گفتار دوم : مبانی رازداری بانکی
نخستین پرسش در رابطه با رازداری بانکی این است که اساساً چرا بانک ها و موسسات اعتباری باید مکلف به این باشند که اطلاعات مشتریان خود را محرمانه تلقی کنند و از افشای آن ها خودداری نمایند؟ در پاسخ به این پرسش به چند دلیل اشاره شده است. نخست اینکه برخی افراد خواهان آن هستند که اطلاعات مربوط به ثروت و دارایی آن ها مخفی بماند تا به این وسیله از گزند سارقان، کلاهبرداران، اخاذان و نظایر آن در امان بمانند. به عبارت دیگر، همواره اینگونه نیست که صاحبان درآمدهای نامشروع، خواستار مخفی ماندن دارایی‌های خود شوند، بلکه گاه ممکن است مالکان درآمدهای مشروع نیز در پی آن باشند که دارایی‌های خود را پنهان کنند. حتی اگر انگیزه چنین امری در امان ماندن از تقاضاهای آشنایان و بستگان برای قرض دادن به آنان باشد، قانونگذار باید از آن حمایت کند و دلیلی ندارد که اطلاعات مالی آن ها بدون رضایت ایشان افشاء شود. علاوه‌بر این، گاه انگیزه‌های رقابتی باعث می‌شود که مشتریان، خواستار عدم افشای اطلاعات مالی خود شوند. تجار و بازرگانان، معمولاً تمایل دارند که اطلاعات مالی آنان و نیز طرف‌های تجاری آن ها محرمانه و مخفی باقی بماند. حال آنکه درز و افشای اطلاعات بانکی آن ها، لاجرم به افشای اطلاعات آنان برای طرف‌های تجاری و مالی آنان منتهی خواهد شد. از این رو مقتضای حقوق رقابت نیز آن است که رازداری بانکی حفظ شود. دلیل دیگری که برای رازداری بانکی وجود دارد این است که حفظ اطلاعات مشتریان بانک ها موجب آن می‌شود که سپرده‌های بیشتری به بانک ها جلب شوند و مشتریان، با اطمینان از حفظ اطلاعات مزبور، با خاطر آسوده دارایی‌های خود را در بانک ها سپرده‌گذاری کنند؛ حال آنکه اگر بانک ها به دلایل و بهانه‌های گوناگون و به‌طور گسترده، اطلاعات مشتریان را افشاء کنند، مشتریان مزبور نیز از سپرده‌گذاری نزد بانک خودداری خواهند کرد و سرمایه‌های خود را در بازارهای غیررسمی و خارج از محدوده نظارتی دولت، نگهداری خواهند کرد .از این رو تقویت نظام بانکی کشور و سوق دادن سپرده‌های اشخاص به آن، ایجاب می‌کند که قاعده رازداری بانکی مورد پذیرش و عمل قرار گیرد. در نهایت، در کنار تمامی انگیزه‌های مشروع فوق، باید اظهار کرد که تمایل مشتریان به مخفی ماندن اطلاعات مالی ایشان می‌تواند انگیزه‌های نامشروعی نیز داشته باشد. «مشتریان بانک ها ممکن است برای فرار مالیاتی یا پولشویی یا در امان ماندن از مصادره و توقیف دارایی‌هایی که به‌طور غیر‌قانونی به‌دست آورده‌اند، خواستار مخفی ماندن اطلاعات مالی خود نزد بانک ها شوند. در حقیقت، قانونگذار باید قواعد رازداری بانکی را به‌گونه‌ای تدوین کند که توازنی میان اهداف مشروع فوق و جلوگیری از سوء‌استفاده‌های مجرمانه از قواعد مزبور ایجاد کند.»^[۲۳]

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

فصل دوم : مفاهیم کلی جرم پولشویی
تطهیر پول به عنوان یک جنایت حدود دو دهه بیشتر سابقه ندارد. در خصوص ریشه ی اصطلاح تطهیر پول یا پولشویی، عقیده بر این است که این اصطلاح ریشه در مالکیت خشکشویی ها توسط مافیا در ایالات متحده دارد.
تعریف: اولین سند بین المللی که تعهداتی برای دولتهای امضاء کننده به وجود آورد تا عمل تطهیر درآمدهای نامشروع را در قوانین داخلی خود جرم انگاری نمایند، کنوانسیون سازمان ملل متحد علیه قاچاق مواد مخدر و داروهای روان گردان مصوب ۱۹ دسامبر ۱۹۸۸ می باشد که به کنوانسیون وین معروف است. در سال ۱۳۷۰ به موجب قانون الحاق ایران به کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با قاچاق مواد مخدر و داروهای روان گردان مصوب مجلس شورای اسلامی، عملاً دولت ایران به این کنوانسیون ملحق شده است. امروزه با عنایت به گسترش فعالیت گروه های جنایتکار سازمان یافته و توجه به این امر که جنایات ارتکابی این گروه ها، منافع مادی بسیاری را از طریق ارتکاب جرایمی نظیر قاچاق مواد مخدر، قاچاق انسان، اخاذی، فحشاء و مواد الکلی نصیب این گروه ها می نماید، طبیعتاً جهت مخفی نمودن منشاء نامشروع این دارایی ها، فرایند تطهیر پول مورد توجه این باندهای جنایتکار قرار می گیرد تا از ورای این اقدام و با ادغام و یا انتقال و یا تبدیل درآمدهای ناشی از جرم با اموال و دارایی های مشروع، ریشه درآمدها مخفی بماند و طبیعتاً با تداوم این جریان، امکان ادامه ی فعالیت این گروه ها فراهم باشد .
مبحث اول : پولشویی در ادبیات حقوقی
«پولشویی یا تطهیر در آمدهای ناشی از جرم، پدیده ی مجرمانه ای است که در ادبیات حقوقی ایران، نوظهور است و به همین دلیل کمتر به آن پرداخته شده است. از این رو در گام نخست باید تعریفی از آن ارائه شود تا بر این اساس، ویژگی ها، مراحل و روش های پولشویی شناخته شوند تا با شناخت هویت پولشویی، بتوان بنای مبارزه با آن را بنیان نهیم. زیرا بدون تبیین و درک مفهوم پولشویی و روش های ارتکاب آن، در انتخاب سیاست جنایی کارا برای مبارزه با آن ناتوان خواهیم بود.»^[۲۴]
گفتار اول : تعریف پولشویی
با توجه به روی آوردن دولتها و سازمان های بین المللی به اقداماتی در جهت مبارزه و جرم انگاری پولشویی، اولین اقدام موثر در این فرایند، تبیین تعریف این پدیده و حدود آن است تا با فرا گرفتن تمامی جنبه ها و زوایای پنهان و آشکار آن، قوانین و کنوانسیون های مصوب، از قدرت و کارایی بالاتری برخوردار باشند، تعاریف متعددی در خصوص پولشویی ارائه شده که هر یک به گوشه ای از ویژگیهای این پدیده مجرمانه پرداخته اند. در یکی از این تعاریف منظور از تطهیر مال، مخفی کردن منبع اصلی اموال ناشی از جرم و تبدیل آن به اموال پاک می باشد، به طوری که یافتن منبع اصلی مال غیر ممکن یا بسیار دشوار گردد. در تعریف دیگری به طور خلاصه و عام، پولشویی عبارت از: «انجام هرگونه عملیات به منظور قانونی جلوه دادن درآمدهای غیر قانونی.» همچنین در حقوق خارجی، نیز «پولشویی یا تطهیر پول را مربوط به وارد نمودن منافع حاصل از ارتکاب جنایت در سیستم مالی، جهت مشروع جلوه دادن آن ها می دانند که اغلب در خصوص جرایم قاچاق تسلیحات و جرایم یقه سفیدها بوجود می آید.»
در خصوص تعریف قانونی، قانون مبارزه با پولشویی که در بهمن ماه ۱۳۸۶ از تصویب مجلس شورای اسلامی گذشت، در بندهای الف و ب و ج ماده۱، در واقع مصادیق جرم پولشویی را بیان کرده ولی تعریفی از آن ارائه نداده است. در بند ب ماده ۳ کنوانسیون سازمان ملل متحد علیه قاچاق مواد مخدر و داروهای روان گردان مصوب ۱۹۸۸ به عنوان اولین سند بین المللی در خصوص پولشویی، تعریفی از تطهیر پول ارائه شده است بدین مضمون که، «تبدیل یا انتقال اموال با علم بر این که چنین اموالی ناشی از جرم مندرج در بند الف این پاراگراف بوده «جرایم قاچاق غیر قانونی داروهای مخدر و مواد روان گردان» یا ناشی از عمل مشارکت در چنین جرمی هستند، به منظور اختفاء یا انحراف منشاء غیر قانونی مال یا به منظور کمک به کسی که در ارتکاب چنین جرمی نقش داشته تا از آثار قانونی عمل ارتکابی خود رهایی یابد. اختفاء یا انحراف ماهیت واقعی، منبع، محل استقرار، نقل و انتقال، حرکت، حقوق متعلقه یا مالکیت اموال با علم بر این که چنین اموالی ناشی از جرم مقرر در بند الف این ماده «جرایم قاچاق غیر قانونی داروهای مخدر و مواد روانگردان» یا ناشی از عمل مشارکت در چنین جرمی هستند.»^[۲۵]
«پولشویی یک فعالیت غیر قانونی است که طی انجام آن، عواید و در آمدهای ناشی از فعالیتهای غیر قانونی به نحوی، ظاهری قانونی به خود بگیرد، به عبارت دیگر پول های کثیف ناشی از اعمال خلاف به پول به ظاهر تمیز تبدیل گردیده و به چرخه اقتصاد رسمی وارد می شود. پولشویی فعالیتی مجرمانه، در مقیاس بزرگ، گروهی، مستمر و دراز مدت است که ممکن است از مرزهای جغرافیایی کشور مفروض نیز فراتر رود.» ^[۲۶]
گفتار دوم : تاریخچه پولشویی
جرم پولشویی یکی از مظاهر و آثار پیشرفت های اقتصادی در جهان امروز است بنابراین پدیده ای نوین می باشد و اکثر قوانینی که در حقوق داخلی کشورها به تصویب رسیده و مقرراتی که در صحنه جهانی مقرر گردیده است مربوط به دوران اخیر می باشد. جرم پولشویی به عنوان مصداقی از جرایم سازمان یافته محسوب می شود و دانشمندان معتقدند همانگونه که جنگ سرد، مشکل قرن بیستم بود، جرایم سازمان یافته نیز مشکل قرن بیست و یکم می باشد. اصطلاح «پولشویی»^[۲۷] ابتدا در دهه هفتاد در ایالات متحده آمریکا مطرح شد زیرا تجار و فروشندگان مواد مخدر وقتی مواد را به معتادان می فروختند، پول های آنان را که بوی بدی می داد می گرفتند، در حالی که آغشته به آلودگی هایی بود که نزد معتادان وجود داشت. بنابراین فروشندگان ترجیح می دادند این پول ها را قبل از آنکه به حساب بانکی خود واریز کنند با مواد شیمیایی یا بخار شستشو دهند تا بو و کثیفی پول ها از بین برود پس عنوان «پولشویی» رواج پیدا کرد. همچنین هنگام تفتیش منازل و اماکنی که مواد نامشروع در آنجا نگهداری می شد، اقدام به شستشوی خانه می کردند تا آنجا را از مواد آلوده و کثیف پاک کنند و این اصطلاح رایج شد. یک نظر دیگر در مورد رواج این اصطلاح، آن است که «در دهه های ۲۰ و ۳۰ در ایالات متحده آمریکا و به ویژه ایالت شیکاگو اشخاصی همچون آل کاپن، می یرلنسکی و لوسیانو برای فرار از مالیات و همچنین عواید ناشی از قاچاق، دست به خرید تجارت خانه و انجام معاملات مشروع زدند که عمدتاً سازمان یافته بود یکی از اقدامات آن ها خرید خشکشویی ها و تحصیل منافع از طریق آن ها بود و به همین دلیل یکی از ریشه های پولشویی و علت انتخاب این واژه، از دهه های بیست و سی قرن بیستم در آمریکا به شست و شوی خانه هایی که مافیا آن ها را از پول نامشروع حاصل از قمار، قاچاق، فحشا و نظایر آن ها خریداری کرده و پول کثیف را به داخل آن ها تزریق می نمودند، اطلاق می شد.»^[۲۸]وقتی گفته می شود جرم پولشویی به عنوان یک جرم سازمان یافته، جرم جدیدی می باشد معنایش آن نیست که تطهیر درآمدهای نامشروع سابقه ای طولانی ندارد بلکه در جرایم علیه اموال مانند سرقت، مخفی کردن اموال مسروقه یا معامله آن ها از گذشته های دور مورد جرم انگاری قرار گرفته است هر چند در حقوق جزا، این عقیده نیز وجود دارد که تصرف در اموال ناشی از سرقت یا جرایم دیگر که از سوی سارق صورت می گیرد، نتیجه منطقی جرم بوده و جرم مستقلی به حساب نمی آید. «پس منظور از جدید بودن جرم پولشویی، قرار دادن آن در دسته جرایم سازمان یافته و استفاده از روش های جدید می باشد که توجه جامعه جهانی و قوانین داخلی را متوجه خود ساخته است.»^[۲۹]
گفتار سوم : اهداف پولشویی
وقتی شخصی مالی تحصیل می نماید که منشاء مجرمانه دارد خواه به طور مستقیم در نتیجه ارتکاب جرم، آن را به دست آورده باشد یا بدون آنکه خود مرتکب جرم مبناء شده باشد با علم به منشاء مجرمانه اش آن مال را تحصیل کرده باشد، می کوشد تا با بهره گرفتن از روش های متعدد، مبادرت به تطهیر آن نماید تا با برداشتن برچسب مجرمانه از درآمدهای حاصل شده یا مخفی نگه داشتن منبع آن، راه کشف بزه منشاء آن درآمدها و در نهایت تعقیب مجرمین و توقیف اموال را مسدود نماید. زیرا این درآمدها در صورت شناسایی ماهیت، می تواند ردپای مناسبی جهت کشف جرم مبناء باشد و از طریق کسی که این اموال را در اختیار دارد فرد یا افرادی که مرتکب جرم مبناء شده اند را، شناسایی و تحت تعقیب قرار داد. از این رو آن چه در این مسیر دارای اهمیت فراوان است این است که «فرد بتواند برای تملک یا تسلط خود بر اموال تحت اختیار، توجیهی قابل قبول و قانونی ارائه نماید. در غیر اینصورت، داشتن پول حاصل از اعمال مجرمانه دلیلی بر مباشرت یا مشارکت وی در ارتکاب فعالیتهای مجرمانه تلقی خواهد شد. از طرف دیگر پولشویی یک راهکار موثر برای فرار از پرداخت مالیات است. زیرا هرچه ثروت انبوه تر و درآمد هنگفت تر باشد، توجه مامورین مالیات را بیشتر به سمت خود جلب می کند. این ثروت کلان علاوه بر زیان پرداخت مالیات، ممکن است توجه مامورین انتظامی و قضایی را نیز به خود جلب کند تا در خصوص منشاء این دارایی بررسی نمایند.»^[۳۰]
همانگونه که در تعاریف ارائه شده، مشاهده گردید، یکی از اهداف مهم پولشویی این است که شخص مجرمی که توانایی و تمایلی به مراقبت از ثروت ناگهانی، هنگفت و غیر قانونی خود ندارد می خواهد مانع توقیف و مصادره ی درآمدهای حاصل از اعمال مجرمانه همچنین کشف جرم مبناء گردد. از این رو علاقمند است این دارایی را در زمینه های مختلف سرمایه گذاری کند تا علاوه بر بهره برداری بدون خطر از درآمدهای حاصل شده، بتواند با بهره گیری تجاری از این در آمدها و استفاده از آن ها در سرمایه گذاری های سود آور، درآمد بیشتری نیز تحصیل نماید .
گفتار چهارم : ویژگیهای پولشویی
الف: مسبوق به جرم مبنا یا مقدم
با توجه به تعریف ومفهوم پولشویی که پیش تر ذکر آن رفت آن چه که موضوع و محل جرم پولشویی است؛ درآمدهای ناشی از ارتکاب اعمال مجرمانه است. پس باید یک عمل مجرمانه حادث شود، درآمدی از محل ارتکاب بدست آید و سپس این درآمدها در چرخه پولشویی جلوه قانونی پیدا کند. در قانون ایران از جرم مبناء یا مقدم تحت عنوان « جرم منشاء» یادشده است. در حالی که هیچ تعریفی از آن ارائه نشده است. اما از قانون می توان استنباط کرد که «هر جرم مولد درآمد مجرمانه»را باید «جرم منشاء» تلقی کرد.
«بدیهی است که «جرم منشاء» نیاز نیست که عنوان «جرم تام» را داشته باشد بلکه «شروع به جرم» در مواردی که در قانون عنوان مجرمانه داشته باشد نیز مشمول «جرم منشاء» است. نتیجتاً با عدم وقوع جرم مبناء، جرم پولشویی سالبه به انتفاء موضوع است.
با این تفسیر مشخص می شود که این ویژگی – وقوع جرم مبناء – شرط لازم برای تحقق جرم پولشویی است، بر خلاف سایر ویژگی ها – که ذکر آن ها خواهد رفت – وجود یا عدم وجود آن ها تاثیری بر تحقق جرم پولشویی ندارند بلکه در پاره ای موارد مثل«سازمان یافته بودن» از عوامل تشدید مجازات به حساب می آید.» ^[۳۱]
ب: سازمان یافتگی
جرم سازمان یافته اصطلاحی است که در دهه های اخیر در نوشته های جرمشناسی مطرح و وارد حقوق جزای داخلی و بین المللی شد. «نخستین بار -آقای ساترلند- در کتاب خود با نام – اصول جرمشناسی- جرم سازمان یافته را مطرح نمود.»^[۳۲] «ساترلند که از او به عنوان نظریه پرداز – معاشرتهای ترجیحی یا معاشرتهای افتراقی- یاد می شود»^[۳۳]، «در مورد جرم سازمان یافته و یا ارتکاب سازمان یافته جرم تحقیقاتی انجام داد و به این نتیجه رسید که مجرمین برای افزایش درآمد و توفیق بهتر و دور از دسترس بودن پلیس، نیاز به نظم و انسجام دارند، هر چند خود جرم بی نظمی به وجود می آورد اما مجرمین در برخی جاها، جرم را به صورت منظم سازماندهی می کنند تا بهتر آن را انجام دهند.»^[۳۴]
«برای روشن شدن مفهوم جنایات سازمان یافته باید علاوه بر تعریف، دایره شمول و آثار جنایت را نیز بررسی کرد. در کنوانسیون پالرمو، نه در مورد تعریف جنایت سازمان یافته مطلبی بیان شده، نه ویژ گی های آن احصاء شده است. و نه آثار این جنایت تبیین گردیده است البته بیان آثار و اوصاف جرم در شـأن قانون یا کنوانسیون نیست و وظیفه حقوقدانان است که با تحقیقات خود و نیز تدقیق در مفاد کنوانسیون این موارد را مشخص کنند.» ^[۳۵]
جدیداً نیز در قوانین ایران، طبق قانون مجازات اسلامی مصوب ۴/۱۲/۹۳ قانونگذار به تعریف جرم سازمان یافته پرداخته است و در آن شرایط احراز جرم سازمان یافته به شرح ذیل مشخص گردیده است.
طبق تبصره ۱ ماده ۱۳۰ قانون مجازات اسلامی مصوب ۴/۱۲/۱۳۹۲ «گروه مجرمانه عبارت است از گروه نسبتاً منسجم متشکل از سه نفر یا بیشتر که برای ارتکاب جرم تشکیل می شود یا پس از تشکیل، هدف آن برای ارتکاب جرم منحرف می گردد.» و طبق تبصره ۲ ماده صدرالذکر «سردستگی عبارت از تشکیل یا طراحی یا سازماندهی یا اداره گروه مجرمانه است.»
همچنین در بند «ب» از ماده ۲ قانون مبارزه با قاچاق انسان مصوب ۲۸/۴/۱۳۸۳ به «سازمان یافته بودن قاچاق انسان» اشاره کرده است. یا بند «واو» از ماده ۱ قانون مجازات اخلالگران در نظام اقتصادی کشور مصوب ۹/۹/۱۳۶۹ از «اقدام باندی و تشکیلاتی جهت اخلال در نظام صادراتی کشور به هر صورت از قبیل تقلب در سپردن پیمان ارزی و …» سخن رانده است. همچنین بند «د» از ماده ۲۶ قانون جرایم رایانه ای مصوب ۵/۳/۸۸ مجلس و تایید ۲۰/۳/۸۸ شورای نگهبان، «سازمان یافتگی جرم» را بدون ارائه معیاری از آن، از عوامل تشدید مجازات محسوب کرده است. یا در ماده واحده «قانون تشدید مجازات جاعلین اسکناس وارد کنندگان، توزیع کنندگان و مصرف کنندگان اسکناس مجعول» مصوب ۲۹/۱/۱۳۶۸، آمده است: «هر کس اسکناس رایج داخلی را بالمباشره یا به واسطه، جعل کند یا با علم به جعلی بودن توزیع یا مصرف نماید، چنانچه عضو باند باشد …»^[۳۶] مجازات معین نموده است.
تعاریفی که ذیلاً ارائه می شوند، ناظر به «جنایت سازمان یافته» بدون توجه به وصف «فراملی» آن می باشند:
«جرم سازمان یافته جرمی است که شاخص تدارک و ارتکاب آن، تشکیلاتی روشمند است که اغلب برای مباشران آن امکانات معاش را فراهم می کند.»^[۳۷]
«اصطلاح جرم سازمان یافته اشاره به اعمال مجرمانه ارتکابی توسط گروههایی از اشخاص دارد که به شکل منسجم و متشکل گرد هم آمده اند و معمولاً قصد آن دارند که از اعمال خود فواید مالی کسب نمایند.»^[۳۸]
ج: فراملی بودن^[۳۹]
جرم سازمان یافته می تواند در محدوده مرزهای یک کشور و یا فراتر از یک کشور واقع شود و در نتیجه جرم سازمان یافته می تواند واجد خصیصه ملی یا فراملی باشد. بنابراین جرم فراملی، عملی است که باعث نقل و انتقال اطلاعات، اشیاء «اسلحه یا مواد مخدر»، اشخاص «اعم از مجرمین یا قربانیان جرم یا اشخاص ثالث» پول یا سایر اموال از مرزهای یک کشور می شود و حداقل یکی از کشورهای دیگر، برای این عمل، ویژگی مجرمانه قائل است. صرف نظر از اینکه پاره ای از روش های پولشویی در داخل کشور انجام می شود «مثلاً اختصاص عواید مجرمانه به خرید املاک و مستغلات»، استفاده از بسیاری از روش های پولشویی، مستلزم تحقق عنصر مادی آن در چند کشور است. امکان افتتاح حساب های بانکی و تأسیس شرکت های بین المللی در کشورهای مختلف از روشهایی که سبب فراملی شدن عملیات پولشویانه می گردد. انتقال پول از یک نقطه به نقطه ای دیگر، سه گونه پولشویی را پدید می آورد
پولشویی داخلی: شامل پول های کثیف بدست آمده از فعالیت های مجرمانه انجام شده در داخل یک کشور است که در همان کشور تطهیر می شود.
پولشویی صادراتی: شامل پول های بدست آمده از فعالیت های مجرمانه ای است که در داخل کشور ارتکاب می یابد اما پول ها به کشور دیگر منتقل شده و در کشور غیر از کشور محل ارتکاب جرم مبناء تطهیر می شود .
پولشویی وارداتی: «پول های حاصل از ارتکاب جرایم که در کشور یا کشورهای دیگری غیر از کشور محل تطهیر پول، حاصل شده اند و پس از انتقال به کشور محل شست و شو، در آن کشور تطهیر می شوند.»^[۴۰] «در اسناد بین المللی هم «جرم فراملی» مورد توجه واقع شده است. اصلاح «جرم فراملی» نخستین بار در کنگره سال ۱۹۷۵ ملل متحد برای پیشگیری از جرم و اصلاح مجرمین وارد بحث ها شد.»^[۴۱] بعد از آن مهم ترین سند بین المللی که به این موضوع پرداخته است «کنوانسیون پالرمو» می باشد. در بند ۲ از ماده ۳ کنوانسیون می خوانیم: « … یک جرم در صورتی ماهیتاً فراملی است که (a) در بیش از یک دولت ارتکاب یابد. (b) در یک دولت ارتکاب یابد؛ ولی بخش مهمی از مقدمات، طرح ریزی، هدایت یا کنترل آن در دولت دیگری صورت پذیرد. © در یک دولت ارتکاب یابد؛ ولی توسط یک گروه جنایی سازمان یافته ارتکاب یابد که در بیش از یک دولت به فعالیت اشتغال دارد. یا(d) در یک دولت ارتکاب یابد ولی آثار اساسی آن در دولت دیگری بروز کند. در حقیقت زمانی که جرم، وصف فراملی پیدا کند، به جهت مبارزه با آن یک همکاری فراملی را می طلبد که در قالب معاضدت های قضایی و پلیسی، انعقاد معاهدات استرداد و … نمود پیدا می کند.
د: مجرمین یقه سفید
در جرمشناسی ، جرایم از حیث وسیله ارتکاب جرم به دو دسته تقسیم می شوند:
جرایم حیله آمیز و متقلبانه و جرایم توام با خشونت، جرایم حیله آمیز بیش تر مبتنی بر سوء استفاده از نبوغ، توانایی فکری و استعداد هستند و وسیله ارتکاب جرم غالباً مبهم و نامحسوس است یا میزان تاثیر وسیله در ارتکاب جرم مشخص نیست. مثلاً جرایمی همچون تقلب مالیاتی، خیانت در امانت، پولشویی به ویژه به شیوه الکترونیکی، کلاهبرداری رایانه ای و … مبتنی بر اشراف و درایت مرتکب است.
«جرایم خشونت آمیز بیشتر مبتنی بر سوء استفاده از قدرت و زور هستند. این زور ممکن است، زور با چاقو زور با اسلحه یا زور بازو باشد. پس جرایم خشونت آمیز مبتنی بر کلسیم و سوء استفاده از قدرت هستند؛ وسایل ارتکابی این جرایم آشکار و ملموس است.»^[۴۲]
«ساترلند» برای نخستین بار در سال ۱۹۳۰ و در کتاب «اصول جرمشناسی» بر اهمیت «جرم یقه سفید» تاکید کرد. معیار ساترلند برای جرایم یقه سفیدها، «موقعیت اجتماعی»، «قابلیت احترام» و «انجام جرم در جریان فعالیت شغلی و حرفه ای» بود. از حیث «موقعیت اجتماعی» اینگونه جرایم به مدیران و مسئولان مربوط می شود. به عبارت دیگر یقه سفیدها کسانی هستند که کار فکری می کنند و فعالیتشان یدی نیست .
معیار «قابلیت احترام» نیز متعلق به جایگاه اجتماعی بالا و قابل احترام بودن مرتکب است. مدیران، سرمایه داران و … معمولاً در مقایسه با مجرمین عادی، از احترام بیشتری برخوردارند و مشمول یک رفتار خاص می شوند. یعنی رفتار پلیس نسبت به آن ها متفاوت است زیرا در ذهن پلیس چنین تلقی شکل گرفته که ارتکاب جرم، توسط افراد یقه سفید، غیر ممکن است و مرتکب جرم، همواره یقه آبی و خیابانی است. این ذهنیت باعث می شود که فرایندی کیفری در خصوص این افراد اماره برائت با قوت بیشتری اعمال شود.
«انجام جرم در جریان فعالیت شغلی و حرفه ای» به این معنی است که فرد در جریان فعالیت شغلی خود مرتکب جرم و سوء استفاده شود. خلاصه اینکه «‌یقه سفیدها» دارای تشکیلات و سازمان هستند و از لحاظ اجتماعی سازگار و به راحتی خود را با محیط تطبیق می دهند و جزء طبقه مرفه اجتماع هستند ولی قوانین مربوط به فعالیت شغلی خود را نقض و یا با تقلب، جعل اسناد و دفاتر تجاری برای تقلیل بدهی مالیاتی، عوارض گمرکی و غیره جرایم مختلفی را مرتکب می شوند. اینگونه بزهکاران با مهارتی که در ارتکاب جرایم مذکور دارند کمتر دستگیر شده و تعداد آنان در بین جمعیت کیفری «زندانیان» خیلی کم است.»^[۴۳]
ه: فقدان بزه دیده مستقیم برای جرم پولشویی^[۴۴]
«در دیدگاه حقوقی منظور از قربانی «بزه دیده» کسی است که از جرم و یا عمل خسارت بار غیر مجرمانه «شبه جرم» متضرر گردیده است.»^[۴۵] هنگامی که از «بزه دیده» به طور مطلق سخن گفته می شود این عنوان به فرد اجلای آن یعنی شخص حقیقی که مستقیماً از وقوع جرمی صدمه جسمی، مالی و معنوی دیده، اطلاق می شود چرا که بقول علمای اصول «المطلق عند الاطلاق ینصرف الی الفرد الاتم الاکمل»^[۴۶] یعنی شخص ثالث حقیقی، بزه دیده مستقیم تلقی می شود. از حیث انواع «بزه دیده» هنگامی که جرمی واقع می شود از چند حالت خارج نیست:

• • شخص حقیقی بزه دیده است (بزه دیده مستقیم)

• • خانواده اقوام، بستگان و جامعه محلی بزه دیده است (بزه دیده مرتبط)

• • جامعه به طور کلی بزه دیده است (بزه دیده غیر مستقیم)

• • خود بزهکار، بزه دیده است (بزه دیده بزهکار)

«بنابراین بر اساس معیار فوق می توان گفت که «هیچ جرمی بدون بزه دیده نیست» و در جرایمی که اشخاص حقیقی یا حقوقی قربانی جرم واقع نشوند «بزه دیدگان مستقیم» مانند تکدی یا حمل اسلحه غیر مجاز، حداقل جامعه و ارزش های حاکم بر آن اعم از ارزش های اخلاقی، فرهنگی، دینی، اقتصادی و … به عنوان بزه دیده غیر مستقیم قلمداد می شوند. چرا که فلسفه جرم انگاری هر رفتاری را می توان در نقض یکی از ارزش ها و هنجارهای جامعه جستجو کرد.
جرم پولشویی نیز از این موضوع مستثنی نیست چرا که این جرم با ارزش های اقتصادی مانند رقابت سالم در امور تجاری و هنجارهای دینی مانند کسب منفعت حلال و قانونی در تضاد است. هر چند که در چرخه پولشویی نتوان بزه دیده مستقیم یافت اما جامعه و حاکمیت و اقتدار یک دولت به طور غیر مستقیم درگیر آثار پولشویی می شود.»^[۴۷]

باورهای دینی تأثیرگذار

در

رشد و انحطاط مغرب زمین

در قرون وسطی، آموزههای مسیحیت تشکیلدهنده بخش اعظم فرهنگ و اخلاقیات مردم بود و آموزههای پذیرفته شده، روح وحشی مردم غرب را به تسخیر آموزههایی که براساس محبت شکل گرفته بود، درآورد.
بعد از حضرت عیسی نیز ارباب کلیسا، ارائه دهنده روح به اخلاق، سیاست و امورات مردم گشت. تسلط مسیحیت و نظرات ارباب کلیسا تا زمانی که آموزههای انحرافی و فساد در بخش های مختلف کلیسا وجود نداشت باعث پیشرفت در رفتارهای مردم گشته بود؛ و این روند سازندگی و تسلط ادامه دداشت، تا این که با به وجود آمدن آموزههای انحرفی و قابل فهم نبودن آنها برای مردم، واکنشهای منفی به آموزه های کلیسا آغاز شد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

به این نکته متذکر میشویم با توجه به این که مسیحیت، حقیقتی بر پایه یکتاپرستی دارد، لذا تاثیرات آموزه های اعتقادی اصلی این دین مشابه تاثیراتی خواهد است که ما در مورد عقاید اصلی مسلمین ذکر کردیم. در تحقیق این فصل به مواردی از آموزههای مسیحت که به نوعی متفاوت از آموزههای مسلمین بود؛ پرداخته خواهد شد، یا این که به صورت اختصار موارد را بیان خواهیم کرد.

گفتار اول: باورهای موثر در پیشرفت مغرب زمین

در این گفتار، باورهایی که اعتقاد به آنها در پیشرفت مغرب زمین نقش بازی کرده را در سه بخش باورهای اعتقادی، اخلاقی و باورهای عملی موجود در آموزه ها پی میگیریم.

الف- باورهای اعتقادی موثر در رشد

امروزه مسیحیت در اشکال متنوع و گوناگونی به چشم میخورند، اما در ورای این صورت ظاهری به طور اعجابآوری عدهای اعتقادات و اعمال وجود دارند که مورد توافق همه گروه ها و دسته های مسیحی ، اعم از کاتولیک و پروتستان قرار دارد.
گر چه ممکن است تاثیرگذاری برخی آموزههای اعتقادی ملموس به نظر نرسد، اما با توجه به این که روح اعتقادات است که باقی آموزه ها را برای معتقدینش، هموار میکند، پس شناخت این آموزههای اعتقادی بر درک ما از باقی اخلاقیات جامعه غرب مسیحی میافزاید؛ عمده این اعتقادات چنین است:

۱- تثلیث

بحث از خداوند در آیین مسیحیت با مساله تثلیث گره خورده و با وجود مسلکهای متفاوتی چون کاتولیک، ارتودکس و پروتستان، اعتقاد به تثلیث در همه فرقهها به چشم می خورد .
مسیحیت به نوعی از خداباوری رسیده که در عین واحد بودن، سه گانه است و از سه اقنوم پدر و پسر و روح القدس تشکیل یافته است. و آنچه از عهد جدید، در رابطه با کیفیت ارتباط این سه اقنوم و این که آیا هر یک وجود مستقلی دارند یا هر سه یک وجود را تشکیل میدهند، به دست میآید؛ گواه است که خدای پدر، در آسمان است و خدای پسر در زمین^[۶۳۰] و روحالقدس به عنوان مخترع و مبدع حیات رابط بین این دو است؛ و عیسی مسیح صورت خدای نادیده است، نخست زاده تمام آفریدگان؛ زیرا در او همه چیز آفریده شده است که مخلوق شد به وی هر آنچه در آسمان و زمین است^[۶۳۱]
اگر وجه منفی خداباوری از نوع تثلیث را در نظر نگیریم، برداشت مسیحیت از صفات محموده خداوند در کل، مثبت بوده و خدایی را ترسیم میکند که شایستۀ خداوندی را دارد؛ چنان که ناس از زبان عیسی می آورد: « ملکوت الاهی ، ذات قادری است دارای صفات و حاکم بر کل موجودات، و او روح فعالی است که در طول ادوار زمان همواره منشاء حرکات تاریخ بوده است» و در وصف رحمتش می افزاید: «تعالیم او این نکته را متضمن است که هر چند خدای متعال بشر را به اقتضای حکمت بالغه خود آزاد و مختار آفریده است ولی انسان مانند همان پسر گمشده ای است که در تمثیل آورده، یعنی تمام وسایل یک زندگی مرفه را در اختیار او گذاشته ولی آن پسر آنها را با عیش و نوش و به سیه کاری تباه ساخته، آن پدر باز او را دوست می دارد و گناهان او را می بخشد و از کیفر ها و بلایا که لازمه گنهکاری است می آمرزد و زمانی که به سوی پدر بازگرد او را در آغوش خود می پذیرد. همچنین ذات خدای متعال، کاملا خیر محض و لطف صرف است و انسان قبل از آنکه سایه ای از شک و ظن به دل افکند باید به خداوند اعتماد کند و با قلب مطمئن پیوسته اشراق نفسانی و نور روحانی به وسیله نماز و دعا حاصل سازد^[۶۳۲]
انسانی که در مسیحیت نقش خود را به خوبی در این عالم هستی شناخته است و به خدای هستی ایمان دارد می داند که، « این هستی متعال شخصیت والایی است که از نظر ویژگیهای شخصی کامل بوده و در خلقت و ایجاد متضمن اراده و مقصود و از نظر اخلاقی در حال کنترل امور و از روی عشق در خدمت بندگان و بالاخره در حال کمال همکاری برای نجات و رستگری بشر است.»^[۶۳۳] چنین نگاهی شخص را برای خداشناسی و در خدمت خدا بودن آماده میکند.

۱) پدر

نویسندگان عهد جدید عادت دارند، خدا را پدر بنامند. به اعتقاد پزوهشگران اولین بار این اصطلاح از یهودیت آمده و کلیساییان به گزارش انجیل می گویند: عیسی به شاگردان خود تعلیم داد که خدا را پدر آسمانی بخوانند( متی۵: ۹) و لذا در آیات فراوانی از خدا با نام، پدر یاد کرده است. مثلا گفت: « نزد پدر خود و پدر شما و خدای خود و خدای شما می روم»^[۶۳۴] .با ورود یوحنا به قداست، وی پدر را به معنای حقیقی آن گرفت و خدای اسمانی را پدر خطاب نمود و با تبلیغ آن، مقدمات پسر خطاب کردن عیسی را هم فراهم کرد.

۲) پسر

یکی از مهمترین ارکان اعتقادات مسیحی را می‌توان در تثلیثی جستجو کرد که تجسد خدا در عیسی است و نتیجه‌اش اعتقاد به الوهیت عیسی می‌باشد. در واقع وجود برخی واژه ها در کتاب مقدس باعث اطلاق پسر، به عنوان فرزند خدا به مسیح گشت. همین امر هم مسیحیت را از باقی ادیان آسمانی متمایز میکند؛ جان‌ناس می نویسد: « سرگذشت مسیحیت، تاریخ دیانتی است که از عقیده به تجسم الهی در جسد شرع و بانی آن ناشی شده است…سراسر تعالیم نصاری ، در اطراف ایمان به این قضیه دور میزند که شخص عیسی روشن ترین ظهوری از ذات الوهیت است ؛ اما این دین که با عقیده به تجسم الهی آغاز میشود منقلب گردیده و در طی تحولات گسترده، جنبه بشری پیدا کرده و بشریت با همه امیال و همه ضعفها و قصورها، در آن متجلی شده است»^[۶۳۵]
آنچه مورد اتفاق مسیحیت واقع شده همین است که: خداوند خود را بر بشر ظاهر ساخته و خود را به کاملترین و روشنترین وجه در عیسی مسیح ظاهر ساخته.^[۶۳۶]
در اوج تاثیر گذاری این اعتقاد همین بس که باید توجه داشت، گرچه در مسیحیت نجات و رستگاری از طریق سرسپردگی کامل به عشق و قانون خدای پدر به دست میآید؛ اما عیسی مسیح نیز میتواند بیش از هر کس دیگری در تغییر شکل دادن شخصیت پیروان خود، به صورتی کاملا مشابه با یک فرزند خدا کمک کند.^[۶۳۷]

۳) روح القدس

عهد جدید روحالقدس را بیشتر «روح خدا» مینامد. از دیدگاه سنت مسیحی و کتابهای مقدس، روح القدس فرشته خدا جبرائیل یا آفریدهای از آفریدگان و جدای از خدا نیست. در اعتقادات مسیحی وجود روح القدس به خاطر کارکردهایی که برایش قایلند ضروری است، و شورای قسطنطنیه در سال ۳۸۱ الوهیت روحالقدس را تایید کرد.

1. 1. همراه همیشگی مردم

به عقیده مسیحیان ، روحالقدس خود خداست که در قلوب مردم و در جهان زیست میکند و به عمل اشتغال دارد. روحالقدس وجود توانا و فعال خدا در جهان است و او بوده که عیسی را در شکم مادر قرار داد. انجیل ها روحالقدس را به شکل کبوتری ترسیم می کنند که پس از تعمید عیسی در رود اردن بر آن حضرت فرود آمد و در او استقرار یافت و وی را برای آزمایش به بیابان برد. روحالقدس جامعه مسیحیت را ارشاد میکند، تعلیم میدهد، رازهای خدا را میگشاید و به نویسندگان کتابهای مقدس الهام می بخشد^[۶۳۸]
« چون شما را درآرند در مجامع و ارباب حلم و اقتدار، میندیشید که به چه نوع یا به چه دلیل ایشان را جواب دهید یا تکلم نمایید زیرا که روح القدس همان لحظه خواهد آموخت شما راا که چه باید گفت»^[۶۳۹]
این تفسیر مشخص میسازد که پذیرش این عقیده برای یک مسیحی همراهی همیشگی یک شبه روح را برای او به ارمغان میآورد که در همه جا کنار اوست و ااین همراهی ثبات قدم و در امور و افعال و….را به همراه دارد. چنان که با دیدن چنین تاثیری از روح القدس، مسیحیان میگویند: اکنون که با قدرت روح خدا زندگی میکنیم، لازم است که هدایت او را در تمام بخش زندگی خود بپذیریم، در این صورت دیگر جاه‌طلب و شهوت‌طلب نخواهیم بود.^[۶۴۰]

1. 1. روح القد س ضامن اقتدار کلیسا

وجهۀ اهمیت پیدا کردن کلیسا، تدوین برخی قوانین از سوی اربابان کلیسا و پذیرش ان دستورات از جانب مردم به سبب آن بود که کلیسا از همان ابتدا اقتدار خود را همچون موهبتی از جانب روحالقدس تصویر کرد. و با القاء این تفکر به آموزههای خود جنبه الهی داد؛ چنان که شورای واتیکان دو، بیان کرد: « روحالقدس، کلیسا را به کمال حقیقت هدیات میکند و به او یگانگی رفاقت و خدمت را ارزانی میدارد». به عبارت دیگر روحالقدس در میان مسیحیان، کلمات عیسی را میشنود و به پیروان او گوشزد میکند و پیروان او را قادر می سازد که در برابر جهان به حقانیت عیسی اعتراف کنند^[۶۴۱]
از دید مسییحت فعلی،روحالقدس گاهی به عنون الهام بخش حرکات ضدکلیسایی و نماد تحول مطرح و با این دیدگاه از نظر کلیسا، تمام حرکت‌ها ی اصلاحی بر ضد کلیسای قدیم با نظر رو ح القدس انجام شده.^[۶۴۲]
بعدها همین جنبه از آموزها که در مورد روحالقدس بود، توجیهی شد برای بودن روحالقدس در بین مردم و همکاری او با مردم برای اصلاحات و حرکت و جنبشهای مردم؛ تا مردم اقناع شوند که همه چیز تحت کنترل کلیساست؛ تا مبادا مردم از عقاید خود برگردند

۲- کتاب مقدس

کتاب مقدس از ضروریات اساسی اعتقاد مسیحی است. و آموزه های آن نقش اساس در معتقدین به مسیحیت بر عهده دارد؛ وگرچه تفاسیر مختلف از آموزههای آن صورت گرفته، ولی در نفس تاثیرگذاری انجیل در زندگی مردم هیچ شکی وجود ندارد.
کتاب مقدس از دو بخش عهد قدیم که کتاب مقدس یهودیان است و عهد جدید تشکیل شده است. در نگاه مسیحی ، عهد جدید نه از طریق لفظ بلکه با جسم شدن جنبهای از الوهیت در میان مردم به وجود آمده، لذاست که مسیحیت می گوید: هنگام ابلاغ دین در بیست قرن پیش، خدا به صورت بشر درآمد و در انسانی به نام عیسی حلول کرد و براین اساس است که می‌گویند، کلمه جسم شد.^[۶۴۳]
پروتستانها معتقدند که این کتاب عالیترین سند و منبع موثق و معتبر است. کاتولیکها اعتقاد دارند که سندیت و اعتبار کتاب مقدس در تفسیری که کلیسا از آن ارائه میدهد نهفته است. برخی کلمه کلمۀ آن را وحی و الهام می دانند؛ و عده ای تصور می کنند، در حالیکه این کتاب حاوی مطالب وحیانی خداوند بر بشر است، در آن عنصر بشری نیز دخالت داشته است که در نتیجه شامل پاره ای اشتباهات در بعضی از جزییات است. ^[۶۴۴]
گرچه برخی مسیحیان آن را کتابی که از جانب خدا وحی شده باشد نمیدانند؛ اما تمام احتراماتی را که در خور یک کتاب آسمانی است را برای آن ابراز می‌کنند، چرا که « مسیحیان معتقدند خداوند کتابهای مقدس را به وسیله مولفانی بشری نوشته است و بر این اساس میگویند که کتابهای مقدس یک مولف الهی و یک مولف بشری دارد به عبارت دیگر ، مسیحیان معتقدند که خدا کتاب مقدس را به وسیله الهامات روح القدس پدید آورد و برای ان منظور، مولفانی از بشر را برای نوشتن آنها برانگیخته است و آنان را در نوشتن به گونهای یاری کرده که فقط چیزهایی را که او میخواسته نوشته اند«^[۶۴۵] با این حساب در عقیده مسیحیت این خداست که نویسنده نهایی کتاب مقدس به شمار می اید^[۶۴۶]. و ضرورت داشتن چنین جایگاهی از انجیل در بین مسیحت ، توجه به آموزههای آن است که این آموزه ها چه از زبان مسیح آمده باشد و چه از قدیسان، برای مسیحیان ضرورت توجه با آموزههای مختلف آن را ایجاب می کند.
در این مقام ناگفته نماند که به اعتقاد برخی پژوهشگران، مسیحیان هرگز نمیگویند عیسی، کتابی به نام انجیل آورده؛ آوردن وحی توسط عیسی به گونه ای که مسلمانان در مورد قرآن و پیامبر اسلام اعتقاد دارند در مسییحیت جایی ندارد. مسیحیان عیسی را تجسم وحی الهی می دانند و به عقیده آنان، وی نه حامل پیام، بلکه عین پیام بوده است. توماس میشل می گوید: «بدین سبب ما مسیحیان خواستار انجیلی نیستیم که عیسی آن را نوشته و به شاگردانش املا کرده باشد»^[۶۴۷]

۱) اناجیل

گروه زیادی از یاران و پیروان حضرت عیسی به نوشتن سیره و سخنان آن حضرت اقدام کردند و نوشته هایی به وجود اوردند که بعدا انجیل خوانده شد. در میان حجم زیاد نوشته ها، ۴ انجیل رسمیت یافت و باقی متروک شد.
اناجیل به رسمیت پذیرفته شده عبارتند از: ۱- انجیل « متی»؛ که مشتمل است بر، سیره و مواعظ مسیح با اشاره به پیشگوییهای عهد عتیق). ۲- انجیل « لوقا»؛ که حاوی سیره ومواعظ مسیح با تکیه بر جزییات، است و ۳- انجیل«مرقس»؛ که قدیمیترین و کوتاهترین کتاب سیره و مواعظ مسیح به شمار می آید. در بین این سه انجیل نوعی هماهنگی وجود و به همین دلیل به آنها انجیلهای «همنوا» گفته می شود.
چهارمین انجیل ، انجیل «یوحنا» است و در بین سایر اناجیل، متاخرترین کتاب سیره و مواعظ مسیح با تاکید برمافوق بشر بودن او است.^[۶۴۸]

۲) اعمال و نامه های رسولان

در قرن اول کتابهای زیادی پیرامون سیره و عمال رسولان نوشته شد، اما تنها یکی از آنها رسمیت یافت. این بخش تنها مشتمل بر یک کتاب است به نام، اعمال رسولان ( نوشته لوقا، مولف انجیل لوفا، در شرح حال رسولان و به ویژه پولس نوشته شد^[۶۴۹]
برخی از رسولان مسیحیت، نامه هایی به جوامع و افراد مسیحی عصر خود نوشتهاند. آن نامهها اندک اندک اهمیت پیدا کرد و به عهد جدید راه یافت. از میان ۲۱ نامه موجو در عهد جدید ۱۳ نامه آن متعلق به پولس رسول است و الباقی مربوط به دو تن از حواریون به نام پولس و یوحنا و یهودا است^[۶۵۰]

۳) مکاشفات

شرح مکاشفا یوحنا در پایان عهد جدید، که پیشرفت مسیحیت را نوید میدهد برای مسیحیان بسیار اهمیت دارد. یوحنا که به اعتتقاد مسیحیان، یک حواری کم سن وسال بوده رویای سن پیری خود را در این اثر شرح میدهد. این بخش مشتمل بر یک کتاب است.^[۶۵۱]

۳- کلیسا

واژه کلیسا، برای نخستین بار در کتاب عهد جدید وارد شده.^[۶۵۲] و به مردمی گفته میشود که، دنیا و اعمال گناه آلود آن را رها کردهاند..بنابراین وقتی مسیحیان مجمع خود را کلیسا نامیدند، مجمعی سیاسی نظامی یا مجمعی از قوم یهود نبود ؛ بلکه منظور آنان از کلیسا مومنانی بودند که خدا ایشان را فراخوانده بود و با ایمان به عیسی نجات یافتند^[۶۵۳]
کسانی که خواهان وارد شدن برای ورود به جامعه مومنان مسیحی هستند، باید تعمید را که نخستین و اصلی ترین آیین برای ورود به جامعۀ کلیساست و برای همه ضرورت دارد ؛ انجام دهند. انسان با تعمید که نوعی شستشو است، به جامعه مسیحیت وارد میشود و رسالت دائم کلیسا را برعهده میگیرد. این رسالت عبارت است از گواهی دادن به کارهای نجاتبخش خدا به وسیله عیسی به عقیده هر مسیحی ، تعمید وسیلهای است که خدا با آن همه آثار زندگی و مرگ عیسی را عطا می کند.و هر مسیحی فقط یک بار، هنگام ورود به جلسه مسیحیت تعمید می پذیرد^[۶۵۴]

وفاداری

۳

۳۵ – ۳۳

(De Cannière et al, 2009)

قصد خرید

۳

۳۸ – ۳۶

(Kim et al, 2007)

۳-۷ بررسی روایی و پایایی ابزار سنجش
یک آزمون خوب باید از تعدادی ویژگی مطلوب مانند عینیت، سهولت اجرا، عملی بودن، سهولت تعبیر و تفسیر، روایی و پایایی برخوردار باشد. مهم‌ترین موارد ذکرشده در این ویژگی­ها، روایی و پایایی است. (مؤمنی، ۱۳۸۶) که در اینجا به بررسی این دو مورد پرداخته می­ شود. اگر پرسشنامه دارای این دو معیار باشد این بدان معنی است که میزان یا درصد اشتباه محقق در اندازه ­گیری ملاک­ها و عوامل مورد نظر، اگر صفر نباشد به حداقل ممکن می­رسد. به طوری که هر چه میزان اشتباه محقق در مورد ملاک­ها و عوامل اندازه ­گیری کمتر باشد اعتبار و قابلیت آن در اندازه ­گیری بیشتر می­باشد. اعتبار در اندازه ­گیری را روایی و قابلیت اعتماد را پایایی می­گویند. ابزار سنجش باید از روایی و پایایی برخوردار باشد تا محقق بتواند داده ­های مناسب با تحقیق را گردآوری نماید، ابزار سنجش و آزمون­های استاندارد و میزان شده معمولاً از روایی و پایایی مناسبی برخوردارند(سرمد و همکاران، ص ۱۶۹، ۱۳۸۵).
۳-۷-۱ روایی^[۸۳] پرسشنامه
مفهوم اعتبار به این سوال پاسخ می­دهد که ابزار اندازه ­گیری تا چه حد خصیصه مورد نظر را می­سنجد. اعتبار یک تحقیق، میزان دقت شاخص ­ها و معیاهایی است که در راه سنجش پدیده موردنظر (اندازه ­گیری به طور غیرمستقیم) تهیه شده ­اند. بدون آگاهی از اعتبار ابزار اندازه ­گیری نمی­­توان به دقت داده ­های حاصل از آن اطمینان داشت. روش­های متعددی برای تعیین اعتبار ابزار اندازه ­گیری وجود دارد(سرمد، ص ۱۷۱، ۱۳۸۵). در این تحقیق از روش روایی صوری برای این پژوهش مورد استفاده قرار گرفته است. بدین صورت که از تعدادی از صاحب­نظران و محققان در زمینه تحقیق، در رابطه با میزان درستی و شفافیت سؤالات پرسشنامه نظرخواهی به عمل می ­آید که بدین ترتیب از متخصصان صاحب­نظر در این رشته از جمله استاد راهنما و استاد مشاور نظرخواهی به عمل آمد که آن‌ها اعتبار پرسشنامه را تأیید کردند. در این پرسشنامه هدف‌دار بودن سؤالات، کوتاه بودن پرسشنامه و پاسخگویی آسان آن لحاظ گردید. همچنین مقدمه کوتاه در ابتدا هر پرسشنامه همراه با توضیحات شفاهی جهت روان و ساده‌تر کردن مفهوم سؤالات انجام شد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۳-۷-۲ پایایی^[۸۴] پرسشنامه
قابلیت اعتماد یکی از ویژگی­های فنی ابزار اندازه ­گیری است(سرمد، ص ۱۶۶، ۱۳۸۵). مقصود از قابلیت اعتماد یک ابزار اندازه ­گیری، آن است که اگر خصیصه مورد سنجش را با همان وسیله(یا وسیله مشابه و قابل مقایسه با آن) تحت شرایط مشابه دوباره اندازه بگیریم، نتایج حاصل تا چه حد مشابه، دقیق و قابل اعتماد است؟ یک وسیله معتبر آن است که دارای ویژگی تکرارپذیری و باز پدیدآوری باشد، یعنی بتوان آن­را در موارد متعدد بکار برد و در همه موارد نتایج یکسان تولید نماید. اگر روش­های اندازه ­گیری فاقد اعتبار کافی و معقول باشد اجرای پژوهش تجربی، بی­معنا خواهد بود(هومن، ص ۲۲۸، ۱۳۷۴).
برای تعیین پایایی پرسشنامه مورد استفاده در این پژوهش از روش آلفای کرونباخ استفاده شده است. این روش برای محاسبه هماهنگی­های درونی ابزارهای اندازه ­گیری از جمله پرسشنامه ­ها و یا آزمون­هایی که خصیصه­ های مختلفی را اندازه ­گیری می­ کنند به کار می­رود. برای محاسبه ضریب آلفای کرونباخ ابتدا باید واریانس نمره ­های هر زیرمجموعه سؤال‌های پرسشنامه یا زیر آزمون و واریانس کل را محاسبه کرد. سپس با بهره گرفتن از رابطه زیر مقدار ضریب آلفای کرونباخ را محاسبه نمود.
جدول ۳-۴ مفاهیم فرمول جهت محاسبه مقدار ضریب آلفای کرونباخ

α

ضریب پایایی کل آزمون

K

تعداد سؤالات پژوهش

Si

واریانس مربوط به سؤال i ام

۲σ

واریانس کل سؤالات آزمون

معمولا دامنه ضریب قابلیت اعتماد از صفر(عدم ارتباط) تا ۱ (ارتباط کامل) است. هر چه این معیار به مقدار یک نزدیک­تر باشد نشان­دهنده پایایی بالا و هر چه این مقدار به صفر نزدیک­تر باشد نشان­دهنده عدم پایایی پرسشنامه می­باشد(سرمد و همکاران، ص ۱۶۷، ۱۳۸۵).
محقق اقدام به بازنگری و بومی­سازی شاخص­ های مورد نظر با همکاری اساتید محترم راهنما و مشاور نموده است. بنابراین شاخص­ های بکار رفته در پرسشنامه با ویژگی­های مخصوص فضای تحقیق مطابقت داده شده است. به منظور اجرای هر چه دقیق­تر پرسشنامه ­ها و همچنین بررسی مشکلات موجود در روایی و میزان پایایی آن، ابتدا پرسشنامه بر روی گروه کوچک ۴۰ نفری اجرا شد و آلفای کرونباخ برای هر یک از سازه­ها و کل پرسشنامه با بهره گرفتن از نرم­افزار SPSS به ترتیبی که در جدول ۳-۵ مشاهده می­کنید، به دست آمد. در نهایت با اصلاحات لازم پرسشنامه نهایی طراحی شد و در نهایت بر روی گروه نمونه آماری اصلی به اجرا گذاشته شد.
جدول ۳-۵ ضرایب آلفای کرونباخ برای پرسشنامه به تفکیک سازه­ها

آلفای کرونباخ

تعداد گویه ­ها

متغیرها

Atkins et al., 2002
NIST, 2002
Sila, 2007

رضایت کارکنان

نسبت جابهجایی کارکنان، میزان وفاداری کارکنان یا میل به ماندن در سازمان، تعداد پیشنهادهای دریافتی از کارکنان، نمرات عملکردی کارکنان

GAO, 1991
Adam et al., 1997
Paauwe and Richardson, 1997
McAdam and Bannister, 2001
NIST, 2002
Sila, 2007

اثربخشی سازمان

هزینه تمام شده محصول، شاخصهای بهره وری، مدت زمان انجام کار در سازمان، تعداد ضایعات، نمرات عملکرد تأمینکنندگان.

Deming, 1986
GAO, 1991
Hendricks and Singhal, 1990
Kim et al., 2002
Rust et al., 2002
Sila, 2007

نتایج مالی و بازار

سهم بازار محصولات ارائه شده به وسیله سازمان، سود کسب شده، نرخ بازگشت سرمایه، موقعیت کلی رقابتی سازمان، تعداد محصولات جدید معرفی شده به بازار.

Shetty, 1987
Juran, 1992
GAO, 1991
Hendricks and Singhal, 1990
Gunasekaran, 2002
NIST, 2002
Sila, 2007

اصول اندازه گیری عملکرد
اصول اندازه گیری عملکرد بهطور خلاصه شامل موارد ذیل میشود:
اندازه گیری عملکرد نیاز به تطبیق شدن با استراتژی سازمان دارد.
نقطه شروع، مشخص نمودن آنچه که شما میخواهید اندازه گیری نمایید میباشد. ایجاد نمودن پهنه وسیعی از اندازه ها که همه فعالیتهای سازمان را میپوشاند، کافی نمیباشد و این عمل بیشتر مصرف نمودن منابع است و میتواند گیجکننده باشد و بیشتر باید بر روی آن چیزهایی که واقعاً مهم هستند تمرکز شود. اندازهگیریهای انجام شده باید انتخاب کننده باشند، این عمل بستگی به دید، رسالت و استراتژی سازمان دارد.
اندازه گیری زیرواحدها باید به طور پیوسته در پهنه اندازهگیریهای انجام گیرد.
بهطور مشابه هیچ قسمتی از سازمان نباید از روش اندازه گیری خارج شود. اگر روش با برنامه و استراتژی سازمان تطبیق داده شود، این عمل یک سیگنال میفرستد که قسمتهایی از سازمان که مرکزی و یا مهم در دستیابی به رسالت سازمان نیستند، را جدا مینماید. اگر این چنین است پس چرا آنها وجود دارند؟
روش اندازه گیری باید الزامآور باشد.
ابتدا ضروری است که مدیران ارشد سازمان بهطور کامل روش اندازه گیری را پشتیبانی نماید. آنها این عمل را به وسیله ارائه اطلاعاتی که واقعاً مفید هستند انجام خواهند دارد. اطلاعات به دستآمده باید در تعیین سیاست و گرفتن تصمیات مفید باشد. این روش اندازه گیری در صورتی که بهطور دقیق با رسالت و استراتژی سازمان مطابقت داشته باشد، باید حفظ و نگهداری شود. موفقیت این روش در صورتی است که مدیران سازمان با طبیعت و اهداف روش اندازه گیری ارتباط برقرار نمایند.
اندازه گیری باید روی عملکرد اثرگذار باشد.
لازم است تجزیه و تحلیل بهطور کامل انجام گیرد و حلقه بازخور برای مطمئن ساختن از آنکه اندازه گیری عملکرد تجزیه و تحلیل شده است و تبدیل آن به عمل و رفتاری که طبیعت فعالیت و عملکرد را تغییر میدهد وجود داشته باشد. اندازه گیری باید عملکرد را بهبود دهد. بعضی وقتها پیوند و ارتباط میان اندازه گیری و تغییر رفتار کاملاً مستقیم است. برای مثال وقتی که اندازه گیری به عنوان پایه ارزیابی و ارزشیابی یا برنامه پاداش مالی کار گروهی/شخصی مورد استفاده قرار میگیرد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

اندازه گیری باید قابل اطمینان باشد.
منفعت اندازه گیری اغلب وابسته به قابلیت اطمینان و مقایسه پیشبینیهاست. بنابراین مشخصنمودن پیشبینیهایی که میتوانند قابلیت اطمینان در دوره های زمانی مطلوب ایجاد نمایند، مهم است (Kaplan,R.S. and Norton, 1997).
اجزاء اصلی و مراحل اجرای مدیریت عملکرد
الگوی مدیریت عملکرد که در شکل زیرنشان داده شده است، شامل سه جزء اصلی می باشد:
طرحریزی عملکرد: شامل تعیین اهداف عملکردی در سطوح مختلف سازمانی، شناسایی فعالیتهای لازم در راستای دستیابی به نتایج مورد انتظار و انجام سازماندهی مناسب.
اندازه گیری عملکرد: فرآیندی که میزان پیشرفت را درجهت کسب اهداف تعیین شده ارزیابی میکند و شامل اطلاعات مربوط به کارایی منابع تبدیل شده به خروجی ها ( کالا و خدمت )، کیفیت این بروندادها، و نتایج میباشد.
بهبود عملکرد: مجموعهای از یک یا چند فعالیت یا پروژه هماهنگ که جنبه اصلاحی و یا پیشگیرانه دارد.
شکل ۱۰-۲: اجزای اصلی مدیریت عملکرد ( پرویز راد، ۱۳۸۱: ۴۵)
در این راستا برای اجرای مدیریت عملکرد دریک سازمان معمولاً مراحل زیر انجام میگیرد:

ارزش افزوده اقتصادی

هدف یک شرکت حداکثر کردن ارزش سهامداران و نیز حداکثر ساختن استفاده موثر از سرمایه است. این بایستی در هر تصمیم، در همه سطوح شرکت منعکس شود.

با قیمت سهام به خوبی همبستگی دارد؛ با بودجه بندی، برنامه ریزی مالی، هدف گذاری و جبران خدمات تشویقی ارتباط دارد.

رویه های تعدیل پیچیده؛ دارائی های خالص در برابر ارزش بازاری دارائی ها؛ قدرت تبیینی ضعیفی دارد؛ پذیرش یک ساختار نظارتی تنها به نفع سهامداران.

کارت امتیازدهی متوازن

شرکتها به سیستمی از شاخص های درونی و بیرونی (هدایتی و تأخیری نیاز دارند.

منطق قوی؛ همبستگی روشن بین شاخص ها و عملکرد مالی ادبیات توسعه یافته و سازگار.

خشک؛ توجه نامناسب به دارائی های انسانی و فرایندهای ایجاد دانش؛ ایستا و غیرپویا؛ عدم امکان مقایسه بیرونی.

سرمایه فکری

بخش زیادی از ارزش افزایی یک شرکت ناشی از منابع ناملموس است، و بنابراین این منابع باید مثل منابع فیزیکی پی گیری شوند.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

انعطاف پذیر؛ مدل پویا؛ تا حدی امکان مقایسه بیرونی؛
قابل کاربرد برای شرکتهای دولتی(غیرانتقاعی)

ادبیات پیچیده/ مبهم؛ توسعه شاخص های کمی هنوز در مراحل اولیه است؛
تمرکز بسیار زیاد بر ذخایر، به عوض جریانها.

۲-۳-۸-فرق بین سرمایه فکری با مدیریت دانش و مدیریت نامشهودها:
دردنیای جدید امروزی، دانش به عنوان یک مزیت رقابتی محسوب می شود و در بین عوامل تولید، یکی از مهمترین عوامل تولید است که میبایستی هدایت و مدیریت شود. دانش یکی از مهمترین اجزای نامشهودهاست که در مکانیزم ها و فرآیندهای سازمانی بکار گرفته می شود و نوآوری را ممکن می سازد و اندازه گیری دانش و سایر دارایی های نامشهود در این فرآیندهای سازمانی از اهمیت بالایی برخوردار است. بنابراین ما باید اطلاعاتی درباره تمایز بین دارایی های نامشهود و سرمایه فکری و غیره داشته باشیم. (Sunchee etal.2000).
اغلب واژه سرمایه فکری با دارایی های نامشهود مترادف فرض می شود اما بر طبق تعاریف ارائه شده توسط سازمان همکاری و توسعه اقتصادی، بین این دو مفهوم تمایزی وجود دارد که به این صورت است که سرمایه فکری مجموعه ی فرعی یا زیر مجموعه ی از داراییهای نامشهود کسب و کارهاست و نه یکسان با دارایی های نامشهود.
از لحاظ تاریخی، تمایز بین دارایی های نامشهود و سرمایه فکری در بهترین حالت و شرایط نیز مبهم و گنگ است، از دارایی های نامشهود در برخی مواقع با عنوان سرقفی نیز یاد می شود و سرمایه فکری نیز بخشی از این سرقفلی به حساب می آید (Petryetal 1999:18-21).
واژه دارایی های نامشهود بیشتر یک واژه حسابداری است و واژه سرمایه فکری بیشتر در قلمرو منابع انسانی مطرح می شود و در مورد دارایی های نامشود نیز باید اذهان داشت که برخی از آنها در ترازنامه منعکس می شوند که آن هم به صورت کاملاً دقیق نیست، مانند سرقفلی. ولی سرمایه های فکری به هیچ عنوان در ترازنامه سنتی منعکس نمی یابد و فقط هزینه های (سرمایه گذاری ها) مربوط به آن قسمت و حسابهای هزینه منعکس می شود.
۲-۳-۸-۱- فرق مدیریت دارایی های نامشهود و مدیریت دانش
مدیریت دارایی های نامشهود یک مفهوم وسیع تری از مدیریت دانش است و هدف اصلی آن، ارتقاء ارزش شرکت از طریق خلق مزیت رقابتی است. مدیریت دارایی های نامشهود شامل عوامل زیر می باشد:
۱-شناسایی این سرمایه ها
۲-ارزیابی ارتباط آنها با ارزش فعلی و آتی شرکت و استراتژی شرکت
۳-اندازه گیری ارزش آنها
۴-کشف فعالیتها و سرمایه گذاری ها در خصوص دارایی های نامشهود
۵-مدیریت موثر این فعالیتها و سرمایه گذاری ها در دارایی های نامشهود
ایجاد و خلق دانش یک موضوع نامشهود است که شرکت می بایستی آن را به همراه سایر دارایی های نامشهود خود مدیریت کنند. بنابراین مدیریت دانش یک مجموعه فرعی از مدیریت دارایی های نامشهود است. در یک تعریف ساده مدیریت دانش درباره تبدیل دانش ضمنی افراد به دانش صریح و انتخاب دانشی است که برای سازمان مفید باشد و استفاده مجدد از دانش به روشی که به افزایش یا اکتساب منابع نامشهود کمک کند (Sunchee etal,2000).
۲-۳-۸-۲-تمایز مدیریت دانش و مدیریت سرمایه های فکری
اگرچه توصیف تفاوتها ما بین این دو مفهوم تا حدی مشکل است اما تعدادی از محققان عقیده دارند که مدیریت دانش به عنوان دستورالعملی محسوب شده که نحوه مدیریت کردن بر سرمایه فکری را تشریح می کند (Marques et al, 2003).
شواهد نشان می دهد که این دو مکمل یکدیگر محسوب می شوند. از نظر حیطه مورد بررسی می توان به جرأت گفت که مدیریت دانش و مدیریت سرمایه های فکری^[۷۸]
تقریباً تمامی زوایای مرتبط با فعالیتهای سازمانی را در خود دارند. هر دوی آنها دامنه ای کلی از فعالیتهای موجود در درون سازمان از خلق دانش گرفته تا استفاده از دانش را در بر می گیرند. اما با این حال هدفهای متفاوتی را دنبال می کنند. مدیریت سرمایه های فکری در سطح مدیریت ارشد و استراتژیک مطرح شده (Wiig,1999) و بر روی استخراج و خلق ارزش از دل دارایی های سازمان تمرکز می کند (Edvinson,1997). بعبارت دیگر هدف مدیریت سرمایه های فکری، خلق و استفاده از دارایی های فکری و بهبود توانمندی ها و قابلیت‌های خلق ارزش شرکت از منظر استراتژیک است اما مدیریت دانش بر روی اجرای عملیاتی و تاکتیکی فعالیتهای دانش گرا تمرکز داشته و با جزئیات فعالیتهای دانش گرا مرتبط بوده تا از این طریق خلق، ایجاد، تبدیل و استفاده از سرمایه فکری را تسهیل نماید. هر دوی اینها سنگ بناهایی برای مدیریت سازمان در قرن بیست و یکم هستند و بایستی به منظور افزایش دادن اثر بخشی با یکدیگر یکپارچه شوند (Wiig,1997).
۲-۳-۸-۳-ارتباط میان سرمایه های فکری و مدیریت دانش
ارتباط ما بین سرمایه فکری و مدیریت دانش اهمیتی حیاتی برای سازمان دارد. نکته حایز اهمیت این است که این دو، یکدیگر را به واسطه همپوشانی های مهمی که درمیانشان موجود است تکمیل می کنند. میزان این همپوشانی ها تا حد زیادی بستگی به طرحها و اولویتهای سازمان دارد (Wiig,1997).
مدیریت دانش نقش مهمی در فرایند توسعه و بهره برداری از سرمایه فکری برعهده داشته و بر روی تسهیل و مدیریت فعالیت های دانش گرا تمرکز می کند و سعی می کند تا یک محیط دوستانه دانشی برای رشد سرمایه فکری خلق کند. سازمانها بایستی تلاش کنند تا اولویتهای موجود در خارج از شرکت را استنباط کرده و بدنبال آن، هدفهای بوجود آمده در مدیریت کردن سرمایه فکری را با جزئیات مربوط به مکانیزم های کارآیی که برای مدیریت فرایندهای دانشی لازم است یکپارچه کنند. در شکل (۲-۴): ارتباط مابین سرمایه فکری و مدیریت دانش نشان داده شده است.
شکل۲- ۴: ارتباط ما بین مدیریت دانش و سرمایه فکری، منبع: (ویگ، ۱۹۹۷)
سوالی که در اینجا مطرح میشود این است که چگونگی بواسطه مدیریت دانش می توانیم سرمایه فکری را افزایش دهیم. افزایش سرمایه فکری از طریق مرتبط کردن با مدیریت دانش زمانی محقق خواهد شد که فرایندهای دانشی موجود به صورتی سیستماتیک و هدفمند مدیریت شوند. به منظور داشتن رویکردی سیستماتیک به مدیریت دانش بایستی آن را فراتر از مرزهای سنتی موجود در دامنه مدیریتی دیده و انواع فاکتورهایی را که در شناسایی سرمایه فکری و اجزاءآن و فعالیتهای مرتبط با اجرای مدیریت دانش موثر هستند را به حساب آوریم. این کار نیازمند بوجود آوردن انسجام در میان تکنولوژی ها، افراد و سیستم ها با تمرکز ویژه بر روی افراد است. علاوه بر این موارد بایستی توجه کرد که این رویکرد سیستماتیک نیازمند مدیریت و اندازه گیری می باشد. اینکه سازمان چه نوع شاخصهایی را بایستی در نظر بگیرد. بخشی از مسئولیتهای مهم مدیریت خواهد بود چرا که آنچه که می خواهد مدیریت شود بایستی اندازه گیری گردد. در مسیر هم قرار گرفتن مدیریت دانش و سرمایه فکری منجر به دستیابی به نیازمندیهای استراتژیک موردنظر سازمان خواهد شد. نمودار (۲-۱۳) مثالی از این دست ارتباطات است.شکل زیر ارتباط کلی ما بین عناصر نشان داده شده و دستورالعملی برای فهم این نکته که چگونه فرایندهای مدیریت دانش می توان با سرمایه فکری ارتباط داشته باشند محسوب می گردد (Zhou, 2003: 34-48).
شکل۲- ۵: همراستا کردن سرمایه فکری با مدیریت دانش(zhou,2003)
۲-۳-۹-مدل مفهومی و تحلیلی تحقیق
مدل مفهومی و تحلیلی تحقیق با توجه به متغیرهای تحقیق و بر این اساس که سرمایه فکری و مولفه های آن به عنوان متغیر مستقل و مدیریت دانش به عنوان متغیر وابسته تحقیق در نظر گرفته شده است. در شکل های زیر نشان داده شده است.
شکل۲- ۶: مدل مفهومی تحقیق
شکل۲- ۷: مدل تحلیلی تحقیق
۲-۳-۱۰-خلاصه و نتیجه گیری
در این فصل در بخش اول به مرور تعدادی از تحقیقاتی که متغیرهای مطالعه شده در تحقیق حاضر را بررسی نموده اند اشاره شد. در بخش دوم و سوم نیز مبانی نظری تحقیق مورد بحث قرار گرفت با توجه به مبانی نظری تحقیق و مطالعات انجام شده توسط محقق، می توان گفت که سرمایه فکری و مولفه های آن به عنوان متغیرهای مستقل با مدیریت دانش به عنوان متغیر وابسته مکمل یکدیگر محسوب می شوند. از نظر حیطه مورد بررسی نیز می توان به جرات گفت که سرمایه فکری و مدیریت دانش تقریباً تمامی زوایای مرتبط با فعالیت های سازمانی را در خود دارند.