نظریه یادگیری اجتماعی پرخاشگری:

این نظریه در طی سال های ۱۹۷۷-۱۹۷۳ توسط بندوراارائه شد و بر این اساس استوار بود که ناکامی منتهی به بروز رفتارهای پرخاشگرانه نمی شود ، بلکه پاسخ های پرخاشگرانه در حقیقت رفتارهای یادگرفته شده ای هستند که در طول زمان شکل گرفته و در نتیجه موقعیت های مشابه بروز می‌کند. با این حال اگر رفتارهای پرخاشگرانه به موقع کنترل و تعدیل نگردد، آنگاه خود پرخاشگری باعث بروز پرخاشگری می‌گردد. دیدگاه یادگیری اجتماعی معتقد است که عوامل محیطی، اکتساب و نگهداری رفتار پرخاشگرانه را کنترل می‌کند و آن را ذاتی و غریزی نمی داند. طبق این دیدگاه رفتارهای پرخاشگرانه معمولا در اثر مشاهده دیگران کسب می شود، به همین دلیل هم قابل آموزش هستند و هم قابل پیشگیری و کنترل(بندورا، ۱۹۸۳ نقل از میلر و لینام^[۹۹]، ۲۰۰۶). بندورا در تحقیقات خود نشان داد که پرخاشگری کاملا جنبه تقلیدی دارد و از راه مشاهده کسب می­ شود و احتمالا پایه ذاتی ندارد. رسانه های گروهی و به خصوص تلویزیون در عصر حاضر نقش مهمی در آموزش رفتارهای پرخاشگرانه دارند. از نظر بندورا یادگیری مشاهده ای و سرمشق گیری از دیگران، بخش مهمی از یادگیری های ما را تشکیل می‌دهند و ‌بنابرین‏، دلیلی وجود ندارد که نقش رسانه ها و تلویزیون را در شکل دهی رفتار پرخاشگرانه در انسان و به خصوص کودکان نادیده بگیریم. معلوم شده است که مشاهده صحنه های پرخاشگرانه، پرخاشگری تماشاگران را افزایش می‌دهد (کوین^[۱۰۰] و همکاران، ۲۰۰۸).

تماشای خشونت در فیلم ها می‌تواند رفتار پرخاشگرانه را از چند طریق افزایش دهد:

1. 1. تعلیم شیوه های پرخاشگرانه رفتار: کودکان رفتار سرمشق های پرخاشگر را عینا تقلید می‌کنند. ‌بنابرین‏ کودکان بدون آن که واقعا بخواهند پرخاشگری کنند، آن را بر اساس الگو انجام

1. 1. می‌دهند و با انجام آن و ملاحظه نتایج سودمند آنی، تمایل بیشتری به تکرار پرخاشگری پیدا می‌کنند.

1. 1. افزایش برانگیختگی: تماشای برنامه های خشونت آمیز تلویزیونی باعث برانگیختگی فیزیولوژیک بیشتر کودکان در مقایسه با برنامه های دیگر می شود.

1. 1. کاهش حساسیت نسبت به پرخاشگری: تماشای خشونت در ابتدا موجب برانگیختگی هیجانی کودکان می شود اما با تکرار آن، از شدت واکنش های هیجانی کاسته می شود.

1. کاهش قید و بندهای رفتار پرخاشگرانه: بسیاری از افراد تکانه های پرخاشگرانه خود را بازداری می‌کنند. این بازداری از طریق احساس گناه، ترس از انتقام و عدم تأیید دیگران و یا احتمال نتایج ناخوشایند برای پرخاشگری اعمال می شود. پژوهش ها نشان داده‌اند که تماشای رفتار پرخاشگرانه فرد دیگر این بازداری ها را سست می‌کند و احتمال بیشتری وجود دارد که فرد مشاهده کننده نیز به پرخاشگری روی آورد (اتکینسون، اتکینسون، اسمیت، بم و نولن- هوکسما،۱۳۸۶ ).

صورت بندی شناختی رفتاری از پرخاشگری:

صورت بندی شناختی رفتاری از پرخاشگری در پی ارائه دیدگاهی جامع و یکپارچه از تأثیر محرک ها و عوامل پیش گفته شده در بروز پرخاشگری است. در واقع سؤال اصلی آن است که ، چه چیز مشترکی در بین محرک هایی مانند درد، آلودگی، شلوغی، سر و صدا و موارد دیگر وجود دارد که باعث پرخاشگری افراد می شود؟ احتمالا پاسخ آن است که همه این موارد یک “تجربه ناخوشایند^[۱۰۱]” ایجاد می‌کنند. به بیان دقیق تر روانشناختی، این محرک ها به سطوح فزاینده عاطفه منفی منجر می‌شوند. برکوویتز (۱۹۹۳؛ نقل از شاپوری،۱۳۸۷) همه محرک های بیرونی و درونی خشم را به یک متغیر واسطه به نام عاطفه منفی منتهی می‌دانست. در این سطح، شناخت فقط برای تشخیص محرک به کار می رود. البته در این مرحله پرخاشگری برانگیخته نمی شود بلکه تمایلی در فرد به وجود می‌آید که این شرایط ناخوشایند پایان یابد. واکنش اولیه فرد ‌به این شرایط ناخوشایند پاسخ “گریز یا ستیز^[۱۰۲]” است. برکوویتز عنوان می­ کند که هر دو پاسخ همزمان برانگیخته می‌شوند، اما اینکه کدامیک در نهایت بروز می‌یابند به عواملی وابسته است. این عوامل عبارتند از: ۱- استعداد و آمادگی ژنتیکی فرد ۲- شرطی سازی های پیشین و تاریخچه یادگیری فرد و ۳- ارزیابی و شناخت جنبه­ های مختلف موقعیت که باعث تسهیل یا بازداری پرخاشگری می­شوند.

متغیرهای زیستی و ژنتیکی نقش مهمی در نوع واکنش فرد به عاطفه منفی و ظهور پرخاشگری ایفا می‌کنند. پژوهش ها از تأثیر سطوح هورمونی به خصوص تستوسترون بر پرخاشگری خبر داده‌اند(برمن^[۱۰۳]، گلاد^[۱۰۴] و تیلور^[۱۰۵]، ۱۹۹۳؛ نقل از شاپوری،۱۳۸۷). بعلاوه ، مطالعات ژنتیک رفتاری، برخی از اجزای ژنتیکی تمایل به رفتار پرخاشگرانه را آشکار کرده‌اند(مایلز^[۱۰۶] و کری^[۱۰۷]، ۱۹۹۷؛نقل از رافضی،۱۳۸۳). گفته می شود که این اجزای ژنتیکی می‌توانند نشانگر تمایل فرد به پاسخ های پرخاشگرانه ناهشیار و بلافاصله وی باشد. ‌بنابرین‏ این متغیرها در تمایل و آمادگی فرد در نشان دادن پاسخ ستیز یا گریز و نیز ظهور پرخاشگری دخالت می‌کنند.