مجازات مذکور در این ماده علاوه بر مجازاتی است که در باب حدود و قصاص و دیات برای شهادت دروغ ذکر گردیده است.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

این عبارت دو احتمال دارد: احتمال اول اینکه مقصود از مجازات مذکور در باب حدود و قصاص و دیات، مجازات مقرر در شرع باشد که در این صورت مشکلی نخواهد بود و احتمال دیگر این است که مقصود، مجازات مذکور در باب حدود و قصاص دیات در قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۰ باشد(چنانکه عبارت ظهور در همین معنا دارد.) که در این صورت قانون گذار دچار غفلتی آشکار گردیده است زیرا هر قدر که تفحّص نمودیم اثری از مجازات شهادت کذب در بابهای مذکور نیافتیم! و در نتیجه با توجه به اصل ۱۶۷ قانون اساسی قاضی باید به دلیل سکوت قانون به منابع یا فتاوی معتبر اسلامی مراجعه نماید.
در فقه، شهادت کذب، از گناهان کبیره است و علاوه بر مسئولیت مدنی برای آن مسئولیت کیفری نیز پیش بینی شده است که در مواردی به محکومیت قصاص نفس هم منجر خواهد شد و در تمام مصادیق شهادت کذب حداقل دو مجازات، قطعی است: اولاً شاهد تعزیر می شود و ثانیا در محدوده محل سکونت او موضوع شهادت کذب به اطلاع عموم می رسد تا در دعاوی بعدی از پذیرش شهادت او پرهیز شود.
از آنجا که ممکن است زنان، تحت تأثیر اکراه یا فریب یا اجبار توسط مردان به دروغ به اداء شهادت مبادرت ورزند، لذا عدم پذیرش شهادت زنان خصوصا در دعاوی کیفری در واقع به مصلحت آنان خواهد بود. با توجه به این نکته که بار اثبات ادعای اکراه به عهده مدعی است و این مسأله برای زنان به عنوان مدعی اکراه، مشکل اثباتی خواهد داشت. اما رجوع از شهادت در صورتی که ناشی از اشتباه شهود باشد اگرچه غالبا در فقه یا حقوق موضوعه دارای مسئولیت کیفری نیست، ولی مسئولیت مدنی آن قطعا باقی است و حتی در برخی از جرائم مانند زنا رجوع از شهادت حتی اگر ناشی از اشتباه باشد به اعتقاد بعضی از فقهاء دارای مسئولیت کیفری است و به جهت بی احتیاطی و غفلت شهود مستحق حدّ قذف هستند. صاحب جواهر این نظریه را از شیخ طوسی (در مبسوط)، قاضی ابن برّاج (در جواهر الفقه) و شهید ثانی (در مسالک) نقل نموده و سپس این نظریه را مورد اشکال قرار داده است و شهادت ناشی از اشتباه در قصاص نفس یا عضو موجب پرداخت دیه است.
اما در صورتی که شهادت به نحو صحیح و مطابق با واقع اداء شود باز هم شاهد با خطرات عدیده ای از نظر امنیتی و روانی خصوصا برانگیختن حسّ انتقام جویی محکوم علیه مواجه خواهد شد. این خطر اگرچه برای مردان نیز وجود دارد لذا در فقه وجوب اداء شهادت مقیّد به عدم خوف ضرر شده است، اما از آنجا که نوعا خوف خطر و ضرر در زنان به مراتب شدیدتر است به جهت این ضرر نوعی زنان از تکلیف اداء شهادت در بعضی از دعاوی کیفری معاف گردیده اند.
از آنچه که در مورد آثار بعد از اداء شهادت مطرح شد این نتیجه حاصل می گردد که شهادت اگر به صورت کذب اقامه شود مسئولیت کیفری و مدنی دارد و اگر به نحو اشتباه اداء گردد مسئولیت مدنی و بعضا کیفری دارد. و اگر صحیح و مطابق با واقع اداء شود برای زنان نوعا خطر آفرین است. آیا حقّی را سراغ دارید که برای استیفاء آن (اعمّ از استیفای صحیح و ناصحیح) باید چنین تاوانی پرداخت؟ آیا منتقد محترم که از شهادت تعبیر به حق نموده است هیچگاه با این سؤال مواجه نشده است که این چه حقّی است که به خاطر آن دادگاه می تواند او را احضار و جلب نماید و بعد از آن، مسئولیت های مختلف کیفری و مدنی و خطر امنیتی متوجه اوست و در مقابل هیچگونه نفعی عایدش نشده است؟!
ذکر این نکته ضروری است که در فقه آنگاه که زن به عنوان مدعی یا مدعی علیه مطرح است با توجه به امکان وجود نفع یا ضرری برای او، از نظر مقررات فقه شیعه علی القاعده تفاوتی با مردان ندارد. مثلاً در قاعده الولد للفراش فرقی بین زن و مرد نیست و یا درحالی که شهادت زن به عنوان شاهد در قسامه پذیرفته نیست
اما به عنوان مدعی در دعوای قتل می تواند اجرای قسامه نموده و ادعای خود را بر اساس تبصره ۳ ماده ۲۴۸ قانون مجازات اسلامی به تنهایی اثبات نماید و این یکی دیگر از مؤیّدات تکلیف بودن اداء شهادت است. بر فرض که شهادت، مرکب از حق و تکلیف باشد باز هم به جهت غلبه جنبه تکلیفی شهادت، عدم پذیرش شهادت زنان در برخی دعاوی، به مصلحت آنان خواهد بود.
۲-۷-۱ شهادت حق است یا تکلیف
یکی از سؤالاتی که دربارۀ شهادت به ذهن خطور می‌کند این است که آیا شهادت حق است یا تکلیف و ثمرۀ آن در این است که در صورت حق بودن شهادت، شاهد می‌تواند از ادای شهادت خودداری کند و در مقابل، دادگاه نمی‌تواند او را الزام به ادای شهادت نماید؛ زیرا افراد در اعمال حق خود مخیّر هستند اما اگر تکلیف باشد شاهد تابع نظر دادگاه خواهد بود و هرگاه دادگاه بخواهد می‌تواند برای ادای شهادت، جلب و احضار نماید و شاهد هم مکلف به ادای شهادت خواهد بود.
فقهای شیعه شهادت را تکلیف می‌دانند و ادای شهادت را واجب و اجماع علما بر این است که ادای شهادت واجب کفایی است و برخی هم آن را واجب عینی می‌دانند (خوئی ، ابوالقاسم ، تکمله المنهاج، ج ۱، ص ۱۳۹) .
فقهاء دلایلی را از کتاب و روایات برای تکلیف بودن شهادت می‌آورند. در قرآن آیات زیادی بر وجوب شهادت دلالت دارد: «وَلاَ تَکْتُمُواْ الشَّهَادَهَ وَمَن یَکْتُمْهَا فَإِنَّهُ آثِمٌ قَلْبُهُ…» بقره آیه ۲۸۳- و آیات دیگری مانند طلاق آیه ۲- نساء آیۀ ۱۳۵- بقره آیۀ ۲۸۲
روایات زیادی هم بر وجوب شهادت دلالت دارند، پیامبر (ص) فرمود: کسی که شهادت را کتمان کند و یا طوری شهادت دهد تا بوسیله آن خون مسلمانی ریخته شود و یا مال مسلمانی را به دست آورد در قیامت با روی سیاهی محشور خواهد شد و بر صورتش زخمی نمایان خواهد بود که خلایق او را با اسم و نَصَب خواهند شناخت. (وسایل الشیعه، شیخ حرّ عاملی، ج ۱۸)
از نظر قانون، در قوانین جمهوری اسلامی ایران هرگاه صحبت از شهادت و بیّنه است بر احضار یا جلب شاهد نیز تأکید شده است به عنوان نمونه: مواد ۲۲۴ و ۲۲۵ قانون آیین دادرسی کیفری، شاهد از نظر قانونی مکلف است در دادگاه حضور یابد ولی طبق اصل ۳۸ قانون اساسی کشور، اجبار به شهادت مجاز نیست. (ادله اثبات دعاوی کیفری،۱۷۹)
«شهادت از دیدگاه فقه و حقوق موضوعه «تکلیف» است و نه «حق» و در صورت اثبات این ادعا، اشکالات مربوط به «عدم پذیرش شهادت زنان در مواردی از حقوق اسلام» از اساس مرتفع خواهد شد.» و یا «شهادت حق نیست بلکه تکلیف است و مسلم است که تحمیل نکردن تکلیف بر شخص دلالت بر تنقیص شخصیت انسانی و اهانت به کرامت او نیست.»
«اصلی ترین ویژگی تکلیف، عبارت است از «آمره بودن» قوانین مربوط به تکلیف، بدین معنی که بر خلاف حقوق که قانون گذار اراده صاحب حق را در مورد حق دخالت داده است، در تکلیف، چنین اختیاری به مکلف داده نشده، لذا نمی تواند در موضوع تکلیف توافق بر خلاف آن نماید و برای اینکه معلوم شود شهادت جزء تکلیف است و یا حقوق، از دو راه امکان پذیر است که در واقع این دو راه همان فرق های اساسی بین حق و تکلیف است. یکی از طریق «احکام» مربوط به شهادت. و دوم از راه «آثار» مربوط به شهادت.»
۱- توجه به احکام
یکی از نتایج آمره بودن تکلیف، این است که قابل نقل، اسقاط و انتقال به ارث نیست بر خلاف حقوق که لااقل یکی از قابلیت های سه گانه را داراست و در ضمن «صاحب حق در اجرای آن آزاد نیست و رعایت حقوق دیگران کم و بیش برای حق هر کس، حدودی به وجود می آورد».( کاتوزیان ، ناصر مقدمه علم حقوق، ص ۳۳۶)
به همین جهت به اعتقاد برخی از فقها مانند امام خمینی قدس سره (موسی الخمینی ، سید روح الله ، ، کتاب البیع، ج ۲، ص ۲۷)
و مرحوم آیت اللّه خویی رضی الله عنه ، در صورتی که حقی نه قابل اسقاط باشد و نه قابل نقل و انتقال، در واقع اطلاق «حق» به آن مورد صحیح نخواهد بود مانند حق ولایت و حضانت و ادای شهادت نیز مانند سایر تکالیف قابل نقل و انتقال و اسقاط نیست. یکی دیگر از نشانه های آمره بودن تکلیف، این است که «نفع مادی برای مکلف» در آن مقصود نیست (اما در حقوق مالی ممکن است لااقل آثار مالی وجود داشته باشد) در ادای شهادت نیز شاهد، حق اخذ اجرت در قبال ادای شهادت را ندارد مگر به مقدار هزینه حضور در محکمه که حق دریافت این مقدار را هم برخی از فقها از جمله شهید ثانی در مسالک مورد اشکال قرار داده اند.( نجفی، جواهر الکلام، ج ۴۰، ص ۵۴-۵۳)
۲- توجه به آثار
«احضار» و «جلب» دو اثر مهم حقوقی برای ادای شهادت بشمار می رود. زیرا این دو، از نتایج و آثار آمره بودن ادای شهادت است. مواد ۴۰۷ و ۴۰۹ قانون آیین دادرسی مدنی صراحتا احضار شهود را، در صورت صلاح دید دادگاه و درخواست یکی از طرفین دعوی و در صورت عدم حضور و بعد از احضار مجدد، جلب آنان را مقرر نموده است و نیز مواد ۱۳۹، ۲۲۴، ۱۵۱، ۲۵۷ و ۲۲۵ قانون آیین دادرسی کیفری شرایط احضار و جلب شهود را بیان نموده است. بنابراین، امتناع از ادای شهادت از نظر مقررات مدنی و کیفری جایز نیست مگر برای زوج یا زوجه متهم و اسلاف و اعقاب و برادر و خواهر او که بر اساس ماده ۲۴۵ آ.د.ک می تواند از ادای شهادت امتناع نماید که البته این حق امتناع با توجه به ذیل ماده ۲۴۷ قانون مذکور مربوط به شهود تحقیق است، نه شهود شرعی. البته این «احضار» و «جلب» در قوانین سایر کشورها هم پیش بینی شده است.»
حال که معلوم شد شهادت تکلیف است و هم چنین تمام حقوق و تکالیف را خداوند متعال مشخص می کند پس اگر حق و یا تکلیفی را به عهده گروهی واگذار کرد و یا بر عکس از ذمه گروهی برداشت به آن دلیل است که آن حق و یا تکلیف شاخصه به کمال رساندن آن افراد را در این بعد ندارد و انتظار و توقع تساوی حقوق و تکالیف تلاشی بیهوده و لغو است زیرا او خالق هر دو جنس و آگاه به حکمت ها و ظرفیت های هر دو گروه است؛ بدین جهت تقسیم تکالیف بر اساس نیازها و مصلحت جامعه انسانی است.
۲-۷-۲ رجوع از شهادت :
اهمیت شهادت در ائین دادرسی اسلامی طبعا مبحث رجوع شهادت عواقبی در پی دارد . به همین جهت این مبحث مطرح می شود .
جرح عبارت است از : ادعای فقدان یکی از شرایط که قانون برای مشاهده مقرر کرده است و از ناحیه طرفین دعوا صورت می گیرد . جرح شاهد باید قبل از ادای شهادت به عمل آید مگر این که موجبات جرح پس از شهادت معلوم شود و در هر حال داد گاه موظف است به موضوع جرح رسیدگی و اتخاذ تصمیم نماید .
بر طبق ماده ۱۳۱۹ق.م :در صورتی که شاهد از شهادت خود رجوع کند یا معلوم شود بر خلاف واقع شهادت داده است به شهادت او ترتیب اثر داده نمی شود.
رجوع از شهادت محتاج به دلیل نیست و به نظر می رسد برای رجوع از شهادت متشبه بوده و یا اظهارات او مبنی بر کذب و خلاف حقیقت بوده است و یا در اثر تطمیع خلاف واقع گشته است و امثال آن .
رجوع از شهادت موجب می شود که محکمه به دلیل شهادت تر تیب اثر ندهد . رجوع از شهادت اگر قبل از صدور حکم بسد شهادت از عداد لایل دیگری حکم قضیه را صادر می کنند ولی اگر بعد از صدور حکم قطعی باشد ، در خواست اعاده دادرسی به این جهت پذیرفته نمی شود و به نظر می رسد متضرر از حکم می تواند گواهانی که از شهادت خود رجوع کرده اند اقامه دعوی نموده اند و از باب تسبیت مطالعه زیان وارد برخود را بنماید. صاحب شرایع در این مورد می فرمایند: اروجعا عن الشهاده قبل الحکم ولم بحکم و لو رجعا بعد الحکم و الا ستیفاء و تلف المحکوم به لم ینقص الحکم و کان الضمان علی الشهود
اگر شاهد از شهادت خود رجوع کنند چنانچه قبل از صدور حکم باشد پس از رجوع از شهادت حکم صادر نمی شود و اگر بعد از صدور حکم و استیفاء حق تلف شدن محکوم به از شهادت رجوع نماید حکم قاضی نقض نمی شود ولی موجب ضمان است بر شهود…..
۲-۷-۳ شرایط تحقق جرم شهادت کذب
۱- اداء شهادت دروغ باید در دادگاه (اعم از عمومی و اختصاصی) به عمل آید. لذا شهادت در خارج از دادگاه و همچنین مراجعی که به آنها دادگاه اطلاق نمی‌گردد مشمول این جرم نیست.
۲- ادای شهادت نزد مقامات رسمی باشد از این رو چنانچه فردی که شهادت را می¬شنود صلاحیت آن را نداشته باشد نمی‌توان ادای شهادت را مشمول این ماده دانست.( ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی : هر کس در دادگاه نزد مقامات رسمی شهادت دروغ بدهد به سه ماه و یک روز تا دو سال حبس و یا به یک میلیون و پانصد هزار تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.)
۲-۷-۴ آثار شهادت کذب:
۱- مجازات سه ماه و یک روز تا دو سال حبس و یا یک میلیون و پانصد هزار تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی (ماده ۱۹۹ ق.م.جدید ۱).
۲- شهادت دروغ موجب بطلان حکم است و هر حکمی که بر این اساس صادر شود بلااثر است و باید شهودی که شهادت کذب داده‌اند غرامت را بپردازند.
۳- مطابق قواعد کلی مسؤولیت مدنی، هرگاه کسی سبب ورود خسارت گردد، باید جبران نماید در شهادت کذب نیز شهود باید خسارت زیاندیده را جبران نمایند.
۴- در امور کیفری یکی از جهات درخواست تجدید نظر ، دروغ بودن شهادت شهود است.
۵- چنانچه شاهد پس از ادای سوگند شهادت دروغ بدهد با احراز این موضوع برای دادگاه، مجازات سوگند و شهادت دروغ قابل جمع است. همچنین اگر شهادت دروغ در مورد حدود، قصاص یا دیات باشد، قاعده جمع مجازات‌ها اعمال می‌گردد.
۶- اگر دو نفر شهادت دهند به آنچه که موجب قتل است مثل ارتداد یا چهار نفر شهادت دهند به آنچه که موجب سنگسار است مثل زنا و بعد از اجراء حد یا قصاص ثابت شود که شهادت دروغ داده‌اند قاضی و مامور از طرف او که حد یا قصاص را اجرا کرده است ضامن نیستند بلکه قصاص بر شهود کذب است با رد دیه به آنها به خاطر اینکه شهود کذب سبب تلف شده‌اند.
۲-۸ شهادت بر شهادت
مـنـظـور از (شـهادت بر شهادت) آن است که دو نفر عادلى که خود شاهد قضیه اى نبوده انـد، واقـعـیـت را از دو نـفـر عـادلى کـه شـاهـد قضیه بوده اند بشنوند و بیایند در محکمه گـواهـى دهـنـد، یـا دو شـاهـد بـر شـهادت یک نفر گواهى دهند و شاهد دیگر خود در محکمه حـاضـر شـود و یـا دو شـاهـد بـر شـهـادت یک نفر و دو شاهد دیگر بر شهادت نفر دیگر شهادت دهند.
افـرادى که خود شاهد قضیه بوده اند، شاهد اصلى و کسانى که بر شهادت آنها شهادت مـى دهـنـد، شـاهـد فـرعـى و کـسـانـى که بر شهادت شاهد فرعى شهادت مى دهند، فرعىِ فرعى نامیده مى شوند. احکام اینگونه شهادت به قرار زیر است :
الف ـ شهادت شاهد فرعى در امور زیر پذیرفته مى شود:
۱ ـ حقّ الناس ، خواه کیفرى باشد مثل قصاص ، یا غیر کیفرى مانند طلاق .
۲ ـ اموال ، مانند دَیْن ، قرض ، غصب و معاوضات .
۳ ـ آنچه که اغلب مردان نمى توانند از آن اطلاع یابند، مانند عیب هاى داخلى زنان ، ولادت و غیر اینها.
ب ـ شهادت شاهد فرعى در امور زیر پذیرفته نمى شود:
۱ـ تعزیرات ، بنابر احتیاط واجب .

سوراخ کردن و برش دقیق همه مواد اعم از سرامیک‌ها تا محصولات غذایی

درمان پزشکی

حل کردن لخته‌های خون، شیمی‌درمانی تقویت‌شده

پردازش مواد

پخش رنگ‌دانه‌ها و مواد جامد در محیط‌های مایع، بلوری کردن، فیلتر کردن، خشک کردن، گاز زدایی، کف‌زدایی، همگن کردن، امولسیون کردن، حل کردن، شکستن اگلومره‌ها و استخراج آن‌ها

سونوشیمی

الکتروشیمی، حفاظت محیطی، کاتالیزه کردن، سنتز بی‌خطر^[۴]

۱-۴-۳-جوش فراصوتی
بخش اصلی تجهیزات فراصوتی متداول مورد استفاده در صنعت شامل دستگاه‌های جوش یا قالب‌زن‌های پرچ‌کاری^[۵] پلاستیکی است. این تجهیزات شامل ژنراتوری هستند که یک پتانسیل الکتریکی متداول با فرکانس حدود kHz20 تولید می‌کند. این ولتاژ مبدلی (عموما پیزوالکتریک یا مگنتواستریکتیو^[۶]) را تغذیه می کند که وظیفه تبدیل انرژی الکتریکی به انرژی مکانیکی را به عهده دارد.
یک ابزار شکل‌یافته شیپورمانند حرکت ارتعاشی را به قالبی انتقال می‌دهد (و تقویت می‌کند) که دو قطعه‌ای که بایستی جوش بخورند را به یکدیگر می‌فشارد. عموماً دامنه ارتعاش بین ۱۰۰-۵۰ میکرون است جوش فراصوتی معمولا برای ترموپلاست‌های آمورف صلب تر به کار می‌رود.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

ترموپلاست‌ها دارای دو ویژگی هستند که آن‌ها را بویژه برای جوش فراصوتی مناسب نموده است :
الف- هدایت گرمایی پایین ب- دما‌های ذوب یا نرم شدن بین °C 200-100
ارتعاش‌های فراصوتی بدون هیچگونه تولید گرمایی از توده پلاستیکی می‌گذرند اما به محض عبور از نقطه اتصال به سرعت گرم می‌شوند به محضی که توان فراصوتی قطع شود توده‌ی ماده بعنوان فروبرنده گرما عمل می کند و اتصال جوش‌خورده را سرد می کند. این موضوع پیشرفت بزرگی در زمینه هدایت گرمایی در عمل جوش دادن محسوب می‌شود زیرا در این مورد پیش از سرد شدن گرادیان گرمایی معکوس می‌شود این امر منجر به ایجاد چرخه‌های طولانی سرد و گرم شدن می‌شود که ممکن است باعث ایجاد اعوجاج در مواد شود. یکی دیگر از مزایای استفاده از فراصوت استحکام بالای اتصال جوش‌خورده است که به ۹۸-۹۰% استحکام ماده می‌رسد. در واقع نمونه‌های آزمایش معمولا به جای محل جوش‌خورده از درون ماده دچار شکست می‌شود.
۱-۴-۴-تمیزکاری فراصوتی
یکی دیگر از کاربرد‌های اصلی فراصوت توانی، تمیزکاری با بهره گرفتن از فراصوت است. امروزه آنقدر این تکنیک خوب جا افتاده است که تعداد آزمایشگاه‌های فاقد حمام تمیزکاری فراصوتی به حداقل رسیده است. دانستن اهمیت تاریخی توسعه تکنولوژی حمام تمیزکاری فراصوتی در رشد سونوشیمی از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا استفاده از تمیزکاری فراصوتی اولین روشی است که شیمیدانان با آن تحقیقات خود را شروع می‌کنند.
اگرچه حمام تمیزکاری فراصوتی برای شیمیدانان جا افتاده است اما کاربرد صنعتی این چنین تمیزکننده‌هایی کمتر شناخته شده است. پیشرفت‌هایی که تاکنون در این زمینه انجام شده است امکان بررسی واکنش‌های شیمیایی در مقیاس بزرگ را فراهم می‌کنند زیرا با بزرگتر شدن فرایند شیمیایی منقطع^[۷] نیاز به حمام بزرگتری خواهد بود. تمیزکاری فراصوتی را می‌توان هم در کاربرد‌های ظریف (ریزاجزا‌های کامپیوتری، جواهرآلات و وسایل پزشکی) و هم در موارد بسیار بزرگ (سرسیلندرهای گازی و سیلندر موتورها) بکار برد.
۱-۴-۵-استفاده های فراصوت در تلفیق با روش های دیگر
در دهه های اخیر،تکنولوژی هایی گسترش یافته اند که هر کدام امید دستیابی به روش های سنتز ابتکاری را برای شیمیدانان به ارمغان آورده اند.بعضی از آنها محدودیت های خاص خود را دارند.برای مثال فوتوشیمی نیاز به ماده ی شیمیایی حاوی کروموفور دارد، بنابراین در محلول های با جذب بالا عمل نخواهد کرد، بنابراین به گروه عاملی خاصی برای فعال بودن نیاز ندارد. سونوشیمی را می توان به تنهایی به عنوان یک دسته از تکنولوژی های جدید قرار داد، اما یک مزیت مهم دیگر برای شیمیدان ها دارد و آن توانایی بالا بردن بازده روش های پژوهشی دیگر است. این مزیت ها شامل:تسریع انجام واکنش، امکان استفاده از شرایط تحت فشار کمتر، اقتصادی کردن انجام فرایند با بهره گرفتن از واکنش دهنده های خام تر، احیای فناوری های قدیمی تر با بهره گرفتن از تقویت فعالیت، کاهش تعداد مراحل مورد نیاز، شروع واکنش های دیر انجام، کاهش مدت زمان اعمال انرژی، بهبود بازده کاتالیزگر و تقویت واکنش های رادیکالی است.
۱-۵-کاتالیز نمودن
کاتالیزور ماده ای است که راه تازه ای برای انجام یک واکنش باز می کند و واکنش را از مسیر و مکانیسمی هدایت می کند که سبب کاهش انرژی فعالسازی می شود یعنی در یک واکنش کاتالیز شده انرژی فعالسازی کمتر از انرژی فعالسازی همان واکنش بدون دخالت کاتالیزوراست و از آنجائی که انرژی فعالسازی با انرژی یک واکنش رابطه معکوس دارد بکارگیری کاتالیزور سبب افزایش سرعت واکنش می شود .۲ نکته اساسی در مورد کاتالیزورها وجود دارد: ۱) کاتالیزور در واقع سطح انرژی پیچیده فعال را کاهش می دهد بنابراین هم موجب کاهش انرژی فعالسازی واکنش رفت می شود و هم انرزی فعالسازی واکنش برگشت را کاهش می دهد از این رو سرعت واکنش های رفت و برگشت را یه یک نسبت افزایش می دهد به همین دلیل در واکنش های رفت و برگشتی از یک نوع کاتالیزور استفاده می شود ، ۲) کاتالیزور بر آنتالپی واکنش هیچ تاثیری ندارد . براساس قانون توزیع ماکسول و بولتزمن در شرایط کاتالیز شده حداقل انرژی لازم برای شروع واکنش کمتر از انرژی لازم برای یک واکنش بدون حضور کاتالیزور است به طوری که در حضور کاتالیزور کسر بیشتری از مولکول ها انرژی کافی برای انجام واکنش را دارا هستند کاتالیزورها را به دو نوع همگن و ناهمگن تقسیم می کنند . کاتالیزگر نا همگن ، با مواد واکنش دهنده در دو فاز جدا گانه قرار دارد به طوریکه این نوع از کاتالیزورها سطحی را برای انجام واکنش فراهم می کنند واکنش در سرحد یک فاز روی می دهد کاتالیزورهای ناهمگن به طور معمول از طریق جذب سطحی مواد واکنش دهنده به واکنش سرعت می بخشند در جذب سطحی فیزیکی معمولی ، مولکولها به وسیله نیروهای واندر والسی به سطح ماده جاذب، گیر می کنند بنابراین مولکولهایی از گاز که جذب سطحی می شوند تاهمان حد تحت تاثیر قرار می گیرند که گویی مایع می شوند در جذب سطحی شیمیایی مولکولهای جذب شده ، با پیوند هایی که قابل مقایسه با پیوند های شیمیایی است ، به سطح ماده کاتالیزور می چسبند . در فرایند تشکیل پیوند با ماده جاذب ، مولکولهایی که به طور شیمیایی جذب می شوند دچار تغییر آرایش الکترونی شده و پیوندهای بعضی از مولکولها کشیده وضعیف و حتی پیوند بعضی از آنها شکسته می شود . بنابراین لایه ای از مولکولها که به طور شیمیایی جذب شده اند به صورت یک پیچیده فعال عمل می کنند . کاتالیزور همگن ، نوعی از کاتالیزورها هستند که در واکنش درگیر می شوند یعنی در ساز و کار چند مرحله ای یک واکنش ابتدا وارد واکنش می شوند ولی در پایان دوباره تولید می گردند به طوریکه تغییر غلظت انان صفر می شود . دخالت کاتالیزور در سازو کار ( مکانیسم ) واکنش موجب هدایت واکنش در مسیری می شود که انرژی فعالسازی کمتری دارد]۳۱[ .
۱-۶- تولید فراصوت
مبدل وسیله‌ای است که شکلی از انرژی را به شکل دیگر تبدیل می‌کند. یک مثال ساده از آن بلندگو است که انرژی الکتریکی را به انرژی صوتی تبدیل می کند. مبدل‌های فراصوتی طوری طراحی می‌شود که انرژی الکتریکی یا مکانیکی را به صوت با فرکانس بالا تبدیل کنند که سه نوع عمده دارند.
۱- فعال با گاز^[۸] ۲- فعال با مایع^[۹] ۳- فعال با الکتروشیمیایی
۱-۷- آستانه‌ی حفره‌سازی
زمانی که فراصوت با توان بسیار کم از یک مایع عبور داده می‌شود و توان به تدریج افزایش می‌یابد، به نقطه‌ای می‌رسیم که شدت اعمال صوت به اندازه‌ی کافی زیاد بوده و حفره‌سازی در سیال انجام می‌شود. فقط در توان‌های بالاتر از آستانه‌ی حفره‌سازی است که سونوشیمی تحقق پیدا می‌کند، زیرا فقط پس از آن است که انرژی‌های مربوط به تخریب حفره‌سازی در سیال آزاد می‌شوند. در پزشکی تخصصی، در جایی که تکنیک‌های اسکن فراصوتی استفاده گسترده‌ای دارند ثابت نگه‌داشتن شدت‌های اسکن در مقدار کمتر از آستانه‌ی حفره‌سازی اهمیت حیاتی دارد. به مجردی که توان تابشی مورد استفاده در اسکن کردن، بیش از حد بحرانی شود، حفره‌سازی انجام شده و ممکن است واکنش‌های شیمیایی خطرناک ناخواسته‌ای در بدن رخ دهد. بنابر دلایل شیمیایی و پزشکی، تلاش زیادی برای تعیین نقطه‌ی دقیق حفره‌سازی در محیط های مایع، بویژه حفره‌سازی وجود دارد:

• آشکارسازی حباب‌های اولیه در محیط

• تشعشع نور (سونولومینسانس)

• تشخیص یک واکنش شیمیایی که فقط هنگام حفره‌سازی رخ می‌دهد.

۱-۷-۱-تعیین آستانه‌ی حفره‌سازی براساس آشکارسازی حباب‌ها
حباب‌ها جاذب‌های بسیار موثری برای فراصوت هستند و این موضوع اساس یک اندازه‌گیری حساس آستانه‌ی حفره‌سازی است. یک منبع فراصوتی کم شدت، طوری در مایع در مجاورت دریافت‌کننده قرار داده می‌شود که جذب (تضعیف) صوت در آن مایع قابل ارزیابی باشد. حال می‌توان یک فراصوت توانی از منبع دیگری به مایع اعمال کرده و تضعیف را با افزایش توان صوت به صورت پیوسته اندازه‌گیری نمود. شروع حفره‌سازی زمانی ثبت می‌شود که تضعیف زیاد صوت به واسطه‌ی حضور حباب‌های حفره‌سازی در سیال بطور ناگهانی انجام شود.
۱-۷-۲-تعیین آستانه‌ی حفره‌سازی با آشکارسازی سونولومینسانس
سونولومینسانس، گسیل یک نور ضعیف از سیال حفره‌سازی شده است. واکنش فراصوت در بالاتر از آستانه‌ی حفره‌سازی می‌تواند موجب این گسیل نور شود. سونولومینسانس خارج از محدوده‌ی این تحقیق است، اما اخیرا یک مرور کامل در مورد آن به چاپ رسیده است. آشکارسازی آغاز سونولومینسانس برای تعیین آستانه‌ی حفره‌سازی توسط کروم^[۱۰] و همکارانش با موفقیت انجام شده است. آن‌ها تجهیزات آزمایشگاهی موردنیاز را با جزئیات شرح دادند. این سیستم شامل یک «سیستم مدیریت سیال» برای فراهم آوردن شرایط ایده‌آل در مایع تحت اعمال صوت و یک دیاگرام شماتیک نشان‌دهنده‌ی محیط مورد استفاده برای تولید حفره‌سازی است.
۱-۷-۳-تعیین آستانه‌ی حفره‌سازی با شروع واکنش‌های شیمیایی
برای سونوشیمیدان‌ها، شاید سیستم‌های فوق خیلی جهت‌گیری فیزیکی داشته باشند، درحالیکه شروع واکنش‌های شیمیایی بوسیله‌ی حفره‌سازی علاقه‌ی اصلی آن‌ها می‌باشد. نقطه‌ای که در آن حفره‌سازی موجب واکنش شیمیایی می‌شود را می‌توان بعنوان معیار درستی از آستانه‌ی حفره‌سازی در لوله‌ی واکنش واقعی (یعنی جایی که بعدا برای آزمایش‌های سونوشیمایی استفاده می‌شود) مورد استفاده قرار داد. بایستی این توضیح اضافه‌ شود که این روش‌ها باید قادر به آشکارسازی مقادیر پایین ذرات رادیکالی بسیار حساس باشند. روش‌های معمول دیگر، استفاده از تابش سنج در اندازه گیری مقدار حفره سازی ایجاد شده به وسیله ی تابش طولانی فراصوتی می باشد.

۱-۸- حفره‌سازی – اساس تأثیرات سونوشیمیایی
چگونه انرژی ماورای صوت سبب حفره‌سازی می‌شود؟ مشابه هر موج صوتی، ماورای صوت از طریق موج‌هایی منتقل می‌شود که متناوبا فاصله بین مولکول‌های محیطی را که از آن عبور می‌کنند متراکم و منبسط می‌کنند (شکل ۱-۲). بنابراین فاصله میانگین بین مولکول‌های مایع، هنگامی که آن‌ها حول مکان متوسط خود نوسان می‌کنند، تغییر خواهد کرد. اگر یک فشار منفی بزرگ (به اندازه کافی زیر فشار محیط) در مایع به کار گرفته شود به طوری که فاصله بین مولکول‌ها از فاصله بحرانی مورد نیاز که مولکول‌های مایع باید در کنار هم باشد بیشتر شود، حباب‌های ناشی از حفره‌سازی تشکیل خواهند شد. محاسبات تئوری نشان می‌دهد که برای آب خالص فشار منفی مورد نیاز در حدود ۱۰۰۰۰ اتمسفر است. اگر محاسبات را با اجازه پرشدن حباب‌ها با بخار (که از تبخیر مایع ایجاد می‌شوند) اصلاح کنیم هنوز به یک فشار منفی در حدود ۱۰۰۰اتمسفر نیاز خواهیم داشت. در عمل، حفره‌سازی می‌تواند در فشار‌های صوتی به طور قابل ملاحظه پایین‌تر ایجاد شود که به خاطر حضور مناطق ضعیف دارای مقاومت کششی کمتر در مایع می‌باشد.
مناطق ضعیف شامل حضور هسته‌های گازی در فرم گاز حل شده، حباب‌های گاز معلق ریز و خیلی کوچک، یا ذرات معلق خیلی ریز هستند. برای مطالعه آستانه حفره‌سازی^[۱۱] صحیح یک مایع لازم است که از مایعی که بدون گاز شده است، شود.
تولید یک میدان صوتی با قدرت بالای کافی، سبب ایجاد حباب‌ها در طی چرخه غیرتراکمی موج صوتی می‌شود. این حباب‌ها با وارد شدن مقداری بخار یا گاز از محیط به درون آن‌ها طی تعداد کمی از چرخه‌های صوتی رشد خواهند کرد (پخش یک سویی)^[۱۲]، تا به یک اندازه متعادلی برسند به نحوی که فرکانسی که حباب در آن فرکانس در حال رزونانس می‌باشد با فرکانس صوت به کار رفته یکسان شود. میدان صوتی که توسط یک حباب مستقل تجربه می‌شود پایدار نیست و این به دلیل مداخله بقیه حباب‌هایی است که در کنار آن تشکیل شده، رزونانس می‌کنند. در نتیجه برخی از حباب‌ها ناگهان تا یک اندازه ناپایدار منبسط می‌شوند و با انرژی زیادی از بین می‌روند.

قبل از ورود به ماهیت بزه آدم ربایی و تجزیه و تحلیل و ارکان متشکله آن به اهداف و پرسش و فرضیه های پیرامون این جرم و سرانجام با بیان روش تحقیق در رساله حاضر و مشکلات موجود به ذکر نحوه ارائه مطالب (سازماندهی) پرداخته و مقدمه را به پایان می بریم.
ب- اهداف تحقیق :
جرم آدم ربایی به عنوان یکی از جرم های مهم در نظام حقوقی دنیا تلقی گردیده است و از این رو سعی بر آن شده است که موضوع آدم ربایی در ایران و از همه مهمتر شناسایی این جرم در لبنان بررسی شود تا بتوانیم با یک نگرش تطبیقی و مقایسه ای دید وسیع تری نسبت به این بزه داشته باشیم و همچنین با توجه به تغییراتی که پس از انقلاب اسلامی در مقررات جزایی عموماً و در مورد آدم ربایی، خصوصاً انجام شده است، نقاط ابهام و مسائل عدیده ای مطرح گردد که خود نیازمند بررسی و تحلیل آن و پژوهش های حقوقی در این زمینه می باشد و از طرفی دیگر آگاهی از مقررات این جرم، پیش از انقلاب و مقایسه با قانون فعلی تطبیق با مقررات آدم ربایی در کشور لبنان که در این پایان نامه به آن پرداخته می شود و براساس هدفی طراحی شده تا بتواند حد زیادی ما را در آشنایی با کاستی ها و نواقص روشن شدن نقاط ابهام و اجمال یاری رساند.
هرچند نویسندگان حقوق جزای اختصاصی در مباحث آدم ربایی اشاره کرده اند، لکن هیچ گاه به طور مستقل و گسترده مبحثی به این موضوع اختصاص ندادند و ندرتاً به طور مبسوط به آن نپرداخته اند اگر هم پرداخته شده باشد فقط در ۲ الی ۳ صفحه و امیدوارم که این تحقیق بتواند دراستای توسعه این مفهوم کارگشا باشد و بر میزان مطالعاتی که تاکنون در این زمینه صورت گرفته بیافزاید و بیشتر مورد کنکاش قرار گیرد.
ج- پرسش های تحقیق :
در پایان نامه پیش روی، با بررسی های انجام شده سعی در بررسی نقاط مبهم متعددی می گردد که می توان اصلی و اساسی ترین سوال را این پرسش قرار داد :
۱-آیا عوامل مشدّده بزه آدم ربایی در ایران در مقایسه با لبنان به نحو مناسبی مطرح‎شده‎است؟
۲-آیا بزه آدم ربایی نیازمند سوء نیت خاص می باشد؟
د- فرضیه های تحقیق :
و اما فرضیاتی که در پاسخ به سوالات مطروحه ی فوق به ذهن نگارنده خطور نموده است فرضیه اساسی این است که با توجه به آموزه های حقوقی و نص صریح :
در پاسخ به پرسش اول، فرضیه فوق می تواند مناسب باشد و باید چنین نظر داد، عوامل مشدّده در ایران در قبال بزه آدم ربایی به ۳ مورد تقسیم شده و جزء علل مشدّده است و همچنین واکنشی بسیار مناسب در برابر این بزه محسوب خواهد شد به دلیل جنبه حمایتی و انسجام در موارد ذکر شده.
در لبنان از این جهت نمی تواند سیاست مناسبی باشد، به ۷ مورد تقسیم شده. دلیل پراکندگی موارد و جنبه حمایتی پایین نسبت به این بزه و مطرح کردن عوامل مشدّده در فصول گوناگون و نداشتن تدبیری مناسب و کارآمد.
در مورد پاسخ دوم، فرضیه پیش رویی این گونه است که :

1. 1. بزه آدم ربایی،جرمی عمدی و نیازمند سوءنیت خاص است.

پس در پاسخ به سوال دوم، نظرمان مثبت است و بزه آدم ربایی در ایران، پاسخ مثبت است و بزه آدم ربایی در ایران، یقیناً و قطعاً نیازمند سوء نیت خاص است، به لحاظ این که هر جرمی که عمدی است باید سوء نیت خاص داشته باشد مثلاً شخصی که فردی را می رباید باید قصد ربودن و سلب آزادی شخصی را داشته باشد و این طور استنباط می شود که هرکس اقدام به ربودن فردی کند پس قصد سلب و محروم کردن شخصی از آزادی را دارد، بنابراین نتیجه این که، دارای سوء نیت خاص است و همچنین در مقایسه با لبنان، باید گفت که دارای سوء نیت خاص است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

به این دلیل که باید حتماً به قصد محرومیت آزادی انجام پذیرد و بدون این محرومیت، جرم محقق نمی شود.
ه – روش تحقیق :
روش تحقیق بکار گرفته شده در این پایان نامه، روش توضیحی تحلیلی است که به شیوه مطالعات کتابخانه ای صورت پذیرفته است.
بر این اساس، با جمع آوری تئوری ها و گردآوری مطالب از منابع های مختلف تجزیه و تحلیل سعی شده تا به نظریه ی صائب و منطقی در حد امکان، دست یافته و در این راستا با انجام مطالعات تطبیقی و مقایسه ای، مقررات کیفری کشور لبنان در خصوص آدم ربایی را نیز مورد کنکاش قرار دهد.
و– سازماندهی تحقیق :
ترتیب ارائه مطالب و سازماندهی آن در پایان نامه حاضر، به صورت زیر شکل گرفته است :
مطالب و مباحث پایان نامه به ۲ بخش اصلی تقسیم شده است :
در فصل اول از بخش نخست، در ۲ مبحث جداگانه ابتدا مفهوم آدم ربایی و دوم تاریخچه آدم ربایی مورد بررسی قرار می گیرد.
در فصل دوم به ارکان بزه آدم ربایی پرداخته می شود که ابتدا ۳ مبحث اول از فصل دوم اختصاص دارد به رکن قانونی آدم ربایی.
مبحث دوم بر می گردد به رکن مادی و دیگر این در مبحث سوم رکن روانی را تشکیل می دهد.
بخش دوم به واکنش کیفری در قبال بزه آدم ربایی و عوامل موثر در تعیین مجازات اختصاص دارد، که مشتمل بر ۲ فصل است :
در فصل نخست به واکنش کیفری در قبال آدم ربایی در حقوق موضوعه اختصاص دارد، که در۳ مبحث مستقل، نحوه تشدید مجازات بررسی خواهد شد.
در فصل دوم که فصل پایانی این تحقیق است، به عوامل موثر در تعیین مجازات می پردازد، که مشتمل بر ۲ مبحث جداگانه، ۱ مبحث به عوامل مشدده (عام،خاص) و مبحث دوم اقدامات ارفاقی (تعلیق و آزادی مشروط) خواهد بود، بررسی می شود.
نتیجه گیری و ارائه پیشنهادهای اصلاحی ان شاءالله حسن ختام این پایان نامه خواهد بود.
بخش نخست
مفاهیم،پیشینه و درآمدی بر ارکان بزه آدم ربایی
بخش نخست : مفاهیم، پیشینه و درآمدی بر ارکان بزه آدم ربایی
بخش اول مشتمل بر ۲ فصل، فصل اول درباره مفهوم، پیشینه و تحولات تاریخی بزه آدم ربایی و فصل دوم درباره ی درآمدی بر ارکان تشکیل دهنده بزه آدم ربایی مورد مطالعه قرار می گیرد.
فصل نخست : مفاهیم، پیشینه و تحولات تاریخی
در فصل اول از بخش اول که مطالب تقسیم شده بر ۲ مبحث است.
در مبحث اول درباره واژه شناسی و مبحث دوم پیشینه و تحولات تاریخی به طور جداگانه مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
مبحث نخست : واژه شناسی
و حال این مبحث دارای ۱ گفتار که گفتار اول آن درباره مفهوم لغوی آدم ربایی و مفهوم اصطلاحی بحث خواهد شد.
گفتارنخست : مفاهیم لغوی و اصطلاحی آدم ربایی
این گفتار به ۲ قسمت الف و ب تقسیم شده که در قسمت الف: مفهوم لغوی توضیح داده خواهد شد و بعد در انتها بررسی آدم ربایی در معنای اصطلاحی خواهیم پرداخت.
الف – مفهوم لغوی
آدم ربایی معادل واژه های (abduction) ^[۸]و (kidnapping) در زبان انگلیسی واژه (edevement)^[9] در زبان فرانسه و واژه (اختطاف)^[۱۰] در زبان عربی می باشد که در برخی موارد، برای مطلق آدم ربایی و در پاره ای از موارد برای ربودن دختر به به منظور عمل نامشروع به کار می روند.
ربودن در لغت عبارت است از راه تردستی و چابکی و حیله از کسی را خیری گرفتن، به زور و سرعت چیزی را از شخصی بردن، همین منظور از ربایش و نقل مکان دادن مالی از محلی به محل دیگر می باشد. ^[۱۱]
انتقال یک شخص بدون رضایت او از محلی به محل دیگر به وسیله زور، تهدید یا فریفتن ^[۱۲]
انتقال یک یا چند شخص از مکانی به مکان دیگر برخلاف اراده آن، که ممکن است از راه خدعه یا فریفتن یا با زور انجام گیرد. ^[۱۳]

از نشانه‌های سعه صدر، آن است که انسان تحمل شنیدن سخنان مخالفان را داشته باشد و هرگز عقل خود را کامل تصور نکند و سخنان درست و منطقی را حتی از مخالفان خویش پذیرا باشد و البته سعه صدر در مقام تعلیم و تربیت، کار بسیار دشواری است که به راستی ریاضت می‌طلبد و تا کسی خود در جایگاه معلمی قرار نگیرد، چنین مسئولیتی را درک نمی‌کند.» (جابانی، ۱۳۶۳: ۷۵ )
کاووس حسن لی، در کتاب پیام اهل دل، اندیشه‌های اجتماعی و اخلاقی سعدی می‌نویسد«واژه شکیبایی یا همان «صبر»، جایگاه ویژه‌ای در بین ما ایرانیان دارد به طوری که: «درآموزه‌های قرآنی و دینی ما قرین حق و زیبایی است و در ادبیات‌مان با تعابیری چون«کیمیای بی‌مانند» و«کیمیای بزرگی‌ها» از آن یاد شده است و به قول سعدی در گلستان «هرکه را صبر نیست، حکمت نیست» (حسن لی،۱۳۷۸: ۹۲)
امرسون نویسنده و متفکر معروف آمریکائی در قرن نوزدهم می‌گوید سعدی زبان همه ملل و اقوام عالم سخن می‌گوید و گفته‌های او مانند هومر و شکسپیر و سروانتس و مونتنی همیشه تازگی دارد. امرسون کتاب گلستان را یکی از اناجیل و کتب مقدسه دیانتی جهان می‌داند و معتقد است که دستورهای اخلاقی آن قوانین عمومی و بین‌المللی است . . . گلستان در طی قرون متمادی کتاب درسی و قرائتی کلیه مدارس اسلامی بوده و وقتی انگلیسها به هندوستان دست یافتند مأمورین آن‌ها بهترین طریقی که برای دست‌یابی به روحیات غامض و کیفیت افکار و بینش هندیان مسلمان پیدا کردند، همانا مطالعه در مندرجات گلستان بود… اما بوستان در نظر بنجامین ‌فرانکلین مقامی بسیار شامخ و والا داشته است؛ بطوریکه وقتی جمله‌ای از آن را در جزو موعظه‌های جرومی تیلار روحانی و واعظ مشهور انگلیسی قرائت کرد، درباره آن گفت این جمله باید قاعدتاً یکی از جمله‌های مفقود ‌شده اشعار تورات باشد. داستانی که سعدی درباره صبر و قناعت آورده است چنان در افکار مردم قرن هیجدهم مؤثر واقع شده بود که آن را بی‌گمان از آیات و تأویلات آسمانی می‌پنداشتند و به زحمت باور می‌کردند که این افکار حکیمانه زاده اندیشه دانشمند ایرانی و از فارسی به لاتین ترجمه شده‌است» (دشتی، ۱۳۸۱: ۱۸۰)

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

انواع صبر را از نظر حوزه‌ی کارکرد معنایی و دلالت بر مفهوم در آثار سعدی به شکل زیر می‌توان دسته بندی کرد:
۵-۱-۱٫نتیجه شیرین صبر
سعدی بر این باور است که گرچه صبر تلخ و دشوار است؛ امّا نتایج شیرین به بار می‌آورد. رسیدن به کعبه مقصود مستلزم تحمل مصایب و تحمل سختی‌های فراوانی می‌باشد که ممکن است در طی طریق با آن مواجه شویم. اگر در طی این راه ناشکیبایی پیشه کنیم ممکن است به بلاهای تازه‌ای دچار گردیم و دردی بر دردها افزوده گردد و بسیار از مقصد دور شویم. توّکُل و صبر بر سختی‌ها و ناملایمات انسان را در راه رسیدن به مقصود و مقصد یاری می‌کند. کسی که به امید رسیدن به آسانی و گشایش سختی‌ها را تحمل می‌کند به نتایج شیرین صبر کردن واصل می‌گردد:
منشــین ترش از گردش ایام که صبر تلخ است و لیکن بـــــــر ِ شیرین دارد
(سعدی، ۱۳۷۴: ۱۲۱)
سعدی می‌گوید برای رسیدن به میوه شیرین صبر نباید شتاب و بی قراری کرد. بلکه باید این راه را با آرامش و تأنی به سر برد. انگوری که تازه به بار می‌نشیند، میوه آن ترش مزه است امّا چون ایّامی چند بر او بگذرد شیرین و خوش مزه می‌شود و این همه از نتایج صبر است:
انگور نـــــو آورده ترش طعــم بــود روزی دو سه صبر کن که شیریـن گردد
(همان:۱۳۹)
او معتقد است،کسی که نتایج شیرین و شکّرین صبر را چشید و به نتایج خوب آن واقف گشت دیگر از ناملایمات زندگی و پستی و بلندی‌های آن ناله و شکوه سر نخواهد داد و به امید گشایش و رهایی همه این ناهمواری‌ها را بر خود خواهد پیمود. سعدی در قالب تشبیهات و استعاره‌هایی نتیجه شیرین صبر کردن را برای خواننده‌اش ملموس‌تر نشان می‌دهد. کسی که تلخی و سختی‌های جدایی و هجران را کشیده و به وصال روح افزای یار رسیده می‌داند که صبر بسیار شیرین است و دیگر از چنین وضعیّتی بار دیگر شکایت نخواهد کرد. بیت زیر ضمن اشاره به این موضوع ایهامی نیز در دل خود دارد که اشاره می‌کند به درخت «صبر» که طعم میوه آن بسیار تلخ است:
من بــعد حکایت نکـنم تلخی هجران کان میوه که از صبر برآمد شـــکری بود
(همان :۵۹۱)
تحــمل چــو زهرت نمــاید نخسـت ولی شهــد گــردد چـــو در طبع رست
به سختی بنـه گفتش، ای خواجه، دل کــس از صــبــر کــردن نــگـردد خجل
(همان :۳۱۲)
۵-۱-۲ . صبر برای استفاده از وقت مناسب
یکی از نکته‌های اخلاقی که سعدی به ما می‌آموزد بحث «صبر و توفیق» است. او بر این باور است که «صبر» در نهایت به «موفقیت» منتهی می‌گردد. یکی از حکایت‌های سعدی در گلستان، باب اوّل اشاره به این موضوع دارد .در این داستان، سعدی حکایت مردی نیک را بیان می‌کند که توسط مردم آزاری زورمند و دارای جاه و گاه مورد ستم واقع می‌گردد. مرد دوراندیش در گرفتن انتقام تعجیل نمی‌کند و مترصد وقت مناسب می‌نشیند. سرانجام گردش ایّام به کام او می‌چرخد و مرد ستمگر از جاه و گاه فرو می‌افتد. مرد با مناسب دیدن وقت انتقام جفایی را که بر او رفته بود تلافی می‌کند. بدون آنکه محتاج و ملزم به هزینه‌ی زیادی گردد. سعدی در این داستان با نشان دادن بهای صبر خواننده را به دوراندیشی و عدم عجله در تصمیم‌گیری دعوت می‌کند.
نــاسزایــی را کــه بــیـنی بــخـت یــار عاقــلان تــسلیــم کـــردند اخــــتیار
چــون نــداری نــاخــن درنــده تــیــز با ددان آن بــه کــه کــم گیری ســــتیز
هــر کــه بــا پــولاد بــازو پـــنجه کرد ساعد مسکــین خــود را رنــجــه کـــرد
بــاش تــا دســتـش بــبــنــدد روزگار پس بــه کـــام دوســتــان مغــزش بر آر»
(همان :۴۶)
مــظلــوم دسـت بسته‌ی مغلوب را بگوی تا چـــشم برقــضــا کــند و صبـر بر جفا
کاین دســت بسته را بگشایـند عـــاقبت وان گشاده بـــــــاز بــبــنــدنـد بر قـفـا
(همان: ۱۰۳۷)
نــفس ظــالـم مــثــال زنــبـــور است که جـهـانـــش ز دســــت مــی‌نـــالــد
صـــبر کــن تــا بــیــــوفــتــد روزی که هــمــه پــای بـر ســرش مــالـــنــد
(همان: ۱۰۵۳ )
۵-۱-۳٫ صبر برای حفظ عزّت نفس
رابطه دیگری که در آثار سعدی باید جستجو کرد رابطه بین« صبر »و «عزّت نفس» است. سعدی صبر و غزّت نفس را بهتر از مال و منال دنیوی به حساب می آورد. جالب این است که سعدی می‌گوید این موضوع را از بزرگان شنیده و البته هم بسیار شنیده است.
کــز بــزرگــان شــنـــیــده‌ام بــسـیار صــبـر درویــش بــه کــه بــذل غــنی
(همان: ۷۷ )
گر چه بی طاقــتم چــو مــور ضــعیـف مــی‌کـشـم نـفـس و مــی‌کــشـم بـارت
(همان: ۱۰۱ )
سعدی صبر و قناعت در وقت نیاز را نتیجه ی خرد و تعقل می‌داند. او توانگری را در قناعت و حفظ شاَن وعزّت نفس می‌داند، چنان که خواهش‌گری و بردن نیاز بر در تو نگران را ناشی از حقارت نفس بر می‌شمارد. او گنج قناعت و کِنج صبررا بر خواهش‌گری و ابراز نیاز این چنین ترجیح می‌دهد:
اى قنـــاعت ! توانــــــگرم گـــــردان کـه ورای تـو هــــیچ نعمت نیست
کنج صبـــــر اخـــــــتیار لقمان است هر که را صبر نیست حکمت نیست
(همان:۹۱)
سعدی معتقد است، صبر بر فقر و فاقه بر دراز کردن دست در پیش اربابان بی مروّت ثروت ومکنّت بهتر است. او می‌گوید که گنج قناعت و حفظ عزت نفس بسی بهتر و برتر از بردن حاجت و نیاز بر در ثروتمندان است.
در حکایت زیر سعدی داستان مردی را پیش می‌کشد که حاضر است برای حفظ آبرو و نگهداشت عزّت خود درکنج خاموشی و فراموشی بمیرد ولی دست نیاز به طرف ارباب کرم هم دراز نکند. او درخواست نیاز حتی به نزدیکان را رفتن به دوزخ برابر می‌داند و ترجیح می‌دهد بمیرد اما تن به ننگ خواهش نیالاید.
«درویشی را شنیدم که در آتش فاقه می‌سوخت و رقعه بر خرقه همی دوخت و تسکین خاطر مسکین را همی گفت» :
کسی گفتش: چه نشینی که فلان در این شهر طبعی کریم دارد و کرمی عمیم، میان به خدمت آزادگان بسته و بر در دل‌ها نشسته. اگر بر صورت حال تو چنان که هست وقوف یابد پاس خاطر عزیزان داشتن منت دارد و غنیمت شمارد. گفت خاموش که در پسی مردن به که حاجت پیش کسی بردن
هم رقعه دوختن به و الزام کنج صبر کز بهر جامه رقعه بر خواجگان نبشت
حــــقا که با عقوبت دوزخ برابر است رفتن به پایمـردی همسایه در بهشت
(همان :۹۲)
۵-۱-۴- ارتباط صبر وتحمّل سختی‌ها
انسان‌های که به اجبار یا به اختیار بر جسم و جان خود سختی و مشقّت می‌دهند وبر درد آن صبر می‌کنند به طور طبیعی در مقابل پیش آمدهای مشابه آن بلا می‌توانند مقاومت بیشتری از خود نشان دهند و به آسانی تسلیم محنت و نیستی نگردند. کسانی که بر شهوت پر خوری و تمایل به خوراکی‌های اشتها برانگیز با ریاضت دادن به نفس بر آن غالب می‌گردند به آسانی می‌توانند در مقابل گرسنگی در هنگام ناچاری و نداری مقاومت کنند و تسلیم مرگ نشوند. این مضمون در اشعار سعدی به زیبایی پرورانده شده وبه نحو شگفت انگیزی شنونده و خواننده را تحت تاًثیر قرار می‌دهد. او در گلستان داستان دو درویش را بیان می کند که باهم سفربودند یکی به تن فربه و نیرومند، و دیگری لاغر و ضعیف بود. چون در حین سفر گرفتار شدند و مدتی در محبس ماندند در این مدت آب و غذایی به آن دو نرسید. پس از مدتی مرد فربه و نیرومند تاب گرسنگی و تشنه کامی نیاورد و به مرگ آمد. لیکن مرد لاغر که با گرسنگی خو گرفته بود به راحتی این وضع را تحمل کرد و با صبر و مقاومت بر این محنت فایق شد. آن چه در این جا اهمیّت دارد تاًثیر صبر و بردباری در تحمل شرایط سخت و ناگوار است که البته در پشت آن گشایش و آسایش می‌رسد که از نتایج صبر است.
دو درویش خراسانی ملازم صحبت یکدیگر سفر کردندی، یکی ضعیف بود که هر بدو شب افطار کردی و دیگر قوی که روزی سه بار خوردی اتفاقاً بر در شهری به تهمت جاسوسی گرفتار آمدند هر دو را به خانه‌ای کردند و در به گل برآوردند بعد از دو هفته معلوم شد که بی‌گناهند در گشادند قوی را دیدند مرده و ضعیف جان به سلامت برده. مردم در این عجب ماندند حکیمی گفت خلاف این عجب بودی آن یکی «بسیارخوار» بوده است طاقت بینوایی نیاورد به سختی هلاک شد و این دگر «خویشتن دار» بوده است لاجرم بر عادت خویش« صـــــبر» کرد و به سلامت بماند.

۱۰-امید به غیر خدا: بر اساس آنچه در بالا گفته شد کسانی که به خداوند ایمان دارند، به طور کلی فقط به او امید دارند، زیرا فقط به قدرت لایزال او اعتماد و اطمینان دارند و تکیه­گاه واقعی­شان را خداوند می­دانند. و بر این اساس معلوم می­ شود کسانی که به غیر از خدا امید بسته­اند در واقع نیز به او ایمان ندارند و نتیجه بی­ایمانی چیزی جز ناامیدی نیست و حتی اگر امید هم داشته باشند امیدشان کمکی به آنها نخواهد کرد «چون‌ مرد شریر بمیرد امید او نابود می‌گردد، و انتظار زورآوران‌ تلف‌ می‌شود. » (امثال۱۱: ۷). چنین اشخاصی خانه خود را بر روی تار عنکبوت بنا کرده ­اند و با کوچک­ترین تکانی تمام هستی­شان از بین خواهد رفت همان طور که در این آیات می­فرماید: «چنین‌ است‌ راه‌ جمیع‌ فراموش‌کنندگان‌ خدا. و امید ریاکار ضایع‌ می‌شود، که‌ امید او منقطع‌ می‌شود، و اعتمادش‌ خانه‌ عنکبوت‌ است‌. » (ایوب۸: ۱۳-۱۴؛ اشعیا۵۷: ۱۰؛ زکریا۹: ۵ و … ).
۱۱-امید به بازگشت به وطن و آینده خوش: این امید هر چند در زمره امید غیرخدایی آورده شده ولی می ­تواند در راستای امید به خداوند نیز باشد چون خود خداوند نیز وعده بازگشت به سرزمین موعود را داده بود ولی از آنجا که امید به خود خداوند نیست در این بخش مطرح می­ شود و بیانگر این است که قوم بنی­اسرائیل چنین دغدغه­ای در ذهن داشته اند «و خداوند می‌گوید که‌ به‌ جهت‌ عاقبت‌ تو امید هست‌ و فرزندانت‌ به‌ حدود خویش‌ خواهند برگشت‌. » (ارمیا۳۱: ۱۷).
۱۲-امید به زندگی و حیات: بدون وجود امید ادامه زندگی برای بیشتر مردم غیرممکن است در واقع امید از محرک­های قوی و قدرتمند انسان برای ادامه حیات است و به انسان نیرو و انرژی می­دهد «من‌ چه‌ قوّت‌ دارم‌ که‌ انتظار بکشم‌ و عاقبت‌ من‌ چیست‌ که‌ صبر نمایم‌؟» (ایوب۶: ۱۱ و نیز: مزامیر۲۲: ۹؛ جامعه۹: ۴ و … ).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۱۳-امید به زر و سیم و مال دنیوی: «اگر طلا را امید خود می‌ساختم‌ و به‌ زر خالص‌ می‌گفتم‌ تو اعتماد من‌ هستی‌» (ایوب۳۱: ۲۴؛ ۴۱: ۹).
۱۴- امید به اصلاح: «پسر خود را تأدیب‌ نما زیرا که‌ امید هست‌، اما خود را به‌ کشتن‌ او وامدار. » (امثال۱۹: ۱۸).
۱۵-در بسیاری از بخش­های مختلف عهدعتیق امید بر امور دنیوی تمرکز کرده است و بر آ ن دلالت دارد که در اینجا تنها به ذکر نمونه­هایی از آن بسنده می­ شود: محاصره شدگان امیدوارند تا از محاصره رها شوند (مزامیر۲۵)، فرد بیمار امیدوار است تا از بیماری رهایی یافته و شفا یابد (اشعیا۳۸: ۱۰-۲۰). بنی­اسرائیل به خداوند اعتماد دارند تا در زمین صلح و صفا برقرار کنند.

• • • • • • 1. 1. اقسام امید در عهدعتیق

الف) امید ممدوح

1. 1. امید به خداوند: از انجا که تنها خالق حقیقی انسان و جهان خداوند است و تنها کسی است که می ­تواند با قدرت بیکران خود تقدیر امور را رقم بزند و همه چیز در برابر عظمت و شکوه و جلال او رنگ می­بازد. پس بهترین امید انسان نیز تنها خداوند می ­تواند باشد «و الآن ای خداوند برای چه منتظر باشم؟ امید من بر تو می‌باشد. » (مزامیر۳۹: ۷؛ ۴۲: ۵ و ۱۱؛ اشعیا۳۸: ۱۸؛ ارمیا۱۴: ۸ و … ).

1. 1. امید به محبت بی ­پایان خداوند: همانطوریکه گفته شد هدف و دلیل حقیقی انسان، خداوند است اما گاهی اوقات امور دیگر نیز موضوع امید قرار می­گیرد. ممکن شخصی امیدش به محبت بی ­پایان او باشد محبتی که خداوند خودش آن را پایان می­داند و از مردم دعوت می­ کند تا در هر شرایط به او امید و توکل داشته باشند «اسرائیل برای خداوند امیدوار باشند زیرا که رحمت نزد خداوند است و نزد اوست نجات فراوان. » (مزامیر۱۳۰: ۷) و از کسانی راضی هست که به او و به رحمتش امیدوارند «رضامندی خداوند از ترسندگان وی است و از آنانیکه به رحمت وی امیدوارند. » (مزامیر۱۴۷: ۱۱؛ ۳۳: ۱۸؛ ۱۴: ۳۲).

1. 1. امید به کلام خداوند: امیدواری به کلام خداوند و وعده­های او چیزی است که در دل هر مومنی وجود دارد زیرا خود خداوند پیروانش را وعده داده تا اگر به فرامین او عمل نمایند و در راهی که او مشخص نموده قدم بردارند او نیز برای آنها همچون یک پدر بوده (اشعیا۲۲: ۲۱) و بلکه مهربان­تر از پدر خواهد بود، و به این خاطر است که در کتاب مزامیر خطاب به خداوند چنین می­فرماید که: «کلام خود را با بنده خویش به یاد آور که مرا بر آن امیدوار گردانیدی. » (مزامیر۱۱۹: ۴۹)، آیات دیگری از همین باب بر امیدواری بر کلام خداوند دلالت می­ کنند که عبارتند از: (۱۱۹: ۷۴ و ۸۱ و ۱۱۴ و ۱۴۷).

1. 1. امید به نجات و رستگاری خداوند: بزرگترین آرزوی هر انسان مومنی در عهدعتیق این است که از نجات خداوند برخوردار شود و به همین خاطر از وعده­هایی که خداوند به بنی­اسرائیل می­دهد این است که: «مترس‌ زیرا که‌ من‌ با تو هستم‌ و مشوّش‌ مشو زیرا من‌ خدای‌ تو هستم‌! تو را تقویت‌ خواهم‌ نمود و البتّه‌ تو را معاونت‌ خواهم‌ داد و تو را به‌ دست‌ راست‌ عدالت‌ خود دستگیری‌ خواهم‌ کرد. » (اشعیا۴۱: ۱۰). در ادامه همین باب و باب ۴۲ و ۴۳ خداوند بر اساس عهدی که با قوم بسته تا آنها را تنها نگذارد و از آنها حمایت کند وعده­های بسیاری به قوم خود می­دهد که این وعده­ها و از همه مهم­تر وعده نجات آنها از دست دشمن (از جمله آیات ۱۱ و ۱۲) و همینطور بارور کردن زمین زراعی و قدرت یافتن و برکت یافتن امور زندگی و … باعث امیدواری به خداوند و وعده­های او می­ شود: «و الان‌ خداوند که‌ آفریننده‌ تو ای یعقوب‌، و صانع‌ تو ای‌ اسرائیل‌ است‌ چنین‌ می‌گوید: «مترس‌ زیرا که‌ من‌ تو را فدیه‌ دادم‌ و تو را به‌ اسمت‌ خواندم‌ پس‌ تو از آن‌ من‌ هستی‌. چون‌ از آبها بگذری‌ من‌ با تو خواهم‌ بود و چون‌ از نهرها (عبورنمایی‌). تو را فرونخواهند گرفت‌. و چون‌ از میان‌ آتش‌ رَوی‌، سوخته‌ نخواهی‌ شد و شعله‌اش‌ تو را نخواهد سوزانید. » (اشعیا۴۳: ۱-۲). علاوه بر اینها می­توان به: امید به احکام و فرامین الهی (مزامیر۱۱۹: ۴۳)، امیدواری به دریافت تعالیم او (اشعیا۴۲: ۴) و امید به داوری­های خداوند (مزامیر۱۱۹: ۴۳) و … اشاره نمود.

ب) امید مذموم

1. 1. امید بستن به بت­ها و خدایان دیگر: همان­طور که خداوند در فرمان اول از ده فرمان می­فرماید که: «تو را خدایان‌ دیگر غیر از من‌ نباشد. » (خروج۲۰: ۳). زیرا غیرت خداوند (خروج۲۰: ۵). اجازه نمی­دهد که قومش بت­ها و خدایان دیگری را بپرستند و به سمت خدایان دیگر رفته، آنها را عبادت کرده و به آنها اعتماد و توکل کنند و امیدشان خدایان دیگر باشد در حالی که این یهوه بود که آنها را از دست ظلم فرعون و از اسارت نجات داده و در بیابان همراه آنها بوده و آنها را تنها نگذاشت و به آنها وعده داد تا آنها را به سرزمین موعود ببرد. با همه این نیکی­هایی که خداوند به قومش کرد انتظار او از قومش این بود که به عهدی که با خداوند بسته بودند، وفادار بمانند و چشم امیدشان به غیر خداوند و علی الخصوص بت­ها و خدایان دیگر نباشد. به همین خاطر در مذمت کسانی که به بت­ها پناه برده بودند، می­فرماید: «خدایان‌ ایشان‌ کجایند، و صخره‌ای‌ که‌ بر آن‌ اعتماد می‌داشتند؟» (تثنیه۳۲: ۳۷؛ اشعیا۴۲: ۱۷؛ حبقوق۲: ۱۸-۱۹ و … ).

1. 1. امید بستن به طلا و ثروت دنیوی: همه امیدها و پناه و مأمنی که انسان برای خود، به غیر از خداوند در این دنیا در نظر می­گیرد به گفته عهدعتیق محکوم به فناست و هیچ سودی برای او ندارد: «چون‌ مرد شریر بمیرد امید او نابود می‌گردد، و انتظار زورآوران‌ تلف‌ می‌شود. » (امثال۱۱: ۷؛ ارمیا۴۸: ۷؛ ایوب۳۱: ۲۴-۲۸ و… ).

1. 1. امید و اطمینان به قدرت نظامی: از اموری که خشم خداوند را برمی­انگیزد، و از ضعف ایمان به خداوند حاصل می­ شود، اطمینان کردن و دل بستن به قدرت و توان نظامی و کلاً امید بستن به قدرتی غیر از قدرت خداوند است و به همین خاطر خداوند به کسانی که به جای توکل به خداوند و روی آوردن به او درصدد کمک گرفتن از مصر برمی­آیند چنین نهیب می­زند که: «وای‌ بر آنانی‌ که‌ به‌ جهت‌ اعانت‌ به‌ مصر فرود آیند و بر اسبان‌ تکیه‌ نمایند و بر ارابه‌ها، زانرو که‌ کثیرند و بر سواران‌ زانرو که‌ بسیار قوّی‌اند، توکّل‌ کنند؛ امّا بسوی‌ قدّوس‌ اسرائیل‌ نظر نکنند و خداوند را طلب‌ ننمایند. » (اشعیا۳۱: ۱) و در ادامه برای کسانی که به قدرتی غیر از خداوند پناه می­برند، وعده شکست و نابودی و مجازات می­دهد (اشعیا۳۰: ۱۵-۱۶؛ هوشع۱۰: ۱۳).

1. 1. امید بستن به بیگانه: امیدواری به بیگانگان باعث سرخوردگی انسان و ناامیدی او خواهد شد «آنها که به حبشه متوکّل شده‌اند و به مصر فخر می‌کنند، سرخورده و ناامید خواهند شد. » (اشعیا۲۰: ۵؛ ارمیا۱۴: ۸).

1. 1. امید به شاهزادگان و روسا: امید بستن به کسی مفید است که از دید عهدعتیق بتواند انسان را به ساحل امنی برساند و او را نجات دهد نه بر کسی که خود را نیز نمی­تواند در بلایا و سختی­ها نجات دهد. پس بهترین امید انسان کسی است که خودش نیازی به نجات نداشته باشد: «به رهبران انسانی توکّل نکنید، هیچ انسانی نمی‌تواند نجات بدهد. وقتی بمیرند، به خاک برمی‌گردند و در همان روز تمام نقشه‏هایی که کشیده بودند از بین می‌رود. خوشا به حال کسی که خدای یعقوب مددکار اوست و بر خداوند، خدای خود توکّل می‌کند» (مزامیر۱۴۶: ۳-۵).

1. 1. امید بستن به انسان­های دیگر: علاوه بر اینکه امید بستن به مال و ثروت و قدرت بیگانه مذموم است، امید بستن به غیر خداوند در واقع زیر سوال بردن قدرت خداوند و همین­طور ایمان خود شخص نسبت به خداوند و قدرت لایزال اوست. به همین دلیل امیدواری به انسان­ها نیز از این قاعده مستثنی نیست: «و خداوند چنین‌ می‌گوید: «ملعون‌ باد کسی‌ که‌ بر انسان‌ توکّل‌ دارد و بشر را اعتماد خویش‌ سازد و دلش‌ از یهوه‌ منحرف‌ باشد. » (ارمیا۱۷: ۵).