ماده ۶۲۳ قانون مجازات اسلامی هرکس به واسطه ی دادن ادویه یا وسایل دیگری موجب سقط جنین زن گردد به شش ماه تا یکسال حبس محکوم می شود و اگر عالماً و عامداً زن حامله ای را دلالت به استعمال ادویه یا وسایل دیگری نماید که جنین وی سقط گردد به حبس از سه تا شش ماه محکوم خواهد شد. مگر اینکه ثابت شود این اقدام برای حفظ حیات مادر می‌باشد و در هر مورد حکم به پرداخت دیه مطابق مقررات مربوطه داده خواهد شد.

ماده ۶۲۴ اگر طبیب یا ماما یا دارو فروش و اشخاصی که به عنوان طبابت یا مامایی یا جراحی یا دارو فروش اقدام می‌کنند وسایل سقط جنین فراهم سازند و یا مباشرت به اسقاط جنین نمایند به حبس از دو تا پنج سال محکوم خواهند شد و حکم به پرداخت دیه مطابق مقررات صورت خواهد پذیرفت.

بدیهی است معاونت در سقط جنین چنانچه به طرق دیگری غیر از موارد مندرج در ماده ۶۲۳ و ۶۲۴ قانون مجازات اسلامی کتاب تعزیرات صورت گیرد (مثل تحریک یا تشویق دیگری به مضروب و مجروح نمودن زن حامله به قصد سقط جنین وی) مشمول ماده ۱۲۷ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ قرار گرفته و مجازات خواهد شد.

۳-۱-۲-۲-۲ جرایم علیه اموال و مالکیت

طبق ماده ۶۶۴ قانون تعزیرات اقدام به ساخت یا تغییر کلید یا ساختن و تهیه هر نوع وسیله برای ارتکاب جرم به عنوان جرم مستقل شناخته شده که دارای مجازات مستقل می‌باشد.

قانون‌گذار در این ماده صرف ساختن و تهیه وسایل مذکور را که می‌تواند از مصادیق معاونت تلقی گردد را صرف نظر از وقوع یا عدم وقوع جرم و به دلیل اهمیت موضوع در حکم جرم مستقل قرار داده است.

ماده ۶۶۴: هر کس عالماً عامداً برای ارتکاب جرمی اقدام به ساخت کلید یا تغییر آن نماید، یا هر نوع وسیله ای برای ارتکاب جرم بسازد یا تهیه کند به حبس از سه ماه تا یکسال و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.

۴-۱- ۲-۲-۲ جرایم علیه اخلاق و عفت عمومی

قانون‌گذار در بند ب ماده ۶۳۹ قانون مجازات اسلامی (کتاب تعزیرات) مصوب ۱۳۷۵ صرف تشویق افراد به فساد و منافیات عفت را مشمول مجازات های مستقل قرار داده و در واقع معاون را به عنوان مباشر خاص مجازات می کند.

ماده ۶۳۹ قانون مجازات اسلامی : افراد زیر به حبس از یک تا ده سال محکوم می‌شوند و ‌در مورد بند الف علاوه بر مجازات مقرر، محل مربوطه به طور موقت با نظر دادگاه بسته خواهد شد.

الف) کسی که مرکز فساد و یا فحشا دایر یا اداره کند.

ب) کسی که مردم را به فساد یا فحشا تشویق نموده یا موجبات آن را فراهم نماید.

قانون‌گذار در ماده ۶۴۰ ق. مجازات اسلامی نیز برخی از اعمال معاونت (تشویق در ارتکاب بزه) را در حکم بزه مستقل قرار داده و صرف نظر از ارتکاب اصل بزه شخص مذکور را به عنوان مباشر جرم مستقل قابل مجازات دانسته

همچنین طبق ماده ۶۴ قانون تعزیرات اشخاص ذیل به حبس از سه ماه تا یکسال و جزای نقدی از یک میلیون و پانصد هزار ریال تا شش میلیون وریال و تا و۷۴ ضربه شلاق یا به یک یا دو مجازات مذکور محکوم خواهند شد.

۴- هرکس برای تشویق به معامله ی اشیای مذکور در فوق و یا ترویج آن اشیا به نحوی از انحا اعلان و یا فاعل یکی از اعمال ممنوعه ی فوق و یا محل به دست آوردن آن را معرفی نماید.

در این ماده بند ۴ آن که از مصادیق معاونت در جرم است یعنی تشویق به معامله اشیا مذکور یا ترویج آن اشیا را در حکم بزه مستقل تلقی و دارای مجازات خاص قرار داده

۵- ۱-۲-۲-۲ فراری دادن اشخاص توقیف شده یا زندانی

ماده ۵۴۹ قانون مجازات اسلامی مساعدت و تبانی یا تسهیل راه برای فرار زندانی یا شخصی توقیف شده که فی الواقع نوعی معاونت می‌باشد را مورد اشاره قرار داده و در این خصوص معاون در فرار را به عنوان مباشر جرم خاص تلقی نموده است.

ماده ۵۴۹: هر کس مامور حفظ یا مراقبت یا ملازمت زندانی یا توقیف شده ای باشد و مساعدت در فرار نماید یا راه فرار او را تسهیل کند یا برای فرار وی تبانی و مدافعه نماید به ترتیب ذیل مجازات خواهد شد.

۶-۱-۲-۲-۲ کمک به دایر کردن قمارخانه

ماده ۷۰۸ قانون تعزیرات اشاره به دایر کردن قمارخانه یا دعوت مردم جهت قمار به قمارخانه دارد. طبق این ماده چنانچه فردی اعمال مذکور را که از مصادیق معاونت می‌باشد را انجام دهد به عنوان مباشر خاص تلقی نموده که به مجازات مندرج در ماده محکوم خواهد گردید.

ماده ۷۱۰ نیز با اشاره به افرادی که در قمارخانه ها یا اماکن معد برای صرف مشروبات الکلی قبول خدمت نمایند یا به نحوی به دایر کنندگان آن کمک نمایند را در حکم مباشر خاص تلقی و مجازات مستقل در خصوص این افراد تعیین ‌کرده‌است.

فی المجموع قانون‌گذار کمک به دایر دکردن قمارخانه یا اماکن عمومی معد برای صرف مشروبات الکلی و دعوت مردم به قمار در قمارخانه که همگی از مصادیق معاونت می‌باشد را در حکم مباشر خاص تلقی نموده است.

ماده ۷۰۸ قانون تعزیرات: هرکس قمارخانه دایر کند یا مردم را برای قمار به آنجا دعوت نماید به شش ماه تا دو سال حبس و یا از سه میلیون تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم می شود.

ماده ۷۱۰ قانون تعزیرات: اشخاصی که در قمارخانه ها یا اماکن معد برای صرف مشروبات الکلی موضوع ماده ۷۰۱ و ۷۰۵ قبول خدمت کنند یا به نحوی از آن ها به دایر کننده ی این قبل اماکن کمک نمایند معاون محسوب می‌شوند مجازات مباشر در جرم را دارند ولی دادگاه می‌تواند نظر به اوضاع و احوال و میزان تاثیر عمل معاون مجازات را تخفیف دهد.

۳-۲-۲ سیستم معاونت به عنوان کیفیت مشدد

بر اساس سیستم معاونت به عنوان کیفیت مشدد چنانچه جرم در اثر مشارکت چندین نفر انجام گیرد این مشارکت در ارتکاب جرم خود یک کیفیت مشدد است که در تعیین مجازات تاثیر دارد زیرا افرادی که با یکدیگر مشارکت می جویند باعث می‌شوند جرم کامل‌تر و بهتر ارتکاب یابد و از طرفی شانس اینکه این افراد در چنگال عدالت گرفتار آیند کمتر می شود لذا باید برخورد شدیدتری با این افراد صورت گیرد. در قانون مجازات اسلامی کتاب تعزیرات ماده ۶۵۶ یکی از مواردی که باعث می شود سرقت ساده به سرقت مشدده تبدیل شود دو نفر یا بیشتر بودن سارقین درج گردیده (مقایسه مواد ۶۶۱ و ۶۵۶ قانون مجازات اسلامی کتاب تعزیرات)

نتیجه :

از مجموع موارد بحث شده در چرخه ی سیستم ها و مبانی مجرمیت عاریه ای در جرم چنین نتیجه گیری می شود که قانون گذار ما نظریه مجرمیت استعاره ای معاونت در جرم را پذیرفته و آن را به عنوان اصل و مبنای معاونت در جرم می‌داند . از طرفی مقنن به دلیل این که بتواند از قالب خشک و غیر قابل انعطاف قوانین در بعضی از موارد بکاهد با خلاقیت خاصی سایر نظرات را استثنائا پذیرفته و بدین ترتیب عیوب و نواقص سیستم مجرمیت استعاره ای را تا حدودی مرتفع گردانیده است و همان طور که در مباحث قبل بحث شد بیان گردید قانون گذار گاه نظریه مجرمیت معاون بر مبنای کیفیت مشدد و گاه سیستم مجرمیت معاون بر مبنای جرم مستقل را پذیرفته است .

۳-۲ رکن روانی معاونت در جرم