ب) سیستمهای مبتنی بر چک الکترونیک
ج) سیستمهای مبتنی بر کارتهای بدهی و اعتباری
د) سیستمهای ریزپرداخت (همان منبع)
پول الکترونیکی
یکی از سرویسهایی که بانکها با بهره گرفتن از بستر اینترنت سعی در ایجاد آن کرده‌اند مفهوم پول الکترونیکی بوده است. بدین معنی که مشتریان پیامهای الکترونیکی که معادل مقدار مشخص پول می‌باشد را از بانک دریافت کرده و در خریدهایی که از طریق اینترنت انجام می‌دهند همانند پول واقعی از آن استفاده می‌کنند. پول الکترونیک عبارتست از بیتهایی از حافظه رایانه که برابر با ارزش پول نقد است . برای پول الکترونیک نامهای دیگری مانند پول بر پایه اطلاعات^[۵۰] پول ناملموس،بکار برده می‌شود.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

یکی از مسائلی که در حیطه تجارت الکترونیک مطرح می‌شود، روش پرداخت پول برای کالاها و خدمات می‌باشد. هرچند این پول می‌تواند بصورت سنتی پرداخت شود، اما پرداخت آن از طریق الکترونیکی بطور قابل توجهی باعث صرفه‌جویی در هزینه‌های بانکداری می‌شود.
انتقال الکترونیکی پول با ساده کردن پیگیری عملیات بانکی، مدیریت بانکداری بهتری فراهم آورده و این در حالی است که سرویس بهتری برای مشتریان فراهم می‌کند.
چک الکترونیکی^[۵۱]
علت جایگزینی چکهای الکترونیکی، را می‌توان کاهش هزینه‌های پردازش چکهای کاغذی دانست. با توسعه فن‌آوری، چکهای الکترونیکی بوجود آمدند. در حالیکه هنوز در ایالات متحده پرداخت‌های با بهره گرفتن از چک متداول است در کشورهای اروپایی طرفدار چندانی ندارد. چکهای الکترونیکی مشمول تمام قوانین چکهای کاغذی می‌باشد. در زیر نمونه‌هایی از سیستم پرداخت چکهای الکترونیکی را می‌توان نام برد:
الف- نت بیل^[۵۲]: نت بیل یک سیستم پرداخت است که در دانشگاه توسعه داده شده است. این سیستم مدعی است برای خرید و فروش کالاهای اطلاعاتی کم قیمت بهینه شده است. نت بیل هنگامی آغاز می شود که یک مشتری قیمت کالای انتخاب شده را درخواست می‌کند و هنگامی پایان می‌پذیرد که یک کلید متقارن به منظور از رمز درآوردن کالایی که در طی مرحله تحویل کالاها رمز شده‌است، دریافت شود.
ب – نت چک ^[۵۳]: نت چک یک سیستم چک مانند است که در موسسه علوم اطلاعات از دانشگاه کالیفرنیای جنوبی توسعه داده شده است. نت چک یک سرویس حسابداری توزیع شده است که از سرویسگرهایی تشکیل شده است تا چکها را وصول کنند و حسابهای درون بانکی را تسویه کنند. این سلسله مراتب به مقیاس وسیعی به سیستم کمک خواهدکرد، و همچنین به متقاضیان اجازه می‌دهد تا بانک مورد نظرشان را مبتنی بر معیارهایی از قبیل قابلیت اطمینان، نزدیکی، و موارد دیگر انتخاب کنند.
کارتهای اعتباری^[۵۴]، بدهکار^[۵۵]، هزینه^[۵۶]
کارتهای بانکی وسیله‌ای برای انجام مبادلات می‌باشند. به عبارت دیگر آنها به خوبی قادر به انجام وظایف در نظر گرفته شده برای پول (وظایف پول عبارتند از: ۱-واسطه مبادله ۲-وسیله پرداخت ۳-وسیله ذخیره ارزش ۴-واحد شمارش،) می‌باشند. کارتهای بانکی به انواع گوناگونی تقسیم می‌شوند که عبارتند از:
الف) کارتهای اعتباری
این نوع کارتها برای خرید کالا و خدمات فیزیکی و یا الکترونیکی و همچنین دریافت پول نقد استفاده می‌شوند. توسط این کارتها می‌توان در خارج از کشور نیز پول نقد دریافت نمود. این امر نیز مستلزم آن است که ارتباطات لازم بین کشورها و بانکهای آنها وجود داشته باشد. در پایان هر ماه دارندگان کارت، صورتحسابهایی بابت معاملات انجام شده توسط کارتشان، دریافت می‌دارند که کلیه خریدها و دریافتهای نقدی آنها را با جزئیات کامل در بردارد. اگر دارندگان کارت بخواهند، می‌توانند تنها بخشی از کل مبلغ استفاده شده را بپردازند و مابقی بدهی خود را به صورت قسطی طی چند ماه بپردازند البته در این صورت باید بهره پول را نیز پرداخت کنند. عموماً در محاسبه این بهره در مورد پرداختهای نقدی، بهره از زمان دریافت پول محاسبه می‌گردد. اما در مورد خرید کالا و خدمات، بانکها عموماً بهره‌ای را برای دارندگان کارت در نظر نمی‌گیرند به شرط آنکه ظرف مدت ۲۵ یا ۳۰ روز (در بانکها و کشورهای مختلف متفاوت است) از تاریخ صورتحساب نسبت به بازپرداخت بدهی خود اقدام نمایند. بنابراین می‌توان گفت که اعتباری رایگان در اختیار دارندگان کارت قرار می‌گیرد. اکثر کارتهای اعتباری در دستگاه تحویلداری خودکار جهت دریافت پول نقد قابل استفاده می‌باشد. یکی دیگر از خدماتی که بانکها در اختیار دارندگان کارتهای اعتباری قرار می‌دهند، بیمه رایگان حوادث مسافرت است. این بیمه شامل حوادث و مرگ دارنده کارت، همسر و فرزندان وی می‌گردد. این کارتها عمدتاً برای کسانی صادر می‌شود که بالاتر از ۱۸ سال سن داشته باشند و نیازی به وجود حساب جاری برای آنان نیست. بنابراین صدور کارت برای اشخاصی که تنها حساب پس‌انداز نیز دارند امکان‌پذیر است.
ب) کارتهای بدهکار
در این نوع از کارتها، حساب دارنده بلافاصله و یا با فاصله زمانی بسیار کم (مثلاً پایان همان روز معامله) بدهکار می‌گردد. این نوع کارتها در ماشین آلات نقطه فروش و ماشین‌های تحویلدار اتوماتیک قابل استفاده است. استفاده از این کارت تنها در حد مانده حساب دارنده کارت می‌باشد و اضافه بر موجودی حساب نمی‌توان نسبت به خرید کالا و خدمات اقدام نمود.
ج) کارت هزینه
این کارتها نیز مشابه کارتهای اعتباری می‌باشند با این تفاوت که این نوع کارتها حد اعتباری از پیش تعیین شده ندارند و از دارنده کارت انتظار می‌رود که با دریافت صورتحساب خود، بدهی خود را تأدیه نماید. در این صورت هیچ گونه بهره‌ای به آنان تعلق نخواهد گرفت. مزیت این نوع کارت امکان خرید کالا و خدمات بدون نیاز به حمل حجم عظیمی از پول می‌باشد. نمونه این نوع کارتها امریکن اکسپرس^[۵۷] و دانیرز کلاپ^[۵۸] است (فیتر: ۲۰۰۶).
۲-۳-۵- انواع خدمات مهم بانکداری الکترونیک
انواع خدمات اصلی بانکداری الکترونیک عبارتند از:
۱- ماشین تحویلداری خودکار^[۵۹] (ATM)
۲- انتقال منابع مالی الکترونیک ازنقطه فروش^[۶۰] (EFTPOS)
۳- خدمات بانکداری از راه دور: خدمات بانکداری از راه دور می‌تواند از روش های زیر انجام پذیرد که عبارتند از:
الف- تلویزیون تعاملی^[۶۱]
ب- ترمینالهای اینترنت^[۶۲]
ج- تلفن دارای صفحه نمایش^[۶۳]
د- دستگاه منشی دیجیتالی (PDA)^[64]
۱- کارتهای هوشمند^[۶۵]
دستگ‍اه تحویلداری خودکار (ATM)
ATMS ماشین خودکاری است که از طریق آن می‌توان خدمات بانکی را به مشتریان ارائه داد. این خدمات عبارتند از: دریافت پول، دریافت صورت حساب، پرداخت انواع قبوض، نقل و انتقال وجوه به حسابهای فرد و یا اشخاص دیگر و …
شبکه ATM یک بانک شامل تعدادی از ATMها می‌باشد که تمامی آنها در محدوده یک شهر و یا کشور به رایانه مرکزی^[۶۶]وصل می‌گردد و در اکثر مواقع تراکنشهای انجام شده بصورت آنی^[۶۷] انجام می‌پذیرد.زمان شروع استفاده از ATM به اواخر دهه ۱۹۷۰ بر می‌گردد.
امنیت در دستگ‍اههای ATM
بحث امنیت در دستگاه ATM را می‌‌توان از زوایای مختلف مورد بررسی قرار داد:
۱- برای جلوگیری از دسترسیهای غیر مجاز ، عدد شناسایی^[۶۸]در کارتهای ATM بصورت چهار رقمی در نظر گرفته شده است. چهار رقم بودن عدد شناسایی بدین منظور است که اولاً به خاطر سپردن چهار رقم برای مشتریان راحتتر است و ثانیاً احتمال دسترسی غیر مجاز بسیار ضعیف است.
۲- چنانچه مشتری فراموش کند که کارت خود را بعد از عملیات از دستگاه ATM خارج کند، بعد از ۳۰ ثانیه دستگاه بطور خودکار کارت را به داخل می‌کشد.
۳ – عدد شناسایی که به عنوان عدد شناسایی فردی معرفی می‌گردد از طریق سیستمهای رایانه‌‌ای بانک قابل شناسایی نیست و در قالب یک پاکت پلمپ شده به مشتری در بانک تحویل داده می‌شود.
در صورت سرقت کارت ATM ، چنانچه از آن بصورت غیرمجاز استفاده شود (بطور متوالی، معمولاً سه بار عدد شناسایی ناصحیح وارد شود) فعالیت ATM در مورد کارت مربوطه بطور کلی قطع می‌شود و در بانک اطلاعاتی رایانه مرکزی فعالیت کارت مزبور غیر فعال می‌گردد.
۴- جهت بالا بردن امنیت ATMها می‌توان از شاخصهای اندازه‌گیری حیاتی^[۶۹]نیز استفاده کرد . گاهی امکان دارد که مشتریان به دلایلی مانند کهولت سن ، عدد شناسایی خود را فراموش کنند و یا اینکه افرادی به عدد شناسایی آنها دسترسی پیدا کنند . در هر کدام از این حالتها می‌توان جهت تأیید مشتری از مشخصه‌ های بیولوژیکی استفاده نمود . از جمله می‌توان به سیستمهایی اشاره نمود که اثر انگشت افراد را به صورت دیجیتالی درآورده و زمان شناسایی و تأیید از مشتری انگشت نگاری می‌نمایند و با رکورد قبلی ذخیره شده مقایسه می‌کنند و در صورت مطابقت مشتری ، برای انجام عملیات بانکی او را تأیید^[۷۰] می‌نمایند . یکی دیگر از این سیستمها پردازش شبکه چشم می‌باشد.
۵- امروزه اکثر بانکها با گذاشتن دوربین‌های مدار بسته افرادی را که از ATM استفاده می‌کنند مورد شناسایی قرار می‌دهند.
انواع عملیات ATMها :
عملیات ATMها می‌تواند به دو صورت آنی و یا غیر آنی.
ATMهاییکه بصورت غیر آنی با رایانه مرکزی در ارتباط هستند تبادل اطلاعات در ساعتهای معینی انجام می‌پذیرد و میزان پرداخت با محدودیت روبرو است . در این نوع ATM تأیید مشتری از طریق عدد شناسایی که روی نوار مغناطیسی یا تراشه‌ای در کارتهای ATM وجود دارد، انجام می‌شود.
در دهه ۱۹۷۰ کشورهای اروپایی از این نوع ATM ها استفاده می‌کردند . در هر صورت امنیت این نوع ATMها پایین می‌باشد و همچنین امکان دارد محدودیت در پرداخت از نظر مشتری مورد قبول نباشد.
در ATMهائیکه بصورت آنی کار می‌کنند ارتباط بین ATM و رایانه مرکزی همیشگی می‌باشد . بعبارت دیگر هر تراکنش و یا تأیید بصورت مستقیم از طریق رایانه مرکزی پردازش می‌شود . این نوع ATMها از امنیت بیشتری برخوردارند . اما ترافیک خط و قطعی ارتباط بدلیل ترافیک این نوع ATM بیشتر از ATMهای غیر آنی است.
نمودار زیر تعداد دستگاه‌های ATM را طی سالهای ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۰ نشان می‌دهد همانگونه که ملاحظه می‌شود استفاده از ATMها هر سال رو به گسترش است اما تنها در سال ۲۰۱۰ در اروپا شاهد کاهش این روند بوده‌ایم.
نمودار ۲-۱- تعداد ATMها در اروپا

امکان سرکوب نیروها و فرآیندهای فاسد
قطع یا مهار حلقه‌های سازنده‌ی فساد و جلوگیری از رشد تصاعدی آن در محیط(محدثی،فاضلی و عابدی‌جعفری،۱۳۹۱،ص۶۲-۶۰).
اگر چنین درکی از سلامت داشته باشیم، دیگر نمی‌توانیم سلامت را با فقدان فساد برابر بگیریم. در این معنا، وجود یکی موکول به فقدان آن دیگری نیست. هر یک واقعیت مستقلی است که جدای از دیگری حیات دارد. برآیند نیروها و فرآیندهای این دو واقعیت مستقل است که نتیجه را به نفع یکی از طرفین رقم می‌زند. به زبان تمثیل، می‌توان از کالبدی سخن گفت که در آن هم‌زمان هم گلبول سفید وجود دارد و هم ویروس. بسته به شرایط، نیروی یکی بر آن دیگری می‌چربد و بدن را در جهت بیماری یا سلامتی می‌برد(محدثی، فاضلی و عابدی‌جعفری،۱۳۹۱،ص.۶۰).
در نزد برخی از محققان فقدان سلامت یکی از اشکال فقدان سلامت است و لذا عدم سلامت برابر با فساد نیست. محققان متعددی وجود دارند که به سلامت این‌گونه می‌نگرند و آن را چیزی بیش از فقدان فساد می‌دانند. به عنوان مثال، هیوبرتز و دیگران در مطالعات‌شان درباره‌ی فساد و سلامت پلیس، از انواع نقض سلامت سخن می‌گویند که آشکارا نشان می‌دهد که دایره‌‌ای که عدم سلامت را پوشش می‌دهد وسیع‌تر از دایره‌ی فساد است:‌ “موارد نقض‌ سلامت یا اشکال بد رفتاری را می‌توان از هم تمیز داد که در ادامه مشاهده می‌شوند:
فساد، نظیر سوء استفاده از اداره برای دستاورد شخصی؛

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

کلاهبردای و دزدی منابع؛
تضاد منافع (خصوصی و عمومی) به منزله‌ی نتیجه‌ی دادن یا دریافت کردن هدایا؛
تضاد منافع به منزله‌ی نتیجه‌ی مشاغل و فعالیت‌های بیرون از سازمان؛
خشونت بی‌دلیل علیه شهروندان و مظنونین؛
روش‌های پلیسی کردن نامناسب دیگر (تجسس)؛
سوء استفاده از اطلاعات و دست‌کاری آن؛
بد رفتاری با (تبعیض و آزار جنسی) همکاران و شهروندان؛
حیف و میل و سوء استفاده از منابع سازمانی؛ و
سوء رفتار ولو در خارج از ساعات کاری (Huberts, Kaptein, & Lasthuizen, 2007, p. 589).
این فهرست از انواع نقض سلامت، حاکی از این است که فقدان سلامت چیزی بیش از فساد است و نیازی نیست که خود نویسندگان به این نکته اشاره کنند. اما جالب این است که آنان خود بلافاصله می‌افزایند: “این نشان می‌دهد که سلامت یا رفتار شایسته بسی بیش از فاسد نبودن معنی می‌دهد. با وجود این، پر واضح است که فساد «به عنوان سوء استفاده از اداره برای دستاورد خصوصی”، جنبه‌ی قاطعی از سلامت سازمانی است (Huberts, Kaptein, & Lasthuizen, 2007, p. 590).
تعاریف سلامت نیز با در نظر گرفتن دیدگاه‌های ویژه‌ای مورد توجه بوده است که می‌توان به ترتیب با دیدگاه نهادی، قانونی و اخلاقی به آن پرداخت.
در بسیاری از تعاریف سلامت، سازمان، گروه، یا واحد اجتماعی‌ای سالم تلقی می‌شود که در آن عوامل ‌نهادینه شده‌ای وجود داشته باشد که علاوه بر این که امکان تخطی از مقررات و قوانین موجود را به حد‌اقل برساند و حرکت در چارچوب تعریف شده را در عالی‌ترین شکلش پاس بدارد، به عملکرد متوازن و هماهنگ واحدهای سازنده بینجامد. برای این که این امر محقق شود، پاره‌ای از متغیرها مورد توجه قرار می‌گیرد تا امکان تحقق بیش‌ترین سلامت را تضمین کنند. در زیر برخی از تعاریفی که در این دسته جای می‌گیرند آورده شده است:
تعریفی که دفتر اوراسیا و اروپا (کارگزاری ایالت متحده برای توسعه‌ی بین‌المللی USAID^[22]) سلامت حکومت را با واژه‌ی اختصاری TAPEE در پنج عامل خلاصه کرده است. این عوامل عبارتند از: شفافیت^[۲۳]، پاسخ‌گویی^[۲۴]، پیش‌گیری^[۲۵]، تقویت^[۲۶]، و آموزش^[۲۷]. این فرمول قرار است ایمنی نهادی علیه فساد را از طریق شناسایی امکانات آسیب‌پذیری تقویت کند (Lanyi, Anthony; Azfar, Omar;, 2005, p. 13).
این فرمول “بر این قضیه استوار است که اعمال فاسد وقتی پا می‌گیرند که نهادهای بخش عمومی و خصوصی در محیط‌های نهادی عمل کنند که مشخصه‌ی آن‌ها ضعف نظام‌مند در این پنج عامل است” (Lanyi, Anthony; Azfar, Omar;, 2005, p. 13).
تعاریفی در رابطه با هر یک از این عوامل پنج‌گانه ارائه شده است:
شفافیت: شفافیت (transparency) توانایی شهروندان، مقامات عمومی، و جامعه‌ی مدنی برای کسب اطلاعاتی است که آنان را برای تصمیم‌گیری آگاهانه و پاسخ‌گو نگه داشتن عاملان بخش عمومی بدان نیازمندند.
پاسخ‌گویی: پاسخ‌گویی (accountability) سازوکارهایی است که مقصود از آن‌ها اطمینان از این است که نهادها و نیروهای حکومت‌کننده به نحو صادقانه‌ای وظایفی را که بدان‌ها در قبال شهروندان، تجارت کنندگان، و دیگر سهام‌داران واگذار شده انجام دهند.
پیش‌گیری: پیش‌گیری (prevention)ساختاربخشی نهادها و سازمان‌ها تا آن‌جا که فرصت‌های فساد را کاهش دهد. این شامل تقلیل انحصار و اختیار، حقوق ساختن خدمات مدنی، جدا کردن بخش‌های خصوصی و عمومی و رسمی کردن روابط خصوصی- عمومی است.
اعمال/اجرای قوانین یا اقدامات تضمین کننده سلامت:‌ (enforcement) انگیزه‌هایی برای پیروی از قواعد پاسخ‌گویی. تقویت مؤثر گاهاً نیازمند تضمین‌های اداری برای اهمال، عملکرد ضعیف، یا عدم پیروی و نیز تضمینات جنایی برای فساد است.
آموزش: (education) ابعاد آگاهی، حمایت، و ارزش‌هایی که می‌توانند از طریق حکومت و بخش خصوصی برانگیخته شوند. آموزش در هویت‌یابی، جامعه‌پذیری، و نهادی شدن ارزش‌ها و معیارهای مرتبط سلوک اجتماعی تجسم می‌یابد که تساهل به نفع فساد را کاهش می‌دهد و سلامت را در روابط بخش عمومی و خصوصی تشویق می‌کند.
تعریفی که بنر و‌هان از سلامت ارائه می‌کنند نیز مبتنی بر سازوکارهای نهادینه شده است: “سلامت بیش از فقط رعایت کردن قواعد و قوانین است. قانون حدی پایین‌تر و یک نقطه‌ی عزیمت اخلاقی حداقلی را تدارک می‌بیند. خط مشی سلامت ترکیبی از سرکوب و پیش‌گیری را ایجاب می‌کند. از یک طرف، یک سازمان باید اقداماتی را اگر که کارکنش به نحو نامناسبی عمل کنند، انجام دهد (سرکوب). از طرف دیگر، باید همه‌ی‌ کار را برای تغییر وسوسه‌هایی انجام دهد که می‌توانند سبب شوند خدمت‌گزارهای مدنی به نحو نامناسبی عمل کنند (پیش‌گیری). تقدم باید به پیش‌گیری داده شود. نه فقط پیش‌گیری مؤثرتر است بلکه با در نظر گرفتن همه‌ی جوانب، سرمایه‌گذاری بسیاری وقت‌ها کم‌تر از هزینه‌ی ترمیم آسیب‌های ایجاد شده از رفتار نامناسب است” (Haan, Inade; Benner, Hans;, 2008, p. 16).
کایس و همکارش سلامت یک سازمان را بر اساس چهار مشخصه‌ی زیر تعریف می‌کنند که نشان می‌دهد که تعریف آنان مبتنی بر سازوکارهای نهادی است. هر سازمانی که این خصوصیات را بروز دهد سازمانی برخوردار از سلامت است:
زبان تصمیم‌گیری اخلاقی مورد استفاده است. کارمندان به طور باز و مطمئن در باب دلالت‌های اخلاقی اعمال بحث می‌کنند … .
حمایت‌ها و رویه‌هایی ساختاری که تصمیم‌گیری اخلاقی را تسهیل می‌کنند، رشد یافته باشند. …
فرهنگی از گشودگی، مسئولیت و التزام به اهداف متکثر کسب‌وکار شکل گرفته.
رشد کارکنان ارزشمند باشد (Kayes, Christopher D.; Stirling, David; Nielsen, Tjai M.;, 2007, p. 61).
دسته‌ای دیگر از تعاریف ارائه شده درباره‌ی مفهوم سلامت، متمرکز بر معیار رعایت قانون و اخلاق است. در این تعاریف، سلامت یعنی رعایت قوانین و مقررات، هنجارها و ارزش‌های اخلاقی. در زیر به برخی از نمونه‌های این نوع تعریف از سلامت به اجمال اشاره خواهیم کرد:
هیوبرت و دیگران از جمله محققانی‌ هستند که سلامت را بر اساس رعایت قوانین و اخلاق تعریف می‌کنند. در نزد آنان مفاهیم فساد، سلامت، و اخلاق با هم ربط دارند. همان‌طور که تعاریف ارائه شده از مفهوم فساد حاکی از آن است که فساد تخطی از هنجارها و ارزش‌های اخلاقی مورد قبول جامعه برای نیل به منافع شخصی است، سلامت به ‌همان میزان اما البته به ‌نحو ایجابی با اخلاق پیوند دارد و بر اساس آن تعریف می‌شود. از نظر آنان مهم‌ترین معیار داوری درباره‌ی سلامت –خواه سلامت فردی و خواه سلامت نهادی- ارزش‌ها و هنجارهای اخلاقی است: “سلامت، کیفیتی از افراد و کیفیتی از سازمان‌ها (Kaptein, Muel; Van Reenen, Peit;, 2001, p. 283). سرشت اخلاقی این ارزش‌ها و هنجارها به آن‌چه منزله‌ی سلوک درست، منصفانه، یا خوب مورد داوری قرار می‌گیرد، اشاره دارد. ارزش‌ها اصولی هستند وزن معینی را در گزینه‌های کنش شخص با خود حمل می‌کنند (آن‌چه خوب است انجام گیرد و آن‌چه بد است و می‌بایست از آن احتراز کرد) (Kolthoff, Emile; Erakovich, Rodney; Lasthuizen, Karin;, 2010, p. 597). هنجارها به لحاظ اخلاقی رفتار صحیح را در یک شرایط معین مشخص می‌کنند. ارزش‌ها و هنجارها راهنمای عمل‌اند و مبنایی اخلاقی را برای موجه سازی و یا ارزش‌یابی آن‌چه شخص انجام می‌دهد و هست، فراهم می‌سازد” (Huberts, Kaptein, & Lasthuizen, 2007, p. 589).
۲-۳-جمع‌بندی تعاریف:
عمده‌ی مباحث مطرح شده تا به این جا به ایضاح مفاهیم فساد و سلامت و نیز دیگر مفاهیم مرتبط با آن‌ها و نیز دسته‌بندی تعاریف مطرح درباره‌ی هر یک اختصاص یافته است. در بحث از فساد تاریخچه‌ مفهوم و ریشه‌ها و دلالت‌های آن و نیز مباحثی چون دسته‌بندی تعاریف فساد، انواع فساد، مفهوم‌پردازی فساد جامعه‌ای، و فصل مشترک مباحث مربوط به فساد مورد بحث قرار گرفته است.
هم‌چنین در قسمت دوم این بخش و در بحث از سلامت نیز سلامت و مفاهیم مرتبط با آن، ریشه‌ی مفهوم سلامت، دلالت‌های مفهوم سلامت، سطوح سلامت و دسته‌بندی تعاریف سلامت مورد بحث قرار گرفته است. بدین ترتیب، گام نخست برای ورود به مباحث نظری درباره‌ی فساد و سلامت و بررسی و ارزیابی طیف وسیعی از نظریه‌ها -به ویژه درباره‌ی فساد- برداشته شده است تا پس از انجام آن امکان ورود به موضوع اساسی‌تر سنجش فساد و سلامت فراهم گردد.
۲-۴- گزاره‌های سلامت و فساد:
در برداشتن گام‌هایی علمی در بررسی هر پدیده، اولین گام ایضاح مفاهیم و تعاریف است. در گام بعدی آن‌چه مورد توجه محقق قرار خواهد گرفت، دست‌یابی به گزاره‌های علمی موجود از آن پدیده می‌باشد این گزاره‌ها شامل نظریه‌ها و روش‌ها و … می‌باشد. در ادامه با توجه به مراتب علمی بیان شده ابتدا نظریه‌هایی را که در بررسی موضوع سلامت و فساد موجود است بررسی خواهد شد و سپس به عمده‌ترین روش‌ها و مدل‌های موجود نگاهی افکنده می‌شود.
۲-۴-۱- نظریه‌های موجود در فساد:
همان گونه که مورون دوچ نیز گفته است نظریه مانند تور ماهی‌گیری است. اگر ماهی‌گیر با تور به صید ماهی می‌پردازد؛ نظریه‌پرداز، با نظریه دادن سعی در به دست آوردن حقیقت – البته بخشی از آن- را دارد. در بررسی پدیده‌ای همانند فساد و یا سلامت نیز، ناگزیر نیازمند نظریه‌پردازی است. با نگاهی به نظریه‌هایی که تا کنون در رابطه با فساد ارائه شده است، این موضوع به راحتی نمایان می‌گردد که در ارائه‌ هر نظریه، نظریه‌پرداز دارای رویکرد خاصی به پدیده بوده است. از جمله این رویکردها عبارتند از:
رویکرد اخلاقی که در این رویکرد بر عملکرد شخصی افراد تکیه می‌شود. در این نوع نظریه‌ها تربیت اخلاقی افراد در شکل‌گیری فساد یا عدم شکل‌گیری آن بیش‌ترین تأثیر را دارد.
در رویکرد روان‌شناختی بیش از هر چیز بر علل و عوامل روانی به عنوان علت فساد تأکید می‌شود. کسانی که از مشکلات و بیماری‌ها و اختلالات روانی مختلف رنج می‌برند عامل ایجاد فساد می‌شوند.
رویکرد جامعه‌شناختی، تبیین‌های جامعه‌شناختی فساد از علل و عوامل اجتماعی فساد سخن می‌گویند. هر یک از نظریه‌های جامعه‌شناختی شکل‌گیری فساد را ناشی از علل یا سلسله علل معینی می‌دانند و در سطوح مختلف واقعیت اجتماعی به دنبال ریشه‌یابی فساد هستند.
رویکرد انسان‌شناختی: در این دسته از رویکردها، فساد به عوامل انسانی و فرهنگی خاص برای تبیین فساد تکیه می‌کند و به دنبال کشف علت یا علل عام و جهانی فساد نیست.
و فرهنگ سازمانی: صاحب نظران فرهنگ سازمانی بر فرهنگ سازمانی یا بافت فرهنگی سازمانی که فرد در آن کار می‌کند، تأکید می‌کنند. بحث محوری این نظریه‌ها آن است که فرهنگ سازمانی مشخص افراد را به حالت ذهنی یا تمایل خاصی هدایت می‌کند که در نهایت این حالت ذهنی فرد را به سمت فساد سوق می‌دهد.
در هر کدام از رویکردها، مهم‌ترین نظریات به اجمال توضیح داده خواهد شد. در ذیل رویکرد اخلاقی یکی از معروف‌ترین نظریات موجود نظریه‌ی موسوم به سیب بد است.

هدایتی، رضا،(۱۳۸۴)،معاملات وتسهیلات بانک ملی،پنجم، ۵۵۰۰،شرکت چاپ وونشر بانک ملی
ب- مجـــــــــلات
علوی، سیدمحمدوصابریان، سوده.(۱۳۸۹)، تحلیلی بر رویکرد ترازنامه بنگاه، مجله پول واقتصاد،پژوهشکده پولی وبانکی شماره ۱۱۵
نصیرزاده، علی و پورمنش ، اصغرپور.(۱۳۸۹)، نظارت بر بانک ها ، مجله بانک واقتصاد، شماره۱۱۱
میرزایی،حسین ونظریان،رافیک،وباقری ،رعنا.(۱۳۹۰)، عوامل موثر برریسک اعتباری،فصلنامه روند بانک مرکزی، سال نوزده هم،ش۵۸: ۶۷-۹۷
ارجمند نژاد، عبدالمهدی(۱۳۸۴) اصول ۲۵گانه کمیته بال،فصلنامه روند بانک مرکزی، سال پانزدهم ش ۴۵: ۱تا۹۳
جمشیدی حمید(۱۳۸۱) شیوه اعتبار سنجی مشتریان، مجله، پژوهشکده بانکی بانک مرکزی شماره۴۵:
اکرامی ،ابوالفضل و مهدی زاده ،سجاد،(۱۳۸۷) نرخهای سود بانکی در ایران،مجله روند بانک مرکزی، سال چهاردهم ش ۴۳ :۲۰-۴۶
ج- پایان نامه ها
آقای هاشمی نودهی (۱۳۷۷) ،علل وعوامل موثر برایجاد مطالبات معوق بانک مسکن، آموزش عالی بانکداری.پایان نامه کارشناسی ارشد

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

اقای مهدی اکبری دانشجوی(۱۳۸۴) عوامل موثر بر افزیش مطالبات معوق بانک ملی قم، دانشگاه آزاد نراق. پایان نامه کارشناسی ارشد
آقای جعفر برادری،(۱۳۸۸) عوامل موثر در پیدایش مطالبات معوق وارائه راهکار های مطلوب پیشگیری در بانک صادرات، علوم بانکی. پایان نامه کارشناسی ارشد
آقای علیرضا رضائی،(۱۳۸۷) بیمه تسهیلات ونقش آن بر کاهش میزان مطالبات معوق بانک ها، دانشگاه علوم بانکی در سال ۱۳۸۷ پایان نامه کارشناسی ارشد.
د- سایت های اینترنتی
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
http://www.cbi.ir/simplelist/Ravand_fa.aspx
سایت بانک قوامین. http://www.ghavamin.com
نقدی براجرای قانون بانکداری بدون ربا.
http://rasad.org/1390/06/14/tah-bank-reba
سیاست پولی ( policy Monetary ): http://barcode.blogfa.com/post-78.aspx
بانک و بانکداری،اقتصاد ومدیریت سوم شهریور ۸۷
http://thebankers.blogfa.com/post-1483.aspx
منابع انگلیسی:
Hennie. and Brajovic Bratonovic, Sonja.(2000). Analyzing Banking Risk. In The World Bank
همکار محترم سلام علیکم :
باتوجه به دانش و تجربیات حضرتعالی در امور بانکداری ،پرواضح است که استفاده از نظریات شما باعث ارتقاء تصمیم گیری اثر بخش در مدیریت خواهد شد.بنابر این خواهشمند است سئوالات ذیل را که مربوط به شناسائی واولویت بندی عوامل موثردر ایجاد اقساط معوق بانک قوامین استان کرمانشاه می باشد با دقت مطالعه ونظرات خود را بیان فرمائید.
با تشکر-ارسلان خانجانی
دانشجوی کارشناسی ارشد
الف سئوالات جمعیت شناسی:
۱- میزان تحصیلات:

الف:زیر دیپلم:

ب:دیپلم:

ج :فوق دیپلم:

ج-لیسانس:

فوق لیسانس:

بنا به اظهار افراد مسن و کهنسال منطقه در سالیان دور مردمانی یا قبیله ای از سرزمین سیستان و بلوچستان از منطقه بمپور که در حوالی ایرانشهر قرار دارد به طرف این مناطق کوچ نموده اند که قصد عزیمت به منطقه بیابان سیریک را داشته اند که به دلیل رخداد بعضی از حوادث و به پیشنهاد جلال خان در همین سندرک ساکن می شوند و در منطقه ای از سندرک به نام «کار خورشید» که در غرب و چند کیلومتری محله سجادیه است به زندگی می پردازند که این امر موجب تولید و تکثیر نسل آنها و ترویج فکر و فرهنگ آنها در این منطقه شده است.
ترتیب حاکمان این منطقه کامران، چراغ، عبدالحسینی کامران، میر حاجی، نادر و جلال بوده اند. بعد از انقلاب شکوهمند اسلامی ایران در سال ۵۷ تا مدتی حاکمیت خان و خوانین بطور ضعیف همراه با اختلافات محلی در این منطقه ادامه داشت، از آنجائی که این اختلاف محلی منجر به قتل آدم های بیگناه می شد. در سال ۱۳۷۳ نیروهای نظامی و انتظامی کرمان و هرمزگان حاکمیت آنها را بطور کامل متلاشی کردند و بعد از کنترل اوضاع حاکمان، مردمان و اطرافیان آنها را از مارز و آورتین avortin به جاهای دیگر اسکان دادند، تا این نعمت های جمهوری اسلامی ایران بهرمند باشند(صادقی،۱۳۸۶،۲۳-۲۰).
۲-۲-۳۰- نظام اجتماعی
نظام اجتماعی این منطقه در گذشته به صورت ملوک الطوایفی بوده است. یکی از دلایل ایجاد این نظام، شرایط حاکم بر زمان است که هر خانواده برای حفظ امنیت و آرامش و اصالت خود باید وابسته و همنشین طایفه پدری یا مادری خود باشد و دیگر اینکه هر خانواده ای با تیره یا پشتوانه خویشاوندان خود مناقشات و ناملایمات زندگی را حل می کرده است. انتخاب سکونت مردم در این نواحی براساس مالکیت موروثی یا به صورت مشاعی است بطوریکه در بعضی جاها یک آبادی متعلق به یک تیره و طایفه است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

در نظام عشیره ای و قبیله ای هر قوم شامل چند ایل و هر ایل شامل چند قبیله و هر قبیله شامل چند طایفه و هر طایفه شامل چند تیره و هر تیره شامل چند خانواده است. منطقه سندرک دارای هر نظام طبقات و قومیتی خاصی است که به ترتیب به آن پرداخته می شود. ۱- خان ۲- رئیس ۳- بلوچ کاره ۴- ملا ۵- استاد ۶- چوپان ۷- غلام، نقیب، پهلوان و درزاده که تقریبا در یک مقام هستند.
خان
رئیس
بلوچ کاره
ملا
استاد
چوپان
غلام
دَرزاده
پهلوان
نقیب
شکل ۲-۱ : نظام طبقاتی و قومیتی منطقه سندرک
در بشاگرد و سندرک نظام طبقاتی مربوط به ذات و تا حدودی حرفه ای است که به شکل موروثی از طریق ازدواج های درون گروهی به نسل های بعد انتقال یافته است.در این مناطق طبقات به برتر و فرو تر تقسیم می شوند، طبقات برتر به ذات های بالا تعلق دارند و طبقات فروتر به ذات های پائین، ذات برتر و فروتر نیز خود به سلسله مراتبی تقسیم می شوند. همانگونه که قبلا هم به آن اشاره شد ذات برتر عبارت است از: خان، رئیس، بلوچ کاره و تا حدودی سپاهی(لشکری) و ذات فروتر را استاد، غلام و پهلوان و…تشکیل می دهند.
خان: خان ها در صدر همه جماعات در راس هرم قدرت بشاگرد و سندرک قرار دارند.ایشان مالک عمده زمین،آب، نخل و دام به شمار می آیند و در واقع مالک همه افراد بودند.
رئیس: رئیس نماینده و جانشین خان در منطقه می باشد. این قشر در حقیقت عامل اجرائی و مدیر و بازوی قدرت و مترادف مباشر یا همان کدخدای بقیه نقاط هستند. رئیسیون غالبا وظیفه جمع آوری مالیات و اجاره زمین و محصولات زمین خان را بر عهده دارند شغل عمده این طبقه کشاورزی است که بر عهده طبقه پائین تر از خود (غلامون) قرار می دهند.
بلوچ کاره: این طبقه در ردیف سوم نظام طبقاتی قرار می گیرد، بلوچ کاره در واقع همان دهقان آزاد است. و جزء طبقات بالای اجتماعی و ذات های برتر به شمار می رود، بلوچ کاره ها صاحبان آب و زمین در روستای خود هستند. ازدواج میان طبقات بلوچ کاره و رئیسون صورت می گیرد، اما به هیچ طبقه از ذات های فروتر زن نمی دهند. این طبقه دارای رده صنفی، متولی زیارتگاه و ملا می باشد.
سپاهی(لشکری): این طبقه جزء لشکریان خان هستند که وظیفه حمایت نظامی از مایملک و حیطه نفوذ خان را به عهده دارند، همچنین به جمع آوری مالیات و محصول از افرادی که حاضر به پرداخت مالیات به طور داوطلبانه نیستند اشتغال دارند. سپاهی ها معمولا در داخل قلعه و برفراز کوه زندگی می کنند. ازدواج در میان این طبقه به شکل درون گروهی است و مرکز استقرار آنها روستاهای انگهران و درپهن و کاشانه آن ها معمولا در داخل قلعه و برفراز کوه می باشد.
استاد کار: افراد این طبقه ساخت وسایل و ابزارآلات کشاورزی و زندگی روزمره را بر عهده دارند، به عبارت دیگر به فعالیت های محلی می پردازند و وسایل مورد نیاز افراد روستا را تولید می کنند.
بلوچون (چوپان): چوپان، طبقه ای است که اعضای آن دام های روستائیان و به ویژه سه طبقه بالای هرم قدرت را نگهداری می کنند. و در مقابل آن دستمزد بسیار اندک و یا مقدار ناچیزی از فراورده های دامی دریافت می نمایند. برای دستمزد در ازای هر ده راس زاد و ولد یک راس سهم ایشان می گردد.
غلامون: غلامون طبقه غیر آزاد منطقه هستند که موجب عمده ای را تشکیل می دهند و محروم ترین و مظلوم ترین طایفه به حساب می آمده اند.
نقیب: این طبقه به عللی که مشخص نیست رفته رفته توانسته اند برای خود آزادی هایی به دست آورند و به کارهای کشاورزی مشغول و مالکیت جزئی زمین را در دست بگیرند.
درزاده: جایگاه درزاده فروتر از نقیب اما برتر از غلام است. درزاده از نسل غلامون هستند که در گذر زمان آزاد شده اند. رشد جمعیت غلامون در یک منطقه و بالا رفتن مخارج آنها موجبات اخراج یا تشویق آنها به مهاجرت به سایر مناطق از طرف صاحبان آنها را فراهم آورده است. این مسئله باعث شده است تا از نزد مالکان خود رانده شده و در مناطق دیگر به کار که عمدتا کشاورزی می باشد مشغول شوند. به دلیل نامشخص بودن وضع عمومی و کوچ این افراد در فصول مختلف به آنها لقب درزاده داده اند. درزاده ها با غلامون ازدواج می کنند این ازدواج یک طرفه می باشد، یعنی زن می گیرند اما به آنها همسر نمی دهند.
پهلوانان: طبقه دیگری که جزء طبقات فروتر و ذات پائین تر به حساب می آیند. پهلوانان به طور کلی به افرادی اطلاق می شود که برای سرگرمی به مجالس جشن دعوت می شوند و تمامی افراد خانواده آنها در ایجاد شادمانی نقشی ایفا می کنند. این طبقه جزء پائین ترین حد ذاتی منطقه به شمار می آیند. (تا خمینی شهر، موسسه جمادی، ۱۳۸۹،۳۸۱-۳۷۸).
۲-۲-۳۱- زیارتگاه ها و مکان های مقدس
جدول۲-۱:زیارتگاه ها و مکان های مقدس رایج در منطقه سندرک

نام
محل

زیارت بی بی گنجی

سندرک(دنکی سابق)

قدمگاه امیر المومنین

روستای آرنگوبالا

آستانه حضرت اباالفضل

روستنای آرنگو پائین

زیارت شهباز

روستای بن در

زیارت هفت لنگر

روستای سیت

داونپورت و پروساک (۱۳۷۹)، دانش را این گونه تشخیص می‌دهند: مخلوطی سیال از تجربه‌ها، ارزش‌ها، اطلاعات موجود و نگرش‌های کارشناسی نظام یافته است که چارچوبی برای ارزشیابی و بهره گیری از تجربه‌ها و اطلاعات جدید، به دست می‌دهد.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

تعاریف دانش دامنه‌ای از عملی تا مفهومی و از محدود تا گسترده را دربرمی گیرد. (بکمن، ۱۹۹۹) تعاریف کاربردی بر کارکردهای دانش به عنوان مثال در حل مسئله و تصمیم گیری تمرکز می‌کند. وولف^[۱۷] (۱۹۹۰) دانش را به عنوان اطلاعات سازمان یافته و کاربرد پذیر به منظور حل مسئله تعریف کرده است. برخی پژوهش گران، دانش را به طور مفهومی تعریف می‌کنند، به عنوان مثال کلارک^[۱۸] ( ۱۹۹۸) دانش را به عنوان “درک اینکه چرا و چگونه چیزی عمل می‌کند” تعریف می‌کند. تعاریف فلسفی نیز اندک اند. واندراسپک و اسپیکروت^[۱۹] ( ۱۹۹۷) دانش را به عنوان مجموعه ی تمام بینش‌ها، تجارب و شیوه‌هایی که صحیح و درست تلقی گردیده و بنابراین، افکار، رفتار و ارتباطات مردم را هدایت می‌کنند، تعریف می‌کنند. این قیاس بینش آفرین، یک رابطه منطقی بین دانش و سازمان‌ها ایجاد می‌کند و برنامه ای در جهت لزوم توجه به تفکر جمعی افراد درون سازمان، به عنوان مشارکت کنندگان دانش، آغاز می‌گردد؛ این نوع از دانش “دانش سازمانی” نامیده می‌شود.
۲-۲-۲. انواع دانش
درک طبقه بندی دانش، گام مهمی در جهت مدیریت دانش است؛ به طوری که حتی عنوان شده، بزرگ‌ترین کمکی که می‌توان به مدیریت دانش کرد، شناخت انواع دانش و بیان تفاوت‌های آن‌ها است. (گرانت، ۱۹۹۱) دانش را به لحاظ مشخصه‌ های ساختاری، ویژگی‌های ابتدایی، هدف و کاربرد و سطوح مفهومی به انواع مختلفی طبقه بندی نموده‌اند. (بکمن، ۱۹۹۹).
در طبقه بندی دانش در سازمان، از یک بعد تقسیم بندی، دو گروه دانش عمومی و دانش خصوصی وجود دارد. دانش خصوصی به دانشی که منحصراً تحت تملک سازمان است اشاره دارد. این دانش به منبعی اشاره دارد که ارزشمند، نادر و به طور ناتمام، تقلیدپذیر است. مثال‌ها درباره دانش خصوصی شامل روش‌ها، فرایندها، مستندسازی و راهبردهای تجاری منحصر به فرد سازمان است. دانش عمومی شامل دانشی است که اختصاص به سازمان مشخصی ندارد و در دامنه عمومی قرار می‌گیرد. این دانش شامل بهترین روش‌های صنعتی وحرفه ای است. گروهی دیگر نیز دانش را به دو نوع صریح و ضمنی تقسیم کرده‌اند، که بنیادی‌ترین و متداول‌ترین طبقه بندی از دانش سازمانی است. (رادینگ، ۱۳۸۳).
نوناکا و تاکوچی^[۲۰] ( ۱۹۹۵ )، دانش را به دو دسته تقسیم کردند. دانش صریح^[۲۱] و دانش ضمنی^[۲۲] . دسته اول در کتاب‌ها، گزارش‌ها و مانند این‌ها وجود دارد. به عبارت دیگر دانش صریح دانشی است که به آسانی قابل انتقال است و می‌توان آن را به کمک یک سری نشانه‌ها (حروف، اعداد و… ) در قالب نوشته، صدا، تصویر، عکس، نرم افزار و پایگاه داده، مدون و کدگذاری کرد. به همین دلیل به اشتراک گذاری دانش صریح به راحتی امکان پذیر است. معمولا دانش صریح در سازمان‌ها به شکل قوانین، رویه‌های کاری و برنامه‌های روزمره در می آیند که برمبنای آن‌ها هر یک از کارکنان به انجام وظایف خود مشغول هستند. اما دانش ضمنی شامل احساسات، ادراکات، عقاید، شهود و بصیرت است که به راحتی قابل انتقال و درک نیستند. دانش ضمنی یا پنهان دانشی است ذهنی و شخصی که به آسانی قابل انتقال، اشتراک و فرموله کردن نیست و از طریق مشاهده و تقلید بدست می‌آید. این نوع دانش اساس و پایه خلاقیت و نوآوری است. (ماین و دیگران، ۲۰۰۹).
در طراحی و اعمال مدیریت دانش در سازمان‌ها، دو بعد دانش صریح و ضمنی از نظر ماهیت و ویژگی‌ها با یکدیگر متفاوتند، ولی نقش پررنگی دارند. باید توجه داشت دانش همواره برای سازمان‌ها مهم بوده و هست. (شین،۲۰۰۱) منابع دانش سازمان سرمایه‌ای است که باید به خوبی آن را مدیریت کرد و به بهترین مصرف رساند. به عبارتی دیگر، مدیران سازمان، با پی بردن به ارزش این سرمایه ی فکری و ارتباط آن با راهبردها و توانایی‌های نهفته ی سازمان، به سمت ایجاد نظام‌های مدیریت دانش حرکت می‌کنند. (نوناکا و تاکوچی، ۱۳۸۵).
۲-۲-۳. سیری در تاریخچه‌ مدیریت دانش
مدیریت دانش از اواخر دهه ۱۹۷۰ مطرح گردید. در اواسط دهه ی ۱۹۸۰ و آشکار شدن جایگاه دانش و تأثیر آن بر قدرت رقابت در بازارهای اقتصادی، اهمیت آن مضاعف شد. در این دهه، نظام‌های مبتنی بر هوش مصنوعی و نظام‌های هوشمند برای مدیریت دانش به کار گرفته می‌شد و مفاهیمی چون، فراهم آوری دانش^[۲۳]، مهندسی دانش^[۲۴]، نظام‌های دانش محور^[۲۵] و مانند آن رواج یافت. در اواخر دهه ۱۹۸۰، سیر صعودی انتشار مقالات مربوط به مدیریت دانش در مجلات حوزه‌های مدیریت، تجارت، علوم کتابداری و اطلاع رسانی را می‌توان مشاهده کرد. درهمین دوران اولین کتاب‌های مربوط به این حوزه منتشر شدند. در آغاز دهه ۱۹۹۰، فعالیت گسترده‌ی سازمان‌های آمریکایی، اروپایی و ژاپنی در حوزه‌ی مدیریت دانش به نحو چشم گیری افزایش یافت. ظهور وب جهانی در اواسط دهه ۱۹۹۰ تحرک تازه‌ای به حوزه‌ی مدیریت دانش بخشید. شبکه‌ی بین المللی مدیریت دانش در اروپا^[۲۶]، مجمع مدیریت دانش ایالات متحده آمریکا^[۲۷] فعالیت‌های خود را در شبکه اینترنت گسترش دادند. در سال ۱۹۹۵، اتحادیه‌ی اروپا طی برنامه‌ای به نام اسپریت^[۲۸] بودجه‌ی قابل ملاحظه‌ای را برای اجرای طرح‌های مدیریت دانش اختصاص داد. به تدریج شرکت‌های بزرگی مانند ارنست و یانگ^[۲۹]، بوزآلن و همیلتون^[۳۰] و ده‌ها شرکت دیگر به شکل تجاری وارد عرصه‌ی مدیریت دانش شدند. اکنون مدیریت دانش در سال‌های آغازین قرن ۲۱ برای بسیاری از کشورهای پیشرفته به عنوان نماد رقابت و عامل دستیابی به قدرت و توسعه است. شرکت‌های بزرگ اروپایی از سال ۲۰۰۰ به بعد حدود ۵۵ درصد درآمد خود را به مدیریت دانش اختصاص داده‌اند. جدول شماره ۲-۱، گاه شمار مدیریت دانش را به طور خلاصه نشان می‌دهد. (حسن زاده، ۱۳۸۶).
جدول شماره ۲-۱. گاه شمار مدیریت دانش

دهه
روند پیشرفت مفهوم مدیریت دانش

دهه ۱۹۷۰

مدیریت دانش مطرح شد.

دهه ۱۹۸۰

بر اهمیت مدیریت دانش افزوده شد و انتشارات مربوط به مدیریت دانش سیر صعودی یافت.

اوایل دهه ۱۹۹۰

فعالیت شرکت‌های آمریکایی، اروپایی و ژاپنی در حوزه ی مدیریت دانش شدت یافت.

اواسط دهه ۱۹۹۰

شبکه‌های بین المللی مدیریت دانش پدید آمد.

اواخر دهه ۱۹۹۰

مدیریت دانش در زمره فعالیت‌های تجاری سازمان‌های بزرگ درآمد.

۲-۲-۴. مدیریت دانش
می‌توان گفت هیچ گونه توافق جمعی جهت ارائه ی تعریفی خاص از مدیریت دانش وجود ندارد و پژوهش گران غالباً بر اساس پیش زمینه‌های ذهنی و حوزه‌های کاری خود این مفهوم را تعریف می‌کنند. (پریخ، ۲۰۰۱؛ هورویچ و آرماکست،۲۰۰۲).
مدیریت دانش را فرایند خاص سازمانی و نظامی برای کسب، سازماندهی، نگهداری، کاربرد، پخش و خلق دوباره‌ی دانش صریح کارکنان، برای افزایش عملکرد سازمان و ارزش آفرینی تعریف کرده‌اند. (موسوی خانی و دیگران، ۱۳۸۹). دافی^[۳۱]، (۱۹۹۹) مدیریت دانش را به عنوان “شناسایی، رشد و کاربرد مؤثر یک دانش اساسی سازمان” تعریف می‌کند. تاکنچی^[۳۲]، (۱۹۹۸) یک دیدگاه متفاوت روی مدیریت دانش دارد که به معنی نظارت کمتر روی کارمندان و درگیرکردن هر کدام برای خلق و به اشتراک گذاشتن دانش است که در جای خود، خط مشی سازمان نوآور را تقویت می‌کند. سویبی^[۳۳]، (۲۰۰۰) معتقد است که دانش چیزی نیست که بتوان آن را مدیریت کرد و مدیران دانش محور نمی‌توانند دانش را مدیریت کنند، زیرا آن غیره ممکن است. اما محیطی که در آن دانش خلق می‌شود را می‌توان مدیریت کرد. از نظر هولم^[۳۴]، (۲۰۰۱) مدیریت دانش، عبارت است از به کارگیری اطلاعات درست برای افرادی که نیاز دارند و در زمان مورد نیاز، به افراد کمک می‌کند تا دانش را ایجاد و پخش کنند و بر اساس آن عمل نمایند. از نظر گوپتا^[۳۵]، (۲۰۰۲) مدیریت دانش فرایندی است که به سازمان‌ها کمک می‌کند تا مهم‌ترین مهارت‌ها و اطلاعات مورد نیاز و ضروری را برای انجام فعالیت‌هایشان انتخاب، سازماندهی و توزیع کنند و انتقال دهند. هم چنین در تعریفی دیگر مدیریت دانش عبارت است از گردآوری دانش، قابلیت‌های عقلانی و تجربیات افراد یک سازمان و ایجاد قابلیت بازیابی برای آن‌ها به عنوان یک سرمایه‌ی سازمانی، به عبارت دیگر مدیریت دانش بر ذخیره و به کارگیری دوباره‌ی اطلاعات تخصصی تأکید دارد. (حسن زاده، ۱۳۸۳).
با توجه به این که مدیریت دانش مفهومی پیچیده و گسترده است، صاحب نظران از زوایای گوناگون به آن نگریسته‌اند و تعاریف متعددی برای آن بیان کرده‌اند که بیشتر آن‌ها بر ارزش‌های مدیریت دانش تکیه دارند. مدیریت دانش از دیدگاه پرز^[۳۶] با تأکید بر دانش به عنوان یک سرمایه ی سازمانی عبارت است از: گردآوری دانش و تجربیات افراد یک سازمان و قابل دسترس کردن آن‌ها به عنوان سرمایه ی سازمانی. (به نقل از حسن زاده،۱۳۸۶).
از تعاریف مختلفی که در زمینه‌ی مدیریت دانش توسط صاحب نظران مختلف بیان شده است، می‌توان این برداشت را داشت که مدیریت دانش، فرایند شناسایی، در اختیار گرفتن، سازماندهی و پردازش اطلاعات جهت خلق دانش می‌باشد که پس از آن توزیع می‌شود و در دسترس دیگران قرار می‌گیرد تا برای خلق دانش بیشتر و به گونه‌ای مؤثر در تصمیم گیری‌ها به کار گرفته شود. (فاتحی،۱۳۹۰).
بر اساس تعریف ارائه شده از سوی سازمان همکاری و توسعه اقتصادی^[۳۷]، مدیریت دانش مجموعه‌ای از فعالیت‌های سازمانی است که در راستای خلق، کسب، توزیع دانسته‌ها و ارتقای به اشتراک گذاری دانش در داخل سازمان و محیط اطراف آن انجام می‌شود (به نقل از حسن زاده، ۱۳۸۶) مدیریت دانش فرایندی پویا و پیوسته در حال تکوین و تکامل است و معمولاً فعالیت‌های مدیریت دانش در یک سازمان پیشرفته، شامل مراحل مختلفی می‌باشد. (فاتحی،۱۳۹۰).
هم راستا با تعاریف متعددی که از مدیریت دانش وجود دارد، الگوهای مختلفی هم برای آن در نظر گرفته شده است که در هر کدام از این الگوها، جنبه‌های خاصی از مدیریت دانش، مد نظر قرار گرفته شده است.
۲-۲-۵. الگوهای مدیریت دانش
اهمیت و گستردگی موضوع مدیریت دانش موجب شده است تا اندیشمندان مختلف، برداشت‌های گوناگونی از فعالیت‌های کلیدی مدیریت دانش را ارائه دهند. این تعابیر و برداشت‌ها، دارای نقاط اشتراک و افتراق با یکدیگر بوده و در فالب الگوهای متنوعی مطرح می‌شود. (سنجقی و جنیدی جعفری، ۱۳۸۵).
الگوهای مدیریت دانش، مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها، مستندات، ابزارهای تحلیلی و فنون پیشرفته‌ی مدیریت دانش است که برای ارزیابی، برنامه ریزی، اجرا و اندازه گیری فعالیت‌های مدیریت دانش استفاده می‌شود. (باباغیبی،۱۳۹۰).
تاکنون صاحب نظران بسیاری، الگوهایی را در زمینه‌ی مدیریت دانش ارائه کرده‌اند که بیشتر آن‌ها از نظر محتوایی تقریباً مشابه یکدیگرند. اما دارای واژه‌ها و مراحلی متفاوت هستند. (افرازه،۱۳۸۷) بسیاری از صاحب نظران، مدیریت دانش را در قالب فرایندی تعریف نموده‌اند که در هر کدام مراحل و فعالیت‌های مختلفی، برای آن در نظر گرفته می‌شود.
به طور مثال می‌توان از الگوی مطرح شده توسط نوناکا و تاکوچی^[۳۸] نام برد که برای فرایند مدیریت دانش چهار مرحله‌ی؛ اجتماعی نمودن، خارجی نمودن، اتصال برقرار نمودن و درونی نمودن را در نظر می‌گیرند. یا داونپورت و پروساک^[۳۹] که سه مرحله‌ی: تولید، کد بندی و سازماندهی، و انتقال را معرفی می‌کنند. (افرازه،۱۳۸۷؛ به نقل از فاتحی،۱۳۹۰) چرخه ی مدیریت دانش ویگ^[۴۰]، شیوه ی خلق و به کارگیری دانش توسط افراد یا سازمان‌ها را مشخص می‌کند و چهار گام اصلی آن، عبارتند از: خلق دانش، حفظ دانش، تسهیم دانش و کاربرد دانش. دالکر^[۴۱] رویکردی تلفیقی به چرخه ی مدیریت دانش را پیشنهاد می‌دهد که سه مرحله دارد: کسب یا خلق دانش، درک و کاربرد دانش، تسهیم و توزیع دانش. هم چنین داونپورت و گروور^[۴۲] از چهار مرحله برای مدیریت دانش نام برده‌اند؛ عمومیت بخشیدن، کدگذاری، انتقال و تفهیم، ووکوویک و الیوک^[۴۳] بر پنج گام مختلف تمرکز کرده‌اند؛ جمع آوری، سازماندهی، پالایش، ارائه و انتشار دانش. علوی و لیدنر^[۴۴] چهار فرایند مدیریت دانش را پیشنهاد می‌دهند؛ خلق دانش، انباشت و بازیابی دانش، انتقال دانش وکاربرد دانش؛ به علاوه آن‌ها بیان کرده‌اند که تفاوت عمده‌ای بین این طبقه بندی‌ها وجود ندارد، تنها تفاوت در نام و تعداد مراحل فرایند است. بررسی دقیق هریک از این الگوها نشان می‌دهد که مراحل آن‌ها بسیار شبیه هم بوده و تنها برخی این فرایند را به طورکامل تر و برخی جزئی‌تر مورد توجه قرار داده‌اند. (به نقل از هاشمی، ۱۳۸۹). الوانی و شاهقلیان (۱۳۸۵) نیز با ترکیب و جمع بندی مراحل مشابه دراین الگوها، الگویی را شامل مراحل شش گانه ی تشخیص دانش، تحصیل دانش، به کارگیری دانش، اشتراک دانش، توسعه دانش و نگهداری دانش ارائه کرده‌اند.