گفتار دوم:اقسام بیمه

امروزه با توجه به گستردگی و کاربرد بیمه در زمینه‌های گوناگون اجتماعی و اقتصادی ، تقسیم بندی های مختلفی از انواع بیمه وجود دارد . لیکن با توجه به دخالت گسترده و ضروری دولت در بیمه های اجتماعی و انواع جدیدی از بیمه های بازرگانی ، می توان تقسیم بندی جدیدی از بیمه ها به شرح زیر ارائه داد.

۱ . بیمه های دولتی اجباری

۲٫بیمه های دولتی غیر اجباری

۳٫بیم های بازرگانی

بند۱٫بیمه های دولتی اجباری

در ایران برخی بیمه ها طبق قانون اجباری است. دلیل اجباری بودن این بیمه ها ، جنبه‌های حمایتی و رعایت مصالح نیروی کار و امنیت مالی و جانی افراد جامعه است . مانند بیمه های درمانی ، بیمه های اجتماعی ، بیمه بیکاری ، و اشخاص ثالث.

الف .بیمه های اجتماعی

هدف اصلی این بیمه ها پوشش نیروی کار ‌کشور و تامین آن ها در مقابل بیماری ، از کار افتادگی ، بازنشستگی و امثال آن است که کلا بیمه های اجتماعی نامیده می‌شوند. این بیمه ها جنبه بازرگانی ندارند و جنبه حمایتی و تعاونی آن بیشتر مورد نظر است و به همین جهت در بسیاری کشورها نام اجتماعی نیز به آن اضافه شده است.^[۵۳]

در بخش دولتی ، دولت موظف به تأمین این بیمه برای کارکنان دستگاه های دولتی است و برای سازمان های غیر دولتی ، سازمان تأمین اجتماعی موظف به عرضه این خدمات برای کارکنان بخش خصوصی است ، اعم از کارگران و کارمندان است. ارائه این این بیمه ها از سوی کارفرمایان بخش خصوصی و دولتی ، برای پوشش کارکنان در کشور اجباری است. در این نوع بیمه برخلاف بیمه های بازرگانی ، حق بیمه ممکن است از سوی شخص دیگری نظیر کارفرما یا دولت برای افراد پرداخت شود و افراد بدون پرداخت حق بیمه یا پرداخت جزئی از آن ، از مزایای آن بهره مند شوند.^[۵۴]

ب.بیمه بیکاری

از مهمترین بیمه های دولتی، بیمه بیکاری است که در اکثر کشورهای پیشرفته جهان برقرار است و اولین طرح ملی بیمه بیکاری اجباری در انگلستان در سال ۱۹۱۱ تصویب گردید و پس از آن در بسیاری کشورهای اروپایی مورد عمل قرار گرفت.

به دلیل نظام اقتصادی مبتنی بر بازار و نوسانات آن ، نرخ بیکاری در کشورهای پیرو این نظام ، دارای نوسانات است برای همین است که بیمه بیکاری خیلی مورد توجه قرار گرفته است و آن را اجباری کرده‌اند . لازم است در یک جامعه پیشرفته ، از افرادی که توان کار دارند لیکن به دلیل وضعیت اقتصادی کار خود را از دست داده‌اند و یا افرادی که قادر به یافتن کار نیستند و درآمدی ندارند ، حمایت به عمل آید و این حمایت موجب آرامش خاطر افراد جامعه می شود که خود باعث جلوگیری از نابه سامانی های اجتماعی می شود.

بیمه اجتماعی را می توان گفت که از مهمترین بیمه ها است چون که بیکاری باعث فقر می شود و فقر هم باعث فساد و تباهی جامعه می شود تا وقتی که فقر در جامعه ای باشد آن جامعه زنده و پویا نخواهد بود ، زیرا مردم آن جامعه انگیزه ای برای ادامه زندگی ندارند و این خود باعث می شود که جرم و جنایت در آن جامعه زیاد شود ، که خود موجب می شود که به کل جامعه آسیب برسد نه بی یک قشر خاصی . در واقع می توان گفت بیمه بیکاری را بیمه اجتماع نامید زیرا با پرداخت حقوق بیکاری از بسیاری مشکلات و مفاسد اجتماعی جلوگیری خواهد شد.

ماده ۲ قانون بیمه بیکاری می‌گوید: بیکار از نظر این قانون بیمه شده ای است که بدون میل و اراده بیکار شده و آماده کار باشد.

در ایان در سال ۱۳۶۶ با رشد فزاینده پدیده بیکاری در کشور ناشی از تعطیلی واحدها ،مشکلات اقتصادی ناشی از جنگ تحمیلی ، رکود سرمایه گذاری در بخش خصوصی وحتی دولتی به منظور حمایت از بیکاری مشمول قانون تأمین اجتماعی ، قانون بیمه بیکاری به مدت ۳ سال به طور آزمایشی به تصویب رسید. لایحه فوق در سال ۱۳۶۹ با اصلاحاتی به تصویب رسید و به طور دائم باجرا گذاشته شد.

بیمه بیکاری در ایران اجباری است و کارفرمایان بخش خصوصی موظفند معادل ۳ درصد حقوق کارکنان را به صندوق بیمه بیکاری بپردازند . صندوق بیمه بیکاری به دلیل محدودیت منابع از محل این درآمد به افرادی که کارشان را از دست داده‌اند با توجه به مدت اشتغال و حق بیمه پرداخت شده ، تا مدتی حقوق بیکاری پرداخت خواهد کرد.

بند ۲٫بیمه های دولتی اختیاری

وجود برخی بیمه ها در کشور به شدت نیاز است که شرکت های بیمه بدلایل زیادی نمی توانند با دریافت حق بیمه ای که از بیمه کنندگان دریافت کنند هزینه های خود را تأمین کنند و برای همین معمولا زیان ده هستند و شرکت های بیمه رغبت زیادی به انجام این بیمه ها ندارند.

از طرفی دیگر به وجود این بیمه ها نیاز مبرم داریم چونکه مربوط به نظم و اقتصاد کشور مربوط می‌شوند و از ضروریات اقتصاد یک کشور است که باعث پیشرفت اقتصاد آن کشور می شود ، مانند بیمه محصولات کشاورزی ، بیمه روستائی و بیمه های صادراتی می‌باشند که برای اقتصاد یک کشور وجود آن ها ضروری است و بدون آن ها مشکلات اقتصادی و اجتماعی گوناگونی به وجود خواهد آمد .

این گونه بیمه ها معمولا دخل وخرج متعادلی ندارند و معمولا خرج از دخل بیشتر است ،چونکه معمولا زیان های اقتصادی هزینه های هنگفتی را به همراه دارد یه عنوان مثال با آدن سیل یا تگرگ و… ممکن است ملیاردها تومان خسارت برجا بگذارد در حالی که دریافتی بیمه گذار هیچ وقت ‌به این حدود نمی رسد برای همین است که دولت باید این بیمه ها را مورد توجه قرار داده و به دلیل اجبار و ضرورت برقراری آن ها ، ارائه کمک و یارانه از سوی دولت به آن ها ضروری است .

واز طرفی ارائه این بیمه ها اط ضروریات هستند و همان‌ طور که قبلا گفتیم به دلیل زیان ده بودن این بیمه ها بخش خصوصی رغبتی ندارد که این بیمه ها را انجام دهد و از طرفی از ملزومات اقتصاد یک جامعه هستند برای همین بخش دولتی باید آن ها را برعهده بگیرد و انجام دهد ، لذا دولتیها مجبورند ارائه این بیمه را بر عهده گیرند. این بیمه ها را می توان در زمره کالاهای عمومی که بایستی توسط دولت ارائه شود ، به حساب آورد از سوی دیگر در حقیقت چون برخی خدمات دولت در کشور ها تحت نام بیمه انجام می‌گیرد لذا می توان این بیمه ها را بیمه دولتی نامید .^[۵۵]

مهمترین بیمه ها در ایران عبارتند از:

– بیمه محصولات کشاورزی

– بیمه روستائی

– بیمه صادراتی

۲٫بیمه های بازرگانی یا اختیاری

بند چهارم : جرایم منجر به مصادره اموال

در حال حاضر در ایالات متحده دامنه جرایمی که می‌توانند منجر به صدور حکم مصادره گردند بسیار گسترده است .در سال ۲۰۰۶ ‌دادگستری آمریکا لیستی از مواد مختلف قوانین فدرال را که هر یک بازگو کننده مجازات های جرم خاصی هستند و می‌توانند منجر به مصادره نیز گردند ، منتشر نمود این مجازات گرچه بیشتر در جرایم مالی اعمال می‌گردد امّا حتّی در رابطه با جرم های که علیه جسم و جان افراد هستند نیز اعمال می‌گردد. در واقع از پولشویی ، اختلاس، کلاهبرداری ،ارتشاء و قاچاق اعم از مواد مخدر ، الکل و سیگار و قاچاق کالا گرفته تا آدم ربایی، جاسوسی ، جرایم علیه محیط زیست و حیات وحش فعّالیّت های غیر قانونی مربوط به جرایم جنسی جرایم مربوط به غذا ، دارو و لوازم بهداشتی وآرایشی و بسیاری موارد دیگرهمگی ممکن است منجر به حکم مصادره در کنار مجازات اصلی و یا به تنهایی شوند.^[۱۳۵]

بند پنجم : اموال قابل مصادره

بر اساس قانون فدرال تمام اموال منقول و غیرمنقول که در ارتکاب جرم ، شروع به آن یا تسهیل آن مورد استفاده قرار گرفته اند قابل مصادره هستند همچنین تمام وسایل نقلیّه موتوری ، کشتی و قایق ، هواپیما، اسلحه ، مهمات و علایم و مهرهای مورد استفاده در جرایمی همچون کلاهبرداری و.. نیز که در راه ارتکاب جرم مورد استفاده قرار گرفته اند و تمام اموال و عایداتی که از راه ارتکاب جرم حاصل شده اند مصادره خواهند شد.^[۱۳۶]

به علاوه وسایلی که به صورت مستقیم یا غیر مستقیم در رابطه با جرایم علیه کشور خارجی مورد استفاده قرار می گیرند مانند سلاح های هسته ای ، شیمیایی ، بیولوژیکی یا رادیولوژیکی و… ، سلاح هایی که در کشور خارجی با مجازات اعدام یا حبس بیش از یک سال مجازات خواهند شد و وسایلی که طبق قانون ایالات متحده با حبس بیشتر از یک سال مجازات خواهد شد قابل مصادره محسوب می‌شوند^[۱۳۷].

بند ششم : مصادره در رابطه با اشخاص حقوقی

بر طبق قانون فدرال هر گاه یک مؤسسه اقدام به یکسری جرایم خاص که در قانون نام برده شده اند گردد علاوه بر اینکه امتیازات آن ها گرفته خواهد شد تمام اموال و دارایی های شرکت نیز در صورتی که شرکت به طور کل ، غیر قانونی باشد گرفته خواهد شد و اگر تنها اقداماتی غیر قانونی مرتکب شده باشند اموال و عایدات حاصل از جرم و یا مورد استفاده در جرم مصادره خواهند شد. ^[۱۳۸] قطعاً از میان اعضای شرکت افرادی که از ارتکاب جرم توسط مؤسسه بی خبر بوده اند و نقشی در آن نداشته اند از این مجازات مبرا خواهند بود.

گفتار چهارم : ارزیابی مجازات های مالی

مسلّماً هیج راه حلی برای اصلاح مجازات ها نمی توان یافت که عاری از هر نوع ایراد باشد هر چه قدر

که مفید باشند امّا حتماً نقاط ضعفی هم دارند . مجازات های مالی نیز از این قاعده مستثنی نیستند. حقوقیّون یکسری ویژگی های مثبت و منفی برای این مجازات ها برشمرده اند که عبارت اند از :

بند اوّل : آثار مفید مجازات های مالی

۱-مجازات های مالی همچون زندان برای مجرمین عادی نمی شود و بعد از مدّتی قبح عمل از بین نمی رود و همچنان نیز می‌تواند ارعاب آور باشد. همچنین فسادآور هم نیست.^[۱۳۹]

۲-برای جرایمی که موضوع آن نفع مادی است ، بهترین مجازات است.

۳-به راحتی می توان میزان آن را با شدّت جرم هماهنگ کرد.

۴-‌در مورد اشتباهات قضایی قابل جبران است.^[۱۴۰]

۵- بدون ایجاد هزینه برای دولت می‌تواند منبع درآمدی محسوب گردد.

۶-این شکل از مجازات ها مخصوصاً مصادره عام جنبه ارعابی شدیدی دارد و چون اصولاً انسان‌ها به اموال خود وابسته هستند و علاقه زیادی به آن دارند تصور از دست دادن مجدد دارایی ها فکر ارتکاب مجدد جرم را از سر افراد دور می‌کند پس می‌تواند عامل بازدارنده مناسبی برای تکرار جرم باشد.

۷-با مصادره اموال اشیاء خطرناکی که از آن ها در ارتکاب جرم استفاده می شود می توان جلوی وقوع جرایم بعدی را نیز گرفت شاید اگر اکنون یک اسلحه مصادره شود ، مانع تحقق یک قتل در آینده گردد. همچنین ضبط عایدات حاصل از جرم نشان دهنده ناپایدار بودن این دارایی های باد آورده است و درس عبرتی برای سایرین نیز می‌باشد.

۸-نرخ تکرار جرم در آن نسبت به زندان بسیار کمتر است. یافته ها نشان می‌دهد که افراد محکوم به

مجازات های مالی به مراتب کمتر از محکومین به زندان مجدداً دست به ارتکاب جرم می‌زنند.^[۱۴۱]

۹-این نوع ضمانت اجراها تأثیر تربیتی و اصلاح پایدارتری را به همراه دارند به ویژه ‌در مورد جزای نقدی روزانه ،زیرا محکوم علیه هر روز سنگینی و محدودیت ناشی از مجازات را احساس می‌کند و پرداخت ماهانه هر بار برای محکوم خود یک هشدار تازه است.

۱۰-زمانی که فردی محکوم به حبس می شود این زندانی شدن مجرم بر تمام ابعاد حیات فردی و اجتماعی وی تأثیر می گذرد و مناسبات خانوادگی، گروهی، شغلی، اقتصادی و… او را از میان می‌برد. ولی ، مجازات های مالی تنها باعث ایجاد کاستی در درآمد یا دارایی محکوم می شود و سایر جنبه‌های زندگی اجتماعی فرد را کمتر تحت تأثیر قرار می‌دهد پس می توان از آن به عنوان یک مجازات جایگزین مناسب یاد کرد امّا این بدین معنا نیست که به هر میزان می توان حکم به مجازات مالی فرد داد زیرا کاهش چشمگیر دارایی و اموال فرد به دنبال اجرای این مجازات ها اثرات مخرب بسیاری بر زندگی مجرم و خانواده اش خواهد داشت از این رو، میزان مجازات را باید بر اساس درآمد محکوم علیه و مبلغ مورد نیاز برای تأمین نیاز های اولیّه زندگی تعیین کرد.

بند دوّم : آثار مضرّ مجازات های مالی

۱-با اصل شخصی بودن مجازات ها مغایر است و بر سایر اعضای خانواده نیز تأثیر گذار است.

۲-با اصل تساوی مجازات ها مغایر است و برای اغنیا ، مجازات اثربخشی نخواهد بود.

۳- نمی توان به راحتی وضع اقتصادی مجرم را شناسایی نمود و میزان مجازات را با آن تطبیق داد.

۴-مصادره اموال جز اینکه خلاف اصل شخصی بودن مجازات ها است و حتّی با لحاظ کردن هزینه معاش افراد تحت تکلّف قطعاً خانواده را نیز متأثر خواهد کرد ،اگر به شکل عام باشد یا میزان مالی که ضبط می‌گردد بسیار زیاد باشد و منجر به ایجاد مشکلات اقتصادی برای خانواده گردد می‌تواند زمینه ساز دست زدن افراد به ارتکاب جرایمی گردد تا از طریق آن ها بتوانند هزینه مورد نیاز خود را تأمین نمایند.

۵- ممکن است توسط شخصی غیر از خود محکوم پرداخت می شود.

به قول بکاریا مصادره سر ناتوان را به جایزه می‌گذارد و بی گناهان را به تحمّل کیفر گناهکاران وا می‌دارد.^[۱۴۲]

1. 1. سنجش انگیزه وابستگی در میان دانشجویان کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت

   

1. 1. سنجش میزان علاقه به کارآفرینی میان دانشجویان کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت

1. سنجش رابطه بین انگیزه وابستگی و علاقه به کارآفرینی میان دانشجویان کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت

۱-۶- فرضیه های تحقیق :

فرضیه اصلی : بین انگیزه وابستگی و علاقه به کارآفرینی میان دانشجویان کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت رابطه معناداری وجود دارد .

همچنین فرضیه های فرعی تحقیق عبارتند از :

فرضیه فرعی اول :بین محرک مثبت و علاقه به کارآفرینی میان دانشجویان کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت رابطه معناداری وجود دارد .

فرضیه فرعی دوم : بین مقایسه اجتماعی و علاقه به کارآفرینی میان دانشجویان کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت رابطه معناداری وجود دارد .

فرضیه فرعی سوم : بین حمایت عاطفی و علاقه به کارآفرینی میان دانشجویان کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت رابطه معناداری وجود دارد .

فرضیه فرعی چهارم : بین توجه و علاقه به کارآفرینی میان دانشجویان کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت رابطه معناداری وجود دارد .

۱-۷- تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای تحقیق :

متغیر بر اساس نقشی که در تحقیق به عهده دارد به دو دسته تقسیم می شود : متغیر مستقل و متغیر وابسته در این پژوهش هم این دو دسته متغیر وجود دارند :

۱-۷-۱ متغیر مستقل :به متغیری گفته می شود که از طریق آن متغیر وابسته تبیین یا پیش‌بینی می شود و متغیری است که توسط پژوهشگر اندازه گیری ، دستکاری یا انتخاب می شود تا تأثیر یا رابطه ی آن با متغیر دیگر اندازه گیری شود . (دلاور ، ۱۳۹۱ ، ۳۷ ) در این پژوهش متغیر مستقل انگیزه وابستگی است . انگیزه وابستگی به معنای میل به داشتن ارتباط اجتماعی و تعامل مثبت با دیگران یا ایجاد و حفظ روابط با دیگرا ن است . انگیزه وابستگی دارای چهار بُعد است که هیل^[۷] آن ها را در یک مقیاس بین فردی توسعه داده است که عبارتند از : مقایسه اجتماعی ( تمایل به مشارکت در فعالیت ها با دیگران به منظور مقایسه عملکرد فرد) ، توجه از طرف دیگران ( نیاز به دیده شدن به عنوان مرکز چیزها ) ، حمایت عاطفی ( نیاز به افراد اطراف در زمان استرس و ناراحتی) و محرک مثبت ( لذت بردن از بودن با دیگران و داشتن دوستی ای نزدیک ) . انگیزه وابستگی و ابعاد آن با بهره گرفتن از طیف پنج گزینه ای لیکرت که از کاملاً نادرست تا کاملاً درست درجه بندی شده بود ، سنجیده شده است .

۱-۷-۲ متغیر وابسته : متغیر وابسته عبارت است از وجه یا جنبه ای از رفتار یک ارگانیزم که تحریک شده است . متغیر وابسته متغیری است که مشاهده یا اندازه گیری می شود تا تأثیر متغیر مستقل بر آن معلوم شود . در این تحقیق متغیر وابسته علاقه به حرفه های کارآفرینی است .همچنین علاقه به کارآفرینی با “توانایی تشخیص ایده” ، “اعتماد به نفس برای ترک شغل در یک سازمان بزرگ و شروع کسب و کار جدید” ، “توانایی خوداشتغالی” ، “توانایی اداره کسب و کار” و “وقت آزاد برای بررسی و برنامه ریزی کسب و کار خود” سنجیده می شود . (دکر و کالو ، ۲۰۱۲ ) علاقه به کارآفرینی و ابعاد آن با بهره گرفتن از طیف پنج گزینه ای لیکرت که از کاملاً نادرست تا کاملاً درست درجه بندی شده بود ، سنجیده شده است .

۱-۸- قلمرو تحقیق :

گستره این تحقیق در سه قلمرو موضوعی ،زمانی و مکانی قرار می‌گیرد که قلمرو موضوعی تحقیق ، علم مدیریت ، حوزه مدیریت کارآفرینی و رفتار سازمانی و از این حوزه نقش انگیزه وابستگی دانشجویان در علاقه به حرفه های کارآفرینی مورد بررسی قرار گرفته است .

همچنین دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت به عنوان قلمرو مکانی تحقیق می‌باشد که تکمیل پرسشنامه های تحقیق در این دانشگاه صورت پذیرفته است و قلمرو زمانی این تحقیق آبان و آذر ۱۳۹۲ می‌باشد .

۱-۹- نتیجه گیری و جمع بندی فصل اول :

در این فصل گذری بر بیان مسأله تحقیق ، اهمیت و ضرورت اجرای تحقیق ، چارچوب نظری تحقیق ، اهداف اساسی تحقیق ، فرضیه های تحقیق ، تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای تحقیق ، و قلمرو تحقیق داشتیم .

فصل دوم :

مبانی نظری تحقیق

۲-۱مقدمه :

دهکده جهانی در عصر فرا صنعتی سازمان ها را به تأکید بر نوآوری ، خلاقیت ، ریسک پذیری و به طور کلی ، انعطاف پذیری هرچه بیشتر ملزم ‌کرده‌است . ابعاد رقابت در عصر فراصنعتی نسبت به عصر صنعتی با تغییراتی مواجه بوده است . سازمان های انعطاف ناپذیری که دارای سلسله مراتب هرمی هستند به خلق ایده های نو تمایلی ندارند ، ورود به بازار های جدید را تهدید تلقی می‌کنند ، ریسک پذیر نیستند ، میلی به پیش گامی ندارند ، نمی توانند ارتباطات باز و مبتنی بر اعتماد متقابل ایجاد کنند و ازاین رو ، در رقابت با سازمان های کارآفرین با شکست روبرو خواهند شد . نیاز شرکت ها به عمل کارآفرینانه نشأت گرفته از این عامل است که آن ها به طور فزاینده ای در یک محیط پویا و پیچیده عمل می‌کنند که دارای ویژگی های تغییرات سریع ، اساسی و ناپیوسته می‌باشد که نشان دهنده تمایل کارکنان به عمل کارآفرینانه است . ( هادیزاده مقدم ، ۱۳۸۸ ) امروزه ، به دلیل فشار مداوم عوامل عمومی و خصوصی ، سازمان ها به فعالیت های ساده و مؤثر ، بهبود بهره وری و دستیابی به اهداف سازمانی سخت رو آورده اند . توانایی گروه مدیریت عالی به درک فرهنگ و پویایی سازمان ها و رهبری نجات بخش قوی طی دوره های تغییر ، تفاوت بین سازمان های شکست خورده (نا موفق) و سازمان های موفق را به وجود می آورند ( یی فنگ چن^[۸] ، ۲۰۱۰ )

با توجه به مفاهیم مذکور این فصل دارای دو بخش می‌باشد که در بخش آغازین به بیان مختصری از تعاریف ، اهمیت ، انواع کارآفرینی ، ویژگی های کارآفرینان و … پرداخته شده است ، همچنین در بخش دوم تعاریفی از انگیزه وابستگی و ابعاد آن بحث شده است و در نهایت در بخش آخر به پیشینه تحقیق که نتایج برخی تحقیقات کارآفرینی می‌باشد ، آمده است .

۲-۲- مفاهیم و تعاریف کارآفرینی :

بند دوم : آشنا کردن بیمه­گذار با حقوق و تکالیف خود

بیمه­گذار در برابر بیمه­گر وظایف و تعهدات مختلفی دارد که برخی از آن ها به مرحله انعقاد قرارداد و برخی به مرحله پس از انعقاد قرارداد مربوط می­ شود. یکی از وظایف مهم بیمه­گذار افشای با حسن­نیت حقایق عمده در خصوص موضوع بیمه است، لیکن در صورتی ‌می‌توان از او انتظار انجام کامل این وظیفه ­را داشت که نه تنها به وجود چنین تکلیفی بلکه به نحوه ایفا و ضمانت اجرای نقض آن تعهد نیز واقف باشد.

برای مثال در تحلیل بیمه­نامه­ های باربری در سرفصل شرایط عمومی به موادی که شرکت بیمه در آن ها تعهدی ندارد، پرداخته می­ شود. اطلاع از این موارد همان­قدر برای صاحبان کالا اهمیت دارد، که بی­اطلاعی از آن می ­تواند موجب خسارت­شان شود.^[۱۵۲]

در قانون بیمه ایران ماده­ای که به عنوان پیش­شرط بیمه­گر را مکلف به دادن تذکرهای لازم به بیمه­گذار کرده باشد، وجود ندارد. لذا با فقدان مقرره قانونی در این خصوص ‌می‌توان گفت از آنجا که در بیشتر قراردادها وظیفه ­ای به نام افشای کامل و درست اطلاعات وجود ندارد، اگر بیمه­گذار در عقد بیمه نیز به مانند یک متعامل در سایر عقود عمل کرده باشد، نمی­ توان او را سرزنش نمود مگر آنکه قبلا نسبت به به ماهیت و ویژگی عقد بیمه و وظیفه خود در این خصوص آگاه شده باشد.^[۱۵۳]

بند سوم : ارائه اطلاعات مشاوره­ای

تنوع خدمات ارائه شده از سوی بیمه­گران و گستردگی این خدمات و شرایط حاکم بر هر یک از آن ها و استثنائاتی که در هر بیمه­نامه وجود دارد، موجب می­گردد متقاضی بیمه دچار سردرگمی شده و چنانچه به درستی راهنمایی نگردد، ممکن است بیمه­نامه­ای انتخاب نماید که با نیازهای او همخوانی نداشته باشد.^[۱۵۴]

بیمه­گر به عنوان طرف متخصص موظف به ارائه اطلاعاتی تفصیلی و منطبق بر موضوع قرارداد و نیازهای بیمه­گذار است. او باید با طرح سوالاتی از بیمه­گذار نیازهای او را شناسایی کند و بداند که به دنبال چه چیزی است، آنگاه از میان پوشش ­های مختلف بیمه­ای، بیمه­نامه­ای را که بیشتر پاسخگوی نیازهای بیمه­گذار باشد، به او پیشنهاد نماید.^[۱۵۵]

مشاوره و اطلاع­رسانی لزوماً رودررو و از طریق مراجعه مستقیم بیمه­گذار به بیمه­گر صورت نمی­گیرد، بلکه با توجه به عدم آشنایی جمع کثیری از متقاضیان بیمه با خدمات این صنعت، نیاز بیشتری برای اطلاع­‌رسانی به روش‌های جدید احساس می‌شود.^[۱۵۶]

این امر به طرق مختلف می‌تواند در صنعت بیمه اتفاق بیفتد. از جمله روش­های جدید اطلاع­رسانی و تبلیغات ‌می‌توان به موارد زیر اشاره نمود؛ ارسال پیامک برای اطلاع‌رسانی انواع رشته­ های بیمه­ای بنا به درخواست مخاطب با سیستم ارسال پیامک خودکار. اطلاع‌رسانی خودکار زمان تمدید بیمه‌نامه‌های مختلف به وسیله پیامک و تأیید آنان از همین طریق برای صدور. اطلاع‌رسانی شرایط بیمه‌نامه‌های گروهی به اعضا و صدور کارت بیمه به صورت آنلاین و آموزش نحوه استفاده از آن.^[۱۵۷]

مبحث پنجم : تکالیف و تعهدات اطلاعاتی بیمه­گذار

بیمه­گر برای ارزیابی صحیح خطر موضوع بیمه به اطلاعات بیمه­گذار نیاز دارد، ‌بنابرین‏ بیمه گذار باید با رعایت حسن­نیت به طور کامل به سوالات بیمه­گر پاسخ داده و حقایق عمده و اساسی را به اطلاع بیمه­گر برساند. تعهد بیمه­گذار به ارائه اطلاعات نه فقط موضوعاتی که می­داند بلکه همچنین شامل مواردی که باید بداند نیز هست.^[۱۵۸]

این الزام شامل حقایق گذشته و حال می­ شود و نه آینده، زیرا هیچ قطعیتی درباره آینده وجود ندارد. مگر آنکه بر مبنای وجود شواهدی در حال حاضر، احتمال تحقق آن اوضاع احوال در آینده یقینی و یا نزدیک به یقین شده باشد. در حقیقت تمام آنچه که در طی اعتبار قرارداد بیمه در آینده قرار است رخ بدهد، تحت عنوان تعهد به ارائه اطلاعات بعد از انعقاد قرارداد قابل بررسی ‌می‌باشد، مانند تعهد به اعلام تشدید خطر یا تغییر اوضاع احوال و یا تحقق خطر موضوع بیمه. بیمه­گذار نباید به هیچ عنوان تشویق شود که به هر شکل درباره رخدادهای آینده حدس بزند و بعدا در صورت عدم تحقق آن رخدادها، با ضمانت اجرای اظهارات خلاف واقع مواجه شود.

تعهدات اطلاعاتی بیمه­گذار را ‌می‌توان شامل موارد زیر دانست؛

۱- افشای دقیق کیفیات خطر موضوع بیمه.

۲– بیان موارد تشدید خطر.

۳- اعلام به ­موقع وقوع حادثه.

گفتار اول : بیان حقایق عمده قبل از انعقاد قرارداد بیمه

از مهمترین وظایف بیمه­گذار اعلام کیفیات و خصوصیات خطر موضوع بیمه در مرحله پیش قراردادی است، به طوری که بیمه­گر در وضعیتی قرار گیرد که بتواند به­درستی خطر مورد بیمه را ارزیابی کرده و با شناخت کافی در زمینه رد یا قبول پیشنهاد بیمه تصمیم بگیرد.

اگرچه بیمه­گر می ­تواند علاوه بر بررسی پیشنهاد بیمه­گذار خود نیز با اعزام کارشناس بازدید اولیه را انجام داده یا به هر طریق دیگر کسب اطلاع کند، اما اساس ارزیابی بیمه­گر متکی به اظهارات بیمه­گذار است و اگر بیمه­گذار به طریقی اطمینان­بخش اقدام به اطلاع­رسانی نماید، به شکلی که دیگر نیازی به تحقیق از سوی بیمه­گر نباشد یا میزان آن کاهش یابد، در نهایت به نفع خود بیمه­گذار خواهد بود، زیرا هزینه ­هایی که بیمه­گر در راه ارزیابی خطر متحمل می­ شود در نهایت بر دوش بیمه­گذار گذاشته می­ شود و در محاسبه حق­بیمه این هزینه­ ها نیز در نظر گرفته می­شوند. علاوه بر اینکه اطلاع از برخی موارد جز با مساعدت بیمه­گذار میسر نخواهد شد و با تحقیق و کارشناسی معلوم نمی­شوند.^[۱۵۹]

بیمه­گذار مکلف به افشای دو دسته از اطلاعات است­؛ حقایقی که از آن ها آگاه است و حقایقی که از یک شخص متعارف در موقعیت او انتظار می­رود که آگاه باشد. این فرض ‌به این معنی است که هرگاه بیمه­گذار در افشای آنچه باید بداند نیز کوتاه نماید، بیمه­گر می ­تواند علیه او ادعا نماید. همچنین بیمه­گذار در این مرحله مکلف به افشای اطلاعات عمومی درباره خود می‌باشد که جهت تشکیل پرونده یا در جریان عادی امور ضروری هستند. به عنوان مثال بیمه گذار باید مشخصات کامل فردی خود را در اختیار بیمه­گر قرار دهد.^[۱۶۰]

به موجب ماده ۱۲ قانون بیمه «هرگاه بیمه­گذار عمدا از اظهار مطالبی خودداری کند یا عمدا اظهارات کاذبه بنماید و مطالب اظهار نشده یا اظهارات کاذبه طوری باشد که موضوع خطر را تغییر داده یا از اهمیت آن در نظر بیمه­گر بکاهد عقد بیمه باطل خواهد بود حتی اگر مراتب مذکوره تاثیری در وقوع حادثه نداشته باشد… .»

در سال­های اخیر، تغییر آگاهی و رابطه جدید با افکار بیشتر از تغییر آن­ها مورد توجه قرار گرفته است. ( (MBCT) ) شیوه متفاوتی از مواجه با هیجانات و پریشانی ها ارائه می­دهد، عدم رابطه با تفکر منفی باعث می­ شود که فرد درگیر نشخوارهای ذهنی نشود ( ماک^[۱۴۳]، ۲۰۰۶٫م). شناخت­درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی با شناخت­درمانی سنتی متفاوت است، چرا که هدف آن تغییر خلق منفی یا محتوای افکار نمی باشد (بائر، ۲۰۰۳٫م). هدف دور شدن از تمرکز بر تغییر محتوای افکار منفی در شناخت درمانی و حرکت به سمت توجه به شیوه­ای که همه تجربیات حسی پردازش شود، تفاوت آن­ها است ( سگال و همکاران، ۲۰۰۲٫م).

در (MBCT) بر تغییر آگاهی از افکار و احساسات و ایجاد ارتباط متفاوت با آن­ها، نظیر دیدن افکار و احساسات به عنوان حوادث گذرا در ذهن به جای شناسایی آن ها به عنوان واقعیت، تأکید می­ شود. این درمان به افراد مهارت­ هایی را می­آموزد تا بتوانند از الگوهای شناختی روزمره مختل کننده به خصوص الگوهای فکری نشخوار مرتبط با افسردگی به عنوان شیوه­ای برای کاهش خطر بازگشت و عود افسردگی در آینده فاصله بگیرند (سگال، تیزدل و ویلیامز، ۲۰۰۴٫م). (MBCT) این شیوه تکنیک­های مراقبه را برای کمک به افراد به کارمی­گیرد تا از تجاربشان در لحظه حال آگاه­تر شوند و متوجه زمانی باشند که خلق­شان شروع به پایین آمدن می‌کند. از این طریق ارتباط بین خلق منفی و افکار منفی فراخوانده شده توسط آن شکسته می­ شود و یاد می­ گیرند در زمان پایین آمدن خلق خود، چطور از خود مراقبت کنند ( ویلیامز، ۲۰۰۲٫م) و (کویکن^[۱۴۴]، کرین و ویلیامز، ۲۰۱۲٫م). ‌بنابرین‏ تمرکز بر آگاهی بیشتر افراد از افکار و احساسات­شان است. در واقع افراد از طریق این درمان یاد می­ گیرند، به جای آنکه افکار خود را جنبه­هایی از خویشتن یا انعکاسی از واقعیت ببینند، آن­ها را به عنوان حوادث ذهنی در نظر بگیرند ( تیزدل و همکاران، ۲۰۰۰٫م). این رویکرد به افراد می­آموزد تا از درگیر شدن با افکار عادتی خود رها شوند ( مارک، ویلیامز، راسل و راسل^[۱۴۵]، ۲۰۰۸٫م) و اجازه دهند افکار و احساسات بیایند و بروند بدون اینکه با آن­ها درگیر شوند و سعی کنند آن ها را از خود دور کنند و در لحظه حال بمانند، بدون اینکه در باره گذشته نشخوار کنند و یا درباره آینده نگران باشند (کویکن و همکاران، ۲۰۱۲٫م )؛ (ویلیامز،۲۰۰۲٫م) و به تجربیات درونی خود در هر لحظه همچون افکار و احساسات­شان توجه کنند (امیدی و محمدخانی، ۱۳۸۷). ذهن آگاهی به افراد می­آموزد از افکار عبور کنند، بدون اینکه ‌در مورد آن­ها قضاوتی کنند ( بیشاپ^[۱۴۶]، لو، شاپیرو، کارلسون، اندرسون و کورمودی^[۱۴۷]،۲۰۰۴٫م). در نتیجه؛ از طریق تنظیم هیجانی، نشخوار ذهنی افراد مبتلا به افسردگی را کاهش می­دهد ( فیلیپات^[۱۴۸]،۲۰۰۴ .م).

تاکنون پژوهش های زیادی اثربخشی آموزش ذهن آگاهی مبتنی بر شناخت درمانی و کاهش معنادار میزان عود را در بیماران افسرده نشان داده ­اند )تیزدل و همکاران،۲۰۰۰٫م)؛ (سگال و همکاران، ۲۰۰۲٫م)؛ (ما^[۱۴۹]و تیزدل، ۲۰۰۴٫م). پیت و هوگارد^[۱۵۰] (۲۰۱۱٫م) نشان دادند که ( (MBCT) ( 44 % ) میزان عود بیماری را در افراد با سابقه سه دوره یا بیشتر افسردگی کاهش می­دهد. هر چند این رویکرد برای جلوگیری از عود در بیماران افسرده که در دوره بهبودی نسبی به سر می­برند، ساخته شده، با این حال پژوهش­هایی اثر بخشی آن را در اختلالات دیگر مانند اختلالات خوردن، اختلال استرس پس از آسیب، اختلال دو قطبی، اختلال افسرده خویی و اختلالات اضطرابی تأیید کرده ­اند ( فیناکن و مرکر^[۱۵۱]،۲۰۰۳٫م )؛ (هیز، ۲۰۰۲ .م). همچنین اثربخشی این درمان، در اختلالاتی نظیر دردهای مزمن (کابات زین،۱۹۹۰٫م)، افسردگی (تیزدل و همکاران، ۲۰۰۰٫م)، اختلالات وسواسی (سجادیان،۱۳۸۶)، درمان مشکلات اضطرابی و خلقی (هافمن و همکاران، ۲۰۱۰٫م )؛ (نزو و همکاران، ۱۹۹۸٫م) و کاهش قابل توجه علایم افسردگی و اضطراب و بهبود کیفیت زندگی ( گودفرین و هرینگین^[۱۵۲]،۲۰۱۰٫م) ؛ (چیسا و سرتی^[۱۵۳]،۲۰۱۱ .م) به اثبات رسیده است.

۲-۱-۲-۲-مکانیسم های تأثیرگذاری مهارت­ های ذهن آگاهی

پژوهشگران به منظور تبیین چگونگی تأثیر مهارت­ های ذهن آگاهی در کاهش نشانه­ها و تغییرات رفتاری مکانیسم های مختلفی در نظر گرفته اند. این مکانیسم ها شامل؛ مواجهه، تغییر شناختی، خود مدیریتی^[۱۵۴]، آرمیدگی و پذیرش است.

۲-۱-۲-۲-۱-مواجهه

کابات زین (۱۹۹۴٫م) ذهن آگاهی را شامل توجه کردن به شیوه خاص یعنی هدفمند، در زمان کنونی، بدون قضاوت تعریف می­ کند. اعتقاد بر این است که توانایی مشاهده بدون قضاوت، احساس درد و پریشانی همراه با درد را کاهش می­دهد (کابات زین، ۱۹۸۲ .م). همچنین زیر نظر گرفتن دائم و بدون قضاوت حس اضطراب، بدون تلاش برای فرار و اجتناب از آن­ها، می ­تواند باعث کاهش واکنش­های هیجانی گردد که معمولاً توسط نشانه­ های اضطراب برانگیخته می­شوند (کابات -زین، ۱۹۹۲٫م ). لینهان (۱۹۹۳ .م) نیز معتقد است مشاهده افکار و هیجانات فعلی، بدون سعی در اجتناب یا فراز از آن­ها، به عنوان نمونه ای از مواجهه تلقی می­ شود که باعث خاموشی پاسخ های ترس و رفتارهای اجتنابی می‌گردد.

۲-۱-۲-۲-۲-تغییر شناختی