محققین در پژوهش خود نشان دادند که در زمینه پیشبینی تابآوری در برابر مصرف مواد مخدر، بازداری هیجانی نقش تبیین کننده تری در پیشبینی تابآوری ایفا میکند(حیدری و همکاران،۱۳۹۱)
به اعتقاد گلمن(۱۹۹۵) افرادی که درماندگی عاطفی و هیجانی بیشتری دارند، تمایل بیشتری به مصرف مواد پیدا میکنند. به نظر میرسد افرادی که در مقابل وابستگی به مواد آسیب پذیرند، در مصرف مواد راهی فوری برای تسکین عواطف و هیجاناتی پیدا میکنند که سالها موجب درماندگی آنها بوده و امکان ابراز آن را نداشته اند. این گونه افراد اغلب اوقات گرفتار هیجانات و احساساتی میشوند که از آنها راه گریزی نمییابند. توانایی های کنترل و تنظیم هیجانات میتواند به عنوان یک سپر دفاعی در بر ابر اعتیاد مطرح باشد و میتوان با پرورش چنین ویژگی‌هایی در رهایی افراد معتاد از اعتیادشان مدد رساند (نریمانی، پوراسمعیلی، ۱۳۹۱)
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
همچنین مؤلفه های هوش هیجانی همچون مدیریت هیجانی، ومهارعواطف خود و دیگران توانایی فرد را در از میان برداشتن کمبودها و خودداری ازروی آوردن مجدد به مصرف مواد، افزایش میدهد. (آقا دلاورپوروهمکاران، ۱۳۸۷)
در پژوهشی عزیزی و همکارانش (۱۳۸۹) نشان دادند که عدم تنظیم هیجانی و تحمل آشفتگی پایین با وابستگی به نیکوتین رابطه مثبت دارند.
خسروی کویر و همکاران، (۱۳۸۸)نیز درپژوهش خود نشان دادند که معتادان داری سطوح پایین تر هوش هیجانی نسبت به افراد عادی هستند و همچنین بین نمره کلی هوش هیجانی و نمره مقیاس افراد الکلی و تنباکویی رابطه منفی وجود دارد.
محققین ،(الغونمیو اعظم، ۲۰۰۸) در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که هوش هیجانی پایین از طریق ضعف در حل مشکلات هیجانی و مقابله با هیجانهای منفی سوء مصرف موادرا پیشبینی میکند. ( خدایی و همکاران، ۱۳۹۰)
در پژوهش صالحی و همکاران ( ۱۳۹۴)، در مقایسه سیستم های فعال سازی و بازداری رفتاری در مصرف کنندگان مواد مختلف، ترک کنندگان هروئین و افراد هنجار، نتایج نشان داد که تفاوت معنی دار در میزان نمرات سیستم فعال ساز رفتاری مصرف کنندگان مواد در مقایسه با افراد گروه کنترل وجود دارد، این مطابق با پیش بینی نظریه گری و نیز در راستای پژوهش های گوناگون انجام گرفته در این زمینه از جمله پژوهش های موریس و فرانکن (۲۰۰۶، ۲۰۰۲)میباشد .
همچنین آزادفلاح(۱۳۷۹) به این نتیجه رسید که ضعف بازداری رفتاری در افراد دارای وابستگی دارویی و مواد، مبتنی برحساسیت کمتر آنها بر نشانه‌های تنبیه و اشکال در همسازی آنها با چهارچوب تنبیهی اجتماع است. غیر عادی بودن سیستم سروتونژونیک برای بیشتر اختلالات روانپزشکی مانند اضطراب، افسردگی و وسواس‌ها عامل مهمی فرض میشود در واقع سروتونین مسئول بسیاری از پاسخهای هیجانی متفاوت ما میباشد که متعاقب آن روی رفتار اثر میگذارد. غیر عادی بودن این انتقال دهنده در سوء مصرف مواد هم گزارش شده است. (بهرامی وحمید پور، ۱۳۸۱)
در پژوهش دیگری (عبد الله زاده و همکاران ۱۳۸۹ ) نیز همسو با بسیاری پژوهشهای قبلی نشانگر فعالیت بالای سیستم فعالساز رفتاری در سوء مصرف کنندگان مواد میباشدو سیستم فعال سازرفتاری (BAS) میتواند عاملی درحساسیت بیشتر افراد به نشانه‌های پاداش و در نتیجه در گرایش افراد به سوء مصرف مواد نقش پیش بینی کننده‌ای ایفا کند.
درهمین راستا مطالعه(بخشی پوررودسری و همکاران ۱۳۸۷) نشان داد معتادان نسبت به افراد سالم روان رنجوری بیشتری دارند، روان رنجوری با سیستم بازداری رفتاری رابطه مثبت معناداری دارد.
در پژوهشی که توسط( عالمی خواه و همکاران و همکاران، ۱۳۹۲) انجام شد. در مجموع نشان داد که حساسیت سیستمهای بازداری رفتاری، فعالساز رفتاری، گروه وابسته به متآمفتامین نسبت به افراد بهنجار بیشتر است. حساسیت بالای سیستم فعالسازی رفتاری و بازداری رفتاری در وابستگان متآمفتامین در یافتههای این پژوهش سطوح بالاتر برونگرایی- تکانشگری و گرایش به پاداش و اجتناب از تنبیه را نشان داد. با توجه به حساسیت سیستم بازداری رفتاری به علایم تنبیه، فقدان پاداش در افرادی که این سیستم در آنان غلبه دارد، رفتاری را که ممکن است منجر به نتیجه منفی یا دردناک شود بازداری میکنند (جنگی قوجه بیگلو و همکاران، ۱۳۹۲)
در پژوهشی که در ارتباط با سیستم مغزی رفتاری دختران فراری توسط کامرانی فکور و رسول زاده، (۱۳۹۳) روی دختران فراری انجام شده بود در نهایت نشان داد که این دختران به دلیل داشتن نظام فعال ساز رفتاری قوی تر و تکانشی بودن، به جای توجه به پیامدهای منفی فرار از منزل، بیشتر به تجربه های پدیده‌های هیجان انگیز و منع شده در خانواده نظیر ارتباط جنسی نامشروع، مصرف الکل و مواد مخدر و اعتیاد و به طور کلی رفتارهای پرخطرجذب میشوند.
همچنین محققین نشان داده اندکه فعالیت سیستم بازداری رفتاری زنان و مردان معتاد بیشتر از همتایان غیرمعتاد آنهاست. (پورمحسنی و همکاران، ۱۳۹۳)
پژوهشهای خارج از کشور
در این قسمت با توجه به پژوهشهای گفته شده، به چندی پژوهشهای خارجی اشاره میشود.
هم زمان با دسترسی گسترده مردم به اینترنت شاهد نوعی وابستگی در نوجوانان هستیم. از طرفی، درعین حال که روابط افراد به ویژه(نوجوانان و جوانان)در جهان مجازی افزایش می‌یابد، در مقابل از روابط آنها در جهان واقعی کاسته میشود (سامسون و کین ۲۰۰۵، به نقل از غفاری، ۱۳۸۹)
در پژوهشی که توسط (کین لی[۹۴]و همکاران ۲۰۱۴) انجام شد به این نتیجه رسیدند که نوجوانان چینی که توانایی کنترل خود را بیشتر داشتند در مبتلا شدن به اعتیاد اینترنتی نقش مهمی را ایفا میکرد. از آنجا که اعتیاد اینترنتی به سرعت به موضوعی بحث برانگیز در میان روا نشناسان علمی و بالینی تبدیل شد. برخی پژوهشگران بالینی اعتقاد داشتند که تنها موادی مثل الکل یا موادمخدر در بدن انسان را میتوان اعتیادآور شناخت؛ درحالیکه برخی دیگر از روا نشناسان دریافتند که اینترنت هم میتواند رفتار اعتیادآور مشابه پدید آورد. برای مثال قماربازی بیمارگونه، بازیهای ویدیویی، پرخوری، تماشای بی‌اندازه تلویزیون، بیش فعالی جنسی و ورزش کردن افراطی نیز اعتیادهایی هستند که در آنها مواد روا نگردان نقشی ندارند )یانگ، ۲۰۰۴ )مهارتهای هیجانی یکی از بخشهای هسته ای تاب آوری در سنین نوجوانی و بزرگسالی است(کمپاس،۱۹۹۸ (
این نکته نیز حائز اهمیت است که مصرف مواد در نوجوانی، با مشکلات گوناگونی از قبیل پیشرفت تحصیلی پایین، فعالیتهای جنسی زودهنگام و پرخطر، روابط بین فردی ضعیف، رفتارهای بزهکارانه، اعتیاد و مشکلات زناشویی در بزرگسالی ارتباط دارد(کانر و همکاران)
که با یافته‌هایی پژوهشی در این زمینه در ارتباط با خصوصیات افراد خصوصیاتی مانند کم رویی، تکانشی بودن، تنهایی، اضطراب، افسردگی، صفات روان نژندی اضطراب، خشم و کینه، خلق افسرده، شرم، تکانشی بودن، آسیب پذیری در برابر استرس, خشونت وپرخاشگری، سبک شخصیتی درون گرایی، احترام به خودپایین، احساسات ناپایدار و خیال پردازی، دنبال تازگی بودن، اجتناب از آسیب و کاهش وابستگی به پاداش (نیمز[۹۵] ۲۰۰۵، فریز[۹۶] ۲۰۰۳، کیم[۹۷] و همکاران ،۲۰۰۸ به نقل از خواجه موگهی ناهید، علاسوند مریم ) در ابتلا شخص به اعتیاد به اینترنت موثر دانسته اند. همسو میباشد.
همچنین پژوهش دیگری در ارتباط با صفات شخصیتی افرادی که به اینترنت اعتیاد داشتند انجام شده بود نتایج حاکی از این بود که روان رنجوری بالا و سازگاری پایین به طور قابل توجهی با شانس اینکه فردی به اینترنت معتاد شده است، ارتباط دارد (کوییس[۹۸]و همکارا ن، ۲۰۱۳)
شواهد حاکی از این امر است که افراد به صورت عادی قادر به درک هیجانات و مکانیسمهای کنترل آن نیستند اما زمانی که این مکانیسمها شناخته شوند و رفتارهای هیجان محور مرتبط با آن مشخص شوند قادر به مدیریت آن خواهند بود. از طرف دیگر نامگذاری این احساسات به شناخت عملکرد آن و به خصوص کسب مهارتهای کنترل هیجانی کمک مینماید که این موارد در پیشگیری از رفتارهای مخرب چون سوء مصرف مواد مؤثر است ( آژین،۲۰۰۳، به نقل از حیدری و همکاران،۱۳۹۱)
محققین نشان داده‌اند که استفاده مداوم از سیگار جهت کاهش حالات هیجانی منفی ممکن است به خاطر دشواری این افراد در تحمل هیجانات منفی باشد. (براون[۹۹]، ۲۰۰۲)
همچنین (یانگ، ۲۰۰۵) دانش آموزان دبیرستانی وابسته به اینترنت در مقایسه با دانش آموزان غیر وابسته به سادگی تحت تاثیر احساسات قرار میگیرند و از لحاظ هیجانی ثبات کمتری دارند، خیالباف و خود محورند(جدیدی و بهاری، ۱۳۸۷)
دانش آموزانی که میتوانند رفتارهای نامناسب خود را کنترل کنند وازتوانایی تنظیم و تعدیل کردن هیجانات منفی برخوردارند در مواجهه با رویدادهای استرس زا وشرایط ناکام کننده بیشتر از راهبردهای مسئله مدار استفاده می‌کنندتا هیجان مدار. ( استروب[۱۰۰]، ۲۰۰۲)
تحقیقات انجام شده ضمن تأیید نتایج فوق نشان میدهد که کنترل هیجانی امکان درک فرد از پیامدهای رفتارهای مخاطره آمیز را در محیط های مختلف و در شرایطی چون قرار گرفتن در جو همسالان، محیط مدرسه و خانواده را فراهم ساخته و به انتخاب بهترین گزینه های رفتاری و تصمیم گیری در خصوص رویکردهای هیجان مدار چون اعتیاد کمک مینماید(پارکس[۱۰۱]، ۲۰۰۷ )
همچنین افراد وابسته به اینترنت در مقیاس حساسیت واکنش هیجانی و پایین بودن خودافشایی نیز نمرات بالایی کسب کرده‌اند(راجرز سی، آر، ۱۹۹۸).
در پژوهشی محققین نشان داده‌اند که موقعیتهای هیجانی میتواند به عنوان یک فاکتور مهم با عوامل بیرونی مثل افراد، مکانها و موقعیتهای مختلف با اعتیاد همراه باشد(میشل[۱۰۲]و همکاران، ۲۰۰۷).
درمطالعه لان ها[۱۰۳] و همکارانش (۲۰۱۰) نتایج گویای آن است که افراد معتاد به اینترنت، به صورت معناداری هوش هیجانی پایین تری نسبت به سایر آزمودنیها دارند.
جعفری و فاتحی زاده در پژوهش خود، همسو با (جیمز و همکاران، ۲۰۰۸) بیان کردند هوش هیجانی پیشبینی کننده قوی اعتیاد به اینترنت و بازیهای رایانه‌ای است. در تحلیل مؤلفه های هوش هیجانی، یافته‌ها نشان داد که براساس خوش بینی میتوان اعتیاد به اینترنت را پیش بینی کرد. هوش هیجانی طیف گستردهای از مهارت هاست که برجسته ترین آنها یک مهارت اجتماعی است که بر مبنای خودآگاهی است و آن توانایی شناخت دقیق احساسات، عواطف و ویژگی های خود میباشد. بار- ان[۱۰۴] مدلی چند عاملی برای هوش هیجانی تدوین کرد و هوش هیجانی را نظامی از مهارتها و کارایی های مشخص دانست که بر توانایی او برای موفقیت با بحران ورویاروییهای محیطی تاثیر میگذارد. او با معرفی ۱۵ بعد هوش هیجانی، مدعی شد که هوش هیجانی، مهارتهای هیجانی و اجتماعی در طی زمان، رشد و تغییر میکنند و میتوان از طریق آموزش و برنامه های اصلاحی و درمانی، آنها را افزایش داد. سطح پایین هوش هیجانی که ناشی از ناتوانی در مقابله مؤثر با هیجانات ومدیریت آنهاست، در شروع مصرف مواد نقش دارد(گلمن، ۱۹۹۵)
از میان اختلالات روانپزشکی مرتبط با ناگویی خلقی، اختلال سوء مصرف مواد توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. افراد با درماندگی عاطفی و هیجانی بیشتر، تمایل بیشتری به مصرف مواد مخدر و الکل دارند.
این مطلب نشان میدهد که چرا برخی به مواد مخدر وابسته میشوند. آنها اغلب اوقات گرفتار هیجانات و احساساتی‌اند که گریزی از آن برای خود نمییابند. آنها آگاهی چندانی از عواطف خود نداشته و با احساس عدم کنترل بر زندگی احساسی خود، هیچ تلاشی نمیکنند ( تیچنان[۱۰۵]، ۱۹۹۴).
ناگویی خلقی به عنوان نارسایی در درک، پردازش و توصیف هیجان باعث میشود که برخی افراد آمادگی وابستگی به مواد را داشته باشند (کریستال[۱۰۶]، ۱۹۹۷، به نقل ازقلعه بان، ۱۳۸۷).
پژوهشها نشان داده است که افراد مبتلا به ناگویی خلقی در شناسایی صحیح هیجان‌ها از چهره دیگران مشکل دارند و ظرفیت آنها برای همدردی با حالتهای هیجانی دیگران محدود است و این یافته ها نشان میدهند که دشواری در برقراری رابطه عاطفی که از مشخصه های اصلی ناگویی خلقی هستند میتواند سوء مصرف مواد را تسهیل کند (پارکر[۱۰۷] و همکاران، ۲۰۰۱)
نتایج پژوهش (تربرگ[۱۰۸] و همکاران، ۲۰۰۹) حاکی از آن است که بین مصرف الکل و نمره بالای ناگویی خلقی رابطه مستقیمی وجود دارد. در مطالعه‌ای دیگر، بیماران وابسته به کوکایین نمره های ناگویی خلقی بالاتری نسبت به گروه کنترل داشتند(کلر و ویلسون[۱۰۹]، ۱۹۹۴ به نقل از کللندو همکاران، ۲۰۰۵).
در پژوهشی دیگر دراین ارتباط که توسط (اکتان، ۲۰۱۱) انجام شده بود حاکی از این بود که اندازه گیری مهارتهای مدیریت هیجان میتواندپیش بینی کننده مناسبی برای سطوح اعتیاد به اینترنت باشد.
تفاوت های فردی در حساسیت سیستم بازداری و فعالسازی رفتاری به عنوان زیربنای طیف وسیعی از اختلالات از جمله اعتیاد به شمار میرود بیشترانگیختگی سامانه فعالسازی رفتاری، درگیری بیشتر با مصرف الکل و مواد را موجب میشود. پایه عصب روانشناختی این سامانه دربرگیرنده مسیر مزولیمبیک به هسته دوپامین است که از منطقه تگمنتال بطنی آکومبنس و جسم مخطط و در نهایت به قشر پیش پیشانی گسترده است این مسیر به مسیر پاداش معروف میباشد (گری، ۱۹۹۳).
اگرچه تعامل بین اعتیاد به اینترنت و سیستمهای مغزی رفتاری به روشنی مورد مطالعه قرار نگرفته است، با این حال پژوهشها حاکی از آنند که که ممکن است روابط قابل توجهی داشته باشند. نتایج پژوهش تحقیقات از جمله پژوهشی که توسط (یان جی[۱۱۰] و همکاران، ۲۰۱۲) انجام شده است نشان میدهد که BAS بالاتر وعامل پاسخدهی به پاداش از جمله عوامل خطر آفرین برای اعتیاد به اینترنت در نوجوانان میباشد و در مداخلات اعتیاد به اینترنت باید سیستمهای BAS و BIS مورد توجه قرار گیرد.
کیمبرل[۱۱۱])۲۰۰۸)فاولس[۱۱۲](۲۰۰۰) فعالیت سیستم بازداری رفتاری رابا اضطراب وناکامی وفعالیت
سیستم فعالساز رفتاری را با امید آسودگی مرتبط میداند. سیستم فعالساز رفتاری فرد را در جهت
نوعی مقابله وتلاش دررفع موانع وجستجوی اهداف خوشایند نیزسوق میدهد، در حالی که
غلبه و حساسیت زیاد سیستم بازداری رفتاری ، فرد را به سوی درماندگی وافسردگی هدایت میکند
(پورمحمدرضای تجریشی و بافقی، ۱۳۸۶).
در همین راستا، به نظر (مک ناگتان وکور، ۲۰۰۴ ) ترس یک واکنش دفاعی است که به وسیله سیستم جنگ-گریز در پاسخ به یک موقعیت تهدیدکننده خاص ظاهر میشود و به صورت تظاهرات رفتاری جنگ/ گریز/انجماد نمود می یابد. این تظاهرات رفتاری فرار از موقعیت تهدیدکننده را برای آدمی ممکن میسازند. سوء مصرف مواد نیزنوعی سبک مقابله فرد با استرس است که غالباً به صورت انکار عواطف منفی یا اجتناب ازآن بروزمی یابد (نالن-هاکسما[۱۱۳]، ۲۰۰۴).
فاولس (۲۰۰۰) فعالیت سیستم فعالساز رفتاری رابا امیدآسودگی مرتبط میداند. همچنین نکته دیگری که میتوان به آن اشاره کرد صفات شخصیتی افراد معتاد میباشد (توربیا[۱۱۴] وهمکاران، ۲۰۰۸).
پژوهشی در ارتباط با صفات شخصیتی با سوء مصرف توسط فرانکن و موریس[۱۱۵](۲۰۰۶) نشان داد مصرف الکل و مواد به طور مثبت با ویژگی شخصیت سیستم فعال ساز رفتاری (BAS) و تاحدی به طور منفی با ویژگی شخصیتی سیستم بازداری رفتاری(BIS) همبسته است.
از سوی دیگر، برخی پژوهشها نیز سندروم نقص پاداش[۱۱۶] را به عنوان یکی ازعوامل دخیل در بروز اختلال سوء مصرف مواد معرفی کرده‌اند و از آنجا که مبنای عصب زیست شناختی سیستم فعالساز رفتاری مسیرپاداش دوپامینرژیک است، در سندروم نقص پاداش، کاهش میزان انتقا ل دهنده عصبی دوپامین در سوء مصرف برخی موادهمچون کوکائین، الکل و در قماربازی بیمارگون نقش بسزایی دارد (باویرات و اسکاربرمن[۱۱۷]، ۲۰۰۶).
۲-۵ جمع بندی
به طورکلی میتوان نتیجه گرفت با توجه به اینکه در بسیاری از مطالعات به تاثیر هیجانات و سبک‌های ابراز هیجان وسیستم‌های مغزی رفتاری در اعتیاد را گزارش داده‌اند واینکه افراد وابسته به مواد روانگردان و وابسته به اینرنت اغلب دارای مشکلات و تعارضات هیجانی و درونی، ناتوانی در کنترل هیجانات گوناگون (به ویژه هیجانات منفی )تکانه‌های برون ریزی، مشکل در ابراز وجود، عزت نفس پایین، احساس بی کفایتی، ضعف روانی واخلاقی و خودمحوری، مهارتهای مقابله‌ای پایین جهت چالش و حل مشکلات، عدم انطباق با موقعیتهای زندگی و غفلت از موضوعات عملی وارتباط با مردم، هستند(جدیدی و بهاری، ۱۳۸۷) همچنین این یافته‌ها با یافتههای پژوهشهای پژوهش تمنایی فر و همکاران (۱۳۹۱) وهاردی وییتی (۲۰۰۷)، گامبور و اس (۲۰۰۸) همخوانی دارد واز آنجا که یکی از اهداف این پژوهش بررسی رابطه کنترل هیجانی و نشانگان اعتیاد به اینترنت میباشد و از آنجا که ملاک‌های اعتیاد به اینترنت همپوشی بسیاری با اعتیاد دارد به نظر میرسد سیستمهای مغزی رفتاری و سبک‌های ابراز هیجان با نشانگان اعتیاد به اینترنت میتوانند پیش بین مناسبی برای نشانگان اینترنت باشند فرضیات مختلفی در مورد عوامل مؤثرو دخیل در رفتارهای اعتیادی ودر نهایت صدمه روحی روانی نوجوانان بیان شده است، باشد تا با شناخت عوامل مؤثر در افزایش یا کاهش میزان مشکلات رفتاری در نوجوانان بتوانیم در جهت پیشگیری ازاعتیاد وسایر اختلالات روانی و در نهایت بهداشت روانی کشور گام برداریم. نتایج پژوهشهای انجام شده در داخل و خارج از کشور و برروی گروه‌های سنی و جنسی و قومی متعدد، حاکی از آن است که اعتیاد اینترنتی دارای آثار و پیامدهای منفی و چندگانه جسمانی، روانی، اجتماعی و برای کاربران افراطی است.
فصل سوم
روش تحقیق
|
[سه شنبه 1401-04-14] [ 07:16:00 ق.ظ ]
|
