همچنین برابر مفاد ماده ۵ قانون مذکور موضوع بیمه مکنست مال (اعم از عین یا منفعت)، هر حق مالی, هر نوع مسئولیت حقوقی و برای حادثه یا خطری باشد که بیمه‌گذار از وقوع آن متضرر می‌گردد.به عبارتی دیگر بیمه‌گذار باید نسبت به بقاء آنچه بیمه می‌دهد ذینفع باشد.‌بنابرین‏ بیمه عقدی است که بیمه‌گذار با آینده‌نگری خسارات ناشی از خطر احتمالی و قریب‌الوقوع را ازطریق پرداخت حق بیمه به بیمه‌گر جبران می‌کند (آندرسون^[۷]، ۲۰۰۹، ۳۶).

واژه بیمه، در لغت به اطمینان، ضمانت، حفظ و نگهداری در برابر حوادث و خطرات معنا شده و در اصطلاح، ضمانتمخصوصیاستازجانیامالکهدرتمدنجدیدرواجیافتهاست. بهاینترتیبکهبرایشخصیامال،ماهانهمبلغیبهشرکتبیمهمیدهندودرصورترسیدنخطربه جان یا مال، شرکت مبلغ معینی می‌دهد. همچنین در علم اقتصاد، بیمه را چنین تعریف کرده‌اند: قراردادی است که ‌بر اساس آن، بیمه گزار در مقابل پرداخت مبالغ معیّنی به بیمه گر، دارایی خود را در مقابل حوادث پیش‌بینی نشده بیمه می‌کند و بیمه گر هم تعهد می کند در صورت بروز حادثه، بخشی یا تمامی مبلغ مورد ادعای بیمه گزار را ‌بر اساس قرارداد اولیه بین طرفین، به وی پرداخت کند(فلتون^[۸]، ۲۰۱۳، ۳۹).

۲-۱-۲ عناصر تشکیل دهنده بیمه

عناصر تشکیل‌دهنده بیمه عبارتند از: خطر، حق بیمه و خسارت

۲-۱-۲-۱خطر

موضوع تمام عملیات بیمه را خطر تشکیل می‌دهد و آن عبارت از اتفاقی مهتمل و قریب‌الوقوع. از ویژگی‌های خطر می‌توان به احتمالی بودن ـ نامعین بودن زمان اتفاق افتادن و ایجاد خسارت درصورت بروز را نام برد.در بیمه مسئولیت مدنی، مسئولیت مدنی ناشی از حوادث، موضوع بیمه است که می‌تواند در اثر عمل یا رفتار شخص یا اشخاص وابسته و یا ناشی از اشیاء و اموال تحت مالکیت یا تصرف او ایجاد شود.‌بنابرین‏ بیمه‌گذار در ازاء پرداخت حق بیمه مسئولیت مدنی رفتار خود، اشخاص وابسته یا اشیاء و اموال خود را که ‌ممکن‌است موجب خسارت دیگران شود بیمه کرده و پرداخت خسارت احتمالی را به بیمه‌گر منتقل می‌کند. یعنی بیمه‌گر متعهد می‌شود درصورت مسئول شناخته شدن بیمه‌گذار به جای او خسارت زیان دیده را بپردازد. این عمل (یعنی بیمه کردن) اموال و دارائیهای شخص بیمه‌گذار را از خسارت ناشی از مسئولیت او محافظت می‌کند (فیلین و بارسی^[۹]، ۲۰۱۴، ۶۳).

در زندگی امروزی اکثر مردم ‌در مقابل‌ خطرات ناشی از مسئولیت مدنی در مقابل دیگران قرار دارند و بهترین راه برای حفظ دارائیها و پرداخت خسارت زیان‌دیدگان با حداقل هزینه” بیمه” می‌باشد(فیلین و بارسی، ۲۰۱۴، ۶۱).

۲-۱-۲-۲ حق بیمه

حق بیمه وجهی است که بیمه‌گذار در قبال خرید بیمه یا با به عبارت بهتر انتقال خطر به بیمه‌گر پرداخت می‌کند. با پرداخت حق بیمه و خرید بیمه مسئولیت مدنی، تعهد جبران خسارت از بیمه‌گذار منتقل‌شده و بیمه‌گر متعهد می‌گردد (گرشون^[۱۰]، ۲۰۱۰، ۵۶).

۲-۱-۲-۳ خسارت

واژه خسارت در لغت به معنی زیان و ضرر است ولی در اصطلاح بیمه‌ای تنها ‌به این اکتفا نشده و صاحب‌نظران علم بیمه تعاریف ویژه‌ای برای آن ارائه داده‌اند. اما اغلب آن ها کم و بیش ‌به این موضوع اذعان دارند که خسارت یعنی وقوع خطر پیش‌بینی شده در بیمه نامه و ادعای زیان ‌از طرف‌ زیان‌دیده.با بروز خسارت زیان‌دیده به عامل زیان مراجعه کرده و عامل زیان نیز با بهره گرفتن از بیمه نامه عملاً خواستار حمایت بیمه‌گر می‌شود که در اینجا بیمه‌گر وارد موضوع شده و درحدود بیمه نامه نسبت به پرداخت خسارت زیان‌دیده اقدام می‌کند.در بیمه مسئولت مدنی نیز خسارت را می‌توان واقعه‌ای دانست که موجب مسئولیت بیمه‌گذار ‌در مقابل‌ اشخاص زیان‌دیده می‌گردد(فاربر، ۲۰۰۹، ۸۵).

۲-۱-۳ انواع بیمه

فرودنبرگر^[۱۱](۲۰۱۰، ۶۳) بیان نمود، بیمه با توجه به نوع نگاه ما به مبنای قانونی ـ اهداف و مقررات به انواع مختلفی تقسیم‌بندی می‌شود. در یک تقسیم بندی، بیمه به دو نوع کلی تقسیم می‌شود:

الف -بیمه های اجتماعی

ب -بیمه های بازرگانی

الف ـ بیمه های اجتماعی یا بیمه های اجباری به بیمه های ناشی از قانون نیز معروف هستند که درمورد کارگران و اقشار کم‌درآمد جامعه صدق پیدا می‌کند. قانون‌گذار برای اقشاری از جامعه که از یک سو نیروی تولیدی جامعه محسوب می‌شوند و ازسوی دیگر خود به فکر آینده و معیشت خود نیستند یا برای آینده خود نمی‌توانند برنامه مناسبی داشته باشند، دولت را موظف کرده درجهت حمایت از آن ها، بیمه های اجتماعی را برقرار کرده و این اقشار را زیر چتر این نوع بیمه ها قرار دهد.از مهمترین ویژگی این نوع بیمه ها می‌توان به پرداخت بخش اعظم حق بیمه توسط کارفرما و نیز محاسبه حق بیمه ‌بر اساس درصدی از حقوق و دستمزد مشمولین اشاره کرد (گارمزی و ماتسن^[۱۲]، ۲۰۱۰، ۴۰).

ب ـ بیمه های بازرگانی به بیمه های اختیاری نیز معروف هستند که در آن بیمه‌گذار به میل و اراده خود و به صورت آزادانه نسبت به تهیه انواع پوششهای آن اقدام می‌کند. در این نوع بیمه ها تعهد دوطرفه است. یعنی بیمه‌گر در ازاء دریافت حق بیمه از بیمه‌گذار، تأمین بیمه در اختیار وی قرار می‌دهد.در بیمه های بازرگانی محاسبه حق بیمه متناسب با خطر بیمه‌شده تعیین می‌گردد و کلاً از بیمه‌گذار اخذ می‌گردد. بیمه های بازرگانی به انواع مختلفی در طول زمان تقسیم‌بندی شده‌اند که به فراخور نیاز روز و تنوع خطر‌ها به کار گرفته شده‌اند نظیر:

بیمه های دریائی و غیردریائی

بیمه های اموال و اشخاص

بیمه های زندگی و غیرزندگی

بیمه های اشیاء ـ مسئولیت، زیان پولی و اشخاص

از بین انواع بیمه های بازرگانی بیمه مسئولیت، موضوع این مجموعه است که در ادامه به تشریح آن پرداخته می‌شود (گرین و کاراکی^[۱۳]، ۲۰۰۹، ۴۵).

۲-۱-۴بیمه مسئولیت

بیمه مسئولیت، بیمه‌ای است که مسئولیت مدنی بیمه‌گذار را در قبال اشخاص ثالث بیمه می‌کند. بنابر یک اصل حقوقی، هرکس مسئول زیان و خساراتی است که به جان و مال اشخاص دیگر وارد می‌کند.‌بنابرین‏ هرکس در اثر اشتباه، قصورموجبات بروز خسارات به دیگران را فراهم کند مسئول بوده و باید جبران نماید.در طول تاریخ روش های متنوعی برای جبران خسارت وجود داشته و به کار گفته می‌شده نظیر:

نظام انتقام و مجازات شخصی: که طی آن خانواده یا قبیله شخص زیان‌دیده از طریق اعمال خصمانه و به کارگیری خشونت درصدد جبران زیان برمی‌آمدند (گرین و کاراکی، ۲۰۰۹، ۱۴).

دوره دادگستری خصوصی: به تدریج با بروز اثرات سوء ناشی از نظام انتقام و مجازات شخصی این دوره در جامع شکل گرفت که ‌بر اساس آن ضمن حفظ روش مجازات خاطی توسط خانواده زیان‌دیده، تعیین مجازات و کیفر دادن دارای حدود و ضوابطی شد که توسط مرجع خاصی وضع می‌شد(گراس^[۱۴]، ۲۰۱۰، ۵۹).