شکل (۱-۱۲) تغییرات مقاومت بر اساس تغییرات دما برای یک نمونه ترمیستور

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۱-۱-۵-۳-۳ سنسور فتوسل لیزری
این سنسور در محوطه ای که اسپیلت در آن قرار دارد نصب می شود، و در صورتی که تحریکی را بعد از پنج دقیقه حس نکند یک سیگنال به اسپیلت می فرستد و اسپیلت به یک دور پایینتر می رود، و بعد از پنج دقیقه دوم باز دور آن کمتر می شود تا مصرف انرژی را کاهش دهد. با این روش مصرف انرژی %۱۰ کاهش می یابد.
۱-۲ اهداف و ضرورت های انجام پایان نامه
هر کولر چه کولر آبی و چه کولر گازی ویژگی های منحصر به خود را دارد. در انتخاب یک کولر باید به عواملی چون قیمت، نوع اقلیم، میزان مصرف انرژی و … توجه داشت. مثلا کولرهای آبی چون رطوبت را افزایش می دهند مناسب مناطق شرجی نمی باشد اما برخلاف آن کولرگازی مناسب همین نوع اقلیم هاست. از نظر تنوع ظاهر نیز کولرگازی تنوع بیشتری دارند. یکی از مسائل مهم این سیستم های تبرید مسئله میزان مصرف انرژی است. با توجه به بالا رفتن قیمت انرژی در سال های اخیر، استفاده از سیستم خنک کننده ای که مصرف انرژی کمتری داشته باشد در اولویت قرار گرفته است. این موضوع به همراه پدیده گرم شدن زمین یا اثر گلخانه ای، مهندسین و محققان را به سمت استفاده از سیستم های با مصرف انرژی و آلودگی کمتر سوق داده است. یکی از راه حل های کاهش مصرف انرژی، هوشمند سازی سیستم های تهویه مطبوع و تبرید موجود است. در این روش با اضافه کردن سنسور های مناسبی به سیستم های تبرید موجود، علاوه بر هوشمند سازی سیستم تبرید و کاهش مصرف انرژی، قیمت دستگاه های تبرید موجود (اعم از کولر آبی یا کولر گازی) تغییر زیادی نخواهد کرد]۱۳[.
در این پایان نامه سیستمی طراحی و ساخته می شود که برای هوشمند سازی سیستم های تبرید موجود در کشور قابل استفاده است. این سیستم مبتنی بر استفاده از یک سنسور دماسنج مادون قرمز است که توانایی تشخیص افراد در محیط مورد نظر را داشته باشد و در صورت وجود آنها سیستم تبرید را روشن کند. سیستم های تبرید خودکار موجود بر اساس افزایش و یا کاهش دمای محیط از یک دمای تنظیم شده عمل می کند و حتی در صورت عدم وجود افراد در محیط ترموستات عمل کرده و با افزایش دمای محیط، بیشتر از دمای تنظیمی، سیستم تبرید روشن می شود. این نحوه عملکرد باعث مصرف بیهوده انرژی و افزایش هزینه ها می شود. انتظار می رود با بهره گرفتن از سیستم هوشمند پیشنهادی در این پایان نامه مصرف انرژی به طور محسوسی کاهش پیدا کند و طول عمر سیستم های تبرید نیز افزایش یابد.
۱-۳ رئوس مطالب پایان نامه
در این پایان نامه در فصل دوم مبانی طراحی سیستم تبرید هوشمند پیشنهادی و روش انتخاب سنسور بیان می شود. در این فصل ابتدا به بررسی انواع سنسور های موجود تشخیص انسان پرداخته شد و با مقایسه آنها بهترین سنسور که یک سنسور دماسنج مادون قرمز است انتخاب می گردد. با انتخاب این سنسور و مدل قابل تهیه آن در پایان نامه، مکان قرار گیری و فضای مورد پوشش آنها مشخص و معین می گردد.
در فصل سوم مراحل طراحی و ساخت این سیستم بیان می شود. سیستم پیشنهادی دارای یک قسمت مکانیکی و یک قسمت الکترونیکی است که جزئیات این قسمت ها به همراه نقشه ها و روش اجرا و ساخت مدار آنها و همچنین الگوریتم و منطق عملکرد این سیستم بیان خواهد شد.
در فصل چهارم نتایج آزمایشات انجام گرفته توسط این سیستم نشان داده و به بحث گذاشته می شود. در این فصل خروجی های این سنسور درحالات مختلف قرار گیری اشخاص در اتاق مورد مطالعه نشان داده شده و تحلیل می شود.
در فصل پنجم نیز به بحث و نتیجه گیری اختصاص یافته و پیشنهاداتی برای ادامه کار بیان می گردد.
فصل دوم
اصول طراحی سیستم هوشمند تبرید و انتخاب سنسور
۲-۱ اهدف و ضرورت طراحی سیستم هوشمند تبرید
بحث تهویه مطبوع به دلیل شرایط اقلیمی کشورمان بسیار حائز اهمیت است. انرژی مورد استفاده در اکثر سیستم های تهویه مطبوع انرژی برق است. ازآنجا که هزینه تأمین این انرژی بالا است، باید حداکثر صرفه جویی و استفاده بهینه از این انرژی در سیستم های تهویه مطبوع انجام شود.
کاهش مصرف حتی یک درصد از انرژی برق در سیستم های تهویه مطبوع در بحث کلان بسیار قابل تأمل و مهم است. کارهای مهمی که برای این منظور انجام شده است در فصل ۱ مرور گردید. سیستم های ذکر شده در فصل ۱ سیستم های مستقلی هستند که از همان ابتدا برای کاهش مصرف انرژی طراحی شده اند، در حالیکه سیستم های تبریدی که امروزه در منازل ادارات و … استفاده می­شوند سیستم هایی عمدتا مبتنی بر کولرهای آبی و گازی هستند. این سیستم های سنتی جایگاه خود را در میان مصرف کنندگان باز کرده و به شکل گسترده ای در کشور استفاده می­شوند. تغییر این سیستم های سنتی به سیستم های جدید کم مصرف پرهزینه بوده و نیاز به فرهنگ سازی وسیعی دارد و این خود فرآیندی زمانبر است]۱۴[.
روش جایگزینی که وجود دارد بهینه سازی سیستم های موجود است. بدین ترتیب که بدون تغییر در پیکربندی کلی سیستم های موجود، آنها را بهینه و هوشمند نمود. یکی از روش های متداول کنترل سیستم های تبرید استفاده از ترموستات در محیط می­باشد. بدین ترتیب که با تنظیم دستی دمای محیط، در صورت افزایش دما بیش از دمای تنظیم، سیستم تبرید روشن می­ شود و در صورت کاهش دما کمتر از مقدار تنظیم شده، سیستم تبرید خاموش می­ شود. اگر چه این روش در کاهش مصرف انرژی نقش بسزایی دارد؛ ولی همچنان دارای نواقصی است. مهم ترین عیب این سیستم روشن شدن آن هم در صورت وجود و هم ودر صورت عدم وجود افراد در محیط مورد نظر است. این سیستم هوشمندی لازم را برای تشخیص حضور افراد در محیط را ندارد و نتیجتا حتی در صورت عدم حضور افراد در محیط اتاق سیستم روشن میشود. که این باعث مصرف بیهوده انرژی می­ شود.
در این فصل اصول هوشمند سازی سیستم های تبرید موجود بر اساس روشی نوین بیان می­ شود. در این روش علاوه بر مانیتورینگ و کنترل دمای محیط، وجود و عدم وجود انسان در محدوده ی کاری تشخیص داده شده و در صورت عدم وجود انسان بعد از زمان معینی سیستم به حالت آماده بکار(stand by) در می آید و اگر فردی یافت شد سیستم سرمایشی به کار خود ادامه می دهد، برای انجام این کار باید از سنسور مناسبی جهت یافتن افراد در محیط استفاده کرد. در قسمت های بعدی این فصل انواع سنسورهای موجود تشخیص انسان در بازار بررسی شده و نهایتا یک سنسور مناسب برای ساخت سیستم هوشمند انتخاب می­گردد.
۲-۲ بررسی انواع سنسورهای تشخیص انسان
۲-۲-۱ سنسورهای آلتراسونیک
سنسورهای آلتراسونیک در زمینه های متعددی مورد استفاده قرار می­گیرند. این سنسورها می­توانند برای شناسایی اشیا و اندازه گیری فواصل مورد استفاده قرار گیرند. بعنوان مثال تصویر نگاری آلتراسونیک (سونو گرافی) در پزشکی استفاده می­ شود و در تست های غیر محری محصولات برای شناسایی عیوب و فاصله انها استفاده می­ شود. نمونه طبیعی استفاده از امواج آلتراسونیک برای شناسایی اشیا و مسیر در خفاشهاست که بدینوسیله مسیر خود را در تاریکی تشخیص می­ دهند. نمونه دیگر استفاده از این سنسورها در سونارهای فعال (Active Sonar) برای اندازه گیری فاصله اهداف زیر آبی است.
در سنسورهای آلتراسونیک تشخیص حرکت انسان یک سیگنال صوت توسط یک فرستنده ارسال شده و در صورت برخورد با بدن انسان به گیرنده بازتابانده شده که با توجه به سرعت صوت در هوا فاصله انسان تا گیرنده بدست می آید. این سنسورها همچنین از اثر دوپلر استفاده کرده و سرعت حرکت و جهت حرکت را نیز بدست می آورند. (شکل ۲-۱) در پژوهشهای جدیدتر روشهایی برای تشخیص حرکت انسان از سایر حرکات در محیط (مانند حرکت حیوانات و ماشین ها) بر اساس تحلیل امواج صوتی دریافتی ارائه شده است که بدلیل پیچیدگی عملا تاکنون استفاده نشده است]۱۵[.

شکل (۲-۱) اصول عملکرد سنسورهای آلتراسونیک تشخیص انسان

روشی که این سنسورها برای شناسایی اشیا و حرکات آنها استفاده می­ کنند قادر به شناسایی موجود زنده از غیر زنده نیست و در مواقعی مانند باز شدن درب اتاق نیز عمل می­ کنند. ضمنا برای مواقعی که افراد داخل اتاق بیحرکت (نشسته یا خوابیده) هستند جواب نمی دهد و بدین جهت برای هوشمند کردن سیستم تبرید کارایی ندارند.
۲-۲-۲ استفاده از دوربین وب کم (Webcam) و OpenCV (Open Source Computer Vision)
یکی از مهمترین تکنولوزیهای تشخیص و شناسایی افراد که از مولفه بیومتریک استفاده شده است سیستم شناسایی از طریق تشخیص چهره می­باشد که پس از موفقیت سیستم شناسایی از طریق اثر انگشت در چند سال اخیر جزء مهمترین تکنولوژی های تشخیص بیومتریک به شمار می آید. این اهمیت و توسعه کاربرد به دو دلیل عمده زیر می­باشد:
الف- این سیستم شایستگی استفاده در کاربردهای مختلف امنیتی، پردازش تصویر، شناسایی اتوماتیک سریع و بدون دخالت شخص را دارد و سرعت پردازش را بالا و خطا را کاهش داده است.
ب- با وجود سیستمهای بیومتریک قابل اعتمادی مانند تشخیص اثر انگشت و عنبیه چشم سیستم تشخیص چهره رابطه عاطفی تری با کاربر ایجاد کرده و بدون تماس کامل عضوی از بدن با سیستم عملیات تشخیص انجام می­گیرد و القای اطمینان بیشتری هم در کاربر ایجاد می­ کند و البته توسعه کاربردهای دوربین­های دیجیتالی پیشرفته عامل موثری در توسعه و بالا رفتن طرفداران این سیستم بوده است.
بطورکلی یک سیستم بیومتریک تشخیص چهره، از چهار ماژول تشکیل یافته است:
ماژول سنسور: در حالی که تشخیص چهره دو بعدی با دوربین معمولی امکان پذیر می­باشد در روش سه بعدی نیاز به یک سنسور پیچیده و سطح بالایی از لحاظ فنی می­باشد چرا که بایستی قابلیت کسب اطلاعات عمیق تر را داشته باشد . ماژول سنسور وظیفه گرفتن تصویر اشخاص را بر عهده دارد و بسته به نیاز و کاربرد دستگاه گیرنده میتواند یک دوربین سیاه و سفید و یا رنگی و یا یک ماژول مخصوص با قابلیت استخراج اطلاعات عمیقتر و یا یک دوربین مادون قرمز با تصاویر مادون قرمز باشد.
ماژول مخصوص تشخیص و استخراج اطلاعات: تصاویر بدست آمده توسط این ماژول در ابتدا ارزیابی محتوایی شده و داده های نامربوط ازقبیل پس زمینه – موها و گردن و شانه و غیره حذف و تنها محتوای ناحیه چهره را شناسایی میکند . سپس تصویر بدست آمده تحت فرایندهای محاسباتی و عملیاتی پیچیده برای استخراج اطلاعات مربوط به ویژگیهای سطحی چهره و تجزیه اطلاعات کلی تصویر قرار می­گیرد. در حقیقت در این مرحله تصویر خروجی که بایستی توسط ماژول طبقه بندی کننده برای تعیین هویت و تشخیص چهره مورد استفاده قرار گیرد در این مرحله با بهره گرفتن از روش های پیچیده PCA(Principal Component Analysis)و LDA(Linear Discriminant Analysis) و غیره آماده می­گردد.
ماژول طبقه بندی : در این ماژول قالب تصویر استخراج شده از مرحله قبلی با قالبهای موجود در گالری تصاویر مقایسه می­گردد و در نتیجه معلوم می­ شود که آیا چهره گرفته شده جزء قالبهای موجود می­باشد و قابل شناسایی است یا خیر. در صورت مثبت بودن جواب ماژول تصمیم گیری هویت شخص را که بر اساس نتیجه مقایسه ماژول طبقه بندی بوده است را تایید می­ کند . بر اساس امتیاز بدست آمده از مقایسه که همان درصد تطابق قالب گرفته شده با قالبهای موجود می­باشد کاربر مورد نظر مورد تایید قرار گرفته و یا پذیرفته نمی­ شود.
ماژول پایگاه داده ها: این ماژول برای ثبت نام – نگهداری – واکشی قالب چهره کاربران را بر عهده دارد . در طول ثبت نام ماژول سنسور تصاویر را ثبت کرده و مجموعه این تصاویر همان گالری تصاویر را ایجاد می­ کند که در مرحله طبقه بندی مورد استفاده قرار می­گیرد .در بیشتر روش های تشخیص چهره چندین نمای متفاوت از یک شخص در حالتهای مختلف روحی خنده – اخم و عصبانیت – عادی و یا با عینک از کاربر گرفته می­ شود و این تعدد در بالابردن ضریب شناسایی اهمیت ویژه ایی دارد. در خصوص اطلاعات سه بعدی که در جهت افزایش دقت در تشخیص مورد استفاده قرار می­گیرد علاوه بر اطلاعات دو بعدی تصویر اطلاعات مربوط به ساختار داخلی اندام نظیر کاسه چشم و بینی و چانه نیز مورد ارزیابی قرار می­گیرد و نسبت به تصاویر دو بعدی عوامل محیطی و تزئینات ظاهری و آرایش در تجزیه و تحلیل اطلاعات نقش نداشته و حساس نمی­باشند .
شکل (۲-۲) نحوه بازسازی موثر سه بعدی در تشخیص چهره در این روش را نشان می­دهد.

که هرکدام از آن ها در مقطعی خاص برای رسیدن به هدف، مورد نیاز و قابل توجیه است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۲- ۲- ۹- ۲- ۳- نوآوری در اجرای سیاست ها:
نوآوری در اجرای سیاست ها به معنی آن است که ما پس از انتخاب راهبرد بدانیم که چگونه و چطور می خواهیم به هدف برسیم، در این مرحله اقناع مخاطب، محور کار است؛ یعنی اینکه معیار تعیین موقعیت ما در کار خبری در حوزه نوآوری زمانی صورت می گیرد که مخاطب اقناع شده باشد، اگر برای مخاطب رسانه چنین وضعی ایجاد شد، ما در اجرای سیاست ها موفق بوده ایم. حوزه هایی که برای رسیدن به این هدف باید مورد دقت قرارگیرد شامل روش های تنظیم خبر، شیوه ها و تکنیک های خبری و چگونگی القای پیام در حوزه نوآوری است. در تنظیم خبر باید هم به شکل ظاهری خبر یعنی عناصر خبر، سبک، نگارش و دستور زبان آن توجه شود و هم به محتوای آن، یعنی اطلاعاتی که در پاراگراف های خبری نهفته است. تنظیم محتوا بستگی به هدف ما دارد که چه عنصری از اطلاعات را بخواهیم برجسته کنیم؛ برای مثال رسانه ها باید در روش های جلب توجه مخاطب و حفظ آن و قابلیت تصدیق خبرهایی که منتشرمی شود، برای اعتماد مخاطب به رسانه، نوآوری داشته باشند.به هرحال رسانه ها در مسیر ایجاد نوآوری و تحول و رسیدن به هدف باید بتوانند پوسته وضع جاری را بشکنند و در جهت خارج شدن از انجماد حرکت کنند. رسانه ها در ادامه باید موج تحول را در دو سطح فردی (آماده سازی و پذیرش و جلب مشارکت)و سازمانی (ساختار، رویه ها و روش ها، سیستم های اطلاعاتی و عملیاتی) و به استقرار و پایدارسازی تغییرات و نوآوری و تثبیت موقعیت تازه بپردازند (اسکویی، ۱۳۸۶).
۲- ۲- ۱۰- نتیجه گیری:
با توجه به تعاریف موجود در ادبیات نوآوری، می توان چنین نتیجه گرفت که نوآوری فرایندی است که منجر به تغییرات نو، سازنده و موفق در سازمان می شود. از این رو در تحقیق حاضر، نوآوری را در سطح سازمانی مورد بررسی قرارداده و ارتباط آن را با پذیرش و کسب دانش و همچنین انعطاف پذیری سنجیده و با تاکید بر مولفه یادگیری و مدل یکپارچه و شبکه ای، از رویکرد ساختار محور و تعاملی در بعد سازمانی به آن پرداخته شده است.
بخش سوم
انعطاف پذیری
(چابکی سازمانی)
۲-۳- انعطاف پذیری
۲- ۳- ۱- مقدمه:
امروزه دستیابی به موفقیت و بقاء سازمان‏ها مشکل‏ به نظر می رسد و این واقعیت ناشی از ظهور عصر جدیدی است که تغییر یکی از خصوصیات اصلی آن است. سازمان ها برای مدیریت موفق تغییر، تلفیق ساختارها و راهبردهای جدید و دستیابی به فرصت‏های جدید، به سرعت و انعطاف پذیری نیاز دارند. تحولات سریع و پویایی بازارهای رقابتی، دستیابی به انعطاف پذیری را برای سازمان ها بیش از گذشته ضروری کرده است. انعطاف پذیری پدیده ای خودجوش و غیرارادی نیست، بلکه سازمان ها باید عوامل اثرگذار بر انعطاف پذیری را شناسایی و آن ها را ایجاد کنند، داشتن انعطاف پذیری کمک می‏کند تا چالش های کوتاه مدت به موفقیت های بلند مدت تبدیل شوند. سرعت بسیار زیاد تحول محیط و بازارهای رقابتی، فشار مضاعفی را به سازمان ها برای انطباق بسیار سریع به وجود آورده است و تغیرات در سطوح بالا را منجر شده است. چالش سازمان ها برای ایجاد ساختارهای منعطف و ایجاد قابلیت انعطاف پذیری در دنیای متغیر فعلی، بیش از گذشته است (حاجی پور و مرادی، ۱۳۸۹). بنابراین انعطاف پذیری برای متناسب شدن با محیط پرتلاطم کسب و کار در جهت حفظ مزیت رقابتی، یکی از چالش های اساسی فراروی مدیران امروز است (Hatum & Pettigrew, 2006, p.115).
از این رو در این بخش برآنیم که ابتدا به تعاریف و مفاهیم انعطاف پذیری پرداخته و سپس با ارائه سیر تکوین مفهوم انعطاف پذیری و انواع آن و … گامی در جهت آشنایی با این مفهوم مهم برداشته شود.
۲-۳-۲- تعاریف و مفاهیم انعطاف پذیری (چابکی):
امروزه با توجه به جدید بودن بحث انعطاف پذیری تعریف های متنوعی از آن وجود دارد. محققان بسیاری در این زمینه فعالیت و هر کدام تعاریف متعددی را ارائه کرده اند که در زیر تعدادی از آن ها آورده می شود:
یکی از دلایل مشکل بودن تعریف انعطاف پذیری این است که تعاریف اغلب به خاطر شرایط و یا مسائل ویژه مدیریتی، تغییرپذیر هستند (Upton, 1997, p.72). انعطاف پذیری رویکرد اساسی به مدیریت عدم اطمینان محیطی است. انعطاف پذیری سازمانی به عنوان قابلیت پویای سازمان به واکنش فعال به محیط رقابتی در حال تغییر تصور شده است که ممکن است مزیت پایدار برای سازمان به وجود آورد ( Fraser & Holby, 2010) (Ketar & Sett, 2010). به طور کلی، انعطاف پذیری را به عنوان شاخص ارتباط دهنده بین سیستم و محیط خارجی اش برای جذب عدم قطعیت، درجه پویایی سیستم و همچین به عنوان توانایی تغییر و سازگاری می توان در نظر گرفت (Toni & Tonchia, 2005, p.526). همچنین انعطاف پذیری را سودآوری از محیط نیز تعریف می کنند (گلدمن^[۴۱]، ۱۹۹۵) و به عبارتی، انعطاف پذیری بهره گیری از تغییرات به عنوان فرصت‏های ذاتی نهفته در محیط‏ های آشفته است (ون اسن و همکاران^[۴۲]، ۲۰۰۱). انعطاف پذیری به عنوان توانایی سازمان ها برای سازگاری با تغییرات غیرقابل پیش بینی محیطی تعریف شده است و نیازمند توانایی و قابلیت لازم برای واکنش سریع نسبت به محیط می باشد که تاثیر بسیار زیادی بر عملکرد سازمان ها دارد (اعرابی و دانش پرور، ۱۳۸۵). چابکی در اصطلاح عملیاتی، ترکیبی است از چند شرکت، که هر کدام دارای مهارت ها و شایستگی های خاص خود بوده و با هم همکاری مشترک عملیاتی دارند. این امر سازمان های همکار (دارای حرفه مشترک) را قادر به انطباق و پاسخگویی به تغییرات مطابق نیازهای محیطی می نماید (مک کینزی و ایتکن^[۴۳]، ۲۰۱۲). همچنین چابکی عبارت است از سیستمی که دارای توانمندی ها و شایستگی هایی است که باعث بقا و پیشرفت سازمان در یک محیط رقابتی که ویژگی اساسی این محیط، عدم اطمینان است می شود (دریس و همکاران^[۴۴]، ۲۰۱۲). از این رو مسکل، انعطاف پذیری را توانایی بقاء و پیشرفت در محیطی با تغییرات مداوم و غیر قابل پیش بینی می داند (مسکل^[۴۵]، ۲۰۰۱) و یا به عنوان توانایی و قابلیت انجام عملیات سودآور در محیط رقابتی غیرقابل پیش بینی و متغیر تعریف شده است (پیتر^[۴۶]، ۲۰۰۷). همچنین انعطاف پذیری، انطباق با تغییرات نیز تعریف شده است (اسکات، ۲۰۰۷).
جدول۲-۵: خلاصه تعاریف و مفاهیم انعطاف پذیری”چابکی سازمانی” (منبع: پیشنهادی محقق)

ردیف
نویسنده
سال
تعاریف

۱

دریس

۲۰۱۲

سیستمی که دارای توانمندی ها و شایستگی هایی است که باعث بقا و پیشرفت سازمان در یک محیط رقابتی می شود.

۲

اسکات

۲۰۰۷

انعطاف پذیری یعنی: انطباق با تغییرات

۳

پیتر

۲۰۰۷

توانایی و قابلیت انجام عملیات سودآور در محیط رقابتی غیرقابل پیش بینی و متغیر

۴

اعرابی، دانش پرور

۱۳۸۵

توانایی سازمان ها برای سازگاری با تغییرات غیرقابل پیش بینی محیطی تعریف شده است.

• • شخصیت ها باید در رفتار و خلقیاتشان ثابت قدم و استوار باشند. نباید در وضعیت و موقعیت های مختلف رفتار و اعمال متفاوتی داشته باشند مگر این که برای چنین تغییر رفتاری دلیلی وجود داشته باشد.» (پرین،۱۳۶۲: ۴۹)

  (( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

• «شخصیت ها، برای آنچه انجام می دهند باید انگیزه معقولی داشته باشند، به خصوص زمانی که تغییری در رفتار و کردار آنها ظاهر می شود. خواننده باید دلیل و انگیزه این تغییر را تشخیص دهد. امکان دارد که در آن بخش از داستان دلیل تغییر رفتار شخصیت ها را نفهمیم اما باید با پایان یافتن داستان ما انگیزه تغییر شخصیت ها را بدانیم.» (همان:۴۹)

• «شخصیت ها باید پذیرفتنی و معقول جلوه کنند آنها نباید نمونه مطلق پرهیزکاری و خوبی باشند و نه دیو بد سرشت و شریر، بلکه باید ترکیبی از خوبی و بدی و مجموعه ای از فردیت و اجتماع باشند. به هر حال باید احساس کنیم که آنها از تجربه و مشاهده نویسنده زاده شده اند و باید در محیط و حوزه داستان قابل قبول و طبیعی جلوه کنند. » (همان،۵۰)

شخصیت های داستانی رمان شوهر آهو خانم، شخصیت های زنده و قابل قبولی هستند زیرا «هیچ یک ساخته پرداخته ذهن نویسنده نیستند، همگی وجود خارجی دارند و با همه گوشت و خون و پی خود زنده اند» (پرهام،راهنمای کتاب:۱۳۴۰: ۹۷۲)) در ورای اعمال آنها انگیزه معقول و منطقی وجود دارد که نویسنده خود در خلال داستان با شرح و توضیح انگیزه های شخصیت و نشان دادن کشمکش های ذهنی و عواطف درونی، آنها را زنده و قابل باور می سازد.
نویسنده با نمایش افکار و عواطف درونی شخصیت ها در قبل و بعد از حوادث داستانی کمک می کند که خواننده، ارتباط بیشتری با داستان و افراد آن برقرار سازد. در رمان کوچکترین انگیزه های شخصیت های داستانی بیان می شود.
شخصیت های داستانی مجسمه شر و بدی یا خیر و خوبی نیستند. نویسنده با اینکه می خواهد ظلم و ستم میران را نسبت به زنش آهو نشان دهد او را مجسمه شر و بدی نمی سازد. بلکه او را آن چنان تصویر کرده است که احساسات انسانی دیگر نیز در وی تبلور یافته است انسان نسبت به او که رو به پیری می رود و با وجود تقدس به می خواری می افتد و دست به قاچاق می زند و تحت تعقیب قرار می گیرد و آبرویش می رود، تحت تاثیر عشق نوخاسته به کارهایی دست می بازد که وجدانش اجازه نمی دهد، نیز احساس غمخواری می کند.
به طور کلی افغانی با چیره دستی، چنان تناقضی در قهرمان هایش عجین می کند که خواننده در می ماند چه عکس العملی در برابر آنها از خود نشان دهد، خشم بگیرد یا دلسوزی کند.
پرین برای قابل قبول بودن تغییر و تحول شخصیت های داستانی سه شرط قائل است:

• «شخصیتی که تحولی در درونش روی می دهد یا تغییری را به وجود می آورد نباید این کارها از حد و توانایی او خارج باشد.» (پرین،۱۳۶۲: ۵۵)

• «شرایط وعوامل محیطی ای که شخصیت اصلی، خود را در آن می یابد، دقیقاً متناسب با تغییری باشد که روی می دهد.» (همان:۵۵)

• «زمان تغییر متناسب با اهمیت ومیزان تغییری که روی داده باشد.» (همان:۵۵)

شخصیت های داستانی به شش چند نوع تقسیم می شوند:
۱- شخصیت های پویا: «شخصیتی است که در طول داستان، دستخوش تغییر و تحول شود و جنبه ای از شخصیت او، عقاید و جهان بینی او یا خصلت و خصوصیت شخصیتی او تغییر کند. این دگرگونی ممکن است عمیق باشد یا سطحی، پردامنه باشد یا محدود، ممکن است در جهت ساختن شخصیت عمل کند یا در ویران شدن او، یعنی در جهت متعالی کردنش پیش برود یا در زمینه تباهیش، این تغییر ، اساسی و مهم است و تغییری نیست که مثلاً در سرماخوردگی در حال و وضع آدم ظاهر شود یا در لحظه ای حالت و عقیده شخص را تغییر دهد.» (کلارک،۱۳۷۸: ۱۰۶)
۲- «شخصیتهای ایستا:شخصیتی است که در طول داستان هیچ گونه تغییری نمی کند یا تغییر اندکی بپذیرد و در انتهای داستان همان است که از ابتدا ظاهر شده است.» (همان:۱۱۴)
«بیشاب بر این تقسیم بندی نوعی دیگر افزوده است که حد و توسط بین این دو است. یعنی شخصیت هایی که هم آنی و ایستاهستند و هم به تدریج دچار رشد و نمو و پویایی می شوند.» (عبداللهیان،۱۳۸۱: ۸۵)
۳- شخصیت قالبی: «شخصیت هایی هستند که نسخه بدل یا کلیشه شخصیت های دیگری باشند. شخصیت قالبی از خود هیچ تشخصی ندارند. ظاهرش آشناست، صحبتش قابل پیش بینی است. نحوه عملش مشخص است، زیرا بر طبق الگویی رفتار می کند که ما با آن قبلاً آشنا شده ایم.» (میرصادقی،۱۳۷۶: ۹۶)
۴-شخصیت های قراردادی: «افراد شناخته شده ای هستند که مرتباً در نمایشنامه ها و داستان ها ظاهر می شوند و خصوصیتی سنتی و جا افتاده دارند.» (همان،۹۹)
۵-شخصیت های نوعی یا تیپ: «نشان دهنده خصوصیات گروه یا طبقه ای از مردم است که او را از دیگران متمایز می کند. شخصیت نوعی، نمونه ای است برای امثال خود.برای آفریدن چنین شخصیتی باید حقیقت را از چند نمونه واقعی و زنده گرفت و با هنرمندی در هم آمیخت تا شخصیت نوعی مورد نظر آفریده شود . شخصیت نوعی لزوماً نیازمند نیست که همچون شخصیت های قراردادی از سنت های ادبی کیفیتی را به عاریه بگیرند ممکن است خصلت تازه گروهی یا طبقه ای را منعکس کنند که در ادبیات سنتی مانند آنها وجود نداشته باشد.» (همان،۱۰۱)
۶-شخصیت های تمثیلی: «شخصیت های جانشین شونده هستند. به این معنا که شخصیت یا شخصیت هایی جانشین فکر و خلق وخو و خصلت وصفتی می شوند.» (همان،۱۰۴)
فورستر شخصیت های داستان را به طور کلی به دو دسته ساده یا مسطح و جامع یا گرد تقسیم می کند.
شخصیت های ساده:« می توان در یک جمله تعریف شود. این ها در اشکال ناب خود بر گرد یک فکر یا کیفیت واحد ساده می شوند. وقتی پای بیش از یک عنصر در کار آید منحنی ای که به جامعیت سیر می کند، آغاز می شود.» (فورستر،۱۳۶۹: ۷۳)
شخصیت های جامع:« پیچیده هستند و ابعاد بسیاری دارند. برای شناخت خصلت های شخصیتی آن ها به مقاله ای تحلیلی نیاز است. محک و آزمون یک شخصیت جامع این است که آیا می تواند به شیوه مقنع و متقاعد کننده ای خواننده را با شگفتی روبه رو سازد؟ اگر هرگز خواننده را با تعجب رو به رو نکند، ساده است اگر موجب شگفتی شود و متقاعد نکند ساده ای است که تظاهر به جامعیت می کند: یعنی که واجد پاره ای بی حسابی های زندگی است.» (همان،۷۳)
شخصیت های اصلی رمان شوهر آهو خانم درعین عادی بودن، جامع و پیچیده اند به گونه ای که خواننده را مجذوب خود می کنند. افغانی با چیره دستی، چنان تناقضی در قهرمانهایش عجین می کند که خواننده در می ماند چه عکس العملی در برابر آنها از خود نشان دهد، خشم بگیرد یا دلسوزی کند.
یکی از بهترین ویژگی های شخصیت های اصلی همین چند بعدی و جامع بودن و غیر قابل پیش بینی بودن اعمال آن هاست. این ویژگی آن ها را گیرا، احساس بر انگیز و مرموز می کند. شخصیت های اصلی همه پویا هستند. آن ها در سیر حوادث تغییر پیدا می کنند و تحول می یابند.
شخصیت های فرعی به استثنای خورشید که هم ایستا و هم پویا است و میرزا نبی که شخصیتی است همه جانبه بقیه شخصیت ها همه ساده وایستا هستند. به استثنای چند شخصیت که جزء سیاهی لشکر محسوب می شوند، دیگر شخصیت ها روشن کننده خوی و خصال و زندگی شخصیت اصلی هستند.
در داستان دو نوع شخصیت واسطه داریم:
۱-«افرادی که فقط یک بار در داستان ظاهر می شوند، اما نقشی در تغییر روابط و خط داستانی شخصیت اصلی دارند.» (بیشاب،۱۳۸۳: ۲۳۶)
۲-«افرادی که در جاهای مختلف اما حساس ظاهر می شوند تا زندگی و داستانهای شخصیت اصلی را تغییر دهند.»(همان:۲۳۶)« این شخصیت ها داستان خاص خود را دارند و داستانشان آنقدر گیرا و جذاب است که در ذهن خواننده بماند.» (همان:۲۳۷)
در رمان شوهر آهو خانم ننه اصغر، کچو، ارژنگی شخصیت های واسطه هستند که تنها یک باردر داستان وارد می شوند و بر زندگی شخصیت اصلی تاثیر می گذارند و خورشید، میرزا نبی، خالو کرم از جمله شخصیت های واسطه هستند که درجاهای مختلف داستان ظاهر می شوند تا زندگی و داستان شخصیت اصلی را تغییر دهند.
شخصیت و زندگی اش را در داستان می توان به سه صورت نمایش داد.

• نمایش بیرونی: «در نمایش بیرونی از بیرون وجود شخصیت به او، به زندگی اش و به پیرامونش نگریسته می شود و اطلاعاتی که از این رهگذر به دست می آید به خواننده انتقال می یابد.» (ایرانی،۱۳۸۰: ۴۸۰)

• نمایش درونی: «از درون وجود شخصیت به او، به زندگی اش، و به پیرامونش نگریسته می شود و اطلاعاتی که از این رهگذر به دست می آید به خواننده انتقال می یابد.» (همان،۴۸۰)

• نمایش بیرونی- درونی: «هم از بیرون و هم از درون وجود شخصیت به او، به زندگی اش و به پیرامونش نگریسته می شود و اطلاعات جامع تری که از این رهگذر به دست می آید به خواننده انتقال می یابد.» (همان،۴۸۰)

افغانی، در رمان شوهر آهوخانم برای معرفی شخصیت ها از نمایش بیرونی- درونی بهره می برد. نویسنده به مشاهده کردار وشنیدن گفتار آنان می پردازد و بر اساس دیده ها و شنیده هایش انگیزه های ایشان را استنباط و برای خواننده تشریح می کند و هم به سراغ ذهن، قلب وروح شخصیتهایش می رود.
افکار و عواطف درونی شخصیت ها در شوهر آهو خانم به سه صورت تصویر می شود:
۱-نویسنده با نثر خود، درون شخصیت را بیان می کند
۲- برای بیان درون شخصیت ترکیبی از نثر و زبان شخصیت را به کار می برد.
۳- تنها از زبان درونی شخصیت بهره می گیرد.
شاهد این مدعااست:
نویسنده با نثر خود درون شخصیت را بیان می کند:
«آهو از دیدار او که نجیب نما- محبت انگیز بود بلافاصله غصه اش شد. بیوه شدن به هر ترتیب که پیش بیاید و برای هرکس که می خواهد باشد دردناک است. و این زن که خود را بی پناه و سرگردان می دید خواه ناخواه نزد دیگران نمی توانست احساس شرمساری نکند، آهو خانم چنین می اندیشید و نسبت به وی حس همدردی داشت. با این حال خود او هم بی آن که دلیلش را بداند کمتر از مهمان ناراحت نبود، هنگام گفتگو به دشواری نفس می کشی.» (افغانی،۱۳۴۵: ۱۹۴)
نویسنده ترکیبی از نثر وزبان شخصیت را به کار می برد:
«زنده بود اما مرگ خود را به چشم می دید. بیزاری ویاس از زندگی کوچکترین جای خالی در دلش نگذاشته بود. پیشنهاد خورشید خانم را که می گفت دنبال ننه بی بی، خدمتکار سابق آن ها، برود تا چندروزی آن جا پهلوی او بیاید رد کرد. دلشکسته و پریشان بود. نمی دانست که دیگر به چه دلخوشی زنده است و زندگی به چه دردش می خورد. مثل اشخاص مالیخولیائی در تنهایی با خود حرف می زد: – خودم را خواهم کشت. به اوخواهم گفت که خودم را توی چاه خانه می اندازم.» (همان:۲۷۹)

(۳-۴)
(۳-۵)
عملگر نابودی یک ذره از حالت می­کاهد و عملگر خلق یک ذره به حالت می­افزاید. پس داریم:

(۳-۶)
عملگر عملگر تعداد ذرات است و تعداد ذرات حالت را اندازه ­گیری می­ کند. به همین ترتیب داریم:

(۳-۷)
با بهره گرفتن از دو معادله (۳-۶) و (۳-۷) رابطه زیر حاصل می­گردد:
(۳-۸)
پس عملگر خلق و نابودی در روابط جابجایی صدق می­ کنند. به همین ترتیب می­توان نشان داد ]۳۲[:
(۳-۹)
شاید از گفته های بالا چنین برداشت شود که روابط جابجایی را می­توان در مورد فرمیون­ها و بوزون­ها حداقل در حالت یک تابع موج تک ذره­ای تنها به شیوه یکسانی استفاده نمود. اما این نتیجه گیری نادرست است، زیرا خواص عملگر به آن اجازه می­دهد که حالت هایی با تعداد دلخواه بزرگ ذرات در هر حالت کوانتومی تک ذره ایجاد کند، در حالی که اصل طرد پاولی سیستم فرمیونی را ملزم می­ کند که تنها مقادیر۰ یا ۱ را اختیار کند. بنابراین بایستی افزایش تعداد ذرات در هر حالت کوانتومی همانند قبل که در قطع شده بود در نیز متوقف شود.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

(۳-۱۰)
با توجه به مطالب بالا تمام توانهای بالاتر از یک عملگر بایستی صفر شوند که این کار با فرض عملی می­ شود و به طور خود بخود از آنجا که حداکثر یک ذره می ­تواند درهر حالت قرار بگیرد خواهد شد. همچنین از آنجا که برای ذراتی با توابع موج تک ذره­ای متفاوت بایستی علامت تابع موج با جابجایی دو ذره تغییر کند انتظار داریم که حاصلضرب دو عملگر در صورت جابجا شدن آنها تغییر کند، . تمام شرایطی که برای استفاده از شکل فرمیونی این فرمول­بندی گفته شد با بهره گرفتن از روابط پاد جابجایی برآورده می­شوند ]۳۳[:
(۳-۱۱)
بنابراین تنها دو ویژه حالت برای عملگر تعداد وجود دارد، خلا و حالت تک ذره ای که تاثیر عملگرهای ذکر شده بر این حالات از قرار زیر است:
(۳-۱۲)
با توجه به این مطالب، روابط عملگرهای خلق و نابودی برای فرمیون­ها بدین شرح است:
(۳-۱۳) اکنون مجموعه کامل دیگری از حالت­های تک ذره­ای را معرفی می­کنیم. تبدیلات میان تصویر قبلی ( ) و تصویر جدید ( ) به شرح زیر است:
(۳-۱۴)
با بهره گرفتن از معادله (۳-۱۴)، عملگرهای خلق و نابودی را بر اساس حالت­های جدید بازنویسی می­کنیم:
(۳-۱۵) با بهره گرفتن از معادله (۳-۱۵) می­توان نوشت:
(۳-۱۶)
۳-۳ هامیلتونی ذرات برهم­کنش­کننده
هامیلتونی ذرات برهم­کنش­کننده شامل دو قسمت است. یک قسمت شامل انرژی جنبشی ذرات
و قسمت دوم شامل انرژی برهم­کنش میان ذرات است:
(۳-۱۷)
با بهره گرفتن از مفاهیم بخش قبل ابتدا روابط عملگری را برای انرژی جنبشی بدست می­آوریم و سپس روابط مربوط به برهم­کنش میان ذرات را بدست می­آوریم:
(۳-۱)
برای بدست آوردن برهم­کنش میان ذرات ما فرض می­کنیم سیستم دارای دو حالت متفاوت و است. این حالت­ها هرکدام دارای اعداد اشغال و هستند. ذرات در هر یک از حالات با خودشان و با ذرات در حالت دیگر دارای برهم­کنش هستند. بدین ترتیب فرم عملگری این برهم­کنش­ها میان ذرات به صورت زیر است ]۹[:
(۳-۱۹)
بر اساس معادله (۳-۱۱) برای فرمیون­ها داریم:
(۳-۲۰)
با توجه به معادله (۳-۱۹) در ادامه خواهیم داشت:
(۳-۲۱)
بر اساس معادله (۳-۱۱) برای فرمیون­ها داریم:
(۳-۲۲)
با توجه به معادله (۳-۲۱) در ادامه خواهیم داشت:
(۳-۲۳)
اکنون با جایگذاری معادلات (۳-۱۸) و (۳-۲۳) در معادله (۳-۱۷) هامیلتونی کل را بدست می­آوریم ]۳۴[:
(۳-۲۴)
در پایان این بخش هامیلتونی ذرات برهم­کنش­کننده را بر حسب مجموعه جدید عملگرهای خلق و نابودی بازنویسی می­کنیم:
(۳-۲۵)
در این معادله و مربوط به ذره ، و مربوط به ذره است. همچنین:
(۳-۲۶)
۳-۴ برهم­کنش زوجیتی
براساس شواهد تجربی، برهم­کنش زوجیتی را در نظر می­گیریم ]۳۳[، بدین ترتیب ویژه حالت­های انرژی تک ذره­ای فرمیون­ها با انتخاب اعداد کوانتومی مناسب به صورت زوج­هایی گروه­بندی می­شوند. بنابراین یک جفت فرمیون را بصورت دو ذره­ای در نظر می­گیریم که دو تراز جفت شده با اعداد کوانتومی و را اشغال می­ کنند. در غیاب این برهم­کنش­ها، ترازهای تک ذره­ای
و دارای انرژی یکسانی هستند ( ) در این صورت هامیلتونی برهم­کنش زوجیتی به صورت زیر درمی­آید ]۹[:

نخستین شخص ازشاهزادگان صفوی که به قلعه قهقهه ‌فرستاده شد اسماعیل میرزا پسر بزرگ شاه طهماسب بود و جرمش این بود که بر خلاف پدر در شهر هرات که مقر حکمرانی او بود آغاز ظلم و ستم نموده دست به اعمال ناشایستی زد و شاه طهماسب نیز اورا از حکومت هرات خلع و به حکومت خراسان فرستاد و چون رفتار او در خراسان نیز مورد پسند واقع نشد، وی را دستگیر و به همراه سوندوک قورچی باشی به قلعه قهقهه فرستاده و نوزده سال و شش ماه و بیست روز در آن قلعه زندانی شد. دومین زندانی از شاهزادگان سام میرزا برادر شاه طهماسب بود که به مناسبت شکست قندهار مورد بی ‌مهری پادشاه قرارگرفت نخست به‌ حکومت اردبیل و سپس روانه قلعه قهقهه گردید و چون در آنجا با اسماعیل میرزا در تماس بود و از وی تقاضا کرده بود پس از رسیدن به سلطنت مراعات حال او را بکند و شاه طهماسب که این گفت و گو را به توطئه‌ای تغییر کرده بود فرمان داد سام میرزا و فرزندانش را در قلعه کشتند و بعدا انتشار دادند که سقف اطاق سام میرزا بر اثر زلزله فرو ریخته است.
القاس میرزا برادر دیگر شاه طهماسب نیز مدتی در قلعه قهقهه زندانی بود. وی به علت پاره‌ ای نارضائیها بر ضد برادر قیام کرد و به سلطان عثمانی پناهنده شد و سلطان را به جنگ با ایران تحریک کرد لکن سرانجام گرفتارشد و در قلعه قهقهه محبوس گردید و چندی بعد به فرمان پادشاه او را از فراز قلعه بزیر افکندند.
در سال ۹۷۵ ه.ق خان احمد گیلانی بر شاه طهماسب عصیان کرد اما سپاه قزلباش گیلان را تسخیر و خان احمد را که به اشکور گریخته بود دستگیرکرد. وی به امر شاه در قهقهه زندانی شد و چندی بعد به قلعه اصطخر انتقال یافت خان احمد که حکمرانی سیاستمدار و شاعری پرمایه بود درقلعه اصطخر برای رهایی‌ خود مرتب به پادشاه صفوی نامه می‌نوشت که از آن جمله این رباعی است که در وصف حال خود سروده است

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

از گردش چرخ واژگون می‌گریم وز جور زمانه بین که چون می‌گویم
باقد خمیده چون صراحی شب و روز در قهقهه‌ام ولیک خون می‌گریم
و شاعری درباری در جواب آن شعر رباعی ذیل را برای خان احمد فرستاد:
آن روز که کار تو همه قهقهه بود با رای تو رای سلطنت صد مهه بود
امروز در این قهقهه با گریه بساز کان قهقهه را نتیجه این قهقهه بود
و اما حادثه سازترین زندانی قهقهه، اسماعیل میرزا پسر شاه طهماسب بود که با وجود تنفری که شاه طهماسب از او داشت باز به سرنوشت دیگر زندانیان دچار نگردید و مقدر این بود که علی رغم همه اوضاع و احوال نامساعد بعد از پدر بر تخت سلطنت بنشیند^[۴۴۵].
رفتار ناهنجاراسماعیل میرزا در قلعه قهقهه نیز ادامه یافت و پادشاه صفوی ناچار شد در حفظ و حراست قلعه بیشتر کوشا باشد و کوتوالی قلعه را معمولا به امرایی واگذار می‌کرد که از هر جهت مورد اعتماد او باشند و چون قلعه بیش از یک راه نداشت آن راه را نیز مسدودکردند تا کسی به قلعه نرود و احیانا محرک شاهزاده که در عین حال ولیعهد نیز بود نشود. اما علی رغم این محافظت ‌ها شاهزاده از فراز دیوارهای قلعه با جمعی از صوفیان که درکسوت قلندری از عثمانی به پای قلعه آمده بودند تماس می‌گرفت و چند خشت زرین از ذخائر سلطنتی را که در قلعه قهقهه نگهداری می‌کردند به صوفیان داد درضمن اعمال ناشایست دیگری نیز از او سرزد موجب تکدر خاطر شاه طهماسب گردید و برای اینکه از هر یک از طوایف قزلباش از فرصت استفاده نکند حراست قلعه را چندین گروه از قزلباش سپرده و خلیفه انصار قراواغلور که مورد اعتماد تو بود بر نگاهبانان ریاست داد و این وضع ادامه داشت تا اینکه در سال ۹۸۴ ه.ق شاه طهماسب در قزوین وفات یافت و سرکردگان قزلباش به طرفداران از حیدر میرزا پسر دیگر شاه و یا اسماعیل میرزا با یکدیگر به مبارزه بر خاستند و چون هواخواهان اسماعیل میرزا قوی ‌تر بودند حیدر میرزا کشته و به سلطنت اسماعیل با یکدیگر متفق شدند و جملگی به طرف قلعه رفته اسماعیل میرزا از قلعه بیرون آوردند و به قزوین آورده بر تخت سلطنت نشاندند^[۴۴۶].
آخرین واقعه مهمی که در قهقهه اتفاق افتاده است طغیان زندانیان قلعه قهقهه‌ درسال ۱۰۱۹ه.ق در دوران سلطنت شاه عباس اول است. درین سال عده‌ای ازعثمانیان که درجنگهای ایران و عثمانی اسیر شده و در قلعه قهقهه محبوس بودند دست به شورش زده کوتوال قلعه مظفر بیگ قراواغلو را کشته اسلحه و تفنگ موجود در قلعه را به دست آورده، درهای قلعه را بستند و تا دو ماه در برابر سپاه شاهی مقاومت کردند اما سرانجام شاه عباس قلعه را تسخیر و محصوران را از میان برداشت^[۴۴۷].
قلعه الموت
به گزارش خبرگزاری میراث فرهنگی، قلعه الموت جزو مهمترین قلعه‌های ایرانی است که در منطقه رودبار قزوین واقع شده و به دلیل سکونت حسن صباح، از بزرگترین مبلغان فرقه اسماعیلیه و مخالفین حاکمان بغداد و سلسله سلجوقیان به آشیانه عقاب شهرت دارد. این دژ که بر فراز صخره‌ای منحصر ‌به فرد ساخته شده امروز جزء مناطق مهم گردشگری کشور محسوب می‌شود و سالیانه صدها هزار گردشگر داخلی و خارجی از آن دیدن می‌کنند. قلعه الموت یکی از مهم‌ترین کانون‌های تاریخی فرهنگی ایران از سده سوم هجری تا دوره صفویه محسوب می‌شود و به شماره ۷۲۵۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. کاوش‌های باستان‌شناسی قلعه الموت که تا کنون منجر به خوانا‌سازی بیش از ۴ هزار متر مربع از قلعه شده، امروز بخش‌های مهمی از قلعه را به ما نشان می‌دهد. پیش از این کاوش‌ها تنها روی قلعه برآمده‌گی‌های چند دیوار دیده می‌شد که چندان خوانا نبودند. اما کاوش‌ها باعث شد تا بسیاری از راه‌ های قلعه، راه‌روها، دیوارها، جرزها و اطاق‌های آن نمایان شود. قلعه‌الموت که دو قلعه بالا و پایین را در بر می‌گیرد، به صورت بنای سترگی بر فراز صخره‌ای سنگی بنا شده و دیوارهای چهارگانه آن به تبعیت از شکل و وضع صخره‌ها ساخته شده‌اند؛ از این رو عرض آن به‌ خصوص در قسمت‌های مختلف فرق می‌کند. از برج‌های قلعه، سه برج گوشه‌های شمالی و جنوبی و شرقی هم‌چنان برپای‌اند و برج گوشه شرقی آن سالم‌تر است. دروازه و تنها راه ورود به قلعه در انتهای ضلع شمال شرقی قرار دارد. مدخل راه منتهی به دروازه، از پای برج شرقی است و چند متر پایین‌تر از آن واقع شده است.
در این محل، تونلی به موازات ضلع جنوب شرقی قلعه به طول شش متر و عرض دو متر و ارتفاع دو متر در دل‌ سنگ‌های کوه کنده شده است. با گذشتن از این تونل، برج جنوبی قلعه و دیوار جنوب غربی آن، که روی شیب تخته سنگ ساخته شده، نمایان می‌شود. دردوران صفوی ، دژ حسن صباح به عنوان تبعیدگاه مخالفان سیاسی استفاده شده است که درمتون از آن به نام فراموشخانه یاد می‌شود. در آن زمان روی ویرانه‌های دژ بناهایی ساخته‌اند که مانع شناسایی دقیق معماری آن می‌شود.
نتیجه گیری
شکل گیری حکومت صفویه در ابتدای سده دهم هجری قمری را در واقع می توان پی آمد تحولاتی دانست که بعد از حملات مغول و تیمور در ایران روی داد. یورش مداوم مغولان، و پس از آن تیموریان بسیاری از مناطق ایران جز ویرانه ای بر جای نگذاشته بود. کاهش سریع جمعیت، قحطی های پی در پی، فقدان امنیت اجتماعی و از بین رفتن حاکمیت قدرت مرکزی، اوضاع سیاسی و اجتماعی را آشفته ساخته بود. از لحاظ سیاسی حملات مغولان و تیموریان دوره ای طولانی از تشنج ، پراکندگی و ضعف قدرت مرکزی ایجاد کرد که تا ظهور صفویان به طول انجامید. در این مدت قبایل متعددی در عرصه سیاست ایران ظهور کردند و مدتی کنترل بخشی از ایران را به دست گرفتند، اما به جز دوره ی کوتاه تیمور، هیچ یک نتوانستند بر تمام ایران مسلط شوند. برخی مورخان تاسیس دولت صفوی را شکل گیری دولت ملی در ایران می دانند که مبتنی بر بازگشت به اندیشه های ایران قبل از اسلام است. در این دوره بود که مرزهای ایران عصر ساسانی احیا شد و اولین دولتی است که به علت تمایز از جهان اسلام سنی، مذهب خاصی را اتخاذ کرد که هم برای دولت و هم مذهب پیامدهای خاصی دربرداشت. دوره صفویه از مهم‌ترین دوران تاریخی ایران به شمار می‌آید، چرا که با گذشت نهصد سال پس از نابودی شاهنشاهی ساسانیان، یک فرمانروایی پادشاهی متمرکز ایرانی توانست بر سراسر ایران آن روزگار فرمانروایی نماید. بعد از اسلام، چندین پادشاهی ایرانی مانند صفاریان، سامانیان، طاهریان، زیاریان، آل بویه و سربداران روی کار آمدند، لیکن هیچ‌کدام نتوانستند تمام ایران را زیر پوشش خود قرار دهند و میان مردم ایران یکپارچگی پدید آورند. با روی کارآمدن شاه اسماعیل اول در سال ۹۰۷ ه.ق مناطق مختلف ایران از جمله ایالت فارس بتدریج تحت کنترل خاندان صفوی قرار می گیرند
ایالت فارس از دوران قبل از اسلام تا کنون منطقه ای بسیار مهم بوده است بدلیل موقعیت تجاری و داشتن اراضی مرغوب و نزدیکی به حاشیه خلیج فارس از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است و نظر اکثر پادشاهان را به خود جلب می کرد. از مهمترین مناطق در دوره صفویه ایالات و مناطق تابعه فارس بود. خاندان ذوالقدر قبیله ای از ترکان بودند، که در ناحیه شمال آناطولی اقامت داشتند و ازجمله نخستین نیروهائی بودندکه به کمک شاه اسماعیل شتافتند و همراه دیگر قبایل ترکان و قزلباشان نقش مهمی در تشکیل و تاسیس سلسله صفویه ایفا نمودند.
طایفه قزلباش ذوالقدر که با دیگر قبایل ترکمن و قزلباشها نقش بسیار تاثیر گذار در تشکیل شاهنشاهی صفویه داشتند و پس از آن به پاس زحمات خود سهمشان را ایالت فارس دیدند و بدین ترتیب وارد معادلات قدرت و دستگاه حکومت صفویان شدند. حاکمیت خاندان ذوالقدر تقریبا پیوسته ادامه داشت و حدود یک قرن بر این منطقه حکمرانی کردند و نقش بسزایی در تمام امور سیاسی اجتماعی فرهنگی و اقتصادی بر این ناحیه مهم ایران برجای گذاشتند.
حکومت خاندان ذوالقدر بر ایالت فارس بافراز و نشیب های فراوانی همراه بود در دوران شاه اسماعیل اول و شاه طهماسب اول امرای ذوالقدر عموما در تابعیت و وفاداری به خاندان صفوی حکومت میکردند اما در دوران شاه عباس اول خاندان ذوالقدر با برافراشتن پرچم استقلال برعلیه خاندان صفوی طغیان نمودند که لشکرکشی شاه عباس به فارس سبب شکست و عزل ایشان از حکومت فارس گردید و بعد از یعقوب خان حکومت ذوالقدر ها در فارس دوامی نیافت جانشینان وی نتوانستند حکمرانی فارس را که از ابتدای این سلسله و به پاس زحمات خود از شاه اسماعیل اول بیادگار گرفته بودند نگه دارند. آخرین حکمرانان ذوالقدر بر ایالات فارس بنیاد خان و یادگار علی سلطان بودند و بدین ترتیب مملکت فارس از اقایان ذوالقدر در گذشت و باز ماندگان آنها به حکومت های بلوکات مجاور نظیر فسا جهرم و سروستان قناعت نمودند.
معرفی منابع:
منابع اصلی:
ابن حوقل، ابوقاسم محمد بن حوقل، (۱۳۸۴)، ایران در صوره الارض، ترجمه و توضیح جعفر شعار، تهران: انتشارات سازمند
الحسینی جنابدی، میرزا بیگبن الحسن، (۱۳۷۸)، روضه الصفویه، به کوشش غلامرضا طباطبایی مجد، تهران: بنیاد موقوفان محمود افشار
افواشته ای، محمود بن هدایت الله، (۱۳۷۳)، نقاوه الاثار، به اهتمام حسین اشراقی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی
بوداق قزوینی، (۱۳۷۸)، جواهر الاخبار ، به کوشش محمد رضا نصیری، توکیو: موسسه ی مطالعاتی و فرهنگ ها و زبان آسیا
بیات، اوروج بیگ، (۱۳۳۸ه.ق)، دون ژوال ایرانی، با حواشی و تعلیقات گای لسترنج، ترجمه مسعود رجب نیا، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب
تارونیه، ژان باتیست، (۱۳۳۶)، سفرنامه، ترجمه ابوتراب نوری، به تصحیح حمید شیرانی، اصفهان: کتابفروشی تایید
ترکمان، اسکندر بیگ، (۱۳۸۷)، تاریخ عالم آرای عباسی، به اهتمام ایرج افشار، ج اول، چاپ چهارم، تهران: انتشارات امیر کبیر
تاریخ عالم آرای صفوی، (۱۳۷۸)، نویسنده ناشناس، به کوشش یدالله شکری، تهران: انتشارات اطاعات
تاریخ قزلباشان، (۱۳۶۰)، نویسنده ناشناس، به اهتمام میر هاشم محدث، تهران: انتشارات بهنام،
جهانگشای خاقان تاریخ شاه اسماعیل، (۱۳۶۴)، نویسنده ناشناس، مقدمه و پیوست الله دتا مضطر، مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان
حسینی استرآبادی، سید حسین بن مرتضی، (۱۳۶۴)، تاریخ سلطانی از شیخ صفی تا شاه صفی، به کوشش احسان اشراقی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی
حسینی شیرازی، میرزا آقا فرصت الدوله ، (۱۳۵۳)، آثار عجم،به کوشش علی دهباشی، بمبئی: انتشارات یساولی فرهنگسرا
حسینی فسایی، میرزا حسن، فارسنامه ناصری، (۱۳۹۳)، به تصحیح منصور رستگار فسایی، چاپ سوم ، تهران: انتشارات امیرکبیر
خواوندشاه بن میر خواند،میرمحمدبن سیدبرهان الدین، (۱۳۳۸)، روضه الصفا، ج۸، تصحیح و تحشیه: جمشید کیان فر، تهران: انتشارات خیام
دلاواله، پیتر، (۱۳۸۴)، سفرنامه، ترجمه ی شجاع الدین شفا، تهران: انتشارات علمی فرهنگی
دسیلوا فیگوئروا، دن گارسیا، (۱۳۶۳)، سفرنامه، ترحمه غلامرضا سمیعی، تهران: انتشارات نشر نو
روملو، حسن‌ بیگ، (۱۳۵۷)، احسن التواریخ، به اهتمام عبدالحسین نوایی، تهران: انتشارات اساطیر
شاردن، ژان، (۱۳۷۲)، سفرنامه، ترجمه اقبال یغمایی، ج هشتم، تهران: انتشارات توس
قزوینی، یحیی ابن عبدالطیف، (۱۳۶۳)، لب التواریخ، ترحمه و تصحیح میر هاشم محدث، تهران: انتشارات بنیاد،
کمپفر، انگلبرت، (۱۳۶۰)، سفرنامه، ترجمه کیکاوس جهان داری، مقدمه والت هیتنس، تهران: انتشارات خوارزمی
گنابادی، میرزا حسن بیگ، روضه الصوفیه، نسخه خطی به شماره ۳۹۲۳ کتابخانه ملک تهران
غیاث الدین، خواندمیر، (۱۳۸۷)، حبیب السیر، جلد ۴، به تصحیح محمد دبیر سیاقی، تهران: انتشارات هرمس
غفاری قزوینی، احمد بن محمد، (۱۳۴۳)، تاریخ جهان آرا، تهران: کتاب فروشی حافظ چاپخانه نیکپو
لاری شیرازی فتوحی، روح الله، (۱۳۸۸)، منشآت شرف نامه، مقدمه ، تصحیح و تحقیق محمد باقر وثوقی، تهران: انتشارات کتابخانه موزه اسناد مجلس شورای اسلامی
منشی قمی، احمد بن حسین، (۱۳۸۳)، خلاصه التواریخ، ج ۱، به تصحیح احسان اشراقی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
منجم، ملا جلال الدین، (۱۳۶۶)، تاریخ عباسی، ترجمه و تصحیح سیف الله وحید نیا، تهران: انتشارات وحید
محمد یوسف مورخ، (۱۳۱۷)، ذیل تاریخ عالم ارای عباسی، به تصحیح سهیلی خوانسالاری، تهران: انتشارات کتابفروشی اسلامی
میرزا سمیعا، محمد سمیع، (۱۳۶۸)، تذکره الملوک سازمان اداری حکومت صفوی، تعلیقات ولادمیر مینورسکی ، باب دوم، ترجمه مسعود رجب نیا، تهران: انتشارات امیرکبیر
مستوفی، حمداله، (۱۳۸۹)، نزهته الغلوب، به اه‍ت‍م‍ام‌ و ت‍ص‍ح‍ی‍ح‌ گ‍ای‌ ل‍ی‍س‍ت‍ران‍ج، ‌مترجم سیدمحمد دبیرسیاقی، تهران: نشر اساطیر