۷۱/۰^d

۷۵/۷^a

۸۶/۰^e

۵/۲۲

۸۵/۰^dc

۸۰/۷^a

۵۴/۱^de

۴۵

۰۷/۱^bc

۶۰/۷^ab

۳۴/۲^d

۹۰

۲۹/۱^b

۵۸/۷^ab

۳۶/۴^c

۱۸۰

۷۳/۱^a

۳۲/۷^cb

۰۶/۸^b

۳۶۰

۹۹/۱^a

۱۴/۷^c

۲۷/۱۰^a

*در هر ستون اعدادی که دارای حروف یکسان هستند، در سطح احتمال ۵ درصد فاقد تفاوت معنی­دار می­باشند.
۴-۳-۲- تأثیر لجن فاضلاب بر pH خاک
نتایج نشان داد، لجن فاضلاب سبب کاهش معنی­دار (در سطح ۵%) pH خاک گلدان­ها نسبت به تیمار شاهد گردید، اما این کاهش تنها در تیمارهای ۱۸۰ و ۳۶۰ تن در هکتار نسبت به تیمار شاهد معنی­دار گردید (شکل ۴-۲ و جدول ۴-۳). بیشترین مقدار pH در تیمار ۵/۲۲ مشاهد گردید که برابر با ۸۰/۷ بود و کمترین مقدار آن ۱۴/۷ و مربوط به سطح ۳۶۰ تن در هکتار لجن مشاهده گردید. محققان دلیل کاهش اسیدیته را تجزیه و هوموسی شدن مواد آلی و بالا رفتن فشار گازکربنیک در این خاک‌ها و در نتیجه تشکیل و تولید اسید‌های آلی و اسیدکربنیک ذکر کردند (لابوسکی، ۲۰۰۳).
به طور کلی در خاک­های آهکی، به دلیل بالا بودن ظرفیت بافری خاک تغییرات pH در نتیجه کاربرد لجن فاضلاب بسیار کم است (هاردینگ، ۱۹۸۴). لینگ و آگراوال (۲۰۰۸) تغییر در pH خاک را با مقدار کربنات کلسیم لجن و تولید اسید در طی فرایند تجزیه مرتبط دانسته ­اند. لذا با توجه­ به­ آهکی بودن خاک مورد استفاده (حدود ۱۰% کربنات­کلسیم) و حضور کربنات­کلسیم در لجن (۴ درصد)، عدم تغییر در pH خاک­ها در سطوح پایین لجن دور از انتظار نیست.
واثقی و همکاران(۱۳۸۳) گزارش نمودند که لجن فاضلاب موجب کاهش pH خاک می­گردد. آن­ها دلیل احتمالی این کاهش را تجزیه مواد آلی موجود در لجن، تولید مواد اسیدی و pH اولیه لجن فاضلاب دانستند.
نتایج اکدینز و همکاران (۲۰۰۶) نشان داد، کاربرد لجن فاضلاب موجب کاهش pH خاک گردید و مقدار pH از ۰۸/۸ در تیمار شاهد به ۰۲/۸ در تیمار ۷ تن لجن در هکتار، ۹۹/۷ در تیمار ۱۴ تن لجن در هکتار و ۸۴/۷ در تیمار ۲۱ تن لجن در هکتار کاهش یافت.
اکبرنژاد و همکاران (۱۳۹۱) گزارش کردند که استفاده توأم از پسماندهای آلی نظیر لجن فاضلاب و کمپوست (در مقادیر ۱۵ و ۳۰ تن در هکتار) pH خاک را به طور معنی­دار نسبت به شاهد کاهش داد. کاهش pH خاک در اثر کاربرد لجن فاضلاب توسط دیگر محققین نیز گزارش شده است (نلسون^[۴۷] و همکاران، ۱۹۹۸؛ قمری و دانش، ۱۳۸۶؛ آگراوال^[۴۸]، ۲۰۰۸ ؛ بورگ و همکاران، ۱۹۸۷ و واثقی و همکاران، ۲۰۰۱).
شکل ۴-۲- اثر سطوح مختلف لجن فاضلاب بر pH خاک
۴-۳-۳- تأثیر لجن فاضلاب بر قابلیت هدایت الکتریکی خاک
نتایج نشان داد که کاربرد لجن فاضلاب (به جز تیمار ۵/۲۲ تن در هکتار) موجب افزایش معنی­دار قابلیت هدایت الکتریکی خاک گردید. به­ طوری که این پارامتر در تیمارهای مختلف معادل با ۸/۱ تا ۱۲ برابر نسبت به تیمار شاهد افزایش داشته است (شکل ۴-۳ و جدول ۴-۳). بیشترین افزایش هدایت الکتریکی نسبت به تیمار شاهد، در تیمار ۳۶۰ تن در هکتار لجن مشاهده گردید. هدایت الکتریکی در این تیمار تا حدود ۱۰ دسی­زیمنس بر متر افزایش یافت که این مقدار هدایت الکتریکی بیش از حد تحمل (۶/۸ دسی­زیمنس بر متر برای گندم و ۲ دسی­زیمنس بر متر برای اسفناج) (مث و هافمن، ۱۹۷۷) گیاهان است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

افزایش شوری خاک به دنبال کاربرد لجن فاضلاب به طور گسترده­ای شایع است. به نظر می­رسد علت افزایش قابلیت هدایت­الکتریکی در خاک­های تیمار شده با لجن فاضلاب، به دلیل قابلیت هدایت الکتریکی نسبتاً بالای لجن باشد که از دلایل آن، غلظت بالای عناصر کلسیم، منیزیم، سدیم و کلر است (حسینی خانمیری، ۱۳۹۰). قابلیت هدایت­الکتریکی لجن مورد مطالعه حدود ۵/۱۵ دسی زیمنس بر متر می­باشد که میزان نسبتاً بالایی است. بنابراین باید در کاربرد لجن فاضلاب به خاک، به احتمال افزایش شوری خاک توجه ویژه­ای داشت (بوس و همکاران، ۲۰۰۷) و در مصرف لجن فاضلاب این شاخص مهم را در نظر گرفت.
سعادت و همکاران (۱۳۹۱) در پژوهشی بیان کردند، کاربرد لجن موجب افزایش معنی­دار قابلیت هدایت الکتریکی خاک گردید، که بیشترین افزایش در تیمار ۲۵ درصد لجن نسبت به تیمار شاهد مشاهده شد.
نتایج افیونی و همکاران (۱۳۸۱ و ۱۳۸۲) نشان داد، افزایش لجن فاضلاب موجب افزایش قابلیت هدایت الکتریکی خاک گردید. آن­ها اظهار داشتند، لجن فاضلاب موجب بالا رفتن غلظت کاتیون­ها و آنیون­های خاک می­ شود. افزایش هدایت­الکتریکی خاک در نتیجه مصرف لجن فاضلاب نیز بیانگر افزایش غلظت کاتیون­ها و آنیون­های خاک می­باشد.
کسرایی و همکاران (۱۳۸۷) گزارش کردند که با مصرف ۱۰ تا ۷۰ تن در هکتار لجن فاضلاب پتروشیمی تبریز در یک خاک آهکی، هدایت الکتریکی به طور معنی­دار در مقایسه با شاهد افزایش یافت و از ۰۹/۲ دسی زیمنس بر متر در تیمار شاهد به ۱۸/۴ دسی­زیمنس بر متر در تیمار ۷۰ تن در هکتار لجن فاضلاب رسید. در پژوهش دیگری کسرایی و ساعدی (۱۳۸۹) با به­کار­بردن سطوح مختلف لجن فاضلاب پتروشیمی تبریز در یک خاک لوم شنی نشان دادند، هدایت الکتریکی از ۲۴/۲ دسی زیمنس بر متر به ۳۱/۶ دسی­زیمنس بر متر در تیمار ۴۰ تن در هکتار لجن فاضلاب رسید.