۱-۳-اهمیت وضرورت تحقیق

اختلالات اضطرابی از جمله شایع ترین اختلالات روانپزشکی هستند و با مشکلات رشدی، زیستی و آسیب شناختی قابل توجهی مرتبط هستند. آن ها به حوزه های چند گانه از عملکرد مانند هیجانی، شناختی و رفتاری آسیب می‌زنند و معمولا ماهیت مزمنی دارند، آن ها همچنین خطر همایندی چنداختلال روانپزشکی دیگر را نیزافزایش می‌دهند (پینه^[۱]و همکاران،۱۹۹۸ ). اختلال اضطراب فراگیر و اختلال استرس پس از سانحه از جمله شایع ترین اختلالات اضطرابی هستند، این اختلالات با عوارض زیادی همراهند و احتمال همایندی بالایی باهم دارند و اغلب مزمن شده نسبت به درمان مقاوم هستند. بیماران مبتلا ‌به این اختلالات در اثر احساس های مزمن و شدید اضطراب درمانده می‌شوند و مشکلات زیادی در کارکرد شغلی، بین فردی، مالی، تحصیلی، زناشویی و مراقبتی خود پیدا می‌کنند و مقادیر بالایی از خدمات بهداشتی را صرف خود می‌کنند (سادوک وسادوک ،۱۳۸۹). به علت ماهیت عاجزکننده و اختلال های مربوط، داروهای تجویزی برای اضطراب ازجمله پرمصرف ترین داروها در جهان هستند. شیوع اختلال‌های اضطرابی ۱۸٫۷% بوده و شیوع آن در زنان و طبقات پایین اقتصادی – اجتماعی بیشتر است، با توجه به شیوع قابل ملاحظه این اختلال ها لزوم تشخیص و درمان به موقع آن ها امری ضروری است (هالجین و ویتبورن ،۱۳۸۳). ‌بنابرین‏ تشخیص و درمان اختلال های اضطرابی پیامدهای بلند مدت و آزارنده آن ها را کاهش می‌دهد. در دهه های اخیر مطالعات زیادی جهت شناختن عامل های روانشناختی مؤثر در شروع و تداوم اختلال های اضطرابی انجام یافته است و نتایج این مطالعات رابطه این اختلالات را با برخی عوامل روانشناختی از قبیل حساسیت اضطرابی، مشکل در تنظیم هیجان و نگرانی را نشان داده است که این عوامل در اختلالات اضطرابی دیده می‌شوند و باعث ایجاد و تداوم اضطراب مرضی می‌شوند. بااین وجود مطالعات کمی به بررسی و مقایسه این سازه‌ها در افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، اختلال استرس پس از سانحه و افراد عادی پرداخته‌اند . لذا ضرورت انجام این پژوهش تعیین و مقایسه این سازه ها در افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، اختلال استرس پس از سانحه و افراد عادی می‌باشد تا با شناخت بهتر رابطه این عوامل با اختلالات مذکور، داده های مفیدتری در اختیار درمانگران قرار بگیرد و ‌به این ترتیب گام های موثرتری در شناخت و درمان این اختلالات برداشته شود. از طرف دیگر، از آن جایی که پژوهش های اندکی در رابطه با این عوامل در بیماران دارای اختلال اضطراب فراگیر و اختلال استرس پس از سانحه به عمل آمده است، ضرورت انجام این پژوهش بیشتر احساس می شود.

۱-۴-اهداف پژوهش

هدف کلی: مقایسه سازه‌های شناختی حساسیت اضطرابی، نگرانی و مشکل درتنظیم هیجان و ابعاد هریک از آن ها در افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، اختلال استرس پس از سانحه و افرادعادی.

اهداف اختصاصی:

اهداف اختصاصی این پژوهش عبارتند از:

۱-مقایسه شدت عامل ترس از احساسات بدنی در افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، اختلال استرس پس از سانحه و افرادعادی.

۲- مقایسه شدت عامل نشانه های اضطراب قابل مشاهده توسط دیگران در افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، اختلال استرس پس از سانحه و افرادعادی.

۳- مقایسه شدت عامل ترس از عدم کنترل شناختی در افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، اختلال استرس پس از سانحه و افرادعادی.

۴- مقایسه شدت عامل عدم پذیرش پاسخ های هیجانی در افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، اختلال استرس پس از سانحه و افرادعادی.

۵- مقایسه شدت عامل دشواری درانجام رفتار هدفمند در افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، اختلال استرس پس از سانحه و افرادعادی.

۶- مقایسه شدت عامل دشواری در کنترل تکانه در افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، اختلال استرس پس از سانحه و افرادعادی.

۷- مقایسه شدت عامل فقدان آگاهی هیجانی در افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، اختلال استرس پس از سانحه و افرادعادی.

۸- مقایسه شدت عامل دسترسی محدود به راهبردهای تنظیم هیجانی در افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، اختلال استرس پس از سانحه و افرادعادی.

۹- مقایسه شدت عامل عدم وضوح هیجانی در افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، اختلال استرس پس از سانحه و افرادعادی.

۱۰- مقایسه شدت عامل نگرانی در افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، اختلال استرس پس از سانحه و افرادعادی.

۱-۵-فرضیات پژوهش:

1. بین افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، اختلال استرس پس از سانحه و افراد عادی در عامل ترس از احساسات بدنی تفاوت وجود دارد.

۲- بین افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، اختلال استرس پس از سانحه و افراد عادی در عامل نشانه های اضطراب قابل مشاهده توسط دیگران تفاوت وجود دارد.

۳- بین افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، اختلال استرس پس از سانحه و افراد عادی درعامل ترس از عدم کنترل شناختی تفاوت وجود دارد.

۴- بین افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، اختلال استرس پس از سانحه و افراد عادی در عامل عدم پذیرش پاسخ های هیجانی تفاوت وجود دارد.

۵- بین افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، اختلال استرس پس از سانحه و افراد عادی در عامل دشواری درانجام رفتار هدفمند عامل تفاوت وجود دارد.

۶- بین افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، اختلال استرس پس از سانحه و افراد عادی در عامل دشواری در کنترل تکانه تفاوت وجود دارد.

۷- بین افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، اختلال استرس پس از سانحه و افراد عادی در عامل فقدان آگاهی هیجانی تفاوت وجود دارد.

۸- بین افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، اختلال استرس پس از سانحه و افراد عادی در عامل دسترسی محدود به راهبردهای تنظیم هیجانی تفاوت وجود دارد.

1. 1. بین افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، اختلال استرس پس از سانحه و افراد عادی در عامل عدم وضوح هیجانی تفاوت وجود دارد.

1. بین افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، اختلال استرس پس از سانحه و افراد عادی در عامل نگرانی تفاوت وجود دارد.

متغیرهای پژوهش:

متغیر های اساسی این پژوهش شامل موارد زیرند:

متغیر مقایسه ای: حساسیت اضطرابی، نگرانی و مشکل در تنظیم هیجان

متغیرمقوله ای: گروه (افرادمبتلا به اختلال اضطراب فراگیر ، اختلال استرس پس از سانحه و افراد عادی).

۱-۶-تعریف متغیرها:

تعریف مفهومی:

1. 1. ۲- همان ص ۱۳۷٫ ↑

1. 1. ۱- پیشگیری از وقوع جرم که در بند ۸ ماده (۴) قانون نیروی انتظامی (مسوب ۲۷ تیرماه ۱۳۶۹) آمده است، به تصریع همان قانون نیروی انتظامی به عنوان ضابط قوه قضائیه عمل می‌کند. ↑

   

1. 1. ۲- بند (۴) از اصل (۱۵۶) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. ↑

1. 1. ۲- مفردات راغب مواد معرف و نکر. ↑

1. 1. ۱- حسینی ، جواد ، قرآن و راهکارهای مبارزه با مفاسد اخلاقی عوامل بازدارنده از گناه و فساد، سایت معاونت امر به معروف و نهی از منکر نمسا. ↑

1. 1. ۱- سوره توبه – آیه ۳۱ و سوره اسراء – آیه ۲۳ و سوره آل عمران – آیه ۵۱ ↑

1. 1. ۲- سوره یس- آیه ۶۰ و سوره فرقان – آیه ۴۳ و سوره قصص آیه ۵۰ ↑

1. 1. ۳- سوره مومنون- آیه ( ۳-۱) و سوره فرقان آیه ۷۲ ↑

1. 1. ۱- سوره آل عمران – آیه ۱۱۴ ↑

1. 1. ۲- سوره مومنون – آیه ۶۱ و سوره قصص آیه ۸۳ ↑

1. 1. ۳- سوره فصلت – آیه ۵۳ و سوره نساء آیه ۳۳ ↑

1. 1. ۴- سوره آل عمران- آیه ۵٫ ↑

1. 1. ۵- سوره انعام – آیه ۲۳۵ ↑

1. 1. ۶- سوره نحل- آیه ۱۹ ↑

1. 1. ۷- سوره انفال – آیه ۲۴ ↑

1. 1. ۱- سوره کهف – آیه ۱۴ ↑

1. 1. ۲- سوره روم- آیه ۱۰ ↑

1. 1. ۳- سوره حج- آیه ۷ ↑

1. 1. ۴- سوره انعام- آیه ۱۲۴ و سوره سجده – آیه ۱۲ ↑

1. 1. ۵- سوره معارج – آیه ( ۱۴-۱۱). ↑

1. 1. ۶- سوره یونس – آیه ۵۴٫ ↑

1. 1. ۷- سوره کهف- آیه ۴۹٫ ↑

1. 1. ۸- سوره آل عمران- آیه ۳۰٫ ↑

1. 1. ۱- حدود ۱۰۰ آیه در قرآن کریم دستور به رعایت تقوا داده شده است. ↑

1. 1. ۲- سوره اعراف- آیه ۱۲۸ و سوره توبه- آیه ۷ و سوره بقره – آیه ۱۹۴ و سوره نحل – آیه ۳۱٫ ↑

1. 1. ۳- سوره بناء – آیه ۳۱ ↑

1. 1. ۱- سوره شوری – آیه ۳۹ ↑

1. 1. ۲- سوره شوری – آیه ۳۷ و سوره آل عمران – آیه ۱۳۴ و سوره ثعابن- آیه ۱۴ و سوره نور- آیه ۲۲٫ ↑

1. 1. ۳- سوره مومنون – آیه ۹۶ و سوره وصلت- آیه ۳۴ ↑

1. 1. ۴- سوره حدید- آیه ۷ و سوره بقره – آیه ۱۹۵٫ ↑

1. 1. ۵- سوره بقره – آیه ۲۵۴٫ ↑

1. 1. ۶- سوره حشر – آیه ۹٫ ↑

1. 1. ۱- سوره آل عمران – آیه ۱۱۴ ↑

1. 1. ۲- سوره بقره – آیه ۱۸۳ ↑

1. 1. ۳- سوره توبه – آیه ۷۱ ↑

1. 1. ۴- سوره توبه – آیه ۷۱ ↑

1. 1. . www.publicsafety.gc.ca. ↑

1. 1. .Subsecretaria del interior and the division de seguridad publica . ↑

1. 1. . www.seguridadciudadana.gob.cl. ↑

1. 1. . national crime prevention strategy (NCPS). ↑

1. 1. .Source : UN-Habitat, Making Cities Safer From Crime- A Toolkit (Nairobi, 2007),p.23. ↑

1. 1. . www.npa.go.jp/english/seisaku2/crime – reduction.pdf. ↑

1. 1. . J . V . Roberts and M . Grossman , Crime prevention and public opinion , Canadian Journal of Criminology . vol . 32 , 1990.pp.75-90 ↑

1. 1. . Homel and others , the review of the national community crime prevention programme : Establishing a new strategic direction ( Canberra , Australian Institute Of Criminology , 2007 ). ↑

1. 1. ۲- به نقل از بخش خبری تارنمای سازمان زندان ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور ، تاریخ به روز رسانی : ۱۴/۸/۱۳۹۱ ↑

کشف علمی

دانشمند دانشگاهی

افشای کشف اختراع

دانشمند دانشگاهی و TTO

ارزیابی اختراع برای ثبت

دانشمند دانشگاهی و TTO

ثبت اختراع

دانشمند دانشگاهی و TTO

بازاریابی فناوری برای شرکت‌ها

دانشمند دانشگاهی و کارآفرین/شرکتTTO

مذاکره برای اعطای حق بهره برداری

دانشمند دانشگاهی و کارآفرین/شرکتTTO

اعطای حق بهره برداری به یک شرکت موجود و یا نوظهور

دانشمند دانشگاهی و کارآفرین/شرکتTTO

شکل ۲-۳) فرایند انتقال فناوری (سیگل و همکاران،۲۰۰۴)

ثبت اختراع یکی از مهمترین مکانیزم های محافظت از مالکیت فکری است. از آنجایی که دانشگاه ها بودجه محدودی برای ثبت اختراعات دارند ، ‌بنابرین‏ این یک تصمیم ساده نخواهد بود ، مخصوصا اگر به دنبال ثبت بین‌المللی اخترع باشند. هنگامی که ثبت اختراع صورت گرفت دفتر انتقال فناوری^[۴۴] به نمایندگی از دانشگاه و دانشمند به دنبال بازاریابی فناوری خواهد رفت. پس از پیدا کردن شرکت ها و یا کارآفرینانی که به فناوری علاقه دارند ، اقدام به مذاکره با آنان به منظور اعطای حق بهره برداری از فناوری می شود. در ازای اعطای حق بهره برداری درصدی از سود حاصل از استفاده از فناوری به دانشگاه پرداخت خواهد شد و یا اگر شرکت جدیدی بر مبنای فناوری جدید کشف شده به وجود آید، دانشگاه نیز می‌تواند از سهام‌داران شرکت جدید باشد. در مرحله آخر فناوری جدید تبدیل به یک محصول و با خدمت تجاری سازی شده می شود. (سیگل و همکاران،۲۰۰۴).

۲٫ ۷٫ انتقال تکنولوژی و دانش ضمنی

تکنولوژی برای کشور های در حال توسعه اهمیتی مضاعف دارد زیرا دارا بودن ویژگی های خاص آن برای جهش و همپایی با دنیای توسعه یافته الزامی است. تکنولوژی به لحاظ ویژگی فرابخشی که دارد اهمیتی مضاعف در توسعه دیگر بخش ها مانند اقتصاد و فرهنگ دارد.

در نتیجه برای رسیدن به فناوری روز دو گزینه پیش رو قرار دارد ۱:ابداع فناوری ۲: انتقال فناوری گزینه اول با توجه به سرعت تغییرات تکنولوژیکی دنیا و پیشرفت های صورت گرفته در آن دارای هزینه گزافی است و اگر سیاستی برای اختراع دوباره چرخ باشد موجب عقب ماندن از روند پرشتاب تحولات جهانی می شود .اما پیگیری سیاست دوم قابلیت آن را دارد که همگام با پیشرفت سریع فناوری ،خدمات رسانی توام با بهبود قابلیت های تکنولوژیک را ارائه دهد .در واقع گزینه دوم راهی میانبر است که می‌تواند گزینه اول را نیز درون خود داشته باشد و در عمل از گزینه دوم می توان به تدریج به گزینه نخست نیز دست یافت. (فخرایی ، ۱۳۸۸)

نوشتار حاضر توجه سیاستگذار را به گزینه دوم معطوف می‌کند .انتفال فناوری همراه با بهبود قابلیت های تکنولوژیک راه حلی است که برای مسئله چگونگی انتقال تکنولوژی ارائه می شود در این راستا این مطالعه استدلال می‌کند که نوآوری و بهبود قابلیت های تکنولوژیک در گروی انتقال دانش ضمنی است وتا دانش ضمنی که در مغز خبرگان و کارشناسان نهفته است منتقل نشود انتقال فناوری عقیم می ماند .این نگاه دانش را منقطع از ساختارهای انسانی ، اجتماعی و فرهنگی نمی داند .در اساس بخشی از جوهره دانش به روش های ذهنی و تجارب انسانی باز می‌گردد که خود بر بستری تاریخی استوار شده است دانش ضمنی ‌به این بعد مهم توجه می‌کند .این دانش در بسیاری اوقات حتی به صورت ناخودآگاه نزد صاحبان یک فناوری وجود دارد ،از این روست که با تعامل و گفتگو و تمرکز بر اعماق آن می توان به کشف و صورت بندی و انتقال آن دست یابیم .(اشتریان ،۱۳۸۸)

بسیاری از صاحب نظران معتقدند که بدون انتقال دانش، انتقال فناوری روی نمی دهد، چرا که دانش به طور کلی کلید کنترل فناوری است. (لی هووا،۲۰۰۳)

مقصود ما از دانش ضمنی به طور مشخص آن است که همراه با انتقال تجهیزات یک تکنولوژی نه تنها نقشه ها ،مدارک تخصصی و اسناد های راهنمای لازم باید ارائه شود بلکه تجربیات دستیابی به فناوری مورد نظر ،منابع نرم افزاری ، فرایند های تجزیه و تحلیلی آن، سیر تکاملی-فنی فناوری مورد نظر، مهارت های تجربی لازم، فوت و فن های کاربردی، تجارب عملی کارشناسی از به کارگیری آن توسط کارشناسان طرف انتقال دهنده و هر آنچه که از طریق اسناد رسمی قابل انتقال نیست در یک فرایند زمانی و رو در روی کارشناس طرف گیرنده ارائه شود .در این راستا برگزاری جلسات و نشست های کارشناسی به نسبت طولانی مدت به ویژه در محل میزبان اعم از نشست های تک به تک کارشناسی، دوره های کوتاه مدت کارشناسی، همایش ها و نشست های عمومی ضروری است .چنین اقداماتی پی ریزی یک نظام مدیریت دانش ویژه را برای انتقال فناوری ضروری می‌سازد . (رضا محتشم،۱۳۸۵)

مباحث انتقال فناوری به خصوص در کشور های در حال توسعه محل نزاع و چالش بوده است .گاه با انتقال کامل اجزای یک واحد صنعتی و حتی کارشناسان و تکنسین های مرتبط با آن ادعای انتقال فناوری می شده است و گاه با اخذ نقشه ها و مهارت های فنی لازم برای باز تولید و حتی توسعه بیشتر یک محصول، فناوری منتقل می شده است .

مفاهیم اصلی مرتبط با دانش ضمنی و انتقال فناوری به شرح زیر است:

مراد از دانش ضمنی بعد نا ملموس و کدگذاری نشده دانش است که باور ها و الگوهای ذهنی، بصیرت، شهود، مهارت، تجربه، فنون، احساسات و ارزش ها را دربر می‌گیرد .

انتقال فناوری به فرایند کسب، جذب، انطباق، بومی سازی و تجاری سازی فناوری اطلاق می شود. چنین تعریفی از انتقال فناوری، نوآوری را نیز در بر می‌گیرد.

انتقال فناوری اغلب برای ایجاد نوآوری در آن بازار است و مفهوم نوآوری به سادگی در بر گیرنده توسعه یک ایده یا یک محصول برای تطبیق با نیازهای جامعه و بازار است. نوآوری تکنولوژیک با توسعه ظرفیت، تولید محصول جدید، کاربردی کردن پدیده و بازاری کردن محصول سر و کار دارد. نوآوری می‌تواند نوعی توسعه محصول باشد. گاه افزودن یک ویژگی جدید به یک محصول ممکن است نوآوری باشد و گاه تولید یک محصول کاملا جدید ممکن است نوآری تلقی شود. نوآوری بر اساس یافته های گذشتگان صورت می‌گیرد و معمولا در بستر و زنجیره ای از یافته ها و دانسته ها و کوشش ها و کنش ها قرار می‌گیرد. نوآوری وابسته و پیوسته به شمار گسترده ای از تحولات علمی، نیاز های اجتماعی و پویش های نظری در گستره ای از تاریخ است. نوآوری پدیده ای مطلق نیست و متکی و مسبوق به دانش و روش ها و مهارت ها و تجارب است. نوآوری بدون دانش و روش های دیگران امکان تحقق نمی یابد و در اساس از جنس روش است، روشی که وابسته به تجارب است. (هادی زنوز، ۱۳۸۲)

نوآوری در جوهره خود نوعی انطباق با محیط است، انطباق پدیده با محیط، محصول با بازار و کاربرد با نیاز. نوآوری نوعی بومی شدن و بومی سازی نیز تلقی می شود، بومی شدن یک ایده یا کالا یا فرایند.

۲٫ توانایی مقابله و تعامل با مشکلات

۱) نگرانی و تشویش؛ ۲) بزرگ جلوه دادن مشکلات؛ ۳) قدرت بیان مخالفت؛ ۴) تلاش برای تغییر دیگران؛ ۵) امید۶) جلب توجه؛ ۷) مقایسه کردن؛ ۸) ایمان؛ ۹) ‌خود کم‌بینی؛ ۱۰) میزان کنار آمدن با مشکلات؛ ۱۱) توانایی در برابر مشکلات؛ ۱۲) استقلال شخصیت؛ ۱۳) انتقاد کردن؛ ۱۴) ضعف و قدرت؛ ۱۵) حسرت.

۳٫ پرداختن به سجایای اخلاقی

۱) پذیرفتن اشتباهات؛ ۲) کمک به دیگران؛ ۳) استفاده از فرصت‌ها؛ ۴) انتقادپذیری؛ ۵) استفاده از تجربیات؛ ۶) استفاده از نظرات دیگران؛ ۷) به پایان رساندن کار؛ ۸) بخشش.

۴٫ خودآگاهی و عشق و علاقه

۱) علاقه به زندگی؛ ۲) رضایت از زندگی؛ ۳) رضایت از خود؛ ۴) علاقه به خود؛ ۵) افتخار به خود؛ ۶) اعتماد به نفس؛ ۷) امید به زندگی (میرجلیلی و شفیعی، ۱۳۹۱).

به عقیده مایک جورج (۲۰۰۶)، مدرّس دوره های هوش معنوی به منظور بهبود مهارت‌های مدیریت و رهبری، هوش معنوی لازم است؛ زیرا:

۱٫ موجب یافتن و به‌کارگیری عمیق‌ترین منابع درونی می‌شود که قابلیت توجه و قدرت تحمّل و تطابق با سایران را به ما می‌دهد.

۲٫ احساس هویت فردی روشن و باثبات در محیط روابط کاری متغیر ایجاد می‌کند.

۳٫ توانایی درک معنای واقعی رویدادها و حوادث، و قابلیت معنادار کردن کار را به ما می‌دهد.

۴٫ ارزش‌ها را شناسایی می‌کند و آن ها را با احساس هدفی روشن همسو می‌کند.

۵٫ زندگی کردن با این ارزش‌ها و بدون سازش‌پذیری منجر به حس انسجام می‌شود.

۶٫ ایجاد آرامش می‌کند و در مواجهه با بحران و آشوب تمرکز به وجود می‌آورد.

با وجود آنکه بسیاری از افراد تصور می‌کنند هیچ چیز معنوی در کار یا محیط کاری وجود ندارد، حوزه های بسیاری در زندگی کاری وجود دارند که می‌توان هوش معنوی را در آن ها به کار گرفت. سه حوزه مهم‌ وجود دارد عبارتند از:

۱. امنیت شخصی و تأثیر آن بر اثربخشی شخصی: هوش معنوی کمک می‌کند که ثبات و اعتماد به نفس افراد افزایش یابد و راحت‌تر با مسائل کاری کنار بیایند.

۲. ایجاد روابط و ادراک بین افراد: به بهبود ارتباطات و درک دیگران در محیط کار کمک می‌کند.

۳. مدیریت تغییر و از میان برداشتن موانع: به غلبه بر ترس‌های ناشی از تغییر کمک می‌کند (مایک، ۱۳۸۵).

۲-۱۳٫ هوش معنوی در اسلام

تدوین و ارائه الگوهای مدیریتی در هر کشور و سازمانی بر نوعی اعتقاد درباره هستی و تحلیل از جهان مبتنی است. تمام نظام‌های اجتماعی به نوعی جهان‌بینی متکی هستند. هدف‌هایی که یک مکتب ارائه می‌دهد به تعقیب آن ها دعوت می‌کند، راه و روش‌هایی که تعیین می‌کند، بایدها و نبایدهایی که انشا می‌کند، همه بر طراحی و تدوین نظام‌های اجتماعی و اداره امور سازمان‌ها تأثیر می‌گذارد. دین با ارائه اصول موضوعه خاصی، که متناسب با جهان‌بینی است، در نظریه های علوم اثر می‌گذارد. مهم ترین اثری که علوم کاربردی از دین می‌پذیرد، اثری است که از نظام ارزشی آن حاصل می‌شود. این اثر نظام رفتاری و ذهنی افراد و کارکنان را هدایت می‌کند و بدان جهت می‌دهد ( مکارم شیرازی، ۱۳۶۸).

‌بنابرین‏، تدوین و ارائه الگوی مؤلّفه‌های معنویت و هوش معنوی در نظام اسلام، تابع جهان‌بینی و ایدئولوژی اسلام در محیط کسب و کار و سازمان است. با توجه به آن، لازم است در ابتدا به مبانی فکری و جهان‌بینی اسلامی توجه شود و با مطالعه عمیق منابع غنی دین مبین اسلام همچون قرآن، نهج‌البلاغه و سیره اهل‌بیت علیهم‌السلام که در حد اعلای معنویت و پارسایی قرار دارند، مؤلّفه‌های معنویت و هوش معنوی در محیط کسب و کار استخراج و شناسایی شود و با ‌بهره گیری از نظرات خبرگان و کارشناسان حوزه و دانشگاه، الگویی برآمده از آموزه‌های اسلامی به سازمان‌ها و نهادهای جامعه اسلامی ارائه شود ( زارعی متین، ۱۳۸۸).

اگر روش اولیای دین اسلام را مطالعه کند متوجه می‌شویم که چقدر بر اصول دقیق رهبری منطبق است و نتایج شگرفی از طریق مدیریت و رهبری آن ها برای ما به دست می‌آید.

برای استخراج و شناسایی مؤلّفه‌ها و کارکردهای معنویت و هوش معنوی، بجاست محققان و پژوهش گران دانش مدیریت ـ با توجه به مبانی و جهان‌بینی اسلامی ـ به مطالعه عمیق و دقیق منابع دینی، بخصوص قرآن و نهج‌البلاغه، بپردازند و با تلاش و کوشش خویش، به بومی‌شدن نظریه های مدیریت کمک شایانی نمایند. تربیت دینی و معنوی با بهره گرفتن از اخلاق مذهبی، به دنبال هدایت و ترسیم افق های روشن برای رستگاری و هدایت بشری است (زنگویی و نبی زاده، ۱۳۹۳).

به دلیل آنکه در فرهنگ اسلامی، متون فراوانی وجود دارد که در آن ها از عمیق‌ترین صفات، حالات و کیفیت معنوی صحبت شده، این توقّع چندان آرمانی و دور از واقعیت نیست.

برای مثال، خداوند در قرآن کریم، سوره «مؤمنون» آیه‌های ۲ تا ۱۰ ویژگی‌های مؤمن را چنین برشمرده است:

ـ مؤمنان در نمازشان فروتنند و خشوع دارند؛ یعنی توجه آن ها کاملاً به خداوند جلب می‌شود. (توانایی تجربه هشیاری عمیق و مراقبه)

ـ کسانی‌اند که از کار و سخن بیهوده روی‌گردانند؛ هدفمندی در زندگی برای رسیدن به رضای خداوند. (هدفمندی و تقدّس بخشیدن به امور زندگی)

– آنان که زکات می‌پردازند و بر عهد و پیمان خویش پایبندند و در انجام نماز خویش دقت نظر دارند. (ظرفیت برای رفتارهای پرهیزگارانه)

در توضیح رفتارهای پرهیزگارانه باید گفت: در آیات قرآن کریم ۲۴۳۶ واژه «تقوا» به صورت اسمی و فعلی و به عنوان صفت به کار رفته، و بیشتر به صورت «اتقوااللّه» آمده است. برخی از این موارد، به صورت «إتقوا رَبّکم» یا «إتقوا اللّه الّذی خَلقکم» به کار رفته است. این تعداد فعل امر به صراحت نشان می‌دهد که تا چه حد رعایت تقوا اهمیت دارد و تا چه حد انسان از تقوا غفلت می‌کند.

از جمله اوامر این است که می‌فرماید: «پس ای خردمندان عالم! از خدا بترسید. باشد که رستگار شوید.» (مائده: ۱۰۰).

شهید مطهّری می‌فرماید: تقوای دینی و الهی یعنی اینکه انسان خود را از آنچه دین در زندگی معین کرده و خطا و گناه و پلیدی و زشتی شناخته شده، حفظ و صیانت کند و مرتکب آن ها نشود ( مطهری، ۱۳۷۶).

به عقیده ایشان، ما دو نوع تقوا می‌توانیم داشته باشیم: تقوایی که ضعف است و تقوایی که قوّت است. نوع اول این است که انسان برای آنکه خود را از آلودگی‌های معاصی حفظ کند، از موجبات آن ها فرار کند و خود را همیشه از محیط گناه دور نگه دارد.

نوع دوم آن است که در روح خود حالت و قوّتی به وجود آورد که به او مصونیت روحی و اخلاقی دهد که اگر به فرض در محیطی قرار گیرد که وسایل و موجبات گناه فراهم باشد، آن حالت و بعد معنوی، او را حفظ کند.

آیت اللّه فاضل لنکرانی می‌نویسند:

جدول ۲-۲- بیمه غیرزندگی در کشورهای خاورمیانه و اسلامی

ردیف

کشور

سرانه حق بیمه غیرزندگی (دلار امریکا)

سهم از بازار بیمه در کشور (درصد)

سهم از بازار جهانی بیمه غیرزندگی (درصد)

رتبه در دنیا

۱

امارات متحده عربی

۹۴۸

۸۵٫۴

۰٫۲۴

۳۸

۲

قطر

۷۸۸

۱۰۰

۰٫۰۶

۵۶

۳

بحرین

۹۴۶۲٫۹

۷۲٫۲

۰٫۰۲

۸۴

۴

کویت

۱۸۵٫۳

۸۰٫۷

۰٫۰۳

۷۶

۵

عمان

۱۵۶٫۱

۸۰٫۷

۰٫۰۲

۷۸

۶

لبنان

۱۴۰٫۷

۶۷

۰٫۰۳

۷۱

۷

مالزی

۱۱۷٫۵

۳۵٫۱

۰٫۱۸

۴۳

۸

عربستان سعودی

۱۰۹٫۳

۹۴٫۶

۰٫۱۵

۴۵

۹

ترکیه

۱۰۴٫۲

۸۶٫۴

۰٫۴۳

۲۷

۱۰

اردن

۶۸٫۲

۸۹٫۲

۰٫۰۲

۷۹

۱۱

ایران

۵۴

۹۳٫۳

۰٫۲۲

۳۹

۱۲

اندونزی

۹٫۷

۳۱٫۹

۰٫۱۲

۴۹

۱۳

پاکستان

۳٫۷

۵۸٫۳

۰٫۰۴

۶۷

۱۴

بنگلادش

۱٫۱

۲۵٫۱

۰٫۰۲

۸۷

منبع: بیمه در دنیا، Sigma, 2009

۲-۱۱-علل پیدایش و گسترش بیمه تکمیلی درمان

آنچه ما امروزه به نام بیمه گروهی می شناسیم یکی از پدیده‌های جدید به حساب می‌آید و بیشتر از ۶۰ تا ۷۰ سال از پیدایش آن نمی گذارد، اما، علی‌رغم این عمر کوتاه از چنان اقبال و گسترشی برخودار گریده که در جوامع صنعتی و پیشرفته یکی از ستون‌های حفاظتی و حمایت اغلب خانواده ها محسوب می‌گردد. بیمه های گروهی، یک طرح بیمه‌ای است که طی آن، تعداد زیادی از افراد، تحت پوشش بیمه‌ای قرار می گیرند. رشد و توسعه بیمه های گروهی در جهان، همزمان با انقلاب صنعتی در اروپا آغاز گردید و با توجه به طرح‌های رفاهی کارفرمایان و منظور تامین کارکنان خود و افراد تحت تکفل آن ها از این پوشش شرکت‌های بیمه استقبال شد. ارزان و با صرفه بودن و تا حدودی به دور از تشریفات بودن بیمه های انفرادی، باعث گسترش و توسعه این نوع از بیمه در بین جامعه صنعتی اروپا و امریکا گردیده است. یکی از جنبه‌های مهم که باعث گسترش و تکامل بیمه های درمانی گردیده، اهمیت این نوع پوشش‌ها برای جامعه بوده است، زیرا باعث شد که یک رفاه نسبی در جامعه متداول شود و جامعه، کمتر تحت فشار قرار گیرد. یکی از خصایص بارز بیمه های گروهی، نحوه پرداخت حق بیمه آن است. حق بیمه به صورت ماهانه و همزمان با پرداخت حقوق و دستمزد از گروه‌های تحت پوشش، کسر و به شرکت بیمه پرداخت می‌گردد. خصیصه بارز دیگر، این است که فرد تا زمانی که عضو گروه است تحت پوشش بیمه‌ای قرار می‌گیرد و نرخ حق بیمه هم بر اساس میانگین سنی افراد گروه محاسبه می‌شود(صحت و اسماعیلی، ۱۳۸۶).

۲-۱۲-مبانی نظری تابع تقاضا

تئوری رفتار مصرف کننده و بر اساس آن تئوری تقاضا از مباحث بسیار پیشرفته در علم اقتصاد است . ولی نحوه گذار از استدلالهای تئوریک به یک چهارچوب مشخص برای مطالعه تجربی همواره مورد بحث اقتصاددانانی که قصد برآورد تابع تقاضا را داشته اند ، بوده است .به طور ایده آل ابتدا باید تابع مطلوبیت خاصی مشخص شود و سپس با فرض اینکه مصرف کننده در پی به حداکثر رساندن مطلوبیت است ، تابع تقاضای مورد برآورد را از طریق ماکزیمم کردن تابع نسبت به قید بودجه استنتاج می شود. ‌به این ترتیب قیدهای مربوط به رفتار مصرف کننده خود به خود در تابع تقاضا مستتر خواهند بود.آنچه که از تحلیل کلاسیک رفتار مصرف کننده بر می‌آید ، این است که این تابع علاوه بر قید مربوط به بودجه باید قیدهای زیر را در بطن خود داشته باشد :

• • شرط مربوط به همگنی تابع : تابع تقاضا باید همگن از درجه صفر باشد

• • شرایطی که مربوط به تغییر قیمت و یا درآمد و نتیجه آن بر روی مقدار مورد تقاضا است و به شرط اسلاتسکی مشهور است (اثرات جانشینی و درآمدی)

• شرط مربوط به حاصل جمع کشش های درآمدی(شرط انگل)

اقتصاد خرد، به تقاضا به منزله نیمی از بازار می نگرد که در آن کالاها و خدمات مبادله می‌شوند. تقاضا طبیعتاً نیروی محرکۀ نیازی تلقی می شود که برای رضایت آن، بنگاه ها در ازاء دریافت پاداش مناسب، به فعالیت در تولید کالا و خدمات برانگیخته می‌شوند. بیشتر تحلیل های اقتصادی اساساً به علائم رفتار فرد توجه دارند و میزان مطلوبیت حاصل از خرید برای رفع نیازهای وی را محاسبه می‌کنند به طوری که نظریه رفتار مصرف کننده این فعالیت را مورد بررسی قرار می‌دهد.

اما از آنجا که اقتصاددانان بیشتر به تقاضای کل توجه دارند، تقاضا را می توان مقدار محصولی تعریف کرد که در یک دوره زمانی معین، خریداران مایل و قادر به خرید آن در قیمت های داده شده باشند. ‌بنابرین‏ تابع تقاضای معمولی برای یک مصرف کننده، تعداد کالاهایی را که مصرف کننده به صورت تابعی از قیمت کالا و درآمد خود خریداری می کند، نشان می‌دهد.(Somerset,1993)

۲-۱۲-۱-مبانی نظری بیمه درمانی

مدل تقاضای فرد برای بیمه، بر اساس حداکثرسازی مطلوبیت انتظاری بنا شده است. فرض کنید که مصرف کننده در صورت بروز یک حادثه به عنوان مثال در صورت بیماری، با احتمال P با زیانی برابر با A دلار مواجه باشد، که به صورت (P,W0-A, W0) نمایش داده می شود. در اینجا W0 نمایانگر موقعیت ثروت اولیه است. اگر مصرف کننده R دلار به یک شرکت بیمه پرداخت کند، شرکت بیمه در صورت وقوع زیان، مبلغ A دلار به مشتری بازپرداخت خواهد کرد؛ مثلا در زمان بیماری A دلار به عنوان هزینه خدمات درمانی دریافت می‌کند. در نتیجه چه بیماری رخ دهد یا رخ ندهد، او از داشتن ثروتی برابر WO-A مطمئن خواهد بود. حداکثر بهایی که وی حاضر به پرداخت به شرکت بیمه است از حل این رابطه برای R به دست می‌آید:

U(W0-R)=PU(W0-A)+(1-P)U(W0)