جدول ۲-۴ استراتژی‌های مرحله افول

ریسک تجاری

پایین

ریسک مالی

بالا

منابع تأمین مالی

وام

سیاست تقسیم سود

نسبت کامل

چشم انداز آتی رشد

منفی

ضریب P/E

پایین

سودآوری فعلی، EPS

پایین و در حال کاهش

قیمت سهام

روبه کاهش و افزایش نوسانات آن

در این تحقیق به علت غیر فعال بودن معامله (خرید و فروش) سهام یا غیر بورسی بودن شرکت‌های نوظهور، مراحل چرخه عمر به ۳ شکل، رشد، بلوغ و افول تعریف شده و از مرحله تولد یا ظهور چشم پوشی شده است.

۲-۱۲ نحوه طبقه بندی شرکت‌ها به مراحل چرخه عمر

آنتونی و رامش در پژوهش خود به منظور تفکیک شرکت‌ها به مراحل چرخه‌ی عمر از چهار متغیر: رشد فروش، مخارج سرمایه‌ای، نسبت سود تقسیمی و سن شرکت استفاده نمودند (آنتونی و رامش^[۲۷]، ۱۹۹۲).

در این پژوهش تفکیک شرکت‌ها به مراحل رشد، بلوغ و افول با بهره گرفتن از چهار متغیر به صورت زیر است:

۱٫ نخست مقدار هر یک از متغیرهای رشد فروش، مخارج سرمایه‌ای، نسبت سود تقسیمی و سن (عمر) شرکت برای هر سال شرکت محاسبه می‌شود.

۲٫ سال شرکت‌ها بر اساس هر یک از چهار متغیر مذکور و با بهره گرفتن از پنجک های آماری به پنج طبقه تقسیم می‌شوند که با توجه به قرار گرفتن در پنجک (طبقه) مورد نظر، طبق جدول (۲-۶) نمره‌های بین ۱ تا ۵ می‌گیرند.

۳٫ سپس برای هر سال شرکت، نمره‌های مرکب به دست می‌آید که با توجه به شرایط زیر در یکی از مراحل رشد، بلوغ و افول طبقه بندی می‌شود:

الف. در صورتی که مجموع نمرات بین ۱۶ و ۲۰ باشد، در مرحله رشد قرار دارد.

ب. در صورتی که مجموع نمرات بین ۹ و ۱۵ باشد، در مرحله بلوغ قرار دارد.

ج. در صورتی که مجموع نمرات بین ۴ و ۸ باشد، در مرحله افول قرار دارد (شاهعلی زاده، ۱۳۹۱، ۵۳).

جدول ۲-۵ طبقه بندی شرکت‌ها به مراحل چرخه عمر

سود تقسیمی (DPR)
مخارج سرمایه‌ای (CE)
رشد فروش(SG)
سن شرکت(AGE)
پنجک ها

۵

۱

۱

۵

پنجک اول

۴

۲

۲

۴

پنجک دوم

۳

۳

۳

۳

پنجک سوم

۳

۴

۴

۲

پنجک چهارم

۳

۵

۵

۱

پنجک پنجم

نحوه محاسبه متغیرها:

رابطه شماره (۲-۱)

رابطه شماره (۲-۲)

رابطه شماره (۲-۳)

در این پژوهش به دلیل غیر فعال بودن معامله (خرید و فروش) یا غیر بورسی بودن شرکت‌های نوظهور در بورس اوراق بهادار تهران، چرخه‌ی عمر به صورت سه مرحله رشد، بلوغ و افول تعریف شده و از مرحله ظهور صرف نظر شده است (شاهعلی زاده، ۱۳۹۱، ۵۵).

۲-۱۳ پیشینه تحقیق

۲-۱۳-۱ پژوهش‌های داخلی

تأثیر هموارسازی سود بر بازده شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران (توجکی، ۱۳۸۲).

سرمایه گذاران، اعتبار دهندگان و تحلیل گران مالی علاقمندند اطلاعات بیشتری راجع به هموارسازی سود در شرکت‌های سرمایه پذیر داشته باشند. به خصوص اینکه اگر این عمل بر ریسک و بازده شرکت مؤثر باشد. نتایج حاصل از آزمون فرضیات این تحقیق نشان می‌دهد که هموارسازی اثری بر بازده های غیر عادی شرکت‌ها ندارد ولیکن عامل صنعت توأم با هموارسازی بر بازده های غیر عادی شرکت‌ها مؤثر است. هموارسازی و اندازه تواما بر بازده های غیر عادی بی اثر بوده ولی هموارسازی و افزایش سرمایه را تواما می‌توان عاملی مؤثر بر بازده های غیر عادی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران دانست؛ و نهایتاًً اینکه تأثیر هموار سازی سود بر بازده های غیر عادی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران ضعیف است.

آن‌ ها ‌به این نتیجه می‌رسیدند که هموار سازی سود اثری بر بازده غیر عادی شرکت‌ها نداشته ولی وجود هموارسازی سود را در بورس اوراق بهادار تهران تأیید می‌کند.

بررسی کارایی نسبت دوپونت تعدیل شده و اجزای آن برای پیش‌بینی سودآوری شرکت‌ها در هر یک از مراحل چرخه عمر (شاهعلی زاده، ۱۳۹۱).

برای بررسی این موضوع در مراحل چرخه عمر، نخست نمونه آماری با استفاده متغیرهای رشد فروش، نسبت سود تقسیمی و نسبت مخارج سرمایه‌ای و عمر شرکت به شرکت‌های در مرحله رشد، بلوغ و افول تفکیک شده و سپس متغیر مستقل نسبت دوپونت تعدیل شده و اجزای آن مورد استفاده قرارگرفته است. در این تحقیق متغیر وابسته تغییرات سودآوری یک سال بعد است که تحت عنوان تغییرات بازده خالص دارایی‌های عملیاتی سال بعد نام گذاری می‌شود، متغیر مستقل تحقیق شامل نسبت دوپونت تعدیل شده و اجزای آن می‌باشد که نسبت دوپونت تعدیل شده از مجموعه نسبت‌های سودآوری به حساب می‌آید؛ و از متغیرهای اندازه، رشد و بدهی به عنوان متغیرهای تعدیل گر استفاده می‌گردد. از این رو تعداد ۱۱۱ شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، در طی دوره زمانی ۱۳۸۳ تا ۱۳۹۰٫ در این پژوهش جهت دست‌یابی به اهداف مورد نظر تحقیق، ۶ فرضیه اصلی به شرح زیر تدوین گردیده است:

1. 1. نسبت دوپونت تعدیل شده، توانایی پیش‌بینی تغییرات سودآوری آینده را در مرحله رشد دارد.

1. 1. نسبت دوپونت تعدیل شده، توانایی پیش‌بینی تغییرات سودآوری آینده را در مرحله بلوغ دارد.

1. 1. نسبت دوپونت تعدیل شده، توانایی پیش‌بینی تغییرات سودآوری آینده را در مرحله افول دارد.

1. 1. اجزای نسبت دوپونت تعدیل شده، توانایی پیش‌بینی تغییرات سودآوری آینده را در مرحله رشد دارد.

1. 1. اجزای نسبت دوپونت تعدیل شده، توانایی پیش‌بینی تغییرات سودآوری آینده را در مرحله بلوغ دارد.

1. اجزای نسبت دوپونت تعدیل شده، توانایی پیش‌بینی تغییرات سودآوری آینده را در مرحله افول دارد.

نتایج به دست آمده حاکی از رابطه مثبت و معنی دار بین نسبت دوپونت تعدیل شده و اجزای آن با پیش‌بینی سودآوری شرکت‌ها در دوره بلوغ و افول، و گردش خالص دارایی‌های عملیاتی در دوره رشد می‌باشد. همچنین مشخص شد که بین نسبت دوپونت تعدیل شده و حاشیه سود عملیاتی با پیش‌بینی سودآوری آتی شرکت‌ها در دوره رشد رابطه‌ای وجود ندارد.

بررسی تأثیر چرخه عمر شرکت و محافظه کاری بر ارزش شرکت (کرمی و عمرانی، ۱۳۸۹).