فرزندپروری وسلامت روانی

روابط صحیح ‌و متعادل والدین وفرزندان یکی ازعوامل مؤثردرسلامت روانی آنان است.تحقیقات نشان می‌دهد که در بین عوامل مختلفی که در پرورش شخصیت سالم کودکان ونوجوانان مؤثرند.تأثیر متقابل کودک و والدین ونحوه برخورد وارتباط والدین ‌و کودک ازمهم ترین وبنیادی ترین عوامل محسوب می شود.انواع انحراف ها در فرزندپروری می‌تواند برتوانایی آتی کودکان در کنارآمدن با چالش های زندگی تأثیرعمیقی داشته باشدوموجب آسیب پذیری آن ها نسبت به انواع اختلال های روانی شود(باچر و همکاران، ۱۳۸۸).

روابط صحیح ‌و متعادل والدین وفرزندان یکی ازعوامل مؤثردرسلامت روانی آنان است.تحقیقات نشان می‌دهد که در بین عوامل مختلفی که در پرورش شخصیت سالم کودکان ونوجوانان مؤثرند.تأثیر متقابل کودک و والدین ونحوه برخورد وارتباط والدین ‌و کودک ازمهم ترین وبنیادی ترین عوامل محسوب می شود.انواع انحراف ها در فرزندپروری می‌تواند برتوانایی آتی کودکان در کنارآمدن با چالش های زندگی تأثیرعمیقی داشته باشدوموجب آسیب پذیری آن ها نسبت به انواع اختلال های روانی شود(باچر و همکاران، ۱۳۸۸).

عزت نفس و سلامت روانی

مطالعات تجربی در ۱۵ سال گذشته نشانگراین نکته است که عزت نفس یک عامل روانشناختی مهم اثرگذار بر سلامت وکیفیت زندگی به شمارمی رود.با افزایش عزت نفس،احساس توانمندی ‌و ارزشمندی در فرد به وجود می‌آید وتغیرات مثبتی همچون تلاش برای کسب موفقیت،داشتن اعتمادبه نفس بالا،بلندهمت بودن وتمایل به داشتن سلامت بهتر در فرد دیده می شود(مان ^[۱۲۷]و همکاران،۲۰۰۴).عزت نفس برای بقا و سلامت روانی انسان حیاتی است. عزت نفس یکی از ملزومات عاطفی زندگی است و بدون آن بسیاری از نیازهای اساسی برآورده نمی‌شود .برای انسان این امکان وجود دارد که رنگ‌ها، صداها و شکلها و احساس‌های خاصی را دوست نداشته باشد اما اگر فرد بخش‌هایی از خودش را دوست نداشته باشد، ساختار روانی او به شدت آسیب می‌بیند. چنین فردی در مسائل اجتماعی، تحصیلی یا شغلی، کمتر پیشرفت می‌کند زیرا توانایی دستیابی به پیشرفت و انتظار دستیابی به آن را در خود نمی‌بیند، برقراری و حفظ روابط دوطرفه و سالم اجتماعی برای او دشوار است و تنهایی و انزوا را بیشتر تجربه می‌کند از آنجایی که عزت نفس با سازگاری روانی هم رابطه دارد افراد با عزت نفس پایین غالباً نشانه هایی از مشکلات و بیماری‌های روانی از جمله اضطراب و تجربه تنش شدید استرس را تجربه می‌کنند (مهرناز شهرآرای، ۱۳۸۶).اریکسون به نقل ازچارف ‌در اهمیت عزت نفس معتقداست داشتن احترام به خود لازمه ی طی کردن موفقیت آمیز دوره جوانی است که در این دوره ،دوره شکل گیری روابط شغلی ،همکاری اجتماعی وبرقراری رابطه صمیمی با اشخاص دیگراست.سایرمحققان ارتباط بین عزت نفس ومتغیرهایی مانندسلامت روانی را نشان داده‌اند(لایوبومیرسکی^[۱۲۸]،۲۰۰۶).روان شناسان اعتقاد دارند احساس خودارزشمندی بالا موجب آسایش وثبات ،سازگاری اجتماعی ورفتاری،پیشرفت تحصیلی ونیزمانع بروز اختلال وپریشانی است.پژوهش هایی که به مطالعه تاثیر عزت نفس اختصاص یافته آشکار ساخته اند که عزت نفس آسیب دیده تحمل شرایط دشواری را که فرد خواه ناخواه در زندگی روزمره با آن مواجه می‌شوند،غیرممکن می ‌سازد و برای آن پیامدها ی روانی ‌و جسمانی زیان آوری به بار می آورد(گرسمن ووایت^[۱۲۹]،۲۰۰۴).

عزت نفس وپیشرفت تحصیلی

بنظر می‌رسد پیشرفت تحصیلی وعزت نفس رابطه متقابلی دارند،یعنی ازطرفی داشتن عزت نفس موجب پیشرفت تحصیلی می شود،زیراخودباوری وتلقی مثبت داشتن ازخویشتن در یادگیری وایجاد انگیزش با آن مواجه می‌شوند،غیرممکن می ‌سازد و برای آن پیامدها ی روانی ‌و جسمانی زیان آوری به بار می آورد(گرسمن ووایت^[۱۳۰]،۲۰۰۴).

عزت نفس وپیشرفت تحصیلی

بنظر می‌رسد پیشرفت تحصیلی وعزت نفس رابطه متقابلی دارند،یعنی ازطرفی داشتن عزت نفس موجب پیشرفت تحصیلی می شود،زیراخودباوری وتلقی مثبت داشتن ازخویشتن در یادگیری وایجاد انگیزش برتحصیل اثر می گذاردوموجب پیشرفت تحصیلی می‌گردد وازطرف دیگر،موفقیت های تحصیلی ‌و رسیدن به مدارج بالا درکارآموزش ،موجب ارتقای عزت نفس می شود.به طورکلی پیشرفت های انسان در هر زمینه ای وتجربه موفقیت واحساس خودباوری ‌و ارزشمندی وتوانمندی در هرموردی باعث افزایش عزت نفس دراو می شود(حسینی ووجدان پرست، ۱۳۸۴).

پیشینه پژوهش های داخلی وخارجی

پیشینه ی پژوهش های داخلی

در مطالعه ای پورکماچالی (۱۳۸۴) ‌به این نتیجه دست یافت که بیشترین میزان سلامت روانی وموفقیت تحصیلی در بین فرزندانی دیده می شود که مطابق سبک های فرزندپروری قاطع واطمینان بخش تربیت شده اند و کمترین میزان سلامت روانی وپیشرفت تحصیلی در بین فرزندانی دیده می شود که مطابق سبک مستبدانه تربیت شده اند.

بررسی کهزایی و همکاران(۱۳۸۴)نشان داد که دانشجویان دارای افت تحصیلی ازلحاظ سلامت روان ووضعیت روانشناختی دارای اشکالاتی هستند.

خاکساری وخسروی(۱۳۹۱)در تحقیقی که برروی ۳۰۰ دانش آموز دبیرستانی انجام دادندبه این نتیجه دست یافتند که اولین عاملی که سهم تعیین کننده ای در پیش‌بینی سلامت روان دارد عامل عزت نفس است.

نتایج تحقیق شعیری و چترچی(۱۳۸۳)نشان داد که بین عزت نفس وسلامت روان رابطه معناداروجود دارد.

در مطالعه صدرالسادات وشمس (۱۳۸۰) بین عزت نفس و پیشرفت تحصیلی رابطه معنی دارومثبتی به دست آمده است.

سیدبدرالدین نجمی وآوات فیضی(۱۳۹۰)در مطالعه ای نشان دادند بین کارکرد خانواده وعزت نفس با پیشرفت تحصیلی رابطه وجود دارد.

نتیجه تحقیق محمد علی حسینی و همکاران(۱۳۸۶)نشان دادافرادی که دارای عزت نفس بالاتری بودند نسبت به افرادی دارای عزت نفس پایین ،از وضعیت تحصیلی مطلوبتری برخوردارند.

درپژوهش دیگری مهرافزا(۱۳۸۳)‌نیز رابطه ی سبک های فرزندپروری با خلاقیت و پیشرفت تحصیلی را بررسی نموده است.نتیجه تحقیقات وی نشان داد که بین شیوه ی سهل گیرانه باخلاقیت و پیشرفت تحصیلی فرزند ارتباط مثبت و معنی دار وجود دارد. بین شیوه ی مستبدانه با پیشرفت تحصیلی ارتباط منفی و معنادار وجودداردولی بین شیوه ی فرزندپروری کاملاً آزاد با پیشرفت تحصیلی ارتباط معنی داری مشاهده نکرد.

درتحقیق دیگری یوسفی (۱۳۸۶)با عنوان ارتباط سبک‌های فرزندپروری والدین با مهارت‌های اجتماعی و جنبه هایی از خودپنداره دانش آموزان دبیرستانی به بررسی این ارتباط پرداخته،نتایج تحقیق وی نشان داد که فرزندان ایرانی متعلق به خانواده های قاطع به طور کلی از مهارت اجتماعی کمتری برخوردارند. ازدیگر یافته های این درپژوهش دیگری مهرافزا(۱۳۸۳)‌نیز رابطه ی سبک های فرزندپروری با خلاقیت و پیشرفت تحصیلی را بررسی نموده است.نتیجه تحقیقات وی نشان داد که بین شیوه ی سهل گیرانه باخلاقیت و پیشرفت تحصیلی فرزند ارتباط مثبت و معنی دار وجود دارد. بین شیوه ی مستبدانه با پیشرفت تحصیلی ارتباط منفی و معنادار وجودداردولی بین شیوه ی فرزندپروری کاملاً آزاد با پیشرفت تحصیلی ارتباط معنی داری مشاهده نکرد.