قابلیت ها
ارزش
علاقمندی ها
مشارکت
انتظارات
شکل (۴-۱): چارچوب مدل کسب و کار مسئولانه
۴-۱-۵-۱)علاقمندی ذینفعان
علاقمندی ها تعیین کننده ی عوامل و روش های ایجاد کننده ی ارزش های مورد نظر ذینفعان می باشند. با توجه به اینکه ذینفعان مختلف نگرش ها و رویکردهای مختلفی به فعالیت های یک سازمان دارند، علاقمندی های مختلفی نیز خواهند داشت. گاهی این علاقمندی ها با یکدیگر در تقابل و تضاد قرار می گیرند و ساده ترین راهی که یک سازمان برای از بین بردن این تضاد می تواند در پیش گیرد حذف ذینفعی است که از زاویه دید سازمان منفعت کمتری دارد و یا قدرت مقابله با سازمان را ندارد. این سبک و سنگین کردن ذینفعان برای انتخاب رابطه جایگزینی نام دارد که محققان و پژوهشگران مختلفی به آن پرداخته اند.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

فریمن [۲۰] با رد رابطه جایگزینی معتقد است مدیران به جای توجه به این رابطه و حذف یک ذینفع و یا نادیده گرفتن علاقمندی های آن به نفع ذینفع دیگر باید بر نوآوری تمرکز نمایند و از طریق خلق محصولات و یا روش های جدید با بهره گرفتن از علاقمندی های مشترک تمام ذینفعان کلیدی بیشترین ارزش ممکن را برای سازمان و ذینفعان فراهم نماید.
با توجه به این که بحث اصلی این تحقیق مسئولیت سازمان در قبال ذینفعان می باشد، توجه به مبحث علاقمندی های ذینفعان از اهمیت بالایی برخوردار است. بنا به نظر ناسی [۲۱]برای تعیین وظایف اخلاقی سازمان در قبال ذینفعان، درک علاقمندی های هر ذینفع ضروری است. رویکرد این تحقیق آن است که برای تعیین کلیه ی وظایف سازمان در قبال ذینفعان که بنا به چارچوب شوارتز و کرول [۲۵] شامل وظایف اقتصادی، اخلاقی و قانونی می باشد، باید درک و شناخت مناسبی از علاقمندی ها وجود داشته باشد. در واقع می توان این گونه بیان کرد که علاقمندی های ذینفعان نمایانگر مسئولیت هایی است که سازمان در قبال ذینفعان و همچنین ذینفعان در قبال یکدیگر دارند.
با توجه به نقش و اهمیت ذینفعان در مسئولیت های سازمان، ما نمی توانیم ذینفعان را از این چارچوب حذف کرده و آنها را نادیده بگیریم هرچند که ممکن است علاقمندی های آنها نسبت به CSR با یکدیگر در تضاد و تقابل باشد. به طور مثال محققانی چون بارنی و رابین^[۱۵۸] و همچنین گاس و روبرتز[۱۳۷,۱۳۸] ^[۱۵۹] به این نکته اشاره دارند که برخی از مدیران برای افزایش اعتبار و شهرت خود به عنوان نمایندگان مسئول و پاسخگوی سازمان به افزایش سرمایه گذاری در CSR می پردازند و این در حالی است که این سرمایه گذاری به هزینه ی سهامداران انجام می شود. وقتی علاقمندی ذینفعان با مفهوم کسب و کار یکپارچه گشته و در واقع مفهوم کسب و کار بر اساس علاقمندی های ذینفعان تعریف و مشخص شود استراتژی های سازمان بر اساس سود سازمان که تضمین کننده ی سود سهامداران است از یک سو و سود سایر ذینفعان از سوی دیگر تدوین و تحلیل خواهند شد. این هنر و توانایی رهبران است تا خواسته ها و علاقمندی های ذینفعان مختلف را متعادل نموده و استراتژی های سازمان را در همین جهت تعیین و مشخص نمایند. «دستور العمل CSR به طور قابل وضوحی درباره ی تصمیمات استراتژیک بوده و رهبران کسب و کارهای مختلف باید به این درایت و هوشمندی دست یابند که در کدام بخش های CSR سرمایه گذاری کنند تا ذینفعان مختلف را راضی و متقاعد نمایند» [۶۵,۱۰۸,۱۳۹].
ارتباطات بین ذینفعان مختلف همراه با شفافیت و صداقت سازمان می تواند یک روش موثر در ایجاد تعادل و جلب رضایت ذینفعان بوده و آنها را برای مشارکت در فرایند های خلق ارزش برانگیخته و انگیزه ی لازم را در آنان ایجاد نماید. سازمان ها باید به خلق ارتباطات هماهنگ و هارمونیک به صورت خلاقانه اقدام نمایند تا حداکثر ارزش خلق شود.
برای شناخت و درک حوزه ی های مورد علاقه ی ذینفعان، سازمان ها باید تمام این حوزه ها را شناسایی و طبقه بندی نموده و در مورد آنها با ذینفعان خود به بحث و تبادل نظر بپردازند. این حوزه ها می توانند به مواردی چون: انرژی، آلودگی های مختلف محیط زیستی، تعلیم و تربیت، شرایط کاری، بیکاری، بهداشت و امنیت، افراد ناتوان و معلول، اخلاق کسب و کار و …. مربوط شوند.
۴-۱-۵-۲) مشارکت ذینفعان
مشارکت ذینفعان را می توان در یک حالت بسیار عمومی بدین صورت تعریف کرد: «فرایند مداخله افراد و گروه هایی که بر سازمان تاثیر گذاشته یا از آن تاثیر می پذیرند» و این مداخله از طریق ذینفعانی که به سازمان نزدیک بوده و منابع آن را تامین می کنند مانند سهامداران، کارکنان، مشتریان و تامین کنندگان و همچنین ذینفعان با فاصله ی دورتر که در بخش های اجتماعی یا سیاسی مربوط فعالیت دارند مانند سازمان های غیر دولتی، گروه های فعال و انجمن های محلی، انجام می شود [۲۲]. گرین وود مشارکت ذینفعان را به عنوان شیوه هایی که سازمان بکار می گیرد تا ذینفعان اش را به شکل مثبتی در فعالیت های سازمان درگیر نماید تعریف کرده است و معتقد است هرچه سازمان با ذینفعان اش مشارکت بیشتری داشته باشد نسبت به آنها مسئول تر و پاسخگو تر خواهد بود .[۲۳]
تعریف محقق از مشارکت ذینفعان آن است که کلیه ی فعالیت هایی که ذینفعان بر اساس علاقمندی هایشان و در ارتباط و همکاری با سازمان و همچنین سایر ذینفعان انجام می دهند تا به خلق ارزش بپردازند.
زمانی که علاقمندی های ذینفعان، تشخیص داده شده و مفهوم کسب و کار (و بخصوص انتخاب های استراتژیک) بر اساس آنها تعریف و مشخص شد، سازمان نیازمند مشارکت ذینفعان خواهد بود.
علاقمندی های ذینفعان و پس از آن مشارکت آنان قابلیت های مورد نیاز برای اجرای استراتژی های سازمان را مشخص خواهند نمود. منابع و فرایند ها باید برای دستیابی به انتظارات ذینفعان و همچنین اهداف سازمان تهیه و آماده شوند. کریستین راینینگ – تونسن^[۱۶۰] [۱۴۰] در مصاحبه ای با مجله ی MIT Sloan Management Review (August, 2011) چنین بیان می کند: «اگر من استراتژی های خوب، ارتباطات خوب و مدیران خوب داشته باشم می توانم سرمایه ی مورد نیاز را بدست آورم. امروز شما نمی توانید ابتدا سرمایه فراهم کنید و سپس داستان کسب و کار خود را بنویسید. داستان سرمایه گذاران بسیار مهم است. اگر این داستان به اندازه ی کافی خوب باشد شما می توانید سرمایه حاصل کنید.»
۴-۱-۵-۳) انتظارات ذینفعان
می توان انتظارات ذینفعان را تعیین کننده ارزش هایی دانست که حاصل علاقمندی ها و مشارکت ذینفعان در سازمان است. پس از اینکه علاقمندی ها عوامل و روش های خلق ارزش را مشخص نموده و مشارکت ذینفعان این عوامل و روش ها را فراهم و اجرا نمود، ارزش های خلق شده باید مرتفع کننده ی انتظارات ذینفعان باشند تا آنان برای مشارکت های بعدی انگیزه ی لازم را داشته باشند.
در واقع می توان گفت زمانی که همه ی چیز ها به طور مناسب و صحیحی فراهم شود، انتظارات ذینفعان تحقق خواهند یافت و با توجه به اینکه علاقمندی ها و مشارکت ذینفعان در تناسب و هماهنگی با CSR شکل گرفته اند، انتظارات نیز بر خلاف مسئولیت های سازمان نخواهند بود.
محقق گزاره ی ارزش مشتریان را که توسط جانسون و همکاران [۱۷] به این صورت توضیح داده شده است: «یک شرکت موفق شرکتی است که راهی برای خلق ارزش برای مشتریان اش می یابد….» را به این عبارت تغییر داده است: «یک شرکت موفق شرکتی است که راهی برای خلق ارزش برای ذینفعان اش می یابد» (که این ارزش بر اساس علاقمندی ها و مشارکت ذینفعان در کسب و کار می باشد و انتظارات آنان تعیین کننده ارزش های مورد نظر آنان است). سازمان های کمی به نظر می رسد که به گزاره ی ارزش در یک حوزه و مفهوم گسترده تر آن برای مجموعه ی ذینفعان توجه نموده باشند [۹۸]. «گزاره ارزش ذینفعان می تواند به عنوان مکانیسم تنظیم ارزشی عمل کند که می تواند به سازمان در دستیابی به یک تعادل آگاهانه بین ذینفعان کمک نماید» [۹۸]. وقتی سازمان ها اعمال مربوط به مسئولیت های خود را با مفهوم کسب و کار و قابلیت های سازمان یکپارچه نمایند، گزاره ارزش ذینفعان با جامعه در تقابل نخواهد بود چرا که پیشاپیش جامعه نیز به عنوان یکی از ذینفعان در نظر گرفته شده و ارزش خلق شده با مسئولیت سازمان هماهنگ و همساز خواهد بود.
برای روشن تر شدن مباحث ذکر یک مثال ضروری است. فرض می کنیم شرکت X اقدام به تولید کالای m می کند. برای تولید این کالا شرکت X نیاز به تامین مواد اولیه از شرکت Y دارد. در حالت فرضی بسیار ساده می توان ذینفعان شرکت X را مشتریان، سهامداران، جامعه، دولت، کارکنان و شرکت Y دانست.
در حالت اول سهامداران شرکت X درخواست حداکثر سود را بدون توجه به حقوق سایر ذینفعان دارند. مشتریان کالایی با بیشترین کیفیت و کمترین قیمت را طلب می کنند. کارکنان طالب بیشترین حقوق و مزایا و حداقل زمان کاری می باشند. جامعه انتظار دارد که شرکت X هیچ مخاطره و تهدیدی برای محیط زیست، نسل های آتی و سایر مسائل اجتماعی نداشته باشد. شرکت Y انتظار دارد مواد اولیه را به بالاترین قیمت و به صورت نقدی بفروشد و دولت انتظار وصول مالیات را به صورت کامل و در زمان مقرر دارد. این درخواست ها باعث می شوند که برخی محققان علاقمندی های ذینفعان را در تضاد و تقابل با یکدیگر بدانند در حالیکه این برداشتی کاملا ناصحیح می باشد. در چنین حالتی هرگز کسب و کاری شکل نخواهد گرفت و یا در صورت وجود به زودی از بین خواهد رفت چرا که کلیه ی ذینفعان پس از اینکه انتظارات آنان محقق نشد شرکت را ترک خواهند نمود.
در حالت دوم علاقمندی های ذینفعان مختلف تعدیل شده تا تعامل و مبادله بین آنان ادامه یابد و همه به رضایت نسبی برسند. سهامداران به سود کمتر رضایت می دهند تا قادر باشند کالای خود را بفروشند. مصرف کنندگان حاضرند قیمت بیشتری برای کالای مورد نظر خود بپردازند چرا که در قیمت مورد انتظار آنان شرکت X متضرر شده و محکوم به تعطیلی خواهد بود و بنابراین اصلا کالایی تولید نخواهد شد. شرکت Y هم ناچار است در تعامل با شرکت X مواد اولیه را به قیمتی بفروشد که هزینه ی تمام شده ی کالای m برای شرکت X بیش از قیمت فروش آن نشود تا مانند حالت قبل امکان ادامه ی تولید را داشته باشد و در غیر این صورت ناچار به تعطیلی خواهد بود و از این رو شرکت Y هم چون دیگر امکان فروش مواد اولیه را نخواهد داشت مجبور به تعطیلی خواهد شد. دولت مالیات ها را طوری وضع می کند که شرکت X امکان پرداخت آن را داشته باشد و در غیر این صورت مالیاتی پرداخت نخواهد شد و از این رو دولت نیز درآمدی نخواهد داشت. کارکنان باید یا انتظارات خود را کاهش داده و حقوق کمتری طلب کنند و یا اینکه کارایی و بهره وری کار آنها متناسب با حقوق و مزایای درخواستی شان باشد. جامعه از طریق ایجاد شغل و تولید کالا توسط شرکت X بهره مند خواهد شد ولی اینکه هزینه ی مربوط به مسئولیت های سازمان در قبال نسل های آتی و محیط زیست توسط چه کسی پرداخت شود و اینکه چطور سازمان این هزینه را به فایده تبدیل نماید کمی پیچیده است. ممکن است اکثر ذینفعان به این اتفاق نظر برسند که مسئولیت های اجتماعی که هزینه بر بوده و سازمان قادر به کسب سود از آنها نمی باشد نادیده گرفته شوند تا بار هزینه بر دوش هیچ ذینفعی از جمله سهامداران یا مشتریان نیافتد. این توافق باعث می شود که سازمان و سایر ذینفعان تلاشی جهت خلق روش های خلاقانه در تبدیل هزینه های اعمال مربوط به مسئولیت های اجتماعی به فایده نداشته باشند. در این حالت علاقمندی های اغلب ذینفعان به تعادل رسیده و آنان از این تعامل و همکاری راضی خواهند شد و ممکن است توجه چندانی به ذینفعان ناراضی نشود و نادیده گرفته شوند و البته این توافق و رضایت حاصل از آن کوتاه مدت خواهد بود.
حالت سوم نگاه جامع تر و کل نگر تری به موضوع دارد. در این حالت تعامل بین سازمان و ذینفعان به یک ارتباط چند سویه بین سازمان و ذینفعان، ذینفعان و سازمان و ذینفعان و ذینفعان مبدل خواهد شد. دولت امکانات لازم برای تحصیل، تولید، تجارت، …. را فراهم می آورد. مدارس و دانشگاه های خوب، نیروی کاری حرفه ای را پرورش می دهند. سیاست ها و قوانین در جهت تولید و تجارت وضع شده و امنیت سرمایه گذاری بالایی وجود دارد. سیستم حمل و نقل در حالت های مختلف جاده ای، ریلی، هوایی و دریایی و همچنین خود راه های جاده ای، هوایی و دریایی از کیفیت و کارایی لازم برخوردارند. جامعه از امکانات ایجاد شده توسط دولت حداکثر استفاده را نموده و به کسب علم و مهارت های لازم برای فعالیت های کاری می پردازد. مشتریان کالای تولید شده توسط شرکت X یعنی m همان کارکنان شرکت Y می باشند که می دانند پرداخت قیمت کمتر برای کالای m به معنی هزینه ی تمام شده ی کمتر برای تولید این کالا است و این یعنی اینکه باید مواد اولیه در تولید این کالا به قیمت کمتری خریداری شود و قیمت کمتر مواد اولیه یعنی هزینه ی تمام شده ی کمتر و این یعنی حقوق کمتر کارکنان شرکت Y. آنان می پذیرند که دریافت حقوق بیشتر یعنی خرید کالاهای با قیمت بالاتر و کاهش قیمت تنها از طریق افزایش کارایی و بهره وری و از طریق نوآوری ها حاصل خواهد شد. شرکت X می داند که پرداخت مالیات یعنی فراهم آوردن شرایط و امکانات اولیه برای تولید و تجارت مانند ساخت جاده، مدرسه، دانشگاه،…. که توسط دولت انجام می شود. رعایت استانداردهای محیط زیستی یعنی پاکیزگی هوا و سلامتی جامعه، که بخشی از آنها نیروی کار فعلی و آینده ی شرکت را تشکیل می دهند. ارتباط ذینفعان مختلف با یکدیگر و با سازمان باعث می شود انگیزه ی تمام آنها برای ادای مسئولیت نسبت به جامعه، به سازمان و به یکدیگر افزایش یافته و همگی جهت خلق روش های خلاقانه در ایجاد ارزش های مشترک بیشتر تلاش نمایند.
در حالت سوم علاوه بر این که تعادل برقرار می شود، ارزش خلق شده برای ذینفعان نیز بیشتر خواهد بود چرا که از یک سو هر ذینفع از فواید و اثرات ارتباط خود با سازمان و علاقمندی های خود با خبر است و از طرف دیگر ارزش تنها بین سازمان و ذینفع مبادله نمی شود بلکه در حالت کلی تر بین خود ذینفعان نیز به اشتراک گذارده خواهد شد.
۴-۱-۶) مدل کسب و کار مسئولانه و مزیت رقابتی
بر اساس تحقیقات مختلفی که در سه حوزه ی مدل کسب و کار، تئوری های ذینفعان و CSR انجام شده است، هر سه این موارد را می توان منابع مزیت رقابتی در نظر گرفت. آینو و سرافیم با بررسی تعداد قابل توجهی از مطالعات انجام شده در خصوص مکانیسم های مربوط به رفتار های مسئولانه ی سازمان ها که در حوزه ی تئوری مبتنی بر منابع مورد تحلیل قرار گرفته اند، بیان می کنند که این مکانیسم ها می توانند سازمان را در رسیدن به مزیت رقابتی هدایت نمایند [۱۲۰]. مک ویلیامز و سیگل [۵۵] با طرح موضوع ارزش حاصل از تئوری رویکرد به منابع به بررسی روش های تعیین و اندازه گیری ارزش های حاصل از CSR برای مشتریان، جامعه، سازمان (سهامداران) و همچنین کارکنان به عنوان یکی از منابع اساسی در تئوری مبتنی بر منابع پرداخته و با یکپارچه کردن تئوری های مختلف در حوزه های مدیریت، بازاریابی و همچنین اقتصاد سعی در رسیدن به روشی کاربردی برای پیاده سازی موفق CSR توسط مدیران می نمایند. بر اساس نظر [۶۶] مزیتی که CSR برای سازمان ها در بردارد را می توان به دو بخش مالی و غیر مالی طبقه بندی نمود (شکل ۲-۶) و تاثیرات CSR چه تاثیرات مالی باشند و یا غیر مالی در هر دو صورت شرایط رقابت پذیری را برای سازمان ایجاد کرده و به عبارت بهتر به مزیت رقابتی منجر خواهند شد که مزیت رقابتی خود منجر به کسب موفقیت های اقتصادی برای سازمان می شود.
یکی دیگر از مباحث مطرح، خلق مزیت رقابتی از طریق ذینفعان و بر اساس تئوری مبتنی بر منابع می باشد. نویسندگان مختلفی[۸۶,۱۴۱,۱۴۲] با شکل دهی چارچوب VRIN بارنی درون تئوری ذیفعان معتقدند که یک ذینفع می تواند دسترسی به این منابع را مهیا کند. هر سازمانی نیازمند مدیریت ذینفعان و ارتباطات آنها جهت دستیابی به منابعی است که مزیت رقابتی برای آن ایجاد می کنند. سازمان هایی که بر مبنای اعتماد و همکاری مشترک با ذینفعان اصلی خود مانند مشتریان، تامین کنندگان و انجمن ها، ارتباط برقرار می کنند از مزیت رقابتی نسبت به سازمان هایی که فاقد این ارتباط هستند، برخودار می شوند [۷۸,۱۴۱,۱۴۳,۱۴۴].
همان طور که در بخش های قبل مشاهده شد محققان مختلفی به دو مفهوم مدل کسب و کار و مزیت رقابتی پرداخته اند. برخی محققان ادعا می کنند که مدل کسب و کار می تواند منبع مزیت رقابتی باشد و این چیزی به جز موقعیت بازار محصولات سازمان است [۱۱,۱۰۷]. برخی [۱۱۴,۱۴۵,۱۴۶,۱۴۷] نیز به ارتباط بین مفهوم مدل کسب و کار و رویکرد تئوری مبتنی بر منابع و مدل پنج نیروی رقابتی پورتر پرداخته اند که در ادامه این مباحث بررسی خواهند شد.
هدمن و کالینگ^[۱۶۱] [۱۱۴] به ارتباط مفهوم مدل کسب و کار و رویکرد استراتژیک مدل پنج نیروی رقابتی و تئوری مبتنی بر منابع پرداخته اند. مدل کسب و کار پیشنهادی آنان شامل زنجیره ی ارزش پورتر، انتخاب های استراتژیک عمومی، پنج نیروی رقابتی پورتر همراه با یک سطح از منابع بخصوص می باشد [۱۱۴]. اجزای مدل کسب و کار هدمن و کالینگ در پنج سطح بازار (به طور مثال پنج نیروی رقابتی و سرمایه و نیروی کار) در پایین ترین سطح، سطح منابع (به طور مثال تئوری مبتنی بر منابع)، سطح سازمانی و فعالیت (به طور مثال زنجیره ی ارزش)، سطح پیشنهادی (به طور مثال استراتژی های عمومی) و سطح بازار (به طور مثال پنج نیروی رقابتی) در بالاترین سطح، قرار دارند [۱۱۴] .
گروه دیگری از محققانی که به ارتباط بین مدل کسب و کار و تئوری مبتنی بر منابع و پنج نیروی رقابتی پورتر پرداخته اند سدان^[۱۶۲] و همکاران [۱۴۷] می باشند. سدان و همکاران مدل کسب و کار را به عنوان تجریدی^[۱۶۳] از استراتژی دانسته و استراتژی را نیز شامل اجزای مدل پنج نیروی رقابتی پورتر و تئوری مبتنی بر منابع می دانند [۱۴۷].
امیت و زوت [۱۴۵] به مطالعه ی منابع خلق ارزش در مدل کسب و کار الکترونیکی پرداخته و با این هدف به گسترش منابع خلق ارزش در ادبیات مدیریت استراتژیک و کارآفرینی می پردازند و در این مسیر از ادبیات زنجیره ی ارزش پورتر، تخریب خلاق شومپیتر^[۱۶۴]، تئوری مبتنی بر منابع، شبکه های استراتژیک و صرفه جویی های هزینه های تعاملی^[۱۶۵] استفاده می نمایند. تعریف امیت و زوت از مدل کسب و کار بدین صورت است:
« یک مدل کسب و کار توصیف کننده ی محتوی، ساختار و کنترل تعاملاتی است که برای خلق ارزش از طریق بهره برداری از فرصت های کسب و کار طراحی شده اند» [۱۴۵, p. 511].
این تعریف نشان دهنده ی روشی است که پنج رویکرد تئوریک یعنی فعالیت ها، شرکت/کارآفرین، منابع و قابلیت ها، شبکه ها و تعاملات را با یکدیگر یکپارچه می نماید [۱۴۵].
شویزر^[۱۶۶] [۱۴۶] بحث می کند که تئوری مبتنی بر منابع پایه ی اساسی نوع شناسی مدل کسب و کار وی را تشکیل می دهد. منطق شویزر برای قرار دادن تئوری مبتنی بر منابع به عنوان پایه ی اساسی در شکل دهی مدل کسب و کار آن است که شناسایی و توسعه ی منابع و قابلیت هایی که برای رسیدن به مزیت رقابتی حیاتی هستند، لازم و ضروری می باشد [۱۴۶]. شویزر دو نکته ی برجسته که تئوری مبتنی بر منابع در رابطه با مدل کسب و کار ارائه می دهد را بدین صورت می داند: اول، ارزش مدل کسب و کار به عنوان مجموعه ای از منابع و قابلیت ها بیشتر و بیشتر افزایش می یابد چرا که این منابع و قابلیت ها همراه با هم برای تقلید بسیار سخت و پیچیده می شوند، کمتر قابل انتقال خواهند بود و بیشتر مکمل یکدیگر خواهند شد؛ و دوم، قابلیت ها و توانایی های مرکزی موجود یک سازمان که تصمیم گیری در مورد نوع مدل کسب و کار را مشخص می کنند، به بهترین شکل با موقعت رقابتی متناسب و هماهنگ می شوند [۱۴۶].
اگر چه بر اساس مباحث ارائه شده در این بخش، اجزای اصلی مدل کسب و کار مسئولانه (مدل کسب و کار، ذینفعان و CSR) هر یک به تنهایی منبع مزیت رقابتی می باشند ولی ترکیب و یکپارچگی این اجزا مجموعه ی جدیدی پدید می آورد که باید به طور مجزا نیز مورد بررسی قرار گیرد.
مدل کسب و کار مسئولانه همان طور که اشاره شد از سه جزء اصلی یعنی مدل کسب و کار، ذینفعان و CSR و همچنین شش جزء فرعی یعنی مفهوم کسب و کار، قابلیت ها، ارزش، علاقمندی های ذینفعان، مشارکت ذینفعان و انتظارات ذینفعان تشکیل شده است. هر یک از این اجزا به تنهایی و همچنین در ارتباط با سایرین می توانند به عنوان منبع مزیت رقابتی مطرح شوند. بنا بر چارچوب VRIN بارنی [۳۰] منابع زمانی می توانند منجر به خلق مزیت رقابتی پایدار شوند که ارزشمند، نادر، غیر قابل تقلید و غیر قابل جانشین باشند.
همچنین بارنی [۳۰] منابع را در سه گروه طبقه بندی کرده است: منابع سرمایه ای فیزیکی، منابع سرمایه ای سازمانی و منابع سرمایه ای انسانی
ارتباط بین اجزای مدل کسب و کار مسئولانه که پیوستگی و همچنین همبستگی بین منابع مختلف را ایجاد می کند مهم ترین جزء تحلیلی در چارچوب بارنی می باشد. شکل (۴-۲) ارتباط بین این اجزاء را نشان می دهد.
مدل کسب و کار
CSR
(مبتنی بر ذینفعان)
مفهوم کسب و کار
قابلیت ها
ارزش
علاقمندی ذینفعان
انتظارات ذینفعان
مشارکت ذینفعان
شکل (۴-۲): ارتباط بین اجزای مختلف مدل کسب و کار مسئولانه
ذینفعان به عنوان منابع سرمایه ای انسانی همان طور که پیش از این اشاره شد ویژگی های چارچوب بارنی را دارا می باشند. ارتباطات ذینفعان و همچنین ارتباطات آنان با سایر اجزا می توانند به عنوان منابع سرمایه ای سازمانی در نظر گرفته شوند. همان طور که در شکل دیده می شود هر یک از اجزاء با پنج جزء دیگر دارای ارتباط مستقیم و غیر مستقیم است. هر جزء به تنهایی و همچنین در ارتباط با سایر اجزاء می تواند ویژگی های چارچوب VRIN بارنی را دارا باشد.
شکل (۴-۳) ارتباط اجزاء مدل کسب و کار، CSR (مبتنی بر ذینفعان) و مولفه های چارچوب VRIN بارنی را نشان می دهد. هر نقطه روی صفحات بین دو محور نشان دهنده ی ارتباط بین اجزای آن دو محور می باشد. به طور مثال یک نقطه روی صفحه ی (مدل کسب و کار)( مولفه های بارنی) نشان می دهد که آن بخش از مدل کسب و کار کدام ویژگی بارنی را دارا می باشد. نقاطی که در فضای بین صفحات قرار دارند نمایانگر ارتباطی می باشند که بین اجزای مدل کسب و کار و CSR مبتنی بر ذینفعان با مولفه های بارنی وجود دارد.

۳- ضرورت و نوآوری تحقیق
ضرورت پرداختن به مفاد مرور زمان از این جهت است که مرور زمان بر اساس این عقیده به وجود آمده است که با گذشتن مدتی از تاریخ وقوع جرم شخص دچار حالت ندامت و پشیمانی شده و کم کم تغییر رویه و رفتار داده و دیگر به سمت ارتکاب جرم نمی رود و مجازات و تعقیب او فاقد هدف اصلاح و درمان می باشد؛ لذا اهمیت این امر ایجاب می کند که مقررات مربوط به مرور زمان جامع و کامل باشد تا این امر تحقق پیدا کند. اگر این مقررات جامع و کامل نباشد، رسیدن به این هدف با مانع مواجه می شود و از طرفی مهمترین واکنش جامعه در برابر جرم یعنی مجازات را از او سلب می کند و باعث فرار مجرمان خطرناک از چنگال عدالت می شود.
ضرورت دیگری که پرداختن به مفاد مرور زمان را توجیه می کند این است که قضات دادگستری بایستی با فلسفه چنین نهادی و مبانی نظری آن آشنایی داشته باشند تا نست به رعایت مقررات آن حساس باشند و به آن اهمیت بدهند و از طرفی بتوانند مقررات آن را با توجه به دکترین حقوقی و مبانی نظری آن تفسیر کرده و زمینه را برای تحقق هدف اصلی مرور زمان که همانا اصلاح و درمان مجرمین پس از گذشتن مدت زمانی از تاریخ وقوع جرم است فراهم آورند. از طرفی این مفاد و تفسیر درست آن می تواند زمینه را برای کاستن از حجم پرونده های قضایی که معضل بزرگ امروز دستگاه قضایی است فراهم آورد تا قضات بتوانند با طمأنینه و آرامش خاطر به رسیدگی به پرونده های جدید تر بپردازند. این امر نیز از عواملی می تواند باشد که ضرورت پرداختن به این موضوع را بیشتر تقویت می کند.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۴- سوال های تحقیق
۴-۱- آیا ترتیب، شرایط و و مدت های پیش بینی شده برای شمول مرور زمان نسبت به جرایم تعزیری در قانون مجازات اسلامی، منطقی و فاقد اشکال است؟
۴-۲- آیا اقدام قانون گذار در استثنا کردن جرایم مذکور در ماده ۱۰۹ از شمول مرور زمان و باقی گذاشتن سایر جرایم اقدام مناسبی بوده است؟
۴-۳- آیا مرور زمان تعقیب و مجازات می تواند جرایم و مجازات های مربوط به اشخاص حقوقی را هم شامل بشود؟
۵– فرضیه های تحقیق آیاآیآیا
۵-۱- ترتیب، شرایط و مدت های پیش بینی شده برای شمول مرور زمان نسبت به جرائم تعزیری در قانون مجازات اسلامی منطقی نیست و دارای اشکال می باشد.
۵-۲- استثنا کردن جرایم مذکور در ماده ۱۰۹ از شمول مرور زمان و باقی گذاشتن سایر جرایم اقدام مناسبی نبوده است.
۵-۳- مرور زمان تعقیب و مجازات می تواند جرایم و مجازات های مربوط به اشخاص حقوقی را هم شامل بشود.
۶- هدف ها و کاربردهای مورد انتظار از انجام تحقیق
یافتن اشکالات و نواقص قانون و جهت دادن به قانون گذار در اصلاح قوانین مربوط به مرور زمان – برطرف کردن سوالات و ابهامات قضات، وکلا و دانشجویان در مورد قوانین مربوط به مرور زمان در قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲ و ایجاد رویه واحد میان آنها جهت دادن به هیئت عمومی دیوان عالی کشور و اداره حقوقی قوه قضاییه جهت ارائه نظریات و آرای منطقی
۷- روش و نحوه انجام تحقیق و به دست آوردن نتیجه
روش گرداوری اطلاعات در این پایان نامه به صورت کتابخانه ای بوده و من با مراجعه به کتب، مقالات و سایت ها مطالب را فیش برداری کرده و داده ها را جمع آوری نموده ام و سپس با توجه به این شیوه در جمع آوری داده ها ، برای تجزیه و تحلیل آنها روش توصیفی تحلیلی را برگزیده و سعی کرده ام با بهره گرفتن از عقل و منطق و استدلال درستی یا نادرستی فرضیه های خود را تایید کنم.
۸- ساماندهی (طرح) تحقیق
با توجه به اینکه در ابتدای تمام تحقیقات و پایان نامه ها، بیان کلیاتی درباره موضوع آن تحقیق یا پایان نامه ضروری است این پایان نامه به دو فصل تقسیم بندی شده است که در فصل اول کلیات مربوط به مرورزمان بیان میشود. این کلیات شامل دو بخش بوده که در بخش اول خواننده در نهایت با تعریف و سابقه تاریخی و دلایل مخالفان و موافقان مرورزمان آشنا شده و سپس بخش دوم را اختصاص به بررسی مرورزمان اسلامی و اینکه آیا این نهاد در فقه قابل پذیرش است یا خیر اختصاص داده ایم. در فصل دوم مطالب به دو بخش تقسیم شده است که در بخش اول مرورزمان کیفری را در قانون مجازات اسلامی سال ۱۳۹۲ که موضوع اصلی پایان نامه است را بررسی کرده و سپس در بخش دوم به طور مختصر به بحث پیرامون مرورزمان کیفری در برخی از سایرقوانین می پردازیم.
فصل اول: مفهوم شناسی، سیر تاریخی ومبانی نظری
پیش از پرداختن به مبحث مرور زمان کیفری در قانون مجازات اسلامی سال ۱۳۹۲ در ابتدا لازم است که توضیحاتی پیرامون کلیت بحث مرور زمان به طور کلی و تعریف آن و اینکه اساساً این نهاد از چه زمانی و از کجا مطرح شده است و چه واکنش هایی از طرف صاحبنظران و فقها در مورد آن صورت گرفته است و اینکه در نهایت این مفاد در حقوق کیفری ایران چه تحولاتی را به خود دیده است داده شود تا مقدمه و آمادگی برای ورود به بحث اصلی فراهم آید. لذا در بخش اول لازم است ابتدا در مورد ماهیت و سابقه و علت وجودی ان صحبت شود و سپس در بخش دوم واکنش های فقهای اسلامی نسبت به ان مطرح شود.
بخش اول: تعریف، سابقه و فلسفه مرور زمان
این بخش به دو مبحث تقسیم شده است. در مبحث اول، ابتدا انواع تعاریفی که برای مرورزمان گفته شده است و تفاوت انواع مرورزمان مطرح شده و در کنار آن سابقه این نهاد مورد بحث قرار می گیرد. سپس در مبحث دوم از علت وجودی آن و اینکه اساسا چرا این نهاد به وجود امد بحث خواهد شد. با وجود اینکه موضوع اصلی این پایان نامه به بحث و بررسی پیرامون مرورزمان کیفری اختصاص دارد اما برای واضح تر شدن مطلب لازم است که بحثی هم در مورد مرورزمان حقوقی بشود تا حدود و ثغور و مفهوم مرورزمان کیفری به دقت مشخص شود. از طرفی در بحث از سابقه نهاد مرورزمان کیفری، نمی توان ازبحث در مرورزمان حقوقی بی نیاز بود و بحث از سابقه مرورزمان کیفری لزوما اقتضای ان را دارد که سابقه مرورزمان حقوقی نیز مورد امعان نظر قرار گیرد.
مبحث اول: تعریف و سابقه مرور زمان
در این مبحث ماهیت و حقیقت مرور زمان کیفری با بررسی مقایسه ای آن در تبیین شده و بعد از آن سابقه آن در جهان و ایران بیان می شود. البته در خلال بحث درباره مرور زمان کیفری، بحث هایی درباره مرور زمان حقوقی نیز لزوماً مطرح خواهد شد. مطالب این مبحث به دو گفتار تقسیم می شود. در گفتار اول انواع تعاریفی که برای مرورزمان گفته شده است در کنار تقسیم بندی مرورزمان به طور کلی و تفاوت انواع تقسیمات آن را جهت واضح تر شدن مرورزمان کیفری بیان کرده و در گفتار دوم از سابقه آن و اینکه این نهاد چه تحولاتی را از اغاز تا کنون به خود دیده است، صحبت خواهیم کرد.
گفتار اول: تعریف مرور زمان
در ابتدای تمام تحقیقات وکتب پیش از پرداختن به بحث اصلی، ابتدا در مقام تعریف موضوع آن بر می آیند. بسته به نوع مطلب و تخصص نویسنده، هرکس ان موضوع را به نحو خاصی تعریف می کند. نهاد مرورزمان از جمله موضوعاتی است که تعریف لغوی آن با اصطلاحی تا حد زیادی تفاوت دارد. بنابراین ما در بند یک مفهوم لغوی مرورزمان را شرح داده ودر بند دو مفهوم اصطلاحی ان از دیدگاه حقوقی به تفصیل بیان می کنیم. سپس در بند سه نیز تفاوتهای مرورزمان حقوقی و کیفری به تفصیل بیان شده تا به نوعی حقیقت مرورزمان کیفری که موضوع اصلی این پایان نامه است روشن شود.
۱- مفهوم لغوی مرور زمان
برای بیان مفهوم لغوی واژه مرور زمان، لازم است که ابتدا آن را تجزیه کرده و سپس معنای واژه «مرور» را بیان کرده تا مفهوم لغوی واژه مرور زمان مشخص شود. واژه «مرور» در لغت به معنای «رفتن و گذشتن و گذر کردن» (عمید، ۱۳۷۶، ۱۷۹۳) آمده است. لذا واژه «مرور زمان» در مفهوم لغوی آن به «معنای رفتن و گذشتن و گذر کردن زمان» می باشد.
۲- مفهوم اصطلاحی مرور زمان
در این بند انواع تعاریفی که در علم حقوق نسبت به واژه «مرورزمان» و انواع ان وجود دارد، بیان می شود که در قسمت «الف» معنای عام و در قسمت «ب» معنای خاص آن که در حقیقت در این پایان نامه از آن بحث می شود، بیان خواهد شد.
الف- مرور زمان به مفهوم عام
مراد از مرور زمان عام «هر گونه گذشتن زمان، مهلت و موعدی است که شخص با سپری شدن آن حقی را از دست داده و یا واجد حقی از جمله حق اقامه دعوا می گردد.» (دیلمی، ۱۳۸۵، ۸۸) به عبارت دیگر تمام مهلت هایی که در تمام قوانین اعم از قانون اساسی و یا عادی و یا حتی آیین نامه ها و بخشنامه ها پیش بینی شده که پس از آن مدت دولت، سازمان های دولتی یا هر شخص حقیقی یا حقوقی و یا هر نهاد دیگری، حقی را به دست می آورد و یا حقی را که داشته پس از آن از دست می دهد، مشمول تعریف مرور زمان به مفهوم عام می شوند.
نمونه های از پذیرش مرور زمان عام در قوانین ایران عبارتند از : مهلت ده روزه شورای نگهبان برای اظهار نظر و انطباق قوانین مصوب مجلس با شرع و قانون اساسی مندرج در اصل نود و چهارم قانون اساسی، مهلت ده روزه خواهان جهت رفع نقص دادخواست مندرج در ماده ۵۴ آ.د.م ، مهلت بیست روزه اشخاص مقیم ایران جهت درخواست تجدید نظر مندرج در ماده ۲۳۶ آ.د.ک و یا مهلت ده روزه محکوم علیه جهت واخواهی از رای صادره علیه وی در رسیدگی غیابی مندرج در ماده ۲۱۷ آ.د.ک و …
ب- مرور زمان به مفهوم خاص
مرور زمان به مفهوم خاص آن که در سرتاسر پایان نامه از ان بحث خواهد شد، به دو دسته مرور زمان حقوقی و کیفری تقسیم می شود که ابتدا مرور زمان حقوقی را به اختصار در قسمت یک توضیح داده و سپس مرور زمان کیفری را در قسمت دو تعریف کرده تا پس از آشنایی مختصر با این تعاریف تفاوت آنها را نیز در قسمت بعدی بیان کنیم.
یک- مرور زمان حقوقی به مفهوم خاص
در ماده ۷۳۱ قانون آیین دادرسی مدنی سابق مرور زمان حقوقی چنین تعریف شده است: «گذشتن مدتی است که به موجب قانون، پس از انقضای آن مدت، دعوا شنیده نمی شود.» به موجب این تعریف، اگر بعد از گذشتن مدت های مذکور در قانون، دعوایی در دادگاه مطرح بشود، این دعوا قابل استماع نخواهد بود این مدت ها در ماده ۷۳۷ قانون آیین دادرسی مدنی سابق تا ماده ۷۴۳ آن به صراحت بیان شده بود.
در قانون مدنی فرانسه، مرور زمان حقوقی به شکل خاصی تقسیم شده است که عبارتند از: مرور زمان مملک و مرور زمان مسقط. مرور زمان مملک یا تصرف موجد حق عبارت است از اینکه «شخصی به واسطه تصرف تحت شرایط و مدت معینی مالک عینی که در ید اوست شناخته می شود و یا مرور زمانی است که برای شخص ایجاد حق از طریق تصرف مستمر می کند.» (جعفری لنگرودی، ۱۳۷۰، ۵۸۵) و مرور زمان مسقط عبارت است از «مدتی که حق اقامه دعوی از خواهان ساقط می گردد و یا به واسطه آن حق دائن به علت سکوت در مدت معین ساقط می گردد و سبب اسقاط حق می گردد.» (جعفری لنگرودی، ۱۳۷۰، ۵۸۵) البته اگر به تعریف مرور زمان حقوقی که در ماده ۷۳۱ بیان شده است توجه کنیم، می بینیم که مرور زمان حقوقی در حقوق ایران نیز از حیث آثار، موجب سقوط حق برای یک طرف دعوی و ایجاد حق برای طرف دیگر می شود؛ لذا تقسیم بندی قانون مدنی فرانسه، نو آوری خاصی نمی باشد.
دو- مرور زمان کیفری به مفهوم خاص
مرور زمان کیفری یا مرور زمان جزایی به مفهوم خاص، عبارت از «گذشتن مدتی است که به موجب قانون پس از انقضای آن مدت تعقیب جرم و یا اجرای حکم قطعی کیفری موقوف می شود؛ بعبارت دیگر هر گاه رسیدگی بجرم و یا اجرای حکم قطعی کیفری مدت معینی به عهده تعویق افتد دیگر به آن جرم رسیدگی نشده و حکم قطعی در آن خصوص بموقع اجرا گذاشته نمی شود. در این صورت می گویند جرم مشمول مرور زمان شده است.» (آخوندی، ۱۳۶۸، ۲۴۶) بنابراین اگر پس از وقوع جرم مدتی بگذرد و هیچ تعقیب و شکایتی علیه متهم یا برای کشف جرم صورت نگیرد یا پس از آخرین اقدام تعقیبی مدتی بگذرد و حکم اجرا نشود و یا قسمتی اجرا شود و بقیه اجرا نشود، دیگر تعقیبی صورت نخواهد گرفت و مجازاتی اعمال نخواهد شد. بدین ترتیب در قوانین اکثر کشورها سه نوع مرور زمان شکایت، تعقیب و اجرای حکم پیش بینی شده است.
«نباید مرور زمان مجازات را با مرور زمان تعقیب اشتباه کرد. مرور زمان تعقیب هنگامی است که نسبت به اتهام متهمی حکم محکومیت صادر نشده باشد و در صورت شمول مرور زمان بر آن دیگر نتوان متهم را تعقیب جزایی نمود این مسئله مربوط به آئین دادرسی کیفری است.» (علی آبادی، ۱۳۸۵، ۳۷۷) و مبدا آن تاریخ وقوع جرم و در صورت تعقیب جرم آخرین اقدام تعقیبی است و به دو نوع مرور زمان تعقیب به معنی خاص و مرور زمان شکایت تقسیم می شود که مفصلاً توضیح داده خواهد شد. اما مرور زمان اجرای حکم پس از صدور حکم قطعی است و این مسئله چون مجازات را ساقط می کند، مربوط به حقوق جزای عمومی است. «مجموع مرور زمان جرم و مرور زمان مجازات را مرور زمان جزایی گویند.» (لنگرودی، ۱۳۷۰، ۶۳۹)
۳- تفاوت مرور زمان حقوقی^[۱] و کیفری
بین مرور زمان حقوقی و کیفری تفاوت هایی وجود دارد که اهم آنها عبارتند از :
– مقررات مربوط به مرور زمان کیفری ناظر به نظم عمومی می باشد؛ بنابراین اراده ذینفع یعنی متهم یا محکوم علیه در آن هیچ تأثیری ندارد و وی نمی تواند خواهان اسقاط آن باشد؛. لذا مراجع کیفری موظف می باشند حتی بدون ایراد متهم به این مسئله رأساً توجه نمایند. ولی در امور حقوقی، مرور زمان صرفاً از طرف افراد قابل اسقاط بوده و فقط به استناد اشخاص ذینفع در دعاوی حقوقی موثر و قابل پذیرش خواهد بود. (زراعت، ۱۳۹۲، ۴۷۹) دادگاه عالی انتظامی قضات در حکم شماره ۲۵۰۱ مورخ ۱۰ آذر ۱۳۱۷ خود اشاره می دارد: «… با فرض اقرار متهم به ارتکاب جرم و با فرض آنکه صریحاً از استناد به مرور زمان صرفنظر کرده و حتی در تعقیب و مجازات خود اصرار نماید باز نمی توان از سقوط دعوی جزایی با حصول مرور زمان اغماض نموده و متهم را در توقیف نگاهداشت ….» (معاونت آموزش قوه قضائیه، ۱۳۸۸، ۱۰۰)
– «مرور زمان در مسائل مدنی مخصوصاً در مطالبات طلبکاران قائم بر فرض پرداخت از طرف مدیون یا فرض گذشت از طرف طلبکاران میباشد مرور زمان جزائی مبتنی بر ملاحظات مختلفه ای است که اهم آن منافع اجتماعی میباشد.» (علی آبادی، ۱۳۸۵، ۳۷۷)
– در تمام مراحل دادرسی می توان ایراد شمول مرور زمان را مطرح کرد و این ایراد قابل استماع می باشد حتی اگر پس از صدور حکم قطعی باشد. ولی از مرور زمان حقوقی فقط می توان در مرحله ابتدایی استفاده نمود. (آخوندی، ۱۳۶۸، ۲۵۲-۲۵۱ ؛ شامانی، ۱۳۶۹، ۳۵)
– مرور زمان در امور حقوقی باید اثبات شود؛ یعنی اگر در شمول مرور زمان و اینکه آیا همچنان ادامه دارد یا اینکه مرور زمان تمام شده و دیگر نمی توان دعوا را رسیدگی نمود تردید حاصل شود، باید حکم به عدم شمول مرور زمان داد. ولی در امور جزایی اگر در روز وقوع جرم شبهه و تردیدی حاصل شود و ما میان دو یا چند روز مختلف مردد شدیم، به نظر می رسد که با توجه به اصل تفسیر به نفع متهم، باید حکم به شمول مرور زمان بدهیم. دلیلی که می توان بر عدم شمول مرور زمان در امور حقوقی در موارد تردید ارائه کرد این است که در دعاوی حقوقی ما با حقوق الناس سر و کار داریم، لذا نمی توان با سهل انگاری و مسامحه از حقوق الناس و احقاق آن صرفنظر کنیم.
– عللی که باعث جریان یا عدم جریان مرور زمان حقوقی می شوند، نسبت به مرور زمان جزایی موثر نخواهد بود و بالعکس.
– مواردی که در امور حقوقی سبب انقطاع مرور زمان و یا تعلیق آن می شوند در امور جزایی موثر نخواهند بود و بالعکس.
گفتار دوم: سابقه تاریخی مرور زمان
در این گفتار بیان می شود که مرور زمان ابتدا از چه زمانی در قلمرو حقوق کیفری وارد شد و چه تحولاتی را پشت سر گذاشته است و سپس از چه تاریخی و چگونه وارد حقوق ایران شده و چه واکنش هایی در داخل ایران از ابتدا تا کنون، نسبت به آن صورت گرفته است. بنابراین مطالب این گفتار به دو بند تقسیم شده که در بند اول سابقه تایخی مرورزمان در جهان و در بند دوم سابقه آن در حقوق ایران مورد بررسی قرار می گیرد.
۱- سابقه تاریخی مرور زمان در جهان

زنجیره تأمین عبارت است از اولاً فرآیندهایی که از ابتدای مواد اولیه تا انتهای مصرف نهایی کالای تمام شده، مشتری را به عرضه‌کنندگان متصل می‌کنند و ثانیاً مجموعه وظایفی در درون و بیرون سازمان که زنجیره ارزش را جهت ایجاد محصولات و ارائه خدمات به مشتری فعال می کند (Cox,1999).
توجه فزاینده به مدیریت زنجیره تأمین در دهه ۱۹۹۰ شروع شد در حالی که این مفهوم در دهه ۱۹۸۰ مطرح شده بود (Svensson, 2003).
مدیریت زنجیره تأمین در برگیرنده برنامه‌ریزی و مدیریت تمامی فعالیت‌های مرتبط با منبع یابی، تدارکات، تبدیل و مدیریت لجستیک می‌باشد. تعاریف متعددی برای مدیریت زنجیره تأمین ارائه شده است که تعدادی از آن‌ ها عبارت‌اند از:

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

جدول ۱-۲: تعاریف مدیریت زنجیره تأمین
(گرداوری شده توسط محقق)

تعریف

منبع

مدیریت شبکه‌ای از کسب و کارهای به هم پیوسته که در تدارک نهایی کالاها و خدمات مورد نیاز مشتریان نهایی مشارکت دارند.

Harland (1996)

هماهنگی و مدیریت شبکه پیچیده‌ای از فعالیت‌های درگیر در حمل یک محصول نهایی به مصرف کننده نهایی یا مشتری.

Hervani et al (2005)

روابط مدیریت جریان بالادستی و پایین دستی با عرضه کننده‌ها و مشتری‌ها، برای جمل ارزش بیشتری برای مشتری با حداقل هزینه برای زنجیره تأمین.

Christopher (2011)

یکپارچه سازی همزمان الزامات مشتری، فرایندهای داخلی و عملکرد عرضه کننده بالادستی.

Tan et al (1998)

واژه SCM برای توضیح کنترل و برنامه‌ریزی جریان مواد و اطلاعات و نیز فعالیت‌های لجستیکی درون سازمانی و بین سازمانی (بین شرکا تجاری) استفاده شده است.

Chen, Paulraj (2004)

زنجیره تأمین باعث می‌شود که به شرکت‌ها مزایایی برسد از جمله این مزیت‌ها عبارت‌اند از: افزایش سرویس دهی و پاسخگویی به مشتری، بهبود ارتباطات زنجیره تأمین، کاهش ریسک، کاهش فرایند توسعه محصول، کاهش دوباره کاری در فرآیندهای داخل سازمانی، کاهش موجودی، معرفی و / یا بهبود تجارت الکترونیک (Meehan, Muir 2008).
۲-۲- اندازه گیری عملکرد زنجیره:
اندازه گیری عملکرد، فرایند کمی کردن کارایی و اثربخشی فرایندها است (Neely et al, 2005). اندازه گیری عملکرد را می‌توان به عنوان بازخوردهای دریافت شده از فعالیت‌های مربوط به رضایت مشتری، تصمیمات و اهداف استراتژیک دانست (Bhagwat and Sharma, 2007).
ارزیابی عملکرد آنقدر اهمیت دارد که مورفی در سال ۱۹۹۹ علت اصلی عملکرد ضعیف زنجیره تأمین را، فقدان سیستم اندازه گیری دانسته است (Varma et al, 2006). در نتیجه توسعه یک سیستم مناسب اندازه گیری عملکرد دارای اهمیت فوق‌العاده زیادی می‌باشند زیرا دارای تأثیر بسزایی در کارایی SCM است (Beamon 1999, Shah & Singh, 2001).
ارزیابی عملکرد، کار سختی می‌باشد علت پیچیدگی در ارزیابی عملکرد زنجیره این است که سنجه‌های عملکرد زنجیره تأمین از یک زمینه به زمینه دیگر متفاوت است. از طرف دیگر تصمیم گیرندگان زنجیره با رشد فزاینده سنجه‌های عملکرد برای ارزیابی عملکرد روبرو هستند (Beamon, 1999; Gunasekaran et al. , 2004).
درگذشته ارزیابی عملکرد بیشتر مبتنی بر هزینه/کارایی، سود محوری، دوره‌های زمانی کوتاه مدت با شاخص‌های مجزا و فردی بود در حالی که با تشدید رقابت، رویکردهای جدیدتری مطرح شده‌اند که عبارت‌اند از: ارزش محوری، مشتری محوری، دوره‌های زمانی بلند مدت و استفاده از مجموعه شاخص‌های گروهی برای ارزیابی عملکرد (شفیعی، ۱۳۹۰).
برور و اسپن در سال ۲۰۰۱، تعدادی از مشکلات مربوط به ابزار و سیستم‌های اندازه گیری عملکرد در طول زنجیره را اشاره کرده است (Hervani et al, 2005):
غلبه بر عدم صداقت
فقدان درک و فهم مناسب سنجه‌ها
فقدان کنترل (مدیران دوست دارند با سنجه‌هایی ارزیابی شوند که بتوانند آن را کنترل کنند)
اهداف متفاوت
ناتوانی سیستم‌های اطلاعاتی در جمع آوری اطلاعات
سخت بودن ارتباط دادن سنجه‌ها با ارزش مشتری
تصمیم گیری درباره نقطه شروع اندازه گیری عملکرد
به طور کلی در بعضی از کتب و مقالات به ارائه مدلی برای ارزیابی عملکرد زنجیره تأمین پرداخته شده است و در بعضی از مقالات و کتب سنجه‌های ارزیابی عملکرد ارائه شده‌اند. مدل های ارزیابی عملکرد در جدول ۲-۲ آورده شده است.
جدول ۲-۲: مدل‌های ارزیابی عملکرد
(گرداوری شده توسط محقق)

مورالیو^[۹۶] همکارانش WVP فیلم های خوراکی ژلاتین ماهی تهیه شده باروش های اکستروژن و کاستینگ را بررسی کردند و اعلام نمودند که مقادیر نفوذپذیری به بخار آب فیلم های اکستروژن بیشتر از فیلم های کاستینگ می باشد.
پرز^[۹۷] و همکارانش بیان داشتند که WVP فیلم ژلاتین ماهی کد با افزودن روغن آفتابگردان کاهش نیافته و حتی با گذشت زمان نگهداری افزایش نیز یافت ولی با افزودن روغن به دلیل واکنش های پروتئین– لیپید عدم حلالیت بیشتر فیلم را موجب شد.
الحسن^[۹۸] و همکارانش اظهار داشتند که WVP فیلم های خوراکی نشاسته ساگو و ژلاتین ماهی با افزایش درمیزان ژلاتین ماهی درمحلول های نشاسته WVPافزایش می­یابد.
جانگو^[۹۹] و همکارانش بیان داشتند که فیلم های خوراکی ژلاتینی تهیه شده با روش اکستروژن در مقایسه با فیلم های ساخته شده با روش کاستینگ همراه با پلاستیسایزر گلیسرولWVP، کشیدگیE بالاتر و مقاومت کششی(TS) کمتری دارند.
جییوآگو ^[۱۰۰]و همکاران در سال ۲۰۰۹، بیان داشتند، در فیلم بر پایه نشاسته نخود با پلاستیسایزر گلیسرول (GPS) با پر کننده اکسید روی به همراه۴۰% کربوکسی متیل سلولز ZnO-CMC))، WVPدر فیلم های کامپوزیت Zno-CMC/GPS با افزایش محتوی Zno-CMCکاهش معنی داری پیدا می­ کند که نشان دهنده این­ موضوع است ­که­ مقاومت در ­برابر ­آب در ­کامپوزیت بهتر ­از ماتریکس ­خالص ­است.
لی^[۱۰۱] و همکاران در سال ۲۰۱۰ نشان دادند کهWVPدر فیلم هایPVC با فزایش مقدار نانو ذرات اکسید روی کاهش قابل توجه ای دارد(۰۵/۰ > P)، بنابراین فیلم­های پوشیده شده با نانو ذرات اکسید روی می­توانند مولکول آب بیشتری در سیستم بسته بندی نگه دارند و در نتیجه عمر مفید برخی مواد غذایی مانند میوه ها و سیبزیجات را به تاخیر می اندازد. این محققین بیان کردند که ضعف اصلی فیلم­های خوراکی WVTR بالای آن­هاست که در این تحقیق مشخص شد که نرخ انتقال رطوبت نسبی و اکسیژن در بسته بندی های نانو کاهش یافت در مقایسه با بسته بندی های طبیعی در نتیجه فیلم­های پوشش داده شده با نانو اکسید روی پتانسیل خوبی برای بسته بندی مواد غذایی است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

طی تحقیقات برودی^[۱۰۲] در سال ۲۰۰۶ نشان داده شد که نانو کامپزیت هایCNTs با PLA تا ۲۰۰ درصد سرعت انتقال بخار آب را بهتر از PLA خالص افزایش می­دهد.
پارا^[۱۰۳] و همکاران (۲۰۰۴)، در مقاله ای خواص مکانیکی و نفوذ پذیری بخار آب را در فیلم­های خوراکی مرکب نشاسته کاساوا بررسی کردند.آن­ها نشان دادند، افزودن گلیسرول سبب کاهش­سرعت نفوذپذیری نسبت به بخار آب^[۱۰۴] شده است. اما افزودن پلی اتیلن گلیکول باعث افزایش سرعت نفوذپذیری نسبت به بخار آب شده است. همچنین در این مقاله اشاره شده است که افزودن گلیسرول و پلی اتیلن گلیکول سبب کاهش برخوردهای درون مولکولی و افزایش جنبش مولکولی شد و نفوذ پذیری نسبت به بخار آب به علت خاصیت آبدوستی پلی اتیلن گلیکول با افزایش مقدار آن بالا رفته است.
۲-۱۲-۲- خواص مکانیکی
به طور معمول، مقاومت مکانیکی فیلم های هیدروکلوئیدی بر اساس سه پارامتر مورد بررسی قرار می­گیرد: استحکام کششی (TS) مدول یانگ (Y)و درصد افزایش طول در نقطه شکست (E).قدرت کشش، خواص ازیاد طول،مدول یانگ توسط منحنی استرس–استرین (تنش-کرنش) توسط انجمن مواد و آزمایش آمریکا (ASTM ) تعریف شده است.
خواص مکانیکی فیلم­ها به نیروهای بین­­ مولکولی زنجیره­های پلیمری سازنده آن­ها، نسبت ترکیبات سازنده افزودنی­های اضافه ­شده ­در شرایط محیطی بستگی دارد ( کو آنگ یئون لی^[۱۰۵] و همکاران، ۲۰۰۴).
مهم­ترین شاخص­ های سنجش خواص مکانیکی عبارتند از:
استحکام کششی(TS)، بیشترین نیرویی که سبب کسیختگی جسم می­ شود تقسیم بر سطح مقطع جسم را گویند. نشان دهنده قدرت کششی یا فشاری آن جسم است و یا نشان دهنده مقاومت جسم است.
کشیدگی در نقطه شکست (E%)، بیشترین تغییر طول نسیت به طول اولیه را گویند.به عنوان یک خاصیت جسم معرفی می شود که انعطاف پذیری جسم را بررسی می­ کند. نشان دهنده قدرت کشش پذیری است. (چند درصد طول می تواند کش بیاید ولی پاره نشود)
مدول یانگ (Young’s moduls) نسبت stress به strain در ناحیه خطی است که میزان سختی جسم را بررسی می کند و نشان می دهد که هرچه سختی جسم بیشتر باشد سختی جسم بیشتر است.
ویلهلم^[۱۰۶] و همکاران در سال ۲۰۰۳، نشان دادند که افزودن پر کننده غیر آلی به ماتریکسPS-PVOH سفتی فیلم را افزایش می­دهد.
لین^[۱۰۷] و همکاران در سال ۲۰۰۹، نانو ذرات اکسید روی را در سه شکل(P-N-W) به پلیمر پلی پروپیلن(PP) اضافه کردند. که نتایج نشان داد ساختار شش ضلعی یا چند وجهیrod اجازه می­دهد، استرس به طور موثرتری نسبت به دیگر نانو ذرات ZnO به ماتریکس پلیمری منتقل شود که سبب افزایش قدرت و سفتی کامپوزیت می­ شود. پر کننده ZnO _ N کمترین میزان کشیدگی(E%)را دارد که بدین علت است که بطور متوسط سایز کریستال کوچکتر است و تمایل دارد به آگلومیریزه شدن (بهم پیوستن) در هنگام مخلوط شدن با پلی پروپیلن دارد، در نتیجه ماتریکس حاصل خواص کششی پایین تری دارد.
لی^[۱۰۸] و همکارانش (۲۰۰۹) اثرات نانو ذرات ZnO بر خواص مکانیکی پوشش های پلی اورتان را بررسی کرده اند. پوشش های پلی اورتان غنی شده با نانو ذرات ZnOتا ۲ درصد وزنی بهبود قابل توجهی در Young’s moduls و استحکام کششی (TS) نشان داده اند. پلی اورتان به دلیل خواص فیزیکی خوب مانند انعطاف پذیری در دمای پایین، استحکام کششی، قابلیت کنترل سختی و شفافیت به طور گسترده ای استفاده می شود اما از معایب آن مقاومت دمایی پایین و دوام مکانیکی پایین آن می باشد. اندازه نانومتر و بویژه سطح تماس زیاد نانو فیلرها واکنش سطح داخلی فیلر و پلیمر را افزایش داده و در نتیجه موجب بهبود خواص پلیمر می شود. آزمایش های متناوب نشان می دهد که نانوفیلر ذرات ZnO استحکام را افزایش می دهد اما تأثیری بر انعطاف پذیری فیلم های کامپوزیتی ندارد. بالا رفتنYoung’s moduls و استحکام کششی ممکن است به دلیل محدودیت نسبی حرکت اجزاء ساختاری زنجیرهPU با افزودن ZnO باشد. صاف کردن نیز می تواند سبب تراکم نانو ذرات ZnO در فیلم خشک شده و منجر به تنزل خاصیت مکانیکی فیلم شود.
ناکائو^[۱۰۹] و همکارانش (۲۰۰۷)، تهیه فیلم های ترکیبی ژلاتین و پروتئین ایزوله سویا و خواص نوری، مکانیکی، تورم فیلم های کامپوزیتی تهیه شده از پروتئین ایزوله سویا (SPI) و ژلاتین را مطالعه کرده ­اند. SPI بوی لوبیایی کمی دارد و فیلم نسبتاً ترد و شکننده ای تشکیل می­دهد و خواص مکانیکی نسبتاً ضعیفی دارد. خواص پروتئین سویا با ترکیب شدن با ژلاتین، نشاسته، آلژینات سدیم و وی پروتئین ایزوله می تواند بهبود یابد. نتایج آزمایشات نشان داد که افزایش میزان ژلاتین استحکام کششی، مقاومت به پارگیE، ضریب الاستیک را بطور چشمگیری بهبود داده است. وقتی­که مقدار ژلاتین در فیلم کامپوزیتی افزایش مییابد فیلم شفاف تر، یکنواخت تر، منعطف تر می­ شود. فیلم ژلاتین خواص مکانیکی بهتری نسبت به فیلمSPI دارد. که این حقیقت به واکنش پروتئین/ پروتئین که بوسیله پیوندهای هیدروژنی یا توسط واکنش الکترواستاتیک و یابا خاصیت هیدروفوبی ایجاد می شود بر می گردد. در کل افزایش نسبت ژلاتینTS مواد جامد کل، مقاومت به پارگیEB، ضریب الاستیکEM و قابلیت تورم فیلم­های کامپوزیتی را افزایش داده و فیلم خیلی بیشتر شفاف می­ شود.
جانگ^[۱۱۰] و همکارانش(۲۰۰۸)، خواص مکانیکی فیلم های ژلاتینی تهیه شده به روش کاستینگ و اکسترود را مقایسه کردند. فیلم های اکسترود بالاترین مقادیرE و کمترین مقدار استحکام کششی را داشتند.
کارولینو^[۱۱۱] همکارانش (۲۰۰۹)، اثر پلاستیک کننده های هیدروفوبیک روی خواص عملکردی فیلم های ژلاتینی را بررسی کردند. هدف این مطالعه تولید و بررسی خصوصیات فیلم های ژلاتینی با بهره گرفتن از پلاستیک کننده های هیدروفوبیک مشتق شده از اسید سیتریک و لستین سویا به عنوان امولسیفایر بود، مقادیر استحکام کششیTS از ۳۶ به ۱۰۳ MPa تغییر کرد. هر چند با افزایش غلظت پلاستیک کننده ها (استیل تری بوتیل سیترات و تری بوتیل سیترات)TS به ۵۷% کاهش یافت ولی هیچ ارتباطی بین مقادیر پلاستیک کننده و کشیدگیE در مقدارهای آزمایش شده مشاهده نشد.
کونگ^[۱۱۲] و همکارانش (۲۰۰۴)، خواص مکانیکی فیلم های ترکیبی ژلاتین را مطالعه کردند. مطالعات زیادی برای بهبود خواص مکانیکی فیلم­های پلی ساکاریدی با ترکیب شدن مواد هیدروفوب و پلاستیک کننده ها صورت گرفته است.محققان فوق گزارش کرده اند که ترکیب شدن ژلان در ژل های ژلاتینی منجر به افزایش سینرژیستی قدرت شبکه ژلی و بهبود ثبات و استحکام ژل شده است. اثر نسبت ژلان/ژلاتین و غلظت NaCl روی خواص مکانیکی این فیلم ها بررسی شده است. TS (ماده جامد کل ) تأثیر مهمی روی خاصیت مکانیکی فیلم دارد.استحکام به کشش فیلم های کامپوزیتی ژلان/ ژلاتین به نسبت افزایش ژلاتین به طور خطی کاهش می­یابد در حالی که مقاومت کششیTE با افزایش ژلاتین افزایش می­یابد. در واقع ژلاتین جهت ایفای نقش پلاستیک کننده مناسب می باشد که انعطاف پذیری فیلم را افزایش داده و شکنندگی فیلم را نیز کاهش می دهد. وزن مولکولی نسبتاً پایین ژلاتین می تواند اجازه دهد که براحتی در شبکه های ژلان جای گرفته و موجب انعطاف بیشتر و کاهش سختی فیلم های کامپوزیتی گردد.
هوانگ^[۱۱۳] و همکاران در سال ۲۰۰۴، بیان کردند کامپوزیت­ها در اثر عملیات مکانیکی و حرارتی روی نشاسته، پیوندهای هیدروژنی بین مولکول های نشاسته از بین رفته و پیوندهای جدید بین نشاسته و نانو ذرات تشکیل می­ شود که در نتیجه ویژگی­های مکانیکی بهبود می­یابد. که با افزایش محتوای نانوذرات پیوندهای هیدروژنی بین نشاسته و نانوذرات قوی تر شده و این امر باعث افزایشTSکامپوزیت های حاصل می شود، هرچند به دلیل کاهش انعطاف پذیری زنجیره های نشاسته با افزایش محتوای نانو ذرات، مقدار SB کاهش می­یابد.
۲-۱۲-۳- خواص ضد میکروبی
بسته بندی­های فعال ضد میکروبی ساخته شده از نانوکامپوزیت های فلزی نسل جدیدی از بسته بندی با ساختار نانو هستند که از ترکیب مستقیم نانو ذرات فلزی با پلیمر پایه تولید می­شوند. در بسته بندی­های فعال، انتشار مواد ضد میکروبی از ماتریکس پلیمری به سطح ماده غذایی به صورت آهسته و در زمان طولانی انجام می­ شود و در نتیجه برای مدت طولانی غلظت بالایی از ماده ضد میکروبی در سطح فرآورده وجود خواهد داشت. مواد ضد میکروبی از طریق کاهش سرعت رشد و طولانی کردن فاز تأخیری میکروارگانیسم ها و یا غیر فعال کردن و نابودی میکروب ها باعث افزایش ماندگاری فرآورده های غذایی می­شوند. در مورد فیلم­ها و پوشش های خوراکی انتخاب نوع ماده ضد میکروبی تنها به ترکیبات خوراکی محدود می­ شود. زیرا از آن جا که این مواد همراه ماده بسته بندی و ماده غذایی مصرف می شوند، خوراکی بودن و ایمنی آن­ها امری ضروری است. ویژگی هایی که یک ترکیب ضد میکروبی مورد استفاده در بسته بندی های فعال باید داشته باشد عبارتند از:
– مورد تأیید سازمان های نظارت کننده بوده و برای تماس با ماده غذای مجاز باشد.
– قیمت پایینی داشته باشد تا مقرون به صرفه باشد.
– بر طیف وسیعی از میکروارگانیسم ها مؤثر باشد.
– در غلظت های کم بر میکروارگانیسم ها مؤثر باشد.
– بر خواص حسی مواد غذایی تأثیر منفی نداشته باشد.
استفاده از فیلم ها و پوشش ­های خوراکی ضد میکروبی و فیلم های سنتزی حاوی ترکیبات ضد میکروبی به زمان های خیلی دور بر می گردد. زمانیکه از مواد حاوی نگهدارنده های شیمیایی و اسیدهای آلی به عنوان پوشش سوسیس استفاده می شد این لفاف های طبیعی عمدتاً لوله هایی از جنس پروتئین خوراکی بودند که خمیر سوسیس در داخل آن­ها پر می شد. علاوه بر پوشش دادن سوسیس ها، قطعات و لاشه های گوشت نیز با ژل های حامل ترکیبات ضد میکروبی پوشش داده می شدند تا از رشد باکتریهای فسادزا و پاتوژن در آن­ها جلوگیری شود. تحقیقات اندکی در رابطه با بهره گرفتن از پوشش های پروتئینی(از جمله ژلاتین) حامل ترکیبات ضد میکروبی در مورد محصولات گوشتی گزارش شده است.
مطالعات بر روی استفاده از فیلم ها و پوشش های پروتئینی به عنوان حامل ترکیبات ضد میکروبی از سال ۱۹۸۰ شروع شد. گیلبرت^[۱۱۴] اثر اسیدسوربیک اضافه شده به فیلم های کازئینی یا ژلاتینی را مورد بررسی قرار داد و مشاهده کرد پایداری میکروبی بهبود می­یابد. از اواخر دهه ۱۹۹۰استفاده از ترکیبات ضدمیکروبی طبیعی نیز در فیلم­های خوراکی پروتئینی آغاز شد. فعالیت ضدمیکروبی فیلم های زئینی حاوی نایسین و فیلم زئینی یا پروتئین سویای حاوی لیزوزیمیا نایسین در مقابل لاکتوباسیلوس پلانتاروم کورد آزمایش قرار گرفت.
در مطالعات صورت گرفته نشان داده شده است که نانو ذراتی چون Zn,Ti,Ag,Cr و اکسید آن ها خاصیت باکتری کشی بالایی دارند ( لی^[۱۱۵] و همکاران، ۲۰۰۵). باکتری استافیلوکوکوس اورئوس (S.aureus) یکی از باکتری های بیماری زای مهم است. که مقاومت آنتی بیوتیکی یکی از مشکلاتی است که برای از بین بردن این باکتری بسیار مطرح است. لذا نانو مواد به عنوان مواد مناسب برای مهار و ازبین بردن این باکتری می­توانند مورد استفاده قرار گیرند ( فورتنر^[۱۱۶] و همکاران، ۲۰۰۵). خاصیت ضد میکروبی ترکیبات اکسید روی از گذشته بسیار دور شناخته شده و کاربردهای فراوانی در ضدعفونی کردن وسایل پزشکی، تصفیه آب ، لوسیون ها و پمادهای ضد میکروبی دارد. نانو ذرات اکسید فلزی، بر اساس نسبت سطح به حجم، خاصیت ضد باکتریایی متفاوتی از خود نشان می دهند. باکتری های گرم مثبت در مقایسه با باکتری های گرم منفی در مقابل نانو ذرات فلزی، مقاومت بیشتری از خود نشان می دهند که می ­تواند به ساختار دیواره سلولی ارتباط داشته باشد. مکانیسم ضد میکروبی نانوذرات فلزی حاصل از این فلز هنوز دقیقاً مشخص نیست. بر اساس مطالعات محققان این مکانیسم ممکن است به صورت القای تنش اکسیداتیو به غشای سلول میکروب به دلیل آزادسازی گونه های اکسیژن فعال (ROS) یا آزاد سازی یون از سطح ذره و اتصال به غشای سلول و انهدام آن باشد.احتمال داده می­ شود. یون های آزاد شده از نانو مواد با گروه های تیول (-SH) پروتئین های سطحی سلول های باکتریایی واکنش دهند. تعدادی از این پروتئین­های غشای سلول های باکتریایی عمل انتقال مواد معدنی از سطح دیواره را به عهده دارند، که نانو مواد با اثر بر روی این پروتئین ها باعث نفوذپذیری غشاء می­شوند (لین^[۱۱۷] و همکاران، ۲۰۰۵). غیر فعال شدن تراوایی غشا در نهایت باعث مرگ سلول می­ شود. همچنین نانو مواد چسبیدن سلول باکتری و تشکیل بیوفیل را به تأخیر می­ اندازد که این عمل باعث می­ شود گروهی از باکتری ها نتوانند تثبیت شوند و تکثیر یابند ( مارتل^[۱۱۸] و همکاران، ۲۰۰۵).
صوبرامانی^[۱۱۹] و همکارانش (۲۰۰۷) رفتار عملکردی نانو کامپوزیتپلی پروپیلن/ ZnO و نشاسته محلول را مطالعه کردند. نشاسته محلول به عنوان یک تثبیت کننده ZnO در پلی پروپیلن به کار رفته است. ZnO سفیدی فیلم را افزایش داده و همچنین اشعهUV را جذب می کنند. نانو ZnO در فیلم پلی پروپیلن بطور قابل توجهی فعالیت ضدباکتریایی بر علیه دو باکتری پاتوژن انسانی استافیلوکوکوس اورئوس و کلبسیلا پنومونیا نشان داد.
جین^[۱۲۰] ­و­ همکارانش در سال ۲۰۰۹، اظهار نمودند که نانو اکسید روی اثرات ضد میکروبی را علیه L.monocytogenes و S.enteritidis در سفیده تخم مرغ نشان می­دهد.
ساوی ^[۱۲۱]و همکارانش بر روی پودر های شامل اکسید روی و اکسید کلسیم و اکسید منیزم اثرات رضایت بخشی را در طیف گسترده ای از میکروارگانیسم ها دارد و اما اکسید روی اثرات آنتی میکروبیال ضعیفی رویSaccharomyces cerevisiae و­ دیگر­ مخمر­ها ­و­ کپک­ها درمقایسه ­با­ باکتری­ ها­دارد.
محققان دانشگاه لیدز انگلیس در حال توسعه مواد بسته بندی هستند که با بهره گرفتن از نانو ذرات روی و دی اکسید تیتانیوم و کلسیم و اکسید منیزیم ساخته شده اند. این مواد در مقایسه با نقره ارزان تر بوده و پیش بینی می شود در آینده نزدیک بتوان از آن به شکل گسترده در بسته بندی های آنتی باکتریال مواد غذایی استفاده کرد به نظر می­رسد که تحقیق امکان پذیری تولید فیلم ضدمیکروبی بوسیله پوشش دهی با نانوذرات ZnO خصوصاً جهت بسته بندی مواد غذایی یا دارویی حساس و با ارزش خیلی مهم باشد.
راجبدرا^[۱۲۲] و همکارانش(۲۰۱۰)، استفاده از نانوذرات اکسیدروی برای تولید پارچه های ضدمیکروبی را بررسی کردند­و اظهار نمودند که پارچه های کتان پوشیده با نانوذرات ZnO اثر ضدباکتریایی بیشتری نسبت به پارچه های پوشیده با ZnO توده ای دارند و همچنین فعالیت ضدباکتریی در برابر S.aureus نسبت به E.coliدر هر آزمون های کیفی و کمی بیشتر بوده است.
۲-۱۳- نمودارهای جذب تعادلی
فعالیت­های آبی و ویژگی های جذب مواد غذایی به عنوان ویژکی های فیزیکی مهم در فرآیندها و فرمولاسیون مواد غذایی مورد توجه قرار می­گیرند. اکثر واکنش های بیوشیمیایی و میکروبی توسط فعالیعت آبی کنترل می شوند و از اینرو پارامتر مهمی در پیشگویی زمان ماندگاری مواد غذایی است. با بهره گرفتن از فعالیعت آبی و خصوصیات جذب مواد غذایی شدت انتقال رطوبت در فرایند خشک کردن و از میان فیلم­های بسته بندی یا پوشش ­های خوراکی مواد غذایی در مرحله انبارداری قابل تخمین است که در اثر آن شرایط بهینه خشک کردن و نوع ماده بسته بندی انتخاب می­ شود. فعالیعت آبی مواد غذایی با بهره گرفتن از روش های استوار بر خصوصیات جذبی، انتقال هم فشار و خاصیت هیگروسکوپی نمک ها و با بهره گرفتن از هیگرومترها تعیین می شود. همدمای جذب رطوبت ارتباط بین فعالیعت آبی و مقدار رطوبت تعادلی ماده غذایی را در یک دمای ثابت بیان می کند. ساده ترین روش برای بدست آوردن همدماهای جذب مواد غذایی، قرار دادن نمونه ها با وزن مشخص در یک ظرف در بسته در یک رطوبت نسبی مشخص و دمای ثابت می­باشد و بعد از به تعادل رسیدن مجددا توزین می شود. رطوبت نسبی مورد نظر با بهره گرفتن از محلول اشباع نمک های مختلف، اسید سولفوریک و گلیسرول ایجاد می­ شود ( بلاهووک^[۱۲۳]، ۲۰۰۴).
بلاهووک در سال ۲۰۰۴، بررسی کرد منحنی ایزوترم جذب را از نقطه نظر ریاضی و فیزیک ایزوترم های موجود را به دو گروه جدا از هم تئوری و تجربی تقسیم کرد، ایزوترم های تئوری از طریق آزمایشات سخت و زمان بری بدست می آیند و ممکن است نتایج دقیق به ما ندهند به دو علت ۱- نرسیدن به حالت تعادل واقعی ۲- تغییر خواص محصول طی مدت طولانی آزمایش ولی ایزوترم های تئوری نتایج یکدستی به ما میدهند.در مواردی که براساس جذب یکدست آب است معادله BET نقش مهمی را دارد ولی فقط برای ۴/۰ aw ≤ ولی معادله GAB برای aw ≤ ۹/۰ کاربرد دارد.
معادله GAB به این صورت است:
که در آن Wm,C,Kپامترهای مدل اند. که C,K از طریق فرمول زیر بدست می آیند.
K= k.exp ((H₁-Hn))/RTC= c. exp ((Hm-Hn))/RT
که در آن­ها H₁ آنتالپی آب آزاد ، Hn آنتالپی آب چند لایه ، Hm آنتاپی آب تک لایه است.T درجه حرارت مطلق و R هم ثابت عمومی گازها.k,c هم فاکتورهای آنتروپی هستند.
طی بازنویسی معادله GAB و تغییراتی که اعمال شد (Wr = W/Wm و X=Kaw) معادله به شکل زیر در آمد:
Wr= 1/(1-X) – 1/(1-(1-C)
که این معادله از نقطه نظر ریاضی خیلی مهم است و با قرار دادن مقادیر مختلف مانند (X=0و X=Kو Wr =1 و نقطه عطف منحنی) حدود پارامتر معادله را بدست می آوریم.
حال با قرار دادن X=0 در معادله و انجام محاسبات لازم به نتیجه KC≥۰ میرسیم که نشان دهنده هم رفتار بودن دو پارامتر مذکور می باشد.
و در حالت دیگر با درج Wr=1 در معدله به یک معادله درجه ۲ میرسیم که با حل آن به نتیجه C≥۰ رسیدیم
که این دو حالت نشان دهنده این است که C,K هر دو مثبت اند.
با درج X=K به دو نتیجه مهم زیر می رسیم:
و سپس با گرفتن مشتق دوم و مساوی صفر قرار دادن نقطه عطف بدست می آید که با حل آن به C≥۲ می رسیم و نتیجه اینکه معادله GAB فقط در حالتی که ۰<K<1و C≥۲است در طبقه بندیBrunauer از نوع ۲است (اکثر مواد غذایی در این گروه قرار دارند) و در حالت۰<K<1و ۰≤C≤۲نوع ۳ است ( بلاهووک^[۱۲۴]، ۲۰۰۴).
ال حسن^[۱۲۵] و همکاران در سال ۲۰۱۲ ، نفوذ بخار آب و خواص مکانیکی فیلم های خوراکی نشاسته /ژلاتین را تحت اثر پلاستی سایزرها مورد بررسی قراردادند.خواص فیزیکی و مکانیکی فیلم های خوراکی بر اساس ترکیباتی از نشاسته ساگو و ژلاتین ماهی با گلیسرول یا سوربیتول(۲۵٪ وزنی/وزنی) مورد بررسی قرار گرفت.فیلم های محلول با نسبت های مختلفی از نشاسته ساگو به ژلاتین ماهی(۱:۰ و۲:۱ و۳:۱ و۴:۱ و۵:۱ ) تشکیل و در دمای اتاق ریخته شد .محتوای آمیلوز نشاسته ساگو بین ۳۲ و ۳۴٪ و محتوای پروئتین از ژلاتین ماهی ۳/۸۱٪ بود.یافته های این مطالعه نشان داد که اضافه کردن ژلاتین ماهی در محلول نشاسته اثر معنی دار قابل توجهی دارد.درنتیجه فیلم با استحکام کششی کمتر (TS) و قابلیت نفوذ پذیری بخار آب بالاتری دارد. ازطرف دیگر، افزایش محتوای پروئتین از ۹/۱۰٪ به ۶/۲۱ ٪در نمونه های فیلم پلاستی سایزر با سوربیتول به طور معنی داری استحکام کششی کمتری نشان داد. (p< 0/05) اما در درصد EABبدون روند و در قابلیت نفوذ پذیری بخارآب بدون تفاوت مشاهده شد.اگرچه با محتوای پروئتین بالاتر در نمونه ها ،زمانیکه بطورکلی هردوپلاستی سایزر مورد استفاده قرارگرفت، استحکام کششی کاهش پیدا کرد. اما تفاوت معنی داری در میان نمونه ها با گلیسرول با استثنا به فیلم با محتوای پروئتین بالا ۶/۲۱ % مشاهده شد.و هم چنین بدون روند در EAB٪ درمیان نمونه ها مشاهده شد.تفاوت معنی داری در استحکام کششی و ویسکوزیته بین فرمولاسیون متفاوت با سوربیتول مشاهده شد.مطالعه مورفولوژی فیلم ها سطوح نرم و صاف با کاهش پروئتین موجود در نمونه ها با هر پلاستی سایزر را نشان داد.اسکن DSC نشان داد که پلاستی سایزر و محتوای پروئتین با کاهش دمای انتقال شیشه فیلم نشاسته ساگوTg و دمای ذوب Tmوآنتالپی ذوب Hm به ثبت رسیده است.در این مطالعه مشاهده شد که دمای انتقال شیشه ای تنها یک نشانه از سازگاری پلیمر نشاسته ساگو و ژلاتین ماهی به فرم فیلم در سطوح غلظت مورد استفاده است ( ال حسن و نورزیاه، ۲۰۱۲).

شکل ۳-۱۰- نمایی از پنجره ورودی اطلاعات برای انجام محاسبات در مولکول ۱و۲-دی­فنیل دی فسفن ۷۷

شکل ۳-۱۱- نمایی از پنجره اطلاعات خروجی بعد از محاسبات در مولکول ۱و۲-دی­فنیل دی­فسفن ۷۷
شکل ۳-۱۲- نمایی از پنجره ورودی اطلاعات برای انجام محاسبات NBOدر مولکول ۱و۲-دی­فنیل دی­آرسن ۷۸
شکل ۳-۱۳- نمایی از اطلاعات خروجی از محاسبات NBO در مولکول ۱و۲-دی­فنیل دی­فسفن ۷۸
شکل ۳-۱۴- نمایی از محیط کار گوسین ۷۹
شکل ۳-۱۵- نمایی از محیط کار در گوسین برای وارد کردن اطلاعات اولیه و اصلی ۸۱
شکل ۴-۱- انتقالات مورد بررسی در پیکربندی سیس و ترانس ترکیبات ۱ تا ۴ ۹۱
شکل ۴-۲- مقادیر انرژی پایداری حاصل از انتقالات الکترونی (E₂) مربوط به ترکیبات ۱ تا ۴ ۹۲
عنوان صفحه
شکل ۴-۳- اثر آنومری تعمیم یافته GAE در ترکیبات ۱ تا ۴ ۹۶
شکل ۴-۴- جهت بردارهای ممان دوقطبی در پیکربندی سیس و ترانس ترکیبات ۱ تا ۴ ۹۹
شکل ۴-۵- شماره گذاری اتم­ها در پیکربندی سیس و ترانس ترکیبات ۱تا ۴ ۱۰۰
شکل ۴-۶- طول پیوند برای پیکربندی سیس و ترانس ۱و۲-دی­فنیل دی­آزن ۱۰۲
شکل ۴-۷- طول پیوند برای پیکربندی سیس و ترانس ۱و۲-دی­فنیل دی­فسفن ۱۰۲
شکل ۴-۸- طول پیوند برای پیکربندی سیس و ترانس ۱و۲-دی­فنیل دی­آرسن ۱۰۲
شکل ۴-۹- طول پیوند برای پیکربندی سیس و ترانس ۱و۲-دی­فنیل دی­استیبن ۱۰۳
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول ۲-۱- طول پیوند و زاوایای پیوندی چندین نمونه بررسی شده از دی­فسفن ۱۵
جدول ۲-۲- طول پیوند و زاوایای پیوندی چندین نمونه بررسی شده از دی­آرسن و دی­استیبن ۱۶
جدول ۲-۳- انرژی­های کل و نسبی سیستم­های HX=XH 17
جدول ۲-۴- پارامترهای ساختاری برای سیستم­های HX=XH 17
جدول ۲-۵- مقایسه طول پیوند تعادلی (R_e) و زاویه (Φ_x) برای سیستم­های HX=XH 17
جدول۲-۶- محاسبه پارامترهای ساختاری برای دی­فسفن و دی­آرسن­های مختلف ۲۵
جدول۲-۷- پارامترهای ساختاری و ممان دوقطبی برای ترانس و سیس آزوبنزن ۲۶
جدول۲-۸- پارامترهای مهم ساختاری بهینه شده دی­فنیل دی­فسفن ۲۷
جدول۲-۹- پارامترهای مهم ساختاری بهینه شده دی­فنیل دی­آزن ۲۸
جدول۲-۱۰- پارامترهای ساختاری بهینه شده برای RE=ER 28
جدول ۲-۱۱- خواص فیریکی و مقادیر طول پیوند دوگانه تجربی برای مولPh-E=E-Ph 31
جدول ۴-۱- مقادیر توابع ترمودینامیکی برای ساختارهای بهینه شده ترکیبات ۴-۱ ۱۰۶
جدول ۴-۲- انرژی رزونانسی انتقالات الکترونی دهنده-گیرنده برای ساختارهای بهینه شده ترکیبات ۴-۱ ۱۰۷
جدول ۴-۳- انرژی ΔEijوانتگرال همپوشانی(Fij) انتقالات الکترونی دهنده-گیرنده برای ترکیبات ۴-۱ ۱۰۸
جدول ۴-۴- مقادیر ممان دوقطبی(µ) برای ساختارهای بهینه شده ترکیبات ۴-۱ ۱۰۹
جدول ۴-۵- جمعیت الکترونی اوربیتال­های دهنده-گیرنده برای ساختارهای بهینه شده ترکیبات ۴-۱ ۱۱۰
عنوان صفحه
جدول۴-۶- انرژی اوربیتال های پیوندی و ضد پیوندی برای ساختارهای بهینه شده ترکیبات ۴-۱ ۱۱۱
جدول۴-۷- پارامترهای ساختاری برای ترکیبات ۴-۱ ۱۱۲
چکیده
مطالعه اثرات استریوالکترونی موثر برخواص پیکربندی ۱و۲-دی­فنیل دی­­آزن ، -دی­فسفن ، -دی­آرسن و –دی­استیبن با بهره گرفتن از روش­های مکانیک کوانتومی آغازین و تحلیلNBO
توسط: وحید مرادی
بر پایه روش (B3LYP/Def2-TZVPP) و تحلیل NBO خواص پیکربندی ۱و۲-دی­فنیل دی­آزن(۱) ، ۱و۲-دی­فنیل دی­فسفن(۲) ، ۱و۲-دی­فنیل دی­آرسن(۳) و ۱و۲-دی­فنیل دی­استیبن(۴) بررسی شد. نتایج حاصل نشان داد که اختلاف انرژی آزاد گیبس (G_Trans-Cis)Δ در دمای ۲۹۸.۱۵ درجه کلوین و فشار یک اتمسفر بین پیکربندی ترانس و سیس از ترکیب ۱ به ترکیب ۴ کاهش می­یابد. روش B3LYP/Def2-TZVPP پایداری پیکربندی ترانس ترکیبات ۱ تا ۴ نسبت به پیکربندی سیس مربوطه را نشان داد.
بر اساس نتایج بدست آمده ناپایداری پیکربندی سیس از ترکیب ۱ به ۴ کاهش می­یابد. تحلیل NBO برهمکنش اوربیتال­های دهنده-گیرنده (LP→ σ*) نشان داد که اثر آنومری تعمیم یافته (GAE_total= GAE_Trans – GAE _Cis) مرتبط با (LPM₁→ σ* _M2-Cphenyl) _و ( σ_M1-Cphenyl →σ* _M2-Cphenyl ) از ترکیب ۱ به ترکیب ۴ کاهش می­یابد. بنابراین تغییرات آنومری تعمیم یافته نمی­تواند تغییرات محاسبه شده انرژی آزاد گیبس را توضیح دهد. تغییرات GAE می ­تواند توسط عناصر غیر قطری مربوطه آن کنترل شود.
مقدار ممان دوقطبی محاسبه شده پیکربندی سیس از ترکیب ۱ به ۴ کاهش می­یابد. همچنین روند مشاهده شده اختلاف ممان دوقطبی (Δμ_cis-trans) بین پیکربندی سیس و ترانس ترکیبات ۱ تا ۴ مشابه با روند کاهشی مشاهده شده برای تغییرات ΔG مربوطه است. بنابراین مدل الکترواستاتیک مرتبط با برهم­کنش دوقطبی-دوقطبی توجیه کننده مقادیر DG محاسبه شده برای ترکیب های ۱ تا ۴ است.
یک رابطه مستقیم بین محاسبه GAE و پارامتر ∆ [r_M1-Cphenyl (Trans)–(Cis)] وجود دارد. رابطه بین ΔG_trans-cis ، GAE_trans-cis ، Δμ_cis-trans ، پارامترهای ساختاری و رفتار پیکربندی ترکیبات ۱ تا ۴ بررسی شد.
فصل اول
مقدمه
۱-۱-مقدمه
انرژی کل یک مولکول با شکل آن رابطه­ای مستقیم دارد، این انرژی کل ازچند مولفه تشکیل می­ شود که آن­ها را تا حدی می­توان به ویژگی­های ساختاری مشخصی نسبت داد. از جمله عواملی که در انرژی کل یک مولکول سهم دارند و ارتباط قابل درکی با ساختارمولکول دارند، می­توان به برهم­کنش­های غیرپیوندی ،کشش حلقه درسیستم­های حلقوی ، کشش­های پیچشی ناشی از پوشیدگی پیوندها، ناپایدار شدن به دلیل انحراف طول پیوندی یا زاویه پیوندی از مقادیر بهینه اشاره کرد. برعکس عوامل پایدارکننده­ای هم وجود دارند که دارای قیدهای هندسی هستند. اکثر این عوامل را می­توان در زمره اثرهای فضا الکترونی به شمار آورد یعنی برای بیشینه شدن برهم­کنش­های پایدارکننده به یک رابطه هندسی خاص نیاز دارند علاوه بر این، برهم­کنش­های دیگری نیز وجود دارند مثل تشکیل پیوند هیدروژنی یا برهم­کنش­های دوقطبی –دوقطبی که برای آن­ها قدرت برهم­کنش شدیداً ، به شکل هندسی مولکول بستگی دارد [۱].
اصولی که تحلیل تعادل­های صورت بندی برآن­ها استوار است، درچارچوبی بسط یافته­اند که خود پایه در مکانیک کلاسیک دارد. یک مولکول، کم انرژی­ترین شکلی را به خود می­گیرد که ازچرخش حول پیوند­های ساده خود و تنظیم زاویه­ها و طول پیوندها حاصل می شود. از آنجا که طول پیوند­ها وزوایای پیوندی از مولکولی به مولکول دیگر نسبتا به طورجزئی تغییر می­ کند، شکل مولکولی در وهله نخست به وسیله فرایندهای چرخشی آن تعیین می شود. بسیاری از مولکول­ها به دلیل انحراف از شکل­های هندسی ایده­آل، یک کشش از خود نشان می­ دهند. انرژی کشش، مقدار انرژی اضافی در مقایسه با یک مولکول مرجع و فاقد کشش است.
از دیدگاه اوربیتال مولکولی، انرژی مولکول برابر حاصل جمع انرژی اوربیتال­های اشغال شده است. محاسبه انرژی کل درآرایش فضایی متفاوت نشان می­دهد که انرژی تابعی از شکل هندسی است.
تفسیرفیزیکی این حکم برحسب موثر بودن همپوشانی اوربیتال­ها امکان پذیر است. همپوشانی میان اوربیتال­هایی که برهم­کنش پیوندی دارند، انرژی مولکولی را کاهش می­ دهند. اصطلاح اثرفضا الکترونی برای آن دسته ازروابط میان ساختار چرخشی و انرژی واکنش پذیری به کار می­رود که می­توان آن­ها را به برهم­کنش­های اوربیتالی به شکل هندسی ربط داد [۲].
در ترکیبات آلی اثرات متعددی برای توجیه ارجحیت ترکیب، ارائه شده­است. این اثرات شامل اثر آنومری، فوق مزدوج شدن، برهم­کنش دوقطبی-دوقطبی، رزونانس، تداخلات فضایی و غیره است. در هندسه ارجح بسیاری از مولکول­ها مشخص شده است که بیشترین برهم­کنش بین بهترین جفت دهنده تنها و بهترین پیوند گیرنده است [۳].
اثر آنومری موثرترین فاکتورکنترل صورتبندی در ترکیب­های آلی است. اثر آنومری اثری استریو­الکترونی است که طی آن در حلقه­های سیکلوهگزانی، گروه ­های متصل شده به کربن شماره دو، قرارگیری در حالت محوری را به حالت استوایی ترجیح می­ دهند. این در حالیست که بر طبق دافعه­های فضایی برای این گروه­ ها قرارگیری در حالت استوایی مورد انتظار است. توضیح برای توجیه اثر آنومری این است که در حالت استوایی ممان دو قطبی هر دو هترواتم در یک جهت می­باشند، در حالیکه در حالت محوری ممان­ها تقریبا مخالف یکدیگرند ، بنابراین برآیند آن­ها عددی کوچکتر است، پس در فرم محوری پایداری بیشتر و انرژی کمتر خواهد بود.
به اثر آنومری در ترکیب­های دارای پیوند دوگانه اثر آنومری تعمیم یافته گفته می­ شود. اثر آنومری تعمیم یافته نیز اثری استریوالکترونی است که طی آن در سیستم­های غیرحلقوی، گروه ­های متصل شده به اتم­ها، قرارگیری در حالت سیس را به حالت ترانس ترجیح می­ دهند. این در حالیست که بر طبق دافعه­های فضایی برای این گروه­ ها قرارگیری در حالت ترانس مورد انتظار است.