از منظر شرکت‌های بورس به منظور سنجش عملکرد خود با سایر شرکت‌های فعال در بازار سرمایه بالاخص شرکت‌های فرابورسی، شرکت‌های بورسی، شرکت‌های بورسی-فرابورسی و یا شرکت‌های فعال در بازار پایه این پژوهش حائز اهمیت می باشد.
از دیدگاه خود شرکت‌های صنعت خودرو و صنعت شیمیایی فرایند سنجش ریسک می تواند موجب گردد که شرکت‌ها بایکدیگر مورد مقایسه قرار گیرند و هر کدام از این شرکت‌ها که ریسک و بازده معقولی داشته باشد، توانایی سرمایه‌پذیری بالایی را در کنار ریسک معقول خود داشته باشند.
از منظر سرمایه‌گذاران، سنجش ریسک شرکت‌های بورسی موجب افزایش اطمینان خاطر فرد سرمایه‌گذار در اطمینان حاصل نمودن از کارایی شرکت‌های صنایع مورد نظر در امر سرمایه‌گذاری می شود. با توجه به این که هدف از سرمایه‌گذاری قبل از هر گونه کسب بازده، حفظ اصل سرمایه می باشد، بنابراین در صورت عدم آگاهی از میزان ریسک سرمایه‌گذاری، سرمایه‌گذران با خطر از دست دادن اصل سرمایه مواجه خواهند شد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

از منظر نظارت بر عملکرد شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران در دو صنعت خودرو و شیمیایی، در واقع عملکرد تمامی شرکت‌های ارائه شده، از جمله شرکت‌هایی که اوراق بهادار منتشره توسط آنها سهام می باشد برای این سازمان از اهمیت خاصی برخوردار است.
۱-۴- اهداف پژوهش
سنجش ریسک و رتبه بندی شرکت‌های زیرگروه صنعت خودرویی بورس اوراق بهادار بوسیله ی معیار تسلط تصادفی.
سنجش ریسک و رتبه بندی شرکت‌های زیرگروه محصولات شیمیایی بورس اوراق بهادار بوسیله‌ی معیار تسلط تصادفی.
تعیین مرتبه تسلط(تسلط تصادفی مرتبه اول، تسلط تصادفی مرتبه دوم، تسلط تصادفی مرتبه سوم) شرکت‌های صنعت خودرو بر یکدیگر.
تعیین مرتبه تسلط(تسلط تصادفی مرتبه اول، تسلط تصادفی مرتبه دوم، تسلط تصادفی مرتبه سوم) شرکت‌های محصولات شیمیایی بر یکدیگر.
مقایسه‌ی میان رتبه بندی‌های بدست آمده با بهره گرفتن از تسلط تصادفی، انحراف معیار، انحراف معیار نامطلوب و نیم واریانس.
۱-۵- سوالات پژوهش
با توجه به موضوع پژوهش، این پژوهش سوال محور می باشد و فرضیه برای آن متصور نیست. در این پژوهش به دنبال پاسخگویی به سوالات زیر هستیم:
سوال اول: تسلط شرکت‌های زیر گروه محصولات خودرویی و شیمیایی بر یکدیگر به تفکیک مرتبه تسلط (تسلط تصادفی مرتبه اول، تسلط تصادفی مرتبه دوم، تسلط تصادفی مرتبه سوم) چگونه است؟
سوال دوم: رتبه بندی شرکت‌های صنعت محصولات خودرویی و شیمیایی بر اساس ریسک با بهره گرفتن از معیار تسلط تصادفی چگونه است؟
سوال سوم: رتبه بندی شرکت‌های صنعت خودرو و صنعت محصولات شیمیایی بر اساس انحراف معیار و انحراف معیار نامطلوب چگونه است؟
سوال چهارم: رتبه بندی شرکت‌های صنعت خودرو و صنعت محصولات شیمیایی بر اساس نیم واریانس چگونه است؟
سوال پنجم: آیا میان نتایج سنجش ریسک شرکت‌های خودرویی و شیمیایی، با معیار تسلط تصادفی، انحراف معیار و انحراف معیار نامطلوب ارتباط معناداری وجود دارد؟
سوال ششم: آیا میان نتایج سنجش ریسک شرکت‌های خودرویی و محصولات شیمیایی، با معیار تسلط تصادفی و نیم واریانس ارتباط معناداری وجود دارد؟
۱-۶- نوع پژوهش
این پژوهش از نقطه نظر بررسی داده ها از نوع پس- رویدادی می باشد. بر اساس اهداف پژوهش، این پژوهش از نوع کاربردی است. از نظر روش این پژوهش از نوع توصیفی- همبستگی است.
۱-۶-۱- قلمرو موضوعی پژوهش
قلمرو موضوعی این پژوهش سنجش ریسک و رتبه بندی شرکت‌های صنعت خودرویی و شیمیایی با بهره گرفتن از معیار تسلط تصادفی و مقایسه با انحراف معیار، انحراف معیار نامطلوب و نیم واریانس می باشد.
۱-۶-۲- قلمرو مکانی پژوهش
قلمرو مکانی این پژوهش شرکت‌های صنایع خودرویی و شیمیایی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران که قبل از سال ۱۳۹۳ فعالیت خود را آغاز کرده اند.
۱-۶-۳- قلمرو زمانی پژوهش
قلمرو زمانی این پژوهش از ابتدای سال ۱۳۹۳ تا انتهای اسفند ۱۳۹۳ در نظر گرفته شده است. به عبارت دقیق تر در این پژوهش اقدام به مشاهده و بررسی ریسک هفتگی شرکت های زیر گروه صنعت خودرویی و زیر‌گروه محصولات شیمیایی در ۵۲ هفته سال شده که از فروردین ماه سال ۱۳۹۳ شروع می شود و به اسفند ماه سال ۱۳۹۳ ختم میشود.
۱-۷- نوآوری پژوهش
نظریه ی برتری تصادفی به عنوان یکی از نظریه‌های مطرح در حوزه ی اقتصاد مالی، اخیراً توجه بسیاری را در حوزه مطالعات تجربی به خود جلب کرده است. در واقع برتری تصادفی شکلی از اولویت‌بندی تصادفی است که در نظریه‌ی تصمیم‌گیری مورد استفاده قرار گرفته و به موقعیت‌هایی اشاره دارد که بر اساس آن یک سبد سرمایه گذاری (با یک توزیع احتمال نتایج مورد انتطار) می تواند بر سبد سرمایه‌گذاری دیگر بر مبنای ترجیح‌های مربوط به نتایج، برتری داشته باشد. در اغلب منابع و کتب مربوط به اقتصاد مالی به مفهوم برتری تصادفی از منظر یک نظریه ی رفتاری در حوزه ی مالی پرداخته شده است. در همین حال مطالعات تجربی اندکی در زمینه‌ی کارکرد‌های این نظریه در حوزه‌ی مالی انجام شده است.
همچنین پژوهش‌هایی در زمینه ی سنجش ریسک با بهره گرفتن از شاخص‌های نظریه‌ی سنتی و مدرن پرتفوی انجام گرفته است اما تا به حال در ایران برای سنجش ریسک با بهره گرفتن از معیار تسلط تصادفی در یک صنعت و زیر گروه خاص از شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران، تحقیقی انجام نشده است. تسلط تصادفی به دلیل نداشتن مفروضات خاصی مثل نرمال بودن توزیع که به عنوان محدودیت در سایر نسبت‌ها شناخته می شود، نسبت به سایر معیارها می تواند معیار مفیدی در سنجش ریسک تلقی شود. نوآوری دیگر این پژوهش مقایسه نتایج حاصله از معیار تسلط تصادفی با انحراف معیار، انحراف معیار نامطلوب و نیم واریانس به عنوان معیارهای متداول سنجش ریسک می باشد.
۱-۸- استفاده کنندگان از نتایج پژوهش
نتایج این پژوهش می تواند مورد استفاده اشخاص حقیقی و حقوقی زیر قرار گیرد:
نتایج این پژوهش در مرحله اول می تواند برای شرکت‌های زیر گروه خودرویی و شرکت‌های محصولات شیمیایی بورس اوراق بهادار که جمعاً حدود پنجاه شرکت هستند حائز اهمیت باشد. این نتایج می تواند از دیدگاه شرکت‌های بورسی معیاری برای سنجش ریسک خود نسبت به سایر شرکت‌های هم گروه خود مورد استفاده قرار گیرد و به عنوان یک ساز و کار باز‌خوردی و کنترلی عمل کند و برای تغییر استراتژی‌های شرکت مورد استفاده قرار گیرد. از طرف دیگر این نتایج برای شرکت‌ها به عنوان معیاری برای سنجش ریسک و نحوه‌ی عملکرد مدیران شرکت‌ها قابل استفاده است و به واسطه‌ی نتایج حاصله از ارزیابی می توانند به ارزیابی نحوه مدیریت و کارایی شرکت بپردازند.
قشر دیگری که از عناصر اصلی بازار سرمایه می باشند و می‌توانند از نتایج این پژوهش منتفع شوند سرمایه‌گذاران هستند که با مطلع بودن از میزان ریسک شرکت‌های صنعت خودرو و صنایع شیمیایی و ایجاد شفافیت در بین شرکت‌ها از یک سو با اطمینان خاطر بیشتری دست به انتخاب می زنند و از سوی دیگر به سرمایه‌گذاری تشویق می‌شوند و به صورت کلی می‌توان بیان کرد که نتایج این پژوهش راهنمایی برای سرمایه‌گذاران است.
فعالان بازار سرمایه و دانشجویان علوم مالی جهت آشنایی بیشتر با معیار تسلط تصادفی و بکارگیری آن در تحقیقات و مطالعات آتی خود.
۱-۹- تعاریف نظری واژگان کلیدی
ریسک: ریسک یک دارایی عبارت است از تغییر احتمالی بازده آتی ناشی از آن دارایی و به عبارتی ریسک میزان اختلاف میان بازده واقعی سرمایه‌گذاری با بازده مورد انتظار می باشد(گرونینگ،۱۹۹۹).
تسلط تصادفی
معیار تسلط تصادفی یک مدل جامع برای انتخاب در شرایط عدم اطمینان است که مطلوبیت مورد‌انتظار را حداکثر می کند. این معیار تابع چگالی را برای نشان دادن ویژگی‌های یک توزیع مورد استفاده قرار می دهد. در مقایسه دو گزینه سرمایه‌گذاری در یک زمان، تسلط تصادفی وجود گزینه که احتمال دارد پاداش بیشتری را داشته باشد تعیین می‌کند. در این رویه هر پرتفویی که توسط پرتفوی دیگر تحت تسلط قرار گیرد از منطقه موجه خارج می شود. این روند ادامه پیدا می کند تا زمانی که مرز کارایی پرتفوی‌هایی که تحت تسلط قرار گرفته اند شکل گیرد(ترجمان و راعی، ۱۳۹۰).
بورس اوراق بهادار تهران^[۱]
بورس اوراق بهادار تهران در بهمن‌ماه سال ۱۳۴۶ بر پایه قانون مصوب اردیبهشت ‌ماه ۱۳۴۵ تأسیس شد. اما ریشه های ایجاد بورس اوراق بهادار در ایران به سال ۱۳۱۵ بازمی‌گردد. در این سال یک کارشناس بلژیکی به نام ران لوترفلد به همراه یک کارشناس هلندی، به درخواست دولت وقت ایران، درباره تشکیل بورس اوراق بهادار مطالعاتی نمودند و طرح تأسیس و اساسنامه آن را تنظیم کردند. در همان سال‌ها یک گروه کارشناسی در بانک ملی نیز به مطالعه موضوع پرداختند و در سال ۱۳۱۷ گزارش کاملی درباره جزئیات مربوط به تشکیل بورس اوراق بهادار تهیه کردند. اما آغاز جنگ جهانی دوم فرصت ادامه‌ی فعالیت را از کارشناسان گرفت. از سرگیری مطالعات در این زمینه به فرصت مناسب‌تری نیاز داشت که این فرصت پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و حاکم شدن آرامش نسبی بر ایران برای اتاق بازرگانی،اتاق صنایع و معادن،بانک مرکزی و وزارت بازرگانی ایجاد شد تا چند سالی را به بررسی پیرامون این بازار و شرایط ایران برای تشکیل آن بپردازند.
نیم وایانس
رویکرد در چارچوب سبد سرمایه‌گذاری در اندیشه‌های شارپ و مارکوئیتز، روند تکاملی پیمود و کاربرد ریاضی دقت سرمایه‌گذاران را در انتخاب سبد سهام افزایش داد. مدل‌های مختلفی برای هدایت سرمایه‌گذاران با کمک برنامه‌ریزی ریاضی ارائه گردیده‌اند. مارکوئیتز^[۲](۱۹۵۲) با پیشنهاد مدل که حداقل کردن واریانس به همراه حداکثر شدن بازده است، آغازگر این راه بود و با پیشنهاد مرز کارا برای سرمایه‌گذاران با توجه به پذیرش ریسک مختلف را یاری کرد. بعدها (۱۹۵۹) وی نیم واریانس را جایگزین واریانس نمود. نیم واریانس در واقع ارزش مورد انتظار مجدور انحراف منفی نتایج ممکن از بازده مورد انتظار را نشان می دهد که نشان گر انحراف پایین نرخ بازده مورد انتظار می باشد. بنابراین واریانس هر انحرافی را از بازده مورد انتظار نشان می دهد، در حالی که نیم واریانس تنها انحراف منفی و پایینی از بازده مورد انتظار را مورد توجه قرار می دهد. به همین دلیل سرمایه‌گذاران نیم واریانس را نسبت به واریانس بیشتر ترجیح می دهند.
۱-۱۰- ساختار کلی پژوهش
این پژوهش در پنج فصل تدوین گردیده است. در فصل اول همان‌گونه که از نظر گذراندیم، به کلیات پژوهش، اهمیت و هدف از انجام پرداختیم. فصل دوم به بحث در رابطه با مبانی نظری شامل بررسی شرکت‌های گروه خودرویی و شیمیایی، معیارهای سنجش ریسک شرکت‌ها بالاخص معرفی معیار تسلط تصادفی و به تشریح تسلط تصادفی نوع اول، تسلط تصادفی نوع دوم و تسلط تصادفی نوع سوم پرداخته شده است و در پایان فصل دوم به ارائه پژوهش‌های انجام گرفته داخلی و خارجی در زمینه‌ی سنجش ریسک و با تاکید بر معیار تسلط تصادفی پرداخته شده است. فصل سوم روش‌شناسی پژوهش می باشد که پس از بیان خلاصه‌ای اجمالی از روند پژوهش به تعریف متغیر‌ها و ارائه‌ آزمون مورد استفاده برای سنجش ریسک پرداخته شده است. فصل چهارم به تجزیه و تحلیل نتایج حاصل از سنجش ریسک و یافتن پاسخ برای پرسش‌های پژوهش با توجه به نتایج بدست آمده اختصاص دارد.
در فصل پنجم، نتایج یافته‌ها ارزیابی شده است و پس از خلاصه و نتیجه‌گیری به بیان پیشنهاد‌هایی برای فعالان بازار سرمایه و پژوهش‌های آتی پرداخته شده است و در نهایت محدودیت‌های پژوهش بیان شده است.

جنبه مثبت یا مزیت این مدل روش آسان آن در اجرا است همچنین اعتبار ارزیابی آن بالاتر است.
نقطه ضعف این مدل آن است که تجزیه و تحلیل در رابطه با انتظارات صورت نمی­گیرد. در نتیجه اطلاعات در رابطه با اینکه چه نقاطی از کیفیت دارای ضعف است و باید بهبود یابد از بین می­روند (گرونروس , ۲۰۰۰).
۲-۱۳-۲-۳SERVIMPERF ^[۷۵]
مدل فوق برای قضاوت در رابطه با کیفیت از دو جزء اصلی استفاده می­ کند.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

جزء ارزیابی یا اثر گذار خدمات واقعی شرکت
جزء اهمیتی
این دو جزء برای هر کدام از خدمات ارائه شونده سازمان پرسیده می­ شود و برای بدست آوردن کل قضاوت مشتری نیز استفاده می­ شود.
همانطور که در جدول(۲-۲) نشان داده شده است در این مدل از دو مقیاس مجرد برای ارزیابی کیفیت خدمات استفاده شده است:
جدول۲-۲- مقیاس هایSERVIMPERF (گرونروس , ۲۰۰۰)

من با این ایده موافقم
کاملا ابدا

نیروی فروش قادر به ارائه اطلاعات مفیدی در رابطه با بعضی محصولات شرکت است

۷ ۶ ۵ ۴ ۳ ۲ ۱

کاملا با اهمیت کاملا بی اهمیت

توانایی نیروی فروش در رابطه با محصولات دیگر

۷ ۶ ۵ ۴ ۳ ۲ ۱

همانطور که تشریح شد در این مدل­ها به جای مقیاس دوتایی از دو مقیاس مجرد استفاده خواهد شد که به وسیله آنها اهمیت خدمات ارائه شده و کیفیت خود خدمات ارائه شده سنجیده خواهد شد.
مفهوم مدل بر اساس این فرض می­باشد که ویژگی­ها از ویژگی­های دیگر معنی­دار­ترند (با اهمیت­ترند). به عبارت دیگر هر ویژگی به صورت متفاوتی مرور و درک می­ شود.
مزیت این مدل این است که ممکن است در چشم به هم زدن دریافت که شرکت کجا قوی است و کجا مدیریت کیفیت باید سریع عمل نماید.
یکی از معایب این مدل این است که سنجش اهمیت اجزاء آسان نیست. همچنین باید عنوان نمود که به منظور استفاده از این مدل چون از دو مقیاس مجرد استفاده می­ شود تعداد سؤالات آن نسبت به مدلSERVPERF خیلی زیادتر است. البته این عیب خود مزیتی دارد و آن این است که احتمال کسب اطلاعات زیادتری وجود دارد (گرونروس , ۲۰۰۰).
۲-۱۳-۲-۴ شاخص رضایت مشتری^[۷۶]
در طبقه بندی که ارائه شد روش­های حادثه مدار به عنوان روش­هایی غیر قابل کامپیوتری شدن طبقه بندی شدند و روش­های ویژگی مدار جزء روش­های قابل کامپیوتری شدن طبقه بندی شدند. شاخص رضایت مشتری جزء هر دو روش طبقه بندی می­ شود.شاخص رضایت مشتری روشی است که می­توان قابل برنامه ریزی باشد و به همین دلیل شاخص رضایت مشتری جزء روش­های قابل کامپیوتری شدن است.
شاخص رضایت مشتری عددی که میزان ایجاد رضایت مشتری را در دوره­ای از زمان مشخص میکند. CSI برای دوره­ای از زمان محاسبه می­ شود که اجازه مقایسه این شاخص ­ها را در دوره­ های متعددی از زمان می­دهد.
برای محاسبه شاخص رضایت مشتری باید تجزیه و تحلیل شود که کدام یک از انتظارات در ارتباط با بازار و یا عملکرد شرکت هستند.
گام بعدی تعیین درجه بندی کیفیت (درجه ای که کیفیت باید باشد) در همه نواحی شرکت است. ضریب نرخ اهمیت مشتریان با درجه­ای که کیفیت باید باشد، شاخصی که رضایت باشد را حاصل می­ کند که به صورت درصد محاسبه می­ شود. این روش محاسبه شاخص رضایت بر اساس تقاضاهای مشتریان می­باشد (ویلالبس ,۲۰۰۰).
۲-۱۴ ریشه و اهدافQFD
نیاز به ابزاری چون QFD از دو هدف متناسب با هم نشأت گرفته است. این اهداف با مشتریان یک محصول شروع و به تولیدکنندگان خاتمه می­یابد. این دو هدف عبارتند از (ریول و همکاران ، ۱۹۹۷):
تبدیل نیازها و خواسته­ های مشتری از محصول به مشخصه­های کیفی در مرحله طراحی
گسترش مشخصه­های کیفی شناسایی شده در مرحله طراحی به سایر فرایندها تولید و توسعه و تکوین محصول با بهره گرفتن از تعیین و برقراری نقاط کنترلی و بازرسی قبل از شروع تولید
در صورت دستیابی به اهداف فوق، نتیجه امر چیزی جز تطابق محصول طراحی و تولید شده با نیازهای مشتری نیست. در آغاز و پیش از تکوین QFD از جدول کیفی^[۷۷] به منظور تبدیل خواسته­ های مشتری به ویژگی­های کیفی استفاده می­شد. ساختار ماتریسی و طبیعت شماتیک آنها کمک بسیاری در راستای نیل به اهداف فوق می­نمود. دنبال کردن ماتریس­های جداول کیفی، مشخصه­های کیفی را به عملیات تولیدی سازمان مرتبط می­ساخت. این رویکرد، یعنی گسترش مشخصه­های کیفی به تمامی مراحل و فرایندهای توسعه محصول از طراحی تا تولید نهایی به ” گسترش عملکرد کیفیت ” موسوم گشت.
مبنا و اساس ساختار ماتریسیQFD کنونی به همان جداول کیفی برمیگردد. جداول کیفی برای نخستین بار در سال ۱۹۷۲ در صنایع کشتی سازی در کوبه ژاپن توسط یوجی آکائو^[۷۸] به منظور طراحی تانکرهای کشتی مورد استفاده قرار گرفت.
مفهوم ” گسترش عملکرد کیفیت ” برای اولین بار توسط آکائو در سال ۱۹۶۶ مطرح شد و در سال ۱۹۶۹ در قالب یک مقاله علمی توسط وی انتشار یافت. آکائو در ادامه مطالعات و تحقیقات خود در مورد QFD، در آوریل ۱۹۷۲ اقدام به ارائه ایده خود در مورد مفهوم گسترش عملکرد کیفیت در قالب یک سیستم و با عنوان سیستم هینشیتسو تینکی^[۷۹] نمود. نقطه عطف تکامل روش QFD در سال ۱۹۷۸ با انتشار کتابی با عنوان «QFD: یک رویکرد مشتری مدار به برنامه ریزی و توسعه کیفیت^[۸۰]» از سوی آکائو و می زونو^[۸۱] همراه بود. با آشنایی بیش از هشتاد تن از مدیران تضمین کیفیت شرکت­های آمریکایی با QFD که توسط آکائو در یک دوره آموزشی چهار روزه در سال ۱۹۸۳ انجام شد، مفاهیمQFD برای اولین بار در آمریکا مطرح شد. فورد ضمن استفاده ازQFD در طراحی قطعات خودرو در زمره اولین پیشگامان استفاده از این ابزار در آمریکا قرار گرفت (ریول و همکاران ، ۱۹۹۷).
QFD امروزه به طور موفقیت­آمیزی در صنایع خودرو، الکترونیک، لوزم خانگی، نساجی و وسایل ساختمان توسط شرکت­هایی نظیر جنرال موتور، مزدا، فورد، موتورولا، زیراکس، کوداک، IBM^[82] ، AT&T^[83] استفاده می­ شود (هاسر و کلاسینگ ، ۱۹۸۸). ایتالیا اولین کشور اروپایی بود که QFD را اجرا کرد. صنایع تایوان در سال ۱۹۸۲ با QFD آشنا شدند و آشنایی برزیل با QFD در سال ۱۹۸۹، کره در سال ۱۹۷۸ و چین در سال ۱۹۹۴ انجام گرفت (آکائو ، ۱۹۹۴). از جمله نخستین شرکتی که به طور گسترده ازQFD استفاده نمود می­توان شرکت بزرگ تویوتا را نام برد. این سیستم از سال ۱۹۷۷ میلادی در این شرکت به کار گرفته شد که نتایج بسیار چشم گیری حاصل شد. بین ژانویه ۱۹۷۷ تا آوریل ۱۹۸۴، چهار نوع اتومبیل جدید به بازار عرضه کرد. از ابتدای سال ۱۹۷۷ تا اکتبر ۱۹۷۹، تویوتا ۲۰ % کاهش در هزینه­ های راه اندازی تولید، تا نوامبر ۱۹۸۲، ۳۰ % کاهش و مجموعا ۶۱ % کاهش تا آوریل ۱۹۶۴ گزارش کرد. جالب اینجاست که کادیلاک مدل ۹۲ کلا توسط روشQFD برنامه ریزی و طراحی شده است و سبب شد که جایزه مالکوم بالدریج^[۸۴] را درآن سال از آن خود نماید (ایوانس و لیندسی^[۸۵]، ۲۰۰۷). در آمریکا، دو مرجع اصلی برای آموزش بیشتر در زمینه QFD وجود دارد، مؤسسه GOALQPC^[86] در ماساچوست و مؤسسه ASI^[87] واقع در میشیگان. این دو مرجع مدل­های خاصی برایQFD ایجاد کرده ­اند (ریول و همکاران , ۱۹۹۷).

نتایج مدل DEA دو مرحله ای نه تنها یک امتیاز بازده کلی را ارائه می دهد، بلکه یک امتیاز کارایی را برای هر مرحله منحصر بفرد هم نتیجه می دهد. (Chen et al., 2010)

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

ساختار شبکه ای عمومی دو مرحله ای شکل ۲-۸ را در نظر بگیرید. با توجه به تحقیق چن و ژو (۲۰۰۴) و کائو و هانگ (۲۰۰۸) فرض کنیم که هرj=1,…,n )) DMU_j، برای مرحله اول m ورودی x_ij (i=1,…,n) و D تا خروجی(d=1,…,D) Z_dj دارد. این D خروجی، ورودی های مرحله دوم و مقادیر میانی تلقی می شوند. خروجی های مرحله دوم y_rj ها هستند ((r= 1,…,s. برای هر DMU_j کارایی مرحله اول را با و کارایی مرحله دوم را با نشان می دهیم. با بهره گرفتن از مدل DEA چارنز و همکاران و با فرض بازده به مقیاس ثابت، کارایی مراحل اول و دوم به صورت زیر محاسبه می گردد:
و
که و و و ، وزن های نا منفی هستند که بین آنها می تواند با مساوی باشد.
j=1,…,n DMU_j
Stage1
Stage2
r= 1,…,s y_rj d=1,…,D Z_dj i=1,…,n x_ij
شکل ۲-۸ فرایند دو مرحله ای(Cook et al., 2010)
۲-۹-۱ انواع مدل های DEA برای ارزیابی فرایندهای دو مرحله ای
Cook و همکاران در تحقیقی در سال ۲۰۱۰ انواع مدل های مختلف DEA برای اندازه گیری کارایی فرایندهای شبکه ای دو مرحله ای را به ۴ دسته زیر طبقه بندی کردند:
-رویکرد DEA استاندارد -رویکرد DEA شبکه ای
-رویکرد تجزیه کارایی -رویکرد تئوری بازیها
۲-۹-۱-۱ رویکرد DEA استاندارد
در این رویکرد بطور ساده از مدل DEA استاندارد استفاده می شود یعنی دو جریان DEA مجزا برای دو مرحله به ترتیب ۱ و ۲، برای محاسبه و بکار برده می شود. چنین رویکردی نمی تواند با داده های میانی (Z_dj) به درستی عمل کند. بطور مثال اگر مرحله اول را کارا و مرحله دوم را ناکارا در نظر بگیریم، هنگامی که مرحله دوم عملکردش را از طریق کاهش ورودی های Z_dj تحت یک مدل DEA ورودی محور، بهبود می دهد، کاهش Z_dj ممکن است مرحله اول را ناکارا کند.
۲-۹-۱-۲ رویکرد تجزیه کارایی
این روش به این دلیل که مقادیر کارایی بخشی و را به ترتیب برای مرحله ۱ , ۲ ارائه می دهد، مفید است و برای تعریف کارایی کل فرایند دو مرحله ای به صورت یا ، مناسب است. از آنجا که و ، لذا سیستم زمانی کارا خواهد بود که .
۲-۹-۱-۳ رویکرد DEA شبکه ای
در دو رویکرد فوق فقط مقادیر میانی، ورودی های مرحله دوم هستند. ورودی های مستقل دیگری برای مرحله دوم وجود ندارد. در حالیکه انواع دیگری از فرایندهای دو مرحله ای و حتی DMU هایی با ساختارهای شبکه ای وجود دارد که در آنها علاوه بر مقادیر میانی، ورودی های دیگری هم وارد مرحله دوم می گردد.
۲-۹-۱-۴ رویکرد تئوری بازیها^[۱۶]
چهارمین نوع از رویکردها از مفهوم تئوری بازیها استفاده می کند که توسط Liang و همکاران در سال ۲۰۰۶ مطرح شد. آنها دو مدل بازی همکاری و غیر همکاری را برای بررسی عملکرد زنجیره تأمین با دو عضو (فروشنده و خریدار) بکار بردند. (Liang et al., 2006)
در ادامه، مدل های دو مرحله ای را به دو صورت مورد مطالعه قرار می دهیم: مدل غیر همکاری^[۱۷] و مدل همکاری^[۱۸]
۲-۹-۱-۴-۱ مدل غیر همکاری DEA دو مرحله ای
مدل غیر همکاری به صورت ساختار رهبر- پیرو مدلسازی می شود. (Liang et al., 2006)
این مدل می تواند به دو حالت باشد. حالت اول به این صورت است که زیر واحد در مرحله اول به عنوان رهبر و زیر واحد در مرحله دوم به عنوان پیرو می باشد. در حالت دوم، زیر واحد در مرحله دوم به عنوان رهبر و زیر واحد در مرحله اول به عنوان پیرو می باشد. (Zha & Liang, 2010)
در ساختار رهبر- پیرو، ابتدا رهبر ارزیابی می شود و سپس پیرو با بهره گرفتن از اطلاعات مربوط به کارایی رهبر، ارزیابی می شود. (Liang et al., 2006)
۲-۹-۱-۴-۲ مدل همکاری DEA دو مرحله ای
در ساختار همکاری، کارایی مشترک که به صورت میانگین امتیازات کارایی فروشنده و خریدار مدلسازی می شود، حداکثر شده و هر دو عضو زنجیره تأمین بصورت همزمان ارزیابی می شوند.(Liang et al., 2006)
بنابراین، تحت فرض همکاری هر دو مرحله بطور مساوی برای کل زنجیره تأمین مهم محسوب می شوند، هردو بخش با هم همکاری می کنند و می خواهند کارایی کل و کارایی های بخش هایشان را مشترکاٌ افزایش دهند. کارایی های بخشی بطور همزمان ارزیابی می شوند و کارایی کل مساوی است با میانگین کارایی مراحل منفرد. (Halkos et al., 2011)
۲-۱۰ مدل تحقیق
مدلی که در این پژوهش بکار می بریم، بر اساس مدل Yan وChen (2011) می باشد، که در شکل (۲-۹) همراه با ورودی ها و خروجی های پیشنهادی، نمایش داده شده است. ما یک مدل DEA شبکه ای را برای ارزیابی کارایی زنجیره دو مرحله ای (تأمین کننده-تولیدکننده) در صنعت خودروی ایران بکار میبریم.

شکل ۲-۹ زنجیره تامین دو مرحله ای (Chen & Yan, 2011)
همانگونه که مشاهده می شود، ورودی های اولیه تأمین کننده عبارتند از هزینه مواد، تعداد کارکنان، هزینه قالبگیری و هزینه ماشین کاری، خروجی های آن تعداد و قیمت فروش هر قطعه است که در مرحله دوم ورودی های خودروساز نیز می باشند و خروجی نهایی تولید کننده سود و هزینه تعمیرات هر قطعه است.
همانطور که در فصل۱ بیان شد، زنجیره های تأمین می توانند تحت دو مکانیزم متمرکز و غیر متمرکز کنترل شوند که در این تحقیق مکانیزم کنترلی متمرکز^[۱۹] برای برخورد با تعاملات درونی زنجیره تأمین اتخاذ می شود. همچنین در تحقیق حاضر، از مدل مضربی CCRورودی محور بهره گرفته می شود.
در ادامه واحدهای مرجع^[۲۰] هریک از واحدهای ناکارا را مشخص کرده و از رتبه بندی کارایی متقاطع برای رتبه بندی واحدهای کارا استفاده می کنیم. در فصل سوم بطور مفصل تر به تشریح این مطالب می پردازیم.
فصل سوم:
روش اجرای تحقیق
۳-۱ مقدمه
پایه هر علمی، روش شناخت آن است و اعتبار و ارزش قوانین علمی به روش شناختی مبتنی است که در آن علم به کار می رود. دستیابی به هدفهای تحقیق میسر نخواهد بود مگر زمانی که جستجوی شناخت با روش شناسی درست صورت پذیرد. روش تحقیق مجموعه ای از قواعد، ابزار و راه های معتبر و نظام یافته برای بررسی واقعیتها، کشف مجهولات و دستیابی به راه حل مشکلات است. (خاکی، ۱۳۸۶، ۲۰۱-۱۹۳)
در این بخش از پژوهش به تفکیک، تمامی موارد مذکور در فصل اول را بطور مفصل تشریح می کنیم.
۳-۲ روش تحقیق
همانطور که در فصل اول بیان شد، این تحقیق از حیث هدف، یک تحقیق کاربردی است. تحقیقات کاربردی، تحقیقاتی اند که نظریه ها، قانونمندیها، اصول و فنونی که در تحقیقات بنیادی تدوین می شوند را برای حل مسائل اجرایی و واقعی به کار می گیرند. این نوع تحقیقات بیشتر بر موثرترین اقدام تأکید دارند و علتها را کمتر مورد توجه قرار می دهند، این تأکید بیشتر به واسطه آن است که تحقیقات کاربردی به سمت کاربرد عملی دانش هدایت می شود. (خاکی، ۱۳۸۹، ۲۰۲)
بر اساس اجرا یک تحقیق میدانی است. این نوع تحقیق بررسی های علمی غیر آزمایشی هستند که هدفشان، کشف روابط و تعامل بین متغیرهای گوناگون در ساختارهای اجتماعی و سازمان واقعی است. به طور کلی هر مطالعه علمی بزرگ یا کوچکی که روابط را به طور نظام یافته دنبال می کند، فرضیه ها را بیازماید و غیر آزمایشی باشد و در شرایط زندگی واقعی مانند جوامع محلی کارخانه ها، سازمان ها و موسسات اجرا گردد مطالعه میدانی تلقی می شود. (خاکی، ۱۳۸۹، ۲۱۶)
از حیث روش و نحوه نگهداری اطلاعات یک تحقیق توصیفی است. تحقیق توصیفی شامل جمع آوری اطلاعات برای آزمون فرضیه یا پاسخ به سوالات مربوط به وضعیت فعلی موضوع مورد مطالعه می شود و لازم به ذکر است که یک تحقیق توصیفی آنچه را که هست، توصیف و تفسیر می کند و به شرایط یا روابط موجود فرایندهای جاری یا روندهای در حال گسترش توجه دارد. (خاکی، ۱۳۸۹، ۲۱۰)

روش‌های پیش تصفیه، شامل تنظیم دما، کنترل PH ، اضافه نمودن ترکیبات اضافه کلرین، کربن فعال، زلال سازهای شیمیایی و ..
تغییر خواص غشا :برای مثال اندازه باریک منفذ می ­تواند گرفتگی را کاهش دهد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

کاهش غلظت دو قطبی‌ها با افزایش سرعت جریان و استفاده از غشاهای با فلاکس پایین‌تر
توسعه آشفتگی بر روی سطح غشا (هوادهی روی سطح غشا با حباب‌های درشت)
بکواش غشا به طور متناوب
نمونه ای از تحقیقات انجام گرفته در دنیا (MBR)
Rosenberger و همکاران در سال ۲۰۰۲ کاربرد بیوراکتور ها را با غشاء های مستغرق در تصفیه هوازی فاضلاب شهری مورد ارزیابی قرار دادند. این تحقیق در ۵۳۵ روز انجام شد و در بخشی از نمونه گیری ، لجن به طور کامل به وسیله غشاء های توخالی مستغرق با اندازه ۲/۰ میکرومتر نگهداری شد. در این آزمایش به وسیله یک قسمت آنوکسیک در پایلوت دی نیتریفیکاسیون انجام می‌شد و زمان ماند هیدرولیکی بین ۴/۱۰ ساعت تا ۶/۱۵ ساعت متغییر بود. پس از اتمام آزمایش توسط آنان دریافتند که عملکرد تصفیه در این روش پایدار و بسیار بالاست همچنین با توجه به داده های آنان COD به میزان ۹۵% کاهش یافته و نیتریفیکاسیون به طور کامل انجام شده و ۸۲% نیتروژن کل تجزیه شد. آن‌ها بیان داشتند که اگر چه غلظت جرم سلولی به g MLSS/L 20-18 کاهش یافت اما به طور کلی کاهش خاصی در عملکرد غشاء ها مشاهده نشد. آن‌ها همچنین پیشنهاد کردند که مطالعات بعدی بر روی حذف فسفر، کنتیک واکنش‌ها و انتقال جرم در غلظت‌های لجن بالا صورت گیرد.]۲۹[
Rahman و همکاران در سال۲۰۰۶ میلادی عملکرد بیوراکتورهای غشایی با جریان عرضی را در تصفیه فاضلاب‌های نفتی مورد ارزیابی قرار دادند. آن‌ها ارزیابی‌هایشان را در غلظت MLSS mg/l 3000 و mg/l 5000 انجام دادند. مبنای انجام کار توسط آنان بر اساس کارایی هیدرولیکی و کارایی در حذف COD بود. در هر دو غلظت MLSS مقدار ۹۳% حذف COD بدست آمده بود. آن‌ها همچنین بیان داشتند که به منظور تمیز کردن غشاء ، شوینده های اسیدی با PH در حدود ۵/۱ بهترین نتایج را می‌دهد.]۳۰[
Sartor و همکاران در سال ۲۰۰۸ یک مطالعه با بهره گرفتن از بیوراکتورهای غشایی در تصفیه فاضلاب شهری در کشور ویتنام انجام دادند. هدف اصلی در انجام این تحقیق تصفیه فاضلاب به منظور استفاده مجدد از آب حاصل از تصفیه به دلیل کمبود آب در منطقه بود. پایلوت آزمایشات با غشاء های میکروفیلراسیون با بافت توخالی مجهز شد و از دو نوع غشاء از جنس پلی‌پروپیلن با بافت‌هایی با قطر ۳۵/۰ و ۶۵/۰ میلی متر استفاده گردید. مطالعات پایلوت انجام شده نشان داد که در این منطقه در طول سه ماه حدود ۹۵% از COD و بالغ بر ۸۰% از مقدار کل نیتروژن حذف گردید. همچنین کدورت جریان خروجی به کمتر از NTU 5 کاهش یافت. آن‌ها بیان داشتند که در طول زمان کار MBR آلاینده ها به طور مناسبی حذف گردیدند که نشان می‌دهد این تکنولوژی می‌تواند به خوبی در شرایط گرمسیری بکار برده شود.]۳۱[
Xu و همکاران در سال ۲۰۱۱ از بیوراکتورهای غشایی در حالت بی هوازی و به طور هیبریدی با تجهیزات آلتراسانیک برای تجزیه لجن فعال استفاده کردند. آن‌ها برای ارتقاء فیلتراسیون غشاء برای تجزیه طولانی مدت لجن فعال این سیستم هیبریدی را طراحی کردند. بعد از یک مطالعات جامع مقدار بارگذاری(LR) نهایی را معادل gVS/L.d 7/2 با معادل۳/۵۱% زوال جامدات فرار تعیین گردید. عملکرد کلی فیلتراسیون غشایی در دو سیستم در این تحقیق توسط مقاومت کلی فیلتراسیون غشایی مقایسه گردید که نتایج در شکل زیر مشخص می‌باشد و مشخص گردیده است.]۳۲[
Scholz و همکاران در سال ۲۰۰۰ میلادی کاربرد MBR ها را در تصفیه فاضلاب آغشته شده به مواد نفتی و روغنی را مورد ارزیابی قرار دادند. آن‌ها گفتند که فرایند لجن فعال در تصفیه فاضلاب‌های صنعتی به کرات مورد استفاده قرار گرفته است و با توجه به اینکه MBR گونه تغییر یافته ای از این فرایند متعارف می‌باشد، که لجن فعال دریک بیوراکتور متصل شده با غشاء اولترافیلتراسیون جریان عرضی متمرکز است. بر اساس نتایج حاصله از آزمایشات میانگین درصد حذف COD و TOC به طور نسبی در حدود ۹۶-۹۴% برای fuel oil و در حدود ۹۸% برای lubricating oil حاصل شد. ماکزیمم تجزیه زیستی سوخت روغنی به مقدار ۸۲/۰ گرم هیدروکربن در روز و گرم MLVSS ، (یعنی g hydrocarbons g^-1MLVSSd^-1 ۸۲/۰) و مقدار میانگین آن برابر g hydrocarbons g^-1MLVSSd^-1 ۵۴/۰-۲۶/۰ بدست آمد.]۳۳[
Yang و همکاران در سال ۲۰۱۲ با بیوراکتورهای غشایی مستغرق اقدام به تصفیه فاضلاب شبیه سازی شده رستوران کردند. فرایند MBR_S به دنبال لخته سازی به وسیله الکتریسیته و معلق سازی به وسیله الکتریسیته برای فاضلاب رستوران، که دارای ویژگی‌هایی چون حجم بالای چربی، روغن، جامدات معلق و انواع شوینده‌هاست. در این تحقیق استفاده از دو MBR_S به طور موازی و استفاده از روغن و شوینده ها در دو حالت با غلظت کم و زیاد برای فاضلاب شبیه سازی شده رستوران مورد بررسی قرار گرفت. هدف در این تحقیق بررسی درصد حذف مواد آلی، تولید، خواص لجن و بررسی عملکرد فیلتراسیون غشایی بود. کارایی حذف COD در کل حدود ۳/۹۸% بود. تصفیه بیولوژیکی در حذف COD یک شرکت کننده مهم در این سیستم یافت شد. MBR_S در تصفیه این نوع از فاضلاب‌ها، تولید کمتر لجن و توانایی خود تطابقی بهتر در مقایسه با فرآیندها و روش‌های لجن فعال متعارف را دارد.]۳۴[
Ferrai و همکاران در سال ۲۰۰۶ محققین ایتالیایی اثر غلظت اکسیژن بر نیتریفیکاسیون بیولوژیکی و واکنش‌های میکروبی در بیوراکتورهای غشایی با جریان عرضی(MBR) و رآکتورهایی با بستر بیوفیلمی متحرک (MBBR )برای تصفیه شیرابه محل‌های دفن قدیمی را مورد بررسی قرار دادند. طبق تحقیق انجام شده و استفاده از منابع دیگر آن‌ها بیان داشتند که تصفیه شیرابه مراکز دفن با بهره گرفتن از فرآیندهای شیمیایی – فیزیکی همانند اولترافیلتراسیون، اسمز معکوس، تبخیر یا اکسیداسیون شیمیایی و فتوشیمیایی صورت می‌گیرد. روش تصفیه ترکیبی علاوه بر این نیز مورد استفاده قرار گرفته است به گونه ای که اکسیداسیون شیمیایی با روش تصفیه فیزیکی دنبال می‌شود، همانند جداسازی غشایی، تبخیر یا روش‌های بیولوژیکی. با این حال غلظت زیاد آمونیوم در شیرابه مراکز دفن، می‌تواند کارایی تصفیه در هر دو فرایند جداسازی غشایی و تبخیر کاهش دهد. به عنوان یک حقیقت ، حتی روش اسمز معکوس چند مرحله ای نیز نمی‌تواند آمونیوم را به مقداری که مدنظر استاندارد ها برای تخلیه در آب‌های طبیعی یا فاضلاب روها موقعی که غلظت آمونیوم از mg/l 1 بیشتر باشد، حذف کند. روش‌های تصفیه بیولوژیکی هوازی و با اکسیژن محدود از روش‌های متوالی و ترکیبی شیمیایی و فیزیکی خیلی ساده تر و ارزان‌تر هستند. اما با این حال آن‌ها نمی‌توانند به کارایی بالا در حذف آمونیوم و COD دست پیدا کنند. بیوراکتورهای غشایی می‌توانند در سن لجن خیلی بالا عمل کنند به طور وسیعی دامنه کاربرد فرآیندهای بیولوژیکی را برای جریان‌های غلیظ همانند شیرابه گسترش دهند. آن‌ها گفتند که غلظت نیتروژن آمونیاکی در مراکز دفن قدیمی ایتالیا از ۵/۰ تا mg/l 3 متغییر است. در این مقاله حذف بیولوژیکی نیتروژن از شیرابه به وسیله نیتریفیکاسیون جزئی به نیتریت در یک بیوراکتور غشایی با اکسیژن خالص(PO-MBR ) و به دنبال آن دی نیتریفیکاسیون در راکتور MBBR بدست آمده است. هنگامی که آمونیوم به طور بیولوژیکی به نیتریت تبدیل می‌شود، فقط ۷۵% اکسیژن برای نیتریفیکاسیون کامل مورد نیاز است. به علاوه، دی نیتریفیکاسیون می‌تواند با ذخیره ۳۰ تا ۴۰% کربن مورد نیاز اجرا می‌شود. فرایند به وسیله یک تانک ۵۰۰ لیتری اکسیداسیون MBR که با یک غشاء سرامیکی UF تجهیز شده است و با یک تانک پس دی نیتریفیکاسیون ۵۴۰ لیتری که با مدیای پلاستیکی متحرک همراه شده، انجام شده است. بهترین شرایط عملکردی برای حصول نیتریفیکاسیون جزئی محاسبه شد. بارگذاری TKN از ۵۰تا gTKN/(kg TSS day) 120 با یک جریانی با غلظت آمونیاکی با بین ۱۰۰۰ تا mg/l 1500 متغییر بود. هنگامی که غلظت DO در MBR بین ۲/۰ تا mg/l 5/0 نگه داشته شد، ۹۰% اکسیداسیون آمونیاک به نیتریت، با ممانعت پایدار از باکتری‌های اکسید کننده نیتریت حتی در سن لجن ۴۵ روز، حاصل شد. نتایج بدست آمده توسط آنان بدین صورت بود که اعلام داشتند در مقایسه با نیتریفیکاسیون متعارف، فرایند تست شده در طول آزمایشات بالغ بر ۲۵% در اکسیژن مورد نیاز و ۴۰% در COD مورد نیاز برای نیتریفیکاسیون صرفه جویی شد. همچنین نتیجه گرفتند که غلظت اکسیژن محلول برای دستیابی به ممانعت پایدار از ارگانیسم‌های اکسید کننده نیتریت باید کمتر از mg/l 5/0 باشد. این منجر به جمیع زیاد نیتریت حتی در سن لجن بالا می‌شود. دمای بیشتر از ۳۰ درجه سانتی‌گراد و غلظت آمونیاک آزاد بیشتر از mg/l 5/2 این اثر را ارتقاء می‌دهد، اما اکسیژن محلول به عنوان فاکتور کنترل کننده باقی می‌ماند. تحت این شرایط امکان اکسیده کردن ۹۵% TKN به نیتریت در جریانی با غلظت نیتروژن آمونیاکی معمولاً کمتر از mg/l 50 وجود داشت.]۳۵[
Hee و همکاران در سال ۲۰۱۰ کاهش جرم گرفتگی غشا را به وسیله پخش هوای همزمان به سمت بالا و پایین ، را در یک بیوراکتور غشایی غوطه‌ور که فاضلاب شهری را تصفیه می‌کرد مورد بررسی قرار دادند. در این تحقیق یک غشا hollow fiber به صورت عمودی در حالت مستغرق مورد استفاده قرار گرفت. عملکرد سیستم در سه فاز هوادهی همزمان به سمت بالا و پایین در فاز اول، هوادهی به سمت بالا در فاز دوم و هوادهی همزمان به سمت بالا و پایین در فاز سوم بررسی شد. اگر چه کارایی سیستم در حذف ذرات، مواد آلی و مواد مغذی پایدار بود، ولی خصوصیات جرم گرفتگی غشا به طور قابل ملاحظه ای در حالات پخش هوای متفاوت تغییر کرد.با تغییر حالت پخش هوا از فاز اول به فاز دوم، پارامترهایی مانند فشار غشایی نرخ افزایشی، نفوذ پذیری نرخ کاهشی، نرخ جرم گیری غشایی غیر قابل بازگشت و مقاومت جرم گیری افزایش یافت. در حالی که این پارامترها در حالت پخش هوا از فاز دوم به فاز سوم کاهش یافتند. این تحقیق در دو حالت پخش هوا در غشا که رفتار جرم گرفتگی غشا را تحت تأثیر قرار می‌داد، با پارامترهایی مانند فشار غشایی افزایشی، نرخ کاهشی نفوذ پذیری غشایی، ضرایب جرم گرفتگی بازگشت ناپذیر و مقادیر مقاومت جرم گرفتگی تعیین شدند. عملکرد هوادهی همزمان بالا و پایین از حالت هوادهی از پایین به بالا در به تا خیر انداختن جرم گرفتگی غشایی بازگشت ناپذیر و بهبود نفوذ پذیری غشایی مؤثرتر بود. آن‌ها گفتند که استفاده از سیستم هوادهی از بالا و پایین بدون افزایش نرخ جریان هوا باعث کاهش جرم گیری غشایی می‌شود. به علاوه کاهش گرفتگی غشایی با کاهش هزینه های کاربری و کاهش نیاز به تعویض غشا می‌شود.]۳۶[
Lin و همکاران در سال ۲۰۱۱ ارزیابی امکان پذیری بیوراکتورهای غشایی مستغرق بی هوازی را برای تصفیه ثانویه فاضلاب‌های شهری مورد بررسی قرار دادند. در این تحقیق یک بیوراکتور غشایی مستغرق بی هوازی در مقیاس آزمایشگاه در مدت ۱۶۰ روز برای تصفیه ثانویه فاضلاب شهری استفاده شد. تقریباً درصد حذف COD 90% با نرخ تسلیم متان معادل LCH₄/gCOD 26/0 حاصل شد. نتایج حاصل از تست‌های آزمایشگاهی برای بیوراکتورهای مستغرق بی هوازی با مقیاس کامل بکار رفت. تحلیل هزینه ای بیوراکتورهای غشایی مستغرق بی هوازی با مقیاس کامل نشان داد که هزینه های غشا و انرژی تطهیر گاز بالاترین جزء هزینه ای در هزینه های مربوط به راهبری و چرخه عمر می‌باشد. هزینه های راهبری به طور کلی با فواید حاصل از حصول گاز جبران می‌شود. آنالیز حساسیت نشان داد که پارامترهای غشایی مانند فلاکس، قیمت و طول عمر نقش اساسی را تعیین هزینه های چرخه عمر بیوراکتورهای غشایی مستغرق بی هوازی ایفا می‌کند. مطالعه انجام شده امکان پذیری فنی علاوه بر امکان پذیری اقتصادی این سیستم برای تصفیه فاضلاب شهری را نشان داد، با توجه به اینکه عملکرد غشا به طور چشمگیری افزایش می‌یابد یا هزینه های غشایی کاهش می‌یابد. به عنوان نتیجه تحقیق آن‌ها بیان داشتند که بیوراکتورهای غشایی مستغرق بی هوازی در تصفیه ثانویه فاضلاب‌های شهری از لحاظ فنی با توجه به حذف COD، تولید لجن و حصول گاز امکان پذیر است. ]۳۷[
Fu و همکاران در سال ۲۰۱۲، اثر پارامترهای هوادهی را بر کیفیت پساب خروجی و جرم گرفتگی غشا را در یک بیوراکتور غشایی مستغرق با بهره گرفتن از روش پاسخ سطحی Box–Behnken مورد بررسی قرار دادند. آن‌ها بیان داشتند که بیوراکتورهای غشایی، که به طور گسترده در تصفیه فاضلاب مورد استفاده قرار می‌گیرد به وسیله جرم گرفتگی غشا و مصرف زیاد انرژی برای هوادهی محدود می‌گردد. مطالعات بر روی اثرات هوادهی در کیفیت پساب خروجی و جرم گرفتگی غشا علاوه بر روش‌های تمیز کردن غشا جرم دار از اهمیت خاصی برخوردار است. با بهره گرفتن از روش پاسخ سطحی Box–Behnken ، تأثیر اهمیت و اندر کنش سه پارامتر (نرخ هوادهی، زمان و مکان هواده ها) مطالعه شده، و مدل‌های رگرسیون ایجاد گردید. نتایج نشان داد که در مقایسه با مکان هوادهی، زمان هوادهی و نرخ جریان هوا کیفیت جریان خروجی را بیشتر تحت تأثیر قرار دادند و این دو عامل نیز با هم اندر کش داشتند. اثرات سه عامل در جرم گرفتگی غشایی به صورت زیر طبقه بندی شدند:
نرخ جریان هوادهی > مکان هوادهی > زمان هوادهی
علاوه بر این، نرخ جریان هوادهی و زمان هوادهی با هم اندر کنش داشتند. هنگامی که به ترتیب نرخ جریان هوادهی، زمان هوادهی و مکان هوادهی m³/h 9/4، min 1/86 و cm 6 رسیدند، کیفیت پساب خروجی می‌توانست استاندارد تخلیه آلاینده های تصفیه خانه های فاضلاب شهری را تأمین کند. در این حالت جرم گرفتگی غشا با دامنه کوچک‌تری کنترل می‌شد و مصرف انرژی برای واحد جریان خروجی مینیمم می‌شد.]۳۸[
Wen در سال ۲۰۰۴ کارایی غشای مستغرق را جهت تصفیه فاضلاب بیمارستان مورد بررسی قرار داد. بیوراکتور در شرایط زمان ماند ۲/۷ ساعت، با میزان متوسط mg/l 7/17 از NH4+_N و دامنه COD از ۴۹ تا mg/l 278 مورد بهره برداری قرار داد و دریافت که کارایی حذف COD و آمونیاک و کدورت به ترتیب ۸۰، ۹۳، ۸۳ درصد می­باشد حذف باکتری بیشتر از ۹۸ درصد و پساب خروجی بدون رنگ و بو بود. ]۳۹[
Chaize و Huyardدر سال ۱۹۹۱ بر روی تولید لجن در تصفیه فاضلاب شهری با روشMBR و یافته­های مدل سازی مطالعه نمودند اثر زمان ماند سلولی در ۵۰ و ۱۰۰ روز و زمان ماند هیدرولیکی در ۲و ۴و ۸ روز بر تولید لجن و کارایی حذف مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بیوراکتورهای غشایی راندمان خوبی داشته‌اند. زمان ماند سلولی بالا، تولید لجن اضافی بسیار پایین به علت کارایی غشا بدست آمد. ]۴۰[
Shimizu در سال ۱۹۹۶ اثر پیکربندی غشایی بر فلاکس فیلتراسیون را در فاضلاب شهری با BOD 2/0 ازت کل ۰۵/۰ کیلوگرم در مترمکعب مورد بررسی قرار داد. ۴ نوع از غشاهای توخالی HF مدل شده و یک مدل غشای سرامیکی برای آزمایش فیلتراسیون بکار برد. انعطاف اجزای غشای توخالی موجب جمع شدن سریع اجزا و در نتیجه کاهش مساحت سطحی غشا در نرخ بالای کارکرد فیلتراسیون یا تحت شرایط سیال گردید. بهبود فلاکس به علت حرکت دادن یا لرزاندن غشای توخالی خیلی کم بود.]۴۱[
Trouve در سال ۱۹۹۴ تصفیه فاضلاب شهری را بر روی یک مدل آزمایشگاهی بیوراکتور غشایی هوازی با زمان ماند هیدرولیکی ۲۴ ساعت و زمان ماند سلولی ۲۵ روز تعریف نمود. در پروژه او نیتریفیکاسیون کامل بدست آمد و کارایی فرایند ۹۳ تا ۹۹ درصد حذف COD و آمونیاک و ذرات معلق بود تولید لجن در بیوراکتور غشایی کمتر از فرایند لجن فعال بود. بعلاوه، بهبود کارکرد بیوراکتور غشایی با بهینه کردن فرایند فیلتراسیون بدست آمد.]۴۲[
گلبابایی کوتنایی و همکاران در سال ۲۰۱۲ بر روی بررسی تصفیه پذیری فاضلاب بیمارستانی توسط بیوراکتور غشایی مستغرق با تاکید بر حذف نیتریت، نیترات و فسفات مطالعاتی را انجام دادند. آن‌ها بیان داشتند که فاضلاب‌های بیمارستانی از نقطه نظر دارا بودن میکروارگانیسم های بیماری‌زا، مواد رادیو اکتیو و مواد زائد داروئی از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند و دفع آن‌ها بدون تصفیه به محیط می‌تواند خطرات جدی برای بهداشت همگانی در بر داشته باشد. از مهم‌ترین آلاینده های محیط زیست می‌توان از نیتریت ، نیترات و فسفات نام برد. این ترکیبات در فاضلاب بیمارستانی به وفور یافت می‌شوند، لذا حذف این مواد و جلوگیری از تخلیه آن‌ها به محیط زیست ضروری است. از جدیدترین تکنولوژی‌های تصفیه فاضلاب ترکیب سیستم‌های غشایی و بیولوژیکی است که از آن جمله می‌توان به بیوراکتورهای غشایی اشاره کرد. بیوراکتور غشایی MBR ترکیبی از فرایند لجن فعال و جداسازی غشایی را بیان می‌کند. این تحقیقات بر روی فاضلاب بیمارستانی و با بهره گرفتن از پایلوت MBR جهت بررسی میزان کارایی پایلوت آزمایشگاهی MBR در مقایسه با سیستم لجن فعال بکار گرفته شده در تصفیه خانه بیمارستان جهت حذف ترکیبات و آلودگی‌های فاضلاب بیمارستانی صورت گرفت. مراحل اجرایی و عملی این تحقیق با به‌کارگیری فاضلاب حقیقی و به صورت پیوسته در محل تصفیه خانه بیمارستان بابل انجام گرفت پایلوت MBR به فرآیندهای بیولوژیکی اجازه فعالیت در SRT طولانی در این تحقیقات ۲۶ روز داده و به این ترتیب غلظت MLSS در تانک هوادهی به بالای ۶۰۰۰ میلی گرم در لیتر افزایش یافت. این SRT طولانی مدت اجازه رشد باکتری‌های نیتریفایر را می‌دهد و در نتیجه میزان حذف بسیار بالایی از نیتریت، نیترات و همچنین کاهش فسفات را خواهیم داشت. میزان حذف ۹۸ درصد از نیتریت‌ها و ۹۸ درصد از نیترات‌ها توسط آزمایشات گوناگون به اثبات رسید. همچنین کاهش میزان فسفر خروجی به زیر mg/l 1 مشاهده گردید.]۴۳[
جمع بندی
همان‌طور که قبلاً اشاره گردید سیستم غشایی MBR در حال حاضر یکی از سیستم‌های تصفیه فاضلاب با مزایای فراوان از جمله صرفه اقتصادی، جانمایی کوچک، کیفیت بالای آب خروجی، روند کاهشی هزینه های غشا و … می‌باشد. که روند کنونی این سیستم نشان می‌دهد که با توجه به مزایای فراوان در کل دنیا، به طور گسترده ای در تصفیه فاضلاب‌های شهری و صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. با توجه به تحقیقات انجام شده و به منظور اقتصادی تر کردن فرایند تصفیه فاضلاب توسط این سیستم از فاضلاب شهری و صنعتی مختلط شده با تاکید بر بهینه کردن زمان ماند هیدرولیکی در تحقیق صورت گرفته استفاده شده است.
تئوری مدل سازی با شبکه عصبی

فصل سوم
مواد و روش‌های مورد استفاده در تحقیق

مقدمه
آزمایشاتی که از فاضلاب به عمل می‌آید شامل آزمایش‌های فیزیکی، مطالعات بهداشتی، آزمایش‌های شیمیایی و بالاخره آزمایش‌های زیستی است . مجموع تمام آزمایش‌های معمول در کار فاضلاب را آزمایش تحلیلی فاضلاب می‌نامند. آزمایش‌های فیزیکی برای تعیین درجه حرارت ، رنگ ، بو تیرگی فاضلاب است. تعیین و اطلاع از منابع دفع فاضلاب شهر به شبکه جمع آوری فاضلاب توسط مطالعات بهداشتی صورت می‌گیرد. در فاضلاب برای تعیین انواع مختلف موجودات ریز ذره بینی مانند ویروس‌ها و باکتری‌ها از آزمایشات زیستی استفاده می‌شود. آزمایشات شیمیایی که در واقع اساسی ترین آزمایشات فاضلاب محسوب می‌شود به شرح ذیل می‌باشند:
الف) تعیین خاصیت اسیدی و یا قلیایی
ب) مواد متشکله
ج) اکسیژن محلول
د) شدت آلودگی
هدف تحقیق
با توجه به اینکه در تحقیق صورت گرفته، ساخت و بهره برداری از پایلوت بیوراکتور غشایی (MBR) جهت تصفیه اختلاط فاضلاب شهری و صنعتی به عنوان هدف تحقیق در نظر گرفته شد، در ابتدا پس از مطالعات و محاسبات مورد نیاز اقدام به ساخت و تجهیز پایلوت مربوطه گردید. در این تحقیق اثرات زمان ماند هیدرولیکی بر بازده حذف COD، BOD، TP، NH₄، NO₃، TSS مورد بررسی قرار گرفت. همچنین با توجه به تغییرات زمان ماند هیدرولیکی، کارایی بیوراکتور غشایی مستغرق در تصفیه فاضلاب شهری، فاضلاب شهری و صنعتی مختلط شده و فاضلاب صنعتی بررسی گردید.
پایلوت بیوراکتور غشایی (MBR)
با توجه به تئوری‌های ارائه شده جهت حذف نیتروژن و فسفر از فرآیندهای بیولوژیکی اکسیداسیون، نیترات سازی و نیترات زدایی و حذف فسفر تشکیل شده است. در این روش اکسیداسیون کربن و مواد آلی و همچنین حذف ذرات معلق در حوض هوادهی، حذف فسفر در حوض بی هوازی و نیترات زدایی در حوض آنوکسیک صورت می‌گیرد. اجزای اصلی پایلوت MBR مورد استفاده در تحقیق عبارتند از :

شکل ۲-۱ مدیریت زنجیره تأمین (منبع: Rogert, 2005)
در ادامه، چند نمونه از تعاریف زنجیره تأمین را بیان می کنیم.
۲-۲-۱ مفاهیم و تعاریف زنجیره تأمین
محققان، تعاریف بسیاری در این زمینه ارائه داده اند که در زیر به برخی از این تعاریف اشاره خواهد شد:
زنجیره تامین مفهومی است که می تواند مانند یک کانال ارتباطی از جریان های فیزیکی و اطلاعاتی بین تأمین کنندگان و مشتریان در نظر گرفته شود. از یک دیدگاه عملیاتی، این کانال شبیه یک جریان از فعالیت ها کار می کند و این فعالیت ها گسترده و فراگیرند. بنابر این عبارت ” زنجیره ” می تواند با عبارت ” شبکه ” جایگزین شود. (Christopher, 2005)
زنجیره تأمین یک فرایند دنباله دار، از مواد خام تا کالای ساخته شده است. این شامل وظایف مختلف نظیر طراحی محصول، پیش بینی، خرید، طراحی فرایند، تولید، توزیع، فروش بازاریابی است . (El-Baz, 2011)
زنجیره تامین می تواند به این صورت تعریف شود ” شبکه ای از سازمان های وابسته و در ارتباط با هم که برای کنترل، مدیریت و بهبود جریان مواد و اطلاعات از تأمین کننده تا مصرف کننده، بطور متقابل و اشتراکی با هم کار می کنند” . (Aitken, 1998)

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

زنجیره تأمین فرایند یکپارچه تأمین مواد اولیه، تبدیل این مواد به محصول نهایی(از طریق تولید)، و تحویل محصول به مشتری(از طریق توزیع و یا تحویل به خرده فروشی ها و یا هر دو) می باشد. (اعتباری و پور اسفندیانی، ۱۳۸۴)
زنجیره تأمین بعنوان یک سیستم ترکیبی که شامل ۴ فرایند یعنی برنامه، منبع، ساخت و ارائه می باشد، تعریف شده است که قسمت های مختلف را از جمله فراهم کنندگان مواد، تسهیلات تولیدی، خدمات توزیعی و مشتریان را از طریق فرستادن مواد جاری و دریافت اطلاعات جاری به هم متصل می کند. (Christopher, 1998)
یک زنجیره تأمین دربرگیرنده مجموعه فعالیت هایی است که برای تولید یک کالا یا خدمت از تأمین کننده تا مشتری انجام می شود. از جمله برنامه ریزی و مدیریت عرضه و تقاضا، تهیه مواد، تولید و برنامه زمانبندی محصول یا خدمت، انبار کردن، کنترل موجودی و توزیع، تحویل و خدمت به مشتری. (نجفی و موحدی مهر، ۱۳۹۰)
۲-۳ لزوم اندازه گیری عملکرد زنجیره تأمین
اندازه گیری عملکرد عنصر پایه ای برنامه ریزی، کنترل و تصمیم گیری مؤثر است. در حقیقت سیستم های اندازه گیری، مهمترین نقش را جهت نظارت، افزایش انگیزه، بهبود ارتباطات و اجتناب از اشتباه در سازمان ایفا می کنند. در نتیجه این سیستم ها کمک مؤثری برای مدیران، به منظور بازنگری و بهبود اهداف و فرایندهای تجاری فعلی سازمان به شمار می آیند. به زعم Sink، « هیچ چیزی قابل مدیریت نیست، مگر آن که اندازه گیری شود ». ( اعتباری و پوراسفندیانی، ۱۳۸۴)
سنجش عملکرد می تواند اطلاعات بازخورد مورد نیاز برای آشکار ساختن پیشرفت ها، انگیزه های پیشرفت و تشخیص و شناسایی مسائل و مشکلات را از سیستم گرفته و به تصمیم گیران سازمان ارائه کند.
(Rolstands, 1995)
در مفهوم مدیریت زنجیره تامین، اندازه گیری عملکرد می تواند به تسهیل فهم عمومی و یکپارچه سازی بین اعضای زنجیره تأمین کمک کند. (Lebas, 1995) بطور گذرا نتایج ارزشیابی عملکرد در مدیریت زنجیره تامین، تأثیر استراتژی های تولید و نیز فرصت های بالقوه موجود را آشکار کرده و سهولت ادغام و همکاری اعضای زنجیره را از طریق افزایش درک داخلی آن ها از فرایندهای در حال انجام سبب می شود. (Kuwaiti, 2004)
اندازه گیری عملکرد در زنجیره تامین فرایندی است به منظور تحلیل مدیریت عملکرد، جهت کاهش هزینه ها، کاهش ریسک و ایجاد امکان بهبود مستمر در ارزش آفرینی عملیات. بطور کلی سیستم اندازه گیری عملکرد در زنجیره تامین سازمان را قادر می سازد تا:
بازبینی، ارزیابی و کنترل عملکرد در اختیار سازمان باشد.
بتوان از متدولوژی و معیارهای یکسان در ارزیابی، در سطح سازمان سود برد.
بتوان در چارچوبی سیستماتیک تصمیم گیری نمود.(معنوی زاده و همکاران، ۱۳۸۵)
اندازه گیری کارایی برای ارزیابی عملکرد سازمانها، همواره مورد توجه بوده است.(مهرگان،۶۳،۱۳۸۷) محاسبه کارایی زنجیره تأمین یکی از مسائل مهم به شمار می رود چرا که کارایی زنجیره تأمین، معیار مهمی برای کیفیت و مفید و مؤثر بودن زنجیره می باشد. هدف از محاسبه کارایی یک زنجیره تأمین این است که با کمترین هزینه (ورودی) بیشترین سود (خروجی) را داشته باشیم. (Camm et al., 1997)
۲-۳-۱ مشکل روش های سنتی در اندازه گیری کارایی زنجیره تأمین
زنجیره تأمین سنتی به طور معمول به وسیله کارخانه دار که شیوه توسعه، تولید و توزیع هر محصولی را اداره و کنترل می کرد اداره می شده است. در آن زمان، سنجش کارایی به وسیله نسبت درآمد بر روی کل هزینه های عملیاتی زنجیره تأمین سنجیده می شد. (Stewart, 1997)
نمودار رادار^[۵] و نمودار Z بعضی از ابزارهای عمومی هستند که قبلاً کارایی زنجیره تأمین را مورد سنجش قرار می داده است. این ابزارها بر مبنای تکنیک تحلیل شکاف بوده و دارای ماهیتی بسیار گرافیکی است. اگرچه رویکردهای گرافیکی سبب درک آسان می شود ولی در صورتی که در تجزیه و تحلیل، عناصر چندگانه ای با هم ترکیب شوند، رویکرد گرافیکی برای تصور در ذهن نامناسب تلقی می شود.
روش معروف مورد استفاده دیگر، استفاده از نسبت ها است. این روش کارایی را بوسیله حاصل تقسیم خروجی بر ورودی محاسبه می کند و از روش محاسبه ای آسان برخوردار است. در هر حال یک مشکل همراه با مقایسه از طریق نسبت ها وجود دارد و آن وقتی است که ورودی و یا خروجی به صورت چندگانه در نظر گرفته شوند. (Zhu, 2000)
بطور کلی، روش های ارزیابی عملکرد سنتی بیشتر به روی سنجه های مالی مشهور همچون نرخ بازده سرمایه گذاری، ارزش خالص فعلی، نرخ بازده داخلی و دوره بازپرداخت تمرکز می کنند. این روشها، بیشتر برای ارزیابی ارزش کاربردهای ساده مدیریت زنجیره تأمین است. متأسفانه روش های ارزیابی متکی بر سنجه های مالی، به هنگام ایجاد کاربردهای جدیدتر مدیریت زنجیره تأمین زیاد مفید نیستند. این زنجیره های تأمین پیچیده، نوعاً در جستجوی ارائه دامنه وسیعی از منافع که خیلی از آنها غیرمشهودند، هستند. (بیات و همکاران، ۱۳۸۶) ارزیابی کارایی زنجیره تأمین نیاز دارد تا به عنوان ساختاری چند بعدی مورد توجه قرار گیرد. بنابراین ابزارهای سنتی نمی توانند ساختارهای چندگانه را به حساب آورند و قادر نیستند که ابزارهای مناسب سنجش کارایی زنجیره تأمین را فراهم کنند. از این رو، کارایی زنجیره تأمین یک شرکت پدیده پیچیده ای است که به بیش از یک معیار برای ترسیم احتیاج دارد. (Zhu,2000)ایجاد معیارهای عملکردی چندگانه وظیفه مشکل و غیر قابل چالش سنجش کارایی را تغییر داده است. پس یک ابزار مؤثر برای سنجش کارایی زنجیره تأمین به طور فزاینده مورد نیاز است. (Rao, 2006)
مدل های تحلیل پوششی داده ها (DEA) از آن جهت که دستیابی به شاخص کارایی را با در نظر گرفتن همزمان داده ها و ستاده های بنگاه تولیدی میسر می سازند، در سال های اخیر اهمیت بسیاری پیدا کرده اند. انعطاف پذیری مدل های مورد استفاده در روش DEA یکی از کلیدی ترین خصوصیات آن هاست.
۲-۴ تحلیل پوششی داده ها (DEA)
تحلیل پوششی داده ها، که توسط چارنز، کوپر و رودز در سال ۱۹۷۸ ارائه گردید، یک رویکرد برنامه ریزی ریاضی برای تحلیل کارایی نسبی واحدهای تصمیم گیری (DMU_S) مشابه است، که دارای ورودی ها و خروجی های چندگانه می باشند. (Li et al., 2012) این تکنیک، یک روش مبتنی بر تجربه (دارای ماهیت تجربی) می باشد که نیازی به مفروضات و محدودیت های مدل های سنتی سنجش کارایی ندارد. نقطه شروع استفاده از DEA ایجاد یک نسبت سازگار از مجموع موزون خروجی ها به مجموع موزون ورودی ها برای هر DMU است. (صفائی قادیکلائی، ۱۳۹۰)
ایده اصلی در شکل گیری DEA فراهم نمودن تکنیکی بود که به وسیله آن بتوان در میان مجموعه ای از واحدهای مشابه، به شناسایی واحدهایی که بهترین عملکرد را داشته اند (واحدهای کارا-مرزی) و نیز سنجش سطح کارایی دیگر واحدها (واحدهای ناکارا-غیر مرزی) پرداخت. (Cook & Seiford, 2009)
تکنیک DEA به ارائه واحدهای الگو (دارای بالاترین سطح ممکن نسبت به سایرین) و نیز ارائه راهکارهای بهبود عملکرد برای واحدهای ناکارا با تصویر هر واحد ناکارا روی مرز کارا، می پردازد. ( عرب مازار، ۱۳۹۰) از آنجایی که این تکنیک با ایجاد یک پوشش-لفاف (مرز کارایی) بر روی مشاهدات، به ارزیابی و مقایسه عملکرد آن مشاهدات می پردازد، عنوان تحلیل پوششی داده ها را به آن نسبت داده اند. (Cooper et al., 2006)
۲-۴-۱ مدل های اصلی تحلیل پوششی داده ها
مدل های (چارنز، کوپر، رودز)^[۶]۱، (بنکر، چارنز، کوپر)^[۷]۲ و مدل های جمعی^[۸]۳، مدل های اساسی و پایه در تحلیل پوششی داده ها هستند که می توانند در دو شکل عمومی ورودی محور یا خروجی محور به ارزیابی کارایی واحدهای تصمیم گیری بپردازند. (صفائی قادیکلائی، ۱۳۹۰)
مدل های ورودی محور، مدل هایی هستند که با ثابت نگه داشتن خروجی ها، ورودی ها کاهش می یابند. مدل های خروجی محور، مدل هایی هستند که با ثابت نگه داشتن ورودی ها، خروجی ها افزایش می یابند. هرکدام از این دو رویه را نیز می توان از دو طریق حل نمود. مدل اولیه که معمولا به صورت حداکثرسازی است به مدل مضربی معروف می باشد. مدل ثانویه هم که معمولا به صورت حداقل سازی است به مدل پوششی معروف می باشد. (Yinsheny, 2000)
۲-۴-۱-۱ مدل CCR
مدل های CCR از نوع مدل های بازده ثابت نسبت به مقیاس هستند که اگر ورودی ها به یک نسبتی تغییر یابند، خروجی ها هم به همان نسبت تغییر می کنند. (Fukuyama, 2000)
برای توضیح این مدل فرض کنید n واحد که هرکدام دارای m ورودی و s خروجی اند، وجود دارد که در آن صورت کارایی واحد j ام برابر خواهد بود با :
= کارایی واحد j ام
که در آن داریم:
X_ij : میزان ورودی i ام برای واحد j ام (i = 1 , 2 , … , m)
y_rj : میزان خروجی r ام برای واحد j ام (r = 1 , 2 , … , s)
u_r : وزن داده شده به خروجی r ام (قیمت خروجی r ام)
v_i : وزن داده شده به ورودی i ام (هزینه ورودی i ام)
بنابر این مدل نسبت CCR برای واحد تحت بررسی (واحد صفر) به صورت زیر است :
) برای هر واحد j= 1 , 2 , … , n (