۲-۱۴- استانداردهای حسابداری صکوک

کشور مالزی اولین کشوری بود که اقدام به ارائه استانداردهایی برای حسابداری اوراق صکوک تنظیم نمود، بازار سرمایه اسلامی در مالزی به عنوان حوزه ای قابل توجه و با رشد بالا نمود پیدا کرد. در حال حاضر مکمل کامل محصولات، شالوده و زیر بنای مؤسسات، واسطه ها و سرمایه گذاران است که در توسعه و رشد بیشتر بازار سرمایه نقش دارند. بازار اصلی یعنی بازار ارزش خالص که به سهام شرکت و سهام می پردازد و بازار اوراق قرضه که با اوراق بهادار خصوصی و عمومی سر و کار دارد.

قانون گذاری های مختلف دولت و فعالیت های اقتصادی همان طور که از اجرای پروژه های بزرگ ساختاری دیده شده به طور موفقیت آمیزی گسترش سریع بازار اوراق بهادار خصوصی را طی سال ۱۹۹۰ افزایش داده است. این میزان افزایش چشمگیر که از ۵/۵ میلیارد در سال ۱۹۹۴ میلادی به ۸/۵ میلیارد در سال ۲۰۰۶ میلادی رسید که ۵۳ درصد همه اوراق قرضه صادره را اوراق محلی تشکیل می‌داد. به علاوه آن که ۶۷ درصد صکوک‏های صادره در جهان از طریق مالزی صورت گرفته بود. اولین حاکمیت جهانی صکوک در سال ۲۰۰۲ توسط دولت مالزی انجام یافت که توانست گستره‏ عظیم جغرافیایی از سرمایه گذاران را در سطح جهان به خود جلب نماید. حدود نصف سرمایه گذاران از خاورمیانه و یک سوم از آسیا و بقیه از اروپا و آمریکا می‌باشند. به علاوه بخشی از تلاش ها برای ایجاد تنوع گسترده تولید، دولت دو میلیارد اوراق مشارکت دیگر در سال ۲۰۰۵ صادر کرد که اولین وام مسکنی بود که در غالب قوانین اسلامی صادر می شد. این اوراق بیش از حد موجود خریداری شد و دفتر سفارشات کل بیش از ۱۳ میلیارد دلار را نشان می‏داد. این حجم از صدور این اوراق باعث جذب کمک های زیاد از مؤسسات مالی، مدیران سرمایه، شرکت های بیمه و ‌گروه‌های زیادی شد که شامل سود چشمگیر خارجی بود.

صکوک را می توان بر اساس قرار دادهای مختلف اسلامی گسترش داد مانند اوراق مرابحه، مضاربه، مشارکت، اجاره و … اوراق قرضه مرابحه یکی از رایج ترین اشکال و روش های مورد استفاده است. مرابحه مستلزم خرید سرمایه به وسیله سرمایه داران و فروش فوری آن ها است که به صادرکنندگان آن ها برحسب توافق طرفین بر می‌گردد. تعهد صادرکنندگان اوراق برای سامان دادن قیمت خرید با صدور یادداشت های مرابحه تضمین می­ شود. ‌در مورد BBA صادر کننده اوراق، سرمایه را به صاحبان سرمایه می فروشد که بلافاصله آن را با قیمتی بالاتر به صادر کننده می­فروشد.

پرداخت وام به صورت قسطی در یک دوره بلندمدت در مقایسه با مرابحه است. در اصل دقیقاً شبیه اوراق مرابحه بلندمدت است، تنها تفاوت آن ها در این است که بازپرداخت به صورت قسطی صورت می‌گیرد و در واقع صادرکننده و پیمانکار وارد یک قرارداد می‌شوند. این قرارداد ایجاد شده در واقع یک استثنا است که به وسیله صادرکننده اوراق به پیمانکار داده می شود. ‌بنابرین‏ صادرکننده اوراق سرمایه را به صاحبان سرمایه می‏فروشند که این فروش اقساطی است. تعهد صادرکننده اوراق برای سامان دادن و تثبیت قیمت خرید به وسیله صدور یک برگه قرارداد جداگانه تضمین می شود. لذا این اوراق بیشتر با مفهوم اجاره مطابقت پیدا می­ کند. بر عکس قرارداد اجاره سرمایه ­گذاری تحت روش‏های قراردادی مسئول حفظ سرمایه در اختیار تحت قوانین اجاره بر اساس مالک و مستاجر است. مستاجر فقط مسئول پرداخت اجاره تا مدتی است که سرمایه قابل بهره برداری است. اصول شریعت هچنین نیاز دارد که سرمایه قابل بهره برداری باشد در غیر این صورت اجاره­نامه معلق می ماند تا این که سرمایه دوباره قابل بهره برداری باشد. ‌به این ترتیب وظیفه مالک بر تضمین این مسئله است که سرمایه ادامه دار و محفوظ باشد. با این وجود هزینه نگهداری بر عهده مستاجر است. در ژوئن سال ۲۰۰۲ کشور مالزی با موفقیت اولین اوراق قرضه اسلامی و بین‌المللی را بر اساس مفهوم اجاره با عنوان شرکت جهانی صکوک مالزی انتشار داد. اوراق قرضه تحت مضاربه و مشارکت که اخیراًً به کار گرفته می ‏شوند. در سال ۲۰۰۶، ۲۷ مورد از ۶۴ مورد اوراق قرضه صادره بر اساس قوانین مضاربه، مشارکت و اجاره بودند. هر دو مفهوم مضاربه و مشارکت بر اساس سهام سود و زیان عمل می‌کنند. آن ها ابزاری با ریسک بالا در نظر گرفتند. به علت این که برگشت اوراق به صاحبان سرمایه مشخص و قطعی نیست و بسته به عملکرد بازار دارد. بر خلاف سرمایه گذاری قراردادی سرمایه داران با اوراق قرضه اسلامی حتماً این دو مفهوم باید دارای یک ریسک عدالت به علاوه ریسک اعتباری بانکی باشد. ‌بنابرین‏ انگیزه های مالیاتی به وسیله دولت جهت کاهش بهای این نوع از اوراق قرضه ارائه می شود و جریان نقدینگی در آینده را جذاب تر می‌کند. صدور اوراق بر اساس استانداردهای حسابداری برای اوراق قرضه اسلامی و عملی در پاسخ به سرمایه ظاهر شده در صدور ابزار مالی اسلامی سازمان حسابداری و نشر برای مؤسسه‌ مالی استاندارد حسابداری مالی را بر اساس سرمایه ­گذاری در اوراق بهادار شامل صکوک و اوراق قرضه اسلامی معرفی ‌کرده‌است. بر طبق این استاندارد سرمایه گذاری در صکوک تأیید خود را بر اساس ارائه ارزش برابر ارائه می‌دهد. بعد از بستن قرارداد حق اشتراک وصول ارزش تأیید می شود و آن را برای استفاده با عنوان رایج برای سهام و حقوق در سرمایه های واقعی طراحی می‌کند و ربا و یا عدالت یک پروژه معین یا انصاف یک فعالیت سرمایه گذاری خاص مشخص می شود. هدف این استاندارد تفاوت قائل شدن بین فعالیت های حسابداری اسلامی و فعالیت های قراردادی بر اساس ثبت اوراق قرضه است. بررسی “سازمان حسابداری و حسابرسی مؤسسات مالی اسلامی^[۲۳]” (استاندارد شماره ۱۷) نشان می­دهد که یک روش عملی با در نظر گرفتن شرایط کامل استاندارد حسابداری اسلامی و شریعت اسلامی در نظر گرفته و به کار برده می شود. این یک مرحله مبتکرانه یک مقررات منظم و منسجم حسابداری به عنوان بخشی از مقررات جامع مؤسسات مالی و اسلامی فراهم می‌کند.

یوسفی (۱۳۹۰) در پژوهشی با عنوان اندازه گیری سواد مالی سرمایه گذاران حقیقی بورس اوراق بهادار و بررسی ارتباط سواد مالی سرمایه گذاران با تنوع پرتفوی و تصمیمات سرمایه گذاری آن ها؛ به بررسی سواد مالی سرمایه­ گذاران پرداخت. جامعه آماری این پژوهش بورس های منطقه ای اوراق بهادار بوده و در این تحقیق از روش نمونه گیری خوشه ای دو مرحله ای برای تعیین حجم نمونه استفاده شده؛ به گونه ای که مراکز استان های کشور به عنوان خوشه در نظر گرفته ‌شده‌اند. در نهایت تعداد ۱۶۰ نفر به عنوان حجم نمونه تعیین شدند. نتایج نشان داد که سواد مالی سرمایه گذاران بسیار پایین تر از حد معمول است. همچنین سواد مالی سرمایه گذاران تحت تاثیر متغیرهای دموگرافیک جنسیت و وضعیت اشتغال بوده اما سن، حوزه فعالیت، سطح تحصیلات، رشته تحصیلی و درآمد سرمایه گذار تاثیری بر سواد مالی سرمایه گذاران ندارد. در نهایت آشکار شد که سواد مالی سرمایه گذاران با تنوع پرتفوی آن ها رابطه دارد.

‌ده‌ مرده (۱۳۹۰) در مطالعه خود به بررسی وضعیت سواد مالی و زیر حوزه های آن در بین کارآفرینان استان سیستان و بلوچستان و همچنین بررسی تاثیر متغیرهای دموگرافیک پرداخته است. نتایج به دست آمده در خصوص بررسی کفایت سواد مالی کارآفرینان حاکی از عدم کفایت امتیاز کلی سواد مالی کارآفرینان و همچنین عدم کفایت امتیاز هر یک از حوزه های سه گانه سواد مالی می‌باشد. در بحث تاثیر متغیرهای دموگرافیک نیز نتایج نشان داد تمامی متغیرهای دموگرافیک مورد استفاده (به جز سطح تحصیلات و جنسیت) بر سطح سواد مالی جامعه مورد آزمون اثر نداشته است.

باهنر (۱۳۹۱) در پژوهشی رابطه سواد مالی و رفاه مالی معلمین شاغل در شهرستان یزد مورد بررسی قرار داد. ولی ایشان در این مطالعه به بررسی تاثیر ویژگی های جمعیت شناختی معلمین بر سطح سواد مالی و رفاه مالی آنان پرداخت. نتایج به دست آمده حاکی ازعدم کفایت سواد مالی معلمین شاغل شهرستان یزد داشته و نتایج آزمون­های جزئی نیز نشان داد که این مشکل در سطح هر سه حوزه فرعی سواد مالی (کسب درآمد، پس انداز و سرمایه گذاری-خرج و استقراض-بیمه و بازنشستگی) نیز مشهود است. نتایج آزمون ها ‌در مورد تاثیر متغیرهای دموگرافیک بر سواد مالی و رفاه مالی نیز نشان داد تمامی متغیرهای دموگرافیک مورد بررسی در این مطالعه (به غیر از سن و وضعیت تاهل) بر سطح سواد مالی و رفاه مالی مؤثر بوده است.

بابایی زاده و همکاران (۱۳۹۱) به بررسی رابطه رضایت از زندگی، کیفیت زندگی و رفاه مالی با عملکرد آموزشی دانشجویان در بین دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد یزد پرداختند. در این مطالعه پرسشنامه‌ها در بین۳۱۰ نفر از دانشجویان با بهره گرفتن از روش نمونه گیری طبقه ای توزیع و تعداد ۲۹۰ پرسشنامه جمع‌ آوری گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با بهره گرفتن از روش معادلات ساختاری انجام شده و نتایج نشان داد متغیرهای رفاه مالی، کیفیت زندگی و همچنین رضایت از زندگی بر عملکرد آموزشی دانشجویان تاثیری ندارند اما رفاه مالی بر کیفیت زندگی و رضایت از زندگی دانشجویان تاثیر معنادار دارد. همچنین رفاه مالی از طریق متغیرهای میانجی کیفیت زندگی و رضایت از زندگی بر عملکرد آموزشی دانشجویان تاثیر نمی گذارد.

• • 1. مطالعات خارجی

جووگابل^[۳۸](۲۰۰۴) مطالعه‌ای با هدف استخراج چارچوبی جهت تعیین میزان رضایت مالی و شناخت مؤلفه‌های مؤثر بر آن انجام دادند. نمونه مورد مطالعه آن‌ ها شامل ۲۲۰ کارمند اداری و ابزار پژوهش پرسشنامه بود. متغیرهای مستقل پژوهش شامل دانش مالی، عوامل استرس‌زای مالی، تحمل ریسک مالی، رفتار مالی، توانایی مالی و برخی از متغیرهای جمعیت شناختی و اجتماعی_اقتصادی نظیر سن، تعداد افراد تحت تکفل، سطح درآمد خانوار، جنسیت، وضیت تأهل، نژاد، داشتن خانه و سطح تحصیلات و متغیر وابسته پژوهش سطح رضایت مالی بود که از طریق یک سوال در قالب طیف ۱۰ نقطه‌ای اندازه‌گیری می‌شد. در این پژوهش با بهره گرفتن از روش آماری تجزیه و تحلیل مسیر اثرات مستقیم و غیرمستقیم متغیرهای مستقل بر رضایت مالی افراد اندازه‌گیری و نتایج ذیل حاصل شد:

سطح تحصیلات، دانش مالی، تحمل ریسک مالی، توانایی مالی، رفتارهای مالی و میزان فشار (استرس) مالی دارای اثرات مستقیم بر رضایت مالی بودند. به ویژه سطوح بالای دانش مالی و توانایی مالی با تقویت رفتارهای مالی منجر به سطوح بالای رضایت مالی می‌شوند. همچنین نتایج پژوهش نشان داد سطح تحمل ریسک مالی و سطوح فشار مالی دارای رابطه منفی با رضایت مالی هستند. در ضمن بین متغیرهای سن، جنس، نژاد، وضعیت تأهل، داشتن خانه، سطح درآمد خانوار و تعداد افراد تحت تکفل با رضایت مالی رابطه‌ای یافت نشد.

چن و ولپ^[۳۹] (۲۰۰۵) در پژوهشی به بررسی سطح سواد مالیه شخصی دانشجویان آمریکایی پرداخته‌اند. نمونه پژوهش آن‌ ها مشتمل بر ۹۲۴ دانشجو بوده است. نتایج پژوهش حکایت از وجود رابطه بین سوادمالی و ویژگی‌های جمعیت شناختی (دموگرافیک) دانشجویان و همچنین تأثیر سوادمالی بر نظریه ها و تصمیم‌گیری‌های دانشجویان داشت. بنا به اظهار نظر نویسندگان مقاله، نتایج نشان از نیاز به بهبود وضعیت مالیه شخصی دانشجویان داشت زیرا علی‌رغم اینکه سوالات پرسشنامه اغلب از مباحث پایه‌ای مطرح شده بود، متوسط امتیاز مالی دانشجویان در حدود ۵۳% بود. میانگین امتیاز دانشجویان در هیچ یک از حوزه های فرعی سوادمالی نظیر دانش عمومی، پس‌انداز و استقراض، بیمه و سرمایه‌گذاری بیش از ۶۵% نبود و ضعیف‌ترین حوزه مورد بررسی سرمایه‌گذاری با میانگین امتیاز ۴۰% بود. دانشجویانی که در رشته‌های غیربازرگانی و در کلاس‌های پایین‌تر مشغول به تحصیل بودند، زنان، افراد کمتر از ۳۰ سال و دانشجویانی که تجربه کاری (سابقه اشتغال) کمتری داشتند، دارای امتیاز سوادمالی پایین‌تر نسبت به سایرین بودند.

همچنین دانشجویانی که سوادمالی کمتری داشتند در اتخاذ تصمیمات خود در حوزه های دانش عمومی، پس‌انداز و استقراض و سرمایه‌گذاری بیشتر دچار اشتباه می‌شدند ولی در تصمیمات بیمه‌ای تفاوتی بین افراد مورد آزمون مشاهده نگردید. به نظر نویسندگان بدون تقویت بنیه مالیه شخصی دانشجویان، آن‌ ها در تصمیم‌گیری‌های خود در دنیای واقعی دچار اشتباه می‌شوند.

دراک^[۴۰] (۲۰۰۴) تحقیقی تحت عنوان رفاه مالی و نیاز به آموزش سوادمالی حمایت شده از سوی کارفرمایان را بر روی کارکنان دانشگاه تگزاز انجام داده است. ویژگی‌ها‌ی دموگرافیک مورد نظر در این تحقیق عبارتند از جنس، وضعیت تأهل، سطح تسهیلات، قومیت، سن و درآمد ناخالص سالانه خانوار، پژوهش حاضر نتایجی به شرح ذیل دارد:

۱- تعداد اندکی از افراد احساس رفاه مالی دارند.

۲- بیش از سه چهارم افراد مایل به آموزش‌های مالی حمایت شده از طرف کارفرما هستند.

۳- سطوح بالای رفاه مالی در بین افراد باسواد و مردان متأهل حداقل ۵۰ساله که جمع در آمد ناخالصی سالیانه خانوار بالایی دارند گزارش شده است.

۴- جنس، سطح تحصیلات، قومیت و درآمد ناخالص سالانه خانوار، گرایش به آموزش‌های مالی حمایت شده از طرف کارفرما را بیشتر تحت تأثیر قرار می‌دهند، ولی سن و وضعیت تأهل در این خصوص بی‌ثأثیر هستند.

۵- اغلب افرادی که به آموزش مالی اظهار علاقه کرده‌اند دارای درک ذهنی پایین بوده و از وضعیت مالی خود راضی نبوده‌اند.

۲-۲-۱-۵-۷٫ ریسک پذیری

انسان‌ها از نظر ریسک پذیری متفاوت اند این میل که مبتنی بر پذیرش یا اجتناب از ریسک است بر موارد زیر اثرات شدید دارد: مدت زمانی که طول می کشد تا مدیر تصمیمی بگیرد ومقدار اطلاعاتی را که وی برای تصمیم گیری به آن نیاز دارد.برای مثال در یک تمرین شبیه سازی که مربوط به تصمیم گیری درباره استخدام کارکنان جدید ۷۹ مدیر در آن شرکت کردند مدیرانی که ریسک پذیری بالایی داشتند سریعتر تصمیم گرفتند و در مقایسه با مدیرانی که ریسک پذیری کمتری داشتند از اطلاعات کمتری استفاده کردند نکته جالب توجه این بود که صحت و دقت و تصمیم گیری در هر دو گروه یکسان بود.(Taylor and Dunnette,1974,pp423-420)

۲-۲-۱-۵-۸٫ تناسب شغل با شخصیت

با توجه به آنچه درباره ویژگی های شخصیتی گفتیم غالباً نتیجه هایی که به دست آمد بدین گونه بود که بین داشتن یک ویژگی شخصیتی وعملکرد انسان، شرایط لازم برای انجام آن کار به صورت یک عامل تعدیل کننده در می‌آید. این موضوع تطبیق شرایط لازم برای انجام یک کار ویژگی های شخصیتی، به تازگی مورد توجه قرار گرفته است. در نظریه معروف «جان هالند» درباره تناسب شغل یا شخصیت این موضوع به بهترین طریق بیان شده است نظریه مذبور ‌به این تصور قرار دارد که رغبت یا علاقه فرد (با فرض اینکه آن نشان دهنده شخصیت فرد باشد) با محیط کارش متناسب است. این محقق شش نوع شخصیت ارائه می‌کند و پیشنهاد می کند رضایت شغلی و میل به ترک شغل به درجه ای بستگی دارد که فرد می‌تواند به صورتی موفقیت آمیز شخصیت خود را با یک محیط شغلی وفق دهد. هر یک از این شش نوع شخصیت مناسب محیط شغلی خود است. نمونه هایی از شغل های مناسب این شش نوع شخصیت در پی خواهد آمد

جستجو برای یافتن روابطی بین شخصیت و جنبه‌های کلیدی و مهم رفتار سازمانی کاری بی مفهوم نیست. اما چه جنبه هایی از شخصیت بیشترین ارتباط، بیشترین تحقیقات انجام شده قصد ‌پاسخ‌گویی‌ ‌به این سوال را داشته اند. پژوهش های مستدل و قابل اطمینان ‌به این نتیجه رسیدند که به منظور مرتبط ساختن جنبه‌های شخصیت با اشکال مهم رفتار سازمانی باید تعداد بسیار کمی ابعاد کلیدی و مهم را در نظر گرفت پنج بعد اصلی وجود دارد که از آن ها به عنوان پنج بعد نیرومند شخصیت یاد می شود که ظاهراًً زیر بنای تمام ابعاد دیگر را تشکیل می‌دهند و طرححهای پژوهشی بسیاری به چشم می‌خورد پنج بعد نیرو.مند شخصیت را می توان به ترتیب زیر توصیف کرد:

درون گرایی – برونگرایی

پیوستاری است از جتماعی بودن ، حراف بودن، قاطعیت اجتماعی و فعالیت بیرونی از یک سو تا انزوا و کمرویی، گوشه گیری و ملاحظه کاری در سوی دیگر امتداد دارد.

سازگاری^[۲۶]

وجدان (مسئولیت پذیری^[۲۷]) بعدی است که از دقت ، توجه، مسئولیت پذیری، نظم داشتن، خویشتن داری، دقت از یک سو تا فقدان خویشتن داری و کم دقتی از سوی دیگر گسترده شده است.

ثبات هیجانی^[۲۸]

بعدی است که از اضطراب، افسردگی، خشم ، ناامنی ، تحریک پذیری تاآرامش، اشتیاق، رغبت و احساس ایمن کردن گسترده است

تجربه پذیری^[۲۹]

بعدی است که برخورداری از قوه تخیل قوی، حساسیت در برابر تجارب هوشمندی و مبادی آداب بودن از یک سو و از سوی دیگر عینیت گرایی، عدمحساسیت در برابر تجارب کوته نظری، کندی فهم مطالب و سادگی را در بر می‌گیرد ارتباط این پنج بعد یا جنبه‌های مهم رفتار سازمانی در بازنگری که اخیراًً توسط «بریگ» و “مونت” از تمام تحقیقات مربوط انجام شده، به اثبات رسیده است این پژوهشگران مطالعه مذکور را به طبقاتی تقسیم کردند که هر کدام در یکی از پنج گروه متفاوت شغلی قرار می گرفت

– شغلهای حرفه ای مانند: مهندسی، نقشه کشی، وکالت، دکترای حرفه ای و…

– شغل انتظامی(پلیس)

– مدیران

– فروشندگان

– کارکنان حرفه ای و نیمه حرفه ای

– مقیاس های مربوط به عملکرد شغلی عبارتند از :

– مهارت شغلی( مقیاس های عملکرد) مهارت آموزی(عملکرددر طی دوره های آموزشی) و اطلاعات پرسنلی( میزان حقوق- نقل و انتقالات، مدت تصدی شغل)

“بریک” و “فونت” پیش‌بینی کردند که دو بعد مسئولیت پذیری و ثبات هیجانی می‌توانند به عنوان شاخص های معتبری به پیش‌بینی میزان عملکرد شغلی در تمام مشاغل و در تمام معیارهای شغلی بپردازند. اما برونگرایی سازگاری از جمله شاخص هایی هستند که فرض شده اند تنها در مشاغلی می‌توانند عملکرد را پیش‌بینی نمایند که عوامل بین فردی نقش مهمی دارند مانند فروشندگی و پست های مدیریتی.

سرانجام آن ها پیش‌بینی کردند که تجربه پذیری میزان مهارت های آموزشی (کسب مهارت)ارتباط دارد و نتایج به دست آمده تمام فرضیات فوق را تأیید می‌کند اول آنکه مسئولیت پذیری واقعاً شاخص معتبری برای پیش‌بینی عملکرد برای تمام مشاغل و درتماممقیاس ها به شمار می‌رفت(شامل مقیاس های عملکرد، مهارت آموزی و اطلاعات پرسنلی) با وجود این ثبات هیجانی شاخص مناسبی برای عملکرد به شمار نمی رود.

دوم آنکه برونگرایی میزان عملکرد را در پست های مدیریت و فروشندگی پیش‌بینی می کرد. اما سازگاری با میزان عملکرد در همین مشاغل ارتباط نداشت سرانجام آنطوری که انتظار می‌رفت، تجربه پذیری از توانایی پیش‌بینی میزان کسب مهارت‌ها برخوردار بود. (Greenberg and Baron,1937,pp 196-197)

۲-۲-۱-۶٫ الگوی پنج عاملی در صفات شخصیت(مک کری و کاستا)

در سال ۱۹۸۱ گلدبرگ بعد از مطالعه پژوهش ها ‌به این نتیجه رسید که پنج بعد عمده دربرگیرنده هر الگویی در تنظیم تفاوت های فردی است. بنابرین وجود ابعاد پنج گانه اصلی به تصویب رسید، منظور از اصلی این است که هر یک از ابعاد خود به طور جداگانه شامل تعداد زیادی از صفات خاص است، در سلسله مراتب شخصیت ابعاد پنج گانه به اندازه مفهوم تیپ در نظریه آیسنک، گسترده و انتزاعی است. این پنج عامل عمده برای دست یابی به آن دسته از عوامل شخصیتی طراحی شد، که افراد به عنوان مهمترین عوامل زندگی خود مطرح می‌کردند(جان و پروین، ۱۳۸۱). مدل عامل های شخصیتی پنج بزرگ ^[۳۰] که شامل پنج ویژگی عمده از ویژگی های شخصیتی می‌باشد. این ویژگی ها عبارت اند از:

روان نژندخویی^[۳۱]:

شدت تعلق فرد به یک گروه خاص و تعصب داشتن در این امر که به خشم ، کینه، رفتارهای تکانشی و آسیب پذیری از استرس ناشی می شود.

برونگرایی^[۳۲]:

هیجان خواهی و تمایل به داشتن روابط با دوستان و دنیای بیرونی

باز بودن به تجربه^[۳۳] :

داشتن تحمل برای اندیشه‌های نو راه های تازه انجام امور و پذیرش تجربه جدید

باوجدان بودن^[۳۴] :

مثبت و با اراده بودن، داشتن احساس مسئولیت، اصولی بودن ، دارای دقت عمل و پای بند بودن به اصول

اخلاقی.

توافق گرایی^[۳۵]:

اتفاق نظر در انجام کارها، اتحاد و همبسنگی با یکدیگر و مواففقت و سازگاری با دیگران در انجام امور(کاستا و مک کری،۲۰۰۲).

در جدول زیر ابعاد پنج گانه اصلی و مقیاس های آن گزارش شده است(جان و پروین،۱۳۸۱).

جدول ابعاد پنج گانه اصلی و مقیاس های آن

ویژگی های افراد با نمرات بالا
مقیاس های صفات
ویژگی های افراد با نمرات پایین

عمده و اصل مطلب حکم صادر شده توسط اکثریت که توسط لرد ویلبرفورس بیان شد آن بود که اسناد در برگیرنده قرارداد مسلم میان صاحبان شرکت باربری دریایی و شرکت متصدی حمل و نقل ، اساس و مبنای یک قرارداد یک‌جانبه میان شرکت بری دریایی و شرکت بارگیری را تشکیل می‌دهند، شرکت بارگیری نیز از طریق تخلیه محموله کالا ،‌ عوض این قرارداد یک جانبه را پرداخت کرد .

این روند به ارائه پیشنهاداتی توسط کمیسیون حقوق (۱۹۹۶)^[۱۶۱] منجر شد و به تبع آن ، به واسطه تأثیرات قانون قراردادها ( حقوق اشخاص ثالث ) مصوب ۱۹۹۹^[۱۶۲] ، به میزان اندکی اصلاح گردید ( رک به کتاب آدامز ،‌ بای لولد و براونزورد ، ۱۹۹۷ )

به موجب بند ۱ ماده ۱ این قانون ، به شخص ثالث این حق داده می شود که یک شرط قراردادی را اجرا کند در صورتی که :

۱) در قرارداد تصریح شده باشد که او حق اجرای شرط قراردادی را دارد .

۲) بر اساس بند ۲ ماده ۱ ، شرط قراردادی ، باید حاکی از اعطای منفعتی به شخص ثالث باشد .

۳) قصد انشاء ( قصد ایجاد روابط حقوقی )^[۱۶۳]

در رأی بالفور علیه بالفور (۱۹۱۹)^[۱۶۴] ، دادگاه استیناف می بایست ‌در مورد این مسئله اتخاذ تصمیم می نمود که آیا از منظر حقوق قرارداد ، شوهر ملزم به پایبندی به تعهد غیر رسمی خود مبنی بر پرداخت مبلغ ۳۰ پوند به عنوان نفقه به همسر خود تا زمانی که امکان حرکت از انگلستان به سمت سیلان و ملحق شدن به او فراهم شود ، می‌باشد یا خیر . قضیه مذکور در ظاهر ، ساده به نظر می رسید زیرا به طور قطع ، شوهر ملزم به پایبندی به یک تعهد بلاعوض غیر رسمی نبود، ویژگی بارز آن است که دادگاه (حداقل طبق حکم قاضی لرد (وارینگتون)^[۱۶۵] و قاضی لرد (آتکین)^[۱۶۶] ) از توجه صرف به مبحث عوض فراتر رفت و اظهار داشت که ادعای همسر باید در هر صورت مردود اعلام شود زیرا شوهر او در هنگام ارائه تعهد ، قصد ایجاد روابط حقوقی را نداشته ،اکنون نیز در مقام پیروی از حکم صادر شده در بالفور ، رویه متداول بر آن است که تعهدات ، حتی اگر از تمامی شرایط ، ویژگی قرارداد قابل اجرا را داشته باشند ، در صورتی قابل اجرایند که طرفین ، در هنگام انعقاد قرارداد ، قصد ایجاد رابطه حقوقی ( قصد انشاء ) داشته باشند و احراز این امر کاری دشوار است .

بندسیزدهم: قطعیت و کامل بودن شروط قراردادی^[۱۶۷]

مبهم ، نامعین و ناقص بودن شروط قراردادی^[۱۶۸]

در رأی پیتر لیند اند کولیمیتد علیه مرسی داکز اند هاربور بورد^[۱۶۹] (۱۹۷۲) ، شرکت لیند در خصوص یک مناقصه ، ایجاب بدین صورت بود که عمل معینی در ازای مبلغ ثابت و معینی انجام شود و مضمون آن بود که عمل معینی در ازای مبلغ متغیری که میزان آن به تناسب هزینه های نیروی انسانی و مواد اولیه مشخص می گردید ،‌ انجام شود . شرکت بورد اعلام کرد که پیشنهاد شما را قبول کردیم ، اما چون هیچ راهی برای حل و فصل اختلافات ناشی از چنین قبول مبهمی وجود نداشت ، رأی داده شد که هیچ قراردادی بر اساس شروط موجود در دو ایجاب فوق میان طرفین منعقد نشده است . مبهم بودن شروط قراردادی ، یک ایراد است . یک شرط مبهم می‌تواند در معانی مختلفی تعبیر شود ، بدون اینکه هیچ یک از آن معانی دارای مبنای کافی برای انتخاب شدن باشد .

رأی مای اند بوچر علیه دی کنیگ (۱۹۳۴)^[۱۷۰] و رأی فولی علیه کلاسیکو کوچز لیمیتد (۱۹۳۴)^[۱۷۱]. ‌در مورد اول ‌در مورد یک توافق با موضوع خرید مقداری وسایل چادرزنی با قیمت هایی که در فواصل زمانی معین با توافق طرفین تعیین می گردید ، رأی داده شد که این شرط بیش از اندازه نامعین است و قابل اجرا نیست .

‌در مورد دوم رأی داده شد که توافق انجام گرفته برای خرید سوخت در ازای قیمت هایی که در فواصل زمانی مشخص و طبق توافق طرفین تعیین می گردید ، قابل اجرا می‌باشد .

بند چهاردهم: توافق برای مذاکره^[۱۷۲]

در رأی والفورد علیه میلز^[۱۷۳] (۱۹۹۲) ، جایگاه قانونی توافق برای مذاکره ، توسط خانه لردها به نحو آمرانه مشخص گردید . برادران والفورد^[۱۷۴] ، پس از انجام مذاکره برای خرید یک تجارتخانه فعال در زمینه عکاسی با آقا و خانم میلز ، یک توافق انحصاری با آن ها منعقد نمودند مبنی بر اینکه هر گونه مذاکره در حال انجام با اشخاص ثالث را خاتمه دهند و به ایجاب های ارائه شده توسط سایرین پاسخ منفی بدهند . پس از مدتی ، میلزها تجارتخانه را به شخص ثالثی فروختند، والفورد ادعا کرد که میلزها قرارداد انحصاری را نقض نموده اند . دادگاه استیناف ، قاضی لرد ( بینگهام )^[۱۷۵] ، اظهار داشت : با مفروض گرفتن اینکه عبارت برای مدت زمان معقول و متعارف به طور ضمنی در قرارداد وجود دارد ، ممکن است بتوانیم اعتبار توافق انحصاری^[۱۷۶] را حفظ کنیم .

خانه لردها استدلال کرد که قرارداد انحصاری ،‌متضمن تکلیفی از جانب میلزها برای انجام با حسن نیت مذاکره با والفورد بوده و در نتیجه ، مدت زمان متعارف برای مذاکره ، شامل مدت زمانی می شود که برای تحقق مذاکرات با حسن نیت ضروری بوده، اعم از اینکه مذاکرات به نتیجه می رسید یا شکست می‌خورد . در هر حال ،‌ خانه لردها به جهت پیروی از شیوه به کار گرفته در قضیه کورتنی علیه تولانیی مبنی بر اینکه یک توافق برای مذاکره قابل اجرا نیست ،‌ تمایلی به استدلال ارائه شده در حمایت از والفورد مبنی بر مفروض دانستن وجود یک توافق آشکار که متضمن تکلیفی برای انجام مذاکره با حسن نیت باشد ، پیدا نکرد، البته از دیدگاه لرد آکنر ، استدلال والفورد به طور اساسی با رویه متفاوت حقوق قراردادها در تعارض بود : در هر حال ، مفهوم وجود تکلیفی برای انجام مذاکرات با حسن نیت ، به طور ذاتی با موقعیت متفاوت طرفین در هنگام مذاکره ، در تعارض است، هر یک از طرفین، باید در صدد حفظ منافع خود باشد … الزام به انجام مذاکره با حسن نیت در مقام عمل فاقد کارایی است زیرا به طور ذاتی با موقعیت طرفین مذاکره در تعارض است .

بند پانزدهم: شروط ضمنی^[۱۷۷]

در رأی لیورپول سیتی کانس علیه اروین (۱۹۷۷)^[۱۷۸] ، موضوع اصلی اختلاف به یک برج آپارتمانی حزب مربوط می شد که به خاطر وضعیت بسیار بد و مخروبه بودن ، در میان افراد محلی به عنوان خوکدانی از آن نام برده می شد و برخی از مستأجرین در اعتراض به وضعیت آپارتمان ها از پرداخت اجاره بها امتناع کردند و حزب نیز برای دریافت اجاره بها اقدام به طرح دعوا کرد .

یکی از اقدامات مستأجرین در دادگاه ، طرح یک ادعای متقابل بود مبنی بر اینکه حزب ،‌ تعهدات قراردادی ضمنی خود در خصوص تعمیر و سالم نگه داشتن قسمت های مشاع ساختمان مثل بالابرها ، روشنایی پله ها و … را نقض ‌کرده‌است . در متن توافقات اجاره که توسط حزب به کار گرفته می شد ، تعهدات متعددی بر مستأجرین تحمیل می شد ولی ‌در مورد تعهدات حزب مطلبی بیان نشده بود، در مرحله استیناف از رأی بدوی که در تأیید ادعای متقابل مستأجرین صادر شده بود ، دادگاه دعوی متقابل را مردود شمرد .

بند شانزدهم : تفسیر^[۱۷۹]

براین اساس مبحث دوم از فصل اول از دو گفتار تشکیل شده است .که درگفتار نخست فرایند پو لشو یی

بابیان سه مرحله اصلی و یک دید گاه و گفتار دوم با عنوان روش های تطهیربا طرح هفت روش در این خصوص به بررسی مو ضوع پرداخته خواهد شد. نتیجه گیری ازمباحث دوگفتار پایا ن بخش مبحث دوم ما خواهد بود.

گفتار نخست

فرایند پول شویی

همان‌ طور در مفدمه مبحث دوم بیان گردید تبدیل و تغییر پول های نا مشروع و کثیف و غیر قانونی به پول های

قانونی ازیک فرایند عبورمی کند این گذر سه مرحله را طی می نما ید.می شود این مراحــــل سه گانه را بشرح که در گفتارمی آید بیان کرد سپس به توضیح و تفسیر هریک از مراحل پرداخت .باید بگو ئیم ازاین مراحل تعا بیر متفاوتی گفته می شود ولی مفهوم و عملکرد آن ها یکی است.همچنین بیان مراحــــل به منزله تفکیک هر یک از آن ها نیست یعنی شایدو بعضا” یقینا” این ها باهم همزمان اجرا شوند.درآخرگفتاررا با طرح دید گاه یکی ازصاحب نظران اقتصاد ی هلند به پا یان می رسانیم.

الف:مرحله سر مایه گذاری

ب:مرحله تبدیل

ج:مرحله ادغا م

الف : مرحله سرمایه گذاری

اولین مرحله تطهیر پول مرحله سر مایه گذاری است. د راین جا امکان کشف و شناسایی وردیابی اعمال خلاف بسیارآسان تراست.درادامه بیشتر با این مرحله آشنا می شو یم.

۱-الف= موقعیت یابی ،جا سازی،جای گذاری

یک موسسهء حقوقی وعلمی در این خصوص می‌گوید: “اولین مرحله موقعیت یا بی است در این مرحله پول

نقد و چک های مسافرتی وارد نظا م بانکی کشو ر می شود”^[۵۹]همچنین نام دیگری دارد:” این مرحله ورود وجا سازی نام دارد “^[۶۰]در جای دیگری این مرحله را ” جایگذاری” ^[۶۱] تعبیر کرده‌اند .

در خصوص جای گذاری می‌گویند:“اولین مرحله از فرایند جرم پولشویی ،جای گذاری با تزریق عوامل حاصل از فعا لیتهای مجرمانه به شبکه مالی رسمی،با هدف تبدیل وتغییر ما لکیت آن است. جایگذاری عوامل حاصل از جرم ،با تقسیم وجوه نقدی کلا ن به مبالغ کوچک صورت می‌گیرد.

۲-الف= شیوه اس مو رفینگ

استفاده از این شیوه را اصطلا حا”اس مور فینگ” ^[۶۲]می‌نامند.البته در این مرحله روش های مختلفی مورد

استفاده تطهیر کنندگان پول قرار می‌گیرد . که به ‌عنوان مثا ل به سه روش اشاره می شود.

۱-۲- الف = استفاده از نام بستگان نزدیک یا سایر اشخاصی است که به گونه ای با آنان در ارتباط هستند.

۲-۲- ب= تشکیل شرکت های صوری یا شرکت های که اسا سا”به منظور پولشویی تا سیس می‌شوند.

۳-۲- ج = مها جران مبا لغ جزیی و کم را در یک حساب مشتر ک واریز می نما یند. ^[۶۳]

۳- الف= جای گذاری از دید گاه مر کز پژ وهش ها ی مجلس شو رأی‌ اسلا می

مر کز پژو هش های مجلس شورای اسلا می در خصوص جای گذاری می‌گوید:

“جایگذاری عوامل حا صل از جرم می‌تواند با تقسیم وجوه کلا ن به مبا لغ کوچکتر که چندان حساسیت بر انگیز نیست و سپرده گذاری آن ها در بانک های داخلی با دیگر مو سسات مالی رسمی و غیررسمی انجام شودیا برای سپرده گذاری در مؤسسات مالی خا رجی به بیرون از مرزها انتقا ل داده شود . یا برای خرید کا لا های بی ارزش مانند آثار هنری ،هوایی ،فلزات و سنگ های قیمتی به کار رود”^[۶۴]

۴- الف=‌دیدگاه ه یک کا رشناس حقو ق

یک کارشناس حقوق در خصوص مرحله اول یعنی سر مایه گذاری بیان می‌دارد : “اولین مرحله از فرایند

پولشویی عرضه منابع غیر قانونی ،به شبکه ما لی با هدف تبدیل منا بع و درآ مدهای مزبوربه ابزارهای مـــا لی است این نتیجه درپی به جریان انداختن پول نقد ازطریق مؤسسات ما لی،با نکها،مغازه ها،بنگاه های معا ملا تی و مؤسسات دیگراعم ازداخلی ویا خا رجی حا صل می‌گردد.^[۶۵] “

۵- الف= دید گاه یک مو سسه ما لی و تخصصی

مؤسسه‌ ما لی وتخصصی در خصوص بیان مرحله اول پولشویی عنوان استقرار را به کار می‌برد .”استقرار، در

این مر حله ،وجوه حا صل شده وارد سیستم ما لی یا اقتصاد خرد می شود و یا به خا رج از کشور انتقا ل می‌یابد تـــا در دسترس نباشد و امکان کشف از بین برود و سپس در فر صت های بعدی ،آن ها را به امو ال دیگری مثل چک های مسا فر تی ، حو الجات ، وغیر ه تبد یل کنند.”^[۶۶]

ب = مرحله تبدیل^[۶۷]

دومین مر حله فرایند پولشویی و تطهیر مر حله تبدیل می‌باشد. تعابیر و گفتمان مختلفی برای این مرحله

صورت گرفته است . که مصداق و هدف آن ها همه یکی است ،آنهم تبد یل و تغییر پول های نا مشروع به مشروع و قانونی است.

۱ – ب = اطلا ق لایه گذاری

به مرحله تبدیل ” لا یه گذاری”^[۶۸] هم می‌گویند.ودرخصوص لا یه گذاری بیان می شود. “این عمل از طریق ایجادلا یه های پیچیده نا شی ازمعا ملا ت ( نقل و انتقا ل) چند گا نه با هدف مبهم ساختن زنجیره (عطف حسابرسی)و عدم امکان رد یابی سر چشمه ما ل صورت می پذیرد . ^[۶۹]“

برای تبدیل یالایه گذاری عنوان دیگری بنام لا یه چینی اطلا ق می شود.لا یه چینی ” فرایندجدا کرد ن پول ‌از ریشه غیر قانونی است که در این مرحله از تکنیک های مختلف بهره گیری می شود.”

۲- ب= تکنیک ها ی تبدیل یا لا یه گذاری یا لا یه چینی

۱-۲- ب = اختلا ط پول کثیف با پول تمییز

این تکنیک با عواید حا صل ازجرم به صورت انجام معاملا تی ازقبیل صا درات وواردات کا لاوتوسل به کم نمایی سیا هه صا دراتی و گران نمایی سیا هه وارداتی وارد چرخه رسمی اقتصاد می‌گردد.

۲-۲- ب =انتقا ل پول از طریق واسطه

ما نند تبدیل وجوه نقد به ژتون و تبدیل مجد د آن، که در این صورت تشخیص ما هیت غیر قانونی ما ل مشکل می شود.

۳-۲- ب =تکنیک سوم پنها ن نمو دن ما لک و اقعی ما ل آلوده

طرح مطا لعا تی مبا رزه با جر م پو لشو یی مر کز پژو هش ها ی مجلس شورای اسلا می در خصوص لا یه چینی و تبدیل بیا ن می‌دارد.”لا یه چینی ،جدا سازی عواید حا صل از فعا لیت های مجرمانه از منشاء با فعا لیتهای مو جد آن است….. این مر حله می‌تواند شا مل معا ملا تی ما نند انتقا ل تلگرافی سپرده ،تبدیل سپرده به اسناد پو لی ،اوراق بها دار ،سهام سر مایه ای ،چک های مسا فرتی ،خرید مجدد کا لا ها ی پر ارزش و اسناد پولی و سر ما یه گذاری آن ها در معا ملا ت ملکی و مو سسات قانونی به ویژه در صنا یع تفریحی و جها نگردی است. “^[۷۰]

۳- ب= ایجاد شبکه ی پیچیده

در این خصوص گفته شده “خواباندن پول،در واقع اولین اقدام برای مخفی کردن و پنهان نگهداشتن منشاء ما لکیت پول است،به طریقی که با ایجاد لا یه های پیچیده ازطریق مبادلات مالی ،ازهرنوع پیگیری حسابرسی درامان ‌باشد و در این مرحله در واقع منشاء پول ها،گمنام و ناشناخته می شود.منظورازخواباندن،بی ارتباط کردن پول های غیرقانونی از منشاءجنایت،ازطریق ایجاد شبکه ای پیچیده ازمبادلات مالی پیاپی است که هدف آن پوشیده نگه داشتن منابع مذکور از هر گونه پیگیری حسابرسی و غیرقابل ردیابی کردن منشاء مالکیت آن ها می‌باشد.”^[۷۱]

۴- ب = دایرِِِِه المعا رف تخصصی حسابداری