۱-کشورهای پیشتاز که سیزده درصد کشورهای جهان را شامل می شوند این کشورها با سیاست گذاری های کلان توانسته اند خود را به جایگاه فعلی برسانند از جمله آنها می توان به آمریکا، آلمان و سنگاپور اشاره کرد.
۲- کشورهای تندرو: که با اندکی تاخیر و با برنامه ریزی های دقیق به دنبال کشورهای پیشتاز در حال حرکت اند. این کشورها شامل ایتالیا، مجارستان، کویت و… هستند.
۳- کشورهای پیشرو: کشورهایی همچون آفریقا، روسیه، شیلی که با شناخت وضعیت موجود فناوری اطلاعات و اهمیت آن اقدامات لازم را با برنامه ریزی های گسترده شروع کرده اند.
۴- کشورهای آغازگر: همچون ایران، چین، مصر که در ابتدای راه حرکت به سمت توسعه فناوری اطلاعات هستند.
۵-کشورهای عقب مانده که هنوز دیدگاه و اقدام روشنی برای کاربرد فناوری اطلاعات ندارند.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

همان طور که مشخص است، بسیاری از کشورهای توسعه یافته یا در حال توسعه جزو کشورهایی هستند که شتاب توسعه زیر ساخت های فناوری اطلاعات در آن ها زیاد است. سوال مهم در این است که کشورهای مختلف به چه دلیلی این همه تمایل به پیاده کردن دولت الکترونیکی در کشور خود و صرف هزینه های مختلف هستند.
عبدالوند این مزایا را به شرح زیر بیان نموده است:

• • در دسترس ساختن خدمات بیست و چهار ساعت شبانه‌روز در هر هفت روز هفته و سیصد و شصت و پنج روز سال

• • با در دسترس ساختن خدمات به‌صورت آنلاین، کلیه مردم در هر منطقه جغرافیایی می‌توانند به خدمات دسترسی داشته باشند.

• • مردم به‌راحتی می‌توانند به اطلاعات در مورد خدمات و وظایف دسترسی داشته باشند.

• • با امکان استفاده موثر از خدمات، به افزایش کیفیت خدمات یاری می‌رساند.

• • خدمات می‌توانند به‌صورت یکپارچه‌تر ارائه شوند.

شاید بتوان گفت که هدف از توسعه دولت الکترونیکی در یک کلام افزایش رفاه شهروندان یک کشور است.
رضایی و داوری موانع پیاده سازی دولت الکترونیک را که در قانون به آن ها اشاره شده به صورت زیر تشریح می کنند:
۱ – فقدان آگاهی و نگرش مدیران عالی؛
۲ – فقدان وجود طرح جامع ملی برای آینده فناوری اطلاعات؛
۳ – عدم وجود یک سازمان مسئول به منظور برنامه ریزی و اجرای دولت الکترونیک؛
۴ – ضعف مقررات و رویه ها؛
۵ – فقدان زیرساختهای مناسب؛
۶ – فقدان قدرت لازم جهت جذب فناوریهای پیشرفته؛
۷ – فقدان انعطاف پذیری اجرای پروژه های دولت الکترونیک.
می توان به این موارد نبود تجربه بالا، پر هزینه بودن توسعه دولت الکترونیک ، عدم آشنایی مردم با فناوری اطلاعات، گستردگی سازمان های دولتی و … را نیز اضافه نمود.

مراحل تدوین استراتژی دولت الکترونیک

پیاده کردن دولت الکترونیک با توجه به پیچیدگی هایی که دارد نیار به طراحی یک استراتژی دقیق و مدون شده دارد تا بتوان تمامی بخش ها را همگام با هم و به طور همزمان آماده کرد. این استراتژی باید در خود مواردی را لحاظ کرده باشد. طبیعی است که لازمه دولت الکترونیک گسترش فن آوری اطلاعات و ارتباطات است. دیگر این که فناوری اطلاعات باید با هماهنگی و کمک گیری از مردم باشد، چرا که همان طور که اشاره کردیم فناوری اطلاعات برای خدمت رسانی بهتر به مردم است و بدیهی است که این هدف بدون کمک مردم میسر نیست و سوم آن که دولت ها باید توانایی های خود را به مردم بشناسانند. به عبارتی مردم باید بدانند که چه امکاناتی در اختیار دارند و سازمان ها و وزارتخانه ها چه کمکی می توانند به آن ها بکنند. مردم این حق را دارند تا از تمامی عملیات جاری در وزارتخانه ها و سازمان ها و شعبه های مختلفی که در کشور وجود دارد آگاهی یابند و بفهمند که نیاز خود را از طریق کدام شعب می توانند بر آورده کنند. عباس زاده این موارد را بیان نموده و در سه بخش تقسیم نموده است :
۱- استفاده از گسترش فن آوری اطلاعات و ارتباطات برای گسترش دسترسی به اطلاعات دولتی. دولتها حجم عظیمی از اطلاعات را تولید می کنند که قسمت عمده آن به طور بالقوه برای افراد و حرفه ها سودمند هستند. می توان از گسترش فن آوری اطلاعات و ارتباطات برای انتقال سریع و مستقیم این اطلاعات به شهروندان استفاده کرد. از این رو سایت های انتشار اطلاعات دولتی از ابزارهای مهم دولت الکترونیک هستند. در نتیجه انجام این مرحله پیشرفت عظیمی در نظام بوروکراسی کشور بوجود آمده ریشه کنی فساد را به دنبال خواهد داشت.
۲- گسترش مشارکت عمومی در دولت : دولت الکترونیک این پتانسیل را دارد که از طریق شهروندان در تعامل با سیاست گذاران در سرتا سر چرخه سیاست گذاری در تمام سطوح شهروندان را در فرایند های حکومت گری مشارکت دهد. بنابراین این مرحله از دولت الکترونیک می تواند در بر گیرنده ایجاد مجامع مشورتی بین شهروندان و دولت باشد این مجامع برخط^[۹] را تشکیل می دهند که در آن افراد ایده های خود را تبادل می کنند . در نتیجه انجام این مرحله اعتماد عمومی مردم را به دنبال خواهد داشت.
۳- فراهم نمودن و قابل دسترس ساختن خدمات دولتی روی شبکه: دولت ها باید با ایجاد وب سایت هایی این امکان را فراهم سازند که کاربران تبادل های خود را انجام دهند. همان طوری که بخش خصوصی از اینترنت برای خدمات تجارت الکترونیکی استفاده می کند دولت ها نیز باید در زمینه خدمات خود همین کار را انجام دهند. این عمل باعث صرفه جویی عظیمی در هزینه ها و بهبود پاسخگویی و بهره وری می شود.
دولت الکترونیک، مزایای بالقوه متعددی را به همراه دارد. برای موفقیت در استقرار دولت الکترونیک، توجه به پذیرش و به کارگیری آن توسط شهروندان بسیار ضروری است. به منظورافزایش احتمال به کارگیری خدمات دولت الکترونیک توسط شهروندان، توجه به عوامل مؤثر و تدوین و اجرای سیاست های مناسب توسط دولت ها امری ضروری و اجتناب پذیر است.

ابعاد دولت‌ الکترونیک‌‏

می توانیم ابعاد دولت الکترونیک را به مربعی تشبیه کنیم که چهار بعد آن به شرح ذیل تعریف شوند:
۱- دولت‌ ـ شهروند^[۱۰]
این‌ نوع‌ خدمت‌ بر روی‌ “توانایی‌ دولت‌ و شهروند برای ‌برقرار کردن‌ ارتباط‌ اطلاعاتی‌ از راه‌ الکترونیکی‌ و کارا” تمرکز دارد. در این‌ رابطه‌، شهروند، سود بیشتری از ارتباطات‌ دولت‌ می‌برد که از ساده‌ترین‌ مثال های‌ آن‌ می‌توان‌ به‌ انتقال ‌الکترونیکی‌ فرم‌های‌ پستی‌ اشاره‌ کرد.
۲- دولت‌ با بازار^[۱۱]
این‌ نوع،‌ تمرکز بر روی‌ توانایی‌ کاهش هزینه‌ها و جمع‌ آوری بهتر اطلاعات دارد. این‌ بعد به‌ دولت‌ اجازه‌ می‌دهد که‌ کالاهایی‌ را بخرد، صورت‌ حسابش ‌را پرداخت‌ کند و با روشی‌ اثربخش‌تر از لحاظ‌ هزینه‌،‏ با بازار تجاری‌ ارتباط‌ بگیرد. همچنین‌ دولت‌ را یاری‌ می‌کند تا داده‌ها را برای‌ تجزیه‌ و تحلیل‌ جهت‌ کمک‌ در تصمیم‌گیری‌ها به‌ دست‌ آورد. از اهداف‌ این‌ بخش‌ از دولت‌ الکترونیک‌ موارد زیر قابل‌ ذکراست‌:
– توانایی‌ تنظیم‌ مستمر و پویا‌ برای‌ نمایندگی‌ها و توانمندی‌های‌ الکترونیکی‌ فزاینده ‌مالیاتی‌ برای‌ بخش‌تجاری
– تثبیت‌ و تقویت‌ اطلاعات‌ تجاری‌ برای‌ داده‌های‌ صادرات‌ / واردات‌ و به‌ وجود آوردن‌ پذیرش‌تجاری‌
۳- دولت‌ با دولت‌^[۱۲]
این‌ بخش‌ تلاش‌ دارد که‌ کارایی‌ تحویل‌ خدماتی‌ را زمانی‌ که‌ تبادل‌ اطلاعات‌ در خلال‌ خود دولت‌ یا با دیگردولت‌هاست‌،بالاببرد. این‌ بخش‌ به‌ دولت‌ امکان‌ می‌دهد که‌ به‌ نحوی‌ اثربخش‌، با حذف‌ موانع‌ و دوباره‌ کاری‌ها، ارتباط‌ برقرار کند. همچنین‌ این‌ نحوه‌ رابطه‌ می‌تواند بازرسی‌ جرائم‌ و امنیت‌کشوری‌ را ممکن‌سازد. از مثال های‌ آن‌ می‌توان‌ به‌ همکاری‌ میان‌ دولتی‌، توسعه‌ سیستم های‌ پاسخ‌ اضطراری ‌و ارتباط‌گیری‌ نمایندگی‌های‌ اجرایی‌ قانون،‌ اشاره‌ کرد.
۴- درون‌ دولتی‌^[۱۳]
این‌ بعد از مربع‌ دولت‌ الکترونیک،‌ بر روی‌ سیستم های‌ تحویل‌ خدمات‌ و اطلاعات‌ که‌ در میان‌ سیستم‌ دولت‌ الکترونیک‌ قرار دارند، متمرکز است‌. این‌ بخش‌ به‌ دنبال این‌ هدف‌ است‌ که‌ صرفه‌جویی‌های‌ واقعی‌‌ را به‌ وسیله‌ فراهم‌ کردن‌ زمینه‌ای‌ برای‌ مدیریت‌ بهتر مسائل‌ و موضوعات‌ زنجیره‌ پشتیبانی‌، به‌ همان‌ خوبی‌ گردآوری ‌اطلاعات‌، صورت‌ دهد. این‌ بخش‌ به‌ دولت‌ امکان‌ می‌ دهد که‌ به‌ نحوی‌ اثربخش‌ زنجیره‌ پشتیبانی‌ خود را مدیریت‌ نماید تا بدین‌ وسیله‌ حداقل‌ انبارها و حداقل‌ قیمت‌ را به‌ دست‌ آورد .

خدمات عمومی الکترونیک

هر سیاست عمومی برای حل یک مشکل عمومی شکل می گیرد و سرانجام به یک خدمت عمومی می انجامد. بشر امروزی برای کسب ثروت، دارایی و قدرت نیاز به دانایی پیشرفته دارد. گروه اغنیای اطلاعاتی که در مقابل فقرای اطلاعاتی قرار دارد. گروهی از مردمند که بیشترین دسترسی به اطلاعات را دارند و میتوانند و میدانند که چگونه از امکانات دانایی برای تولید ثروت استفاده کنند. انقلاب اطلاعات آن گونه مهم و حیاتی است که معیار توسعه یافته گی در آینده نزدیک میزان بهره گیری کشورها از این پدیده و درک آنها از انقلاب اطلاعاتی است.
به طوری که برخی معتقدند ملل عقب مانده در جهان امروز آنهایی هستند که دیر وارد مرحله انقلاب صنعتی خود شده اند، در آینده ملل عقب مانده آنهایی خواهند بود که دیر به مرحله انقلاب اطلاعاتی وارد شده باشند(والجو.۱۳۷۷٫ص۱۰۵)
در یک جمع بندی پاسخگو شدن دولتها، خارج شدن اطلاعات از دست حکومتها، شفافیت اطلاعات، شکل گیری تشکلهای مردمی به عنوان مهم ترین راه به سوی دموکراسی، تنوع و تکثر حاکمیت و پذیرش آن از سوی حکومتها از جمله نشانه های مشارکت مردم در عصر ارتباطات و اطلاعات است . این روند باعث تشکیل دولت های الکترونیک^[۱۴] شده است .
با تحقق یافتن بخشی از مولفه های دولت الکترونیک در برخی از کشورهای صنعتی پیشرفته شاهد آن هستیم که بسیاری از خدمات دولتی از طریق پایگاه های اینترنتی انجام میگیرد. در حال حاضر در کشورهای صنعتی پیشرفته، مراجعه به پایگاه های اینترنتی جای مراجعه به سازمانها و ادارات دولتی و خصوصی را گرفته و تقریبا همه خدمات دولتی و بسیاری از خدمات شرکتهای خصوصی از قبیل خدمات صدور شناسنامه، گذرنامه، ثبت شرکتها تا مجوزهای شغلی در این پایگاه ها انجام میشود.

۳-۶ عملیات زراعی
عملیات تهیه زمین در اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۱ آغاز شد.ابتدا یک شخم عمیق توسط گاو آهن برگردان دار و سپس دو دیسک عمود بر هم، جهت خرد کردن کلوخه ها و تسطیع زمین انجام شد. کودهای پایه طبق آزمون خاک و نیاز گیاه مورد نظر (کود پتاسیم) به خاک اضافه شده و با خاک مخلوط شدند پس از تهیه زمین و مصرف کود به وسیله دستگاه مخصوص شیارهایی به عرض ۷۵ سانتی متر احداث گردید. سپس بر اساس نقشه آزمایش محل قرار گرفتن بلوک‌ها و نهرها مشخص شد. میزان بذر مورد نیاز برای دستیابی به تراکم مطلوب (۸ بوته در متر مربع) با توجه به وزن هزار دانه، درصد خلوص و درصد جوانه زنی برای هر کرت محاسبه شد.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

بذور ذرت هیبرید ۲۶۰ قبل از کاشت با قارچ کش ضدعفونی شده بودند. جهت تیمار کردن بذرها با کود زیستی، ابتدا محلولی شامل آب و کود زیستی ازتوبارور۱ تهیه شد. سپس بذرهای مربوط به تیمار کود زیستی به صورت بذرمال در محلول کود زیستی به مدت نیم ساعت قرار گرفتند (مطابق با دستورالعمل شرکت سازنده) و بقیه بذرها (سایر تیمارها) در آب به مدت نیم ساعت جهت یکسان بودن شرایط برای تمام تیمارها قرار گرفتند. سپس بذرهای تلقیح یافته با کود و سایر بذرها را در سایه پهن کرده و پس از خشک شدن آماده کشت گردیدند. کود ازتوبارور۱ محصول شرکت زیست فناور سبز حاوی باکتری وینلاندی می‌باشد باکتری‌های مفید این کود زیستی در ناحیه ریزوسفری اطراف ریشه به تثبیت ازت به صورت آمونیاک می‌پردازند. این کود به صورت پودری و در بسته­های ۱۰۰ گرمی ارائه می­ شود که به صورت پایه و سرک مصرف می‌گردد.
بذرها به صورت هیرم کاری طبق تراکم مورد نظر کاشته شدند. بعد از سبز شدن یک سوم کود نیتروژن مصرفی به صورت نواری در قسمت پایین و زیر ریشه توزیع شد (کود پایه). دو سوم باقیمانده نیز به صورت سرک در دو مرحله (مرحله ۸ برگی و مرحله گلدهی) به همان شکل توزیع گردید (شکل ۴-۳). مقدار کود اوره مصرفی ۳۰۰ کیلوگرم در هکتار بود. کود زیستی ازتوبارور۱ به صورت سرک در مرحله ۸-۷ برگی مورد استفاده قرار گرفت بدین صورت که محلول تهیه شده‌ی کود در هنگام آبیاری در تیمارهای مورد نظر توزیع گردید. وجین علفهای هرز در چندین مرحله صورت گرفت(شکل ۳-۵). آبیاری بر اساس تشتک تبخیر کلاس A، به صورت جوی پشته ای صورت گرفت (شکل ۳-۶).

شکل ۳-۴ توزیع کود اوره به صورت نواری شکل۳-۵ وجین علفهای هرز
شکل ۳-۶ آبیاری جوی و پشته مزرعه
۳-۷ اندازه گیری‌ها
۳-۷-۱ درصد لوله شدن برگ
میانگین درصد لوله شدن برگ با بهره گرفتن از خط کش میلیمتری در مزرعه انجام شد و از رابطه زیر (سان اکا و اگاتا، ۱۹۹۶) محاسبه گردید: شکل ۳-۷ لوله شدن برگ را در مزرعه نشان می دهد.
شکل ۳-۷ لوله شدن سطح برگ در مزرعه
۳-۷-۲ محتوای رطوبت نسبی (RWC)
در مرحله گلدهی، محتوای رطوبت نسبی برگ پرچم اندازه گیری شد. بدین منظور برگ پرچم سه بوته از هر واحد آزمایشی قبل از آبیاری در ساعت ۲-۱۲ ظهر جدا و بلافاصله به آزمایشگاه منتقل گردید در آزمایشگاه دیسک‌های ۲ سانتی متری تهیه و توزین شدند و وزن تازه آن‌ها ثبت گردید (FW). پس از آن دیسک‌ها به مدت ۲۴ ساعت در دمای ۴ درجه سانتی‏گراد قرار داده شدند تا به حالت اشباع کامل رسیدند. سپس رطوبت سطحی دیسک‌های برگی توسط حوله کاغذی نم گیری و مجددا وزن شدند، وزن مذکور به عنوان وزن اشباع ثبت گردید (SW). در نهایت نمونه‌ها به مدت ۴۸ ساعت در آون در دمای ۷۵ درجه سانتی‏گراد نگهداری و سپس وزن خشک آن‌ها تعیین گردید. (DW). درصد رطوبت نسبی برگ با بهره گرفتن از رابطه زیر محاسبه شد (علیزاده، ۱۳۷۴).
۳-۷-۳ میزان کلروفیل
جهت اندازه گیری غلظت کلروفیل a و b از روش توصیه شده توسط آرنون (۱۹۷۵) و دستگاه اسپکتروفتومتر استفاده شد. بدین ترتیب در مرحله گلدهی از هر کرت سه نمونه برگ پرچم جدا شد و از هر تیمار ۱/۰ گرم جدا و ۱۰ میلی لیتر استون ۸۰ درصد به آن‌ها اضافه شد. ظروف حاوی نمونه‌ها به مدت ۲۴ در مکانی بدون نور نگهداری شدند. سپس نمونه گیاهی در حالی که بی رنگ شدند از محلول استون جدا و محلول باقی مانده با بهره گرفتن از دستگاه اسپکتروفتومتر، اپتیکال دانسیته عصاره برگ در طول موج‌های ۶۶۳ و ۶۴۵ نانومتر قرائت گردید. برای محاسبه غلظت کلروفیل از روابط زیر استفاده شد که در این روابط V حجم نمونه استخراج شده و W وزن‌تر نمونه است (اشرف و همکاران، ۱۹۹۴).
V/ (1000×W) × { (جذب درnm 645 ) 69/2- (جذب در nm 663) 7/12}= (mg/g FW)کلروفیل a
V/ (1000×W) × { (جذب درnm 663 ) 69/4- (جذب در nm 645) 9/22}= (mg/g FW)کلروفیل b
۳-۷-۴ شاخص پایداری غشا
شاخص پایداری غشاء از طریق اندازه گیری میزان نشت الکترولیت‌های برگ ارزیابی شد. برای این منظور نمونه‌های تهیه شده از برگ پرچم به آزمایشگاه منتقل وبا استفاده از پانچ از هر برگ دیسک‌های دایره‌ای و با قطر نیم سانتی متر تهیه شد.ابتدا دیسک‌ها سه مرتبه با آب مقطر شسته شدند و به فالکون های حاوی ۱۵ میلی لیتر آب مفطر انتقال یافتند. این نمونه‌ها به مدت ۲۴ ساعت در دمای اتاق نگهداری شدند. سپس میزان هدایت الکتریکی آن‌ها به عنوان نشت اولیه با بهره گرفتن از دستگاه هدایت الکتریکی تعیین شد (EC₁) . سپس برای اندازه گیری نشت ثانویه نمونه‌ها در اتوکلاو با دمای ۱۲۰ درجه سانتی‏گراد به مدت ۲۰ دقیقه قرار گرفتند و پس از سرد شدن نمونه‌ها، هدایت الکتریکی آن‌ها اندازه گیری شد (EC₂) .شاخص پایداری غشا از طریق معادله زیر محاسبه شد:
= شاخص پایداری غشاء (۱ – (EC₁/EC₂)) ×۱۰۰
۵-۷-۳درصد نیتروژن دانه و برگ
به‌منظور اندازه‌گیری درصد نیتروژن نمونه‌ها (برگ پرچم در مرحله گرده افشانی و دانه ذرت در مرحله برداشت) در دمای ۷۰ درجه سانتی‌گراد و به مدت ۷۲ ساعت خشک شدند. سپس به‌وسیله آسیاب برقی نمونه‌ها آسیاب شده و پس از آن در آزمایشگاه مرکزی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان، از هر نمونه، ۵/۰گرم برداشته و در لوله‌های آزمایش قرار گرفتند. به نمونه مذکور، ۲ گرم کاتالیزور سولفات پتاسیم و سولفات مس است افزوده شد. سپس با افزودن ۷ میلی‌لیتر اسید سولفوریک به هر کدام از نمونه‌ها، مجموعه لوله آزمایش در رک مخصوص گذاشته و در زیر هود قرار داده شد. با افزودن تدریجی دما به ۴۰۰ درجه سانتی‌گراد، هضم نمونه‌ها به مدت ۳– ۲ ساعت تا رسیدن به محلولی شفاف از نمونه‌ها ادامه یافت. پس از خاموش کردن کوره و کاهش دمای نمونه‌ها به دمای محیط، بعد از اضافه کردن ۱۰ میلی‌لیتر آب مقطر به هر لوله آزمایش، درصد نیتروژن نمونه‌ها به‌وسیله دستگاه کجدال اتو آنالایزر اندازه‌گیری شد (مرادی تلاوت، ۱۳۸۹).
۳-۷-۶ آنالیز رشد گیاه
به منظور بررسی روند تغییرات وزن خشک کل گیاه تحت تاثیر تیمارهای مختلف، از مرحله به ساقه رفتن نمونه برداری‌ها آغاز و با فواصل زمانی ۱۵ روز یک بار ادامه یافت. در هر مرحله نمونه برداری پس از حذف حواشی، ۳ بوته از خط نمونه برداری برداشت و سطح برگ و وزن خشک آن‌ها اندازه گیری شد.
۳-۷-۷ شاخص سطح برگ
در مرحله گرده افشانی، شاخص سطح برگ کل، شاخص سطح برگ بالای بلال و زیر بلال محاسبه شدند. سطح برگ با بهره گرفتن از معادله زیر محاسبه گردید (سبحانی، ۱۳۷۹):
S= 0.46 (L×W) + 0.00046 (L×W)² R² **
که در آن S سطح برگ، L و W نیز به ترتیب حداکثر طول و عرض برگ سبز ذرت می‌باشند.پس از اندازه گیری سطح کلیه برگ‌ها، شاخص سطح برگ در تیمارهای مختلف به روش زیر محاسبه گردید:
شاخص سطح برگ LAI = LA / GA
LA : سطح برگ ، GA: سطح زمین اشغال شده
۳-۷-۸ سرعت رشد محصول
با بهره گرفتن از رابطه زیر محاسبه گردید (کوچکی و همکاران، ۱۳۷۰)
CGR (g.m^-2. D^-1)= TDM₂ – TDM₁ / (T₂– T₁) × GA
۳-۷-۹ سرعت متوسط رشد نسبی
RGR (g.g^-1.d^-1)= (Ln (TDM₂)- Ln (TDM₁))/ T₂ – T₁
TDM= وزن خشک کل گیاه در هر مرحله از نمونه برداری (گرم در متر مربع)
T₂ – T₁= فاصله زمانی میان دو نمونه برداری (روز)
GA= سطح زمین اشغال شده توسط گیاه (متر مربع)
LAI= شاخص سطح برگ
۳-۷-۱۱ ارتفاع بوته
برای اندازه گیری ارتفاع بوته تعداد ۸ بوته به طور تصادفی از هر کرت انتخاب و با متر از سطح زمین تا انتهای گل تاجی اندازه گیری شد و میانگین آن‌ها به عنوان ارتفاع بوته محاسبه می‌گردد.
۳-۷-۱۲ طول بلال
طول بلال ۵ بوته به طور تصادفی در هر کرت با خط کش میلیمتری اندازه گیری شد.
۳-۷-۱۳ طول کچلی انتهای بلال

۶- نظریه ارزیابی شناختی^[۵۲]
این نظریه دراواخر دهه ۱۹۶۰ توسط آرچامز^[۵۳] ارائه شد، بیان می کند که ارائه پاداشهای بیرونی مثل حقوق و دستمزد که ذاتاً لذت بخش هستند و همراه نمودن آن با کار منجر به کاهش سطح کلی انگیزش خواهد شد. هنگامی که برای عملکرد عالی کارکنان از پاداشهای بیرونی استفاده می شود، پاداش درونی که ناشی از علاقه کارکنان به خود کار است کاهش می یابد. به عبارت دیگر وقتی برای عملکرد افراد در وظایف مورد علاقه شان از پاداش بیرونی استفاده می شود این امر علاقه درونی افراد را به ذات کار کاهش می دهد. دلیل این امر نیز این است که تجارب کارکنان در کنترل بر رفتار خودشان کم است بنابراین وجود یا نبود پاداشهای بیرونی در درک افراد از چرایی انجام یک کار تغییر ایجاد می کند. برای مثال اگر سرپرستی برای مدتی معین از فرد بخواهد کاری را انجام دهد، محرک رفتار فرد بیرونی خواهد بود اما اگر فرد پس از سپری شدن آن مدت مشاهده کرد که همچنان به آن کار علاقمند است یعنی محرک رفتار فرد درونی شده است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

تئوری ارزیابی شناختی معتقد است وابسته و همراه نمودن پاداشهای بیرونی با عملکرد افراد باعث کاهش رضایت درونی افراد، از خود شغل می شود. در واقع این تئوری پیشنهاد می کند که به منظور جلوگیری از کاهش انگیزش درونی افراد حقوق و دستمزد آنان منوط به عملکردشان نباشد. شاید بتوان نظریه ارزیابی شناختی را درباره آن دسته از مشاغلی به کار برد که بین این دو قطب قرار می گیرند، یعنی آن ها نه به مقدار زیادی کسالت آور و خسته کننده اند و نه بیش از حد جذابیت دارند (رابینز، ۱۳۷۸).
۷- نظریه تقویت^[۵۴]
نظریه تقویت توسط اسکینر^[۵۵] (۱۹۸۰) معرفی شد. یکی از مشهورترین نظریههای تبیین کننده فراگرد انگیزش، نظریه تقویت و اصلاح رفتار است. در این نظریه دو نوع رفتار از هم متمایز می شوند: رفتارهای واکنشی (غیر ارادی) و رفتارهای کنشی (ارادی). در نظریه تقویت تأکید میشود که باید رفتارهای ارادی انسانها را مورد توجه قرار داد؛ به این ترتیب که پس از متمایز ساختن رفتارهای ارادی مفید از رفتارهای ارادی بی فایده یا مضر، باید رفتارهای ارادی مفید را تقویت کرد و رفتارهای بی فایده یا مضر را تضعیف کرد یا آنها را حذف نمود. این فراگرد بررسی و تقویت یا حذف رفتار را اصطلاحاً اصلاح رفتار مینامند. در این نظریه توجه ویژه ای به مفاهیم تقویت و تنبیه میشود. منظور از تقویت، عملی است که احتمال تکرار یک رفتار را افزایش می دهد. مانند قدردانی از کودکان، به خاطر استفاده از جمله های مؤدبانه در مکالمه های روزمره؛ برای مثال هنگامی که یک کودک تقاضای خود را با عبارتهایی نظیر لطفاً یا خواهش می کنم” آغاز می کند، تشویق کردن باعث تکرار این عبارتها در مجموع سخنان وی خواهد شد (خراسانی، ۱۳۸۶).
از نظر افراد مختلف تقویت کنندههای مثبت متفاوت هستند، کاربرد روش هایی مانند فنون خودگزارش دهی، نظرسنجی و برخی آزمون های همگرا درهنگام استخدام کارکنان یا هر چند وقت یک بار، باعث شناسایی تقویت کننده ها از دیدگاه افراد می شود. تقویت کننده درونی نتیجه طبیعی تری برای یک رفتار است. اما تأکید بر استفاده از پاداش بیرونی احتمالاٌ باعث کاهش انگیزه درونی می شود. در این رابطه توجه به این نکته مهم است که تقویت کننده اولیه ذاتاٌ برای انسان ارضا کننده است، اما تقویت کننده ثانوی از پیوند با تقویت کننده اولیه نتیجه می شود و باید یاد گرفته شود (سرمد، ۱۳۷۲).
۲-۱-۲-۳- تعهد سازمانی
مدیران در ارتباط با مسائل گوناگون سعی در کنترل مداوم کارکنان خود دارند. تصور مدیران این است که وقتی شخصی در یک محل استخدام میشود باید تمام شرایط آن سازمان را بپذیرد. بعضی از مدیران بر روی این مساله که رضایت کارکنان را میتوان از طریق پاداش و ترغیب به انجام کار افزایش داد، پافشاری میکنند. شاید تصور مدیران این است که کارکنان، زیردستان آنها هستند و باید فرامین آنها را بپذیرند (شوکی و ژیامین^[۵۶]، ۲۰۰۹).
اگرچه امروزه به دلیل اینکه کارکنان در زیر فشار مالی زیادی به سرمیبرند بیشتر توجه و تمایل آنها به مسائل اقتصادی کار است، ولی به تدریج کارکنان علاقهمند به انجام کارهای با مفهوم و خواهان استقلال شغلی بیشتری در کار خودهستند، تا بدین طریق احساس ارزشمندی به آنها دست دهد. یکی از مهمترین مسائل انگیزشی که امروزه با حجم گستردهای در مطالعات روانشناسی صنعتی و سازمانی در غرب گسترش یافته، مساله تعهد سازمانی است. بر اساس پژوهشهای انجام شده سه نگرش عمدهی رضایت شغلی، وابستگی شغلی و تعهد سازمانی بیشترین میزان توجه را به خود داشتهاند (رابینز، ۲۰۰۵) و در این بین، تعهد سازمانی، نگرش شغلی غالبی است که توجه پژوهشگران را بیش از پیش به خود جلب کرده است (کوهن^[۵۷]، ۲۰۰۷؛ اردهیم، وانگ و زیکر^[۵۸] ، ۲۰۰۶).
احترام و ارزشی که کارکنان برای سازمان قائل هستند و میزان همانندسازی ارزشهای فردی و سازمانی و تلاشی که برای حفظ آن صورت میگیرد از جمله عواملی است که در میزان بهره وری سازمانی مؤثر میباشد.پایبندی به ارزشهای سازمانی سبب رعایت اصول اخلاقی در سازمان می گردد و باعث ایجاد رابطه خوبی بین کارکنان شده و رفتارهای فراتر از نقش را افزایش میدهد و کارکنان خود را جزئی از سازمان دانسته و اهداف سازمان را مشترک با اهداف خود دانسته و همین مسأله باعث افزایش عملکرد فرد و در نهایت بهره وری سازمانی میگردد (داوندوبنی، برندریچی و زرب^[۵۹]، ۲۰۰۰).
لینکلن^[۶۰] (۱۹۹۱) معتقد است که مسائلی چون پرداخت بر مبنای عملکرد، ارزیابی از عملکرد کارکنان، سیاستهای به کار گرفته شده برای ایجاد امنیت شغلی کارکنان، ایجاد ارتباط با کارکنان و مشتریان، شناخت نیازها و انتظارات آنان، توجه به برنامه ریزی های بلند مدت، کاهش مقررات خشک و بورکراسی در سازمان ها، ایجاد انعطاف و خلاقیت، ایجاد کارهای گروهی و تیمی در سازمانها، گسترده کردن مفهوم آموزش در سازمانها و ارگانها ایجاد امنیت روحی و روانی برای کارکنان و توجه به مسأله رفاه آنان از جمله عواملی است که باعث ایجاد تعهد درکارکنان می شود (رضایی و ساعتچی، ۱۳۸۸). نظر به اهمیت تعهد سازمانی و اثرات آن بر سازمانها صاحبنظران بسیاری به توصیف و تشریح آن پرداختهاند.
پژوهشگران سازمانی معتقدند که هنوز اتفاقنظر در تعریف تعهد سازمانی وجود ندارد. در این بین پورتر، کرامپون و اسمیت^[۶۱] (۱۹۹۲) تعهد سازمانی را نوعی حمایت از اهداف سازمان، تلاش برای تحقق اهداف سازمان و تمایل به ادامه عضویت در سازمان میدانند (براون^[۶۲]، ۲۰۰۳). برگمن، لستر، دیمیوز و گران^[۶۳] (۲۰۰۰) تعهد سازمانی را چنین تعریف نمودند؛ تعهد سازمانی عبارت است از همراهی قاطع افراد در پذیرش ارزشها و اهداف سازمان و تمایل به تلاش بیشتر و حفظ عضویت در سازمان.
مییر، استانلی، هرسکوویچ و توپولنیتسکی^[۶۴] (۲۰۰۱ و ۲۰۰۲) تعهد را تمایل افراد به گذاشتن انرژی و وفاداری خویش در خدمت نظام اجتماعی تعریف میکنند و همچنین بیان میدارند که تعهد عبارتست از مجموع فشارهای هنجار درونی شده برای انجام فعالیتهایی که موجب دستیابی به اهداف و منافع سازمانی میشود. استاد شهید مرتضی مطهری، تعهد را به معنی پایبندی به اصول و قراردادهایی میداند که انسان نسبت به آنها معتقد است و بیان میدارد: « فرد متعهد کسی است که به عهد و پیمان خود وفادار باشد و برای اهداف آن تلاش نماید». کانتر (۱۹۸۳) تعهد را تمایل افراد به در اختیار گذاشتن انرژی و وفاداری خویش به نظام اجتماعی میداند. سالانکیک^[۶۵] (۱۹۹۲) تعهد را عبارت از پیوند دادن فرد به عوامل و اقدامات فردی وی میداند، یعنی تعهد زمانی واقعیت پیدا میکند که فرد نسبت به رفتار و اقدامات خود احساس مسئوولیت و وابستگی نماید (الحسینی، ۱۳۸۰).
مییر و آلن (۱۹۹۱)، مدلی سه مؤلفهای برای تعهد سازمانی قائل شدند که در این پژوهش به منظور میزان تعهد کارکنان ستادی از آن استفاده شده است. تعریف و توصیف هر یک از مؤلفه های این مدل را در ادامه می خوانید.
۱- تعهد عاطفی^[۶۶]: اشاره دارد به دلبستگی احساسی کارکنان به سازمان، احساس تعیین هویت و درگیر شدن آنها در سازمان؛ کارکنانی که تعهد عاطفی از خود نشان میدهند، احساس میکنند که علاقه دارند در سازمان فعلی بمانند. در این نوع تعهد، ارزشهای کارکنان و سازمان با هم منطبق میباشد (ریاض، امیر و ایجاز^[۶۷] ، ۲۰۱۱).
۲- تعهد مستمر^[۶۸]: این تعهد، ناشی از درک هزینه و زیان ناشی از ترک سازما ن است؛ کارکنانی که تعهد مستمر دارند، حس می کنند که نیاز دارند در سازمان فعلی خود بمانند. یکی از عواملی که موجب افزایش تعهد مستمر در کارکنان میشود، نبود فرصتهای شغلی جایگزین برای آنهاست (ویتل، ۲۰۰۸).
۳- تعهد هنجاری^[۶۹] (تکلیفی): احساس وفاداری به سازمان و الزام اخلاقی به ماندن در سازمان و ادای دین به آن (یا نوعی الزام اخلاقی). در این مؤلفه از تعهد، افراد ادامه خدمت و انجام کار در سازمان را وظیفه و مسئوولیت خود میدانند تا بدین وسیله دین خود را نسبت به سازمان ادا نمایند (پودولسکی^[۷۰]، ۲۰۰۹)، کارکنانی که تعهد تکلیفی دارند، خود را ملزم میدانند که در سازمان فعلی بمانند. این بعد از تعهد، در حقیقت اعتقاد به مسئوولیت فرد در قبال سازمان است. بر مبنای این تعهد، افراد در سازمان میمانند؛ زیرا آن را نوعی الزام و امری اخلاقی میدانند (مک کنا^[۷۱]، ۲۰۰۵).
۲-۱-۲-۴- محتوا و ماهیت شغل
یکی از عوامل مؤثر در رضایت شغلی کارگران، محتوای شغلی آنان است. کارکنان عمدتاً به دنبال شغلی هستند که با چالش روبه رو است. مسؤولیت انجام آن به طور کلی به عهدهی خود ایشان است و برای انجام آن از اختیارات کافی برخوردارند. همچنین کارکنان وقتی از محتوای شغل خود رضایت دارند که سازمان به خدمتی که در آن شغل ارائه میشود نیاز داشته باشد و وجود فرد راضی برای سازمان بسیار ارزشمند باشد (نصرآبادی و همکاران، ۱۳۸۸).
فارنهام (۱۹۹۷) معتقد است که بیشتر افراد عقیده دارند که مشاغل وسیلهای برای کسب پیامد است و قویترین افراد برای کار و تلاش انگیزی آن بر انگیخته خواهند شد (فارنهام، ۱۹۹۷).
بیکر^[۷۲] (۱۹۷۸) طی پژوهشی که با الهام از مدل هاکمن و اولدهام انجام داد، ماهیت شغل و رضایت شغل را با شش عامل بررسی کرد که عبارتند از: فرصت های شغلی، ارزش کار، خوداستقلالی، بازخورد، امکانات شغلی و چالشهای شغلی، که این عوامل به نوبهی خود آثاری بر نتایج شغل و شخص به جای میگذارد. این نتایج و آثاری شامل انگیزهی بالای درونی کار، عملکرد با کیفیت بالا، رضایت خاطر از کار و کاهش غیبت و ترک خدمت میباشند. البته ناگفته نماند که در سازمان ها رضایتمندی چه جنبهی شغلی داشته باشند و چه وابستگی سازمانی، افزایش روحیه و رشد انگیزندهها را در پرتو رضایت از شغل حاصل می شود و چنین رضایتی است که اثر بخشی و بهره وری سازمان را افزایش میدهد (کاریون، هونکور ،مارچلندز و شوارتز ^[۷۳]، ۲۰۰۳).
الگوی ویژگی های شغلی از بسیاری جهات مورد تحقیق قرارگرفته است. نتیجهی بیشتر تحقیق ها چهارچوب کلی تئوری را تأیید میکند. یعنی مجموعهای از ویژگیهای شغلی وجود دارد و این ویژگی ها بر رفتار اثر میگذارند ولی درباره ی این که کدام ویژگی یا ویژگی ها هستهی مرکزی را تشکیل میدهند توافق نظر کامل وجود ندارند (رابینز، ۱۳۸۴).
۲-۱-۲-۵- رضایت و امنیت شغلی
رضایت شغلی پدیده‌ای است که در اثر عوامل گوناگون شکل می‌گیرد و خود نیز بر عوامل گوناگونی تأثیر دارد (رضائیان ۱۳۸۵). از یک طرف رضایت شغلی می‌تواند به عنوان یک متغیر مستقل باشد که بر متغیرهای وابسته‌ای چون بازدهی، غیبت، جابجایی، ترک خدمت، رفتار فرد در جامعه و خانواده و نگرش فرد نسبت به محیط‌های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و غیره تأثیر بگذارد و از سوی دیگر متغیر وابسته‌ای است که تحت تأثیر متغیرهای مستقلی چون حقوق و مزایا، رابطه با همکاران و سرپرستان، امنیت شغلی و نوع کار قرار دارد. به علاوه رضایت شغلی متأثر از متغیرهای تعدیل کننده مثل سن، تحصیلات، جنسیت، سابقه خدمت و رده شغلی است (اسماعیلی و انصاری رنانی، ۱۳۸۶).
برای دستیابی به بهره‌وری کارکنان رضایت شغلی یک عامل ضروری می‌باشد (رابینز ۱۳۷۴). رضایت شغلی، ترکیبی از خرسندی شناختی^[۷۴] و خرسندی احساسی^[۷۵] فرد نسبت به شغلش است. رضایت شناختی، رضایتی است که بیش‌تر بر ارزیابی منطقی و عقلانی شرایط کار استوار است. بنابراین، رضایت شناختی یک ارزیابی مبتنی بر مقایسه‌هاست که بر قضاوت احساسی تکیه ندارد و ارزیابی شرایط، فرصت‌ها و درآمدها را در بر می‌گیرد. اما رضایت احساسی، ارزیابی کلی فرد به طور احساسی نسبت به شغلش است. این رضایت، خلق و خوی خوب فرد و احساس خوب و مثبت وی را هنگام کار کردن نسبت به کارشان نشان می‌دهد (اسماعیلی و انصاری رنانی ۱۳۸۶).
۲-۱-۲-۵-۱- مفهوم و تعریف رضایت شغلی
رضایت شغلی در فرهنگ فارسی خشنودی و خوشرویی معنا شده است و به عنوان دوست داشتن وظایف مورد لزوم یک شغل تعبیر شده است. یعنی شرایطی که در آن کار انجام می‌گیرد و پاداشی که به موجب آن دریافت می‌شود (حسینی نسب و جویانی ۱۳۸۷). رضایت شغلی یکی از عوامل بسیار مهم در موفقیت شغلی است و عاملی است که باعث افزایش کارآیی و نیز احساس رضایت فردی می‌گردد. محققان رضایت شغلی را از دیدگاه‌های گوناگون تعریف کرده‌اند و معتقدند اگر شغل لذت مطلوبی را برای فرد تأمین نماید در این حالت فرد از شغلش راضی است. عوامل گوناگون چه درونی مانند احساس لذت از انجام کار و چه بیرونی مانند حقوق و مزایا و روابط محیط کاری سبب می‌گردد فرد از شغلش راضی باشد (عسکری ۱۳۸۲). رضایت شغلی یک مفهوم چند وجهی است که شامل ابعاد درونی و بیرونی می‌باشد. منابع رضایت درونی به ویژگی‌های شخصیتی فرد بر می‌گردد مانند توانایی ابتکار عمل (روز^[۷۶] ، ۲۰۰۱). منابع رضایت بیرونی، اقتضایی و وابسته به شرایط محیطی هستند، مانند پرداخت، ارتقاء یا امنیت شغلی (ولف،۲۰۰۱). رضایت شغلی عبارت است از نگرش فرد نسبت به شغل و یا چگونگی احساس فرد نسبت به شغلش و جنبه‌های گوناگون آن (سید جوادین، ۱۳۸۵).
گروهی احساسات مثبت شاغل نسبت به شغل را رضایت شغلی می‌نامند و بر این باور هستند که احساس خشنودی و کامیابی و رضایت شغلی ناشی از نگرشی است که خود نیز تا اندازه‌ای با چگونگی شغل و مقتضیات مربوط به آن پدید می‌آید. در تحقیقات گذشته برای سنجش میزان رضایت شغلی تمرکز بر ارضای نیازهای جسمی و روانی افراد از قبیل پرداخت حقوق و دستمزد بوده است این در حالی است که امروزه محققان بیشتر به فرآیندهای شناختی که یک رویکرد چند وجهی است توجه دارند (لاک^[۷۷] ، ۲۰۰۰).
رضایت شغلی محصول عوامل گوناگونی مانند، کار جذاب، کار دارای امکان بروز خلاقیت، کار دارای احترام و کار ارزشمند می‌باشد. همچنین تحت تأثیر عواملی مانند شرایط کاری مناسب، همکاران سازگار، رهبری و مدیریت شایسته است علاوه بر این، همگونی اهداف سازمان با خواسته‌های فرد نقش مهمی در رضایت شغلی ایفا می‌کند. به طور کلی وجود سرپرست و مدیر با صلاحیت و مشارکت‌جو، ارتباط صحیح و مناسب بین سرپرست و مدیر با کارمند، همکار انگیزاننده، مسئوول و فعال، پیشرفت مناسب با توانایی در کار و رعایت برابری و انصاف در ارتقاء کارمندان و حقوق و مزایای متناسب با شایستگی و کار فرد از عواملی هستند که وجود آن‌ها می‌تواند رضایت شغلی را به دنبال داشته باشد (مورهد^[۷۸] و گریفین ، ۱۳۸۴). تحقیقات نشان داده است که بین رضایت شغلی و وضعیت اشتغال رابطه وجود دارد (اصل سلیمانی و دیگران ۱۳۸۶).
پارسونز رضایت شغلی را متشکل از پنج عامل می‌داند: عزت نفس یا هماهنگی با هنجارهای اخلاقی مورد پسند فرد، تأیید از سوی دیگران، ارضای خواسته ها و نیازهای مادی و معنوی، لذت بخش بودن شغل و فعالیت‌های شغلی، دوستی و صمیمیت در روابط بین کارکنان (گریفیث، ۱۳۷۳).
۲-۱-۲-۵-۲- دیدگاه های رضایت شغلی
دیدگاه‌ها و مفهوم‌سازی‌های متعدد و گاه متناقضی درباره تعریف « رضایت شغلی» شکل گرفته و توسعه یافته است. برخی از صاحب‌نظران همچون هرزبرگ آن را دارای دو بعد دانسته‌اند. یک گروه عوامل و شرایطی که فقدان آن‌ها موجب عدم رضایت می‌گردد ولی تأمین آن‌ها باعث ایجاد انگیزه شدید و قوی نمی‌شود بلکه فقط از بروز عدم رضایت جلوگیری می‌کند که آن‌ها را عوامل بهداشتی یا مؤثر در حفظ وضع موجود یا عوامل بقاء می‌نامند. به ‌زعم هرزبرگ این عوامل عبارت است از : طرز تلقی و برداشت کارکنان، شیوه اداره امور، خط‌مشی‌های سازمان، ماهیت و میزان سرپرستی، امنیت کاری، شرایط کاری، مقام و منزلت، سطح حقوق و دستمزد، استقرار روابط متقابل دو جانبه، سرپرستان، همکاران و مرئوسان و زندگی شخصی کارکنان.
نبود این عوامل ممکن است چنان کارمندان را دچار عدم رضایت سازد که سازمان را ترک کرده و موجودیت آن را به مخاطره اندازند. از اینرو هرزبرگ این عوامل را برای تأمین و حفظ بهداشت و سلامت سازمان لازم دانسته است. دسته دوم عوامل مؤثر در ایجاد انگیزه هستند که وجود آن‌ها موجب انگیزش و رضایت افراد ولی فقدان آن‌ها تنها عدم رضایت ضعیفی را تولید می‌کند. بنابراین فقدان عوامل گروه دوم مترادف با عدم نگرش تلقی می‌گردد. به ‌نظر هرزبرگ عوامل مؤثر در ایجاد انگیزه عبارت است از: موفقیت کاری، شناخت و قدردانی از افراد وکار آن‌ها، پیشرفت و توسعه شغلی، رشد فردی و ماهیت کار و وظایف محوله (هوی و میسکل^[۷۹]،۲۰۰۵).
جدول۲-۱٫ تئوری انگیزش ـ بهداشت اقتباس از مدیریت آموزشی هوی و میسکل (۲۰۰۵).

پیوستار رضایت شغلی
رضایت (+) (-) عدم رضایت
عوامل انگیزش
-کسب موفقیت
-شناسایی
-کار
-مسئوولیت

۸- دامن پاک جامی، مرتضی (۱۳۸۸) دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در اسیای مرکزی،تهران،دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی
۹- واعظی، محمود (۱۳۸۶)،ژئوپلیتیک بحران در اسیای مرکزی و قفقاز،تهران،دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی
۱۰- اسدی کیا،بهناز(۱۳۸۶) روسیه ابرقدرت انرژی، پژوهشنامه انرژی اوراسیایی
۱۱- سوری،امیرمحمد (۱۳۸۸)سیاست اقتصادی روسیه دراسیای مرکزی وقفقاز،پژوهشنامه دیپلماسی اقتصادی
۱۲- کوزه گرکالجی، ولی (۱۳۸۷)،تاملی بر طرح تشکیل باشگاه انرژی در سازمان همکاری شانگهای،فصلنامه راهبرد،شماره پنجاه و یک
۱۳ – دفتر مطالعات و خدمات پژوهشی ایران وآسیای مرکزی،باخت آمریکا در بازی دستیابی به منابع انرژی آسیای مرکزی
http://iransharghi.com/engine/print.php?newsid=3260&news_page=1
۱۴- عنایت الله یزدانی و مجتبی تویسرکانی:سازمان همکاری شانگهای و روند چند جانبه گرایی درنظام بین الملل
http://www.rasekhoon.net/article/show 2007/6/21
فصل پنجم
تقابل سازمان شانگهای با ایالات متحده
مقدمه
آسیای میانه و قفقاز از مهم ترین دروازه هایی است که این کشور را وارد بازی سیاسی بزرگان کرده است. پس از سال ۱۹۹۰ این دست از کشورهای جداشده از شوروی کمونیستی، در نظام بین الملل رها شدند. کشورهایی که عموماً با مشکلات فراوان حکومتی – مدیریتی، فکری، نارسایی های اقتصادی، بی ثباتی سیاسی و… مواجه هستند.
بنابراین بسیاری از کشورهای منطقه و جهان که از قدرت بازیگری منطقه ای یا بین المللی برخوردار هستند، سعی کرده اند که در این منطقه نفوذ کنند تا قدرت چانه زنی بین‌المللی خود را افزایش دهند. وجود قدرت‌ها و کشورهایی مثل آمریکا، اتحادیه اروپا، روسیه، چین، ترکیه، عربستان، اسرائیل، ایران و… منطقه را به یکی از مراکز اصلی بازی بین‌المللی تبدیل کرده است. درست است که این منطقه از سویی از لحاظ اقتصادی و منابع موجود و از سویی دیگر به‌خاطر کم‌تجربگی سیاسی دولت‌مردان، می‌تواند وسوسه ‌نفوذ بازیگران را افزایش دهد، اما مهم‌ترین مسئله‌ای که قدرت‌ها را به این سمت کشانده است، منابع و منافع اقتصادی نیست. بلکه منافع سیاسی – بین‌المللی است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

به طبع هر کشوری که بتواند به طرق مختلف حاکمیت سیاسی، اقتصادی و نظامی خود را بر این منطقه حاکم کند و در برابر دیگران به پیروزی نسبی برسد، قدرت و توان بازیگری خود را در نظام بین‌الملل افزایش داده است. از این‌رو می‌توان گفت که هیچ کشوری قادر نیست تا قدرت مطلق خود را در این منطقه حساس بگستراند. زیرا دیگر کشورهای بازیگر اجازه نمی‌دهند این امتیاز یکباره در دست یک قدرت واحد قرار بگیرد. بنابراین آسیای مرکزی و قفقاز، جغرافیای کوچکی است که بزرگان سیاست جهان را به خود معطوف کرده است.
البته نباید فراموش کرد که بیشترین نقش را کشورهای آمریکا، روسیه و چین بر عهده دارند. دیگر بازیگران در صددند تا از امتیازهای موجود بی‌نصیب نمانند. اما مقصود این سه کسب، حفظ و افزایش قدرت بین‌المللی است. در این میان آمریکا از قدرت سخت نظامی – ناتو و قدرت نرم حمایت‌های اقتصادی و تحولات دموکراتیک بهره می‌برد.
الف)چالش قدرت های بزرگ در بهره گیری منابع آسیای مرکزی
چالش قدرت های بزرگ بر سر انرژی دریای خزر ریشه در حوادث ۱۱سپتامبر دارد. در پی حوادث تروریستی ۱۱ سپتامبر بحران انرژی برای بسیاری از قدرت های محور به وجود آمد. این حادثه از میزان اتکای کشور های بزرگ به انرژی خاورمیانه کاست و به موازات ان به میزان اتکای این کشورها به منابع انرژی سایر حوزه ها افزود. قبول چنین دیدگاهی بیشتر به جهت انتساب این وقایع به کشور های خاورمیانه است، لذا استراتژی قدرت های بزرگ در پاسخ به اقدامات تروریستی از سهم خاورمیانه در تامین انرژی کشور های مصرف کننده کاسته و به طور طبیعی نگاه ها را به منابع انرژی دریای خزر معطوف نموده است. بدین ترتیب دریای خزر از لحاظ ژئوپولیتیک انرژی، نقش خاصی را برای رقابت قدرت های بزرگ ایفا می کند. بنابراین این گونه به نظر می رسد که چالش قدرت های بزرگ بر انرژی دریای خزر، چالش میان قدرت هایی چون: روسیه، چین، اتحادیه اروپا و آمریکا باشد و کمتر به نظر می رسد که کشورهای حاشیه دریای خزر بتوانند محور چالش باشند، چراکه کشور های حاشیه دریای خزر جدای از ایران و روسیه، کشور های تازه استقلال یافته ای هستند که فاقد پتانسیل لازم برای سرمایه گذاری سیاسی و اقتصادی هستند. از دیگر سو هرگونه تمرکز و سرمایه گذاری در این کشور های بیشتر متوجه حیات داخلی این کشور ها است. به عبارت دیگر، حیات سیاسی این کشورها در حوزه های داخلی به گونه ای است که هیچ فرصتی را برای رقابت سرمایه گذاری در حوزه انرژی با سایر جمهوری های همجوار نمی دهد. برای نمونه روند اصلاحات و برقراری دموکراسی برای کشور هایی چون قزاقستان، ترکمنستان و آذربایجان، اولویت و جاذبه بیشتری نسبت به سرمایه گذاری و حس رقابت در حوزه انرژی دارد. چنین شرایطی سبب شده است که قدرت های بزرگ برای تسلط بر منابع انرژی این حوزه رقابت کنند. برای نمونه روسیه این حوزه را، حوزه نفوذ سنتی خود می داند، اتحادیه اروپا قدرتی روبه رشد است که هم به لحاظ تامین نیاز های خود به انرژی وهم به لحاظ تقویت موقعیت بین المللی اروپا در پی نفوذ و بهبود موقعیت خویش در منطقه دریای خزر است. چین نیز به منابع انرژی منطقه نیاز دارد و نیاز رو به تزاید ان به نفت و گاز از یک طرف و آسیای مرکزی به عنوان تنها منطقه ای که امکان انتقال خط زمینی لوله انرژی را میسر ساخته، اهمیت این حوزه را برای این کشور دوچندان کرده است.
در این میان استراتژی آمریکا و اتحادیه اروپا به عنوان شرکای استراتژیک در بهره برداری از منابع انرژی حوزه خزر از اهمیت اساسی برخوردار است و به نظر می رسد که این دو کشور اهداف راهبردی را در قابت با سایر بازیگران و قدرت های بزرگ تعقیب می نمایند. در نگاه آمریکا و اتحادیه اروپا، اهمیت منابع نفت و گاز دریای خزر بیشتر به توسعه اقتصادی و امنیت و ثبات معطوف شده است، لذا این دو کشور تلاش می کنند که از پیشرفت کشور های ساحلی برای تدوین یک رژیم حقوقی استقبال کنند. البته نباید از نظر دور داشت که توانایی های آمریکا نسبت به هم پیمان استراتژیکش در اتحادیه اروپا برای دستیابی به منابع انرژی، موثرتر و مطلوب تر است، لذا تعقیب اهداف راهبردی بیشتر می تواند برای آمریکا مطمع نظر واقع شود.
در این میان انچه به عنوان اهداف راهبردی آمریکا در دستیابی به منابع انرژی دریای خزر مورد تعقیب قرار گرفته است، ورود در کشور های تازه استقلال یافته به منظور پیشبرد دموکراسی، آموزش نیروهای نظامی و برگزاری مانورها و نیز فاصله اندازی میان سه کشور عمده منطقه، روسیه، چین و ایران می باشد. امنیت انرژی مقوله دیگری است که آمریکا در ورود به منابع دریای خزر به عنوان هدف دیگر راهبردی به ان چشم دوخته است، چراکه منابع انرژی دریای خزر در نگاه این کشور می تواند آلتر ناتیو و جایگزین منابع انرژی خلیج فارس باشد.با این همه باید گفت که ایالات متحده در ورود به حوزه دریای خزر دارای استراتژی نفتی روشنی است که با حمایت سیاست خارجی و سیاست اقتصادی، سایر قدرت های این حوزه را در موضع رقابت قرار می دهد.فرایند انتقال انرژی به بازار های جهانی:تردیدی نیست که خط انرژی باکو، تفلیس- جیهان از مهم ترین مسیر های انتقال نفت دریای خزر به بازارهای جهانی است که به شدت مورد حمایت آمریکا، اروپا وترکیه می باشد. این مسیر ۱۷۷۶ کیلومتری از ساحل غربی دریای خزر شروع واز سه کشور آذربایجان، گرجستان و ترکیه عبور کرده ودر ساحل دریای مدیترانه به کشتی منتقل شده واز انجا به بازار های جهانی منتقل می شود. از ویژگی های قابل ملاحظه خط انرژی مزبور ان است که این خط لوله از میزان وابستگی اروپا به نفت خاورمیانه و خط لوله عبوری از خاک روسیه می کاهد. از ویژگی های دیگر خط لوله مزبور، ایجاد موقعیت های ژئوپولیتیکی برای قدرت های بزرگ است. این شرایط ژئوپولیتیکی برای دو کشور روسیه آمریکا از اهمیت اساسی و بالایی برخوردار است. براین اساس، روسیه با توسل به خط لوله مزبور در پی نوعی بازار انحصاری در بازارهای جهانی انرژی به خصوص صادرات گاز به اروپا است. این ویژگی برای آمریکا بدان جهت دارای اهمیت است که آمریکا با احداث این خط لوله اهداف سیاسی را تعقیب می نماید و در پی محروم ساختن ایران از موقعیت ممتاز طبیعی و استراتژیک منطقه ای خود است. اما مساله مورد بحث در این میان به نقش برخی از جمهورهای آسیای مرکزی در ایجاد الزامات ژئوپولیتیکی انرژی خزر است. به رغم انکه اغلب کشور های دریای خزر به جهت اولویت های داخلی خود کمتر توانسته اند در دامن زدن و ایجاد الزامات ژئوپولیتیکی انرژی دریای خزر نقشی را ایفا نمایند، اما نقش ترکمنستان و آذربایجان در ایجاد این الزامات توانسته بر میزان مطلوبیت های ژئوپولیتیکی انرژی دریای خزر مفید باشد.
اگر چه جمهوری قرقیزستان دارای منابع طبیعی همچون نفت و گاز نیست؛ ولی هم مرز بودن یا چین و افغانستان، به این کشور اهمیت راهبردی بخشیده و همین عامل باعث جلب توجه آمریکا به این جمهوری شده است. وقوع حادثه ۱۱ سپتامبر، این فرصت را به آمریکا داد تا بتواند در «حیات خلوت روسیه» استقرار یابد؛ امری که در دو جنگ جهانی اول و دوم محقق نشده بود. آمریکا تنها با کشته شدن ۳۵۰۰ نفر، توانست در این منطقه چادر بزند .استقرار پایگاه نظامی در شهر« مناس» و اقدام به نصب رادارهای آواکس در جمهوری قرقیزستان ۵ درصد بودجه داخلی این کشور را تامین می کرد.پروژه استقرار آمریکا
را تکمیل کرد تا از این طریق بتواند، تحرکات نظامی و سیاسی چین و روسیه را به خوبی زیرنظر داشته باشد.(امیدوار نیا ،۱۳۸۳: ۳۰)
در سال ۱۹۹۵ آمریکا، ازبکستان را «شریک استراتژیک» خود اعلام کرد و در سال ۱۹۹۸ ازبکستان به مجموعه کشورهای گوام (GUAM) (گرجستان -اوکراین- آذربایجان- مولداوی ) پیوست و این مجموعه را به GUUAM تبدیل کرد.هر پنج کشور آسیای مرکزی در چارچوب «شورای مشارکت اروپا-آتلانتیک» با پیمان ناتو همکاری دارند. جنگ در افغانستان نیز بهانه ای شد تا آمریکا به ایجاد پایگاه های نظامی در کشورهای مختلف آسیای مرکزی با هدف کمک به جنگ با تروریسم در افغانستان- اقدام نموده و نفوذ خود را در منطقه گسترش دهد. برهمین اساس در سال ۲۰۰۱، توافقنامه ای بین آمریکا و ازبکستان در مورد ایجاد یک پایگاه آمریکایی در این کشور(پایگاه نظامی خان اباد)منعقد شد که به موجب ان، آمریکایی ها امکان استفاده از پایگاه ها و امکانات نظامی این کشور را پیدا کردند و توانستند اجازه استقرار نیروهای خود را در خاک ازبکستان کسب کنند.آمریکا همچنین توانست در قزاقستان، تاجیکستان به امتیازات مشابهی دست پیدا کند و موافقت نامه های نظامی با انها منعقد نماید. نیروهای نظامی آمریکا در تاجیکستان تنها ۲۰۰ مایل با مرز چین فاصله دارند. در عین حال، محوریت اصلی سیاستهای آمریکا در آسیای مرکزی بر قزاقستان متمرکز شده است.(واعظی ،۱۳۸۶: ۲۴۰) .البته نفوذ آمریکا بر جمهوری های سابق شوروی تنها در آسیای مرکزی محدود نمی شود و به قفقاز و سایر نواحی نیز گسترش یافته است. به عنوان مثال در حال حاضر، اوکراین پیوستن به ناتو را جزء اولویتهای اساسی خود اعلام کرده، آذربایجان توافقات مهم امنیتی و نظامی با آمریکا برقرار نموده است، و نیروهای آمریکایی برای آموزش نیروهای گرجی در مبارزه با تروریسم، در گرجستان مستقر شده اند. می توان اهداف حضور آمریکا در منطقه آسیای مرکزی را به شرح زیر بیان داشت:
ـ دستیابی به منابع غنی نفت و گاز منطقه و اعمال کنترل برانها؛
-دستیابی به پایگاهی مستحکم برای اعمال کنترل بر تحولات سیاسی منطقه و به ویژه در جنوب آسیا.
-حضور و نفوذ در قلب منطقه اوراسیا و مقابله با گسترش نفوذ چین، روسیه و ایران.
-مقابله با اسلام گرایی و رواج اندیشه اسلام سیاسی.
موضوع چالش برانگیز سیاست خارجی ایالات متحده در منطقه حضور تاریخی و پررنگ کشورهای روسیه و چین می باشد که بواسطه داشتن روابط تاریخی و مرزهای مشترک از قدرت بیشتری برای نفوذ و تاثیر گذاری برخوردارند. روسیه در صدد تثبیت مجدد نقش خود در آسیای مرکزی به عنوان ضامن حفظ امنیت منطقه ای است و این سیاست را از طریق حضور در سازمان پیمان امنیت جمعی دنبال می کند، سازمانی که هدفش یکپارچگی و انسجام سیاسی، نظامی میان کشورهای آسیای مرکزی (به استثنای ترکمنستان) با هدف ایجاد تعادل در مقابله با نفوذ ناتو و آمریکا در منطقه است. بنابراین به نظر می رسد که ایالات متحده در دستیابی به اهداف مورد نظر که در راستای حضور بلند مدت و گسترش روابط نظامی با کشورهای آسیای مرکزی است با مشکلات جدی مواجه شده است.
وزیر امور خارجه سابق قرقیزستان با تأکید بر این که ۱۰ سال حضور نظامی آمریکا در قرقیزستان هیچ ثمری برای مردم نداشته، خواستار برگزاری همه‌پرسی در خصوص ادامه کار این پایگاه شد.به گزارش گروه دفاع و امنیت مشرق، “الیک‌بیک جکشنکل‌اف ” وزیر امور خارجه سابق قرقیزستان که اکنون ریاست کنگره ملی احزاب سیاسی این کشور را برعهده دارد، تأکید کرد که ۱۰ سال حضور نظامی آمریکا در قرقیزستان نه تنها برای مردم سودی نداشته بلکه انان را با مشکلات فراوانی مواجه کرده است. رئیس کنگره ملی احزاب سیاسی قرقیزستان با بیان اینکه، پاییز سال جاری و همزمان با انتخابات ریاست جمهوری، این کنگره خواستار برگزاری همه‌پرسی برای تصمیم گیری در خصوص تداوم حضور پایگاه نظامی آمریکا در این کشور است، خاطرنشان کرد که منافع ملی قرقیزستان ایجاب می‌کند که سرنوشت این پایگاه به دست مردم مشخص شود. جکشنکل‌اف در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا پیشنهاد برگزاری همه‌پرسی در مورد تعیین سرنوشت حضور نظامی آمریکا در قرقیزستان تنها یک مانور سیاسی به منظور جلب توجه واشنگتن به کنگره ملی در آستانه انتخابات ریاست جمهوری قرقیزستان است و یا واقعاً منافع ملی قرقیزستان نیازمند چنین اقدامی است، تصریح کرد: کنگره ملی احزاب سیاسی قرقیزستان تنها منافع ملی را مد نظر قرار داده و این موضوع به مسئله جلب توجه واشنگتن نسبت به خود هیچ ارتباطی ندارد. وزیر امور خارجه سابق قرقیزستان با اشاره به این که واقعیت این است، حضور نظامی آمریکا طی سال‌های گذشته از سوی مقامات عالی قرقیزستان با پوشش منافع ملی ولی در اصل با هدف ثروت‌اندوزی خصوصی انان بوده، خاطرنشان کرد که اکنون باید امکان داد تا خود مردم این کشور تصمیم بگیرند که آیا با تداوم این حضور موافقند یا خیر. رئیس کنگره ملی احزاب سیاسی قرقیزستان با بیان اینکه آمریکا از طریق این پایگاه از کشورهای آسیای مرکزی، مناطق شمالی چین و جنوب روسیه از طریق هواپیماهای آواکس، اطلاعات جمع‌ آوری می‌کند، خاطرنشان کرد که دستگیری عبدالمالک ریگی و کشته شدن “الکساندر ایوانف ” تبعه قرقیزی توسط سرباز آمریکایی و چندین مسئله دیگر شرایط این پایگاه را حساس کرده است. ۲۰۱۰/۷/۹/))http://iraneurasia.ir/fa/pagesj)
وی با متفاوت دانستن وضعیت منطقه در حال حاضر، تصریح کرد که کنگره ملی احزاب سیاسی قرقیزستان، تداوم حضور پایگاه آمریکا در مناس را به هیچ ‌وجه، ضروری نمی‌داند. فرودگاه بین‌المللی مناس نام اصلی‌ترین فرودگاه کشور قرقیزستان است که در شما‌ل‌غربی بیشکک قرار دارد. آغاز همکاری‌های نظامی بیشکک و پنتاگون آمریکا به سال ۲۰۰۱ و شروع جنگ به اصطلاح ضدتروریسم در افغانستان باز می‌گردد که واشنگتن به همین بهانه اقدام به ایجاد پایگاه در قرقیزستان و مستقر کردن نیروهای خود در این کشور کرد. تعامل نظامی بیشکک – واشنگتن از همان ابتدای افتتاح پایگاه هوایی مناس به دلایل مختلف با مشکلاتی همراه بوده است. آمریکایی‌ها هر بار پس از هشدار مقامات قرقیزی در خصوص احتمال قطع همکاری و مسدود کردن پایگاه مناس، با عقد قراردادهای هنگفت تجاری با مقامات مسئول و نزدیکان مقامات عالی‌رتبه و همچنین ارائه وام و حمایت‌های دیگر به صورت موقت این مشکل را حل کرده‌اند. بسیاری از گروه‌های مردمی قرقیزستان نیز بارها بر ضرورت تعطیل کردن پایگاه مناس تاکید کرده‌اند.
جمهوری قرقیزستان در حال حاضر سایه هژمونی سه ابرقدرت آمریکا، چین و روسیه را بالای سر خود احساس می‌کند و به جهت وجود وابستگی و نیازهای ضروری که در ابعاد مختلف برای مردم و سیاست مداران این کشور وجود دارد، امکان گریز از این هژمونی سنگین سیاسی، اقتصادی و فرهنگی حداقل در کوتاه‌مدت بعید به نظر می‌رسد؛ بنابراین هر یک از این کشورها بنابر منافع ملی و جهانی خود فعالیت‌های لازم را در این کشور به انجام می‌رسانند.
چین بدون توجه گسترده به موضوعات و کشمکش های سیاسی و از سوی دیگر پرداختن به شکلی وسیع به روابط تجاری و اقتصادی و استفاده از موقعیت همسایگی با جمهوری قرقیزستان، این کشور را دروازه اصلی صادرات کالاهای خود در منطقه آسیای مرکزی و حتی روسیه قرار داده به طوری که کمتر مجالی برای دیگر کشورهای منطقه به منظور حضور گسترده بازرگانان باقی گذاشته است و از این طریق سود اقتصادی سرشاری را نصیب خود می سازد.
آمریکا به جهت گسترده کردن هژمونی خود به عنوان ابرقدرت جهانی، با راه‌های گوناگونی از جمله برنامه‌های وسیع فرهنگی و ترویج مبانی آزادی‌های سیاسی، حقوق بشر، دموکراسی و لیبرالیسم سعی در تغییر ماهیت فکری مردم این کشور و همراهی انان با غرب دارد.ایالات متحده آمریکا نیز به سبب دوری مسافت و نیز حساسیت‌های روسیه در حضور مستقیم این رقیب دیرینه درهمسایگی وی، شرایط را به خوبی سنجیده و در حالی که تقریبأ از بهره‌برداری اقتصادی به نفع چین منصرف شده، تلاش برای نفوذ سیاسی و فرهنگی درمیان مردم و دولتمردان جمهوری قرقیزستان را در رأس برنامه های خود قرار داده است.باوجود تنها چهار شبکه تلویزیونی ملی در جمهوری قرقیزستان، زمانی که در خیابان‌های شهر بیشکک پایتخت این کشور قدم می‌زنیم حضور گسترده انتن‌های ماهواره‌ای از هر سو توجه افراد را در این کشور دارای ۷۰ درصد جمعیت مسلمان جلب می‌کند.ایجاد دانشکده‌های متعدد از سوی آمریکا و دیگر کشورهای همسو با این ابرقدرت از جمله ترکیه در جمهوری قرقیزستان و ارائه بورسیه به دانشجویان از دیگر مولفه‌های نفوذ به شمار می‌رود‌.( http://www.rasekhoon.net/article/show 2007/6/21)
براساس توافقات حاصل شده میان مسکو و بیشکک ، باقی اف متعهد شده بود ، که در ازای سرمایه گذاری دو میلیون دلاری روسیه در اقتصاد قرقیزستان ، پایگاه نظامی آمریکا در مناس را تعطیل کند. اما پس از دریافت ۴۰۰ میلیون دلار از این کمک ها، دولت باقی اف در پی توافق با آمریکا ، که اجاره بهاء پایگاه مناس را سه برابر افزایش داد، با تغییرعنوان پایگاه مناس به مرکز ترانزیت کالاها، فعالیت این پایگاه آمریکایی را تمدید کرد. این اقدام باقی اف خشم مقامات روسیه ، به ویژه ولادیمر پوتین، نخست وزیر این کشور را برانگیخت. فرجام این روند همان تغییر قدرت در بیشکک است ، که شاهدش بودیم سرنگونی خیلی راحت و بدون واکنش های جهانی قربان بیک باقی اف برای سران کشورهای آسیای مرکزی این حقیت را یادآوری کرد ، که اکنون نه آمریکا و غرب، بلکه این روسیه است ، که انقلاب ها یا شاید قدرت ها را در قلمرو شوروی سابق، به ویژه آسیای مرکزی ، مدیریت می کند. این امر سران خودکامه آسیای مرکزی را ، که حفظ قدرت و میراثی کردن ان ، اصلی ترین دغدغه انها محسوب می شود ، به طور جدی نگران کرد. این رهبران اکنون درک کرده اند ، که سرنوشتشان به نحوه تعاملاتشان با مسکو بستگی دارد که سفر عجولانه اسلام کریم اف رئیس جمهور ازبکستان به مسکو در این راستا قابل ارزیابی می باشد. امام علی رحمان، رئیس جمهور تاجیکستان، که نیز سال های اخیر در چارچوب ان چه سیاست چندبعدی توصیف می شود ، تا حد زیادی از مسکو فاصله گرفته بود، در پیام سالانه خود به پارلمان کشورش در۲۴ آوریل ، روسیه را مثل سال های قبل شریک استراتژیک عنوان کرد.(موحد رحمانی،۱۳۸۵: ۲۵۵)
در اواخر سال ۲۰۱۰میلادی واشنگتن اعلام کرده بود که قصد احداث یک پایگاه جدید در جنوب قرقیزستان را دارد ولی به دلیل توافق قبلی میان روسای جمهوری قرقیزستان و روسیه در سال ۸۸ برای ساخت دومین پایگاه روسی در یکی از مناطق جنوبی این کشور، موضوع گسترش حضور نظامی واشنگتن در قرقیزستان با واکنش‌های جدی سیاستمداران و رسانه‌های روسی مواجه شد و در قرقیزستان نیز افکار عمومی از این ابتکار کاخ سفید حمایت نکردند.اما در این میان روسیه نیز با تجربه پذیری از سرگذشت کشورهایی چون اوکراین و گرجستان و همسویی انان با جبهه غرب، امکانات و ابزارهای استراتژیک خود در منطقه و جهان را برای حفظ جمهوری قرقیزستان به عنوان یک کشور همفکر و همسو با منافع خود به کار می‌برد و در این راستا وابستگی کشورهای تازه استقلال یافته و از جمله قرقیزستان به انرژی، برخی کالاها و مواد خام استراتژیک و نیز وجود مشترکات فرهنگی فراوان، تأثیر قابل توجهی را برای حضور این کشور در کنار روسیه بر جای گذاشته است.تقریبأ عموم مردم جمهوری قرقیزستان زبان روسی را به عنوان دومین زبان رسمی کشور پذیرفته و به ان تکلم می‌کنند و بسیاری از مکالمات و نامه‌های روزانه به زبان روسی انجام می‌شود و برنامه‌های کامپیوتری و اینترنت با ترجمه روسی در این کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد، همچنین زیرساخت‌های شهری و کالاهای اساسی مردم قرقیزستان همچنان از روسیه تأمین می‌شود و این کشور نقش گسترده‌ای در برآورده کردن نیازهای حیاتی این جمهوری دارد که خود عامل مهمی در وابستگی به شمار می‌رود.(شعیبی،۱۳۸۹: ۹۰)
آن ‌چه جالب توجه است نوع فعالیت ایالات متحده آمریکا و چین در تغییر اندیشه مردم و دولتمردان از طریق هجوم گسترده رسانه‌ای و صادرات کالا تلاش دارند ذائقه کالایی مردم را تغییر دهند.از سوی دیگر چین از فرصت ایجاد شده برای فروش کالا‌های ارزان و بدون نیاز به تبلیغات و در حالی که دیگران این تبلیغ را به نحو مطلوبی به انجام می‌رسانند، استفاده کرده و حجم انبوهی از انواع کالا را به بازارهای جمهوری قیرقیزستان سرازیر کرده است
ب)اهمیت فزاینده شانگهای
مساحت عمومی کشورهای عضو سازمان شانگهای معادل سه پنجم قاره اورآسیا و جمعیت ان نیز یک چهارم جمعیت کره زمین است. یک چهارم ذخایر و تولید جهانی نفت، یک سوم ذخایر جهانی گاز و نیمی از ذخایر کشف شده اورانیوم نیز در کشورهای عضو این سازمان قرار دارد. با عنایت به برنامه ریزی های صورت گرفته برای توسعه و تقویت این سازمان از جمله شکل دهی به نهادی خاص در حوزه انرژی دران به نظر می رسد قدرت این نهاد به نحو روزافزونی درحال فزونی است . به عنوان نمونه، در باب افزایش توان نفوذ گذاری این سازمان می توان به موضوع پایگاه هوایی «مناس» قرقیزستان اشاره کرد. شایان یادآوری است که این سازمان در نشست سران خود در سال ۲۰۰۵ خواهان تخلیه این پایگاه از نیروهای آمریکایی به علت پایان مرحله فعال عملیات نظامی در افغانستان شده بود. به همین واسطه بود که کشورهای غربی پس از این نشست و برگزاری رزمایش مشترک نیروهای حافظ صلح سازمان شانگهای بحث هایی را در خصوص احیای پیمان ورشو و ظهور قدرت «ضد ناتو» یی جدید مبادرت کردند. باید به این مهم نیز عنایت داشت که شکل گیری چنین ائتلافی در گستره اورآسیا همیشه «کابوس » سیاستمداران غربی بوده است. زبیگنو برژینسکی در کتاب «صفحه شطرنج» در این خصوص آورده؛ «تشکیل ائتلاف با شرکت چین، روسیه و احتمالاً ایران بزرگ ترین محور تحولات آینده خواهد بود ». با این وجود، هنوز زود است که سازمان شانگهای به عنوان نیروی تمام عیار مقابل ناتو فرض شود. این سازمان از نظر نظامی از ناتو ضعیف تر است و تمام توان نظامی ان به مرکز منطقه ای ضد تروریستی و رزمایش های مشترک ضد تروریستی ان خلاصه می شود. اما این را نیز نباید از نظر دور داشت که در حال حاضر، فقط دو سازمان یعنی سازمان پیمان امنیت جمعی و سازمان شانگهای می توانند با گسترش نفوذ آمریکا و ناتو مقابله کنند. ولی حوزه فعالیت و دامنه تأثیر این دو نیز واجد ویژگی ها و تفاوت های خاصی است. سازمان پیمان امنیت جمعی که در حال افزایش توانمندی خود است، نسبت به سازمان شانگهای در عرصه بین المللی وزن کمتری دارد. با این وجود در ان، هیچ یکی از اعضاء در باب نقش برتر روسیه بحثی ندارند، در حالی که در سازمان شانگهای رهبری را می توان توزیع شده دانست . هند، پاکستان و چین مدعای هژمونی آسیایی دارند و ادعاهای متقابل سرزمینی، مذهبی و هسته ای را نسبت به یکدیگر ایراد می کنند. بنابراین در داخل سازمان شانگهای انضباط «فولادین» شبیه به انچه در ناتو جاری است، وجود ندارد. با این وجود، و با التفات به ضعف های مفرط کشورهای آسیای مرکزی، امور جاری در شانگهای را می تواند در بینش و سیاست روسیه و چین خلاصه دانست. اعضای سازمان شانگهای از زمان تشکیل ان در سال ۲۰۰۱، دورنمای توسعه این سازمان را به گونه های متفاوت پیش بینی می کردند. چین، سازمان شانگهای را به عنوان یکی از سازوکارهای اساسی سیاست خارجی خود در جهت گسترش نفوذ به آسیای مرکزی تلقی کرده و می کند. پکن در مورد نقش برتر و قابل ملاحظه خود در آینده این سازمان یقین دارد، چرا که توان اقتصادی و نظامی این کشور نسبت به سایر اعضاء و حتی روسیه به نحو فزاینده ای در حال افزایش است . دولت های آسیای مرکزی این سازمان را مکانیسمی برای حفظ موازنه و بازدارندگی میان دو کشور بزرگ روسیه و چین می دانند و همین مسئله، یکی از علل برخورد محتاطانه این کشورها و از حمله قزاقستان با ابتکار روسیه مبنی بر گسترش سازمان و از جمله پذیرش ایران است. روسیه همیشه طرفدار افزایش توان سیاسی سازمان بوده، زیرا این امر را عامل مؤثری در جهت برقراری جهان جدید چند قطبی می داند. مسایل مهم جهانی مانند مقابله با تروریسم بین المللی، چگونگی تأمین امنیت انرژی و غیره نمی توانند بدون مشارکت این کشورها حل شوند. بنا بر این، راه کار بهینه توسعه سازمان شانگهای در معماری جدید جهانی، تبدیل تدریجی ان به اتحادیه نظامی- سیاسی کارآمدی است که بتواند به اعضای خود و همسایگانش در گستره اورآسیا ضمانت های امنیت و سیاسی واقعی بدهد.
با توجه به اهداف کلان دو کشور چین و روسیه در محیط بین الملل، همگرایی راهبردی چین و روسیه، سیاست تدریجی گریزناپذیری است که این دو کشور از دهه ۱۹۹۰ برای تعدیل قدرت هژمونیک ایالات متحده ممانعت از تک قطبی ماندن (یا شدن) نظام بین الملل و ایجاد توازن در ان و نیز تنظیم مطلوب تر بخشی از جهانی شدن اتخاذ کرده اند. براین اساس چنانچه این دو کشور موفق گردند در قالب گسترش فعالیت های سازمان همکاری شانگهای حوزه مشترک ظرفیت خود را توسعه داده و به تجمیع و تکثیر توان قدرت های خود در زمینه های مختلف نائل گردند و انرا در چارچوب «جهان گرایی چند مرکزی» و یا منطقه گرایی و مشارکت های منطقه ای قرار دهند و توجیه کنند؛ انگاه تحقق سناریو«هژمونی مرکب جهانی» در مقابل وضعیت «هژمونی واحد جهانی» مورد نظر ایالات متحده از طریق احیای ابرقدرتی شرق، دور از انتظار نخواهد بود. ضمن اینکه چنین روندی ثبات بین المللی را نیز در بلند مدت حفظ خواهد کرد.در خصوص احتمال شکل گیری نوعی اتحاد استراتژیک بین سه کشور روسیه، چین و هند در مقابل ایالات متحده در قالب سازمان همکاری شانگهای، باید گفت که با توجه به عواملی نظیر اینکه هرسه این کشورها نارضایتی و نگرانیهای عمیقی در مقابل اقدامات ایالات متحده و قدرت نظامی بسیار مغرورانه آمریکا دارند و علاقه به قدرت را برای استفاده از ان، اقدامی در نقض حاکمیت دولت های ضعیف تر می دانند و نیز از استفاده گزینشی و ابزاری آمریکا از استانداردهای حقوق بشر و سلطه آمریکا بر قواعد نوظهور نظم تجاری جهانی اظهار رنجش می کنند؛ به طور حتم این حجم از موضوعات می تواند اساس و بستر تشکیل یک اتحاد برای ایجاد موازنه در مقابل قدرت و نفوذ آمریکا را فراهم آورد. در این میان، دولتمردان هندی نیز با اینکه آمریکا را از لحاظ نظامی در آینده قابل پیش بینی، تهدیدی برای این کشور به حساب نمی آورند.(ثقفی عامری،۱۳۸۶: ۱۷۴)
اما در عین حال همگی متفق القول اند که ایالات متحده یک تهدید دیپلماتیک برای هند به شمار می رود و سیاست های جهانی و منطقه ای آمریکا به اشکال مختلف در تضاد با اولویت های راهبردی هند است و نظر به برتری قدرت آمریکا بر

• Senge, P. (١٩٩٠), The Fifth Discipline: The Art and Practice of the Learning Organization, Currency/Doubleday, New York, NY.

• Sheng, T. F. (٢٠٠٥) “Composite Diversity, Social Capital, and Group Knowledge Sharing: A Case Narration”, Operational Research Society Ltd.

• Skyrme, D.J. (٢٠٠٠). “Developing a knowledge strategy: from management to leadership”, in Morey, D. et al. (Eds), Knowledge Management, MIT Press, Cambridge, MA.

• Spector, P., Borman, W., & Cimino, C. (٢٠٠٤) Emotional Intelligence and Leadership Styles, Department of Psychology College of Arts and Sciences, available at Shannon Webb.

• Stemson, R., et al (٢٠٠٣) “Measuring Community Strength and Social Capital” Fin Land, ERSA, pp. ٩٢-١٠١.

• Stone, w., and Hughes, T. (٢٠٠٢) “measnring social capital: Toward a standard approach”. Australian Institute of family studies Wollongong.

• Stogdill, R. M., Personal factors associated with leadership, Journal of Applied Psychology (Jan. ١٩٤٨), pp. ٣٥-٧١.

• Sveiby, K. -E., (١٩٩٧). The New Organisational Wealth, Berrelt-Koehler Publishers, San Francisco, CA.

• Teece, D.J. (١٩٩٨). “Capturing value from knowledge assets”, California Management Review, Vol. ٤٠ No. ٣, pp. ٥٥-٧٩.

• Tsai, W., & Ghoshal, S. (١٩٩٨), Social capital and value creation: an empirical study of intrafirm networks, Academy of Management Journal, ٤١ (٤) ٤٦٤–٤٧٦.

١٧٥ ﻊﺟاﺮﻣ و ﻊﺑﺎﻨﻣ

• Vandaie, R. (٢٠٠٧), “Developing a framework to describe the interaction of social and intellectual capital in organizations”, Journal of knowledge management practice, vol, ٨.

• Vilanova, E. P., & Josa, R. T. (٢٠٠٣), “Social Capital as a managerial phenomenon”, working paper, Department of industrial Engeneering and Management, Tampere university of Technology.

• Widemann, k., & Hennigs, D. (٢٠٠٦), “Corporate Social capital and corporate reputations”. New York, USA.

• Wiig Karl, M. (٢٠٠٢). “New generation knowledge Management: What May we Expect? ”, Knowledge Research Institute Inc. pp.١-٩.

• Woolcock, M. (٢٠٠٢). “Social Capital: Implication for Development Theory, Research and Policy” The World Bank Research Observe, vol.١٥, No.٢, pp. ٢٢-٢٨.

• Yang, S. -C., and Farn, C.-K. (٢٠٠٩), Social capital, behavioural control, and tacit knowledge sharing—A multi-informant design, International Journal of Information Management, ٢٩ ٢١٠–٢١٨.

• Yukl, G. (١٩٩٢). Theory and research on leadership in organizations. Handbook of Industrial and Organizational Psychology, ٣, ١٤٧-١٩٨.

• Zakaria, N., Amelinckx, A., & Wilemon, D. (٢٠٠٤). Working together apart? Building a knowledge sharing culture for global virtual teams. Creativity and Innovation Management, ١٣(١), ١٥-٢٩.

ﭘﯿﻮﺳﺖ
ﭘﯿﻮﺳﺖ ١٧٧
ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﺗﺤﻘﯿﻖ:
ﺻﺎﺣﺒﻨﻈﺮ ارﺟﻤﻨﺪ ﺑﺎ ﺳﻼم ، ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ اي ﮐﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽ ﻓﺮﻣﺎﯾﯿﺪ، ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺳﻨﺠﺶ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﻧﻘﺶ رﻫﺒﺮي ﻣﺪﯾﺮان ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ
ﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و در اﺛﺮ آن ﺗﻌﺎﻣﻼت داﻧﺸﯽ اﺳﺖ. ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ آﮔﺎه ﻫﺴﺘﯿﺪ، دﻧﯿﺎي اﻣﺮوز ﺑﺎ ﮔﺬار از ﻋﺼﺮ ﺻﻨﻌﺘﯽ و ﻓﺮا ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﻪ ﻋﺼﺮ داﻧﺸﯽ ﮔﺎم ﻧﻬﺎده اﺳﺖ. در ﭼﻨﯿﻦ ﻓﻀﺎﯾﯽ ﮐﻪ داﻧﺶ ، داراﯾﯽ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ اﻓﺮاد وﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎﺳﺖ ، ﻧﺤﻮه ﺗﺒﺎدﻻت داﻧﺸﯽ اﻫﻤﯿﺘﯽ ﺑﺴﺰا ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. از ﯾﮏ ﺳﻮ داﻧﺸﯽ ﮐﻪ در اﺧﺘﯿﺎر اﻓﺮاد در ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺖ، ﻋﺎﻣﻠﯽ ﺟﻬﺖ ﮐﺴﺐ وﺟﻬﻪ و اﻋﺘﺒﺎر ﻓﻨﯽ ﺑﺮاي آﻧﺎن ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ آﯾﺪ و از ﺳﻮﯾﯽ دﯾﮕﺮ اداﻣﻪ ﺣﯿﺎت ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺪون ﺗﺒﺎدل داﻧﺶ ﺑﯿﻦ اﻓﺮاد آن ﻣﯿﺴﺮ ﻧﯿﺴﺖ. در اﯾﻦ ﺑﯿﻦ، ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ و ﻓﻀﺎي ﮐﺎر ﺣﺮﻓﻪ اي ﻧﻘﺸﯽ ﺑﺴﺰا در ﺗﻤﺎﯾﻞ اﻓﺮاد ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم اﻋﻤﺎﻟﺸﺎن دارﻧﺪ. ﻟﺬا ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻘﺸﯽ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ ﺗﻤﺎﯾﻞ ﻓﺮد ﺑﺮاي ﺗﺸﺮﯾﮏ داﻧﺶ ﻧﯿﺰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. در راس ﻋﻮاﻣﻞ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ، ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﻬﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ ﮔﺴﺘﺮده در ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ اﻓﺮاد داﻧﺶ ﭘﯿﺸﻪ ، ﻣﺤﺮﮐﻬﺎي ﺑﺎﻟﻘﻮه ی ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ اﻧﺪ. از ﺟﻤﻠﻪ وﻇﺎﯾﻒ ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ ﮐﻪ در ارﺗﺒﺎط ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎ رﻓﺘﺎر ﮐﺎرﮐﻨﺎن اﺳﺖ، رﻫﺒﺮي ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ﺳﺒﮑﻬﺎي رﻫﺒﺮي ﻣﺘﻔﺎوت ﻫﺮ ﯾﮏ ﺑﻪ اﻗﺘﻀﺎي ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺳﺒﮑﯽ ﻣﻔﯿﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﺗﻮﺿﯿﺢ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺿﺮوري اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ ﻫﯿﭻ ﺳﺒﮏ رﻫﺒﺮي ﺑﺮﺗﺮ وﺟﻮد ﻧﺪارد و اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺒﮏ ﻣﻮﻓﻖ را ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ.
اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ داراي 52 ﺳﻮال 5 ﮔﺰﯾﻨﻪ اي ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺧﻮاﻫﺸﻤﻨﺪ اﺳﺖ در ﻫﺮﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺧﻮد را در ﺟﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻗﺮار دﻫﯿﺪ. ﻻزم ﺑﻪ ذﮐﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﻫﺎ ﺑﯽ ﻧﺎم ﺑﻮده و ﻧﺘﺎﯾﺞ ﭘﺎﺳﺦ اﺷﺨﺎص ، ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ و ﻣﺤﻔﻮظ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ.
ﭘﯿﺸﺎﭘﯿﺶ از ﻫﻤﮑﺎري ﺻﻤﯿﻤﺎﻧﻪ ﺷﻤﺎ ﮐﻤﺎل ﺗﺸﮑﺮ را دارم.
وﺣﯿﺪرﺿﺎ ﻋﺒﺪي داﻧﺸﺠﻮي دوره ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت
داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﯿﺪ ﺑﻬﺸﺘﯽ – ﺑﻬﺎر و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن 1390
vahidrezaabdi@yahoo.com
ﭘﯿﻮﺳﺖ ١٧٨
ﺑﺨﺶ اول: ﺳﻮاﻻت اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ در ﻣﻮرد ﻣﺪﯾﺮ واﺣﺪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺷﻤﺎ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ.
ﻟﻄﻔﺎ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﯾﮏ از ﺳﻮاﻻت زﯾﺮ ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ را ﺑﺎ ﻋﻼﻣﺖ √ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ.

ردﯾﻒ
ﺳﺌﻮاﻻت
ﮐﺎﻣﻼ

ﻣﻮاﻓﻘﻢ
ﻧﻈﺮي

ﻣﺨﺎﻟﻔﻢ