واژگان کلیدی : کیفیت پیش‌بینی سود ، دقت پیش‌بینی سود، تصمیمات سرمایه گذاری،شرکت سرمایه گذار،شرکت سرمایه پذیر، افق نگهداری سهام ، حجم سرمایه گذاری ، بازده عملیاتی ،بازده سهام،بازده غیرعادی

۱- فصل­ اول کلیات پژوهش

دیباچه

تصمیمات سرمایه ­گذاری شرکت­ها به مدیرانی برای پیش ­بینی جریان نقدی مورد انتظار از سرمایه ­گذاری­های بالقوه نیاز دارد. اگرچه این پیش ­بینی و تخمین، یک جزء حیاتی از سرمایه گذاری موفق بوده و وابسته به ارزش شرکت می‌باشد، اما بیش­ترین این پیش‌بینی­ها داخلی بوده و در نتیجه به طور مستقیم قابل مشاهده توسط ذینفعان خارجی نیست. با این حال انتظار می­رود که توانایی پیش‌بینی پروژه­ ها توسط مدیریت، که از نوع پیش ­بینی­های داخلی است، در پیش ­بینی­های خارجی و داوطلبانه مدیریت، مانند پیش ­بینی سود ظاهر گردد (گودمن و همکاران^[۱]،۲۰۱۳). ‌بنابرین‏ این نوع از پیش ­بینی­ها که به طور داوطلبانه افشا می­گردد، ممکن است برای سهام­داران خارجی پر ارزش باشد؛ نه تنها به خاطر فراهم­آوردن انتظارات مدیران از سود دوره بعدی، بلکه به دلیل افشای اطلاعات ‌در مورد دانش مدیران از محیط اقتصادی شرکت؛ و توانایی پیش‌بینی چشم­انداز تجاری درآینده،که یک جزء اصلی در فرایند تصمیم ­گیری سرمایه ­گذاری ‌می‌باشد.(ترومن^[۲]،۱۹۸۶)

سود یکی از اقلام مهم و اصلی صورت­های مالی است که توجه استفاده­کنندگان صورت­های مالی را به خود جلب می­ کند. سرمایه ­گذاران، اعتباردهندگان، مدیران، کارکنان شرکت­ها، تحلیل­گران، دولت و دیگر استفاده­کنندگان صورت­های مالی از سود به عنوان مبنایی جهت اتخاذ تصمیم­های سرمایه ­گذاری، اعطای وام، سیاست پرداخت سود، ارزیابی شرکت­ها، محاسبه مالیات و سایر تصمیم­های مربوط به شرکت استفاده ‌می‌کنند(قاسمی،۱۳۸۴).

میزان سودآوری یک شرکت از مهم­ترین معیارهای ارزیابی شرکت­ها توسط سرمایه ­گذاران است. سودهای گزارش شده شرکت، اطلاعات مربوط به گذشته هستند، ولی با توجه به آن­ها ‌می‌توان نحوه فعالیت شرکت و میزان موفقیت آن را در گذشته ارزیابی نمود. چنان­چه سرمایه ­گذاران گذشته را مبنایی برای آینده قرار دهند، آن­ها با بهره گرفتن از اطلاعات گذشته می ­توانند حدس بزنند که در آینده وضعیت شرکت چگونه خواهد بود، ولی تنها این یک حدس است که ‌بر اساس اطلاعات گذشته به دست آمده است، در حالی که آینده ممکن است با گذشته تفاوت داشته باشد(عربی مزعه شاهی،۱۳۸۰). و اما سرمایه­گذارا ن نیازمند اطلاعاتی راجع به آینده شرکت می­باشند(روگرز و همکاران^[۳] ،۲۰۰۹).

‌بنابرین‏ با توجه ‌به این نیاز و نیازهای دیگر استفاده­کنندگان و سرمایه ­گذاران، مدیران نسبت به پیش ­بینی سود هر سهم اقدام ‌می‌کنند. پیش ­بینی سود و تغییرات آن به عنوان یک رویداد اقتصادی از دیرباز مورد علاقه سرمایه ­گذاران و مدیران و تحلیل­گران و دیگر استفاده­کنندگان بوده است. مهم­ترین منبع اطلاعاتی سرمایه ­گذاران و دیگر استفاده کنندگان پیش ­بینی سود ارائه شده توسط شرکت هاست(ملکیان و همکاران،۱۳۸۹).

در ایران نیز، ‌بر اساس ردیف (۷) بند (ج) مدیران شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، موظف هستند که پیش ­بینی درآمد متعلق به هر سهم خود را به صورت سه­ماهه و یک ساله برآورد و حداکثر ۲۰روز بعد از پایان دوره سه ماهه به مدیریت نظارت بر شرکت­های سازمان بورس اوراق بهادار تهران ارسال نمایند (لطفی و حاجی پور، ۱۳۸۹).

با توجه به اهمیت پیش ­بینی سود شناخت عوامل مؤثر در پیش ­بینی آن، اطلاعات مفیدی را برای ذینفعان فراهم می‌کند. اما آن چه در این مقوله حائز اهمیت می‌باشد، توجه به کیفیت سودی است که به عنوان پیش ­بینی‌ کننده مورد استفاده قرار می‌گیرد (مومن زاده گل،۱۳۹۰). اما شاخص‌ها و معیارهای متعددی برای سنجش کیفیت سود وجود دارد که ما در این پژوهش از معیار دقت پیش ­بینی سود استفاده خواهیم نمود.

اهمیت سود پیش ­بینی شده به میزان انحرافی که با مقدار واقعی آن دارد، وابسته است. هر چه میـزان ایـن انحـراف کمتر باشد، پیش ­بینی از دقت بیش­تری برخوردار است. پژوهش­ها نشان می­دهد، بازار برای برآورده شدن انتظارات سود هـر سهم ارزش قابل ملاحظه­ای قائل است و نسبت به برآورده نشدن آن نیز واکنش نشان می­دهد(ریس^[۴]،۲۰۰۷).

اغلب مطالعات قبلی سود جاری را به عنوان معیار بازده سرمایه ­گذاری­ها و همچنین معیاری برای تصمیمات سرمایه ­گذاری سرمایه ­گذاران قلمداد نموده اند اما این پژوهش پیش ­بینی سود در سنوات قبل از وقوع (سه سال قبل) را به عنوان معیار بازده سرمایه ­گذاری­های شرکت سرمایه­پذیر و به تبع آن تصمیمات سرمایه ­گذاری شرکت­های سرمایه ­گذاری ، درنظر گرفته و تاثیر کیفیت پیش ­بینی سود را با بهره گرفتن از معیاردقت پیش ­بینی سود بر روی تصمیم ­گیری­های سرمایه ­گذاری شرکت سرمایه­ گذار در بورس اوراق بهادار تهران ، مورد آزمون قرار می­دهد.

بیان مسئله و چگونش موضوع پژوهش

سود از تغییر در حقوق صاحبان سهام یا تغییر در خالص دارایی­ های یک واحد تجاری طی یک دوره مالی ناشی می­گردد، به بیان دقیق­تر سود برآیند کلیه تغییرات در حقوق صاحبان سرمایه طی یک دوره مالی، به استثنای تغییرات ناشی از سرمایه ­گذاری توسط صاحبان و توزیع منابع بین آن­ها ‌می‌باشد(عالی­پور،۱۳۸۳).

سود از جمله برترین شاخص­ های اندازه ­گیری فعالیت­های یک واحد اقتصادی است. (ثقفی و آقایی،۱۳۷۳) اما سهام­داران فقط به سود دوره جاری توجه نمی­کنند، بلکه آن­ها برای تعیین ارزش سهام به سودهای آتی نیز توجه دارند(پنمن­^[۵]،۲۰۰۳ ).

پیش‌بینی، فرایند برآورد موقعیت­های ناشناخته است. یک پیش ­بینی یک پیش­گویی ‌در مورد رویدادهای آینده در اختیار می­ گذارد و می ­تواند تجارب گذشته را به پیش ­بینی حوادث آینده مبدل سازد(کالپی و همکاران^[۶]،۱۹۹۲).

پیش ­بینی به سرمایه ­گذاران کمک می­ کند تا فرایند تصمیم ­گیری خود را بهبود بخشند و خطای تصمیم­های خود را کاهش دهند. آن­ها علاقه دارند، منافع آینده سرمایه ­گذاری خود را برآورد نمایند تا بتوانند درباره دریافت سود نقدی آینده و نیز ارزش سهام خود داوری کنند (زیبا خواجه محمود،۱۳۹۰).

و شواهد تجربی نشان می­دهد، سرمایه گذاران به اطلاعاتی نظیر پیش ­بینی سود هر سهم اتکا کرده و در قیمت­ گذاری سهام از آن استفاده ‌می‌کنند. این پیش ­بینی­ها بیانگر انتظارات مدیریت از عملکرد آتی شرکت است. ‌بنابرین‏ دقت این پیش ­بینی­ها که مبنای تصمیم ­گیری آن­هاست برای سرمایه گذاران حائز اهمیت بوده و خطای پیش ­بینی سود عامل مهمی در عملکرد بازار ثانویه است(کردستانی و آشتاب،۱۳۸۹).