچنین با افزایش مواد جامد در فاضلاب، توانایی تشکیل لجن گرانولی انبوه کاهش می­یابد. در غلظت مواد جامد بزرگتر از g.TSS/lit ۶ هاضم­های بی­هوازی دیگر و یا فرایند تماس بی­هوازی ممکن است مناسب­تر باشد[۵].
با توجه به تحقیقات انجام شده توسط گاوالا^[۲۴] و همکاران (۱۹۹۹) فاضلاب تولیدی از صنایع پنیرسازی حاوی مقدار زیادی از کربوهیدرات قابل تجزیه است و مقدار نسبتاً کمی از مواد جامد معلق (در حدود g/lit ۵– ۱) در آن وجود دارد. بنابراین استفاده از راکتور UASB که قابلیت تصفیه مواد محلول نیز در آن وجود دارد بسیار مؤثر است[۲۲].
۲-۶-۲-۴-۲ بارآلی حجمی
بازده حذف ۹۰ تا ۹۵ درصد برای COD ، در میزان بار آلی Kg COD/m³.day ۲۰-۱۲ و در دمای ۳۰ تا ۳۵ درجه سانتی ­گراد در راکتور UASB به­دست آمده است و مقدار HRT برای فاضلاب­های قوی در بار آلی گفته شده در حدود ۴ تا ۸ ساعت می­باشد[۵].جایی­که کمتر از ۹۰ درصد حذف COD و غلظت TSS بیشتر در سیال خروجی، قابل­قبول است. سرعت جریان بالارونده بیشتری می­توان استفاده کرد که در این حالت لجن گرانولی انبوه با به بیرون شسته شدن مواد جامد گسترش خواهد یافت. بنابراین، بار COD بیشتری برای این شرایط نشان داده شده است[۵].
۲-۶-۲-۴-۳ سرعت جریان بالارونده
سرعت طراحی مورد نیاز در جدول زیر نشان داده شده است. سرعت ظاهری پیک به­ صورت موقتی برای فاضلاب محلول حدود m/h ۶ و برای فاضلاب با محلولیت کمتر حدود m/h ۲، می ­تواند اجازه داده شود.
جدول ۲-۸: سرعت جریان بالارونده وارتفاع راکتور بهینه برای UASB [۵]

ارتفاع راکتور
(m)

یکی دیگر از ویژگی های مهمی که مورد توجه کارشناسان مسائل خانواده در حوزه جامعه شناسی در مرحله ازدواج و تشکیل خانواده قرار گرفته، «همسان همسری» است. از مجموع دیدگاه های ارائه شده، چنین استنباط می شود که همسانی زوج در ویژگی های شخصیتی، موقعیت تحصیلی، موقعیت خانوادگی و شرایط سنی و فرهنگی، بقا و استحکام زندگی مشترکشان را تا حد زیاد تضمین خواهد کرد،و ناهمسان همسری میان دو همسر، سرچشمه کشمکش های خانوادگی است. (سارو خانی، ۱۳۸۰، ۴۱).
از مهم ترین انواع همسانی زوج که در موفقیت زندگی مشترک نقش اساسی ایفا می کند، همسانی فرهنگی آنان است که گونه های مختلف اشتراک در زبان، دین، ملیت، نظام ارزشی، بینش ها و باورها را شامل می_ شود. بدون شک، همسان همسری، شرط لازم در هم زیستی بی دغدغه انسان ها و محوری ترین نقطه وفاق و همبستگی آنهاست و این به دلیل تاثیر آن بر جلب محبت متقابل، کاهش سوء تفاهم و حل آسانتر مشکلات احتمالی، و درنتیجه رسیدن خانواده به ارامش است. از سوی دیگر، فقدان زمینه مشترک، امکان برقراری ارتباط مثبت را دشوار می سازد و افراد را به صورت جزیره های مجزا و مستقل از یکدیگر درمی آورد. (بستان، ۱۳۸۵، ۱۹۵).
در اسلام، بر اصل همسان همسری به عنوان معیار همسرگزینی و ضامن انسجام خانواده، در ذیل عنوان «کفویت» تاکید شده است؛ اما دیدگاه ارزشی اسلام، تعریف خاصی از کفویت زن و شوهر ارائه داده است. به موجب این تعریف، با برخی جنبه های همسان همسری (همسانی دینی، ایمانی و اخلاقی) برخورد ایجابی،و با برخی از جنبه های دیگر آن (همسانی نژادی، قومی و طبقاتی) برخورد سلبی صورت گرفته است.
اگر همسانی ایمانی و اخلاقی همسران، به درستی رعایت شود، احتمال بروز آسیب های ناشی از ناهمسانی نژادی، قومی و طبقاتی زن و شوهر به شدت کاهش می یابد.
زراره از امام باقر(ع) نقل می کند که: پدرش، اما سجاد(ع) در یکی از سفرهایش به مکه، زنی را از خانواده ای بی بضاعت خواستگاری کرد و بعد از آن، او را برای خود تزویج نمود. یکی از همراهان حضرت به محض آگاهی از این امر، بسیار ناراحت شد که چرا حضرت چنین زن بی بضاعتی را انتخاب کرده است. وی به تفحص و تحقیق پرداخت تا بداند که این زن کیست و از چه خانواده ای است و چون به این نتیجه رسید که زن از خانواده ای گمنام و بی بضاعت است، فورا به محضرمبارک امام سجاد(ع) آمد و پس از اظهار ارادت، عرض کرد: یابن رسول الله! من فدای شما گردم؛ این چه کاری بود که کردید؟ چرا با چنین زن بی بضاعتی، از چنین خانواده ای ازدواج کردید که هیچ شهرت و ثروتی ندارد. این امر حتی برای مردم نیز مسئله انگیز شده است.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

امام سجاد(ع) فرمودند: « من گمان می کردم که تو شخصی خوش فکر و نیک سیرت هستی. خداوند متعال به وسیله دین مبین اسلام تمام این افکار-خرافی و بی محتوا – را محکوم و باطل گردانده و این نوع سرزنش ها و خیالات را ناپسند و زشت شمرده است. » آنچه در انتخاب همسر برای ازدواج و زندگی مهم است، ایمان و تقواست و آنچه امروز مردم به ان می اندیشند، افکار جاهلیت است و ارزشی نخواهد داشت. (مقدم به نقل از اهوازی،۱۳۹۱)
۲-۵- ویژگی های ساختار نهاد خانواده
حرا نی بیان می کند: مجموعه پایگاه ها و نقش ها که خاصیت تقسیم اجتماعی کار را نشان می دهند، بستری می شوند تا بر اساس آن، روابط اجتماعی نسبتا پایدار حاصل شو.د که آن را ساختار می گویند.
پذیرفتن مجموعه ای از نقش ها در نهاد خانواده که در برهه ای خاص، سیری نسبتا پایدار از روابط متقابل اجتماعی را به وجود می آورند، ساختار خانواده را شکل می دهد.
در این قسمت به بررسی برخی از ویژگی های ساختاری این نهاد می پردازیم:
۲-۵-۱-. سرپرستی مرد:
از نظر حقوقی، خانواده به عنوان یک واحد اجتماعی، همانند هر اجتماع دیگر، نیاز به یک سرپرست دارد و از آنجا که اسلام خانواده را اساس جامعه می داند، توجه فراوانی به پی ریزی درست بنیان خانواده دارد تا از این رهگذر، استحکام و سلامت جامعه را تضمین کند.
اسلام در عین توجه بسیار به گسترش و تعمیق عواطف در میان اعضای خانواده و طرح آن به عنوان یک اصل حاکم بر رفتار خانوادگی، اصل سرپرستی مرد بر نهاد خانواده را مطرح می کند تا در مواردی که مشکلات خانوادگی، از طریق برخوردهای عاطفی برطرف نمی شود، از طریق این اصل برطرف شود.
در اسلام مدیریت خانواده به شوهر اعطا شده است. امام سجاد (ع) : « و اگر چه حق تو بر عهده او (زن) سخت تر و فرمان پذیری از تو آنچه دوست می داری وناپسند می شماری- تا جایی که گناه نباشد- بر او لازم تر است.»
البته، سرپرستی مرد در خانواده، به معنای مطلق بودن فرمانروایی او در محیط خانواده نیست که به دلخواه فرمان دهد و زن همانند برده ای مطیع و تسلیم او باشد.
بنابراین، همان گونه که برای تحکیم بنیاد خانواده، وجود یک سرپرست، ضروری است و بدون آن، خانواده به سستی و تزلزل می گراید، خود سری ها، خود کامگی ها، خود محوری ها و اعمال زور و قدرت بی جا نیز بنیاد خانواده را متزلزل خواهد کرد. اسلام کوشیده است از طریق تلفیق قدرت با ویژگی های اخلاقی ای همچون فروتنی، مهرورزی و گذشت، رابطه زن و شوهر را تا جایی که امکان دارد، تلطیف کند واز تبدیل شدن آن به یک رابطه زورمدارانه جلوگیری نماید.
امام سجاد(ع) فرمودند: «اگر چه حق تو (شوهر) بر عهده او سخت تر و فرمان پذیری از تو آنچه دوست می داری و ناپسند می شماری- تا جایی که گناه نباشد- بر او لازم تر است، ولی زن نیز حق مهرورزی و همدمی دارد و حق دارد که آرامشش در برآوردن لذتی که در انجامش ناگزیر است، فراهم شود. (مقدم به نقل از حرانی ،۱۳۹۱)
در این روایت امام سجاد(ع)، در راستای محدود سازی قدرت مردان، توسل به شیوه های تربیتی اخلاقی را اولویت خود قرار داده است و بعد از توصیه به اطاعت زن از شوهر خود، مهر ورزی و همدلی با زن را حق وی بیان می فرمیاد و از این طریق به تلفیق قدرت با آموزه های اخلاقی می پردازد و از آسیب های احتمالی قدرت برای مرد جلوگیری می کند و بدین گونه الگویی مطلوب از مدیریت در این نهاد مقدس ترسیممی نمایند.
۲-۵-۲- آگاهی و پذیرش نقش ها:
از دیگر زمینه ها و عوامل بسیار موثر بر وضعیت خانواده، ارائه آگاهی ها و آموزش های لازم به دختران و پسران جهت احراز موقعیت همسری،و در مرحله بعد، موقعیت پدر ومادری نسبت به فرزندان و ایفای نقش های متناسب با این موقعیت هاست. تردیدی نیست که موفقیت روابط خانوادگی، تا حدود زیادی به برخورداری هر یک از همسران از پاره ای آگاهی ها و مهارت های مرتبط با نقش های زن و شوهری یا پدر و مادری بستگی دارد. آشنایی با جهت مثبت و منفی زناشویی، یکی از لوازم مهم ورود به این رابطه است. زن و مردی که به ازدواج تصمیم دارند باید بدانند که زناشویی از سویی نوید بخش است و از سوی دیگر، مسئولیت ها و وظایف جدید را ایجاد می کند (بستان، ۱۳۸۵، ۱۸۸)
۲-۵-۳- نقش عاطفی همسران:
نقش عاطفی همسر به مجموعه وظایف و انتظاراتی الزامی یا ترجیحی اشاره دارد که برای فرد در بعد ارضای نیازهای عاطفی همسرش، تعیین شده است.
یکی از نیرومندترین عوامل دوام و رشد خانواده، عاطفه و محبت اعضای خانواده به یکدیگر است. بنابراین، به حکم عقلی، اگر زندگی خانوادگی ضرورت داشته باشد. بهترین عامل برای استحکام و بقای آن، برانگیختن عواطف متقابل افراد خانواده نسبت به یکدیگر است.
تقویت عواطف، تامین بهتر مصالح زندگی را به دنبال دارد؛ زیرا وقتی انسان کسی را دوست می دارد، تلاش می کند تا مصالح او تامین شود و در هر جا که عواطف متقابل وجود دارد، همه افراد سعی در پیشرفت یکدیگر دارند. آنچه انسان را از این همدلی و همیاری باز می دارد. خودخواهی و خود محوری افراد است که به اساس خانواده لطمه می زند و بنیاد آن را سست و متزلزل می سازد. ( مصباح ۱۳۸۰،۳:۳۸۷ )زن و مرد با توجه به تفاوت هایی که در آفرینش دارند، از طریق برآورده کردن نیاز های غریزی و روانی یکدیگر و در کنار هم قرا گرفتن، احساس آرامش می کنند. (طباطبایی، ۱۳۷۴ ، ۱۶:۲۹۳ )
۲-۵-۳-۱- نقش عاطفی زن:
امام سجاد(ع) در رساله حقوق، بر نقش عاطفی زن در قبال شوهر اشاره می کند: «و اما حق همسرت – که با پیوند زناشویی زیر دست تو شده- این است که بدانی خدای عزوجل او را مایه آرامش و راحتی تو ساخته است(حرانی ۱۴۰۴ق).
در روایت دیگری می فرمایند: «هر کس برای او (مومن) همسری تزویج کند که موجب انس و آرامی دل او شود، خداوند در قبر کسی را که به صورت محبوب ترین بستگان اوست، با وی مانوس می سازد.»(صدوق،۱۴۰۶ق ،۱۴۶)
در متن عربی روایت، ضمیر مذکر در واژه «یسکن» به مرد برمی گردد؛ یعنی مرد بدون آفرینش زن آرامش ندارد و نیازمند انیس است. ضمیر «الیها» نیز به زوجه، یعنی زن برمی گردد و مفاد آن چنین می شود که گرایش انسی مرد، به زن است و بدون آن مانوس نیست و با وی انس گرفته و آرام می شود.
در این سخن نیز به وجود آرامشگر زن در خانواده اشاره شده و بر توجه به این ویژگی در هنگام انتخاب همسر تاکید شده است. آرامش زن در خانه موجب آرامش و آسایش خانواده می شود و قوه محرکه اعضای خانواده در داشتن روحیه ای شاداب و سرزنده و ابراز محبت میان آنهاست .(مقدم،۱۳۹۱).
۲-۵-۳-۲- نقش عاطفی شوهر:
در اندیشه ائمه اطهار گزاره هایی را می بینیم که از آنها لزوم توجه شوهران به ارضای نیازهای عاطفی همسرانشان استفاده می شود. در این بخش، به برخی از این روایات که بر رفتنار شایسته شوهر با همسرش و برخورد محترمانه و محبت آمیز با وی دلالت دارند، اشاره کرده، آنها را بر حسب چند محور ذیل تفکیکمی کنیم:
الف) نیکو سخن گفتن:
زن و شوهر در محیط خانواده باید علاوه بر محتوای کلام، در انتخاب قالب آن نیز دقت کافی را داشته باشند تا اثرش بر دیگری پایدار و پر دوام باشد.
امام سجاد فرمودند: «گفتار نیگ، فرد را نزد خانواده محبوب نماید.»(صدوق،۱۳۶۲ق،۱ : ۳۱۷ )
ب) .احترام:
انسان به صورت فطری دارای کرامت و حرمت است و به همین دلیل باید از احترام برخوردار بوده، از تحقیر به دور باشد. امام سجاد احترام به زن در محیط خانواده را یکی از حقوق زن بیان می فرمیاید که رعایت آن می تواند نقش مهمی در تحکیم روابط بین همسران داشته باشد.
آن حضرت می فرمایند: «و اما حق زن و همسر آن است که احترامش کنی.» (طبرسی ۱۳۷۰، ۲۲۱).
۲-۵-۴-. نقش جنسی همسران:
نقش جنسی همسر به مجموعه وظایف و انتظارات الزامی یا ترجیحی اشاره دارد که برای هر فرد در بعد نیازهای جنسی مقرر شده است.
غریزه جنسی، کشش و جاذبه ای است که دو جنس مخالف را بهئم نزدیک می کند و باعث تشکیل خانواده می شود. در نظام آفرینش، با رفع نیاز جنسی، نیاز عاطفی انسان تامین می شود و در نتیجه انسان می تواند به آرامش و سکونی که به زوجین وعده داده شده است، دست یابد. این واقعیت وقتی تحقق می یابد که زن و شوهر، هر یک با آگاهی کامل به نقش جنسی خود و با میل و رغبت و آمادگی های کامل، به آن بپردازند. (رشید پور، ۱۳۸۸، ۱۶۸) بدیهی است محیط خانواده مناسب ترین محیط برآورده کردن این نیازهاست؛
زیرا چنان که ایور موریش^[۱۸] نیز تاکید کرده است: «هر چند واضح است که می توان این نیازها را در خارج از نهاد خانواده و ازدواج برآورده کرد، ولی این نکته واضح است که ارضای کاملا نامحدود خواسته های جنسی، به فروپاشی نظام جامعه و مناسبات آن منجر می شود.» (موریش، ۱۳۷۳، ۱۷۲)
۲-۵-۴-۱- نقش جنسی زن:
نقش جنسی زن در قبال شوهر که در منابع فقهی تحت عنوان حق تمکین بررسی می شود به این معناست که زن باید امکان بهره گیری جنسی را برای شوهرش، بدون هیچ گونه محدودیتی فراهم کند.
امام سجاد(ع) درباره نقش جنسی زن می فرمایند: «اگر چه حق تو (شوهر) بر عهده او (زن) سخت تر و فرمان پذیری از تو در آنچه دوست می داری و ناپسند می شماری – تا جایی که گناه نباشد- بر او لازم تر است.» (حرانی ۱۴۰۴ق،۲۶۲)
تامین نیازهای مرد و تمکین از خواسته های مرد، یکی از حقوق مرد بر زن بیان شده است. بدون شک، نیاز جنسی یکی از اساسی ترین نیازهای مرد شمرده می شود.
ب)نقش جنسی شوهر:
امام سجاد(ع) یکی دیگر از نقش های مرد در خانواده را نقش جنسی کمی داند که ایفای مناسب این نقش، تاثیر بسزایی درتحکیم نهاد خانواده دارد.
امام سجاد(ع) درباره نقش جنسی شوهر می فرمایند: «زن حق دارد که آرامشش دربرآوردن لذتی که در انجام آن ناگزیر است، فراهم شود.» (حرانی،۱۳۹۱)
آن حضرت اشباع غریزه جنسی و لذت بردن از یکدیگر را عامل و محور مهم سکون و آرامش در نهاد خانواده معرفی می کند. این سخن حضرت، به توجه خاص مرد به میل جنسی زن اشاره دارد و آرامشگری زن را منوط به اشباع درست غریزه جنسی اش می داند. عدم ارضای این نیاز موجب تنش و عصبیت،و در نتیجه بروز درگیری های فراوان می شود. توصیه ها و آموزه های فراوان دین اسلام درباره نحوه اشباع غریزه جنسی نشان از اهمیت این غریزه و نقش کلیدی آن در تحکیم پایه های کانون خانواده دارد. نقش ارضای جنسی وعاطفی زن و شوهر در کاهش کجروی های اجتماعی، به ویژه تخلفات جنسی، امری است که به استدلال چندانی نیاز ندارد. (حرانی،۱۳۹۱)
۲-۵-۵-. نقش پدری و مادری:
نقش پدری و مادری به مجموعه وظایف و انتظارات الزامی یا ترجیحی اشاره دارد که برای هر یک از والدین نسبت به فرزندان خود مقرر شده است.
بعد از زن و شوهر، فرزندان رکن سوم خانواده را تشکیل می دهند. با تولد فرزندان، روابط و نقش های جدیدی در درون خانواده شکل می گیرد که هدایت و سازمان دهی آنها نقش بسیار مهمی در تحقق اهداف خانواده مطلوب دارد. بر عکس، بی توجهی به آنها نه تنها خانواده را در دستیابی به اهدافش ناکارآمدمی کند، بلکه گاه آن را به مکانی برای جرم و جنایت مبدل می سازد. (مقدم، ۱۳۹۱، ۲۰)
۲-۶- وظایف والدین در قبال فرزندان

۳-۲-۲-۲- محیط کشت مایع
محیط کشت مایع دارای مقدار مناسبی مواد مغذی بوده و میکروارگانیزم ها به سرعت در این محیط کشت رشد می‌کنند اما امکان نگهداری باکتری در این نوع محیط کشت برای مدت طولانی وجود ندارد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

شکل ۳-۲- باکتری سودوموناس پوتیدا پس از تلقیح در محیط کشت مایع
محیط کشت مایع نیز باید دارای مواد مغذی لازم ازجمله منبع کربن، منبع نیتروژن و دیگر عناصر ضروری باشد. محیط کشت مایع ساخته شده جهت این مطالعه بر اساس زیر می‌باشد.
۱- گلوکز به مقدار g/l 10.
۲- پودر مخمر به مقدار g/l 3.
۳- KH₂PO₄ به مقدارg/l 5/0
۴- K₂HPO₄ به مقدارg/l 5/0.
۵- NH₄Cl به مقدار g/l 5/0.
۳-۳- ساخت و راه اندازی بیوراکتور هیبریدی در مقیاس پایلوت
در ابتدا برای راه اندازی یک راکتور بی‏هوازی نیاز به کشت میکروارگانیسم‏های مورد نیاز داریم. که در این تحقیق برای ساخت گرانول‏های مورد نیاز از تلقیح همزمان سدوموناس پوتیدا و پهن گاو استفاده شد و این کشت‏ها را در یک راکتور UASBبصورت استوانه ای از جنس شیشه پیرکس با حجم کل ۲۴۰ میلی لیتر، قطر داخلی ۷۶/۲ سانتی متر و ارتفاع ۴۰ سانتی متر تا فرایند گرانول سازی انجام شود. عملیات گرانول‏سازی طی مدت ۴۲ روز به صورت بازچرخش ۶۵۰ میلی لیتر محلول قندی و زایلن با COD به میزان ۳۰۰۰-۸۰۰۰ میلی گرم بر لیتر انجام شد. به منظور خوگیری باکتری به زایلن مواد مغذی در دوره تولید گرانول در ۶ دوره یک هفته ای تغییر داده شد به طوری که به مرور زمان میزان گلوکز کاهش یافته و به میزان زایلن افزوده گردید. همچنین در طی این ۶ دوره یک هفته ای تغییرات میزان COD و راندمان حذف آن اندازه گیری شد.
شکل ۳-۳: نمای بیوراکتور گرانول سازی ساخته شده تمام شیشه پیرکس در آزمایشگاه
پس از مطالعات کتابخانه ای ، راکتور سیستم هیبریدی بصورت استوانه ای از جنس شیشه پیرکس با حجم کل ۲۴۵۰ میلی لیترو ارتفاع کل ۱۷۰ سانتی متر و قطر داخلی۶ سانتی متر برای بررسی تصفیه فاضلاب مصنوعی تولید شده ساخته شد که اجزاء آن به تفکیک مورد بررسی قرار می گیرد . شمای بیوراکتور نصب شده همراه با تجهیزات جانبی آن درشکل ۳-۳ نشان داده شده است.
این راکتور دارای پنج قسمت عمده بوده و بصورت پیوسته ^[۲۸] با جریان رو به بالا^[۲۹]راهبری می شود.
۳-۳-۱- ستون اصلی تصفیه: این ستون که از جنس شیشه پیرکس^[۳۰] است از بهم پیوستن سه قسمت بستر لجن^[۳۱] فیلم ثابت بیولوژیکی^[۳۲] و قیف جداسازی گاز^[۳۳] تشکیل شده است. (شکل ۳-۳-الف، ۳-۳-ب، ۳-۳-ج)
۳-۳-۱-الف- بستر لجن
بخش اول راکتور شامل فضایی برای رشد و نگهداری لجن است که در ابتدای ورودی یک شیر برای گرفتن نمونه ورودی به سیستم در نظر گرفته شده بود . حدود ۱۰ سانتی متر ابتدای این قسمت را لجن فشرده گرانولی تشکیل می داد که دارای غلظت بالایی از جامدات بیولوژیکی بود . در این بخش با تنظیم سرعت رو به بالا، لجن ها به طرف بالا گسترش یافته و در محیط پراکنده می شدند و در تماس نزدیک با میکروارگانیسم های موجود در آن منطقه قرار می گرفتند که با توجه به وزن خود ته نشین شده و اگر توسط حبابهای گاز سبک شده و بداخل فیلتر صعود می کردند ، در آن محل بدام افتاده و ضمن برخورد با آکنه ها ، گاز خود را از دست داده و ته نشین می شدند .
۳-۳-۱-ب- بیوراکتور بی هوازی با فیلم ثابت:
بسترراکتور بیهوازی محیطی است که سطح لازم جهت رشد میکروارگانیزم ها را فراهم می‌کند. در این تحقیق از پوست گردو به عنوان بستر استفاده گردید.
در قسمت فیلم ثابت بیولوژیکی از پوسته گردواستفاده گردید. در این راستا برای افزایش تخلخل پوست گردو به مدت ۲۴ ساعت در سود خوابانده شد و سپس چندین بار در اتوکلاو قرار داده شد تا سود موجود در پوست گردو از آن خارج گردد، زیرا در غیر این صورت بستر بازی می شود که این شرایط برای رشد باکتری پوتیدا مناسب نمی باشد.(شکل ۳-۵-الف، ۳-۵-ب)
یکی از نکاتی که در مورد بستر مورد استفاده در سیستم راکتور بی هوازی باید به آن توجه کرد، ابعاد دانه های بستر می‌باشد. در صورتی که ابعاد ذرات بزرگ باشد، سطح کمتری جهت رشد میکروارگانیزم ها به وجود می‌آید. همچنین اگر ابعاد آن خیلی کوچک باشند، ممکن است باعث گرفتگی سیستم شده و مواد غذایی ورودی و یا هوا نتوانند به خوبی از سیستم عبور نمایند.
(ج) قیف جداسازی گاز (الف) قسمت بستر لجن

(ب) فیلم ثابت بیولوژیکی
شکل ۳-۴- ستون اصلی راکتور(الف) قسمت بستر لجن(ب) فیلم ثابت بیولوژیکی(ج) قیف جداسازی گاز

(الف) پوست گردو قبل از خواباندندرسود

(ب) پوست گردو بعد از خواباندن در سود

شکل ۳-۵- پوست گردو (الف) قبل از خواباندن در سود و (ب) بعد از خواباندن در سود
۳-۳-۲- تانک ته نشینی^[۳۴]:
این مخزن نیز از جنس شیشه پیرکس بوده که قطر و ارتفاع آن به ترتیب ۷ و ۱۲۰ سانتیمتر انتخاب شده است.(شکل ۳-۵)
شکل ۳-۶- تانک ته نشینی
۳-۳-۳- مخزن نگه داری بایو گاز:
این مخزن از جنس پیرکس و به قطر و ارتفاع ۳.۵ و ۱۴۰ سانتی متر ساخته شده است. زیر این مخزن یک بشر حاوی آب برای نمایش میزان گاز تولید شده قرار گرفته است.
۳-۳-۴- مخزن تغذیه خوراک :
مخزنی از جنس شیشه به حجم ۲ لیتر برای خوراک ورودی ، مواد مغذی ، بافر لازم و تنظیم pH در نظر گرفته شد.
۳-۳-۵- پمپ:
یک پمپ پریستالتیک قابل تنظیم دستی با مارک توماس آلمان مدل SR25-adjustable و تنظیم دبی حداقل ۲۱/۰ میلی لیتر بر دقیقه جهت پمپاژ خوراک ورودی و جریان برگشتی برای راکتور در نظر گرفته شد .