^*مأخذ: (سرشماری عمومی نفوس و مسکن، ۱۳۹۰)
جدول (۳-۲): توزیع نسبی جمعیت بر حسب گروه‌های سنی (درصد)

^*مأخذ: (مرکز آمار ایران، ۱۳۹۰)
نمودار (۳-۲) : هرم جمعیتی استان کرمانشاه ۱۳۹۰
^* مأخذ: (مرکز آمار ایران)
۳-۷. تقسیمات سیاسی استان کرمانشاه
سابقه­ تقسیمات کشوری در ایران به دوره­ هخامنشیان برمی­گردد. زمان حکومت داریوش، کشور به سی­خشتره (شهر یا کشور) یا همان ساتراپی­های یونانیان که در دو سوی رود فرات قرار داشتند، تقسیم گردید (گزارش طرح جامع شهر کرمانشاه،۱۳۷۶). دوره ساسانیان، انوشیروان ایران را به چهار قسمت که هر قسمت را (پادگس) می­نامیدند تقسیم نمود. از دوره ساسانیان تا عهد مغول تقسیمات خاصی در ایران وجود نداشته است اما پادشاهان مغول، ایران را به ۲۰ ولایت تقسیم کردند (سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح،۱۳۸۱: ۴). در دوره صفویه، کشور به ایالت­های مختلفی تقسیم شد و تعداد آنها در حدود ۱۹ ایالت بود. در دوره قاجاریه تقسیمات کشوری ثابت نبوده و ایران در آن دوره گاهی ۱۹ ایالت و گاهی ۱۱ ایالت و گاهی نیز ۱۸ ولایت بوده است (گزارش طرح جامع شهر کرمانشاه،۱۳۸۵).
پس از نهضت مشروطیت، اولین قانون تقسیمات کشوری تحت عنوان قانون تشکیل ایالات و ولایات و دستورالعمل حکام در سال ۱۲۸۵ ه.ش به تصویب رسید. براساس این قانون کشور به ۴ ایالت و ۱۲ ولایت و دارالخلافه تهران تقسیم گردید. در سال ۱۳۰۲ ه.ش ایران دارای ۸ ایالت به شرح ذیل گردید: ۱- آذربایجان ۲- گیلان ۳- مازندران ۴- استرآباد ۵- خراسان (ولایت شرقی قائنات، قهستان و سیستان) ۶- ایالت کرمان (بلوچستان، مکران و بنادر دریای عمان) ۷- فارس (لارستان و کهکیلویه و بنادر خلیج فارس) ۸- ایالت خوزستان و چندین ولایت شامل ولایات غربی، لرستان، کرمانشاهان، کردستان، ولایات مرکزی، که هر ولایت مشتمل بر چند بلوک و هر بلوک شامل چند محال بوده است.
در آبان ماه سال ۱۳۱۶ قانون جدیدی به تصویب رسید که براساس آن کشور به ۶ استان و ۵۰ شهرستان تقسیم گردید. در اصلاحیه به عمل آمده در دی ماه ۱۳۱۶ تعداد استان‌ها به ۱۰ استان (استان‌های یکم تا دهم و ۴۹ شهرستان افزایش یافت (سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح،۵:۱۳۸۱). در این طرح اختصاری تقسیمات کشوری (۱۳۱۶) کرمانشاه بعد از استان‌های رشت، ساری، تبریز، ارومیه (رضاییه)، استان پنجم محسوب می‌شد که شامل شهرستان‌های تابعه ایلام، اسلام­آبادغرب، کرمانشاهان، سنندج، ملایر و همدان بود (سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح،۱۳۸۱: ۶). که به ترتیب در سال‌های ۱۳۳۷ کردستان، ۱۳۵۲ همدان و ۱۳۵۳ ایلام از آن جدا شدند (رحیم­زاده و همکاران،۱۳۹۳: ۴۲).
براساس آخرین تغییرات در سال ۱۳۹۰ استان کرمانشاه از ۱۴ شهرستان، ۳۱ مرکزشهری، ۳۱ بخش و ۸۵ دهستان و ۲۷۹۳ آبادی تشکیل شده است که شامل شهرستان‌های کرمانشاه، اسلام‌آبادغرب، دالاهو، سرپل­ذهاب، گیلان­غرب، قصرشیرین، روانسر، جوانرود، پاوه، ثلاث­باباجانی، صحنه، سنقر، کنگاور، و هرسین می‌باشد (شکل ۳-۶) (سالنامه آماری استان کرمانشاه،۱۳۹۰).
نقشه (۳-۴) : تقسیمات سیاسی استان کرمانشاه به تفکیک شهرستان و بخش
^*مأخذ: (وزارت آموزش و پرورش، ۱۳۹۱: ۴۱)
۳-۸. پیشینه‌ ی تاریخی استان کرمانشاه
سابقه­­ی زندگی در کوههای زاگرس به حدود ۱۰ تا ۲۰ هزار سال قبل می­رسد. براساس بررسی­های انجام شده و آثار به دست آمده سرزمینهای غربی ایران یکی از نخستین زیستگاه­های انسان اولیه به شمار می­رود. در مناطق غربی زاگرس خاصه در حوالی کرمانشاه غارهای مسکونی بسیاری کشف شده است (گزارش طرح جامع شهر کرمانشاه، ۱۳۸۵).
جغرافیدانان عهد قدیم سرزمین ماد را به دو قسمت ماد بزرگ و ماد کوچک تقسیم می‌کنند که کرمانشاهان را جزء ماد بزرگ به حساب می‌آوردند. در کتیبه‌ی آشوری (نیشایی) به کرمانشاهان و ماهیدشت فعلی اطلاق می‌شده است (سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، ۱۳۸۱: ۱۱۳). در زمان هخامنشیان، کرمانشاه با توجه به موقعیت جغرافیایی خود (قرارگیری بر سر راه مهم بابل- هگمتانه- مناطق داخلی ایران) جایگاه ممتاز خود را حفظ کرد. در دوره سلوکیان این ناحیه با توجه به طبیعت مناسب خود برای پرورش اسب مورد توجه یونانیان قرار گرفت. در زمان اشکانیان نیز مورد توجه بوده است و آثار تاریخی زیادی از این زمان به جا مانده است (رحیم­زاده و همکاران،۱۳۹۳: ۷۱-۷۰). در زمان ساسانیان با احداث تیسفون بر ساحل دجله و نیز با تقویت نظام متمرکز فئودالی از یک سو بر اهمیت ارتباطی منطقه کرمانشاهان افزوده می­ شود و از سوی دیگر، این منطقه از نظر زراعی تقویت می­ شود این دو عامل منجر به تأسیس شهرهای نوبنیاد از جمله شهر حلوان و دینور در این منطقه می­ شود. گفته شده که بنیان «شهر کرمانشاه» نیز در این دوره نهاده شده است (گزارش طرح جامع شهر کرمانشاه،۱۳۸۵). در زمان عباسیان، کرمانشاه یکی از چهار شهر مهم منطقه جبال بود. منطقه کوهستانی غرب ایران تا اصفهان را جبال (عراق عجم) می‌گفتند. هلاکوخان مغول در مسیر حمله‌ی خود به بغداد، کرمانشاه را ویران کرد و در دوران صفوی نیز کرمانشاه بارها مورد حمله‌ی دولت عثمانی قرار گرفت. در این دوران به سبب افزایش تعداد زائرین از مسیر کرمانشاه به عتبات کاروانسراها و پل‌هایی در آن احداث شد (رحیم­زاده و همکاران،۱۳۹۳: ۷۲). نادرشاه افشار به خاطر اهمیت سوق‌الجیشی این شهر و حملات پی در پی عثمانی‌ها از ناحیه غرب قلعه قدیم شهر را خراب و قلعه معروف «نادری» را بنا نهاد که از قلاع مهم ایران آن روزگار به شمار می‌رفت (سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح،۱۱۴:۱۳۸۱). روند توسعه‌ی کرمانشاه در زمان قاجار ادامه پیدا کرد و تحت فرمانروایی محمدعلی میرزا دولتشاه (پسر بزرگ فتحعلی­شاه) به مرکز غرب ایران تبدیل شد و بازارها، کاروانسراها، پادگان‌های نظامی، حمام‌ها، مساجد و پل‌های جدیدی در آن ساخته شد. در پی شروع جنگ جهانی اول، کرمانشاه توسط عثمانی (متحد آلمان) و سپس روس و انگلیس اشغال شد و خسارات فراوانی به آن وارد شد. در زمان پهلوی برخی اقدامات عمرانی و اصلاحی مانند شهرسازی جدید و راه‌های شوسه در کرمانشاه آغاز شد و با کشف نفت در منطقه نفت‌شهر، دومین پالایشگاه نفت کشور در کرمانشاه تأسیس شد. در جریان جنگ جهانی دوم کرمانشاه در شهریور ۱۳۲۰ به تصرف نیروهای متفقین در آمد (رحیم­زاده و همکاران،۱۳۹۳: ۷۳-۷۲). مردم کرمانشاه نیز در سال ۱۳۵۷همگام با ملت ایران در پیروزی انقلاب اسلامی سهیم شدند. در سال ۱۳۵۹ کرمانشاه مورد حمله ارتش عراق قرار گرفت و شهرهای قصرشیرین، نفت­شهر و سومار را به اشغال خود در آورد (رحیم­زاده و همکاران،۱۳۹۳: ۷۳). بار دیگر در سال ۱۳۶۷ دشمن بعثی عراق و گروهک ضد انقلاب با طراحی یک حمله نفوذی وارد این استان شدند و طی عملیات مرصاد که آخرین عملیات ۸ سال دفاع مقدس می­باشد در استان کرمانشاه با موفقیت چشمگیر به پایان رسید (رحیم­زاده و همکاران،۱۳۹۳: ۷۴).

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۳-۹. وجه تسمیه کرمانشاه
آنچه که مسلم است شهر کرمانشاه در روزگار پیش از اسلام به نام کامبادنه­، کامبادان و کامبادس معروف بوده است. برخی معتقدند چون این شهر در زمان ساسانی توسط بهرام چهارم ملقب به کرمانشاه ساخته شد و از سال ۳۹۹-۳۸۸ میلادی بر امپراتوری وسیع ساسانیان فرمانروایی کرده است همچنین بهرام در روزگار پدر در فرمانروایی ایالت کرمان روزگار می‌گذاشت بدین جهت این شهر به کرمانشاه لقب گرفت. در کتب و متون جغرافیایی یا مسالک­الممالک مورخین و جغرافی­نویسان سده سوم هجری به بعد اشارات صریحی وجود دارد که قرمیسین، قرمیسن و اکثر به شکل قرماسین یا قرماشین معرب واژه کرمانشاهان یا کرمانشاه بوده است. کلمه کرمانشاه نخستین­بار در حدود سال ۲۷۹ ه.ق توسط ابن­فقیه همدانی در کتاب مختصرالبلدان به کار رفته است. از دوره صفویه به بعد در اسناد و متون از این شهر به نام کرمانشاهان یاد شده و قرماسین به فراموشی سپرده شده است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی نام کرمانشاه به باختران تغییر کرد که به ترتیب قهرمان­شهر، ایمان­شهر و نهایتاً باختران را به جای آن نهادند و لیکن پس از پیگیری نمایندگان مجلس در سال ۱۳۷۳ بار دیگر با تصویب مجلس شورای اسلامی باختران به کرمانشاه تغییر نام داد (گزارش سازمان میراث فرهنگی و صنایع­دستی و گردشگری استان کرمانشاه،۱۳:۱۳۹۳).
۳-۱۰. توانمندی ‌های اقتصادی استان کرمانشاه
انجام هر فعالیت اقتصادی نیازمند یک سری شرایط مطلوب طبیعی و انسانی است. استان کرمانشاه به واسطه برخورداری از این توان‌ها توانسته است گام‌های رو به رشدی را در سال‌های اخیر در بخش‌های کشاورزی، صنعت و خدمات بردارد (رحیم­زاده و همکاران،۱۳۹۳: ۱۹۲). توانمندی‌های استان کرمانشاه در دو بخش طبیعی و انسانی در شکل (۳-۱) آورده شده است.
شکل(۳-۱): توانمندی‌های استان کرمانشاه در دو بخش طبیعی و انسانی
^*مأخذ: (وزارت آموزش و پرورش ، ۱۳۹۱: ۱۰۰)
۳-۱۱. صنایع و معادن استان کرمانشاه
صنعت استان کرمانشاه با وجود استعداد طبیعی نقش چندانی را در سطح ملی ندارد. علت این موضوع وقوع جنگ تحمیلی و تخریب امکانات صنعتی، توقف سرمایه‌گذاری‌های جدید، توقف کار تعدادی از صنایع موجود، پایین آمدن راندمان، انتقال طرح‌های جدید صنعتی بخش عمومی و حتی انتقال پروژه‌های تصویب شده پشتیبان صنعت را در امور زیربنایی به سایر استان‌ها در طول جنگ بوده است. البته بعد از قبول قطعنامه ۵۹۸ به لحاظ پتانسیل بالقوه بالای استان و با توجه به رفع محدودیت صدور مجوزهای صنعتی و روند دلگرم‌کننده‌ی موجود، رونق صنعتی تا حدودی امکان‌پذیر است لیکن توجه ویژه به صنعت استان و جبران و زیان­های مستقیم و غیرمستقیم و عدم سرمایه‌گذاری‌های جدید در طول جنگ باید مورد توجه جدی برنامه­ ریزان صنعت کشور قرار گیرد (سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح،۱۳۸۱: ۲۴۷).
صنایع مهم و زیربنایی استان، عمدتاً به بخش‌های معادن و کشاورزی وابسته است. از جمله صنایع مهم وابسته به بخش معادن می‌توان به پالایشگاه نفت کرمانشاه، نیروگاه حرارتی بیستون، پتروشیمی بیستون، پتروشیمی کرمانشاه و کارخانه سیمان­غرب اشاره کرد. صنایع وابسته به کشاورزی نیز می‌توان کارخانه قند بیستون، کارخانه قند اسلام­آبادغرب و کارخانه روغن‌کشی ماهیدشت را نام برد. علاوه بر صنایع مادر و زیربنایی، صنایع کوچک و کارگاه‌های وابسته، به صورت مجتمع‌هایی با نام شهرک‌های صنعتی به وجود آمده‌اند که در استان کرمانشاه ۱۴ شهرک صنعتی در بخش‌های مختلف مشغول فعالیت هستند. (سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح،۱۳۸۱: ۱۰۹). بخش مواد معدنی نیز محدوده زاگرس چین­خورده از شمال­شرق به جنوب­غرب استان با پتانسیل مواد معدنی آهکی دولومیتی با کاربرد ساختمانی و تزئینی، محدوده بلندی زاگرس در کوه‌های مرتفع بخش‌های مرکزی و شمال­غربی استان با پتانسیل مواد معدنی جهت کاربردهای صنعتی و سنگ‌های تزئینی و ساختمانی و محدوده‌ی زون سنندج- سیرجان از شمال­شرق به شمال استان با پتانسیل مواد معدنی عمدتاً فلزی صنعتی، سنگ‌های ساختمانی و تزئینی مناسب می‌باشد (سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، ۱۳۸۱: ۲۷۹). بیشترین تمرکز معادن فلزی در پیش­کوه‌های داخلی زاگرس و معادن آهکی و دولومیتی در زاگرس چین­خورده و مرتفع مشاهده می‌شود (رحیم­زاده و همکاران،۱۳۹۳: ۱۱۰). توزیع فضایی معادن استان نیز بدین صورت است که معادن گچ در اسلام‌آباد­غرب و گیلان‌غرب، آهک در هرسین و روانسر، سنگ‌های ساختمانی و خاک رس در کرمانشاه و هرسین، دولومیت و سیلیس در اسلام‌آباد­غرب، بیتومین در قصرشیرین قرار دارند. همچنین می‌توان از نفت، فلدسپات، تالک، مارن، آهن به عنوان دیگر معادن استان نام برد (سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، ۱۳۸۱: ۲۸۰).
نقشه(۳-۵): پراکندگی معادن استان کرمانشاه
^*مأخذ: (وزارت آموزش و پرورش، ۱۳۹۱: ۱۱۰)
۳-۱۲. بازرگانی استان کرمانشاه
استان کرمانشاه از دیرباز به سبب قرار گرفتن در مرز غربی کشور و همسایگی با کشور عراق یکی از مراکز بازرگانی به شمار می‌رفته است. عبور جاده ابریشم از این منطقه و همچنین راه ارتباطی بین‌النهرین بغداد- آسیای مرکزی این استان را از حیث صادرات بازرگانی از عملکرد مطلوبی برخوردار نموده است (سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح،۱۳۸۱: ۲۹۱). وجود دو گمرک بین‌المللی خسروی و بازارچه‌ی مرزی پرویزخان قصرشیرین در همسایگی استان دیاله و بازارچه‌های شوشمی نوسود و شیخ­صله ثلاث­باباجانی در همسایگی با سلیمانیه عراق از توانمندی‌های استان در بخش بازرگانی می­باشد (رحیم­زاده و همکاران،۱۳۹۳: ۱۱۱). از دیگر دستاوردهای استان در بخش بازرگانی؛ شروع فعالیت تالار بازار بورس کرمانشاه و راه‌اندازی اتاق بازرگانی استان و افزایش میزان صادرات در بخش‌های صنعتی، کشاورزی، معدنی، صنایع­دستی و غیره است به طوری که بازرگانان استان با صادرات سالانه ۷۰۰ میلیون دلار حضور چشمگیری در بازار عراق و به خصوص در منطقه اقلیم کردستان دارند (رحیم­زاده و همکاران،۱۳۹۳: ۱۱۷).
۳-۱۳. حمل و نقل و وضعیت عمومى راه های استان کرمانشاه
منطقه کرمانشاهان از دیرباز از لحاظ ارتباطی دارای اهمیت فوق­العاده بوده است. چنانکه دو راه مهم و پرآوازه «راه­شاهی» و «جاده ابریشم» از این منطقه می­گذشتند. اهمیت ارتباطی این ناحیه به حدی بوده که به «دروازه آسیا» معروف شده بود (برومندسرخابی،۱۲۶:۱۳۸۸).
شبکه راه‌ها به عنوان شریان حیات اقتصادی از عوامل مهم زیربنایی توسعه اقتصادی- اجتماعی به شمار می‌رود، با گسترده شدن راه‌ها، فواصل حمل و نقل کوتاه­تر و با بالا رفتن کیفیت سرعت انتقال افزایش یافته و هزینه‌های حمل و نقل ارزان‌تر خواهد شد گرچه حمل و نقل به تنهایی عامل رشد و توسعه نمی‌باشد، لیکن سایر بخش‌های زیربنایی بدون برخورداری از یک شبکه راه و نهایتاً یک سیستم حمل و نقل مناسب، قابل رشد نخواهند بود (سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح،۱۳۸۱: ۲۹۴-۲۹۳). راه های کنونی استان کرمانشاه شامل شاهراهها، راه های استانی، منطقه­ای و روستایی می­باشند. راه اصلی و قدیمی تهران به مرز عراق و بغداد که در گذشته به نام (جاده­شاهی) خوانده می­شد، مهمترین راه منطقه غرب ایران بوده و از روزگار هخامنشیان و شاید مادها تا به امروز با تغییراتی مورد استفاده قرار گرفته است. این راه کرمانشاه را از مشرق به بیستون، صحنه، کنگاور، اسد­آباد و همدان متصل می­ کند و از غرب به ماهیدشت، اسلام­آبادغرب، دالاهو، سرپل­ذهاب، قصرشیرین و خسروی پیوند می­دهد. اسلا­م­آبادغرب از سه راه ملاوی به خوزستان، کرمانشاه از کامیاران به سنندج و استان کردستان متصل می­گردد. همچنین راه دیگری از اسلام­آبادغرب به استان ایلام و از طریق صحنه به نهاوند و تویسرکان می­پیوندد (برومندسرخابی،۸۵:۱۳۸۸). شهر کرمانشاه به طور کلی دارای ۱۱ محور ارتباطی در محدوده خود می­باشد که عبارتنداز جاده­های همدان، فارسینج، سنقر، سنندج، پاوه، در شمال استان، جاده شیخ­صله و سرپل­ذهاب در غرب، جاده نورآباد در شرق و همچنین جاده­های چشمه­ماهی، خرم­آباد و ایلام در جنوب راه های برون­شهری این استان محسوب می­شوند. موقعیت نواحی ترافیکی خارجی و محورهای ارتباطی محدوده مورد مطالعه در شکل (۳-۲) آمده است (گزارش اداره راه و شهرسازی کرمانشاه،۱۳۹۳).
وجود شرایط ویژه‌ای همچون، موقعیت جغرافیایی و قرارگیری استان در مرزهای غربی، مرکزیت در غرب کشور و فاصله نسبتاً کم با استان‌های همجوار، به علاوه‌ قرارگیری در مسیر اصلی راه­های شرق به غرب کشور و شمال­غرب به نواحی جنوبی و نیز استقرار در مسیر اصلی ترانزیت کالا و خدمات به عراق و واقع شدن در مسیر اصلی عتبات عالیات، سبب شده است تا راه‌های ارتباطی استان در طول زمان پیشرفت قابل ملاحظه‌ای داشته باشد. نمونه آن را می‌توان در بزرگراه اصلی کربلا، فرودگاه بین‌المللی کرمانشاه و راه‌آهن در دست ساخت مشاهده کرد. مجموعه‌ی این راه‌ها توان‌های زیرساختی استان را برای توسعه‌ی سایر بخش‌های اقتصادی فراهم آورده است (رحیم­زاده و همکاران،۱۳۹۳: ۱۱۱). ساختار ارتباطى منطقه شعاعی ـ مرکزى است که موقعیت ترانزیتى ویژه‏اى را براى استان خصوصاً مرکز آن یعنى شهر کرمانشاه فراهم ساخته است.این شهر در آستانه منطقه قرار دارد. در گذشته نیز شاخه‏اى از راه ابریشم از میانه استان مى‏گذشت که نقش مهمى در رونق تجارى آن داشته است (گزارش اداره راه و شهرسازی
کرمانشاه،۱۳۹۳).
نقشه (۳-۶): راه­های اصلی و فرعی استان کرمانشاه
^*مأخذ: (اداره کل راه و شهرسازی کرمانشاه،۱۳۹۳)
طول راه های ساخته شده در استان کرمانشاه در سال ۱۳۵۸ حدود ۳۳۲۷ کیلومتربوده است. بعد از انقلاب اسلامی تا سال ۱۳۷۰ طول این راه ها بالغ بر ۴۹۶۷ کیلومتر می­رسد. به این ترتیب می­توان گفت، سالانه ۱۲۶ کیلومتر راه اعم از (اصلی چهارشاخه، اصلی معمولی، فرعی، درجه یک روستایی و دسترسی) در استان ساخته شده است. به عبارت دیگر در سال ۱۳۵۸ در هر کیلومترمربع از استان کرمانشاه معادل ۱۳۹ متر راه ساخته شده وجود داشته که تا سال ۱۳۷۰ به ۲۰۷ متر افزایش یافته است (سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح،۱۳۸۱: ۲۹۴). طول راه های استان در سال ۱۳۸۰، ۷۵/۲۲۷۰ کیلومتر و در سال ۱۳۹۰ طول راه ها به ۳۱/۲۵۰۷ کیلومتر رسیده است جدول (۳-۲) (سالنامه آماری استان کرمانشاه،۱۳۹۰).
طبق آمار سال ۱۳۷۸، طول راه های شهرستان کرمانشاه ۴۸۶ کیلومتر می­باشد. راه های اصلی شهرستان، ۵۶۵ کیلومتر راه چهارخطه، ۲۰۳ کیلومتر راه معمولی و ۱۰ کیلومتر راه عریض می­باشد. راه های فرعی شهرستان نیز شامل ۵۸۹ کیلومتر عریض شنی، ۴۹۲ کیلومتر راه شنی درجه­۲ و ۸۰۷ کیلومتر هم راه آسفالته درجه۲ می­­باشد (برومندسرخابی،۸۵:۱۳۸۸).
شکل (۳-۲) : نواحی ترافیکی خارجی و محورهای ارتباطی محدوده مورد مطالعه
*مأخذ: (معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری کرمانشاه،۱۳۹۳)
نمودار (۳-۳): راه های زیر پوشش اداره کل راه و ترابری۱۳۹۰(کیلومتر)
*مأخذ: (اداره کل راه و ترابری استان کرمانشاه،۱۳۹۰)
۳-۱۴. موقعیت جغرافیایی محدوده مورد مطالعه کلان ­شهر کرمانشاه
شهر کرمانشاه در نیمه شرقی استان در فاصله ۵۲۶ کیلومتری جنوب­غربی تهران و در مسیر راه اصلی تهران- خسروی واقع شده است. موقعیت شهر کرمانشاه از شمال به کوه فرخشاد، از شمال­غربی به کوه طاق­­بستان و از جنوب به سفیدکوه منتهی می‌شود که در قسمت مرکزی استان کرمانشاه بین مدار جغرافیایی´ ۴۷ و˚ ۳۳ تا´۴۸ و ˚۳۴ عرض شمالی و ´ ۲۳ و˚ ۴۶ تا ´ ۳۱ و˚ ۴۷ طول شرقی قرار دارد. ارتفاع شهر کرمانشاه از سطح دریا ۱۳۲۲ متر است. شهر کرمانشاه از سمت شمال و جنوب به ارتفاعات محدود گردیده و رودخانه قره­سو که در دشت کرمانشاه جاری است، عملاً شهر را به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم می­نماید (سالنامه آماری استان کرمانشاه،۱۳۹۰). مساحت شهر به طور تقریبی بالغ بر ۱۰۰۰۰ هکتار می­باشد که ۳/۹۵ کیلومترمربع یعنی در حدود ۸۷/۶۱%، سهم سطوح خالص شهری و سطحی معادل ۴/۳۶۴۸ هکتار با ۳۸/۱۲%، سهم سطوح ناخالص شهری است. این شهرستان تا پایان سال ۱۳۸۵­ دارای ۵ بخش، ۴ شهر، ۱۳ دهستان و ۷۶۹ روستای دارای سکنه بوده است (جدول۳-۳). در سال ۱۳۹۰، جمعیت این شهرستان ۸۵۱۴۰۵ نفر بوده است، که از این تعداد ۵/۸۴ % (۸۶۰۸۵۲ نفر) در نقاط شهری و ۵/۱۵% (۱۵۷۶۸۴نفر) در نقاط روستایی سکونت داشته اند و ۳۵۹ نفر، غیرساکن می­باشد و تراکم جمعیت در شهر کرمانشاه ۱۲۱/۹۶ نفر در هکتار است (سالنامه آماری استان کرمانشاه،۱۳۹۰). شهرستان کرمانشاه به عنوان شهرستان مرکز استان دارای اهمیت استراتژیک می‌باشد به صورتی که بعد مسافت از این شهر تا مرز خسروی (کشور عراق) تا مرکز استان کردستان، تا مرکز استان همدان و تا مرکز استان لرستان (از طریق شهرستان هرسین و نورآباد) با اندکی تفاوت تقریباً به یک اندازه است. این شهر به لحاظ قرار گرفتن‌ در جلگه وسیع و حاصلخیز ماهیدشت و در کناره رود قره­سو در موقعیت جغرافیایی خاصی قرار گرفته که زمینهای کشاورزی پر بازده آن بر اهمیت فوق­العاده آن می­افزاید (http://www.artkermanshah.ir).‏
نقشه(۳-۷): موقعیت جغرافیایی محدوده مورد مطالعه

جدول (۳-۳): تقسیمات سیاسی شهرستان کرمانشاه