بنازم به عشق و به آن شوکتت

به آن سرسپرده ره دولتت

تو شاهی،ولی بنده پرور ترین

نظر کن امیرم،تو براین اسیر

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

ولی امر و رهبر که جانان تویی

معظم شه ملک ایران تویی

چو باشد به تزویر ره عابدان

دلم خوش که سلطان ایران تویی

(همان: ۷۵)
فصل پنجم
نتایج تحقیق
نتیجه گیری
پس از بررسی اشعار دو شاعر معاصر محمد مهدی جواهری شاعر معاصر عراقی و مهدی اخوان ثالث و مقایسه سروده های این دو شاعر برجسته در زمینه مضامین مشترک اجتماعی، نتایج زیر نیز به دست آمد.
شعر معاصر فارسی و عربی در دوره معاصر با تحولات عمده ای هم درمضمون و اغراض و هم در ساختار مواجه بود که نزدیک شدن شعر به فضای جامعه و پرداختن به موضوعات اجتماعی و مشکلات مردم، نمود بارز این تحول در اغراض و موضوعات شعری نزد شاعران فارسی و عربی به شمار می آید.
جواهری و مهدی اخوان ثالث به عنوان دو شاعر برجسته معاصر ایران و عراق مضامین اجتماعی را بخشی از درون مایه شعر خویش قرار دادند و تلاش کردند تا همراه و همگام با شاعران عصر خویش در این تحول سهیم باشند.
بررسی مضامین شعری این دو شاعر نشان می دهد که، عشق و علاقه به زادگاه، قهرمان پروری، ظلم ستیزی و دعوت به قیام و انقلاب از مضامین اجتماعی مورد توجه هر دو شاعر می باشد.
میان جواهری شاعر معاصر عراقی و مهدی اخوان مضامین مشترک اجتماعی در شعر وجود دارد.
محمد مهدی که از خانواده ای دینی (خاندان شیخ محمد حسن صاحب جواهر الکلام) برآمده و در محیطی شیعی پرورش یافته بود، زمانی که ستم انگلیس نسبت به مردم عراق و اشغال سرزمین عزیز خود را به دست استعمارگر پیر دید، در شعرش سخت بر آن شورید. از این رو با بهره گرفتن از سلاح شعر، پرچمدار آزادی و مبارزه در کنار ملت عراق گردید که جسورانه و شجاعانه بر ضد زورگویی حاکمان، وارد آوردگاه مبارزات ملی میهنی شد.
محمد مهدی جواهری از شاعران برجسته کشور عراق است. کسی که بیشتر اشعارش را به مفاهیم سیاسی و اجتمـــاعی اختصاص داده است. وی توانست بیش از نیم سده، گرایش خود را به سرودن اشعار میهنی حفظ کند. اگر چه بیشتر اشعار جواهری، دربردارنده جنبش‌ها و قهرمانی‌های کشور عراق است، نباید از نظر دور داشت که وی هیچ‌گاه خود را محدود به کشورش نکرده است. بنابراین، دیدگاه ظلم ستیزی جواهری، تنها منحصر به عراق نمی‌شود و جهـان اسلام را نیز دربرمی‌گیرد. در واقع اشعار او بیانگر هویت ملـی اسلام و اعـراب است. او با تکیه بر اصـل اسلام، یکپارچــگی را در دستور کار خود قرارداد و خواستار همبستگی جهان اسلام گردید.
در مقایسه اشعار اجتماعی مهدی اخوان و مهدی جواهری می توان گفت که مهم ترین وجه مشترک این دو شعر این است که هر دو دارای بار اجتماعی یا همان جهت گیری اجتماعی هستند. در بنیاد، اعتبار جواهری و اخوان بیشتر به دیدگاه اجتماعی آن هاست، البته جواهری گرایش های اجتماعی ـ سیاسی نقد گونه نیز در شعر خود ابراز نموده است. اما زود آشکار می شود که مسئله آن ها یک مسئله جمعی و احساس آن ها یک احساس مشترک است.
البته ممکن است این گرایش و ویژگی برای بسیاری جذابیتی نداشته باشد یا این که به دلیل تحولات سیاسی و اجتماعی، این رویکرد محبوبیت خود را از دست بدهد، چنان که در برهه ای از دوران ما، با افزایش گرایش های عرفانی توجه به اشعار سپهری بیشتر شد که شاید بتوان آن را نشانه سرخوردگی مردم از «گفتمان های اجتماعی» یا نشانه فقدان چنین گفتمانی دانست. وقتی که ما برای نمونه مهدی اخوان را با جواهری مقایسه می کنیم می بینیم آن چه که آن ها را بیش از هر چیز از یکدیگر متمایز می کند و به شخصیت هنری آن ها شکل می دهد رویکردی است که آن ها به جهان و به زندگی دارند.
حال ممکن است چنان یکی را بر دیگری ترجیح دهیم که آن دو را قابل مقایسه ندانیم یا این که کار هر دو را بخشی از ادبیات بدانیم که مکمل یکدیگرند.اما تفاوت ها: در شعر جواهری گاه تعقیدها (پیچیدگی ها)ی معنایی وجود دارد که از پیچیدگی زبانی شعر وی ناشی می شود و این مسئله دریافت ها را از شعر او متفاوت می کند.
جواهری با حذف هایی از این دست، دست به زیبایی آفرینی و ساختار شکنی زده است اما در این جا ممکن است به نظر برسد که گویا چیزی کم است و حذف چندان به جایی نبوده است؛ همچنین ممکن است به نظر برسد که بخش دوم شعر که شاعر وضعیت زندگی و محیط خود را به گونه ای نمادین توصیف می کند یک جمله خیلی طولانی است، اما از منظری دیگر این پیچیدگی های بیرونی می تواند به متانت و استحکام درونی شعر کمک کرده باشد. یعنی آن چه در ظاهر نقص به شمار می رود در واقع یک حسن بزرگ باشد.
اخوان قصد مضمون پروری یا زبان بازی نداشته است. شعرهای خوب اخوان به قول خودش «قصه درد است/ شعر نیست» یا دست کم این که مضمون گرایی و فرمالیسم محض نیست. اگر همین شعر قاصدک را بررسی کنیم می بینیم که هر مصراع آن پر است از آرایه های لفظی و معنوی و او در آوردن قافیه و ردیف بی اندازه راحت است.
در واقع «من فردی» دو شاعر به «من اجتماعی» تبدیل شده است و این فرایند مهم ترین حادثه ای است که ممکن است در زندگی هنری یک هنرمند رخ دهد. جواهری و اخوان بدون تردید از شاعران بزرگ اجتماعی دوران معاصر به شمار می روند. صدای آن ها صدای مردم و غم وشادی آنهاست.
در عین حال با همه توجهی که اخوان به زبان دارد خواننده در می یابد که برای اخوان امر دیگری اصالت دارد. برخلاف اخوان، جواهری هم به سنت های کهن زبانی متکی است و هم بر تصاویر واقعیت های جامعه وقت عراق متکی است، تصاویری که فضایی شگفت انگیز ایجاد می کنند و منحصر به فرد هستند.
اشعار سیاسی، یکی از نیرومندترین و زنده‌ترین مضامین شعر معاصر در جهان عرب و بویژه عراق به شمار می‌رود. این اشعار، در پی افزایش ستم و بیداد کشورهای استعماری و حکومتهای وابسته به آنها پدید آمد و آیینه تمام نمای درد و رنج و پایداری و پیکار توده‌های مردم در راه دستیابی به استقلال و آزادی است.
مهارت اخوان در شعر حماسی است. او درون‌مایه‌های حماسی را در شعرش به کار می‌گیرد و جنبه‌هایی از این درون‌مایه‌ها را به استعاره و نماد مزین می‌کند. به گفته برخی از منتقدین، تصویری که از م. امید در ذهن بسیاری به‌جا مانده این است که او از نظر شعری به نوعی نبوت و پیام‌آوری روی آورده و از نظر عقیدتی آمیزه‌ای از تاریخ ایران باستان و آراء عدالت‌خواهانه پدید آورده و در این راه، گاه ایران‌دوستی او جنبه نژادپرستانه پیدا کرده است. در واقع اخوان ثالث شعر را چنین تعریف می‌کند: شعر محصول بی‌تابی انسان در لحظاتی است که در پرتو شعور نبوت قرار می‌گیرد.
جواهری نیز یکی از شاعران کلاسیک نو بوده که سراسر قرن بیستم را با همه‌ی حوادث کوچک و بزرگ سیاسی آن در عراق و جهان عرب به چشم دید. دیوان پرحجم جواهری سرشار از اشعار سیاسی است، و مهمترین مضامین این اشعار را اندیشه‌های سوسیالیستی و کمونیستی، وطن، و مسأله فلسطین تشکیل می‌دهند. هر چند جواهری از سرزمین عراق برخاسته است، اما شعر او از مرزهای عراق فراتر رفت و در وطنی بزرگتر، یعنی جهان عرب نیز طنین‌انداز شد. راز تأثیرگذاری این اشعار سیاسی، در مضامین انسانی و ظلم‌ستیزی آشکار آن، و همچنین در ویژگیهای فنی این سروده‌ها نهفته است. جواهری با بهره گرفتن از واژگان محکم، ساختار متین و استوار، تصویرهای روشن و زنده و موسیقی روان و تأثیرگذار توانست قالب کلاسیک را به بهترین شکل ممکن برای بیان مسائل و موضوعات سیاسی معاصر بکار گیرد. چنانکه قصاید سیاسی او توانست همزمان تحسین سنت‌گرایان و نوگرایان را در میان ادیبان و عامه‌ی مردم برانگیزد. این پژوهش، تلاشی است در جهت آشنایی بیشتر با مهمترین مضامین سیاسی در قصاید جواهری، و شناختن مهمترین ویژگیهای فنی این سروده‌های ماندگار.