تحقیقات بسیاری در رابطه با کارایی عناصر دیداری، به ویژه گرافیک^[۱] در فرایند آموزشی انجام شده است که اکثریت قریب به اتفاق آن ها به نتایج مثبت دست یافته اند. لی و همکاران^[۲] (۲۰۰۲) به بررسی پژوهش‌های انجـام شده در این زمینه پرداختـه‌اند و با استناد به تحقـیـقات گـلنبرگ و لانگستون^[۳] (۱۹۹۲)، گلنبرگ و کرولی^[۴] (۱۹۹۲) و … خاطر نشان می‌سازند که استفاده از تصاویر در آموزش تأثیرات مثبتی بر یادگیری فراگیران داشته است. از طرف دیگر نیز بسیاری از صاحب نظرانی که در زمینه مشکلات یادگیری، تحقیقاتی را انجام داده‌اند، پیشنهاد کرده‌اند که برای قابل فهم‌‌تر نمودن محتوا بهتر است از عناصر گرافیکی استفاده کرد (کازین^[۵]، ۱۹۸۹). هرام^[۶] (۱۹۸۲ به نقل از کازین، ۱۹۸۹) دریافت که استفاده از گرافیک برای عینیت بخشیدن به اطلاعات متنی، یادگیری فراگیران را افزایش داده است. در جایی دیگر نیز استوکز^[۷] (۲۰۰۱) به مرور تاریخی تاثیر عناصر دیـداری بـر فـراینـد تدریس و تـعلیـم می‌پردازد. وی در این مـرور تاریخـی به نقـل از ارسطـو بیـان می‌کنـد: ” تفکر بدون تصاویر غیر ممکن است”.

پژوهش‌های قبل از دهه ۱۹۹۰ عمدتاًً مزایای طراحی گرافیک را مستند نموده‌اند، ولی در فراهم کرده چارچوبی نظری برای تشریح این که چگونه گرافیک برای یادگیرندگان مفید است شکست خورده‌اند (ویکیری^[۸]، ۲۰۰۲).

پژوهش‌های پس از دهه ۱۹۹۰، بر اهمیت استفاده از نشانه ها و تصاویر در جایگزینی و پرمحتوا کردن علایم محدود الفبایی در کتاب‌های درسی تأکید کرده‌اند. پژوهشگران با تأکید بر نظریه های مختلف روان‌شناسی نظیر نظریه پردازش اطلاعات^[۹] (اتیکینسون و شیفرین^[۱۰]، ۱۹۶۸)، رمزگردانی دوگانه^[۱۱] (پاویو^[۱۲]، ۱۹۹۰)، ادراک دیداری^[۱۳] (باری و رانیان^[۱۴]، ۱۹۹۵) و چندرسانه‌ای‌ها^[۱۵] (مایر^[۱۶]، ۲۰۰۳) به اهمیت طراحی گرافیک کتاب‌های درسی گواهی داده‌اند.

دولی و همکاران^[۱۷] (۲۰۰۵) ضمن تأکید بر نقش تصویر و اهمیت طراحی گرافیک، معتقدند طراحی گرافیک باید تنها یک هدف را دنبال کند و آن عرضه اطلاعات پیچیده به شیوه‌ای قابل فهم و یادگیری است. طراح گرافیک برای القای مطالب با بهره گرفتن از توانایی‌ها و مهارت‌هایش و به کمک ارتباط تصویری، با مخاطبان خود، از هر گروه سن، رابطه برقرار می‌کند و با آنان سخن می‌گوید و علاوه بر زیبایی‌های دیداری، حرکت آموزشی و انتقال فرهنگ و مطالب را انجام می‌دهد. او می‌تواند د ر ارائه مطالب سنگین و پیچیده درسی نقش مهمی داشته باشد و با فراهم سازی طرح‌های واقعی، ساده و گویا، جزئیات را به تصویر بکشد و فهم و درک مطلب را آسان کند؛ به گونه‌ای نکته های مبهم و سؤال برانگیز را کاهش دهد و به امر آموزش کمک نماید‌‌ (ملک‌افضلی، ۱۳۷۸).

کپس^[۱۸] (۱۳۶۸) اعتقاد دارد یک طراح گرافیک خلاق دارای سه وظیفه اصلی است:

۱٫ یادگیری و به کارگیری قوانین سازمان دهی تجسمی.

۲٫به حساب آوردن تجربه های فضایی معاصر برای آموزش و به کارگیری بازنمایی‌های دیداری وقایع زمانی‌‌ فضایی معاصر.

۳٫ آزادسازی ذخیره های خلاق و سازمان‌دهی آن ها در زبان‌های پویا، یعنی رشد دادن به پیکرنگاری پویای معاصر.

وظیفه طراح گرافیک خلاق این است که افراد را مجبور نماید تا نگاه کنند و بعد آنان را مجبور کند تا بخوانند و بفهمند. او برای این منظور از کلمه ها، تصاویر، رنگ‌ها و شکلها استفاده می‌کند.

با توجه ‌به این گفته ها می‌توان بیان کرد تصاویر و به عبارت دیگر مصورسازی^[۱۹] یا همان تصویرگری^[۲۰] نقش مهم و بسزایی در یادگیری مطالب که در قالب متن آمده اند، دارند. استفاده از تصاویر داری معیار و اصولی است که در صورت رعایت نکردن این اصول حتی با وجود تصاویر متعدد مطالب به خوبی برای یادگیرنده قابل فهم نیست. در این پژوهش محقق به دنبال بررسی روش‌های به کارگیری این اصول در مصورسازی گرافیکی به منظور طراحی وب سایت‌های آموزشی و به طور اخص وب سایت‌های مدارس هوشمند می‌باشد.

۱-۳: اهمیت و ضرورت پژوهش:

مصورسازی یکی از راهبردهای مهمی است که می‌توان با تکیه بر آن به کیفیت شناخت اطلاعات افزود. هدف از توسعه روش‌ها و کاربردهای مصورسازی، تامین شرایط مناسب برای بازیابی اطلاعات و ارائه بازنمون بهتر برای درک مطلوب فقره‌های اطلاعاتی است. با مطالعه شرایط، ویژگی‌ها، و امکاناتی که در به کارگیری مصورسازی داده و اطلاعات وجود دارد، می‌توان به میزان زیادی از فواید آن در بهینه سازی راهبردهای جست‌و‌جو بهره گرفت. در واقع هر دو راهبرد مصورسازی داده و اطلاعات زمینه مناسبی برای استفاده بهتر از ابزارهایی فراهم می‌کند که به بازیابی مناسب فقره‌های اطلاعاتی مورد نیاز منجر می‌شود. از زمره هدف‌هایی که در مطالعه کاربردهای مصورسازی داده و اطلاعات وجود دارد آن است که ‌با شناخت ساختار هر یک می‌توان از ظرفیت متناسب آن‌ ها در طراحی رابط کاربر بهره گرفت و برای هدایت نگاره‌های تصویری در رابط کاربر گرافیکی از آن استفاده کرد. همچنین مصورسازی کاربرد مؤثری درزمان دستیابی به اطلاعات بازیابی شده در کاوش اطلاعات دارد. بر این اساس می‌توان باتکیه بر نمایش گرهای مصور در رابط کابر، میزان ربط میان اطلاعات بازیابی شده و پرس و جوی ارائه شده را بررسی کرده و ارتباط موضوعی آن‌ ها را شناسایی کرد و از این طریق کیفیت بازیابی اطلاعات و بر طرف ساختن نیاز اطلاعاتی کاربر را پشتیبانی کرد (درودی وسلیمانی نژاد، ۱۳۸۸؛ ص ۷)‌‌

داندیس بر این مبنا نتیجه می‌گیرد که کل اطلاعات به صورت تصویر دریافت می‌شوند. او اطلاعات دیداری را به سه دسته کاملاً متمایز تقسیم می‌کند:

اول، اطلاعات دیداری که به صورت سیستم نمادها یا صور رمز گوناگون هستند (زبان نوشتاری).

دوم، اطلاعات دیداری که حالت بازنمایی یا شبیه سازی از محیط خارج دارند که در تصویرها ظاهر می‌شوند.

سوم، آنهایی که انتزاعی‌اند و در واقع هر نوع تصویری از این جنبه انتزاعی برخوردار است.

طراحی دیداری متن در صفحه اهمیت زیادی در ساخت یک کتاب درسی مناسب دارد. زبان نوشتاری بر ارائه اطلاعات دیداری به صورت سیستم نمادها یا صور رمز گوناگون می‌پردازد. مک لوهان^[۲۱] (۱۹۶۲) ادعا می‌کند که پس از ابداع چاپ جنبه دیداری یا نوشتاری ساخت جمله ها از جنبه سمعی یا شنیداری آن‌ ها مهم‌تر گردید. ‌بنابرین‏ یکی از مسائل مهم در طراحی گرافیکی پرداختن به تایپوگرافی^[۲۲] است که در آن به مواردی نظیر شکل حروف، فاصله‌گذاری، طول سطر و آرایش صفحه اشاره می‌شود.

۱-۴: اهداف پژوهش:

۱-۴-۱: هدف کلی:

1. بررسی روش‌های مصورسازی گرافیکی در وب سایت مدارس هوشمند.

۱-۴-۲: اهداف فرعی:

۱ – بررسی وضعیت اصول مصورسازی گرافیکی در وب سایت مدارس هوشمند.

1. مقایسه وضعیت اصول مصورسازی گرافیکی وب سایت مدارس هوشمند با استاندارد مشخص شده.

۱-۵: سؤال‌های پژوهش:

۱ – وضعیت کلی اصول مصورسازی گرافیکی در وب سایت مدارس هوشمند چگونه است؟

۲ – اصول مصورسازی گرافیکی مدارس هوشمند تا چه اندازه از استاندارد به دست آمده فاصله دارد؟

۱-۶: تعاریف مفهومی و عملیاتی

۱-۶-۱: تعاریف مفهومی: