هوش هیجانی نوعی از هوش غیر شناختی است که شامل مجموع های از توانایی ها و مهارت های هیجانی واجتماعی می شود و این مهارت ها، توانایی موفقیت فرد را در مقابله با فشارها و اقتضاهای محیطی افزایش می‌دهد(بار-ان،۱۹۹۹).

۲-۲-۲-۶٫ ابعاد هوش هیجانی

جان مایر و پیترسالووی ابعاد چهارگانه هوش هیجانی را به شرح زیر بیان کرده‌اند(بار-ان،۲۰۰۰).

۲-۲-۲-۶-۱٫ خودآگاهی:

ضروری ترین توانایی مرتبط با هوش هیجانی این است که فرد از هیجانات و احساسات خود آگاه باشد. توانایی خودآگاهی به افراد اجازه می‌دهد تا نقاط قوت و محدودیت های خود را بشناسند و به ارزش خود اعتماد پیدا کنند. مدیران و رهبران خودآگاه برای آزمون دقیق روحیات خود از خودآگاهی استفاده کرده و به طور شهودی، از راه درک مستقیم می دانند که چگونه دیگران را تحت تأثیر قرار دهند.

۲-۲-۲-۶-۲٫ آگاهی اجتماعی:

شامل توانایی مهم همدلی و بینش سازمانی است. مدیرانی که دارای آگاهی اجتماعی هستند؛ هیجانات، عواطف و احساسات دیگران را بیشتر عملی می‌سازند تا این که آن ها را حس کنند. آنان نشان می‌دهند که مراقب اوضاع بوده و همچنین در زمینه شناخت روند سیاست های اداری تخصص دارند. ‌بنابرین‏ ،رهبران برخوردار از آگاهی اجتماعی دقیقاً می دانند که گفتار و کردارشان بر دیگران تأثیر می‌گذارد و آن قدر حساسیت دارند که اگر کلام و رفتارشان تأثیر منفی داشته باشد، آن را تغییر دهند.

۲-۲-۲-۶-۳٫ مدیریت روابط:

توانایی مرتبط با هوش هیجانی شامل توانایی برقراری ارتباطات و مراودات آشکار و قانع کننده، فرونشاندن اختلافات و ایجاد پیوندهای قوی بین افراد است. رهبرانی که از توانایی مدیریت روابط برخوردارند، از این مهارت در جهت گسترش شور و اشتیاق خود و حل اختلافات از طریق مزاح و شوخی و ابراز مهربانی استفاده می‌کنند. رهبری توأم با برخورداری از توانایی مدیریت روابط اگر چه کارآمد است، کاربرد محدودی دارد.

۲-۲-۲-۶-۴٫ خودکنترلی:

عبارت است از توانایی کنترل هیجانات، عواطف، رفتار صادقانه و درست به شیوه های معتبر و تطبیق پذیر. رهبران خودکنترل اجازه نمی دهند بدخلقی هایی به صورت گاه و بی گاه در طول روز از آنان سر بزند. آنان از توانایی خودکنترلی ‌به این منظور استفاده می‌کنند که بدخلقی و روحیه بد را به محیط کاری و اداره نکشانند و یا منشأ و علت بروز آن را به شیوه ای منطقی برای مردم توضیح دهند. ‌بنابرین‏ ،آنان می دانند که منشأ این بدخلقی ها کجاست و چه مدت ممکن است به طول انجامد.

جردن^[۷۴] و هارتل^[۷۵](۲۰۰۲)، ابعاد هوش هیجانی در محیط کار را به صورت الگو یا مدل نشان می‌دهند. در این الگو بر اساس ابعاد مایر و سالووی، شاخص های فرعی تر تبیین شده و ارتباط آن ها با هوش هیجانی مرتبط با خود ودیگران که تشکیل دهنده هوش هیجانی در محیط کار می‌باشد، بیان شده است.

۲-۲-۲-۷٫ دیدگاه های هوش هیجانی

در حال حاضر دو دیدگاه عمده در زمینه ی هوش هیجانی مطرح است که تعاریف و مدل های هوش هیجانی در حوزه ی این دو دیدگاه ضابطه بندی شده اند. این دیدگاه ها عبارتند از:

1. 1. دیدگاه اولیه از هوش هیجانی که آن را به عنوان نوعی از هوش تعریف می‌کند، مبتنی بر مهارت هایی است که در برگیرنده عاطفه و هیجان می‌باشد.

1. دیدگاه دوم که به دیدگاه مختلط مشهور است، هوش هیجانی را با دیگر توانمندی ها و ویژگی های شخصیتی مانند انگیزش و حالت های هشیاری و … ترکیب می‌کند (مایر، ۲۰۰۱).

۲-۲-۲-۷-۱٫ دیدگاه توانمندی (پردازش اطلاعات)

اصطلاح هوش هیجانی برای اولین بار از سوی سالوی و مایر در سال ۱۹۹۰ به عنوان شکلی از هوش اجتماعی

مطرح شد. الگوی اولیه آن ها از هوش هیجانی شامل سه حیطه یا گستره از توانایی ها می شد که عبارت بودند از:

1. ارزیابی و ابراز هیجان:

ارزیابی و بیان هیجان در خود توسط دو بعد کلامی و غیرکلامی تعیین گردیده و همچنین ارزیابی هیجان در دیگران توسط ابعاد فرعی ادراک غیرکلامی و همدلی مشخص می شود.

1. تنظیم هیجان در خود و دیگران:

تنظیم هیجان در خود ‌به این معنا است که فرد تجربه فراخلقی، کنترل، ارزیابی و عمل به خلق خویش را دارد و تنظیم هیجان در دیگران ‌به این معنا است که فرد تعامل مؤثر با سایرین دارد (برای مثال آرام کردن هیجاناتی که دیگران را دچار مشکل می‌کند).

1. استفاده از هیجان:

منظور استفاده از اطلاعات هیجانی در تفکر، عمل و حل مسئله است.

۲-۲-۲-۷-۲٫ دیدگاه مختلط:

هوش هیجانی از سوی بعضی از پژوهشگران برای توصیف توانایی هایی به کار رفته که برخی از جنبه‌های شخصیت را نشان می‌دهند. مایر و سالوی و کاروسو (۱۹۹۷)، مدل توانمندی را از مدل مختلط هوش هیجانی متمایزکردند. مدل مختلط شامل طیف وسیعی از متغیرهای شخصیتی است که در تضاد با مدل توانمندی مایر و سالوی بوده و کاملاً شناختی می‌باشد. یک وجه کاملاً متفاوت این دو مدل، تفاوت میا

ن مفهوم”صفت” و “پردازش اطلاعات” هوش هیجانی است. این وجه تمایز در دیدگاه های مختلف سنجش و تعاریف عملیاتی که از سوی نظریه پردازان مدل مختلط و توانمندی بیان شده نیز نمایان است. مفهوم “صفت” هوش هیجانی با شاخص های بین موقعیتی رفتار نظیر همدلی، جرئت و خوش بینی ارتباط دارد؛ در حالی که مفهوم”پردازش اطلاعات” مربوط به توانایی هایی نظیر توانایی تشخیص و ابراز هیجان می‌باشد. مفهوم”صفت” ریشه در چارچوب شخصیتی دارد که از طریق پرسشنامه های خودسنجی که رفتار خاصی را می سنجند، اندازه گیری می شود (بار آن، ۱۹۹۷ ؛ سالوی، مایر،۱۹۹۰).

این دیدگاه در بررسی هوش هیجانی تحت الشعاع متغیرهای شخصیتی نظیر همدلی و تکانشی بودن و نیز ساختارهایی که همبستگی بالقوه با آن ها دارند مانند انگیزش، خودآگاهی و امیدواری قرار می‌گیرد؛ در حالی که دیدگاه” پردازش اطلاعات” بیشتر بر بخش های سازنده هوش هیجانی و رابطه آن با هوش سنتی متمرکز می‌باشد (بار آن و پارکر، ۲۰۰۰).

۲-۲-۲-۸٫ مدل های هوش هیجانی

۲-۲-۲-۸-۱٫ مدل توانایی هوش هیجانی سالووی و مایر

پیتر سالووی و جان مایر اولین کسانی بودند که واژه هوش هیجانی را در سال ۱۹۹۰ ابداع کردند . از آن زمان بر روی اهمیت این سازه تحقیق هایی انجام شد. نظریه هوش هیجانی، ایده های کلیدی مربوط به هوش و هیجان را با هم ترکیب ‌کرده‌است. از نظریه هوش این ایده برداشت می شود که هوش شامل توانایی انجام استدلال انتزاعی است (مایر و سالووی و کاروسو، ۲۰۰۲).

تصور مایر و سالووی از هوش هیجانی پایه ای برای مدل های هوش می‌باشد. از این روست که برای تعریف هوش هیجانی در محدوده معیارهای استاندارد برای یک هوش جدید، رقابت هایی وجود دارد (مایر و همکاران،۲۰۰۳).

1. احساس تنفر از خویشتن^[۳۷]

به نظر سیمن این جنبه از بیگانگی هم‌چنان که در کار مارکس نیز وجود دارد، به عنوان فقدان معنای ذاتی یا پاداش در کار است. در این‌جا، شخص فاقد خشنودی‌های به طور ذاتی با معنا در کارش می‌باشد (خواجه­نوری، ۱۳۷۶: ۷۰). به عبارتی منظور سیمن از این مفهوم، برخی از شرایطِ آرمانِ اجتماعی انسان است که فرد از آن­ها بیگانه می­ شود. کودک یاد ‌می‌گیرد که هرچه در شخصیت اوست، یا هرچه دارد، استعداد، اسم و رسمی که به ارث برده است، هر کاری که انجام می­دهد جز برای جلب توجه دیگران هیچ ارزش دیگری ندارد. سیمن در اینجا به آن جنبۀ ازخودبیگانگی توجه دارد که عموماً به صورت از دست دادن معنای درونی یا غرور در کار مشخص می­ شود. وی یکی از شیوه ­های سنجش این نوع از خودبیگانگی را میزان وابستگی رفتاری معین به پاداش­های قابل پیش ­بینی در آینده می­داند. یعنی پاداش­هایی که در بیرون از خودِ فعالیت وجود دارد. به عنوان مثال سیمن کارگری را که فقط برای حقوق کار می­ کند و یا خانمی که فقط برای از سر خود باز کردن آشپزی می­ کند نمونه ­هایی از تنفر از خویشتن می­داند. در مجموع، سیمن، فردی را که تنفر از خویشتن دارد را فردی می­داند که ناتوان از فعالیتِ خودپاداشی است (سیمن، ۱۹۵۹: ۷۹۰).

فروم^[۳۸] با تأسی از ملوین سیمن، بیش از هر روان‌شناس اجتماعی دیگر در تفسیر و تحلیل مفهوم بیگانگی کوشیده است. فروم معتقد است که سرمایه هایی که در اقتصادهای وسیع تمرکز ‌یافته‌اند با تقسیم کار به صورت کنونی نوعی سازمان کار ایجاد می‌کنند که در آن آدمی فردیت خود را از دست می‌دهد و به یک مهره قابل تعویض تبدیل می‌شود. نتیجتاً انسانِ امروز، با خودش، با همنوعانش و یا با طبیعت بیگانه شده است. او به کالا مبدل گشته است؛ نیروی زندگی خود را نوعی سرمایه‌گذاری می‌داند که باید تحت شرایط بازار، حداکثر سود را برایش تحصیل کند. روابط انسان‌ها اساساً همانند روابط آدمک‌های مصنوعی از‌خودبیگانه است و هر کس ایمنی خود را بر نزدیکی به جمع و همرنگ شدن با آن، در عقیده و عمل و احساس مبتنی می‌سازد (کرایب، ۱۳۸۱: ۱۴۵-۱۴۶).

فروم منشاء و ریشه خرابکاری را در ناهمسازی انسان و نیازهایش با ساختارها و نهادهای مسلّط جامعه سرمایه‌داری می‌داند و معتقد است، که نظام اجتماعی با ارزش‌های فرهنگی و قواعد رفتار هنجارهای پذیرفته شده، پایه و مایه رفتارهای ضد اجتماعی هستند و از این رو، مسأله اساسی در نظامات طبقاتی و سرمایه‌داری در سلطه هنجارهایی است، که با نیازهای آدمی در ستیزند، هنجارهایی که از فرهنگ طبقه توانمند و زورآور سرچشمه می‌گیرند و هر گونه انحرافی از آن‌ ها را به شدت مجازات می‌کنند (محسنی تبریزی، ۱۳۸۳: ۱۴۷). به طور کلی، فروم در کتاب “جامعۀ سالم” بیگانگی را این‌گونه تعریف می‌کند: بیگانگی، حالتی است که در آن شخص خود را غریبه‌ای حس می‌کند؛ یا بهتر بگوییم از‌خود‌بیگانه می‌شود. دیگر خود را مرکز عالم به حساب نمی‌آورد و خالق اعمال خود نیست بلکه اعمال و نتایج آن حاکم بر وی هستند و از آن اطاعت می‌کند و یا حتی آن‌را ستایش می­ کند. شخصِ مبتلا به پدیده بیگانگی نه با خود و نه با سایرین تماس ندارد. مردمی را که دارای حس مشترک و عقل سلیم باشند دوست دارد؛ بدون آن‌که با خود یا جهانِ خارج از تولید، همبستگی داشته باشد (فروم، ۱۳۶۸: ۱۴۷).

۲-۱-۳٫ نظریۀ ساترلند (فراوانی معاشرت یا یادگیری افتراقی)

تداوم و گسترش اندیشۀ [بی­سازمانی اجتماعی] با تأثیر‌پذیری از مکتب کنش متقابل نمادین، توسط ساترلند^[۳۹] و دانشجویانش بویژه کرسی^[۴۰] در دهه های ۱۹۳۰ و ۱۹۴۰ انجام می‌گیرد. ‌بنابرین‏ ساترلند در نظریۀ فراوانی معاشرت^[۴۱] کوشش می‌کند، تا نشان دهد که بزهکاری از طریق انتقال فرهنگی در گروه‌های اجتماعی واقع می‌گردد.

ساترلند در زمینۀ رفتار مجرمانه ۹ قضیه دارد که به شرح زیر است:

1. 1. رفتار مجرمانه آموخته می‌شود و این بدان معنی است، که رفتار مجرمانه، ارثی نیست. همچنین شخصی که قبلاً در زمینۀ جرم آموزشی ندیده، مبدع رفتار مجرمانه نمی‌شود.

1. 1. رفتار مجرمانه در جریان کنش متقابل با دیگران در یک فرایند ارتباط آموخته می‌شود.

1. 1. بخش اصلی یادگیری رفتار مجرمانه در درون گروه ­های شخصی صمیمی اتفاق می‌افتد.

1. 1. زمانی که رفتار مجرمانه آموخته می‌شود این آموزش شامل: الف) تکنیک‌های ارتکاب جرمی که در برخی اوقات خیلی پیچیده و در برخی اوقات بسیار ساده است و ب) گرایش‌های ویژه، انگیزه، تمایل­ها، عقلانی شدن و گرایش‌ها، است.

1. 1. جهت ویژۀ انگیزه ها و تمایلات به وسیله تعاریف موافق یا مخالف قواعد جهانی آموخته می‌شود.

1. 1. یک نفر بزه‌کار می‌شود، زیرا تعاریف موافق قانون‌شکنی بر تعاریف مخالف قانون‌شکنی، بیشتر است. این اصل، فراوانی معاشرت است.

1. 1. فراوانی معاشرت ممکن است در فراوانی، استمرار، مدت و شدت متنوع باشد.

1. 1. فرایند یادگیری رفتار مجرمانه به وسیلۀ معاشرت با نمونه های مجرمانه یا غیرمجرمانه شامل همۀ مکانیسم‌هایی است که آن­ها شامل هر گونه یادگیری‌اند.

1. در حالی­ که رفتار مجرمانه بیان احتیاجات عمومی و ارزش‌ها است، نمی‌تواند به وسیلۀ این احتیاجات عمومی و ارزش‌ها تبیین شوند. زیرا رفتار غیر‌مجرمانه هم بیان برخی نیازها و ارزش‌ها است (ساترلند و کرسی، ۱۹۷۰: ۷۵ – ۷۶).

به طور کلی، نظریۀ معاشرت افتراقی ساترلند، انحراف را به عنوان رفتاری توجیه می‌کند، که مانند همنوایی آموخته می‌شود؛ و از طریق ارتباط متقابل با سایر مردم فرا گرفته می‌شود (شکرریزی، ۱۳۷۷: ۴۱). ‌بنابرین‏، فرض اساسی ساترلند این است که رفتار انحرافی در اثر همنشینی و پیوستگی با دیگران آموخته می‌شود، و از طریق روابط شخصی در داخل یک گروهِ محدود نظیر خانواده، مدرسه، کوچه و محله صورت می‌گیرد (کی­نیا،۱۳۷۰: ۶۳).

۲-۱-۴٫ نظریۀ هیرشی (کنترل اجتماعی)

ولی این پندار ، که آربیتراژ همیشه بر پایه وام گیری شخصی پدید می‌آید ، چندان درست نیست . آربیتراژ به شیوه تبادل سهام یا اوراق قرضه نیز رخ می‌دهد . گذشته از این ، فرایند آربیتراژ به فرد یا فردها محدود نمی شود . اگر در این فرایند ، فرصت سودجویی باشد ، که هست، واسطه های مالی گام در میدان می‌گذارند و برای به دست آوردن سود بیشتر ، با خرید سهام و اوراق قرضه ی شرک ها مبادرت به آربیتراژ می‌کنند .

آمدن آزادانه و بدون هزینه ی واسطه های مالی در این میدان ، کارکرد کارآمد فرایند آربیتراژ را تضمین می‌کند ، و این روند ، به جای خود اثباتی در جهت نظریه بی ارتباطی اهرم شرکت های سهامی است .

۲۳-۲-۲تفاوت هزینه های وام گیری

با بودن نواقص بازار سرمایه ممکن است هزینه ی مؤثر وام گیری برای شخص بیش از شرکت باشد . شرکت گسترده تر است و می‌تواند وام را با نرخ پائین تر از نرخ وام شخصی دریافت کند . پس سرمایه گذاران بهتر آن می دانند که شرکت وام بگیرد نه خود آنان . اگر چنین باشد شرکت دارای اهرم می‌تواند تنها ‌به این دلیل ارزش بازار بیشتری از شرکت بدون اهرم داشته باشد . باز باید یادآور شد که سرمایه گذاران می‌توانند با گوناگون کردن سهام و اوراق قرضه ی خود ، به آربیتراژ دست بزنند . افزون بر این برخی از مؤسسات سرمایه گذار می‌توانند با نرخ شرکتی وام بگیرند ، پس تفاوت هزینه های وام گیری آن گونه که در آغاز نشان می‌داد ، اهمیت دارد .

۲۴-۲-۲هزینه های نمایندگی

بستانکاران و اعتبار دهندگان همواره مایلند شیوه هایی برای کنترل سهام‌داران و مدیران شرکت برای جلوگیری از ضایع نشدن حقوق خود در شرکت به کار ببندندآنان این کار را با گذاشتن بندی در قراردادهای وام خود با شرکت می‌توانند عملی کنند . سهام‌داران نیز مایلند مدیران منتخب خود را کنترل کنند آنان کنترل مدیران را با حسابرسی صورت های مالی ، محدود کردن تصمیم های مدیریت و راهکارهای دیگر انجام می‌دهند . کنترل های یاد شده هزینه در بر دارد .

« جنسن و مکلینگ» نظریه پیچیده ای در زمینه هزینه های نمایندگی در مقاله معروف خود گزارش کرده‌اند . آن ها در میان عامل های دیگر نشان می‌دهند که بدون توجه به اینکه چه کسی هزینه های نمایندگی را انجام می‌دهد ، این هزینه ها بر دوش سهام‌داران سنگینی می‌کند . دارندگان بدهی که هزینه های کنترل را پیش‌بینی می‌کنند ، خواهان بهره بیشتری هستند . هرچه هزینه های کنترل بیشتر باشد ، نرخ بهره بیشتر می شود و اگر عامل های دیگر پایدار بماند ؛ ارزش شرکت کاهش می‌یابد .

حمایت کامل از منافع بستانکاران ، که با شیوه های مختلف و کامل تر امکان پذیر است ، هزینه های بسیار زیادی در بر دارد . همه نوع هزینه های نمایندگی موجب کاهش ارزش شرکت می شود.

شکل (۳) پیوند میان مالیات ها ، هزینه های ورشکستگی و ارزش شرکت را نشان می‌دهد . هزینه های کنترل عامل دیگری است که ارزش شرکت را نسبت به افزایش اهرم ، کاهش می‌دهد . چگونگی رخداد در شکل (۳) نشان داده شده است . ساختار سرمایه بهینه در نقطه x پدید می‌آید . در حالی که وقتی تنها اثر مالیات و هزینه های ورشکستگی ، بر ساختار سرمایه در نظر گرفته می شود ، ساختار سرمایه بهینه در نقطه y پدید می‌آید . کوتاه سخن ، دلیل هایی برای باور داشتن اینکه یک ساختار سرمایه ای بهینه وجود دارد ، در دسترس است . یکی از این دلیل ها بودن هزینه های کنترلی در قراردادهای بدهی است . بسته به دیدگاه یک سرمایه گذار درباره توانمندی بازارهای سرمایه ی گوناگون و نواقص این بازارها ، ساختار سرمایه ی بهینه پیش‌بینی شده ، ممکن است زودتر یا دیرتر در امتداد خط اهرم مالی شرکت محور افقی شکل (۳) پدید آید(همان منبع) .

شکل ۳) ارزش شرکت با وجود مالیات، هزینه های ورشکستگی و هزینه های کنترل

اهرم

ارزش شرکت

تاثیر مالیات به تنهایی

تاثیر مالیات و هزینه های ورشکستگی

تاثیر هر سه عامل

X

Y

منبع: دستگیر،۱۳۸۴،ص۲۳۹

۲۵-۲-۲ سیگنال های مالی

مفهوم سیگنال مالی با هزینه های کنترلی و روابط نمایندگی بستگی نزدیک دارد . چون پیاده کردن پیمان نامه های سخت مدیریتی بسیار دشوار است ، مدیریت ممکن است برای ارائه اطلاعاتی ‌در مورد سودآوری و ریسک شرکت از دگرگون سازی ساختاری سرمایه بهره گیری کند .

چگونگی کار اینگونه است که کارکنان درون شرکت ، چیزهایی از شرکت می دانند که دیگران(افراد بیرون از شرکت) نمی دانند . پرداخت حقوق و سود شما به عنوان یک مدیر به ارزش بازار شرکت بستگی دارد ، و این ، به شما این انگیزه را می‌دهد تا هنگامی که ارزش بازار شرکتی پائین آمد ، سرمایه گذاران را از این رخداد آگاه سازید .

شما می توانید یک آگهی بنویسید که « ارزش شرکت ما کاهش یافته است » ولی شما هوشیارتر از آن هستید که چنین آگهی را بنویسید . از این رو ساختار سرمایه شرکت را با صدور بدهی بیشتر ، دگرگون می کنید . اهرم افزوده شده یعنی احتمال بیشتر ورشکستگی ؛و چون شما به هنگام ورشکستگی بر اساس پیمان نامه ؛ باید تاوان بدهید سرمایه گذاران چنین استنباط می‌کنند ، که شما حتماً دلیل خوبی برای این کار دارید . بنابرین آنچه را که تغییر قیمت سهام نشان می‌دهد ، را نادیده می گیرند و افزایش درجه اهرم مالی شرکت را نشانه ی مثبت می دانند .

نمی توان گفت که دگرگونی در ساختار سرمایه ، به دگرگونی در ارزشیابی می‌ انجامد . بلکه نشانه ای بر تغییر ساختار سرمایه ارائه شده است که با اهمیت است . این نشانه به سودآوری و ریسک پنهانی شرکت وابسته است و همان چیزی است که به هنگام ارزشیابی سهام نیز مهم است . نشانه های مالی در نظریه های مدیریت مالی ، موضوع بسیار ارزشمندی است ، ولی نمونه های گوناگون نشانه های مالی را به دشواری می توان ارزیابی کرد ، اگر پیمان نامه مدیریتی چندان روشن و گویا نباشد ، مدیر ، نشانه های نادرستی را به دست می‌دهد . گذشته از این ، برای واگذاری داده ها ، راه های مؤثرتر و کم هزینه تری از دگرگون کردن ساختار سرمایه ی شرکت هست . در بخشی که سیاست سود سهم را بررسی می‌کنیم ، در این‌ باره بیشتر گفتگو خواهیم کرد(دستگیر، ۱۳۸۴،ص۲۴۰).

۲۶-۲-۲تئوری اطلاعات نامتقارن یا تئوری هشدار دهنده

تحقیقات بسیاری در رابطه با کارایی عناصر دیداری، به ویژه گرافیک^[۱] در فرایند آموزشی انجام شده است که اکثریت قریب به اتفاق آن ها به نتایج مثبت دست یافته اند. لی و همکاران^[۲] (۲۰۰۲) به بررسی پژوهش‌های انجـام شده در این زمینه پرداختـه‌اند و با استناد به تحقـیـقات گـلنبرگ و لانگستون^[۳] (۱۹۹۲)، گلنبرگ و کرولی^[۴] (۱۹۹۲) و … خاطر نشان می‌سازند که استفاده از تصاویر در آموزش تأثیرات مثبتی بر یادگیری فراگیران داشته است. از طرف دیگر نیز بسیاری از صاحب نظرانی که در زمینه مشکلات یادگیری، تحقیقاتی را انجام داده‌اند، پیشنهاد کرده‌اند که برای قابل فهم‌‌تر نمودن محتوا بهتر است از عناصر گرافیکی استفاده کرد (کازین^[۵]، ۱۹۸۹). هرام^[۶] (۱۹۸۲ به نقل از کازین، ۱۹۸۹) دریافت که استفاده از گرافیک برای عینیت بخشیدن به اطلاعات متنی، یادگیری فراگیران را افزایش داده است. در جایی دیگر نیز استوکز^[۷] (۲۰۰۱) به مرور تاریخی تاثیر عناصر دیـداری بـر فـراینـد تدریس و تـعلیـم می‌پردازد. وی در این مـرور تاریخـی به نقـل از ارسطـو بیـان می‌کنـد: ” تفکر بدون تصاویر غیر ممکن است”.

پژوهش‌های قبل از دهه ۱۹۹۰ عمدتاًً مزایای طراحی گرافیک را مستند نموده‌اند، ولی در فراهم کرده چارچوبی نظری برای تشریح این که چگونه گرافیک برای یادگیرندگان مفید است شکست خورده‌اند (ویکیری^[۸]، ۲۰۰۲).

پژوهش‌های پس از دهه ۱۹۹۰، بر اهمیت استفاده از نشانه ها و تصاویر در جایگزینی و پرمحتوا کردن علایم محدود الفبایی در کتاب‌های درسی تأکید کرده‌اند. پژوهشگران با تأکید بر نظریه های مختلف روان‌شناسی نظیر نظریه پردازش اطلاعات^[۹] (اتیکینسون و شیفرین^[۱۰]، ۱۹۶۸)، رمزگردانی دوگانه^[۱۱] (پاویو^[۱۲]، ۱۹۹۰)، ادراک دیداری^[۱۳] (باری و رانیان^[۱۴]، ۱۹۹۵) و چندرسانه‌ای‌ها^[۱۵] (مایر^[۱۶]، ۲۰۰۳) به اهمیت طراحی گرافیک کتاب‌های درسی گواهی داده‌اند.

دولی و همکاران^[۱۷] (۲۰۰۵) ضمن تأکید بر نقش تصویر و اهمیت طراحی گرافیک، معتقدند طراحی گرافیک باید تنها یک هدف را دنبال کند و آن عرضه اطلاعات پیچیده به شیوه‌ای قابل فهم و یادگیری است. طراح گرافیک برای القای مطالب با بهره گرفتن از توانایی‌ها و مهارت‌هایش و به کمک ارتباط تصویری، با مخاطبان خود، از هر گروه سن، رابطه برقرار می‌کند و با آنان سخن می‌گوید و علاوه بر زیبایی‌های دیداری، حرکت آموزشی و انتقال فرهنگ و مطالب را انجام می‌دهد. او می‌تواند د ر ارائه مطالب سنگین و پیچیده درسی نقش مهمی داشته باشد و با فراهم سازی طرح‌های واقعی، ساده و گویا، جزئیات را به تصویر بکشد و فهم و درک مطلب را آسان کند؛ به گونه‌ای نکته های مبهم و سؤال برانگیز را کاهش دهد و به امر آموزش کمک نماید‌‌ (ملک‌افضلی، ۱۳۷۸).

کپس^[۱۸] (۱۳۶۸) اعتقاد دارد یک طراح گرافیک خلاق دارای سه وظیفه اصلی است:

۱٫ یادگیری و به کارگیری قوانین سازمان دهی تجسمی.

۲٫به حساب آوردن تجربه های فضایی معاصر برای آموزش و به کارگیری بازنمایی‌های دیداری وقایع زمانی‌‌ فضایی معاصر.

۳٫ آزادسازی ذخیره های خلاق و سازمان‌دهی آن ها در زبان‌های پویا، یعنی رشد دادن به پیکرنگاری پویای معاصر.

وظیفه طراح گرافیک خلاق این است که افراد را مجبور نماید تا نگاه کنند و بعد آنان را مجبور کند تا بخوانند و بفهمند. او برای این منظور از کلمه ها، تصاویر، رنگ‌ها و شکلها استفاده می‌کند.

با توجه ‌به این گفته ها می‌توان بیان کرد تصاویر و به عبارت دیگر مصورسازی^[۱۹] یا همان تصویرگری^[۲۰] نقش مهم و بسزایی در یادگیری مطالب که در قالب متن آمده اند، دارند. استفاده از تصاویر داری معیار و اصولی است که در صورت رعایت نکردن این اصول حتی با وجود تصاویر متعدد مطالب به خوبی برای یادگیرنده قابل فهم نیست. در این پژوهش محقق به دنبال بررسی روش‌های به کارگیری این اصول در مصورسازی گرافیکی به منظور طراحی وب سایت‌های آموزشی و به طور اخص وب سایت‌های مدارس هوشمند می‌باشد.

۱-۳: اهمیت و ضرورت پژوهش:

مصورسازی یکی از راهبردهای مهمی است که می‌توان با تکیه بر آن به کیفیت شناخت اطلاعات افزود. هدف از توسعه روش‌ها و کاربردهای مصورسازی، تامین شرایط مناسب برای بازیابی اطلاعات و ارائه بازنمون بهتر برای درک مطلوب فقره‌های اطلاعاتی است. با مطالعه شرایط، ویژگی‌ها، و امکاناتی که در به کارگیری مصورسازی داده و اطلاعات وجود دارد، می‌توان به میزان زیادی از فواید آن در بهینه سازی راهبردهای جست‌و‌جو بهره گرفت. در واقع هر دو راهبرد مصورسازی داده و اطلاعات زمینه مناسبی برای استفاده بهتر از ابزارهایی فراهم می‌کند که به بازیابی مناسب فقره‌های اطلاعاتی مورد نیاز منجر می‌شود. از زمره هدف‌هایی که در مطالعه کاربردهای مصورسازی داده و اطلاعات وجود دارد آن است که ‌با شناخت ساختار هر یک می‌توان از ظرفیت متناسب آن‌ ها در طراحی رابط کاربر بهره گرفت و برای هدایت نگاره‌های تصویری در رابط کاربر گرافیکی از آن استفاده کرد. همچنین مصورسازی کاربرد مؤثری درزمان دستیابی به اطلاعات بازیابی شده در کاوش اطلاعات دارد. بر این اساس می‌توان باتکیه بر نمایش گرهای مصور در رابط کابر، میزان ربط میان اطلاعات بازیابی شده و پرس و جوی ارائه شده را بررسی کرده و ارتباط موضوعی آن‌ ها را شناسایی کرد و از این طریق کیفیت بازیابی اطلاعات و بر طرف ساختن نیاز اطلاعاتی کاربر را پشتیبانی کرد (درودی وسلیمانی نژاد، ۱۳۸۸؛ ص ۷)‌‌

داندیس بر این مبنا نتیجه می‌گیرد که کل اطلاعات به صورت تصویر دریافت می‌شوند. او اطلاعات دیداری را به سه دسته کاملاً متمایز تقسیم می‌کند:

اول، اطلاعات دیداری که به صورت سیستم نمادها یا صور رمز گوناگون هستند (زبان نوشتاری).

دوم، اطلاعات دیداری که حالت بازنمایی یا شبیه سازی از محیط خارج دارند که در تصویرها ظاهر می‌شوند.

سوم، آنهایی که انتزاعی‌اند و در واقع هر نوع تصویری از این جنبه انتزاعی برخوردار است.

طراحی دیداری متن در صفحه اهمیت زیادی در ساخت یک کتاب درسی مناسب دارد. زبان نوشتاری بر ارائه اطلاعات دیداری به صورت سیستم نمادها یا صور رمز گوناگون می‌پردازد. مک لوهان^[۲۱] (۱۹۶۲) ادعا می‌کند که پس از ابداع چاپ جنبه دیداری یا نوشتاری ساخت جمله ها از جنبه سمعی یا شنیداری آن‌ ها مهم‌تر گردید. ‌بنابرین‏ یکی از مسائل مهم در طراحی گرافیکی پرداختن به تایپوگرافی^[۲۲] است که در آن به مواردی نظیر شکل حروف، فاصله‌گذاری، طول سطر و آرایش صفحه اشاره می‌شود.

۱-۴: اهداف پژوهش:

۱-۴-۱: هدف کلی:

1. بررسی روش‌های مصورسازی گرافیکی در وب سایت مدارس هوشمند.

۱-۴-۲: اهداف فرعی:

۱ – بررسی وضعیت اصول مصورسازی گرافیکی در وب سایت مدارس هوشمند.

1. مقایسه وضعیت اصول مصورسازی گرافیکی وب سایت مدارس هوشمند با استاندارد مشخص شده.

۱-۵: سؤال‌های پژوهش:

۱ – وضعیت کلی اصول مصورسازی گرافیکی در وب سایت مدارس هوشمند چگونه است؟

۲ – اصول مصورسازی گرافیکی مدارس هوشمند تا چه اندازه از استاندارد به دست آمده فاصله دارد؟

۱-۶: تعاریف مفهومی و عملیاتی

۱-۶-۱: تعاریف مفهومی:

بر طبق نظر خیلتاش و همکاران، کیفیت زندگی برداشت هر شخص از وضعیت سلامتی خویش و میزان رضایت او از این وضع می‌باشد (خیلتاش، آزیتا؛ منتظری، علی؛ نبوی، بهروز، ۱۳۸۵).

۱-۵-۱-۴ تعاریف مفهومی پنج عامل اصلی شخصیت

شخصیت در امتداد پنج بعد یا عامل اصلی شامل روان رنجورخویی، برون گرایی، تجربه پذیری، باوجدان بودن و توافق جویی توصیف می شود (کاستا و مک کرا^[۵۲]،۲۰۰۱،ص ۳۲۵).

روان رنجوری^[۵۳]به تمایل برای تجربه ی اضطراب، تنش، خودخوری، تکانشوری، تفکرغیرمنطقی، افسردگی و عزت نفس پاین اطلاق می شود.

برون گرایی^[۵۴]به تمایل برای مثبت بودن، قاطعیت، تحرک، مهربانی و اجتماعی بودن گفته می شود.

تجربه پذیری^[۵۵]عبارت است از تمایل به کنجکاوی، هنرنمایی، خردورزی،انعطاف پذیری، ‌روشن‌فکری و نوآوری.

توافق جویی^[۵۶](مطلوبیت) عبارت است از تمایل برای گذشت، مهربانی، سخاوتمندی، اعتمادورزی، همدلی، فرمانبرداری، فداکاری و وفاداری اطلاق می شود.

باوجدان بودن^[۵۷](وظیفه شناسی) عبارت است از تمایل به سازماندهی، کارآمدی، قابلیت اعتماد، خویشتن داری، پیشرفت گرایی، منطق گرایی و تعمق (کاستا و مک کرا، ۱۹۹۸، ص ۳۲۷و ۳۲۸ ).

۱-۵-۲ تعاریف عملیاتی

۱-۵-۲-۱ تعاریف عملیاتی ورزش ایروبیک

ایروبیک یعنی فعالیتی که عضلات بزرگ را به کار می‌گیرد حداقل ۱۲ دقیقه با حالت ریتمیک و موزون. در شرایطی که سرعت و شدت تمرین قابل تحمل است و نیاز بدن به استفاده از اکسیژن برای مدتی افزایش می‌یابد، این فعالیت انجام می‌گردد.

۱-۵-۲-۲ تعاریف عملیاتی شادکامی

در این پژوهش نمره ای است که افراد در پرسشنامه ۲۹ ماده ای شادی آکسفورد به دست آورده اند.

۱-۵-۲-۳ تعاریف عملیاتی کیفیت زندگی

در این پژوهش نمره ای است که افراد در پرسشنامه ۲۶ ماده ای کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت به دست آورده اند.

از نظر پزشکی، این ورزش سیستم قلب، عروق، تنفس را تعلیم می‌دهد و با سرعت و بازدهی بالا اکسیژن را می‌گیرد و به قسمتهای مختلف بدن می‌دهد، تنفس یکنواخت از دهان و بینی توأم انجام می‌شود و باعث تبادل اکسیژن و دی اکسید کربن، کنترل قند خون، کنترل فشار خون و کم کردن وزن اضافی بدن خواهد شد. www.iranianasp.com

۱-۵-۲-۴ تعاریف عملیاتی پنج عامل اصلی شخصیت

ابعاد ‌پنج‌گانه شخصیت در این پژوهش به کمک نمره هایی که فرد در پاسخ به سوالات هر یک از بخش های روان رنجورخویی، برون گرایی، تجربه پذیری، باوجدان بودن و توافق جویی در فرم کوتاه پرسشنامه شخصیتی نئو که شامل ۶۰ سوال است، به دست آورده اند سنجیده شده است.

فصل دوم

ادبیات پژوهش

۲-۱ مقدمه

در این فصل ابتدا مبانی نظری متغیر های اصلی پژوهش (ایروبیک، شادکامی، کیفیت زندگی، شخصیت) بیان شده، سپس بازنگری پژوهش های مشابه انجام شده در داخل و خارج کشور مطرح می شود و در پایان، خلاصه و جمع بندی فصل ارائه می شود.

۲-۲ مبانی نظری

۲-۲-۱ ایروبیک

۲-۲-۱-۱ تاریخچه ایروبیک

بیش از چهل سال است که نوعی تمرین هوازی به نام ایروبیک یا حرکات موزون به شکل فزاینده در اکثر جوامع به ویزه در میان بانوان رواج پیدا ‌کرده‌است. در سال ۱۹۶۹ شخصی به نام جکی سورنسن^[۵۸] در آمریکا این فعالیت بدنی را ابداع کرد. او هنرمندی مشهور بود که عقیده داشت این روش تمرین هوازی بهترین روش برای دستیابی به آمادگی جسمانی مطلوب است. او این روش را جازر سایز^[۵۹] یا دنسرسایز^[۶۰] نامید، که اکنون به عنوان ایروبیک شناخته شده و شکل دیگری از حرکات موزون است.

ریشه این نوع ورزش به اجرای موزون محلی و سنتی جوامع اروپایی مربوط می­ شود. ‌به این ترتیب با وجود اینکه الگوی این ورزش از جوامع اروپایی گرفته شده است اما این ورزش به طور گسترده تری در ایالات متحده رواج پیدا کرد. اجرای حرکات بدنی در این رشته ورزشی با آهنگ­های شاد و ریتم دار انجام می­ شود. در واقع ضربه آهنگ در این نوع ورزش به عنوان راهنما برای شمارش تعداد و یا شدت حرکات بدنی است. با ضربه آهنگ، اجراکننده با روانی بیشتری حرکات را انجام می­دهد. به سبب آنکه اجراهای ایروبیکی به نوعی موجب توسعه و افزایش ظرفیت قلبی- عروقی و عضلانی و سوخت چربی­های اضافی بدن می­ شود، ورزشی پرجاذبه و پرطرفدار معرفی شده است. ایروبیک ورزش مردم پسندی است که تلفیقی از حرکات متنوع و موزون همراه با موزیک ‌می‌باشد. طبق آمار هر سال چهل میلیون نفر در کلاس­های گروهی ایروبیک شرکت می‌کنند و این ورزش جزء ششمین فعالیت ورزشی مورد پسند جهان است. هم اکنون این رشته ورزشی حدود سیزده سال است که در میان بانوان ایرانی رواج پیدا ‌کرده‌است و مسابقات آن در سطوح کشوری و برون مرزی برگزار شده است. اما در رده آقایان این رشته، رشته نوپایی است که هنوز قدمت آن به ده سال نرسیده است، اما روز به روز در حال گسترش است. با توجه به اینکه این رشته یکی از رشته­ های اصلی ورزش­های همگانی است، در نتیجه محدودیت سنی نداشته و تمام اقشار جامعه از قبیل کودکان، نوجوانان و بزرگسالان می ­توانند در این رشته ورزشی فعالیت کنند (کورش ویسی، ۱۳۸۸: ایروبیک، آموزش و فواید آن: بامداد کتاب، ص ۵).

۲-۲-۱-۲ معرفی و تعریف ایروبیک

۲-۲-۱-۲-۱ تعریف علمی ایروبیک

از نظر علمی ایروبیک یک نوع تمرین هوازی است. به فعالیت­های بالای دو دقیقه با مدت زمان زیاد و شدت نسبتا کم ایروبیک می‌گویند مانند دویدن، راه رفتن، شناکردن و … . ورزش ایروبیک مجموعه حرکات پیچیده و هماهنگی است که با موسیقی سنتی همراه است. از آنجا که مردم حرکات و فعالیت­های گروهی را می­پسندند، به کلاس­های ایروبیک مراجعه ‌می‌کنند و خود را با کارهای گروهی تطبیق داده و بیشتر از تمرین بدنی لذت می­برند (همان منبع، ص ۱۲).

۲-۲-۱-۲-۲ ایروبیک به چند گروه تقسیم می­ شود

های ایمپکت ایروبیک^[۶۱]: شامل حرکات قدیمی ایروبیک باجهش و پرش است، زیرا پاها کاملا از زمین فاصله دارند.این حرکات توسط یک رقصنده کانادایی ابداع شد. با اینکه روی تکنیک انجام می­شد اما متوجه شدند که باعث بروز صدماتی از قبیل زانو درد درد در ناحیه ساق پا و کشیدگی تاندون آشیل و کمردرد می­ شود.

لوایمپکت ایروبیک^[۶۲]: شامل حرکت­های غیر پرشی یا پرشی با کنترل است و ‌به این معنی نیست که فشار کار کم است، بلکه سبب کاهش درد و کشیدگی در ساق پا، زانو و باسن می­ شود. این روش بسیار متداول است و همیشه یک پا روی زمین تکیه دارد و دست­ها بیشتر در سطح پایین حرکت می‌کنند. ضربان قلب در این حالت بین ۶۰ تا ۷۵ درصد ضربان قلب بیشینه فرد است. یعنی ضربان نرمال برای انجام تمرینات استقامتی یا هوازی است و برای اشخاص مختلف قابل اجراست. چربی سوزی به بهترین شکل ممکن از این حالت طریق صورت ‌می‌گیرد، زیرا منبع اصلی انرژی بدن در این نوع ایروبیک چربی است.و برای افرادی که قصد کاهش وزن دارند خوب است. باید توجه شود که این تمرینات باید حد اقل سه جلسه در هفته و حداقل ۳۰ دقیقه انجام شوند تا فرد از خواص فیزیولوژیک آن بهره مند شود. اگر این تمرینات نیز با تکنیک و اصول انجام نشود، سبب آسیب دیدگی می­شوند.