ایجاد تغییرات رفتاری در مدیریت سطح عالی (ارشد): حوزه سوم تغییرات، تغییرات ضروری است که بایستی در رفتار مدیریت ارشد صورت پذیرد. به نظر می‌رسد مدیریت بویژه مدیریت سطح عالی تقریباً از پیش نیازهیا کلی موفقیت برنامه های کیفیت زندگی کاری باشد. موفقیت در هر گونه برنامه کیفیت زندگی کاری مستلزم درک عمیق این فرایند توسط مدیریت سطح عالی سازمان می‌باشد. مدیران عالی سازمان بایستی به اجرای فعالیت های کیفیت زندگی کاری متعهد شده و از سرمایه گذاری های لازم برای بهبود کیفیت زندگی کاری و مسائل و مشکلات بالقوه ای که ممکن است بر سر راه اجرای چنین برنامه هایی وجود داشته باشد آگاهی یابند. برای اینکه کیفیت زندگی کاری برای کلیه اعضای سازمان معتبر باشد، گروه مدیریت ارشد بایستی تا حدی در اجرای آن مشارکتی ملموس و مشهود داشته باشد.

یکی دیگر از نویسندگان تلاش های موفق کیفیت زندگی کاری را شامل موارد زیر می‌داند:

نقش مدیران بایستی مجدداً تعریف شود و بایستی نقش رهبری و مربی گری را بپذیرند و نه نقش کارفرما و دیکتاتور.

ارتباط صریح، باز و مبتنی بر اعتماد ضروری می‌باشد.

اطلاعاتی که نوعاً فقط در اختیار مدیران است بایستی در سراسر سازمان توزیع شده و پیشنهاد هایی که توسط غیر مدیران ارائه می شود جدی گرفته شود (حتی المقدور زمینه اجرایی پیشنهاد ها در سازمان فراهم شود).

در برنامه های کیفیت زندگی کاری بایستی به طور مداوم تحول ایجاد شود و امور به سمت مشارکت واقعی مدیریت و کارکنان حرکت کند. کیفیت زندگی کاری نبایستی تحت سیطره یک جانبه مدیریت درآید (علامه، ۱۳۷۸).

سرمایه روانشناختی

مقدمه

محیط کسب و کار امروز دستخوش تحولات بسیاری شده که پاسخ گویی به آن مستلزم اتخاذ رویکردی جدید جهت مواجه با چالش های فعلی و آینده می‌باشد.به نوعی می توان گفت “دیگر این افراد نیستند که به دنبال سازمان های خوب می‌گردند، بلکه این سازمان های خوب هستند که به دنبال افرادی می‌گردند که بتوانند باعث ایجاد مزیت رقابتی پایدار گردند”. ‌بنابرین‏ سازمان‌ها باید همواره در تلاش برای شناسایی، توسعه و نگهداری سرمایه های انسانی باشند. پارادایم های سنتی مدیریت بیشتر روی زمینه‌های آسیب، نقاط ضعف و بی کفایتیها تأکید داشته است به نحوی که مقالات در خصوص منفی گرایی (همچون استرس، تعارض، افسردگی، پرخاشگری و …) به نحو قابل ملاحظه ای بر مثبت گرایی فزونی داشته است. با این حال رویکرد روانشناسی مثبت گرا پارادایم جدیدی را در عرصه مدیریت و رهبری مطرح ‌کرده‌است که بیشتر روی نقاط قوت و مثبت کار و کارکنان تأکید می شود. در واقع، در این رویکرد جدید ضمن اذعان و تصدیق دستاوردهای رویکردهای سنتی روی این مسئله تأکید می شود که نبود بیماری به معنای سلامتی نیست و به انتقاد از اینکه چرا به شکوفایی استعدادها و ظرفیت های افراد سالم پرداخته نمیشود می پردازد. در این رویکرد تأکید ویژه ای روی عملکرد فوق العاده و شناسایی، توسعه و بهره مندی از استعدادها و ظرفیت های مثبت فردی و سازمان می شود. در واقع، سرمایه روانشناختی که در ادامه مورد بحث قرار خواهد گرفت ریشه در چنین تصورات و تفکراتی دارد.

مفهوم سرمایه روان شناختی

سرمایه روان‌شناختی یک حالت توسعه‌ای مثبت روان‌شناختی با مشخصه‌ های متعهد شدن و انجام تلاش لازم برای موفقیت در کارها وظایف چالش بر انگیز (اعتماد به نفس/خودکار آمدی)؛ داشتن استناد مثبت درباره موفقیت‌های حال و آینده (خوش بینی)؛ پایداری در راه هدف و در صورت لزوم تغییر مسیر رسیدن به هدف برای دستیابی به موفقیت (امیدواری) و پایداری هنگام مواجه با سختی‌ها و مشکلات برای دست یابی به موفقیت (انعطاف پذیری) است (لوتانز و همکاران ،۲۰۰۷). هرچند که ممکن است از نظر لغوی این مؤلفه‌ها بسیار شبیه به هم و قابل جایگزین به نظر بیایند اما ادبیات سرمایه روان‌شناختی و رفتار سازمانی مثبت‌گرا بین مفاهیم تمایز قائل شده و تحلیل‌های تجربی نیز از وجود اختلاف معنا‌دار بین این مفاهیم حکایت دارند (برینت^[۴۲]، کونگراس^[۴۳]، ۲۰۰۲؛ لوتانز و یوسف، ۲۰۰۷). جدول زیر به بیان تفاوت­های بین این سازه­ های مثبت روانشناختی اشاره دارد:

جدول (۲-۲) تفاوت­ها و شباهت­های مؤلفه‌های سرمایه روان شناختی منبع: (پیج^[۴۴] و داناهیو^[۴۵]، ۲۰۰۵٫ص ۶)

مؤلفه سرمایه روان‌شناختی

جهت زمان

خواص

خودکارآمدی اعتماد به نفس

تمرکز از زمان حال به آینده

امکان استقبال از چالش‌ها و اشتیاق برای افزایش تلاش جهت تعقیب اهداف را افزایش می‌هد (شاید به جهت انتظار بازگذشت این سرمایه‌گذاری)

امیدواری

تمرکز بر آینده

امکان هدف‌گذاری (ایجاد انگیزش) و برنامه ریزی با بهره گرفتن از راهکار‌ها جهت تحقق اهداف را فراهم می‌سازد.

خوش‌بینی

تمرکز بر آینده

سپر محافظ مقابل تاثیر وقایع نا مطلوب و نا خواسته (مقاومت مثبت)، چشم امید داشتن به آینده، و تقویت یا سرمایه‌گذاری بر روی تاثیر وقایع مثبت.

انعطاف پذیری

تمرکز از زمان گذشته به زمان حال

امکان بازیابی خود در مقابل وقایع نا مطلوب و نا خواسته یا استرس زا حال یا گذشته و حفظ وضعیت ثبات موجود و حتی پیشرفت و ترقی را فراهم می‌سازد.