«عذرم پذیر و جُرم به ذیلِ کرم بپوش

عشق است و مفلسی و جوانی و نو بهار»

(همان: ۱۵)
ضرب المثل‌های رایج در مورد عشق
با توجه به این که، مردم ایران، مردمانی ادب دوست و دارای ذوق ادبی خاصی بوده و هستند، از زمان‌های بسیار دور برای موارد مختلف و رخدادهایی گوناگون در جامعه، ضرب المثل‌های مختلف و بسیار زیبا خلق کرده‌اند. که این ضرب المثل‌ها، سینه به سینه، به نسل‌های بعد رسیده است. ایرانیان مردمانی احساسی و عاطفی هستند و عشق برای آنان جایگاه ویژه‌ای دارد. بنلبراین در مورد عشق ضرب المثل‌هایی آفریده‌اند. در زیر به تعدادی از این ضرب المثل‌ها، با تکیه بر کتاب «عشق در مثنوی» سید احمد حسینی کازرونی، اشاره می‌شود.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

اگر کسی در پیری عاشق شود، در مورد او این ضرب المثل به کار می‌برند.
«عشق پیری گر بجنبد، سر به رسوایی زند» (همان: ۱۱).
در مورد نماندن عشق، آن را به مشک تشبیه کرده‌اند، که خیلی زود بوی خوب آن در همه جا می‌پیچد. «عشق و مشک، پنهان نمی‌ماند» (حسینی کازرونی، ۱۳۸۵: ۱۱).
نمونه‌های دیگر که در زیر آورده می‌شود.
«عشق و اشک، جدا نمی‌شود.»
«عشق بر مرده نباشد پایدار.»
«‌عشق را بنیاد بر ناکامی است.»
«عشق است و هزار بد گمانی.»
«عشق و جنون همسایه‌ی دیوار به دیوارند» (همان: ۱۱).
«به عشق شیطان در چاه چهل ذرعی، افعی گرفتن.»
«گر عشق حرم باشد، سهل است بیابان‌ها.»
«به عشق عمر یا معاویه از چاه چهل گزی، مار گرفتن» (همان: ۱۱).
گفتار دوم: عشق از دیدگاه متون اسلامی و اندیشمندان
عشق به معنی محبت شدید و علاقه‌ی خاص است، اما در قرآن کریم کلمه عشق به صراحت نیامده اما در برخی از آیات از معادل‌های معنایی آن یعنی «حُبّ» به معنی دوست داشتن و «وُدّ» به معنی دوستی استفاده شده است.
در نهج البلاغه، نیز عشق به معنی محبت آمده است. در نهج البلاغه از دو نوع عشق (عشق شهوانی، عشق الهی) سخن به میان آمده است، عشق شهوانی، برگرفته از شهوت می باشد که این نوع عشق انسان را از یاد خدا غافل می کند و عشق الهی، عشق و محبتی است که در دل انسان نسبت به خالق به وجود آمده است و باعث شکوفایی عقل و دل انسان می شود.
اندیشمندانی چون شهید مرتضی مطهری و دکتر علی شریعتی نیز بر این باورند که عشق به دو نوع مجازی و حقیقی تقسیم می‌شود. عشق حقیقی همان عشق به خداست و عشق مجازی، عشق ورزیدن به هر چیزی غیر از ذات احدیت می باشد.
عشق از دیدگاه قرآن کریم
عشق، به معنای محبت شدید و علاقه خاص است، اما در قرآن کریم کلمه‌ی عشق به صراحت نیامده، و از مفاهیم دیگری که معنای عشق را می‌رساند، نام برده شده است. در قرآن، عشق کائنات به آفریدگار در جمله «یُسَبحُ لله ما فی اَلسَموات وَ الارض» آورده شده است، از آن جایی که قرآن کتابی معنوی و عمومی برای هر قشر از مردم، اعم از مرد و زن، پیر و جوان، عرب و عجم می‌باشد. بنابراین، به صورت بلیغ و قابل فهم برای عموم نازل شده است، در این کتاب، از عشق به صورت «اشد حبّا» نام برده شده و عشق لطیفه و ودیعه‌ای الهی است که هر دلی طاقت احساس آن را ندارد.
بنابراین اگر پیشوایان دینی ما و یا قرآن، نامی از لغت عشق نبرده‌اند، دلیلی بر انکار یا کفر بودن عشق نیست. شاید یکی دیگر از دلایل عدم وجود کلمه عشق، در قرآن و روایات این است، که در زمان نزول این کتاب کلمه‌ی عشق به وسیله‌ی شعرا، تنها در خدمت فسق و فجور قرار گرفته بود. چنان چه اشعار شعرای آن زمان، محتوایی جز دنیا پرستی، زرق و برق زندگی زود گذر دنیا نداشت.
معادل‌های معنایی عشق در قرآن
الف) به معنی «حُبّ»یعنی دوست داشتن آمده است.
گاهی مردم برای خدا شریک قرار می‌دهند و دچار گمراهی می‌شوند به جز گروهی که به خدا ایمان راسخ دارند، همانا آن گروه، مومنین هستند. چنانچه خداوند در سوره‌ی بقره آیه‌ی ۶۵می‌فرماید: «وَ مِنَ النّاس مَن یَتَّخِذُ مِن دُونِ اللهِ اَندَادَا یُحِبُّونَهُمْ کحُبِّ اللهِ وَ الَّذِینَ آمَنُوا اَشَدُّ حُبّا لِله» (سوره‌ی بقره، آیه‌ی ۶۵).
ترجمه‌ی آیه: برخی از مردم چیزهایی را شریک خدا گرفته‌اند و آنان را مانند خدا دوست دارند اما مومنان خدا را بسیار دوست دارند.
ب) به معنی «وُدّ» دوستی آمده است.
ارتباط بین خداوند و انسانها، ارتباطی دو سویه است. اگر انسان به خدا ایمان بیاورد و کارهای شایسته انجام دهد، این ارتباط باعث به وجود آمدن دوستی و عشق بین خالق و مخلوق می‌شود. این چنین است که خداوند می‌فرماید: «اِنَّ الَّذینَ آمَنوُا وَ عَمِلوُا الصَّالِحَاتِ سَیَجْعلُ لَهُمْ الرَّحْمَنُ وُدّا» (سوره‌ی مریم، آیه‌ی ۹۶).
ترجمه‌ی آیه: خدای رحمان برای کسانی که ایمان بیاورند و عمل صالح انجام دهند، دوستی قرار می‌دهد.
انواع حب که معادل معنایی عشق در قرآن است، می‌توان به دو دسته تقسیم کرد.
حب مقدس
حب نامقدس
۱- حب مقدس: به دوستی‌ای گفته می‌شود که بین خدا و خلق خدا وجود دارد.
در آیاتی از قرآن، افراد مومن محبوب خدا دانسته شده‌اند.
«اِنَّ اللهَ یُحِبُّ الْمُتَوَکِّلینَ» (سوره‌ی آل عمران، آیه‌ی ۱۵۹).
«وَالله یُحِبُّ الصابِرینَ» (سوره‌ی آل عمران، آیه‌ی ۱۴۶).
و همچنین در آیاتی از قرآن مجید از کسانی که حب به خدا داشته باشند، ستایش شده و بیان شده است که خدا نیز به آنان حب دارد.
«قُلْ اِنْ کُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللهُ فَاتَّبعُونی یُحْبِبْکُمُ اللهُ وَ یَغْفِرْلَکُمْ ذُنُوبَکُمْ وَ اللهُ غَفُورٌ رَحیمٌ» (سوره‌ی آل عمران، آیه‌ی ۳۱).
ترجمه‌ی آیه: ای پیامبر، بگو اگر خدا را دوست دارید، از من پیروی کنید تا خدا نیز شما را دوست داشته باشد و گناهانتان را بیامرزد، خدا، آمرزنده و مهربان است.
۲- حب نامقدس: به دوستی‎هایی گفته می‌شود که به امور ناپایدار دنیوی و غیر خدا تعلق داشته باشد چنان چه خداوند در قرآن کریم این موارد دوستی‌ها را به صراحت آورده است.
– حب به بت‌ها:
«وَ مِنَ الناس مَنْ یَتَّخِذُ مِن دُونِ اللهِ اَندادا یُحِبُّونَهُمْ کَحُبِّ اللهِ وَالَّذینَ امَنُوا اَشَدُّ لِلهِ وَ لَوْ یَرَی الَّذینَ ظَلَمُوا اِذْ یَرَوْنَ العَذَابَ اَنَّ الْقُوّه لِلّهِ جَمیعاً و اَنَّ اللهَ شَدِیدُ الْعَذَابِ» (سوره‌ی بقره، آیه‌ی ۱۶۵).
ترجمه‌ی آیه: برخی از مردم چیزهایی را شریک خدا گرفته‌اند و آنان را مانند خدا دوست دارند اما مومنان خدا را بسیار دوست دارند. کاش کسانی که ستم کردند، عذاب را می‌دیدند، می‌دیدند که قدرت به طور مطلق برای خداست و خدا به سختی عذاب می‌کند.
– حب به فحشا:
«اِنَّ الَّذِینَ یُحبُّونَ انْ تَشیعَ الفاحِشَهُ فی الَّّذینَ آمَنُوا لَهُمْ عَذَابُ اَلِیمُ فی الدُّنْیا و اَلاَخِرَه» (سوره‌ی نور، آیه‌ی ۱۹).