۲-۴-۵- مروری بر مطالعات بهینه کاوی انجام شده در خصوص تعاونی های گردشگری

۴) شناخت مقتضیات زمان
از آن جا که معمولاً متون درسی و آموزش های رسمی و نظام اداری کشورها از تحولات روز جهانی فاصله دارند، فعالیت های فوق برنامه هستند که وظیفه به روز کردن اطلاعات و توانایی های شهروندان را عهده دار می باشند. همچنین اطلاع یافتن از مباحثات و مجادلات علمی و فرهنگی میان روشنفکران ملت ها و فرهنگ های مؤثر جهانی و نیز تجهیز نمودن خویشتن به فرهنگ خودی، فقط در اوقات فراغت ممکن است.
۵) تفریح و گردش و سرگرمی
سرگرمی، تفریح و گردش، در واقع پاسخی است صحیح و منطقی به نیازها و غرایز درونی انسان و زمینه ای برای ارتقای فکری و انبساط خاطر و تخلیه ی روحی و روانی می باشد. همان گونه که انسان به پرورش جسمی نیازمند است، به تفریح سالم نیز نیازمند است تا بتواند از این طریق، به آرامش روحی و فکری برسد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۶) تحرّک جسمی و حفظ ورزیدگی
یک ضرب المثل قدیمی است که می گوید: «عقل سالم در بدن سالم». اگر شخص بخواهد بدنش سالم بماند، باید فعالیت های متنوع و مطابق با وضعیت عمومی و مقتضیات سن انجام دهد. پرداختن به انواع فعالیت های ورزشی که به عنوان یکی از ضرورت های انکار ناپذیر برای سلامت انسان مطرح است، در زمان اوقات فراغت، میسر است. به عقیده ی کارشناسان، کم تحرکی و نپرداختن به فعالیت های محرک می تواند عواقب وخیم جسمی و روانی و به ویژه افسردگی روحی به جا بگذارد. بماند که ورزش و نرمش صحیح و برنامه ریزی شده، در ایجاد روحیه ی نشاط و شادابی و اعتماد به نفس، فوق العاده مؤثر است.
۷) رسیدن به آرامش
فعالیت هایی که انسان در اوقات فراغت انجام می دهد، چون از روی میل و با اشتیاق است و شخص در این راه، انگیزه ی لازم و آزادی کامل برای انتخاب نوع فعالیت را دارد، به همین خاطر، نوعی احساس رضایت و تمدّد اعصاب را در پی دارند. معمولاً افرادی که در کار و اشتغال روزانه ی خود، انگیزه و رغبت لازم را ندارند و از روی اجبار و اکراه به انجام آن می پردازند، به مرور زمان دچار نوعی ناراحتی روانی و عصبی و نیز عدم رضایت و دلزدگی ناشی از کار مداوم و یکنواخت می شوند که شایسته است جهت رفع این معضل که در خارج از محیط کار و اشتغال و بر روی روان انسان نیز اثرات سوء و گاه مخرب برجای می گذارد اقدام لازم و مقتضی انجام دهند. بهترین اقدام در این زمینه، روی آوردن به فعالیت های متنوع اوقات فراغت، مطابق ذوق و سلیقه ی شخصی است تا بعد از یک تمدّد اعصاب و راحتی روان مجدداً تمرکز فکری یافته، به کار و فعالیت بپردازند.
۸) بهداشت روانی 
برای یک زندگی سعادتمندانه، سلامت جسمانی و سلامت روانی لازم و ملزوم یکدیگرند. برای تأمین بهداشت روانی، فعالیت های متعددی را باید به انجام رساند؛ از جمله، فراهم آوردن شرایط لازم برای تخلیه برخی از فشارهای روانی که در دوره ی اشتغال به کار به انسان وارد می شود. اگر انسان در طول دوره اشتغال، مجبور به تحمل شرایط و اشخاصی باشد که برای او آزار دهنده اند، در دوره ی فراغت می تواند ناراحتی های حاصل از تحمل آنها را به اشکال گوناگون، از جمله هم صحبتی با افراد مورد علاقه ی خویش تخلیه کند. اگر فرصت لازم برای تخلیه ی چنین فشارهایی فراهم نشود، ممکن است تحمل طولانی مدت آنها به نوعی، تعادل روانی انسان را تهدید کند. بررسی های متخصصان تربیت بدنی نشان داده است که بسیاری از ناراحتی های جسمی (ناراحتی های معده، کوفتگی عضلات، سردرد، اسهال، یبوست و ناراحتی های پوستی)، ریشه ی روانی از قبیل ترس، خشم، نگرانی و ناامیدی دارند. از آثار و نتایج فعالیت های اوقات فراغت، جبران صدمات جسمی و روانی ناشی از هیجانات مداوم کار و نیز رهانیدن انسان از کسالت ناشی از یکنواختی انجام وظایف روزانه است.
۹) خودسازی معنوی
نماز، تفکر در آسمان و زمین و آفاق و انفس، تدبر در کلام خدا و پیشوایان معصوم، حضور در جماعات مسلمانان، عمل به سفارش های دین درباره ی انجام دادن مستحبات و ترک مکروهات، دعا، ذکر، محاسبه ی اعمال، مراقبت از نفس، آموختن معارف دین و اخلاق، کسب نشاط برای عمل به واجبات و …، همه و همه در اوقات فراغت ممکن اند.
۱۰) تجدید قوا
فعالیت در قالب برنامه هر قدر هم لذت بخش باشد، باز خستگی هایی به دنبال دارد. بخشی از این خستگی، خستگی جسمانی است که معمولاً با استراحت، از جمله خواب برطرف می شود. بخش دیگری از این خستگی، خستگی روانی است که معمولاً به دلیل مواجهه ی مستمر با یک محرّک به وجود می آید. انسان وقتی به شکل مستمر با محرک واحدی سر و کار داشته باشد، به لحاظ روانی از آن خسته و خواستار تغییر شرایط می شود. این خستگی بسیار مضر است و گاه ممکن است موجب دوری دائمی فرد از چیزی شود. اشباع، یک پدیده روان شناختی است که می تواند موجب ترک کامل یک رفتار شود. در چنین مواردی ضروری است که فرد، جهت دوری از تکرار، تنوع در کار ایجاد نماید. بهترین کاری که شخص می تواند در چنین مواقعی به انجام برساند، برنامه ریزی برای فراغت است تا از این طریق، قوای جسمانی خود را بازسازی کند و بتواند هم از نظر جسمانی و هم از نظر روحی و روانی برای شروع مجدد کار، آماده شود. از این طریق، هم ضریب موفقیت و کارآمدی فعالیت وی افزایش می یابد و هم باعث می شود خللی در میزان انگیزه و ذوق و شوق وی برای انجام دادن آن فعالیت مستمر، ایجاد نگردد.
۱۱) کسب ضریب بالای موفقیّت در آموزش
مقیّد شدن و اجبار در فعالیت جسمی و روحی، باعث کاهش راندمان کار می شود و شخص، همیشه خویش را در حصار احساس می کند. اکثر قریب به اتفاق دانش آموزان و دانشجویان، چنین حالتی را در زمان تحصیل دارند. وجود انواع و اقسام فعالیت های آموزشی در زمینه های فرهنگی، مذهبی، هنری، تربیتی، فنی و … در برنامه های اوقات فراغت، باعث می شود که این اوقات، در واقع نقش زمان حضور در کلاس های رسمی را ایفا کنند؛ با این تفاوت که شخص در این زمان با میل و رضایت خاطر و علاقه ی خویش در سر کلاس های آموزشی حضور می یابد. به همین خاطر، چون این فعالیت ها و زمان استفاده از آنها مطابق سلیقه و ذوق فرد می باشد، باعث افزایش ضریب یادگیری حرفه و آموزش می شوند.
۱۲) داشتن برنامه برای تعطیلات
تعداد کلّ روزهایی که در طول سال با تعطیلی مواجه می شویم چند ماه است که این همه فرصت و زمان اوقات فراغت، نیاز به برنامه ریزی و تأمل بیشتر دارد. ملتی موفق و خوش بخت است که حداکثر بهره برداری و استفاده را از زمان ببرد و فرصت ها را غنیمت بشمارد و برای لحظه لحظه ی اوقات، دارای برنامه ی مدون و کارشناسی شده باشد.
۱۳) تمرین حیات اجتماعی
یکی از مهم ترین ویژگی های فعالیت های اوقات فراغت، انجام دادن برنامه های گروهی و دسته جمعی است که خود، عاملی است برای زندگی اجتماعی و رشد اجتماعی و نیز در این فعالیت هاست که انسان دوستانی تازه پیدا می کند و از زندگی فردی و تنهایی خویش، رهایی می یابد. زمینه سازی رشد انسان، در شکل گرفتن به موقع بعد اجتماعی وی است.
۱۴) ارتقای مهارت های شناختی
اوقات فراغت، مناسب ترین فرصت برای توسعه ی مهارت های شناختی مانند مطالعه، پژوهش، پرسشگری، سخنرانی، گفتگو و شکوفایی استعدادها می باشد؛ زیرا هنگامی که فرد براساس علاقه و انگیزه شخصی، بدون داشتن اجبار و وظیفه رسمی بخواهد در زمینه های متنوع فعالیت داشته باشد، مسلماً تلاش او در چنین شرایط مطلوب و خوشایند ذهنی و روانی از یک طرف در تأمین بهداشت جسمی و روانی وی مؤثر خواهد بود و از طرف دیگر، موجب فراگیری های پایدار در او خواهد شد.
۱۵) بازشناسی و بازسازی شخصیت
اوقات فراغت از دو جهت در تعالی بخشیدن به شخصیت، نقش دارد؛ اولاً اوقات فراغت به عنوان مناسب ترین فرصت به انسان این امکان را می دهد تا رفتار فردی و اجتماعی خود را مورد ارزیابی و ارزشیابی قرار داده، با آرامش خاطر، نسبت به خصوصیات اخلاقی، رفتاری خود به تفکر بپردازد و نقاط قوت و ضعف خود را دریابد؛ ثانیاً اوقات فراغت از آن جهت که فرصت مناسبی برای ظهور، رشد و شکوفایی استعدادها، توانایی ها، خلا قیت ها و نوآوری های فردی می باشد می تواند در تعالی بخشیدن به شخصیت فرد، مؤثر و مفید باشد.
۱۶) آموختن فرهنگ عموم
عده ای از صاحب نظران بر این عقیده اند که فعالیت های اوقات فراغت در نهایت موجب رشد و توسعه فرهنگی در جامعه خواهد شد. در اثر فعالیت های سالم از جمله: کتاب خوانی، فعالیت های هنری، شرکت کردن در اردوهای جمعی، انجام دادن فعالیت های جسمانی و ورزشی، انجام دادن فعالیت های فوق برنامه ی عملی، ذوقی و …، نه تنها از فرصت های بیکاری و بعضاً تمایل به بزهکاری های اجتماعی کاسته می شود، بلکه فرهنگ عمومی اشاعه می یابد و توسعه ی فرهنگی و نشاط و سرزندگی در جامعه افزایش خواهد یافت.
۱۷) شکوفایی خلاقیت ها 
خلاقیت یعنی نوآوری انسان. در این زمینه تفکر را به تفکر «همگرا» و «واگرا» تقسیم می کنند. تفکر همگرا تلاشی است برای حل مسأله با روش های سنتی و آموخته شده، در حالی که تفکر واگرا تفکری مبتنی بر روش های نو و تازه است. در تفکر همگرا اندیشه صرفاً روی مسئله متمرکز می شود؛ در حالی که در تفکر واگرا اندیشه بر پدیده های جانبی و حتی دور از مسأله نیز تمرکز پیدا می کند. جهت تأمین فضای لازم برای رشد خلاقیت، لازم است فرد در شرایطی قرار گیرد که ضمن مواجه شدن با مسأله، به دنبال یافتن راه حل آن باشد. دنیس کیور^[۶۴] که مطالعات زیادی در زمینه ی اوقات فراغت انجام داده است، می گوید: «اوقات فراغت، فرصتی به فرد می دهد تا انرژی خود را آزاد کند و به خلاقیت و خود شکوفایی نایل شود» (یوسفی، ۱۳۷۲).
اﻓﻼﻃﻮن^[۶۵] در ﻣﺪﯾﻨﮥ ﻓﺎﺿﻠﻪ ﺑﺮای ﮔﺬراﻧﺪن اوﻗﺎت فراغت ﺗﺄﮐﯿﺪ زﯾﺎدی ﺑﺮ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ و ورزش دارد. ﮐﻨﺖ اﮔﻮﺳﺖ^[۶۶] ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ، اوﻗﺎت ﻓﺮاﻏﺖ ﻟﺤﻈﺎت اﻣﮑﺎن ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ اﻧﺴﺎن ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. ﻣﺎرﮐﺲ^[۶۷] اوﻗﺎت ﻓﺮاﻏﺖ را در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻓﻀﺎی رﺷﺪ و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ اﻧﺴﺎن ﺗﻌﺮﯾﻒ می کند (سازمان ملی جوانان، ۱۳۸۴).اکثر اندیشمندان و فعالان اوقات فراغت به اتفاق آراء، از جنبه فردی و اجتماعی برای گذران اوقات فراغت مزیت های بی شماری قائل اند که این کارکردها عبارتند از:۱- گذراندن اوقات فراغت، کیفیت زندگی اجتماعی را غنی می سازد.یکی از ملموس ترین کارکردهای اجتماعی اوقات فراغت این است که با تدارک فرصت هایی برای مشارکت افراد و گروه های مختلف در فعالیت های ورزشی، مسابقات، رویدادهای اجتماعی و فرهنگی، لحظات شاد و لذت بخشی را برای شرکت کنندگان فراهم می کند.۲- اوقات فراغت در رشد ابعاد مختلف فردی سهیم است.اوقات فراغت در رشد سلامت جسمی، اجتماعی، عقلانی و روحانی و همچنین در انسجام خانواده نقش فوق العاده مثبتی دارد.۳- اوقات فراغت جامعه را به مکان دلپذیری برای زندگی تبدیل می کند.اوقات فراغت در مطلوب و جذاب کردن سیمای ظاهری و فیزیکی شهرها بسیار مؤثر است. برنامه ریزی و سرمایه گذاری در زمینه ی اوقات فراغت می تواند به نوعی در حفاظت محیط زیست که خود در زیبا سازی و سلامت زندگی بشر تأثیری فوق العاده دارد کمک کند.۴- اوقات فراغت از استفاده های ضد اجتماعی و بزهکارانه از وقت آزاد پیشگیری می کند.اوقات فراغت با تدارک برنامه های سازنده و لذت بخش برای جوانان از طریق فرصت های تفریحی مرتبط با سایر خدمات لازم برای آنها، از استفاده ی ضد اجتماعی یا مخرب وقت آزاد، مانند بزهکاری یا سوء مصرف مواد پیشگیری می کند و یا تأثیرات منفی این نوع استفاده از وقت آزاد را کاهش می دهد.۵- اوقات فراغت روابط میان گروهی و روابط بین نسل ها را بهبود می بخشد.اوقات فراغت با تدارک تجارب تفریحی و فرهنگی مشترک بین گروه های مختلف نژادی، قومی، مذهبی و نسل های مختلف، روابط دوستانه و مودت میان گروه ها را بهبود می بخشد.۶- اوقات فراغت پیوندهای میان ساکنان محله و جامعه را تقویت می کند.اوقات فراغت می تواند از طریق ترغیب و تشویق ساکنان یک محله یا اجتماع برای مشارکت در طرح های داوطلبانه و برنامه های خدماتی و رویدادهایی که برای بهبود و ارتقای روحیه شهروندی صورت می گیرد، پیوندهای میان ساکنان یک محله، منطقه یا شهر را تقویت کند.۷- برطرف کردن نیازهای گروه های جمعیتی خاص.اوقات فراغت برای کمک به گروه های جمعیتی خاص، مانند معلولان جسمی و ذهنی، می تواند با تدارک خدمات تفریحی- درمانی در مراکز درمانی و برنامه ریزی برنامه های اجتماعی محور، در طیف گسترده ای از معلولیت ها به افراد خدمات ارائه کند.۸- اوقات فراغت به حفظ سلامتی اقتصادی و ثبات اجتماعی کمک می کند.صنعت اوقات فراغت همراه با صنعت گردشگری، در حال حاضر بزرگ ترین و گسترده ترین صنعت جهان محسوب می شود، به طوری که فقط سهم اوقات فراغت در تجارت جهانی، سالانه حدود چهارصد میلیارد دلار برآورد شده است.۹- اوقات فراغت زندگی فرهنگی جامعه را غنی می سازد.جلوه های حیات فرهنگی هر جامعه به طور سنتی در هنرهای زیبا، هنرهای نمایشی، رویدادهای فرهنگی، ورزشی و برنامه های خاص نمود پیدا می کند.۱۰- اوقات فراغت، سلامت و امنیت اجتماعی را ارتقاء می دهد.از آشکارترین آثار تفریحات اجتماعی در قالب برنامه های متنوع ورزشی و سایر فعالیت های جسمانی، ارتقای تناسب اندام است و طیف گسترده ای از مطالعات، ارزش تمرینات منظم را در پیشگیری از بیماری های قلبی- عروقی، چاقی مفرط و حتی برخی از انواع سرطان ها نشان داده است (اردکانیان، ۱۳۸۹).
۲-۲- فعالیت بدنی و ورزش در اوقات فراغت
به هر گونه حرکت در زندگی روزانه از قبیل کار، تفریح، فعالیت های ورزشی و عملی، فعالیت بدنی گفته می شود. در واقع فعالیت جسمانی طیف گسترده ای از فعالیت با شدت های مختلف از قبیل قدم زدن، دویدن، پریدن و فعالیت های ورزشی را شامل می شود. فعالیت فیزیکی مناسب باید در تمام روزهای هفته یا حداقل پنج روز در هفته انجام شود تا اثرات بهداشتی مثبت داشته باشد و فعالیت جسمانی شدید نیز باید سه روز در هفته انجام شود (سازمان بهداشت آمریکا^[۶۸]، ۲۰۰۲).
مردم در چهار حوزه عمده زندگی خود فرصتی برای فعالیت جسمانی دارند:

• 1. 1. تکنیک­های آماری تجزیه‌وتحلیل داده ­ها

در این پژوهش به­منظور تحلیل داده ­ها و آزمون فرضیه ­ها، از تکنیک مدل­یابی معادلات ساختاری^[13] و نیز تحلیل عاملی تأییدی استفاده شده است.

• 1. 1. پیشینه تحقیق

ارتباط همزمان بین دو متغیر موردبررسی در این تحقیق، در هیچ تحقیقی بررسی نشده است، ازاین‌رو یکی از نوآوری­های این تحقیق این است که رابطه متغیرهای رفتار سازمانی مثبت­گرا و سکوت سازمانی را با یکدیگر بررسی نموده است. اما نزدیکترین تحقیق (پایان نامه) با عنوان تحقیق حاضر، در سال 1391 تحت عنوان “نقش رفتار شهروندی سازمانی بر سکوت کارکنان در بخش دولتی” توسط مرضیه صیدانلو در دانشگاه علامه طباطبایی انجام شده است. جامعه آماری این تحقیق اداره آموزش‌وپرورش شهرستان گلوگاه بوده و نمونه آماری تحقیق 251 نفر بوده است. نتایج تحقیق مزبور حاکی از آن بوده است که بین رفتار شهروندی سازمانی و سکوت سازمانی رابطه معکوس و معناداری وجود دارد.

• 1. 1. تعاریف اصطلاحات و واژگان تخصصی

1-10-1) رفتار سازمانی مثبت­گرا
لوتانز، رفتار سازمانی مثبت­گرا را “مطالعه و کاربرد ظرفیت­های روان­شناختی و توانایی­های مثبت منابع انسانی که قابلیت اندازه ­گیری و توسعه یافتن را دارند و برای بهبود عملکرد به­ طور مؤثری مدیریت­پذیر می­باشند”، تعریف نموده است (Luthans, 2002a, 59; Luthans, 2011, 199).
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

1-10-2) امیدواری
بر مبنای کار اسنایدر و همکارانش، در رفتار سازمانی مثبت­گرا، امیدواری به­عنوان یک حالت انگیزشی مثبت و مبتنی بر احساس تعاملی ناشی از موفقیت که دارای دو جزء 1- عاملیت (انرژی معطوف به هدف) و 2- مسیر (برنامه­ ریزی برای دستیابی به هدف) است، معرفی می­ شود (Snyder, Irving, & Anderson, 1991, 287).
1-10-3) خودکارآمدی/ اعتمادبه­نفس
بر مبنای نظریه­ شناختی اجتماعی بندورا^[14] (1997) و تحقیق گسترده­ی تجربی استاجکویک و لوتانز، خودکارآمدی در محیط­های کاری به­عنوان باور یا اطمینان شخص به توانایی­هایش در به حرکت درآوردن انگیزه و منابع شناختی خود و ایفای اقدامات لازم برای اجرای موفقیت­آمیز وظیفه ­ای خاص در یک زمینه معین تعریف می­ شود (Stajkovis & Luthans, 1998, 66).
1-10-4) خوش­بینی
سلیگمن (1998)، خوش‌بینی را به­عنوان یک سبک تبیینی که اشخاص، رویدادهای مثبت را به عوامل شخصی، دائمی و فراگیر و رویدادهای منفی را به عوامل خارجی، موقتی و موقعیت‌های خاص نسبت می‌دهند، تعریف می­ کند (Avey et all, 2009, 681).
1-10-5) تاب­آوری/ شکیبایی
تاب­آوری به‌عنوان جزئی از رفتار سازمانی مثبت­گرا به‌صورت “ظرفیت روان­شناختی مثبت برای شروع مجدد (حالت ارتجاعی و کشسانی داشتن)، رجوع به قبل از بدبختی، ابهام، تعارض، شکست یا حتی وقایع مثبت، پیشرفت و مسئولیت­های افزایش­یافته” تعریف می­ شود (Luthans, 2002b, 702).
1-10-6) سکوت سازمانی
پیندر و هارلوز سکوت کارکنان را خودداری و امتناع از هرگونه بیان صادقانه و خالصانه در مورد ارزیابی­های رفتاری، شناختی و اثربخشی شرایط سازمانی خود، به افرادی که تصور می‌شود قادر به ایجاد تغییرات و یا جبران خسارات هستند، تعریف می­ کنند (Pinder & Harlos, 2001).
1-10-7) سکوت خاموش/ تدافعی
سکوت خاموش یعنی امتناع و خودداری از ارائه ایده­ ها به دلیل ترس و به­منظور حفظ خود، چراکه صحبت کردن در این حالت اساساً امری ناپسند و نامطبوع است (Pinder et all, 2001).
1-10-8) سکوت مطیع
سکوت مطیع یعنی امتناع و خودداری از ارائه ایده­ ها بر اساس تسلیم و رضایت دادن به هر شرایطی (Pinder et all, 2001).

• 1. 1. تعاریف عملیاتی اصطلاحات و واژگان تخصصی

۱ )تقدم مشروط بر شرط در امور تکوینی ناممکن است؛ اما در امور اعتباری امکان پذیر است.
۲ ) شرط در موضوع بحث مکره و فضولی به معنای اصطلاحی نیست؛ بلکه مقصود این است که تأثیر سبب پیشین، وابسته به آن است .^[۵۹۸]
۳ ) اجازه شرط نیست، آنچه شرط است به دنبال داشتن اجازه است.^[۵۹۹]
۴ )در بیع مکره معامله از اول به مالک استناد دارد و گفته شده است چنین معامله‌ای صحیح نیست مگر این که رضای مالک ملحق شود؛ اما در بیع فضولی، پس از اجازه، به مالک استناد پیدا می‌کند. بنابراین بعد از اجازه می‌توان گفت معامله از اول صحیح است.^[۶۰۰] پس به اولویت عقد مکره قابل تنفیذ است؛ چون مالک از اول در جریان عقد قرار دارد ولی در عقد فضولی معمولاً مالک پس از معامله در جریان عقد قرار می‌گیرد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

کسانی که اجازه را کاشف می‌دانند تفاوتی بین مکره و فضول از حیث اصل اولی (نقل) و ثانوی (کشف) قائل نشده‌اند.
صحیح در هر دو مرحله قول کشف است؛ چون اجازه هرچند متأخر از عقد است، اما متعلق به عقد و امضای آن است. لازمه این امر، تأثیر عقد از اول است علاوه بر این اقتضای عمومات و اطلاقات، صحت عقد و تأثیر آن از زمان حدوث عقد است.^[۶۰۱]
اما حدیث رفع و غیر آن دلالت بر اعتبار رضا دارد، اعم از این که مقارن یا متأخر باشد.^[۶۰۲] بنابراین جمع بین این دو دلیل، حکم به صحت و تأثیر عقد از اول می‌شود.^[۶۰۳]۵ ) حکم به صحت پس از رضا است اما متعلق حکم صحت از زمان عقد است. برای مثال: کسی که اکراه بر بیع خانه‌اش می‌شود و سپس رضایت می‌دهد، در زمان رضا حکم می‌شود که او از زمان عقد راضی بوده است. و مشتری مالک خانه شده است.
۴- نقش اجازه در معامله مالک مکرِه :
در صورتی که مالک، بیگانه‌ای را مجبور به اجرای صیغه عقد کند دو احتمال مطرح شده است:^[۶۰۴]یک- چنین عقدی صحیح است؛ بنابراین نیازی به اعلام رضایت مالک نیز نمی‌باشد. تنها او موظف است اجرت بیگانه را پرداخت کند.دو- چنین عقدی باطل است ، هرچند که پذیرفته شود رضای مالکانه بعد از رفع اکراه مؤثر است، رضا در چنین معامله‌ای به علت فساد صیغه، تأثیرگذار نیست.به نظر می رسد چنین عقدی صحیح است ؛ چون عاقد (که همان وکبل مورد اکراه است ) برای جلو گیری از ضرر قصد می کند . عقد برای نفوذ نیاز مند رضای مالکانه است و فرض بر این است که مالک خود اکراه کننده است و این حکایت از رضای او دارد . این اثر در صورتی مجری است که موکل نتواند خلاف آن را اثبات کند ؛ برای مثال ممکن است موکل ادعا کند که به شوخی اکراه کرده است یا یا مدعی شود که فقط قصد آزار مکره را داشته است. در صورتی که اثبات شود مالک قصد نداشته ،(چون مکرَه به حقیقت قصد کرده است ) ، سرنوشت نهایی عقد به دست مکرِه رقم می خورد ؛ او می تواند عقد را تنفیذ یا رد کند .۵- اثر عقد نسبت به فرد مختار قبل از اجازه :
در عقد مکره، طرف غیرمجبور باید منتظر اعلام نظر مکره باشد؛ و حق ندارد قبل از فسخ مکره، عقد را فسخ کند.
در صورتی که مکره بلافاصله پس از عقد و رفع اکراه، عقد را تنفیذ کند، فسخ فرد غیرمجبور، بی‌اثر است. اما اگر اکراه طولانی شود و عقد فسخ نشود و سپس مکره رضای خود را اعلام کند، چنین عقدی صحیح است^[۶۰۵] (یعنی فرد غیرمجبور حق فسخ ندارد).
در مقابل نظر بالا برخی معتقدند چنین عقدی به علت استمرار عدم رضا باطل است؛ بنابراین رضای بعدی مؤثر نیست.^[۶۰۶]
در صورتی که نظریه نقل پذیرفته شود، فرد مختار قبل از اجازه حق فسخ دارد؛ زیرا تا اجازه اعلام نشده است، اثری وجود ندارد؛ برای مثال در عقد بیع، مبیع هنوز مال بایع است. در حقیقت چیزی وجود ندارد که معامله را فسخ کنند. اختلاف نظر مطرح شده در صورتی است که نظریه کشف پذیرفته شود.^[۶۰۷]قانون مدنی در ماده ۲۵۲ اعلام کرده است : « لازم نیست اجازه یا رد فوری باشد.اگر تأ خیر موجب تضرر اصیل باشد مشار الیه می تواند معامله را بر هم زند » . این ماده هر چند در مورد عقد فضول است اما در مبنا با عقد مکره اشتراک دارد، .در صورتی که مالک در اعلام نظر خود تأ خیرکند عقد به علت استمرار عدم رضا باطل نیست ؛ بطلان دلیل می خواهد ، عقد از طرف مختار (و اصیل در عقد فضولی ) لازم است و با تردید در لزوم ، می توان آن را استصحاب کرد. نهایت این که در صورت ضرری بودن معامله برای طرف مختار ( واصیل ) لزوم آن به دلیل قاعده ی لا ضرر بر داشته می شود ، سپس به علت تخلف از شرط ضمنی ( بنای طرفین عقد براین است که صاحب حق درمدت معقولی اعلام نظرکند .) زیان دیده حق بر هم زدن عقد را دارد .بنا براین مبنای بر هم زدن عقد از طرف مختار عدم نفوذ معامله اکراهی ( یا عقد فضولی ) نیست .ه- رد عقد مکرَه :رد هم مانند تنفیذ می تواند صریح یا ضمنی باشد . در صورتی که مکره با مورد معامله اکراهی، معامله کند رد ضمنی محسوب می شود .نتیجه:معامله مکره صحیح و غیرنافذ است، اراده او معلول داعی نفسانی است؛ رضا یک شرط نفسانی و قلبی است که باید در زمان انعقاد عقد وجود داشته باشد. رضا امری اعتباری نیست که قابل انشا باشد. وجود واقعی رضا برای تأثیربخشی کافی است، همان طور که در زمان انعقاد عقد میتوان اعلام رضایت کرد، بعد از عقد هم میتوان اظهار رضایت کرد .اجازه مکره کاشف از صحت عقد است . هرچند که نظر کشف با واقعیتهای خارجی مطابقت ندارد، اما ضرورتها ما را وادار به این می کند که نظر کشف را بپذیریم و درصدد توجیه تأثیر عقد از اول باشیم .اجازه سبب تحقق عقد نیست، منتها رابطهای را که قبلا بین مکرِه و مکرَه (یا رابطه بین فضول و اصیل) بوده تغییر میدهد. رضا هم به همان چیزی تعلق می گیرد که شکل گرفته است، بنابراین عقد از ابتدا باید مؤثر باشد .قانون مدنی (در ماده ۲۵۸) نظریه کشف را پذیرفته است. چون قانونگذار پیشبینی کرده است اجازه یا رد از روز عقد مؤثر است؛ اما چون فقط راجع به منافع این اثر را مطرح کرده است، معلوم می شود که نظر کشف حکمی را پذیرفته است.وضعیت عدم نفوذ تا زمانی است که اراده مکرِه جایگزین اراده مکرَه نشود درصورتی که عرف و خردمندان معامله را به مکرِه نسبت دهند معامله باطل است. علت بطلان عقد مکره، تهدید به ضرر نیست، بلکه علت این است که اراده او منبعث از ارادهای قاهر است. هرچند مکرَه به ظاهر معامله می کند اما اراده او فانی در اراده مکرِه است،مبحث دوم- اثر اکراه در حقوق فرانسه :
در حقوق فرانسه قصد انشاء به عنوان یک عنصر مستقل از رضا در بین شرایط صحت عقد در نظر گرفته نشده است . به همین علت اکراه به عنوان عیب اراده مطرح شده است ، البته این حالت مشروط به این است که اکراه شدید نباشد . در این مبحث درجه اکراه و اثر آن مطرح می شود .
در صورتی که شخص در اثر استعمال مواد مخدر، قراردادی را منعقد نماید یا به زور قدرت، دست او را به سمت امضا کردن هدایت کنند، نمی‌توان از عیب اراده و اکراه سخن گفت. در چنین وضعیتی اراده تحت سلطه ترس نیست، بلکه از اساس مخدوش میباشد.^[۶۰۸]
به هر حال، برای تضمین ثبات روابط قراردادی لازم است مواردی که منتهی به بطلان قرارداد می‌گردند، محدود شوند.^[۶۰۹]
در اکراه مادی، شخص به زور کاری را انجام میدهد؛ مانند اینکه تحت سلطه هیپنوتیزم یا مستی کامل کاری را انجام دهد یا با فشار، سندی را امضا کند. ضرر در این حالت، فعلیت دارد..^[۶۱۰] در اکراه مادی هرچند در بسیاری از موارد اراده، معیوب نیست و بلکه مفقود است، اثر قرارداد بطلان مطلق است و مطابق نظر برخی در این موارد قرارداد حتی وجود ندارد اما به نظر برخی که ظاهراً امروزه طرفدار بیشتری دارد ، اکراه مادی و معنوی باید اثر واحدی داشته باشند. یعنی قربانی اکراه، در هر دو، بتواند تقاضای بطلان کند.^[۶۱۱]
اما در اکراه معنوی، اراده به طور کامل از بین نمی‌رود.^[۶۱۲] قربانی اکراه قرارداد را به خاطر فرار از ضرر تهدید شده می‌پذیرد. در این قسم، ضرر فعلیت ندارد و در آینده احتمال وقوع آن می‌رود. اراده در چنین حالتی معیوب است و اثر اکراه، بطلان نسبی قرارداد است.^[۶۱۳] آنچه ماده ۱۱۱۱ ق.م. فرانسه از آن سخن می‌گوید، همین قسم اکراه است و تنها طرف قرارداد است که می‌تواند مدعی بطلان شود.^[۶۱۴]
زمانی که مبلغ قرارداد بیش از حد معمول باشد، می‌توان تقاضای کاهش آن را کرد. همچنین می‌توان جبران ضرر و زیان را نیز تقاضا نمود.^[۶۱۵]
در ماده ۱۱۱۵ ق.م. فرانسه پیشبینی شده است: «حق اعتراض نسبت به عقد به سبب اکراه نیست آن زمانی که بعد از رفع اکراه، اجازه حاصل شده است. اعم از این که اجازه صریح یا ضمنی باشد و یا این که مدت مقرر در قانون برای درخواست رد منقضی شده باشد».^[۶۱۶]
حکم مذکور اختصاص به اکراه ندارد بلکه منطبق با اشتباه و تدلیس نیز می‌باشد. به همین علت نیازی نیست که ماده دیگری در برابر ماده فوق ذکر گردد. عاملی که باعث شده قانونگذار فرانسوی چنین ماده‌ای را پیشبینی کند نظر پویته بوده است چون اکراه و اشتباه را یکسان نمی‌دانسته است. از نظر او اشتباه در ذات شیء و شخص متعاقد موجب بطلان عقد اما اکراه فقط موجب معیوب شدن اراده است.^[۶۱۷]در این مبحث درجه اکراه و اثر آن در حقوق مصر مطرح می شود .در عراق برخلاف حقوق موضوعه، حقوقدانان اسلامی نظریه های متفاوتی مطرح کرده اند تا حدی به این مسأله اشاره می شود .
.
در حقوق مصر اکراه مفسد و یا معدوم کننده اراده است.^[۶۱۸] آنچه از عیوب اراده محسوب می‌شود نوع اول است. حقوقدانان در عراق اکراه را به دو قسم (ملجئ و غیرملجئ) تقسیم می‌کنند. قسم اول اراده را از بین می‌برد و شخص اختیاری ندارد و در قسم دوم رضا از بین میرود اما اختیار از بین نمی‌رود .^[۶۱۹] در صورتی که شخص دست مکرَه را بگیرد و او را مجبور به امضای عقد کند یا در خواب از او امضا بگیرد، عقدِ او باطل مطلق است؛ چون اراده وجود ندارد. اما اکراهی که مفسد ^[۶۲۰] اراده است موجب بطلان نسبی قرارداد میگردد.
در این حالت، اراده موجود است اما شخص مختار نیست.^[۶۲۱] گروهی معتقدند مکره یکی از دو ضرر کمتر را انتخاب می‌کند و به همین علت مختار در عقد محسوب می‌گردد اما در اراده آزاد نیست.
در عراق برخلاف نظر حقوقدانان اسلامی، از لحاظ قانونی تفاوت عملی بین این دو نوع اکراه وجود ندارد^[۶۲۲] در ماده ۱۱۵ ق.م. عراق پیشبینی شده است: «کسی که اکراه کند به اکراه معتبری، به هر یکی از دو نوع آن، عقد نافذ نیست». گاه ضمانت اجرای اکراه جبران خسارت (تعویض) است و این زمانی است که بر مکره ضرری وارد شود. اثر بطلان جهت مصلحت مکره پیش بینی شده است.
اکراه مفسد اراده، گاه مادی و گاه معنوی است. در حال حاضر اکثر موارد اکراه از گونهی اخیر است.^[۶۲۳]
بنا بر این تفاوتی بین اکراه مادی و معنوی نیست. هر دو نوع اکراه با حسب شرایط می‌تواند اراده را فاسد و به دنبال آن عقد را فاسد کند. کسی که مورد اکراه واقع شده می‌تواند تقاضای ابطال کند.^[۶۲۴]در بین حقوقدانان عراق سه نظر در مورد اثر عقد مکره وجود دارد:
۱- عقد باطل است؛ یعنی اصلاً عقد شکل نمی‌گیرد.
۲- اکراه عقد را فاسد (معیوب ) و نه باطل می‌کند اما وقتی که رضا بعد از عقد ضمیمه ‌شود عقد صحیح می‌گردد.^[۶۲۵]
۳- گروه سومی معتقدند عقد متوقف بر اجازه عاقد مکره بعد از زوال اکراه است.
فرق نظر دوم و سوم این است که برای مثال چنانچه شخصی تحت تأثیر اکراه به دیگری مال معینی بفروشد و مشتری آن را قبض کند، بر اساس نظر دوم شخص به قیمت و نه ثمن مالک آن می‌شود؛ اما بر اساس نظر سوم شخص مالک آن نمی‌شود، چون عقدی که متوقف بر اجازه است احکام آن قبل از اجازه جاری نمی‌شود.

۲-۳-۱-۳- اهداف بلند مدت
اهداف بلند مدت دولتها را می توان در قالب آرمانها و برنامههای بلندپروازانه و جاه طلبانه جای داد. در این اهداف دولت ها منافع و خواست های خود را به مرزهای جغرافیایی خود محدود نمی کنند و آن را در ورای مرزهای ملی جستجو می کنند. آرزوها و آرمان هایی از قبیل بوجود آوردن یک سیستم خاص جهانی، برای مثال استقرار حکومت جهانی در کمونیسم، یا ایجاد زمینه برای استقرار حکومت جهانی اسلام را که از سوی جمهوری اسلامی ایران دنبال می شود، می توان در این چهارچوب تبیین نمود.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

نکته شایان اهمیت درباره این تقسیم بندی این است که این اهداف سه گانه باید در راستای هم و مکمل هم باشند. نباید اهداف کوتاه مدت و اهداف میان مدت یک کشور در تعارض با اهداف برای رسیدن به اهداف بلندمدتش قرار گیرد. همچنین برای رسیدن به اهداف بلند مدت باید دید تا چه اندازه یک نظام سیاسی از قدرت و توانایی لازم برای تجهیز منابع داخلی (مادی و معنوی ) برخوردار است و نیز تا چه حد مردم یک سرزمین حاضر به فدا کردن و چشم پوشی از خواست ها و نیاز های فوری خویش اند و بالاخره پاسخ و واکنش سایر بازیگران بین المللی در تعقیب این گونه هدف ها تا چه اندازه موانع یا تسهیلاتی را در جهت تحقق این آرمان ها فراهم می آورد (قوام ، ۱۳۸۶ : ص ۱۱۷).نکته دیگری که حائز اهمیت است آنست که می توان در هر یک از سطوح سه گانه ملی، منطقهای و بین المللی، اهداف کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت را بیرون کشید. این مسأله کمک شایانی به درکی مطلوب از اهداف سیاست خارجی و بالتبع تبیین مطلوب و مفیدتری را به دنبال دارد.۲-۳-۲- انواع اهداف از منظر موضوعیاهداف را از نظر حوزه های موضوعی می توان به صورت زیر تقسیم بندی نمود:۲-۳-۲-۱- اهداف اقتصادی- مالیدانش اقتصاد که زاده شرایط متغیر و متحول جامعه بشری است به طور روزافزون در حیات انسانی کسب اهمیت نموده و در عرصه های زندگی بشریت چون اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و غیره حائز اهمیت است، همچنان اقتصاد در عرصه سیاسی جایگاه خاص خود را دارا می باشد، اقتصاد علاوه بر دارا بودن اهمیت در عرصه سیاست داخلی، یکی از ابزارهای مهم تطبیق سیاست خارجی نیز به شمار می رود. یکی از تکنیکهای مؤثر در اجرای سیاست خارجی برای تحقق هدفها و تأمین منافع ملی، استفاده از ابزارهای اقتصادی، مالی، تجاری و تکنولوژیک است. در این راستا دولت استفاده کننده از این حربه ها، سعی می کند دیگر دولتها را به تغییر در رفتارهای سیاست خارجی شان وادار کند؛ به گونه ای که دگرگونیهای حاصل در داده های سیاست خارجی دیگران، منافع دولت استفاده کننده را از ابزارهای مورد نظر در پی آورد. بهره گیری از این حربه ها به عصر کنونی روابط بین الملل منحصر نیست؛ بلکه در گذشته نیز دولتها سعی کرده اند از این طریق دیگران را به تسلیم در مقابل خواسته های خود وادار کنند(قوام ،۱۳۸۶ : ص ۲۱۰).با وجود اینکه اقتصاد با سایر علوم رابطه دارد اما بیش از همه رابطه آن با سیاست مطرح است زیرا در بین علوم اجتماعی فن سیاست بیش از همه به علم اقتصاد نزدیک تر و وابسته تر است. اصولاً هدف و مفهوم علم سیاست اداره مملکت و جامعه است و اداره صحیح یک کشور و جامعه بیش از همه متکی و وابسته به نظام معیشتی و اقتصادی آن جامعه است. اگر سیاست هنر اداره و علم مطالعه قدرت در یک جامعه است، سیاست های اقتصادی نظام ها، بودجه و برنامه های اقتصادی و اجتماعی دولت ها نیز در تحکیم پایۀ اقتدار و مشروعیت نظام سیاسی تأثیر برجسته دارند. اقتصاد عامل عمده تحولات سیاست و اجتماعی در کشورها می گردد. در شرایط نوین که زندگی و نیازهای آن پیچیده و متنوع اند دامنه آن هر روز وسعت می یابد، روز به روز بر نقش اقتصاد در سیاست افزوده می گردد و وابستگی و تابعیت سیاست از اقتصاد بیشتر می گردد. در بسیاری کشورها مردم عمدتاً به سیاست های اقتصادی دولتها توجه نموده و میزان کار آیی دستگاه حاکمه را از روی سیاستهای اقتصادی آن ارزیابی می کنند.در شرایط کنونی آگاهی کلی از قوانین و روابط اقتصادی جزو مسایل اولیه و اساسی اداره سیاست کشورها گردیده است؛ در واقع می توان گفت که اقتصاد و سیاست دو روی یک سکه اند که بدون یکی آن وجود دیگری ممکن نخواهد بود. حکومت ها برعلاوه هدفهای رفاهی، که هدفهای اصلی شان هستند علاوه بر امنیت و خود مختاری، در جستجوی دستیابی به بازار ها و منابع عرضه برای کمک به رشد اقتصاد داخلی خود می باشند. از نظر عده زیادی، فرصتهای تجاری در خارج مبنای اساسی برای رفاه اقتصادی داخلی است. تنها معدودی از دولتها به اندازه کافی از موهبت تنوع کامل منابع طبیعی، غذایی و انرژی برای کمک به تأسیسات اقتصادی جدیدی یا نوسازی تأسیسات موجود برخوردار اند. از نظر دولتهای دیگر تجارت، جریانهای مالی (سرمایه گذاری خارجی) و گاه کمک خارجی برای بقا و پیشرفت اهمیت حیاتی دارند(هالستی، ۱۳۸۸: ص ۳۷۵). مقصود این اهداف در سیاست خارجی عبارتست از افزایش و گسترش رفاه اقتصادی کشور و به عبارت دیگر رشد و توسعه اقتصادی. در این گونه اهداف، وضع مطلوب اقتصادی مد نظر قرار می گیرد. بدین منظور که بدون یک اقتصاد قدرتمند و پرتوان، استقلال سیاسی ممکن است خدشه دار گردد و بر همین منوال اقتصادی پویا و توسعه یافته، به افزایش قدرت عمل در استقلال سیاسی خواهد انجامید. البته شایان ذکر ا ست که اقتصادی که برای بقا به نفت متکی است، با اقتصادی که از نظریه توسعه صادرات شکل گرفته، از سیاست خارجی نتایج متفاوتی را به همراه خواهد آورد.۲-۳-۲-۲- اهداف فرهنگی- ایدئولوژیکایدئولوژی ها مبنایی فلسفی دارند، اما کارکرد سیاسی آنها یکسان است. ایدئولوژی ها همبستگی اجتماعی را تضمین و قدرت سیاسی را تسهیل می کنند. ایدئولوژی در و با بهره گیری از هستی شناسی درجه اول شامل نگرش ها و بینش هایی است که بر پایه نوعی نظریه های علمی و البته تحت تأثیر محیط و حتی منافع شخصی اندیشه پرداز و ایدئولوگ به تبیین موضوع موردنظر می پردازد و دارندگان آنها نیز برآنند تا این گونه نگرش را در عمل پیاده کنند (Hoare, Smith, 1972). معمولاً سه نهاد اساسی وظیفه نشر ایدئولوژی را بر عهده دارند که عبارتند از : کلیسا یا سایر نهادهای مذهبی، نهادهای آموزشی و رسانه های جمعی . سازمان های دیگر مثل ارتش، دستگاه قضایی و پلیس هم به طور جنبی دارای فعالیت های فرهنگی هستند. در مجموع می توان تمام نهاد هایی را که ممکن است به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر افکار عمومی اثر بگذارند، مثل کتابخانه ها، انجمن ها و باشگاه ها را در همین مجموعه قرار داد. ضمن این که، در دنیای کنونی با توجه به انقلاب اطلاعات و ارتباطات نقش رسانه ها چون اینترنت و ماهواره در این حوزه بیش از سایر نهادها است. ایدئولوژی ها باعث افزایش مشروعیت نظام سیاسی و متقاعدشدن مردم به اطاعت از تمامی قواعد و قوانین می شوند. بنابراین ایدئولوژی ابزاری است با ماهیت مدنی که قدرت سیاسی را در جامعه مدنی تسهیل می کند و نشر آن هم بر عهده روشنفکران است. به هر حال، اگر دولتی موفق به زمینه سازی قدرت خود در جامعه مدنی از طریق ایدئولوژی نشود چاره ای جز تکیه بر زور ندارد. همان طور که در پیش از این مطرح شود، رابطه ایدئولوژی و سیاست بسیار پیچیده است . همان طور که پار تو می گوید؛ ممکن است ایدئولوژی سرپوشی بر نیات واقعی یک فرد یا حزب یا دولت باشد؛ اما گاه عکس این موضوع وجود دارد. بعضی از دولتها که به دقت از ایدئولوژی پیروی می کنند از انتساب هر ایدئولوژی به خود پرهیز دارند. به هرحال هر دولتی به درجات مختلف از یک ایدئولوژی پیروی می کند، اما بعضی از دولت ها به طور رسمی یک ایدئولوژی مشخص را راهنمای عمل خود قرار می دهند. بدین ترتیب در مورد تمامی کشورها نقش ایدئولوژی در سیاست خارجی و داخلی برجسته است، منتهی در مورد برخی کشورها ایدئولوژی به مهم ترین عامل تاثیرگذار در عرصه داخلی و بین المللی تبدیل می شود.در قرن بیستم ایدئولوژی تحول عظیمی در روابط بین الملل و سیاست خارجی ایجاد کرده است. با ورود ایدئولوژی به صحنه بین الملل طرفداران هر مکتب در صدد تغییر و تفسیر جهان بر اساس اندیشه و ذهنیت خود بر آمدند که در نتیجه، منافع مکاتب دیگر را به خطر انداختند و منجر به رقابت ها و تضاد های سیاسی عمیق بروز جنگ، رقابت تسلیحاتی و در مقطعی جنگ سرد گردید. هر ایدئولوژی اعم از مارکسیسم، لیبرالیسم و بنیادگرایی اسلامی و دینی، سیستم بین المللی و سیاست خارجی را تحت تاثیر قرار داده و واحد های سیاسی با توجه به منافعشان نسبت به پذیرش یا عدم پذیرش ایدئولوژی های موجود موضع گیری کرده و این موانع را در گفتار خارجی خود اعمال نمودند(صحرایی ، ۱۳۹۰ : ص ۱۰۱).پس از انقلاب اسلامی ایران و پیروزی یک جریان ایدئولوژیک اسلامی نگاه ها به دیدگاه های ایدئولوژیک جلب شد. ایران که پس از انقلاب تحت تاثیر شعار هایی چون صدور انقلاب قرار داشت ، سیاست خارجی خود را نیز بر اساس ایدئولوژی اسلامی خود برگزید. کشورهای منطقه و قدرتهای جهانی که دیدگاه های ایدئولوژیک اسلامی ایران را تهدیدی برای خود می دانستند در صدد بر آمدند تا با اتخاد رویکرد هایی جدید نسبت به مهار ایدئولوژی اسلامی ایران اقدام کنند. در چنان شرایطی کشورهای غربی با معرفی بدیل های ایدئولوژیک چون مدل حکومتی ترکیه یا معرفی مدل حکومتی ایران به عنوان یک تهدید در صدد مقابله با آن بر آمدند .اما این که ایدئولوژی ها چگونه می توانند در تنظیم و روند شکل گیری سیاست خارجی تاثیر گذار باشند هالستی در کتاب خود تحت عنوان مبانی تحلیل سیاست بین الملل به تشریح آن پرداخته است. او در این کتاب این طور اشاره می کند که هر ایدئولوژی به پنج روشی که در زیر به آنها اشاره می شود سیات خارجی را تحت تاثیر قرار می دهد:الف – مبنای ذهنی به وجود می آورد که سیاست گذاران از طریق آن واقعیت را مشاهده می کنند . پیامد ها و اشارات محیط خارجی در چارچوب مقولات، پیش بینی ها و تعاریفی که دکترین ها ی به وجود آورنده ایدئولوژی به دست می دهند معنی پیدا کرده یا تفسیر شوند.ب- ایدئولوژیِ برای سیاست گذاران نقش های ملی را تعیین می کند و تصویری از وضعیت آتی جهان ارائه می دهد. اهداف بلندمدت رفتار خارجی یک دولت را مشخص می سازد که باید از طریق دیپلماسی، تبلیغات، انقلاب یا زور به پیش برده شوند.پ – ایدئولوژی برای منطقی ساختن و توجیه انتخاب تصمیمات خاص تر در زمینه سیاست خارجی مورد استفاده قرار می گیرد. همانطور که در کشور های غربی سیاست خارجی غالبا بر حسب ارزشهای مقبول عامه ای مانند حفظ آزادی توجیه می شود.ج – ایدئولوژی مراحل اصلی تحول برای سیاست گذاران را تعیین می کند که می توان در چارچوب آنها استراتژی خاص سیاست خارجی را بیان کرد.چ – ایدئولوژی نظام اخلاقی و معنوی برقرار می کند که به تبیین ایستارها و معیارهای سنجش صحیح برای قضاوت در مورد اعمال خود و دیگران کمک می نماید(صادقی ، ۱۳۹۲ : ص ۲۲).سیاست خارجی را نمی توان صرفاً در مناسبات مادی تعریف کرد . اهداف فرهنگی – ایدئولوژیک عبارتند از تلاش در جهت حفظ و گسترش یک رشته از ارزش ها و باورهای فرهنگی، یا ایدئولوژیک، که مردم یک کشور در آن سهیم هستند و به درستی آنها اعتقاد دارند. چرا که ایدئولوژی عبارتست از ارزش های مدوّنی که مورد قبول و اعتقاد جامعه ملی قرار دارد . ایدئولوژی هایی نظیر دموکراسی، کمونیسم و اسلام(فرانکل، ۱۳۶۹ : ص ۱۲۰ ).در همین چارچوب امروزه دیپلماسی عمومی و تأکید بر جنبه های نرم افزاری در سیاست خارجی اهمیت زیادی یافته، بهطوریکه آنگونه که یک کشور در اذهان سایر کشورها به تصویر کشیده می شود، شاید اصلی ترین منفعتی است که حیات همه جانبه آن کشور را شکل می دهد. در همین راستا دیپلماسی رسانه ای نیز اهمیت وافری یافته است.۲-۳-۲-۳- اهداف امنیتی- دفاعی؛این اهداف در سیاست خارجی دو مورد از حیاتی ترین هدف های دولت ها در سطح سیاست خارجی را شامل می گردد. از یک طرف شامل بقاء و وحدت قلمرو و اتباع کشور، صیانت از خود و در یک عبارت حفظ موجودیت می گردد. از طرف دیگر امنیت ملی کشور را که شامل سه نوع آمادگی می شود را شامل می شود. آمادگی سیاسی، آمادگی نظامی و آمادگی اقتصادی (خوشوقت، ۱۳۸۵ : ص ۱۵۳). دولتی که از حربه نظامی در سیاست خارجی استفاده می کند، در صدد است تا از طریق تحت فشار قراردادن دولت مورد نظر، او را وادار کند تا در الگوهای رفتاری سیاست خارجی خود از لحاظ سلسله مراتب اهداف و منافع ملی و نیز داده های جهت گیری های سیاست خارجی، تجدید نظر اساسی به عمل آورد. دولت مزبور این سیاست را تا آنجا که امکانات و توانایی های او اجازه می دهد، دنبال می کند(قوام ،۱۳۸۶ : ص ۲۱۰).اهداف پرستیژی دولت را نیز می توان در این مورد آورد، چرا که بر طبق آن دولت ها تلاش می کنند تا با بقاء یک سیستم سیاسی و اقتصادی بین المللی که در پرتو آن کشور احساس امنیت می کند، شهروندان و مبادلات فرامرزی شان، بطور مسالمت آمیز و مطلوبی جریان یابد. نکته شایان اهمیت این است که توسعه یافتگی در محیط پرتنش به دست نخواهد آمد. کشوری که مجبور است بیشترین درآمد خود را صرف امور نظامی و امنیتی کند، ملزم می باشد از هزینه های توسعه یافتگی زده و آن را در حوزه مناسبات امنیتی واریز کند.استفاده از زور در سیاست خارجی ممکن است به دلایل و انگیزه های گوناگون صورت گیرد، که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد :الف- نارضایتی از توزیع قدرت؛ب- ملی گرایی ، جدایی طلبی ، تمایل یک ملت برای رهایی از سلطه خارجی؛ج ایجاد ائتلاف های جدید نظامی و فرهنگی؛چ – حل و فصل اختلافات ، یعنی استفاده از حربه زور برای قبولاندن یک سلسله شرایط جدید به طرف مقابل (قوام ، ۱۳۸۶ : ص ۲۱۸).کشور ها در نظام بین الملل تلاش می کنند قدرت نسبی خود را به حداکثر برسانند . دلیل این رفتار این است که هر چه عرصه قدرت و مزیت نظامی یک کشور بر دیگران بیشتر باشد ، ضریب امنیتی آن نیز بیشتر خواهد بود . هر کشوری مایل است که برترین قدرت در نظام بین الملل باشد، زیرا این بهترین راه یرای تامین بقا در نظامی است که می تواند بسیار خطرناک باشد (دهقانی فیروزآبادی ، ۱۳۸۸ : ص ۱۰).۲-۳-۳- انواع اهداف از منظر گستردگی و شمولاهداف سیاست خارجی را از منظر میزان شمولیت آن در سطح کلان می توان به اهداف عام و اهداف خاص تقسیم بندی نمود:۲-۳-۳-۱- اهداف عاماهدافی که در همه کشورها فارغ از نوع نظام سیاسی و خارج از چارچوب زمانی، درکانون عملیات سیاست خارجی بوده و هیچ کشوری نمی تواند آن اهداف را دنبال نکند. این اهداف عام را می توان موارد زیر در نظر گرفت:حفظ تمامیت ارضی؛تأمین امنیت ملی؛تأمین رفاه اقتصادی شهروندان و رشد و توسعه اقتصادی جامعه؛کسب احترام و اقتدار (پرستیژ) درسطح نظام بین الملل.شایان ذکر است که همه این اهداف با ترکیبی از روشنی و ابهام همراه می باشند. از یک سو روشن است که دولتی که در سیاست خارجی خود، تأمین رفاه شهروندان را پی نگیرد و یا درتوسعه و اعتلای فرهنگ آن کشور در خارج نکوشد و یا به کسب احترام و اقتدار در جامعه بین المللی کمر همت برنبندد، اصلی ترین اهداف سیاست خارجی را نادیده گرفته است. از سوی دیگر در همه این اهداف بخصوص در سطح عملیاتی ابهام وجود دارد و هر کدام از آنها و با تعابیر، تفاسیر و قرائت های مختلف، شکل و قامت عملیاتی متفاوت می یابد.۲-۳-۳-۲- اهداف خاصاگرچه اهداف عام باید راهنمای عمل سیاست خارجی کشورها باشد، لکن دولت ها اهداف خاصی را نیز در سیاست خارجی برای خود ترسیم می نمایند که در محدوده های زمانی، مکانی و موضوعی خاصی طراحی و اجرا می شوند. در تعیین این اهداف خاص، ماهیت نخبگان حاکم و شرایط زمانی و مکانی حائز اهمیت است، چرا که دگرگونی و تحول در آنها می تواند گسترده باشد؛ لکن این نکته را باید مد نظر داشت که هر چقدر بین اهداف خاص و اهداف عام رابطه مستقیم تری باشد، اغتشاش و سردرگمی کمتر فکری و عملی ایجاد شده و در نتیجه سیاست خارجی موفق تر خواهد بود.۲-۳-۴- جمع بندی هدف گذاری در سیاست خارجیاز اهداف سیاست خارجی تقسیم بندی های دیگری نیز ارائه شده است، برای مثال کی .جی هالستی انواع متفاوت اهداف سیاست خارجی را بر اساس سه معیار زیر بیان می کند:الف- ارزش و اهمیتی که رهبران برای هدف قائلند؛ب- فشارهایی که در به دست آوردن اهداف به سایر کشورها وارد می شود؛ج- زمانی که برای دست یابی به هدف در نظر گرفته شده است (سیف زاده، ۱۳۸۲: ص ۱۶۵).وی بر اساس موارد مذکور سه نوع هدف را نام م یبرد:الف- هدف های حیاتی و اولیه (اهداف استراتژیک) که تقریباً مساوی با اهداف عامی است که ذکر آن رفت.ب- اهداف متوسط و ثانویه (اهداف تاکتیکی ) که شامل برآوردن نیازهای داخلی، کسب و افزایش پرستیژ بین المللی، توسعه طلبی و امپریالیسم و گسترش ایدئولوژی خاص می شود.
ج- اهداف جهانی درازمدت که شامل طرح ها و تصورات رهبران برای ایجاد یک نظام بین الملل خاص می شود (سیف زاده،۱۳۸۲ : ص ۱۶۶).
در یک تقسیم بندی دیگر اهداف سیاست خارجی را به اهداف اعلانی و اعمالی، اهداف مستقل و وابسته، اهداف خاص ملی و نوع پرستانه، اهداف سازگار و ناسازگار، اهداف متحد و متفرق و اهداف حفظ وضع موجود و تغییر وضع موجود تقسیم بندی می کنند (خوشوقت، ۱۳۸۵ : ص ۱۵۶).