این متغیر از طریق نسبت میزان سود تقسیم شده به سود خالص محاسبه می­ شود.
۵-۱. میزان دارایی­ های مشهود
این متغیر از طریق نسبت جمع اموال، ماشین­آلات و تجهیزات به جمع دارایی­ ها محاسبه می­ شود.
۶-۱. نوسان سود
این متغیر از طریق انحراف معیار نسبت سود قبل از بهره و مالیات به جمع دارایی­ ها در طول دوره تحقیق اندازه ­گیری می­ شود.
۷-۱. نوسان بازده سهام
این متغیر عبارتست از ریسک بازده سهام شرکت که با بهره گرفتن از انحراف معیار سالانه بازده ماهیانه سهام طی سال مالی اندازه ­گیری می­ شود. منظور از بازده، مجموعه مزایایی است که در طول دوره (ماه) به سهام تعلق می­گیرد، و نسبت به قیمت ابتدای هر دوره محاسبه می­گردد. بازده سرمایه ­گذاری در سهام عادی در این تحقیق و در یک دوره معین با توجه به قیمت­های اول و آخر دوره و منافع حاصل از مالکیت و افزایش سرمایه شرکت و از رابطه زیر محاسبه گردیده است (راعی، ۱۳۸۳).
که در آن :
: نشان دهنده بازده سهام i در دوره t ، : قیمت سهام i در دوره t، : سود تقسیمی سهام i در دوره t، M: آورده نقدی صاحبان سهام و : نسبت افزایش سرمایه شرکت i در دوره t می­باشد.
۸-۱. گردش سهام
میانگین سالانه نسبت حجم معاملات ماهانه به جمع سهام صادر شده.
۹-۱. میزان رقابت در بازار محصولات هر صنعت
یکی دیگر از متغیرهای مستقل تحقیق، میزان رقابت در بازار محصولات صنعت می­باشد، برای اندازه ­گیری این متغیر از شاخص تمرکز هرفیندال (HHI) استفاده می­ شود. شاخص تمرکز هرفیندال (شاخص HHI) میزان رقابت بین شرکت­های حاضر در یک صنعت را نشان می­دهد. چنانچه تعداد شرکت­های حاضر در صنعت، متعدد و هر شرکت سهم کوچکی در بازار محصولات آن صنعت داشته باشد، گفته می­ شود که آن صنعت دارای رقابت شدیدی در بازار محصولات است. بنابراین هر چه شاخص H کوچکتر باشد نشان دهنده وجود شرکت­های رقیب متعدد و نشان دهنده وجود رقابت شدیدتری در بازار محصولات صنعت مورد نظر است. هر چه این شاخص بزرگتر باشد نشان دهنده آن است که تعداد شرکت­های کمی بر بازار محصولات آن صنعت حکم­فرما بوده و رقابت اندکی وجود دارد. شاخص مذکور به شرح زیر اندازه ­گیری می­ شود.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

که در آن :
: سهم بازار شرکت i در صنعت j و در سال مالی t می­باشد. سهم بازار شرکت در هر سال از تقسیم فروش خالص شرکت بر فروش خالص صنعتی که شرکت در آن فعالیت می­ کند، حاصل می­ شود.
از آنجا که بر اساس دسته­بندی بورس تهران، شرکت های موجود در یک صنعت الزاما فعالیت مشابهی را انجام نمی­دهند، برای اینکه یک معیار سنجش معنادار از رقابت بازار محصول ارائه شود، به جای صنعت از طبقه صنعت استفاده می­ شود و شاخص مزبور برای طبقات صنعتی که حداقل دارای ۱۰ شرکت فعال باشند محاسبه می­گردد.

بیان مدل تحقیق
در این تحقیق ابتدا آمار توصیفی متغیرهای تحقیق مورد بررسی و تحلیل قرار خواهد گرفت. برای آزمون فرضیات تحقیق نخست با بهره گرفتن از آمار توصیفی متغیرهای تحقیق، شرکت­های نمونه را بر اساس هر یک از متغیرهای مستقل تحقیق به گروه ­های چهارگانه (بر اساس چارک­ متغیرها) تقسیم ­بندی کرده و سپس با بهره گرفتن از آزمون مقایسه میانگین، به مقایسه میانگین هموارسازی سود تقسیمی در میان گروه ­های مختلف پرداخته می­ شود (جاواخادزه، ۲۰۱۳). سپس با بهره گرفتن از مدل­های رگرسیونی چندگانه زیر مجدداً فرضیات تحقیق مورد آزمون قرار خواهد گرفت تا مبنای منطقی جهت اظهار نظر در خصوص تایید یا رد فرضیات تحقیق فراهم آید (جاواخادزه، ۲۰۱۳).
در مدل­های فوق:
: معیار سنجش هموارسازی سود تقسیمی است که بر اساس مدل­های لاینتنر (۱۹۵۶) و لیری و میشلی (۲۰۱۱) اندازه ­گیری می­ شود. لازم به ذکر است که هر یک از مدل­های یاد شده به ترتیب با هر یک از این معیارها مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت.
: نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری شرکت
: میزان وجوه نقد نگهداری شده که از طریق نسبت وجوه نقد به جمع دارایی­ ها، تعریف عملیاتی می­ شود.
: سطح تقسیم سود شرکت است و بر اساس نسبت سود تقسیمی به سود خالص مورد اندازه ­گیری قرار می­گیرد.
: جریانات نقد آزاد که از طریق نسبت سود عملیاتی به جمع دارایی­ ها محاسبه می­ شود.
: نسبت دارایی­ های مشهود (اموال، ماشین­آلات و تجهیزات) به جمع دارایی­ ها
: نوسان در سود شرکت است که بر اساس انحراف معیار سود قبل از بهره و مالیات شرکت در دوره تحقیق، تعریف عملیاتی می­ شود.
: این متغیر که بیانگر میزان نوسان در بازده سهام شرکت است بر اساس انحراف معیار سالانه بازده ماهانه سهام اندازه ­گیری می­ شود.
: این متغیر بیانگر گردش سهام شرکت طی سال است که بر اساس میانگین سالانه نسبت حجم معاملات ماهانه به جمع سهام صادر شده، مورد سنجش قرار می­گیرد.
: این متغیر که نشان دهنده سن شرکت می­باشد از طریق لگاریتم طبیعی تعداد سال­های پذیرش شرکت در بورس اوراق بهادار تهران اندازه ­گیری می­ شود.
: اندازه شرکت که از طریق لگاریتم طبیعی جمع دارایی­ های شرکت در پایان دوره مورد اندازه ­گیری قرار می­گیرد.
: شاخص اندازه ­گیری سطح رقابت در هر صنعت است که بر اساس شاخص تمرکز هرفیندال محاسبه می­ شود، هرچه مقدار این شاخص کوچکتر باشد نشان دهنده سطح رقابت بالاتری در آن صنعت است.
: این متغیر که نشان دهنده نوسان در بازده سهام هر صنعت است از طریق انحراف معیار سالانه بازده ماهانه شرکت­های حاضر در هر صنعت محاسبه می­گردد.
از آنجائی که از دو مدل (معیار) برای سنجش هموارسازی سود تقسیمی استفاده می­ شود، مدل­های تحقیق بر اساس هر یک از معیارهای سنجش هموارسازی سود تقسیمی مورد ارزیابی قرار می­گیرند. لازم به ذکر است که از مدل اول جهت آزمون ۴ فرضیه نخست تحقیق و از مدل دوم برای آزمون فرضیه ­های پنجم و ششم تحقیق استفاده خواهد شد.
۳-۱۰- روش تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیات
در این تحقیق برای آزمون فرضیه ها از مدل رگرسیون خطی چند متغیره استفاده شده است. روش آماری مورد استفاده در این تحقیق روش داده های پانل می باشد. در ادامه ابتدا روش داده های پانل و آزمونهای مربوط به آن تشریح می گردد. سپس آزمون های مربوط به معنی دار بودن کل مدل و معنی دار بودن متغیرهای مستقل توضیح داده می شود. در آخر نیز پس از تشریح آزمون های مربوط به مفروضات رگرسیون کلاسیک، نحوه تصمیم گیری در مورد رد یا پذیرش فرضیه های تحقیق بیان می گردد. لازم به ذکر است در این مطالعه برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارهای Eviews بهره گرفته شده است.
۳-۱۰-۱- روش داده های پانل
مدل ها از لحاظ استفاده از اطلاعات آماری به سه گروه تقسیم می شوند. برخی از مدل ها با بهره گرفتن از «اطلاعات سری زمانی^[۳۷]» یا به عبارتی طی دوره نسبتاً طولانی چند ساله برآورد می شوند.
بعضی دیگر از مدل ها بر اساس «داده های مقطعی^[۳۸]» برآورد می شوند یعنی متغیرها در یک دوره زمانی معین مثلاً یک هفته، یک ماه یا یک سال در واحدهای مختلف بررسی می شوند.
روش سوم برآورد مدل، که در این تحقیق نیز مورد استفاده قرار گرفته است ، برآورد بر اساس «داده های پانل^[۳۹]» است. در این روش یک سری واحدهای مقطعی (مثلاً شرکت ها) در طی چند سال مورد توجه قرار می گیرند. با کمک این روش که در مطالعات سال های اخیر نیز زیاد استفاده شده است تعداد مشاهدات تا حد مطلوب افزایش می یابد. با توجه به اینکه مشاهده های ادغام شده باعث تغییرپذیری بالاتر، هم خطی چندگانه کمتر میان متغیرهای توضیحی، درجه آزادی بیشتر و کارآیی بالاتر تخمین کننده ها می شود، مطالعات پانل نسبت به مطالعات مقطعی و سری زمانی دارای مزیت است (بالتاجی^[۴۰]، ۱۹۹۵، ص ۶-۳). در حالت کلی مدل زیر نشان دهنده یک مدل با داده های پانل می باشد:

که در آن نشانگر واحدهای مقطعی (مثلا شرکت ها) و نشانگر زمان است. متغیر وابسته را برای امین واحد مقطعی در سال نشان می دهد و نیز امین متغیر مستقل غیرتصادفی برای برای امین واحد مقطعی در سال ام است. جمله اخلال بوده و فرض می شود دارای میانگین صفر ( ) و واریانس ثابت ( ) است.
پارامترهای مدل می باشد که واکنش متغیر مستقل نسبت به تغییرات امین متغیر مستقل در امین مقطع و امین زمان را اندازه گیری می کند. برای برآورد مدل بر اساس داده های پانل روش های مختلفی همچون روش اثرات ثابت^[۴۱] و روش اثرات تصادفی^[۴۲] وجود دارد که بر حسب مورد، کاربرد خواهند داشت.
۳-۱۰-۱-۱- روش اثراث ثابت
در روش اثرات ثابت فرض بر این است که ضرایب مربوط به متغیرها (شیب ها) ثابت هستند و اختلافات بین واحدها را می توان به صورت تفاوت عرض از مبداء نشان داد. برای برآورد روش اثرات ثابت از مدل حداقل مربعات متغیر مجازی^[۴۳] (LSDV) استفاده می شود. مدل اخیر یک مدل رگرسیونی کلاسیک بوده و هیچ شرط جدیدی برای تجزیه و تحلیل آن لازم نیست و از طریق روش حداقل مربعات معمولی^[۴۴] قابل برآورد می باشد.
۳-۱۰-۱-۲- روش اثرات تصادفی
مدل های اثرات ثابت تنها درصورتی منطقی خواهد بود که ما اطمینان داشته باشیم که اختلاف بین مقاطع را می توان به صورت انتقال تابع رگرسیون نشان داد، در حالیکه ما همیشه از وجود این موضوع مطمئن نیستیم. برای رفع این مشکل روشی پیشنهاد شده است که به مدل اجزاء خطا^[۴۵] یا اثرات تصادفی معروف است. این روش فرض می کند که جزء ثابت مشخص کننده مقاطع مختلف به صورت تصادفی بین واحدها و مقاطع توزیع شده است. با توجه به اینکه در این حالت واریانس های مربوط به مقاطع مختلف با هم یکسان نیستند لذا مدل دچار ناهمسانی واریانس بوده و از روش حداقل مربعات تعمیم یافته^[۴۶] (GLS) جهت برآورد مدل استفاده می شود.
۳-۱۰-۱-۳- آزمون چاو^[۴۷] یا F مقید
در بررسی داده های مقطعی و سری های زمانی، اگر ضرایب اثرات مقطعی و اثرات زمانی معنی دار نشود، می توان داده ها را با یکدیگر ترکیب کرده و به وسیله یک رگرسیون حداقل مربعات معمولی تخمین بزنیم. از آنجایی که در اکثر داده های ترکیبی اغلب ضرایب مقاطع یا سری های زمانی معنی دار هستند این مدل که به مدل رگرسیون ترکیب شده^[۴۸] معروف است کمتر مورد استفاده قرار می گیرد (یافی^[۴۹]، ۲۰۰۳). لذا برای اینکه بتوان مشخص نمود که آیا داده های پانل جهت برآورد تابع مورد نظر کارآمدتر خواهد بود یا نه، فرضیه ای را آزمون می کنیم که در آن کلیه عبارات ثابت برآوردی با یکدیگر برابر هستند.