۲-۵-۲- مدل شش عاملی ریف در تبیین بهزیستی روان‌شناختی

از مهمترین مدل‌های فضیلت‌گرا، مدل شش‌عاملی ریف است که شش عامل پذیرش خود^[۱۹۳]، هدفمندی در زندگی^[۱۹۴]، رشد شخصی^[۱۹۵]، داشتن ارتباط مثبت با دیگران^[۱۹۶]، تسلط بر محیط^[۱۹۷] و خود مختاری را در بر می‌گیرد که از طریق آن‌ ها می‌توان خوب‌بودن یا نبودن را تعیین کرد. مراد از پذیرش خود، توانایی دیدن و پذیرفتن قوت‌ها وضعف‌های خود است(میکائیلی‌منیع، ۱۳۹۲).

۲-۵-۳- مدل بهزیستی ذهنی داینر

مدل بهزیستی ذهنی داینر و همکاران مهمترین نظریه لذت‌گرایانه حوزه بهزیستی روانشناختی است. هسته اصلی بهزیستی‌ذهنی در چگونگی ارزشیابی افراد از زندگی خود می‌باشد(داینر ولوکاس ۲۰۰۰). عبارت بهزیستی ذهنی به معنی قضاوت‌های فرد درباره حالت‌های خود می‌باشد که دربرگیرنده حالت خلقی مسلط فرد(مانند شادمانی) ارزشیابی فرد از خود(مانند رضایت فرد از سلامتی، کارکرد جسمی و ذهنی خود) و ارتباط آن با محیط روانی- اجتماعی مادی هستند(لان، ۲۰۰۰ به نقل از شیخ الاسلامی،۱۳۹۰). داوری درباره خلق که ادراک و ارزشیابی از حالت عاطفی فردیست و رضایت از شرایط زندگی که ماهیتی شناختی دارد بر بنیاد مقایسه با استانداردهای شخصی یا اجتماعی پایه‌ریزی می‌گردد. این قضاوت‌های شناختی به فاصله و تفاوت میان انتظارات و تجربه واقعی مربوط می‌شود(زیگریست، ۲۰۰۴). از سوی دیگر، رضایتمندی روانی یک جنبه مهم از کیفیت‌زندگی افراد است(ریف،۱۹۸۹؛ به نقل از میکائیلی‌منیع، ۱۳۹۲)

۲-۵-۴- مفهوم رضایتمندی

از نظر رود^[۱۹۸] (۲۰۰۵) مفهوم رضایت، تجربه درونی است که حضور مثبت هیجان‌ها و نبود احساسات منفی را در برمی‌گیرد(عسکری، کهریزی و کهریزی، ۱۳۹۲) و در دیدگاه فانک^[۱۹۹] و همکاران(۲۰۰۶) رضایت درونی انسان‌ها، از رشد فردی، اجتماعی و منابع سازشی نشأت می‌گیرد(ابوالقاسمی، ۱۳۹۰).

۲-۵-۵- مدل سه بعدی احساس خوشبختی(بهزیستی) ذهنی

در بررسی‌های انجام شده پیرامون سازه روانشناختی احساس خوشبختی ذهنی در دو دهه گذشته، مدل سه‌بعدی احساس خوشبختی ذهنی که عبارت از احساس(عاطفه) مثبت^[۲۰۰]، احساس(عاطفه) منفی و رضایت از زندگی^[۲۰۱] است، مورد توجه بوده است. تصور ذهنی رضایت از زندگی از دو بعد دیگر متفاوت است. رضایت از زندگی بیشتر مقوله‌ای شناختی است در حالی که احساس منفی و مثبت مقوله‌ای احساسی و عاطفی به‌‌شمار می‌روند(گرینسپون و ساکلوفسکی^[۲۰۲]، ۱۹۹۸). احساس خرسندی و رضایت از جنبه‌های زندگی، از مؤلفه‌های نگرش مثبت افراد نسبت به جهانی است که در آن زندگی می‌کنند. رضایت از زندگی با ارزش‌ها ارتباط نزدیک اما پیچیده‌ای دارد و معیارهایی که افراد بر پایه آن درک ذهنی خود را از خوشبختی ارزیابی می‌کنند، متفاوت است(زکی، ۱۳۸۶).

۲-۵-۶- رضایت تحصیلی و رضایت از زندگی

رضایت از زندگی یکی از عواملی است که تحت تأثیر موفقیت و شکست تحصیلی دانش‌آموزان قرارمی‌گیرد و ‌به این مسأله در میان دانش‌آموزان، در مقایسه با متغیرهای دیگر، به مراتب کمتر توجه شده‌است(ابوالقاسمی، ۱۳۹۰).

علی‌رغم اهمیت فوق‌العاده سازه رضایت از تحصیل^[۲۰۳] در تعلیم و تربیت، پژوهش‌های بسیار محدود، از موانع اصلی برای تکامل این سازه به شمار می‌آید، به‌طوری که چگونگی شکل‌گیری رضایت از تحصیل از نکات مبهم در این سازه است. به دلیل چنین کمبودها و کاستی‌هایی، ناگزیر برای شناخت نسبت به رضایت از تحصیل به سازه رضایت از زندگی^[۲۰۴] به عنوان یک سازه‌ی‌ کلی که در برگیرنده رضایت از تحصیل نیز می‌باشد، روی آورده می‌شود. رضایت از زندگی مفهوم فراگیر و در عین‌حال پایداری است که منعکس کننده احساس و نظر کلی مردم یک جامعه نسبت به جهانی است که در آن زندگی می‌کنند. به بیان واضح‌تر مقصود از رضایت از زندگی، نگرش و ارزیابی عمومی فرد نسبت به کلیت زندگی خود و یا برخی از جنبه‌های زندگی چون زندگی خانوادگی یا تجارب آموزشی است. پژوهش‌های انجام شده در زمینه رضایت از زندگی در بین نوجوانان نشانگر آن است که رضایت و تلقی مثبت از زندگی در گروه سنی نوجوانان یا دانش‌آموزان کاملاً متفاوت از بزرگسالان است و رضایت از زندگی در نوجوانان مستلزم مؤلفه‌های ویژه این گروه سنی است. ‌بر ایناساس پارک و همکارانش، ابعاد رضایت از زندگی را در دانش‌آموزان متعلق به دو فرهنگ متفاوت کره‌ای و آمریکایی مورد پژوهش قرار دادند و به پنج بُعد رضایت از زندگی شامل خانواده، دوستان، مدرسه، محیط زندگی و رضایت کلی از زندگی دست یافتند. در ایران نیز مطالعه رضایت از زندگی دانش‌آموزان نوجوان و دانشجویان گویای آن است که رضایت از زندگی شامل پنج بُعد رضایت از مدرسه، رضایت از دوستان، رضایت از خانواده، رضایت از خود و رضایت از محیط زندگی می‌باشد(شیخ‌الاسلامی و احمدی، ۱۳۹۰).

۲-۵-۷- تعاریف رضایت از زندگی

رضایت از زندگی یک مفهوم ذهنی و منحصر به فرد برای هر انسان است که جزء اساسی بهزیستی ذهنی^[۲۰۵] را تشکیل می‌دهد و عموماً به ارزیابی‌های شناختی یک شخص از زندگی خود اشاره دارد. این مفهوم، شامل یک ارزیابی کلی از زندگی بوده و فرآیندی مبتنی بر قضاوت فردی است. در این روند، مقایسه‌ای بین ملاک‌های فرضی شخص با زندگی واقعی‌اش صورت گرفته و هر چه واقعیت زندگی با این ملاک های فرضی نزدیک به هم باشد، شخص احساس رضایت بیشتری از زندگی می‌کند(دلاهایج ، گیلارد و وان دام^[۲۰۶]، ۲۰۱۰؛ به نقل از حمید، ۱۳۸۹) رضایت از زندگی یکی از واکنش‌های انسانی در زندگی فردی و اجتماعی و به عنوان ارزیابی کلی فرد از زندگی است. دینر^[۲۰۷] و همکاران، (۱۹۸۵) رضایت از زندگی را به عنوان قضاوت شخصی از سعادت و بهروزی و کیفیت زندگی مبتنی بر معیارهای انتخابی هر فرد تعریف کرده‌اند(ابوالقاسمی،۱۳۹۰).