تحقیقات اندکی که در این زمینه صورت گرفته است، این انتظارات را تأیید می‌کند. نتایج این تحقیقات نشان می‌دهد میزان سؤال پرسیدن یا انتقاد کردن یادگیرندگان به میزان احساس نزدیکی و راحتی آن ها با مدرسشان ارتباط دارد. یادگیرندگانی که احساس می‌کنند مدرسشان از آن ها فاصله می‌گیرد، فکر می‌کنند که مدرسشان نمی‌تواند نظر آن ها را درک کند و به نیازهای آن ها توجهی ندارد. چنین یادگیرندگانی به احتمال زیاد از مدرس خود فاصله می‌گیرند (بکستر مگلدا^[۱۱۴]، ۱۹۹۲).

همچنین، شواهدی مبنی بر اینکه روابط عمودی- افقی یا تفاوت‌گذاری موقعیتی با سبک یادگیری ارتباط دارد، به دست آمده است. یادگیرندگانی که پختگی کمتری دارند، روابط سلسله‌مراتبی شدیدی را نسبت به افراد متخصص در یک زمینه معین نشان می‌دهند. آن ها در ارتباط با باورهای معرفت‌شناختی تصور می‌کنند که دانش توسط فردی صاحب‌نظر که در آن زمینه همه چیز را می‌داند، به آن ها ارائه می‌شود. به همین دلیل، به صورت دریافت‌کنندگان منفعل دانش عمل می‌کنند. این در حالی است که یادگیرندگانی که پختگی بیشتری دارند، خود را با افراد متخصص در آن زمینه معین در سطحی یکسان می‌بینند و به همین دلیل، قادرند با آن ها ارتباط لازم را برقرار کنند. آن ها بر این باورند که دانش از به دست آوردن دلیل و مدرک تجربی حاصل می‌شود و این فعالیتی است که خود آن ها قادر به انجام آن هستند (بلنکی و همکاران، ۱۹۸۶؛ کیچنر و کینگ، ۱۹۸۹).

‌در مورد رابطه بین ارزش‌های فرهنگی و گرایش‌های تفکر انتقادی نیز شواهدی وجود دارد. در این زمینه تحقیقی درون فرهنگی^[۱۱۵] توسط گیانکارلو (۱۹۹۶) رابطه ارزش‌های فرهنگی «احترام به بزرگترها» و «جهت‌گیری جمع‌گرایی» را با گرایش به تفکر انتقادی دانش‌آموزان دبیرستانی دارای زمینه فرهنگی امریکای لاتین مورد مطالعه قرار داده است. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد ارزش فرهنگی «احترام به بزرگترها» که در فرهنگ‌های دارای روابط عمودی از اهمیت زیادی برخوردار است، با گرایش دانش‌آموزان به تفکر انتقادی رابطه منفی دارد و ارزش فرهنگی «جهت‌گیری جمع‌گرایی» با گرایش به پختگی شناختی در قضاوت‌ها که یکی از هفت گرایش تفکر انتقادی است، رابطه مثبت دارد. ‌به این ترتیب که افراد دارای «جهت‌گیری جمع‌گرا»، به دلیل تجربیات بیشتر خود با دیگران و توجه بیشتر به افرادی که تحت‌تأثیر تصمیمات آن ها قرار دارند، در قضاوت‌های خود پختگی بیشتری نشان می‌دهند.

در تحقیقات کیفی صورت گرفته در فرهنگ‌های جمع‌گرا نیز موضوعی^[۱۱۶] تحت عنوان «درنظر گرفتن دیگران به هنگام تصمیم‌گیـری» مطرح شده است. به طور مثـال، دانشجویـان دارای زمینـه فرهنگی جمع‌گرا در مصاحبه های خود با کاکای بیان کرده‌اند: «برای حفظ روابط درازمدت خود با دیگران باید نشان دهیم که به نظرات آن ها توجه داریم»، «باید در نظر گرفت که تصمیم‌های ما بر دیگران چه تأثیری دارد»، «اگر گفتن نظرات ما احساسات کسی را جریحه‌دار می‌کند، نباید آن ها را بگوییم» (کاکای، ۲۰۰۱، ص. ۱۰۳).

به دلیل تأکید شومر- ایکینز بر تأثیر دو متغیر فرهنگی روابط عمودی- افقی و جهت‌گیری فردگرا- جمع‌گرا بر فرایندهای شناختی فرد و نیز تأیید این تأثیرات توسط تحقیقات کیفی و کمّی پیشین (به طور مثال، بلنکی و همکاران، ۱۹۸۶؛ بوند و اسمیت، ۱۹۹۶؛ گیانکارلو، ۱۹۹۶؛ کاکای، ۲۰۰۱؛ کیچنر و کینگ، ۱۹۸۹) تصمیم گرفته شد تأثیر ترکیب تعاملی این دو متغیر فرهنگی که توسط تریاندیس (۱۹۹۷) و تریاندیس و گلفند^[۱۱۷] (۱۹۹۸) در قالب چهار نوع متغیر فرهنگی جمع‌گرایی افقی، جمع‌گرایی عمودی، فردگرایی افقی و فردگرایی عمودی مفهوم‌سازی شده‌اند، بر گرایش‌های تفکر انتقادی مورد بررسی قرار گیرد و این متغیرها در بخش ارزش‌های فرهنگی یا سطح اول مدل پیشنهـادی تحقیــق حاضر وارد شوند. در سطح دوم مدل عوامل مربوط به ارتباطات خانـوادگی و دانشگاهی وجود دارند که در ادامه مورد بحث قرار می‌گیرند.

۱-۱-۲-۲- عوامل ارتباطاتی خانوادگی و دانشگاهی

در بخش کیفی تحقیق کاکای (۲۰۰۱) در ارتباط با مقوله «بینش‌های فرهنگی ‌در مورد گرایش به تفکر انتقادی» دو خرده‌مقوله تحت عنوان‌های «نگرش ‌در مورد رفتارهای ارتباطات کلامی^[۱۱۸]» و «نگرش ‌در مورد مراجع قدرت^[۱۱۹]» پدیدار شده‌اند. در این تحقیق مصاحبه‌شوندگان بر این باور بوده‌اند که زمینه فرهنگی افراد با رفتارهای ارتباطات کلامی آن ها همچون جرئت‌مندی^[۱۲۰] و بحّاث^[۱۲۱] بودن ارتباط دارد. به طور مثال، یک دانشجوی ژاپنی – آمریکایی در این ارتباط بیان ‌کرده‌است: «دوست ندارم با دیگران بحث کنم… دوست ندارم [با این کار] برای خود دشمن درست کنم…» (ص. ۹۹). علاوه بر این، در ارتباط با خرده‌مقوله «نگرش ‌در مورد مراجع قدرت» تمام مصاحبه‌شوندگان معتقد بودند که وقتی آن ها با نظرات مراجع قدرت (به طور مثال، استادان) موافق نیستند، نباید مخالفت با مراجع قدرت برای آن ها مشکل‌ساز باشد. با این حال، در پاسخ ‌به این سؤال که آیا آن ها در چنین مواقعی نگران عواقب مخالفت خود می‌شوند یا خیر، با اینکه همگی اعتقاد داشتند مخالفت کردن با مراجع قدرت کاری ناشایسته نیست، بعضی از آن ها به عنوان مثال، یک دانشجوی اروپایی و یک دانشجوی ژاپنی – آمریکایی بیان می‌کردند که در چنین مواقعی نگران چیزی نمی‌شوند. در حالی که بعضی دیگر بیان می‌کردند احساس خوبی ‌در مورد مخالفت با مراجع قدرت ندارند. به طور مثال، دانشجویی با زمینه فرهنگی میکرونزیایی در مصاحبه خود چنین گفت:

«در کشـور زادگاهـم مخالفت با کسی بزرگ‌تر از خودت یـا در مرتبه‌ای بالاتر از خودت،

بی‌ادبی و گستاخی به حساب می‌آید و کار بدی است… در آمریکا وضع فرق می‌کند… وقتی تو با نظرات مردم مخالفت می‌کنی این به معنای آن نیست که تو نسبت به آن ها بی‌ادبی، تو فقط داری نظر خودت را می‌گویی. به همین خاطر، من نظرم را آزادتر از کشور خودم می‌گویم» (کاکای، ۲۰۰۱، ص. ۱۰۱).

تسای و گو ارتباط بین مالکیت نهادی و عملکرد شرکت در صنعت کازینو برای سال‌های ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۳ را در ژاپن مورد پژوهش قرار دادند. البته در این مطالعه مالکیت نهادی برابر درصد سهام نگهداری شده توسط شرکت‌های دولتی از کل سهام سرمایه می‌باشد و این شرکت‌ها شامل شرکت‌های بیمه، مؤسسات مالی، بانک‌ها، شرکت‌های دولتی و دیگر اجزای دولت می‌باشند. نتایج کار آن ها نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران نهادی در صنعت کازینو می‌تواند سرمایه‌گذاران این صنعت را در کاهش مشکلات و مسایل نمایندگی یاری دهد.

بررسی‌های انجام شده در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس شانگهای نشان می‌دهد که درصد مالکیت سهام‌داران نهادی تأثیر مثبتی بر عملکرد شرکت‌های یاد شده داشته است. البته طبق این بررسی یک رابطه منفی بین درصد مالکیت دولتی و عملکرد شرکت‌ها به چشم می‌خورد(کمپبل^[۱۹]، ۲۰۰۲). در چین وجود رابطه مثبت بین مالکیت سهام‌داران نهادی داخل کشور و بازده و ارزش شرکت، وجود رابطه منفی بین مالکیت دولتی با عملکرد و ارزش شرکت و نیز تأثیر مثبت تمرکز مالکیت با عملکرد و ارزش شرکت از سوی مطالعات گوناگون مورد تأیید قرار گرفته است(یامسری^[۲۰]، ۲۰۰۱).

مطالعات نشان می‌دهد که بر عکس کشورهایی مانند چین و ژاپن، در انگلستان بین تمرکز مالکیت از یک سو و بازده و ارزش شرکت از سوی دیگر رابطه منفی معنی‌دار وجود دارد(هان^[۲۱]، ۲۰۰۶).

در مجموع در خصوص نوع رابطه و تأثیرگذاری مالکیت سهام‌داران نهادی و عمده با عملکرد و ارزش شرکت تاکنون نظرات مختلفی ارائه شده که برخی از آن ها به شرح زیر است:

فرضیه نظارت کارآ^[۲۲]

‌بر اساس این فرضیه، سهام‌داران نهادی و سهام‌داران عمده‌ای که خارج از شرکت قرار دارند در مقایسه با سهام‌داران خرد، به دلیل برخورداری از امکانات، تخصص و تجربه بالا با هزینه کمتری می‌توانند بر عملکرد مدیران نظارت داشته باشند. ‌بنابرین‏ می‌توان رابطه مثبتی را بین مالکیت نهادی و عملکرد شرکت انتظار داشت.

فرضیه همسویی استراتژیک^[۲۳]

‌بر اساس این فرضیه، گاهی ممکن است انتظارات سهام‌داران نهادی با منافع مدیران گره بخورد و به‌واسطه انطباق منافع این دو گروه، منافع سهام‌داران خرد نادیده گرفته شود. در صورت بروز چنین وضعیتی، آثار مفید مورد انتظار از اعمال نظارت مؤثر توسط سهام‌داران عمده بر مدیران، کاهش می‌یابد در این حالت در واقع نوعی تضاد منافع بین سهام‌داران عمده و سایر مالکان مشاهده می‌شود که به دلیل قدرت تأثیرگذاری سهام‌داران عمده، این تعارض در نهایت به ضرر سهام‌داران دیگر خواهد بود.

تأثیر سهام‌داران عمده مالی بر هزینه های نمایندگی

در خصوص تأثیرات احتمالی سرمایه‌گذاران نهادی مالی بر هزینه های نمایندگی بحث‌های مختلفی از سوی صاحب‌نظران صورت گرفته است. هنگامی که مالکان عمده شرکت خود از گروه شرکت‌های سرمایه‌گذاری باشند مدیران پرتفوی این شرکت‌ها نقش وکیل و ‌سهام‌دارانشان نقش موکل را دارند. همزمان با ارزیابی عملکرد شرکت‌های بورسی توسط مدیران پرتفوی شرکت سرمایه‌گذاری، عملکرد خود این مدیران نیز از سوی سهام‌داران شرکت مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و بازده پرتفوی شرکت سرمایه‌گذاری نقش تعیین‌کننده‌ای در تثبیت یا تزلزل موقعیت شغلی مدیران شرکت خواهد داشت.

همچنین هنگامی که سهامدار نهادی از نوع نهادهای مالی باشد با توجه به تجربه، تخصص و توانایی ارزیابی و مدیریتی بالای خود می‌تواند با بهره گرفتن از حق رأی بالایی که دارد نظارت بهتر و مؤثرتری بر مدیریت شرکت سرمایه‌پذیر اعمال کند و انتظار می‌رود حاصل این نظارت ارائه توصیه های لازم، افزایش بازده و بهبود عملکرد شرکت سرمایه‌پذیر باشد(هان،۲۰۰۶).

ترکیب مالکیت و سهام‌داران خارجی

در اقتصادهای آزاد و بازارهای سرمایه بین‌المللی بخشی از مالکیت شرکت‌ها در اختیار سرمایه‌گذاران خارجی قرار دارد. این پدیده حتی در چارچوب اقتصاد از ابعاد مختلفی قابل بررسی است که در این گزارش صرفاً اثرات وجود سهام‌داران خارجی در ترکیب سهامداری بر بازده و ارزش شرکت‌ها مورد توجه قرار می‌گیرد. به موازات گسترش جهانی‌سازی در بازارهای مالی، نقش سرمایه‌گذاران خارجی در شرکت‌ها بیشتر و پررنگ‌تر می‌شود.

به زعم برخی صاحب‌نظران به دلایل مختلف حضور سهام‌داران خارجی در ترکیب مالکیت می‌تواند بهبود عملکرد و افزایش بازده و ارزش شرکت را به دنبال داشته باشد که عبارتند از:

اعمال نظارت بیشتر بر مدیران؛

افزایش تخصص و تجربه مدیریتی شرکت؛

ورود سرمایه های جدید و افزایش انعطاف و توان مالی شرکت؛

تسهیل و تسریع پیوستن شرکت به بازارهای سرمایه جهانی و کاهش نرخ هزینه سرمایه (کمپبل،۲۰۰۲).

آیدین، ساییم و یالاما بررسی می‌کنند که آیا شرکت‌های ترکیه‌ای که دارای مالکیت خارجی هستند به گونه معنی‌داری بهتر از شرکت‌هایی که دارای مالکیت داخلی هستند عمل می‌کنند؟ در این پژوهش از آزمون تی و متغیرهای حاشیه سود عملیاتی شرکت‌ها، بازده دارایی‌ها، بازده حقوق صاحبان سهام و اطلاعات تمام شرکت‌های حاضر در بازار بورس استانبول برای سال‌های ۲۰۰۳ و ۲۰۰۴، استفاده شده است. نتایج آن ها نشان می‌دهد که شرکت‌های دارای مالکیت خارجی، از نظر بازده دارایی‌ها، بهتر از شرکت‌هایی که دارای مالکیت داخلی هستند عمل می‌کنند. شواهد این پژوهش، از این فرضیه که مشارکت مالکیت خارجی عملکرد شرکت را بهبود می‌بخشد، نیز حمایت می‌کند.

فرضیه اکتساب نجات بخش^[۲۴]

این فرضیه که در چارچوب مبحث ادغام و اکتساب شرکت‌ها قابل طرح است در درجه اول به خرید و تملک سهام شرکت‌های ضعیف داخلی یک کشور توسط سرمایه‌گذاران خارجی می‌پردازد؛ پدیده‌ای که به دنبال بحران مالی۱۹۹۷ آسیا در بازارهای مالی کشورهای در حال توسعه بروز ‌کرده‌است(نا، ۲۰۰۲).

رابطه ساختار مالکیت با کارایی بازار سرمایه

۳-۵ انواع روش­های پیش ­بینی

روش­های پیش ­بینی در قالب روش­های کمی و روش­های کیفی قرار دارند. روش­های پیش ­بینی کیفی در بردارنده تخمین ذهنی از طریق عقاید متخصصین­اند، در حالی­که در روش­های پیش ­بینی کمی، منطق پیش ­بینی به روشنی بیان می­ شود بدین معنی که در این روش­ها، داده ­های مربوط به گذشته با هدف پیش ­بینی ارزش آتی متغیر مورد نظر، با بهره گرفتن از روش­های آماری و ریاضی تحلیل می­شوند. در حالت کلی ‌می‌توان روش­های کمی را به دو گروه رگرسیونی و غیررگرسیونی تقسیم کرد. روش­های غیررگرسیونی شامل روش میانگین ساده، میانگین متحرک و انواع روش­های هموارسازی نمایی است. روش­های رگرسیونی نیز به دو گروه علی و تک متغیره تقسیم ­بندی می­شوند. از جمله روش­های علی ‌می‌توان به مدل آرچ(ARCH) و گارچ (GARCH) اشاره کرد. روش­های رگرسیونی تک متغیره نیز شامل هارمونیک و فرایند ARMA و ARIMA هستند، مدل­های پیش ­بینی تک­متغیره (سری­زمانی) به دلیل وجود اطلاعات تاریخی در بسیاری از زمینه­ ها قابل استفاده هستند (شکل۳-۱).

شکل (۳-۱) انواع روش­های پیش ­بینی

در پژوهش حاضر به دلیل توانایی بالای روش­های کمی در پیش ­بینی ارزش واردات محصول مورد بررسی، این روش­ها شامل روش­های رگرسیونی (ARMA و ARIMA) و غیر رگرسیونی (هالت وینترز) برای پیش ­بینی ارزش واردات برنج برای ۵ سال آینده به کار می­روند. و نهایتاً با بهره گرفتن از بهترین روش، پیش ­بینی صورت می­پذیرید. قبل از انجام آزمایش باید دید آیا متغیر مورد نظر پیش ­بینی پذیر است یا خیر. یک متغیر زمانی پیش ­بینی پذیر است که دارای توزیع غیرتصادفی باشد. یرای این منظور از آزمون تصادفی بودن دادها استفاده می­ شود. برای آزمون تصادفی بودن داده ­ها روش­های زیادی وجود دارد که اکثر آن­ها ناپارامتریک هستند. در این پژوهش از روش والد-ولفویتز که یک روش ناپارامتریک است استفاده شده است.

۳-۶ روش­های کمی پیش ­بینی

در این مطالعه،از بین روش­های غیررگرسیونی روش­ هموارسازی نمایی و نیز از بین روش­های رگرسیونی، فرایند ARMA و ARIMA مورد بررسی قرار ‌می‌گیرد. از این­رو در مطالعه حاضر با بهره­ گیری از دو روش ARMA یا ARIMA و هالت- وینترز، میزان واردات محصول مورد مطالعه طی ۵ سال آینده پیش ­بینی و برآورد می­ شود.

۳-۶-۱ روش های هموارسازی هالت وینترز

1. 1. هالت وینترز غیر­فصلی

1. 1. هالت وینترز جمعی

1. هالت وینترز ضربی

در روش هموارسازی نمایی از ساختار خود داده ­ها و نمودارهای کنونی آن­ها برای پیش ­بینی مقادیر آینده استفاده می­ شود و بر اساس شکل کلی تغییرات سری­های زمانی یا شکل حدسی آن­ها تخمینی صورت ‌می‌گیرد، یا با تکرارمجموعه­ای از محاسبات مقادیر آینده پیش ­بینی می­شوند در این روش که برای پیش ­بینی­های کوتاه­مدت آینده به­کار می­روند مدلی تهیه نمی­ شود و پیش ­بینی­های آینده با اعداد نزدیک به­هم انجام می­ شود.

در این پژوهش از روش هموارسازی نمایی هالت وینترز غیرفصلی استفاده شده است در روش هالت از دو پارامتر در معادله استفاده شده است.

Ŷ_t+k = α + bk (1-3)

که a و b جزء مؤلفه‌ ­های دایمی هستند. این دو ضریب با معادله­های (۳-۲) و (۳-۳) تعریف می­شوند.

α(t) = α y_t + (۱-α)(α(t-1) + b(t-1)) (2-3)

b(t) = β(α(t) – α(t-1)) +1 –βb(t-1) (3-3)

که در آن ۱>α، β و γ>0 و فا کتورهای تعدیل­کننده هستند.

میزان ضرایب هم به­ صورت تجربی و هم به­وسیله نرم­افزار به حالت اتوماتیک قابل محاسبه است.

پیش ­بینی­ها با رابطه (۳-۴) محاسبه می­شوند.

ŷ_t+k = α(t) + b(t)k (4-3)

این پیش ­بینی­ها در روند خطی با عرض از مبدأ (T)a و شیب (T)b استفاده می­شوند.

۳-۶-۲ مدل­های ARMA و ARIMA:

برخلاف روش هموارسازی نمایی، در روش ARIMA یا مدل باکس جنکینز یک مدل برای سری زمانی تهیه می­ شود که رفتار متغیر یا دسته­ای از متغیرها را بر اساس رفتار گذشته آن­ها مدنظر قرار می­دهد، این مدل­ها اساساً مدل­هایی هستند که بر پایه تعداد مشخص و نسبتاً کمی متغیر بنا شده و در پیش ­بینی روند داده ­ها تأکید بر مبانی تئوریک را به­عنوان تقدم موضوعی نمی­پذیرند. یک مدل ARIMA دارای سه جزءزیر است:

۱) تعداد جملات خودرگرسیون یا تعداد وقفه­های متغیر مورد بررسی(q).

۲) مرتبه هم­انباشتگی یا درجه تفاضل­گیری(d).

۳) تعداد جملات میانگین متحرک یا تعداد وقفه­های جمله اخلال(p).

مدل به­ صورت ARIMA(p,d,q) نوشته می­ شود. نکته مهمی که باید در خصوص مدل­سازی ARIMA گفته شود این است که یا باید سری­های زمانی ساکنی داشت و یا باید سری­های زمانی داشت که بعد از یک یا دوبار تفاضل­گیری ساکن شوند تا بتوان آن­ها را مورد استفاده قرار­داد. برای تعیین مرتبه هم انباشتگی ((d از آزمون ایستایی و آماره دیکی فولر یا دیکی فولر تعمیم یافته استفاده می­ شود، اگر مجموعه مورد مطالعه در سطح ایستا باشد، مقدار d برای متغیر تحت بررسی برابر با صفر در نظر گرفته می­ شود و ‌بنابرین‏ برای پیش ­بینی متغیر مورد نظر از رهیافت (p و(q ARMA استفاده می­ شود و اگرمتغیر مورد نظر در سطح ایستا نباشد و تفاضل مرتبه اول یا دوم متغیر ایستا باشد، از رهیافت ARIMA(p,d,q) استفاده می­ شود. در مطالعه حاضر برای تعیین مرتبه اتورگرسیون ((p و میانگین متحرک (q)، ابتدا مدل­هایی با مرتبه­های مختلفی از pوq تخمین و سپس با بهره گرفتن از آماره­ های آکائیک و شوارتز- بیزین به­دست آمده، بهترین مرتبه (p و(q برحسب کوچک­ترین این معیارها انتخاب می­ شود. انتخاب وقفه از چالش­زاترین مراحل پیش ­بینی الگوهای سری زمانی است، پسران و پسران (۱۹۹۷)، به­منظور تعیین وقفه، استفاده از معیار آکائیک (AIC) را پیشنهاد دادند. بر این اساس آن­ها استفاده از حداکثر ۳ وقفه را برای پیش ­بینی سالیانه مناسب دانستند. در این روش پس از تعیین مقدار d، تعداد جملات خودرگرسیو(q) و تعداد جملات میانگین متحرک(q) تعیین می­ شود. بدین صورت مرحله تخمین با مرحله شناسایی هم­زمان صورت گرفته و درجات مختلف p و q با هم مقایسه می­شوند. در نهایت مدلی که دارای کمترین مقدار این آماره­ها ( Eviews) باشد، به­منزله بهترین مدل برای پیش ­بینی انتخاب می­ شود (پسران و پسران, ۱۹۹۷).

لازم به ذکر است در نرم افزار Eviews6 ‌می‌توان تعداد وقفه را به­ صورت اتوماتیک محاسبه کرد.

پس از مرحله تشخیص یعنی تعیین p,d وq و مدل­سازی سری­زمانی موردنظر باید به تخمین پارامترهای مدل پرداخته شود، در این پژوهش برای برآورد مدل ARIMA از روش حداقل مربعات معمولی ( (OLSو نرم افزار Eviews استفاده می­ شود که این روش به همراه روش حداکثر راست نمایی(ML) برای برآورد انواع الگوهای ARIMA استفاده می­ شود و در نهایت پس از بررسی خوبی برازش مدل ‌و تأیید مدل انتخابی به پیش ­بینی کوتاه­مدت سری­های زمانی مورد بررسی پرداخته خواهد شد.

در صورت انقضا مدت مأموریت مدیران شرکت و عدم اقدام مدیران قبلی برای تشکیل مجمع برای انتخاب مدیران جدید، طبق مقررات ماده ۱۳۶ ل.ا.ق.ت هر ذینفع می‌تواند دعوت مجمع عمومی عادی برای انتخاب مدیران جدید را از مرجع ثبت شرکت ها درخواست کند و دعوت مجمع عمومی از طریق مرجع ثبت شرکت ها نیازمند حصول نصاب خاصی از سهام‌داران نبوده و به درخواست یکی از شرکا نیز ممکن خواهد بود.

طبق ماده ۲۱۹ ل.ا.ق.ت دعوت مجمع عمومی در دوره تصفیه شرکت به عهده مدیران تصفیه است و با امتناع مدیران تصفیه از دعوت مجمع، این تکلیف بعهده عضو ناظر می‌باشد و چنانچه ناظر نیز در صدد این امر بر نیاید و یا اساساً ناظری پیش‌بینی یا تعیین نشده باشد، دادگاه به درخواست هر ذینفع به تشکیل مجمع عمومی حکم می‌دهد.»

۵ : تصمیم گیری در مجمع عمومی عادی سهام‌داران

رسمیت تشکیل جلسات مجامع بر اساس حضور صاحبان تعداد مشخصی از سهام صورت می پذیرد اما رسمیت تصمیمات مجمع بر اساس به دست آمدن نصاب مشخصی از رأی‌ حاصل از سهام سهام‌داران حاضر در مجمع است.

طبق ماده ۸۷ لایحه اصلاحی قانون تجارت برای رسمیت جلسه مجمع عمومی عادی در نوبت اول، حضور لااقل دارندگان بیش از نصف سهامی که دارای حق رأی‌ هستند ضروری است. در عین حال ماده ۸۸ این قانون، تصمیمات مجمع عمومی جز ‌در مورد انتخاب اعضاء هیات مدیره را با موافقت اکثریت نصف بعلاوه یک آرای سهام‌داران حاضر در جلسه رسمی مجمع که از آن به ‌عنوان اکثریت مطلق آرای یاد می شود، ضروری دانسته. در انتخاب مدیران و بازرسان شرکت نیز موافقت اکثریت نسبی آرای سهام‌داران حاضر در جلسه رسمی مجمع ضروری دانسته شده است. ‌بنابرین‏ ملاحظه می شود که اگر چه ملاک رسمیت جلسه مجمع عمومی حضور تعداد مشخصی از صاحبان سهام بدون در نظر گرفتن تعداد آرای آن ها خواهد بود اما ملاک رسمیت تصمیمات متخذه در این جلسات، میزان مشخص آرای سهام این سهام‌داران خواهد بود. به طور مثال؛ در شرکتی با یکصد سهم و با حق رأی‌ برابر، رسمیت جلسه نوبت اول مجمع عمومی عادی با حضور مالکین ۵۱ سهم از شرکت حاصل می شود تصمیم گیری ‌در مورد موضوعات تحت صلاحیت این مجمع نیز جز ‌در مورد انتخاب مدیران شرکت، با رأی‌ ۵۱ سهم رسمیت می‌یابد. اما چنانچه از این تعداد سهام، بیست سهم ممتازه و با حق رأی دو برابر باشد، رسمیت نوبت اول جلسه مجمع عمومی عادی همچون قبل با حضور مالکین ۵۱ سهم رسمیت خواهد یافت اما چنانچه در بین حاضرین در مجمع کلیه دارندگان سهام ممتازه نیز حضور داشته باشند، برای رسمیت تصمیمات متخذه موافقت دست کم ۶۱ رأی لازم خواهد بود. در انتخاب مدیران شرکت، بدون توجه به نصاب اکثریت مطلق آرای فوق، هر داوطلبی که با حصول رأی بیشتر، اکثریت نسبی را به دست آورد به ‌عنوان عضو هیات مدیره انتخاب خواهد شد.

در رابطه با انتخاب مدیران در قسمت اخیر ماده ۸۸ قانون مرقوم مقرر شده که تعداد آرای هر رأی دهنده در تعداد مدیرانی که باید انتخاب شوند، ضرب می شود و حق رأی هر سهامدار حاضر در مجمع، برابر با ضرب تعداد رأی‌ سهام وی بر عدد اعضاء هیات مدیره خواهد بود. به طور مثال اگر صاحب سهمی دارای یک رأی است و تعداد اعضاء هیات مدیره مورد انتخاب پنج نفر باشند، تعداد رأی‌ این سهامدار نیز ۵ رأی خواهد بود. این روش برای ایجاد فرصت برای سهام‌داران اقلیت در داشتن قدرت انتخاب به تعداد اعضاء هیات مدیره و جلوگیری از محرومیت آن ها از این حق قانونی است. در هر حال، سهامدار می‌تواند تمامی آرای خود را به یک نفر بدهد و یا آن را بین چند نفری که مایل باشد تقسیم کند.^[۵۱]

بند دوم: رکن اداره کننده شرکت سهامی عام

به طوری که در مقدمه بیان شد؛ اشخاص حقوقی به تبع شخصیت قانونی خود، از تمامی حقوق قانونی که به اشخاص مربوط است جز آنچه که به ذات انسانی مربوط می شود، بهره مند خواهد بود.^[۵۲] اما این اشخاص برای بهره گیری از حقوق قانونی خود به جهت هویت انتزاعی که از آن ‌برخوردارند، به اشخاص حقیقی نیاز دارند تا با قدرت اراده ای که مختص ذات انسان است، به استیفاء حقوق خود بپردازند. چرا که استیفاء حقوق صرفاً با قدرت اراده و از طریق اعلام اراده امکان پذیر است و اراده هم از اوصاف ذاتی انسان است که اشخاص حقوقی بواسطه شخصیت انتزاعی خود از آن بی بهره هستند. به طوری که پیشتر هم بیان شد؛ مدیران اشخاص حقوقی، در حقیقت ابزار ایجاد و اعلام اراده این اشخاص و وسیله ای برای استیفاء حقوق آن ها محسوب می‌شوند. ‌بنابرین‏ اگرچه در مدیریت اشخاص حقوقی منعی برای اشخاص حقوقی دیگر وجود ندارد اما به واسطه همین نقیصه، این نمایندگان انسانی این اشخاص هستند که در نهایت وظایف مدیریتی آن ها را به عهده می گیرند.

لازم بذکر است که مدیران شرکت سهامی همانند دیگر انواع شرکت های تجاری، نمایندگان شرکت محسوب شده و تحت این عنوان به اداره شرکت می پردازند.^[۵۳] بر اساس ماده ۱۱۸ لایحه اصلاحی قانون تجارت، مدیران شرکت های سهامی در راستای مقررات اساسنامه و تصمیمات مجامع به اداره امور شرکت می پردازند.

بموجب ماده ۱۰۷ لایحه اصلاحی قانون تجارت، اعضاء هیات مدیره شرکت های سهامی را که در مجمع عمومی موسس و مجمع عمومی عادی از میان سهام‌داران و به انتخاب خود سهام‌داران انتخاب می‌شوند و اداره شرکت را برعهده می گیرند، مدیر شرکت سهامی محسوب می‌شوند؛ با این اوصاف که این هیات نیز می بایست شخص حقیقی را از بین خود یا سایر سهام‌داران و یا حتی از افراد خارج شرکت به ‌عنوان مدیرعامل انتخاب نمایند.^[۵۴]

۱۱قانع وشکوه فر۱۳۸۷سنجش عملکرد سازمان­ های تولیدی با رویکرد کارت امتیازی متوازنسیستم­های سنجش عملکرد ضروری­ترین سیستم­های مدیریت در اداره سازمان­ های مدرن هستند.۱۲الوندی و منصوری۱۳۸۶موردکاوی چگونگی تاثیر کارت امتیازی متوازن بر مدیریت فرآیندهای کسب­و­کار در دو سازمان ایرانیروش BSC در تعیین فرآیندهای مهم سازمان و هم­سویی آن ها با راهبردهای سازمان و بهبود آن نقش مهم دارد.۱۳علی بابایی۱۳۸۳طراحی و پیاده ­سازی یک سیستم اندازه ­گیری عملکرد با بهره گرفتن از روش­های کارت امتیازی متوازن و سنجه­هدف گرااستفاده از روش سنجه هدف­گرا برای تعیین معیار موفقیت شاخص­ های تعیین شده برای اهداف

۳

فصل سوم

روش­شناسی تحقیق

فصل سوم

روش شناسی تحقیق

۳-۱ مقدمه

در این فصل ابتدا خطوط کلی تحقیق را بیان کرده و سپس ‌بر اساس بیانیه مأموریت‌، استراتژی سازمان و شاخص­ های عملکرد بر اساس اطلاعات سال ۱۳۹۱ کارت امتیازی متوازن را تشکیل می­دهیم. سپس در خصوص نحوه جمع ­آوری داده ­ها و تجزیه و تحلیل آن ها و نیز نوع آزمون­های آماری مورد استفاده در تجزیه و تحلیل بحث می­کنیم.

۳-۲ اهداف تحقیق

هدف تحقیق حاضر بررسی و ارزیابی عملکرد گمرکات استان آذربایجان شرقی بر اساس مدل کارت امتیازی متوازن با توجه به اطلاعات سال۱۳۹۱ وبررسی تحقق یا عدم تحقق شاخص­ های مرتبط با اهداف عملیاتی و نیز مقایسه و رتبه ­بندی گمرکات بر مبنای امتیازات حاصل از ارزیابی ‌می‌باشد.

۳-۳سوالات تحقیق

۱-۳-۳ وضعیت عملکرد گمرکات استان با توجه به اطلاعات سال ۱۳۹۱ و ‌بر اساس مدل کارت امتیازی متوازن به چه صورت ‌می‌باشد؟

۲-۳-۳ آیا شاخص­ های هریک از مناظر کارت امتیازی متوازن بر اساس اطلاعات سال ۱۳۹۱ در گمرکات استان آذربایجان شرقی تحقق یافته است؟

۳-۳-۳ آیا بین امتیازات عملکرد گمرکات استان تفاوت وجود دارد؟

۳-۴ فرضیه ­های تحقیق

با توجه به اینکه هدف تحقیق حاضر بررسی و ارزیابی عملکرد گمرکات استان آذربایجان شرقی بر اساس مدل کارت امتیازی متوازن و مقایسه و رتبه ­بندی آن ها ‌می‌باشد به جای فرضیات از سوالات تحقیق استفاده شده است.

۳-۵ روش­شناسی تحقیق

۳-۵-۱ روش تحقیق

تحقیق حاضر از لحاظ روش گردآوری اطلاعات از نوع تحقیقات توصیفی و از نظر هدف یک بررسی کاربردی و از نظر زمانی یک بررسی مقطعی است

۳-۵-۲ جامعه آماری

جامعه آماری این پژوهش را مدیران،کارکنان وکارشناسان گمرکات استان آذربایجان شرقی که مجموعا ۳۴۲ نفر و همچنین خدمت­گیرندگان این گمرکات اعم از بازرگانان، حق­العمل­کاران و ترخیص­کاران گمرکی که از منظر آماری نامحدود هستند؛ تشکیل می­ دهند.

۳-۵-۴ نمونه آماری

روش نمونه گیری در پژوهش حاضر تصادفی ساده ‌می‌باشد که حجم نمونه آماری برای مدیران وکارکنان ‌بر اساس فرمول کوکران برای جامعه محدود( )۱۰۴ نفر محاسبه شده است. همچنین با توجه به حجم نامحدود جامعه آماری برای خدمت­گیرندگان، حجم نمونه با بهره گرفتن از فرمول کوکران برای جامعه نامحدود ( ) ۱۵۰نفر محاسبه شده که در رابطه­ های فوق

N: تعداد اعضای جامعه آماری

n : تعداد اعضای نمونه آماری

۹۶/۱t=: مقدار متغیر نرمال با سطح اطمینان ۹۵%

۵/۰p=: درصد تجانس در پاسخ­گویی به سوالات

q=1-p

۰۸/۰d=: سطح مورد قبول خطا

‌می‌باشد. تعداد نمونه ­های هر گمرک و نحوه تخصیص نمونه آماری در جدول ۳-۱ ارائه شده است.

جدول۳-۱: نحوه تخصیص نمونه آماری

نام گمرک
تعداد کارکنان و مدیران
حجم نمونه کارمندان
حجم نمونه خدمت­گیرندگان

جلفا

۱۲۸

۳۸

۶۰

تبریز

۱۰۵

۳۲

۴۰

سهلان

۵۸

۲۰

۳۰

نوردوز

۴۶

۱۴

۲۰

مراغه

۵

قابل اغماض

جمع

۳۴۲

۱۰۴

۱۵۰

۳-۵-۴ ابزار جمع ­آوری داده ­ها

در این پژوهش با مطالعه مقالات و کتب مرتبط با موضوع تحقیق جهت به دست آوردن اطلاعات مورد نیاز در زمینه ارزیابی عملکرد بر اساس مدل کارت امتیازی متوازن و برای تبیین مباحث پیشینه نظری تحقیق، از مرسوم­ترین روش تحقیق یعنی روش کتابخانه ­ای استفاده شده است که جزئیات منابع استفاده شده به شرح زیر ‌می‌باشد.

_ بررسی و مطالعه مقالات معتبر فارسی چاپ شده در نشریه­های مختلف مدیریتی و موجود در پایگاه ­های اینترنتی

_ بررسی و مطالعه مقالات انگلیسی مرتبط با موضوع بحث از طریق دسترسی به پایگاه های مختلف اینترنتی

_ مطالعه و بررسی کتب تخصصی مدیریتی

همچنین اطلاعات مورد نیاز جهت تبیین اهداف عملیاتی، استراتژی­ها، شاخص ­ها و هدف­گذاری­های مربوطه از طریق مراجعه به اسناد و مدارک مربوط به برنامه ­های استراتژیک و عملیاتی سازمان ونیز مصاحبه با مدیران گمرکات استان و مطالعات کتابخانه ­ای و اینترنتی گردآوری شده است.

جهت سنجش استراتژی­ها و شاخص­ های استخراج شده، ابتدا لازم است که مقادیر هدف و مقادیر تحقق­یافته مشخص گردد. مقدار واقعی تعدادی از شاخص­­های عملکرد گمرکات استان با توجه به وجود آمار و ارقام کمی مورد استناد قابل استخراج است. برای استخراج مقادیر سایر شاخص ­ها نیز از پرسشنامه ­های محقق ساخته استفاده خواهد شد. مقادیر هدف تعریف شده برای گمرکات استان در قالب مناظر چهارگانه کارت امتیازی متوازن به شرح جدول ۳-۲ می‌باشد.

جدول۳-۲: دسته بندی اهداف عملیاتی بر اساس مناظر چهارگانه BSC و تعیین مقادیر هدف سال ۱۳۹۱

مناظر BSC
اهداف عملیاتی
شاخص­ های مرتبط با اهداف
هدف­گذاری

سال ۱۳۹۱

مالی

صیانت از حقوق دولت و جامعه و وصول درآمدهای قانونی

درآمدهای تحقق یافته از محل حقوق ورودی وعوارض­ها

۲۵۰۰میلیارد ریال

درآمدهای تحقق یافته از محل سایر خدمات گمرکی

۳۲میلیارد ریال

کاهش هزینه­ ها

نسبت هزینه­ های جاری به درآمدها

۰۳۲/۰

نسبت کل هزینه­ ها به درآمدها

۰۴۷/۰

مشتریان

افزایش رضایت خدمت گیرندگان

سرعت، دقت و صحت در ارائه خدمات

۵

‌پاسخ‌گویی‌

۵

ادب و اعتماد

۵

قابلیت اطمینان

۵

فرآیندهای داخلی

اصلاح و بهبود فرآیندها

زمان انجام تشریفات واردات

۱

زمان انجام تشریفات صادرات

۱

زمان انجام تشریفات ترانزیت خارجی

۱

زمان انجام تشریفات ترانزیت داخلی

۱

زمان انجام تشریفات سایر رویه­ ها

۱